บทที่ ๔ (จริง)

29
บบบบบ บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใ ใใใ ใ ใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใ บ.บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบ ใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ

Upload: -

Post on 30-Jun-2015

595 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: บทที่ ๔ (จริง)

บทท�� ๔

เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดเรี��องการีปรี�บพฤติ�กรีรีมมติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บการีปรีะย!กติ"เรี��องกรีรีมเพ��อปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของ

พรีะพ!ทธศาสนา

ในบทน��ผู้�วิ�จั ยจัะน��เอ�แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมของมน ษย"ติ�มหลั กี่ของพระพ ทธศ�สน�กี่ บแบนด�ร(�ม�เปร�ยบเท�ยบกี่ นวิ(�ม�ประเด*นใดบ�งท��เหม+อนกี่ น แลัะติ(�งกี่ น ติ�มห วิขอท��ไดท��กี่�รศ.กี่ษ�วิ�เคิร�ะห"ในบทท�� ๒ แลัะ ๓ ด งน�� คิ+อ คิวิ�มหม�ยของพฤติ�กี่รรม ประเภทของพฤติ�กี่รรม แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมของมน ษย" แลัะกี่�รพ ฒน�พฤติ�กี่รรมของมน ษย" ติ�มลั��ด บ

๔.๑ คิวามหมายของพฤติ�กรีรีมของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศสานา

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

พฤติ�กี่รรมระหวิ(�ง พระพ ทธศ�สน�กี่ บศ�สติร"สม ยใหม(ม�คิวิ�มหม�ยเหม+อนกี่ น คิ+อ หม�ยถึ.ง กี่�รกี่ระท��กี่�จักี่รรมติ(�งๆ ท��ส�ม�รถึมองเห*นไดถึ.งแมพฤติ�กี่รรมบ�งอย(�งท��ไม(ส�ม�รถึมองเห*นไดแติ(ศ�สติร"สม ยใหม(กี่*ม�เคิร+�องม+อวิ ดไดในฝ่6�ยของพระพ ทธศ�สน�กี่*ส�ม�รถึส มผู้ สไดดวิยใจัของผู้�ม�คิ ณวิ�เศษคิ+อผู้�ไดปรวิ�ช�นนอภ�ญญ�ท��ส�ม�รถึร� วิ�ระจั�ติของคินอ+�นไดนอกี่จั�กี่น�� ม�คิวิ�มเหม+อนกี่ นอ�กี่อย(�ง คิ+อ กี่�รกี่ระท��ท��ประกี่อบดวิยเจัติน�หร+อกี่�รกี่ระท��ท��เป:นไปดวิยคิวิ�มจังใจั กี่�รกี่ระท��โดยผู้(�นท�งทวิ�รท �ง ๓ คิ+อ กี่�ยทวิ�ร กี่�รกี่ระท��ท�งกี่�ย วิจั�ทวิ�ร กี่�รกี่ระท��ท�งวิ�จั� แลัะมโนทวิ�ร กี่�รคิ�ดดวิยใจั

คิวิ�มติ(�งกี่ น

Page 2: บทที่ ๔ (จริง)

พฤติ�กี่รรมติ�มศ�สติร"สม ยใหม(ม�คิวิ�มหม�ยติ(�งกี่ นกี่ บพระพ ทธศ�สน�โดยม (งไปท��พฤติ�กี่รรมเป<ดเผู้ยท��เป:นองคิ"รวิมคิ+อม�ขอบเขติเน+�อห�ท��เฉพ�ะเจั�ะจังแคิบกี่วิ(�ด งท��ไดเสนอไปข�งติน

๔.๒ ปรีะเภทของพฤติ�กรีรีมของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศสานา

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท �งพระพ ทธศ�สน�แลัะศ�สติร"สม ยใหม(ไดแยกี่ประเภทของพฤติ�กี่รรมออกี่เป:น ๒ ประเภทใหญ( ๆ คิ+อ พฤติ�กี่รรมภ�ยนอกี่กี่ บพฤติ�กี่รรมภ�ยใน ถึ.งแมพระพ ทธศ�สน�จัะแบ(งแหลั(งท��เกี่�ดของกี่รรมออกี่เป:น ๓ ท�ง คิ+อ ท�งกี่�ย ท�งวิ�จั� แลัะท�งใจั กี่*ติ�ม เม+�อพ�จั�รณ�สร ปแลัวิกี่*ย(อลังเป:น ๒ ประเภทเหม+อนกี่ บศ�สติร"สม ยใหม(คิ+อ พฤติ�กี่รรมท�งกี่�ย แลัะวิ�จั� จั ดเป:นพฤติ�กี่รรมภ�ยนอกี่ พฤติ�กี่รรมท�งใจั จั ดเป:นพฤติ�กี่รรมภ�ยใน

ส(วินแนวิคิ�ดของแบนด�ร(�ย��งใกี่ลัเคิ�ยงกี่ บพระพ ทธศ�สน�เพร�ะแบนด�ร(�เนนพฤติ�กี่รรมท�งใจัเป:นส��คิ ญเช(นเด�ยวิกี่ บพระพ ทธศ�สน�ท��ถึ+อวิ(�กี่รรมท�งใจัส��คิ ญท��ส ด

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ศ�สติร"สม ยใหม(โดยท �วิไปรวิมท �งแบนด�ร(�ดวิยไดท��กี่�รศ.กี่ษ�พฤติ�กี่รรมมน ษย"ท��ม�ผู้ลัในป>จัจั บ นคิ+อส งเกี่ติเห*นไดดวิยติ�เปลั(�ไม(ไดศ.กี่ษ�ลั.กี่ลังไปถึ.งเหติ ท��ท��ใหเกี่�ดพฤติ�กี่รรมในป>จัจั บ นแลัะผู้ลัท��จัะเกี่�ดข.�นในอน�คิติในภพช�ติ�ติ(อไป แติ(พระพ ทธศ�สน�ศ.กี่ษ�คิรบท �ง ๓ กี่�ลั คิ+อเหติ ในอด�ติกี่�ลัท��ท��ใหเกี่�ดผู้ลัในป>จัจั บ นแลัะจัะเกี่�ดในอน�คิติท �งในภพน��แลัะภพหน�

๔. ๓. แนวท�ศนะเก��ยวก�บพฤติ�กรีรีมมน!ษย"ติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศาสนา

116

Page 3: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท �งพระพ ทธศ�สน�แลัะแบนด�ร(� ม�แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ นติรงท��องคิ"ประกี่อบ ๓ ส(วินประกี่อบกี่ น กี่��หนดกี่ นแลัะกี่ น ม�อ�ทธ�พลัติ(อกี่ น กี่ลั(�วิคิ+อ แบนด�ร(� มองวิ(� พฤติ�กี่รรมมน ษย"เกี่�ดจั�กี่ส��งแวิดลัอมแลัะบ คิคิลั ท �ง ๓ อย(�งน��ม�คิวิ�มเกี่��ยวิของเช+�อมโยงถึ.งกี่ นแลัะกี่ นเป:นลั�กี่โซ่( สอดคิลัองกี่ บท ศนะของพระพ ทธศ�สน�เกี่��ยวิกี่ บเหติ ป>จัจั ย แลัะผู้ลั แลัะสอดคิลัองกี่ บหลั กี่ปฏิ�จัจัสม ปบ�ทท��กี่รรมแติ(ลัะอย(�งม�คิวิ�มเกี่��ยวิเน+�องกี่ นแลัะกี่ น เช(น เวิทน�เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดติ ณห� เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดอ ป�ท�น ในท�งกี่ลั บกี่ น อ ป�ท�นกี่*เป:นป>จัจั ยในเกี่�ดติ ณห� ติ ณห�กี่*เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดเวิทน�ไดเช(นเด�ยวิกี่ น

แบนด�ร(�ม�คิวิ�มเช+�อวิ(� พฤติ�กี่รรมของคินเร�น �น ไม(ไดเกี่�ดข.�นแลัะเปลั��ยนแปลังไปเน+�องจั�กี่ป>จัจั ยท�งสภ�พแวิดลัอมแติ(เพ�ยงอย(�งเด�ยวิ แติ(ม�ป>จัจั ยส(วินบ คิคิลั (ป>ญญ� ช�วิภ�พ แลัะส��งภ�ยในอ+�น ๆ) ร(วิมดวิย แลัะกี่�รร(วิมของป>จัจั ยส(วินบ คิคิลัน �นจัะติองร(วิมกี่ นในลั กี่ษณะท��กี่��หนดซ่.�งกี่ นแลัะกี่ น (Reciprocal Determinism)

กี่ บป>จัจั ยท�งด�นพฤติ�กี่รรมแลัะสภ�พแวิดลัอม สอดคิลัองกี่ บพระพ ทธศ�สน� ท��เนนกี่รรมท�งใจัหร+อมโนกี่รรมเป:นส��คิ ญ กี่�รกี่ระท��ท กี่อย(�งลัวินออกี่ม�จั�กี่ใจัท �งน �น

แบนด�ร(�มองวิ(� กี่�รเร�ยนร� เกี่�ดข.�นติ �งแติ(ไดเห*นติ วิแบบแลัวิแมย งไม(ไดแสดงออกี่ม� กี่*ติ�ม สอดคิลัองกี่ บพระพ ทธศ�สน�ท��วิ(�กี่�รเร�ยนร� เกี่�ดข.�นเม+�อติ�เห*นร�ปแลัวิเกี่�ดจั กี่ษ วิ�ญญ�ณคิ+อคิวิ�มร� ท�งติ� จั�กี่น �นคิวิ�มร� อ นน �นกี่*จัะถึ�กี่ส(งไปเกี่*บในภวิ งคิจั�ติรอโอกี่�สใหผู้ลัเม+�อถึ.งคิร�วิท��เหม�ะสม

คิวิ�มติ(�งกี่ น

117

Page 4: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มติ(�งกี่ นระหวิ(�งแนวิคิ�ดพ+�นฐ�นเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมหร+อบ(อเกี่�ดพฤติ�กี่รรมของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน� ติรงท��แบนด�ร(�มองวิ(� พฤติ�กี่รรมเกี่�ดจั�กี่ประสบกี่�รณ"ส��งแวิดลัอมแลัะบ คิคิลัซ่.�งเนนท��ติ วิบ คิคิลัแติ(ไม(ไดลังลั.กี่ถึ.งร�ยลัะเอ�ยดวิ(� เหติ ท��ท��ใหบ คิคิลัแสดงพฤติ�กี่รรมออกี่ม�น �นคิ+ออะไร หม�ยคิวิ�มวิ(� อะไรอย�(เบ+�องหลั งพฤติ�กี่รรมเหลั(�น �น

ส(วินพระพ ทธศ�สน�ศ.กี่ษ�ลั.กี่ลังไปถึ.งส�เหติ ของกี่รรมอย(�งช ดเจันวิ(� ติ ณห� กี่ บฉ นทะเป:นส�เหติ ของกี่รรม ซ่.�งส�เหติ เหลั(�น��กี่*คิ+อองคิ"ประกี่อบบ คิคิลัในท ศนะของแบนด�ร(�น �นเอง เพ�ยงแติ(แบนด�ร(�ไดอธ�บ�ยไวิโดยรวิมวิ(� องคิ"ประกี่อบบ คิคิลั ไดแกี่( ป>ญญ� ช�วิภ�พ แลัะส��งภ�ยในอ+�น ๆ ซ่.�งส��งภ�ยในอ+�น ๆ น��แหลัะท��พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� ส งข�ร กี่�รปร งแติ(งภ�ยใน เป:นบ(อเกี่�ดของกี่รรม คิ+อกี่�รกี่ระ“ ”

ท��ของมน ษย"

๔.๔ เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดเรี��องการีปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บการีปรีะย!กติ"เรี��องกรีรีมเพ��อปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของพรีะพ!ทธศาสนา

การีพ�ฒนาพฤติ�กรีรีมติามหลั�กแบนด�รี�า

การีพ�ฒนากรีรีมติามหลั�กพรีะพ!ทธศาสนา

แนวคิ�ดของการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. กี่ระบวินกี่�รคิวิ�มเอ�ใจัใส(

ข. กี่ระบวินกี่�รจัดจั��

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวคิ�ดของการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. สม�ธ�

118

Page 5: บทที่ ๔ (จริง)

คิ. กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนติ วิอย(�ง

ข. ส ญญ�

คิ. อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕

แนวคิ�ดการีก.าก�บตินเอง

กี่. กี่ระบวินกี่�รกี่�รส งเกี่ติตินเอง

ข. กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น

คิ. กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวคิ�ดการีก.าก�บตินเอง

กี่. สติ� ส มปช ญญะ

ข. หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�ร

คิ. อ�ยตินะ ๑๒ อย(�ง

แนวทางของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง

กี่. ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั

ข. กี่�รใชติ วิแบบ

คิ. กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�ง

ง. กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวทางของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง

กี่. จัร�ติ ๖

ข. บ คิคิลั�ธ�ษฐ�น แลัะธรรม�ธ�ษฐ�น

คิ. ลั�ลั�กี่�รสอน หร+อเทศน�วิ�ธ� ๔ ประกี่�ร

ง. ฉ นทะ

๔.๔.๑ เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. กี่ระบวินกี่�รคิวิ�มใส(ใจั (attentional processes)

119

Page 6: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

กี่ระบวินกี่�รใส(ใจัท �งของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�ติองใช สม�ธ� คิวิ�มติ �งใจัม (งม �นจัดจั(ออย�(กี่ บส��งท��กี่��ลั งท��อย�(ไม(วิ(�ส��งน �นจัะ“ ”

เป:นอะไรกี่*ติ�ม จัะเป:นเร+�องเลั*กี่นอย ป�นกี่ลั�ง หร+อเป:นเร+�องใหญ(ขน�ดไหนกี่*ติ�ม เช(น กี่�รศ.กี่ษ�เลั(�เร�ยน หน�ท��กี่�รง�นติ(�งๆ เป:นติน กี่�จักี่รรม เหลั(�น��จัะไม(ประสบคิวิ�มส��เร*จัเลัย ถึ�ผู้�เร�ยน ผู้�ร บผู้�ดไม(ม�คิวิ�มติ �งใจั ไม(ใส(ใจัจัดจั(อ ไม(ใชคิวิ�มเพ�ยรพย�ย�ม ไม(ใชป>ญญ�พ�น�จัพ�จั�รณ�ห�อ บ�ยวิ�ธ�ท��จัะท��ใหกี่�จักี่รรมของตินส��เร*จั

คิวิ�มติ(�งกี่ น

กี่ระบวินกี่�รใส(ใจัของแบนด�ร(� เนนใหผู้�เร�ยนร บร� ส(วินประกี่อบส��คิ ญของพฤติ�กี่รรมของ ผู้�ท��เป:นติ วิแบบ องคิ"ประกี่อบท��ส��คิ ญของติ วิแบบ เช(น ผู้�ท��ม�เกี่�ยรติ�ส�ง ม�คิวิ�มส�ม�รถึส�ง หน�ติ�ด� รวิมท �งกี่�รแติ(งติ วิ กี่�รม�อ��น�จั ท��จัะใหร�งวิ ลั หร+อลังโทษ ผู้�เร�ยนแบบติองม�คิวิ�มใส(ใจัลั กี่ษณะเหลั(�น��ของผู้�เป:นแบบ ถึ�ไม(ใส(ใจัติ วิแบบกี่*จัะไม( ม�คิวิ�มหม�ยกี่ บผู้�เลั�ยนแบบ

ส(วินหลั กี่ อ�ทธ�บ�ทสม�ธ� ๔ คิ+อ ฉ นทสม�ธ� วิ�ร�ยสม�ธ� จั�ติติสม�ธ� วิ�ม งส�สม�ธ� เป:นกี่ระบวินธรรมท��เกี่�ดข.�นจั�กี่กี่�รฝ่Gกี่ฝ่นอบรมตินเองอย�(ติลัอดจันเกี่�ดคิวิ�มช��น�ญ กี่ลั�ยเป:นอ ปน�ส ย ไม(ไดม�เปH�หม�ยอย�(ท��ติ วิแบบใดติ วิแบบหน.�ง เป:นหลั กี่ส�กี่ลัท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ติ�มจัะไดร บผู้ลัคิ+อคิวิ�มส��เร*จัเหม+อนกี่ น จัะติ(�งกี่ นแติ(ผู้ลัของคิวิ�มส��เร*จัท��ม�จั�กี่กี่�จักี่รรมท��ติ(�งกี่ น เช(น บ�งคินอ�จัจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องกี่�รศ.กี่ษ�เลั(�เร�ยน บ�งคินอ�จัจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องหน�ท��กี่�รง�น เป:นติน

120

Page 7: บทที่ ๔ (จริง)

สร ปไดวิ(� กี่ระบวินคิวิ�มใส(ใจัของแบนด�ร(�กี่ บอ�ทธ�บ�ทสม�ธ� ๔ ม�คิวิ�มเหม+อนกี่ นแลัะติ(�งกี่ นเลั*กี่นอย ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ติองม�คิวิ�มพอใจั ชอบใจัในส��งท��ท��กี่(อน ท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่ระบวินกี่�รใส(ใจัของแบนด�ร(�เป:นกี่�รใส(ใจัท�( จัะจัดจั��บ คิลั�กี่ลั กี่ษณะติลัอดจันคิวิ�มส�ม�รถึพ�เศษติ(�งๆ ของติ วิแบบท��เข�จัะเลั�ยนแบบ ส(วิน หลั กี่อ�ทธ�บ�ทสม�ธ� เป:นหลั กี่ส�กี่ลัท �วิไปใชไดกี่ บกี่�จักี่�รง�นท �วิไป ท��จัะติองท��ใหประสบคิวิ�มส��เร*จัติ�ม เปH�หม�ยท��ติ �งไวิ ไม(ใช(เป:นกี่�รเลั�ยนแบบบ คิลั�กี่ลั กี่ษณะของคินใดคินหน.�ง

ข. กี่ระบวินกี่�รจัดจั�� (retention processes)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

กี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�ประกี่อบดวิยกี่ระบวินกี่�รส��คิ ญ ๓ กี่ระบวินกี่�รเช(นเด�ยวิกี่ น คิ+อ กี่�รน��ขอม�ลัเข�ส�(จั�ติใจั กี่�รบ นท.กี่ขอม�ลั กี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออ�ม�ใหปร�กี่ฏิ กี่�รน��ขอม�ลัเข�ส�(จั�ติใจัเป:นกี่ระบวินกี่�รท��ท��กี่�รเปลั��ยนส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นภ�ยนอกี่ใหอย�(ในร�ปแบบท��จั�ติใจัส�ม�รถึเข�ใจัส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นน �นไดแลัะขอม�ลัคิวิ�มจั��ร�ปแบบน �นจัะส�ม�รถึน��ไปใชในข �นติอนถึ ดไปได ข �นติอนติ(อไปคิ+อกี่�รบ นท.กี่ขอม�ลัคิวิ�มจั��ไวิในจั�ติใจั เป:นกี่ระบวินกี่�รจั ดเกี่*บขอม�ลัคิวิ�มจั��จั�กี่ข �นติอนแรกี่เพ+�อใหขอม�ลัคิวิ�มจั��ย งคิงอย�(แลัะส�ม�รถึน��กี่ลั บม�ใชไดในโอกี่�สติ(อไป ข �นติอนติ(อไปคิ+อกี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิกี่เป:นกี่ระบวินกี่�รคินห�ขอม�ลัคิวิ�มจั��น �นวิ(�เป:นขอม�ลัท��ติองกี่�ร จั�กี่น �นจั.งน��ขอม�ลัน �นกี่ลั บม�ใหปร�กี่ฏิติ(อจั�ติใจั

ยกี่ติ วิอย(�งเพ+�อใหเข�ใจัง(�ยข.�นเปร�ยบเท�ยบกี่ บกี่�รบ นท.กี่ขอม�ลั (save data) ของ คิอมพ�วิเติอร"ท��เคิยใชโปรแกี่รมกี่�รพ�มพ"

121

Page 8: บทที่ ๔ (จริง)

ง�น เช(น โปรแกี่รม ไมโคิรซ่อฟติ"เวิ�ร"ด (Microsoft Word) เป:นติน กี่(อนจัะบ นท.กี่ขอม�ลัผู้�พ�มพ"ติองติ �งช+�อไฟลั"ท��พ�มพ"เส�ยกี่(อนเพ+�อเป:นกี่�รช(วิยจั��วิ(�ไฟลั"น��ช+�ออะไร เกี่��ยวิกี่ บง�นประเภทไหน จั�กี่น �นจั.งบ นท.กี่ขอม�ลัลังบนส+�อบ นท.กี่ขอม�ลั เช(น จั�นเกี่*บคิวิ�มจั��หร+อฮ�ดด�Kส (harddisk) หร+อแผู้(นซ่�ด�เปลั(�ส��หร บบ นท.กี่ขอม�ลั เป:นติน เม+�อติองกี่�รใชขอม�ลัท��เคิยพ�มพ"แลัะบ นท.กี่เกี่*บไวิ กี่*เป<ดแฟHมขอม�ลัน �นดวิยกี่�รคินห�ช+�อแฟHมท��ใชเกี่*บไฟลั"น �น จั�กี่น �นขอม�ลัท��ไดพ�มพ"ไวิในไฟลั"น �นกี่*จัะปร�กี่ฏิใหเห*นท�งจัอคิอมพ�วิเติอร" กี่ระบวินกี่�รติ �งแติ(กี่�รเป<ดแฟHมขอม�ลัเกี่(�จันถึ.งกี่�รปร�กี่ฏิของขอม�ลัใหเห*นท�งจัอคิอมพ�วิเติอร" เปร�ยบไดกี่ บกี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิในกี่ระบวินกี่�รจั��

คิวิ�มติ(�งกี่ น

กี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�โดยองคิ"รวิมเหม+อนกี่ น ติ(�งกี่ นแติ(เพ�ยงร�ยลัะเอ�ยดของกี่�รอธ�บ�ย แลัะกี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของพระพ ทธศ�สน�ม�คิวิ�มซ่ บซ่อนม�กี่กี่วิ(� คิ+อ นอกี่จั�กี่จัะม�ส ญญ� เป:นหลั กี่ในกี่�รจั��แลัวิย งม� สติ� เข�ม�ช(วิยระลั.กี่ดวิย ขอม�ลัท��จั�ติร บเข�ม�น �นแบนด�ร(�เร�ยกี่วิ(� ส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นภ�ยนอกี่ พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� อ�รมณ"หร+ออ�ยตินะภ�ยนอกี่ กี่�รเปลั��ยนรห สขอม�ลัเพ+�อง(�ยติ(อกี่�รจัดจั��หลั งจั�กี่บ นท.กี่ไวิของแบนด�ร(� กี่ระบวินกี่�รน��ท�งพระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� กี่�รกี่ระทบ หร+อผู้ สสะ จั.งจัะม�คิวิ�มร� ส.กี่ หร+อวิ�ญญ�ณ เร�ยกี่ติ�มทวิ�รท��กี่ระทบ เช(น กี่ระทบท�งติ� เกี่�ดคิวิ�มร� ส.กี่ท�งติ� เร�ยกี่วิ(� จั กี่ข วิ�ญญ�ณ กี่ระทบท�งห� เกี่�ดคิวิ�มร� ส.กี่ท�งห� เร�ยกี่วิ(� โสติวิ�ญญ�ณ ท��เกี่*บคิวิ�มจั�� แบนด�ร(�ไม(ไดกี่ลั(�วิถึ.งวิ(�ขอม�ลัท��ท��กี่�รบ นไวิน �นไปอย�(ท��ใด หร+อจัะบอกี่วิ(�ไปอย�(ในจั�ติใติส��น.กี่ติ�มหลั กี่ของจั�ติวิ�ทย�สม ยใหม(กี่*ได แติ(พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่ท��ติรงน �นวิ(� ภวิ งคิจั�ติ

122

Page 9: บทที่ ๔ (จริง)

กี่�รน��คิวิ�มร� ท��จัดจั��ไวิออกี่ม�ใชหร+อออกี่ม�ปร�กี่ฏิ พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� สติ� กี่�รระลั.กี่ได

คิ. กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบ (Reproduction Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

เหม+อนกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รท �งสองติองอ�ศ ยคิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจัของผู้�เร�ยนเป:นส��คิ ญ ถึ�ผู้�เร�ยนย งไม(พรอมท�งร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจักี่*ไม(ส�ม�รถึจัะแสดงพฤติ�กี่รรมใหเหม+อนกี่ บติ วิแบบได คิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจัพระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕1 คิ+อ ส ทธ� วิ�ร�ยะ สติ� สม�ธ� ป>ญญ� ม�คิวิ�มแกี่(กี่ลั�พอท��จัะแสดงพฤติ�กี่รรมใหเหม+อน ติ วิแบบได เพร�ะวิ(� กี่ระบวินกี่�รน��เป:นข �นลังม+อปฏิ�บ ติ� คิ+อผู้�เร�ยน ติองเลั�ยนแบบใหเหม+อนติ วิแบบ ถึ�ผู้�เร�ยนย งม�อ�นทร�ย"อ(อน หร+อภ�ษ�ท�งจั�ติวิ�ทย�ท��แบนด�ร(�ใชกี่*คิ+อย งไม(ม�คิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ย สติ�ป>ญญ�แลัะจั�ติใจั กี่*จัะไม(ส�ม�รถึแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบไดถึ�ผู้�เร�ยนม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�คิ+อม�คิวิ�มพรอมท �งท�งร(�งกี่�ยสติ�ป>ญญ� แลัะจั�ติใจั กี่*จัะส�ม�รถึเลั�ยนแบบไดเหม+อนกี่ บติ วิแบบ หร+ออ�จัจัะท��ไดด�กี่วิ(�ติ วิแบบกี่*ได บ�งคินอ�จัจัะท��ได เท(�กี่ บติ วิแบบ บ�งคินอ�จัจัะท��ไดไม(เหม+อนเพ�ยงแติ(ม� คิวิ�มคิลั�ยคิลั.งกี่*ได ท �งน��ข.�นอย�(กี่ บคิวิ�ม พรอมของอ�นทร�ย"ภ�ยในตินของแติ(ลัะคินน �นเอง

1 อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕ ท �งสองหลั กี่ธรรมน��ม�องคิ"ธรรมเหม+อนกี่ น คิ+อ ส ทธ� วิ�ร�ยะ สติ� สม�ธ� ป>ญญ� เพ�ยงแติ(เปลั��ยนช+�อติ�มหมวิดธรรมเท(�น �น คิ+อเอ�องคิ"ธรรมเหลั(�น��ไม(น��หน�ช+�อหมวิดธรรม เช(น ส ทธ�นทร�ย" ส ทธ�พลัะ เป:นติน ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ส�.ม. (บ�ลั�) ๑๙/๔๗๑-๔๙๔/๑๑๗-๑๒๔, ส�.ม. (ไทย)

๑๙/๔๗๑-๔๙๔/๑๘๖-๒๐๐,

123

Page 10: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ติ(�งกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบของแบนด�ร(�ม (งเนนใหผู้�เร�ยนส�ม�รถึแสดงพฤติ�กี่รรมไดเหม+อนกี่ บติ วิแบบท��เข�เห*นซ่.�งถึ�เข�แสดงพฤติ�กี่รรมไดเหม+อนแลัวิจัะท��ใหเข�ม�พฤติ�กี่รรมท��พ.งประสงคิ"กี่วิ(�เด�ม ส งคิมจัะไดคินด�ม�คิวิ�มประพฤติ�ด�เพ��มข.�น ส(วินหลั กี่อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕ในพระพ ทธศ�สน�ม�เปH�หม�ยม�กี่ไปกี่วิ(�น �น คิ+อเป:นหลั กี่ธรรมเคิร+�องวิ ดคิวิ�มพรอมแลัะบ(งช��คิวิ�มกี่�วิหน� ช�หร+อเร*วิของบ คิคิลัในกี่�รปฏิ�บ ติ�ธรรม หลั กี่อ�นทร�ย" ๕ น��ม�ไวิส��หร บเพ+�อปร บอ�นทร�ย"ของผู้�ปฏิ�บ ติ�ธรรม เม+�อปร บอ�นทร�ย"ท �ง ๕ น��ใหเสมอกี่ นแลัวิกี่�รปฏิ�บ ติ�ธรรมจั.งจัะกี่�วิหน� ท(�นจั ดไวิเป:นคิ�( ๆ ด งน�� จั ดส ทธ�คิ�(กี่ บป>ญญ� จั ดวิ�ร�ยะคิ�(กี่ บสม�ธ� ส(วินสติ�ไม(ม�คิ�(แลัะไม(จั��ติองคิ�(กี่ บอ�นทร�ย"ใดกี่*ได สติ�ม�ม�กี่เท(�ไหร(ย��งด�2

นอกี่จั�กี่น��กี่�รท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ม�อ�นทร�ย"อ(อน ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�กี่*ม�ผู้ลัติ(อกี่�รบรรลั ธรรมดวิย กี่ลั(�วิคิ+อพระอร�ยบ คิคิลัผู้�ม�อ�นทร�ย"กี่ บผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�เม+�อไดบรรลั คิ ณธรรมช �นเด�ยวิกี่ น จัะม�อ�น ภ�พม�กี่

2 ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�ส ทOธ�. (ไทย) หน� ๒๒๖-๒๒๗.

124

Page 11: บทที่ ๔ (จริง)

นอยติ(�งกี่ น อย(�งเช(นลั��ด บของพระโสด�บ น3 เป:นติน นอกี่จั�กี่น��ผู้�ม�อ�นทร�ย"อ(อนกี่*จัะไดบรรลั ช�กี่วิ(�ผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�4

ง. กี่ระบวินกี่�รจั�งใจั (Motivation Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

เหม+อนกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รท �งสองใชวิ�ธ�ใหร�งวิ ลัแกี่(ผู้�ท��ด�แลัะลังโทษผู้�ท��ท��ไม(ด� หร+อกี่ลั(�วิยกี่ย(องสรรเสร�ญผู้�ท��ท��ด� กี่ลั(�วิติ��หน�ติ�เติ�ยนผู้�ท��ท��ไม(ด� พระพ ทธศ�สน�ม�พระพ ทธพจัน"บทน��วิ(� น�คิOคิณOเห น�คิOคิห�รห� ข(มบ คิคิลัท��คิวิรข(ม“ ” ปคิOคิณOเห ปคิOคิห�รห�“

3 พระโสด�บ นจั ดติ�มลั��ด บผู้�ม�อ�นทร�ย"อ(อนกี่ บผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั� ด งน�� พระโสด�บ นประเภทธ มม�น ส�ร� ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่วิ(� พระโสด�บ นประเภทส ทธ�น ส�ร�

จั ดติ�มลั��ด บกี่�รเกี่�ดในภพติ(อไป ๑. พระโสด�บ นประเทภส ติติ กี่ข ติติ ปรมะ หม�ยถึ.งพระโสด�บ นผู้�ลัะ

ส งโยชน"เบ+�องติ��� ๓ ประกี่�รไดแลัวิ เป:นผู้�ไม(ติกี่ไปในอบ�ย ๔ ม�คิวิ�มแน(นอนท��จัะติร สร� มรรคิ ๓ เบ+�องส�ง เม+�อจัะเกี่�ดในภพใหม(เป:นเทวิด�หร+อมน ษย"กี่*เกี่�ดไดไม(เกี่�น ๗ คิร �ง

๒. พระโสด�บ นประเภทโกี่ลั งโกี่ลัะ หม�ยถึ.งพระโสด�บ นผู้�เม+�อจัะเกี่�ดในภพใหม(เป:นเทวิด�หร+อมน ษย"กี่*เกี่�ดได ๒ หร+อ ๓ ภพ แลัะถึ�เกี่�ดเป:นมน ษย"กี่*ไม(เกี่�ดในติระกี่�ลัติ��� คิ+อเกี่�ดในติระกี่�ลัท��ม�โภคิสมบ ติ�ม�กี่เท(�น �น

๓. พระโสดบ นประเภทเอกี่พ�ชะ หม�ยถึ.งผู้�ม�พ+ชคิ+ออ ติภ�พเด�ยวิ คิ+อเกี่�ดอ�กี่คิร �งเด�ยวิกี่*จัะบรรลั พระอรห ติ ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ส�.ม. (บ�ลั�) ๑๙/๔๘๒/๑๒๑, ส�.ม. (ไทย) ๑๙/๔๘๒/๒๙๓, องO.ท กี่. (บ�ลั�) ๒๐/๘๘/๑๔๖,

องO.ท กี่. (ไทย) ๒๐/๘๘/๓๑๕, 4 ด�ร�ยลัะเอ�ยดในเร+�องพระป>ญจัวิ คิคิ�ย"ใน ธ มมจั กี่กี่ ปปวิ ตินส�ติร แลัะ

อน ติติลั กี่ขณส�ติร จัะเห*นวิ(� พระอ ญญ�โกี่ณฑั ญญะม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�กี่วิ(� จั.งไดดวิงติ�เห*นธรรมกี่(อนเพ+�อน วิ�.มห�. (บ�ลั�) ๔/๑๓/ วิ�.มห�. (ไทย) ๔/๑๓/๑๒,

๔/๒๐/๑๖.

125

Page 12: บทที่ ๔ (จริง)

ยกี่ย(องคินท��คิวิรยกี่ย(อง”5 กี่�รใหร�งวิ ลัแลัะกี่�รลังโทษจัะม�ผู้ลัติ(อกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมของผู้�เร�ยนในเช�งบวิกี่ กี่ลั(�วิคิ+อ ผู้�ท��แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ แลัวิไดร บร�งวิ ลัจัะท��ใหเข�แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ อ�กี่ เช(น น กี่เร�ยนท��คิวิ�มสะอ�ดหองเร�ยนแลัวิไดร�งวิ ลัจั�กี่คิร� ไดร บกี่�รยกี่ย(องสรรเสร�ญในหม�(เพ+�อนดวิยกี่ น เข�กี่*จัะแสดงพฤติ�กี่รรมน �นอ�กี่ เพร�ะท��แลัวิไดร บร�งวิ ลัแลัะคิ��สรรเสร�ญ ในกี่รณ�ติรงข�มกี่ น ถึ�ผู้�แสดงพฤติ�กี่รรมถึ�กี่ลังโทษ ถึ�กี่ติ��หน�ติ�เติ�ยน เข�กี่*ไม(แสดงพฤติ�กี่รรมน �นอ�กี่ หร+อถึ�อดไม(ไดหร+อม�คิวิ�มจั��เป:นติองแสดง เข�กี่*จัะแสดงพฤติ�กี่รรมนอยคิร �งลัง แลัะม�แนวิโนมจัะไม(แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ อ�กี่ติ(อไป

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อแรงจั�งใจัของแบนด�ร(� เป:นส��งของแลัะคิ��ยกี่ย(อง อ�จัจัะม�กี่�รใหติ��แหน(งอ+�นๆ ดวิยกี่*ไดแติ(เท(�ท��เห*นในง�นวิ�จั บของเข�เป:นกี่�รใหร�งวิ ลัเป:นส��งของแลัะคิ�� ท�งพระพ ทธศ�สน�พระพ ทธองคิ"เป:นผู้�ยกี่ย(องสรรเสร�ญเอง ทรงติ��หน�ติ�เติ�ยนเอง ปฏิ�บ ติ�แบบติรงไปติรงม�ไม(เลั+อกี่ปฏิ�บ ติ� แลัะกี่�รยกี่ย(องสรรเสร�ญบ คิคิลัพระองคิ"ไม(ไดพ�จั�รณ�เฉพ�ะผู้ลัของพฤติ�กี่รรมในป>จัจั บ นเท(�น �นย งน��เอ�ผู้ลัของพฤติ�กี่รรมในอด�ติม�พ�จั�รณ�ดวิย เช(น กี่�รแติ(งติ �งอ คิรส�วิกี่6 เป:นติน ในติอนแรกี่ม�พวิกี่ภ�กี่ษ ติ�เติ�ยนพระองคิ"วิ(� แติ(งติ �งเพร�ะเห*นแกี่(หน� ม�คิวิ�มลั��เอ�ยง แติ(พระองคิ"ไดใหเหติ ผู้ลัวิ(� ติ��แหน(งน��เป:นของท(�นท �งสองน��เพร�ะไดติ �งคิวิ�มปร�รถึน�ไวิในอด�ติช�ติ�น�นม�แลัวิ

5 ด�ร�ยลัะเอ�ยด ข . ช�. (ไทย) ๒๗/๑๙/๕๙๗.6 ดด�ร�ยลัะเอ�ยด ข . ธ.อ. (ไทย) ๑/๘/๔๖-๖๒.

126

Page 13: บทที่ ๔ (จริง)

ติ วิอย(�งของกี่�รติ��หน�คินท��คิวิรติ��หน� เช(น เร+�องพระฉ นนะ ซ่.�งเป:นอ��ม�ติย"คินสน�ทของพระองคิ" เป:นสห�ยของพระองคิ"ดวิย ติอนท��พระองคิ"เสด*จัออกี่ผู้นวิช กี่*ไดน�ยฉ นนะในติอนน �นเป:นเพ+�อนติ�มเสด*จั ภ�ยหลั งน�ยฉ นนะออกี่บวิชแลัวิแสดงคิวิ�มท��ตินเป:นคินสน�ทของพระพ ทธเจั�ติอนเป:นเจั�ช�ยส�ทธ ติถึะ ประพฤติ�ตินไม(เหม�ะสมเป:นคินวิ(�ย�กี่สอนย�กี่ใคิรบอกี่สอนไม(เช+�อฟ>ง ท��อะไรติ�มใจัตินเอง จันถึ.งบ �นปลั�ยช�วิ�ติของพระพ ทธเจั� ขณะใกี่ลัจัะปร�น�พพ�น พระอ�นนท"ท�ลัถึ�มพระพ ทธองคิ"วิ(� จัะท��อย(�งไรกี่ บพระฉ นนะ พระองคิ"บอกี่ใหสงฆ์"ลังพรหมท ณฑั"7แกี่(พระฉ นนะ จันในท��ส ดพระฉ นนะกี่*ไดสติ�ยอมปฏิ�บ ติ�ติ�มมติ�ของสงฆ์"กี่ลั�ยม�เป:นผู้�วิ(�ง(�ยสอนง(�ยไดบรรลั เป:นพระอรห นติ"ในท��ส ด

จั�กี่ติ วิอย(�งเหลั(�น��จัะเห*นวิ(� กี่ระบวินกี่�รจั�งใจัของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�ม�คิวิ�มคิลั�ยกี่ นติ(�งกี่ นแติ(อ บ�ยวิ�ธ�กี่�รน��เสนอ ของแบนด�ร(�เนนไปท��กี่ลั (มเปH�หม�ยคิ+อน กี่เร�ยนหร+อกี่ลั (มวิ ยร (น ส(วินในพระพ ทธศ�สน�น��เสนอเพ+�อคินท กี่กี่ลั (ม ไม(ไดจั ดกี่ลั (ม

๔.๔.๒. เปรี�ยบเท�ยบแนวทางการีก.าก�บตินเอง (Self-Regulation)

กี่. กี่ระบวินกี่�รส งเกี่ติของตินเอง (Self observation)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ท กี่คินติองร� ติ วิอย�(เสมอวิ(� กี่��ลั งท��อะไรอย�( แบนด�ร(�บอกี่วิ(�บ คิคิลัไม(ม�อ�ทธ�พลัใดๆ ติ(อกี่�รกี่ระท��ของติ วิเองถึ�เข�ไม(สนใจัวิ(�เข�กี่��ลั งท��อะไรอย�( จั ดเร��มตินส��คิ ญของกี่�รกี่��กี่ บ

7 พรหมท ณฑั" คิ+อ กี่�รท��คิณะสงฆ์"ปลั(อยใหพระฉ นนะวิ(�กี่ลั(�วิ หร+อท��อะไรติ�มใจัชอบ คิณะสงฆ์"ไม(ย (งเกี่��ยวิดวิย ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๗/๔๔๕/๑๖๓-๑๖๕, วิ�.จั�. (ไทย) ๗/๔๔๕/๓๘๖-๓๘๙.

127

Page 14: บทที่ ๔ (จริง)

ตินเองคิ+อบ คิคิลัจัะติองร� วิ(�ตินเองกี่��ลั งท��อะไรอย�( เพร�ะคิวิ�มส��เร*จัจั�กี่กี่�รกี่��กี่ บตินเองน �นส(วินหน.�งม�จั�กี่คิวิ�มช ดเจันสม���เสมอแลัะแม(นย��ของกี่�รส งเกี่ติแลัะบ นท.กี่ตินเอง

พระพ ทธศ�สน�ม�หลั กี่ สติ� ส มปช ญญะ8 เป:นติ วิเติ+อนใหระลั.กี่อย�(ติลัอดเวิลั� กี่�รท��คินจัะส งเกี่ติตินเองไดติองม�สติ� คิวิ�มระลั.กี่ได คิ+อม�คิวิ�มระลั.กี่ไดอย�( ๓ ขณะ คิ+อ ขณะกี่(อนท�� ขณะกี่(อนพ�ด ขณะกี่(อนคิ�ด ถึ�บ คิคิลัม�สติ�ระลั.กี่ไดอย(�งน��จัะท��ใหกี่�รท��ง�นหร+อท��กี่�จักี่รรมอ+�นใดไม(ผู้�ดพลั�ด สติ�ส�ม�รถึคิวิบคิ มคิวิ�มร� ส.กี่ติ(�งๆ ท��เกี่�ดข.�นม�ได เพร�ะสติ�อย�(แยกี่ติ��แหน(งกี่ บคิวิ�มร� ส.กี่เป:นคินลัะส(วินกี่ น9 ส(วินส มปช ญญะ คิ+อคิวิ�มร� ส.กี่ติ วิอย�(ติลัอดเวิลั�ขณะท��กี่��ลั งท�� กี่��ลั งพ�ด กี่��ลั งคิ�ด10

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อเปH�หม�ยแลัะวิ�ธ�กี่�รของกี่�รส งเกี่ติตินเอง แบนด�ร(� ม�เปH�หม�ยเพ+�อใหเกี่�ดกี่�รเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรมข �นพ+�นฐ�นท �วิไปของผู้�ส งเกี่ติตินเอง ใหผู้�เร�ยนม�คิวิ�มติ+�นติ วิอย�(ติลัอดเวิลั� ส(วินพระพ ทธศ�สน�ม�เปH�หม�ยใหเกี่�ดกี่�รเปลั��ยนพฤติ�กี่รรม ๓ ข �น คิ+อข �นพ+�นฐ�น ข �นกี่ลั�ง แลัะข �นส�ง ข �นพ+�นฐ�นม (งใหผู้�เร�ยนม�สติ�ส มปช ญญะอย�(ติลัอดเวิลั�ไม(ใหหลังลั+ม เม+�อไม(หลังลั+มกี่*ไม(ท��ใหกี่�รง�นท��ท��อย�(เกี่�ดคิวิ�มเส�ยห�ยแกี่(ตินเองแลัะผู้�อ+�น พระพ ทธองคิ"ติร สสรรเสร�ญคิ ณของสติ�ไวิหลั�ยอย(�งหลั�ยประกี่�ร เช(น ติร สวิ(� “สติ�ม�คิวิ�มส��คิ ญม�กี่จั��ปร�รถึน�ในกี่�จัท �งปวิงเปร�ยบเหม+อนเกี่ลั+อท��จั��เป:นติ(อกี่�รปร งอ�ห�รท กี่ชน�ดแลัะเปร�ยบเหม+อนมห�อ��ม�ติย"ผู้�

8 ท�.ป�. (บ�ลั�) ๑๑/๑๐๙-๓๑๐/ ท�.ป�. (ไทย) ๑๑/๑๐๙-๓๑๐/๗๙-๔๓๓.9 สม ส จั�ร�, ทวารี 6 ศาสติรี"แห�งการีรี�,ท�นตินเอง, พ�มพ"คิร �งท�� ๗,

(กี่ร งเทพมห�นคิร : ส��น กี่พ�มพ"อมร�นทร", ๒๕๕๐), หน� ๒๑. 10 ท�. ส�. (ไทย) ๙/๒๑๔/๗๓.

128

Page 15: บทที่ ๔ (จริง)

เช��ยวิช�ญในร�ชกี่�จัของพระร�ช�ท กี่อย(�ง”11 สติ�เป:นเคิร+�องกี่ �น“

กี่ระแสคิ+อกี่�เลัสท �งหลั�ย ”12 ท นติแพทย"สม ส จั�ร� อธ�บ�ยวิ(� สติ�อย�(“

แยกี่ติ��แหน(งกี่ บคิวิ�มร� ส.กี่เป:นคินลัะส(วินกี่ น เม+�อปฏิ�บ ติ�จันเห*นคิวิ�มเขมแข*งวิ(องไวิของสติ� เร�จัะร� ไดท นท�วิ(� คิวิ�มร� ส.กี่ติ(�งๆ ท��ผู้ ดข.�นม� ไม(วิ(�ร กี่ โลัภ โกี่รธ หลัง ท �งหมดน��ส�ม�รถึคิวิบคิ มไดดวิยกี่�รใชสติ�”13

สร ปไดวิ(�กี่ระบวินกี่�รส งเกี่ติของตินเองของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�เหม+อนกี่ นคิ+อติองม�คิวิ�มระลั.กี่ร� แลัะม�คิวิ�มร� ส.กี่ติ วิท �วิพรอมอย�(ติลัอดเวิลั� ติ(�งกี่ นแติ(เปH�หม�ยแลัะวิ�ธ�กี่�รปฏิ�บ ติ�

ข. กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น (Judgment Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อกี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�เป:นกี่�รช��วิ ดคิวิ�มผู้�ดคิวิ�มถึ�กี่ท��ใหร� วิ(�พฤติ�กี่รรมอย(�งไหน พฤติ�กี่รรมอย(�งไหนผู้�ด จัะไดน��ม�ปร บปร งแกี่ไขใหถึ�กี่ติอง แบนด�

11 วิ�ส ทO ธ�มคิOคิ . (บ�ลั� ) ๑ /๑๖๕ , ติสOม� ส� โลัณธ�ปน� วิ�ย สพOพพOยญฺOชเนส สพOพกี่มOม�กี่อมจัOโจั วิ�ย จั สพOพร�ชกี่�จัOเจัส สพOพติOถึ อ�จัOฉ�ติพOพ� ฯ เติน�ห สติ� จั ปน สพOพติOถึ�กี่� วิ ติOติ� ภคิวิติ� กี่.กี่�รณ� จั�ติOติ� ห� สติ�ปฏิ�สรณ� อ�รกี่OขปจัOจั ปฏฺU�น� จั สติ� น วิ�น� สติ�ย� จั�ติOติสOส ปคิOคิหน�คิOคิโห โหติ�ติ� ฯ

12 ข . ธ. (บ�ลั�) ๒๕/๔๒๕/๕๓๐, ข . ธ. (ไทย) ๒๕/๑๐๔๒/๗๔๖, วิ�ส ทOธ�มคิOคิ. (บ�ลั�) ๑/๘,

โสติ�น� ส�วิร� พOร�ม� เกี่น โสติ� ป<ถึ�ยOยเร ย�น� โสติ�น� โลักี่สOม. (อช�ติ�ติ� ภคิวิ�) สติ� เติส� น�วิ�รณ� โสติ�น� ส�วิร� พOร�ม� ปญฺOญ�เยเติ ป<ถึ�ยOยเร ฯ13 สม ส จั�ร�, ทวารี 6 ศาสติรี"แห�งการีรี�,ท�นตินเอง, พ�มพ"คิร �งท�� ๗,

(กี่ร งเทพมห�นคิร : ส��น กี่พ�มพ"อมร�นทร", ๒๕๕๐), หน� ๒๑.

129

Page 16: บทที่ ๔ (จริง)

ร(�บอกี่วิ(� ขอม�ลัท��ไดจั�กี่กี่�รส งเกี่ติตินเองน �นจัะม�ผู้ลัติ(อกี่�รเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรมของคินไม(ม�กี่น กี่ ถึ�ปร�ศจั�กี่กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น ถึ�ขอม�ลัด งกี่ลั(�วิน �นเป:นท��พ.งพอใจัหร+อไม(พ.งพอใจั โดยอ�ศ ยม�ติรฐ�นส(วินบ คิคิลัท��ไดม�จั�กี่กี่�รถึ�กี่สอนโดยติรง กี่�รประเม�น ปฏิ�กี่�ร�ย�ติอบสนองท�งส งคิมติ(อพฤติ�กี่รรมน �นๆ แลัะจั�กี่กี่�รส งเกี่ติติ วิแบบกี่�รจัะเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรม

คิวิ�มติ(�งกี่ นท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่�รติ ดส�นพฤติ�กี่รรมของแบนด�ร(�เป:นกี่�ร

ติ ดส�นคิวิ�มถึ�กี่ คิวิ�มผู้�ด เหม�ะสม ไม(เหม�ะสม พ.งประสงคิ"หร+อไม(พ.งประสงคิ"เกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมอย(�งเด�ยวิ อ�ศ ยองคิ"ประกี่อบ ๔ อย(�ง คิ+อ ๑. ม�ติรฐ�นส(วินบ คิคิลั ท��ไดจั�กี่กี่�รถึ�กี่สอนโดยติรง กี่�รประเม�นหร+อส งเกี่ติติ วิแบบ ๒. กี่�รเปร�ยบเท�ยบกี่ บกี่ลั (มอ�งอ�งท�งส งคิม ๓. กี่�รใหคิ ณคิ(�ของกี่�จักี่รรม ส�ง,กี่ลั�ง,ติ��� ๔. กี่�รอน ม�นคิวิ�มส�ม�รถึกี่�รกี่ระท�� พ�จั�รณ�แหลั(งภ�ยในแลัะแหลั(งภ�ยนอกี่ติน

ส(วินกี่ระบวินกี่�รติ ดส�นในท�งพระพ ทธศ�สน� เป:นกี่�รติ ดส�นคิวิ�มผู้�ด คิวิ�มถึ�กี่ของพระธรรมวิ�น ยท��คินย.ดเอ�เป:นแนวิท�งในกี่�รศ.กี่ษ�แลัะปฏิ�บ ติ� ท��ม�ผู้ลักี่ระทบติ(อตินเองแลัะส งคิมเพร�ะถึ�ถึ+อเอ�ธรรมท��ผู้�ดม�สอนคินอ+�น หร+อม�ปฏิ�บ ติ�เองกี่*จัะไม(ไดบรรลั ติ�มท��ปร�รถึน� ในพระพ ทธศ�สน�พระพ ทธองคิ"ไดวิ�งหลั กี่กี่�รติ ดส�นไวิ ๒ ช ด ช ดท�� ๑ เร�ยกี่วิ(�หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ยม� ๘ ประกี่�ร14

14 หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�รคิ+อ ๑. เป:นไปเพ+�อคิลั�ยคิวิ�มกี่��หน ด ๒. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มพร�กี่ ๓. เป:นไปเพ+�อกี่�รไม(สะสม ๔. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มม กี่นอย ๕. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มส นโดษ ๖. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มสง ด ๗. เป:นไปเพ+�อปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ๘. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มเป:นคินเลั��ยงง(�ย ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�.จั�. (ไทย) ๗/๔๐๖/๓๒๓-๓๒๔. แลัะในบทท�� ๓ ติอนวิ(�ดวิยกี่ระบวินกี่�รติ ดส�น

130

Page 17: บทที่ ๔ (จริง)

ช ดท�� ๒ เร�ยกี่วิ(� มห�ปเทส ๔ ม� ๒ ประเภท15 ประเภทท�� ๑ เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระวิ�น ย ประเภทท�� ๒ เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรม ถึ�ธรรมเหลั(�ใดติรงข�มกี่ บหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ยท �ง ๘ น�� แลัะติรงข�มกี่ บหลั กี่มห�ปเทส ๔ ท �ง ๒ ประเภทน�� ใหถึ+อวิ(�ไม(ใช(ธรรมไม(ใช(วิ�น ยท��พระพ ทธองคิ"ส �งสอน แลัะทรงประสงคิ"

สร ปไดวิ(� ส�เหติ ท��น��หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�ร แลัะหลั กี่มห�ปเทส ๔ ม�ศ.กี่ษ�เปร�ยบเท�ยบกี่ บหลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(� เพร�ะเป:นกี่�รติ ดส�นเหม+อนกี่ นติ(�งกี่ นแติ( หลั กี่กี่�รติ ดส�นในพระพ ทธศ�สน�เป:นกี่�รติ ดส�นเช�งน�มธรรม แติ(หลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�เป:นกี่�รติ ดส�นเช�งร�ปธรรมเป:นกี่�รติ ดส�นพฤติ�กี่รรมของบ คิคิลัท��ไดผู้(�นกี่�รฝ่Gกี่อบรมม�ระด บหน.�งแลัวิ ถึ�จัะให

15 มห�ปเทส ๔ ท��เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระวิ�น ย คิ+อ๑. ส��งใดท��ไม(ไดห�มไวิวิ(� ไม(คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งไม(คิวิร ส��งน �นไม(คิวิร ๒. ส��งใดท��ไม(ไดห�มไวิวิ(� ไม(คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งท��คิวิร ส��งน �นคิวิร ๓. ส��งใดท��ไม(ไดอน ญ�ติไวิวิ(� คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งไม(คิวิร ส��งน �นไม(คิวิร ๔. ส��งใดท��ไม(ไดอน ญ�ติไวิวิ(� คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งท��คิวิร ส��งน �นคิวิร ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�. ม. (ไทย)

๕/๓๐๔/๑๓๙-๑๔๐.

ส(วินมห�ปเทส ๔ ในพระส�ติรพระองคิ"ติ �งไวิเพ+�อเป:นเคิร+�องติ ดส�นติ วิเองวิ(� เป:นผู้�ปฏิ�บ ติ�ถึ�กี่ติองติ�มธรรมท��พระองคิ"ไดส �งสอนหร+อไม( หร+อเพ+�อติ ดส�นติ วิเองวิ(� ไดปฏิ�บ ติ�ธรรมถึ.งข �นไหนแลัวิ มห�ปเทส ๔ เหลั(�น �นสร ปใจัคิวิ�มไดด งน�� ขอท�� ๑ กี่ลั(�วิอ�งพระพ ทธเจั�วิ(� ตินเองไดฟ>งม�ไดร บม�ติ(อหน�พระพ กี่ติร"ของพระองคิ" วิ(� ธรรมเหลั(�น��เป:นธรรมเป:นวิ�น ย ของพระพ ทธเจั� พวิกี่ท(�นท �งหลั�ยจังถึ+อเอ� ร บเอ� ขอท�� ๒ กี่ลั(�วิอ�งถึ.งคิณะสงฆ์" ผู้�เป:นหห ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย(ร�ยลัะเอ�ยดเหม+อนกี่ บขอท�� ๑) ขอท�� ๓ กี่ลั(�วิอ�งพระเถึระหลั�ยร�ป ท��เป:นพห�ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย ขอท�� ๔ กี่ลั(�วิอ�งพระเถึระร�ปเด�ยวิท��เป:นพห�ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย

131

Page 18: บทที่ ๔ (จริง)

สอดคิลัองกี่ นจัร�งๆ หลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�กี่*เหม+อนกี่ บกี่�รท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ธรรมไดปฏิ�บ ติ�ไปส กี่ระยะหน.�งแลัวิอ�จั�รย"ท��ท��กี่�รสอนจั.งเร�ยกี่ไปสอบอ�รมณ"เพ+�อจัะติ ดส�นวิ(�กี่�รปฏิ�บ ติ�กี่�วิหน�เป:นท��น(�พอใจัหร+อไม( ถึ�ไม(ม�กี่�รสอบอ�รมณ" กี่�รปฏิ�บ ติ�กี่*จัะไม(กี่�วิหน� เป:นกี่�รช(วิยผู้�ปฏิ�บ ติ�อ�กี่ท�งหน.�ง

คิ. กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง (Self-Reaction)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อส�ม�รถึร� ท นอ�รมณ"ท��เกี่�ดข.�นกี่ บติ วิเองแลัะส�ม�รถึคิวิบคิ มปร บพฤติ�กี่รรมใหเหม�ะสมกี่ บสถึ�นกี่�รณ"ไม(แสดงพฤติ�กี่รรมท��ไม(พ.งประสงคิ"ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิติ(อหน�ส�ธ�รณชน กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ข.�นอย�(กี่ บส��งลั(อใจั ส(วินม�ติรฐ�นภ�ยในตินเองจัะท��หน�ท��เป:นเกี่ณฑั"ท��ท��ใหบ คิคิลัวิ�งระด บกี่�รแสดงออกี่ หม�ยคิวิ�มวิ(�บ คิคิลัจัะแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง ติองม�องคิ"ประกี่อบ ๒ อย(�ง คิ+อ ส��งลั(อใจัภ�ยนอกี่ แลัะม�ติรฐ�นภ�ยในตินเอง

กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองในท�งพระพ ทธศ�สน� ม�องคิ"ประกี่อบ ๒ อย(�งเช(นกี่ น คิ+อ อ�รมณ"ภ�ยนอกี่หร+ออ�ยตินะภ�ยนอกี่ คิ+อ ร�ป เส�ยง กี่ลั��น รส ส��งท��ติองกี่�ย (โผู้ฏิฐ พพะ) เข�ม�กี่ระทบกี่ บม�ติรฐ�นภ�ยในตินเอง คิ+ออ�ยตินะภ�ยใน ไดแกี่( ติ� ห� จัม�กี่ ลั��น กี่�ย ใจั ถึ�อ�รมณ"ภ�ยนอกี่ม�คิ ณภ�พเท(�กี่ นหร+อใกี่ลัเคิ�ยงกี่ นกี่ บม�ติรฐ�นภ�ยใน กี่�รแสดงออกี่หร+อกี่�รวิ�งติ วิกี่*จัะเสมอกี่ นด�งดง�มพอเหม�ะพอด�

ยกี่ติ วิอย(�งเช(น น�ย กี่. เป:นน กี่ศ.กี่ษ�ระด บปร�ญญ�ติร� คิบกี่ บ น�งส�วิ ข. ซ่.�งเป:นน กี่ศ.กี่ษ�ระด บเด�ยวิกี่ น ท �งสองคินน��ถึ+อวิ(�เป:น

132

Page 19: บทที่ ๔ (จริง)

ส��งลั(อใจัของกี่ นแลัะกี่ น แลัะม�ม�ติรฐ�นภ�ยในคิ+ออ�ยตินะภ�ยในใกี่ลัเคิ�ยงกี่ น กี่�รวิ�งติ วิหร+อกี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองของพวิกี่เข�กี่*จัะอย�(ในระด บเสมอกี่ น ฝ่6�ยใดฝ่6�ยหน.�งจัะไม(วิ�งติ วิส�งเกี่�นไปหร+อติ���เกี่�นไป

คิวิ�มติ(�งกี่ น กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง ของแบนด�ร(� ม (งเนนกี่�รปร บ

พฤติ�กี่รรมในเช�งบวิกี่หร+อพฤติ�กี่รรมท��พ.งประสงคิ" ส(วินอ�ยตินะภ�ยนอกี่ (ส��งลั(อใจัหร+ออ�รมณ") กี่ บอ�ยตินะภ�ยใน (ม�ติรฐ�นภ�ยใน)ในพระพ ทธศ�สน� ม (งเนนกี่�รร� เท(�ท นตินเองติ(ออ�รมณ"ท��ม�กี่ระทบกี่ บอ�ยตินะภ�ยในแลัวิม�คิวิ�มร� ส.กี่กี่ บจั�ติใจั ดวิยกี่�รม�สติ�ส มปช ญญะกี่��กี่ บอย�(แลัวิแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ออกี่ม�อย(�งเหม�ะสม

๔.๔.๓. เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง16

กี่. ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั (Mastery Experiences)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อผู้�ท��ม�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัในอด�ติ จัะสร�งคิวิ�มม �นใจัแกี่(ตินเองในกี่�รท��จัะม (งม �นติ �งใจัประกี่อบกี่�จักี่รรมท��ตินท��อย�(ในป>จัจั บ นโดยไม(หวิ �นไหวิแลัะย(อทอเพร�ะม�แรงจั�งใจัม�จั�กี่คิวิ�มส��เร*จัท��เคิยท��ม�ในอด�ติเป:นแรงสน บสน น

คิวิ�มติ(�งกี่ น

16 A, Bandura, Social Learning theory, (Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice-Hall, Inc., 1997), p.82.

133

Page 20: บทที่ ๔ (จริง)

ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ติ(�งจั�กี่ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัในพระพ ทธศ�สน� โดยกี่�รอธ�บ�ย เปH�หม�ย แลัะร�ยลัะเอ�ยด แบนด�ร(� เช+�อวิ(�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัเป:นวิ�ธ�กี่�รท��ม�ประส�ทธ�ภ�พม�กี่ท��ส ด ในกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง เน+�องจั�กี่วิ(�เป:นประสบกี่�รณ"โดยติรง คิวิ�มส��เร*จัท��ใหเพ��มคิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง บ คิคิลัจัะเช+�อวิ(�เข�ส�ม�รถึท��จัะท��ได เข�บอกี่วิ(� ในกี่�รท��จัะพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเองน �น จั��เป:นท��จัะติองฝ่Gกี่ใหเข�ม�ท กี่ษะเพ�ยงพอท��จัะประสบคิวิ�มส��เร*จัไดพรอม ๆ กี่ บกี่�รท��ใหเข�ร บร� วิ(� เข�ม�คิวิ�มส�ม�รถึจัะกี่ระท��เช(นน �น จัะท��ใหเข�ใชท กี่ษะท��ไดร บกี่�รฝ่Gกี่ไดอย(�งม�ประส�ทธ�ภ�พม�กี่ท��ส ด บ คิคิลัท��ร บร� วิ(�ตินเองม�คิวิ�มส�ม�รถึน �น จัะไม(ยอมแพอะไรง(�ยๆแติ(จัะพย�มท��ง�นติ(�งๆเพ+�อใหบรรลั ถึ.งเปH�หม�ย

ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั ในท�งพระพ ทธศ�สน� ไดแกี่( จัร�ติ ๖17 คิ+อคิวิ�มประพฤติ�จันเคิยช�นเป:นน�ส ยท��แสดงออกี่ม�โดยไม(ไดติ �งใจั จันกี่ลั�ยเป:นบ คิลั�กี่ของแติ(ลัะคิน เช(น คินร�คิจัร�ติ จัะม�น�ส ยเร�ยบรอย ร กี่สวิยร กี่ง�ม คินส ทธ�จัร�ติ จัะม�น�ส ยเช+�อง(�ย ถึ�ไม(ม�ป>ญญ�กี่��กี่ บกี่*อ�จัจัะกี่ลั�ยเป:นคินเช+�องมง�ยกี่*ได จัร�ติท �ง ๖ ประกี่�รน��ม�คิวิ�มสอดคิลัองกี่ บห วิขอวิ(�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั เพร�ะจัร�ติ คิ+อคิวิ�มเคิยช�นของบ คิคิลั คินท��เคิยประสบคิวิ�มส��เร*จัในอด�ติย(อมจัะร� ด�วิ(� ในช(วิงเวิลั�น �นๆ ตินไดท��อะไรบ�ง แลัะท��ดวิยวิ�ธ�ไหน อย(�งไร แลัวิกี่*จัะจัดจั��เอ�ไวิเพ+�อน��ไปประพฤติ�ติ(อในอน�คิติ เช(น คินร�คิจัร�ติจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องคิวิ�มง�ม

17 ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน สมเด*จัพระพ ฒ�จั�รย" (อ�จั อ�สภมห�เถึร),

คิ�มภ�รี"ว�ส!ทธ�มรีรีคิ, พ�มพ"คิร �งท�� ๔, (กี่ร งเทพมห�นคิร : ประย�รวิงศ"พร��นติ��ง,

๒๕๔๖), หน� ๑๗๘-๑๘๒.

134

Page 21: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มลัะเอ�ยดรอบคิอบ จั�ติใจัอ(อนโยน เป:นท��ร กี่ของเจั�น�ยแลัะเพ+�อนฝ่�ง หร+อลั�กี่นอง คินพ ทธ�จัร�ติ เคิยประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องกี่�รใชคิวิ�มคิ�ด กี่�รวิ�งแผู้น หร+อท�งวิ�ช�กี่�รติ(�งๆ คินเหลั(�น��กี่*จัะคิ�ดถึ.งประสบกี่�รณ"ท��ผู้(�นม�แลัวิน��ไปพ ฒน�ปร บปร งแกี่ไขพฤติ�กี่รรมของตินใหด�ย��งข.�นติ(อไป

ข. โดยกี่�รใชติ วิแบบ (Modeling)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อใชส��งท��เป:นร�ปธรรมแลัะน�มธรรมเป:นติ วิแบบ เช(น แบนด�ร(� ใชติ Vกี่ติ�เป:นติ วิแบบ ใชคิ ณสมบ ติ�พ�เศษติ(�งๆ ของบ คิคิลัท��เป:นติ วิแบบ ช(วิยเสร�มคิวิ�มน(�เช+�อถึ+อของติ วิแบบดวิย ใชส ญลั กี่ษณ"แทนติ วิบ คิคิลัดวิย ในท�งพระพ ทธศ�สน�กี่*เช(นเด�ยวิกี่ น บ�งคิร �งพระพ ทธองคิ"ทรงใชบ คิคิลัเป:นส+�อหร+อเป:นติ วิอย(�งในกี่�รอธ�บ�ยธรรมะ บ�งคิร �งพระองคิ"ทรงใชส��งแวิดลัอมท��อย�(ใกี่ลัติ วิท��เกี่��ยวิของกี่ บเน+�อส�ระท��กี่��ลั งแสดง เช(น พระองคิ"ใช ตินติ�ลัยอดดวินเป:นติ วิอย(�งในกี่�รอธ�บ�ยเร+�องกี่�รลัะเม�ดส�กี่ข�บทของภ�กี่ษ วิ(� ผู้�ลัะเม�ดป�ร�ช�กี่ส�กี่ข�บทเป:นผู้�อ�ภ พในพระพ ทธศ�สน�ไม(ส�ม�รถึจัะบรรลั มรรคิผู้ลัน�พพ�นได เหม+อนกี่ บติ�ลัยอดดวินไม(ส�ม�รถึท��จัะงอกี่ง�มติ(อไปได

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่�รใชติ วิแบบของแบนด�ร(�เพ+�อจั ดประสงคิ"ท��จัะเปลั��ยนพฤติ�กี่รรมของผู้�ท��ม�คิวิ�มกี่ลั วิติ(อส��งติ(�งๆ เช(น เด*กี่กี่ลั วิส ติวิ"เลั��ยงในบ�น ม�แมวิ ส น ข เป:นติน เข�กี่*จัะน��เด*กี่ท��กี่ลั วิไปด�เด*กี่คินอ+�นท��ม�วิ ยใกี่ลัเคิ�ยงกี่ นท��ไม(กี่ลั วิแมวิกี่��ลั งเลั(นกี่ บแมวิอย�(ใหเด*กี่คินท��กี่ลั วิได

135

Page 22: บทที่ ๔ (จริง)

เห*น เพ+�อจัะใหเด*กี่เกี่�ดคิวิ�มกี่ลั�ข.�นม�วิ(� เข�กี่*ส�ม�รถึเลั(นกี่ บแมวิได เป:นติน

ในท�งพระพ ทธศ�สน�ใชติ วิแบบเพ+�อปร บเปลั��ยนพฤติ�กี่รรมของบ คิคิลัท �วิไปม�เปH�หม�ยติ �งแติ(ระด บข �นพ+�นฐ�นจันถึ.งระด บส�งส ดคิ+อบรรลั มรรคิผู้ลัเป:นอร�ยบ คิคิลั

คิ. กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�ง (Verbal Persuasion)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อเป:นกี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�งใหผู้�เร�ยนหร+อผู้�ฟ>งเกี่�ดคิวิ�มกี่ระติ+อร+อรน เกี่�ดคิวิ�มกี่ลั�ห�ญ เกี่�ดคิวิ�มร(�เร�งใจั ม�คิวิ�มเห*นคิลัอยติ�มคิ��พ�ดอย�กี่น��กี่ลั บไปปฏิ�บ ติ�ใหเกี่�ดผู้ลัแกี่(ตินเองแลัะส งคิม

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อแบนด�ร(� กี่ลั(�วิวิ(� กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�งติองท��ร(วิมกี่ นกี่ บกี่ระบวินกี่�รอ+�นๆจั.งจัะไดผู้ลั เช(น กี่ระบวินกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง กี่�รใชติ วิแบบ ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั เป:นติน วิ�ธ�กี่�รเหลั(�น��จัะคิ(อย ๆ สร�งคิวิ�มส�ม�รถึใหกี่ บบ คิคิลัอย(�งคิ(อยเป:นคิ(อยไปแลัะใหเกี่�ดคิวิ�มส��เร*จัติ�มลั��ด บข �นติอน กี่*ย(อมท��จัะไดผู้ลัด�ในกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของติน

พระพ ทธศ�สน�ใชหลั กี่ลั�ลั�กี่�รสอน หร+อเทศน�วิ�ธ� ๔ อย(�ง คิ+อ ๑. ส นท สสน� ช��แจังใหเห*นช ด ๒. สม�ทปน� ชวินใหอย�กี่ร บเอ�ไปปฏิ�บ ติ� ๓. สม ติเติชน� เร�ใจัใหอ�จัห�ญแกี่ลัวิกี่ลั� ๔. ส มปห งสน� ปลัอบชโลัมใจั ใหสดช+�นร(�เร�ง18

18 วิ�.มห�. (บ�ลั�) ๑/๒๒-๒๔,๒๙๐/๑๓-๔,๒๒๒, วิ�.ภ�กี่Oข น�. (บ�ลั�) ๓/๗๘๓/๗๒-๓,วิ�.ม. (บ�ลั�)

136

Page 23: บทที่ ๔ (จริง)

ง. กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ" (emotional arousal)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ช(วิยใหผู้�เร�ยนหร+อผู้�ฟ>งเกี่�ดคิวิ�มติ+�นติ วิ ม�กี่��ลั งใจัท��จัะพ ฒน�ติ วิเองใหกี่�วิหน�ติ(อไป กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"ติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ม�ผู้ลัติ(อกี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเองในสภ�พท��ถึ�กี่ขมข�( ในกี่�รติ ดส�นถึ.งคิวิ�มวิ�ติกี่กี่ งวิลั แลัะคิวิ�มเคิร�ยดของคินเร�บ�งส(วินจัะข.�นอย�(กี่ บกี่�รกี่ระติ นท�งสร�ระ

กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ" ในท�งพระพ ทธศ�สน�ไดศ.กี่ษ�เร+�อง ฉ นทะ คิวิ�มพอใจั ชอบใจัในกี่�รท��กี่�จักี่รรมท��สร�งสรรคิ" ท��เป:นประโยชน" ไดแกี่( ฉ นทะท��ม�ในหมวิดธรรมอ�ทธ�บ�ท ๔ ส มม ปปธ�น ๔19 ไม(ใช( ฉ นทะ ใชเป:นคิ��ไวิพจัน"ของติ ณห� คิ+อคิวิ�มอย�กี่ซ่.�งเป:นคิวิ�มหม�ยในเช�งลับ

คิวิ�มติ(�งกี่ น

๔/๒๙,๘๙-๙๐,๑๐๕,๑๓๒,๑๓๗/๒๕,๑๐๖-๗,๑๒๐,๑๔๖,๑๕๐,วิ�.ม. (บ�ลั�) ๕/๒๗๐,๒๗๖,๒๘๐-๑,๒๘๘, ๒๙๔,๒๙๘,๓๓๗/๓๘,๔๕,๕๐,๕๒,๖๕,๗๔,๘๑,๑๓๙,

วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๖/๓๓,๑๙๒/๔๓-๔,๒๒๕,วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๗/๒๖๐,๒๖๘-๙,๔๐๔,๔๔๕/๒๑,๓๓-๔,๒๓๗,๒๘๒, ท�.ส�. (บ�ลั�) ๙/๓๔๔,๓๕๘/๑๔๐,๑๕๐.

19 ? ในส มม ปปธ�น ๔ ไม(ม�คิ��วิ(� ฉ นทะ ปร�กี่ฏิอย�(ในหมวิดธรรม แติ(ม�ปร�กี่ฏิในติอนอธ�บ�ยขย�ยคิวิ�มวิ(� ขอท��ภ�กี่ษ ในธรรมวิ�น ยน��สร�งฉ นทะ “

พย�ย�ม ปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ประคิองจั�ติม (งม �นเพ+�อปHองกี่ นบ�ปอกี่ ศลัธรรมท��ย งไม(เกี่�ดม�ใหเกี่�ดข.�น ฯลัฯ เพ+�อลัะบ�ปอกี่ ศลัธรรมท��เกี่�ดข.�นแลัวิ ฯลัฯ เพ+�อท��บ�ปอกี่ ศลัธรรมท��ย งไม(เกี่�ดข.�นม�ใหเกี่�ดข.�น ฯลัฯ สร�งฉ นทะ พย�ย�ม ปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ประคิองจั�ติ ม (งม �นเพ+�อคิวิ�มด��รงอย�(ไม(เลั+อนห�ย ภ�ยโยภ�พ ไพบ�ลัย" เจัร�ญเติ*มท��แห(งกี่ ศลัธรรมท��เกี่�ดข.�นแลัวิ ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ”

ท�.ป�. (ไทย) ๑๑/๓๐๖/๒๗๗, อภ�.วิ�. (ไทย) ๓๕/๒๐๕/๑๗๒.

137

Page 24: บทที่ ๔ (จริง)

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อ กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"ติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� เป:นกี่�รกี่ระติ นใหเกี่�ดคิวิ�มคิ�ดหวิ งในคิวิ�มส��เร*จัท��จัะเกี่�ดข.�น จั ดอ(อนกี่*คิ+อถึ�ผู้�ถึ�กี่กี่ระติ นไม(พ.งพอใจัหร+อเกี่�ดคิวิ�มกี่ลั วิ กี่*จัะกี่ระติ นใหเกี่�ดคิวิ�มกี่ลั วิม�กี่ข.�น บ คิคิลักี่*จัะเกี่�ดประสบกี่�รณ"ของคิวิ�มลัมเหลัวิ อ นจัะท��ใหกี่�รร บร� เกี่��ยวิกี่ บคิวิ�มส�ม�รถึของตินติ���ลัง20

ในท�งพระพ ทธศ�สน� กี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะม� ๒ ลั กี่ษณะ คิ+อถึ�เป:นกี่�รกี่ระติ นอ�รมร"ดวิยฉ นทะ ท��ม�คิวิ�มหม�ยเป:นไวิพจัน"ของติ ณห� จัะท��ใหแสดงพฤติ�กี่รรมเป:นไปในท�งลับ คิ+อจัะท��ใหท��ดวิยคิวิ�มโลัภ ลัะโมบ อย�กี่ไดไม(ร� จั กี่พอ จัะกี่(อท กี่ข"ใหแกี่(ตินเองแลัะคินอ+�นเป:นวิงกี่วิ�งติ�มท��ตินเกี่��ยวิของ เช(น น กี่กี่�รเม+อง หร+อร ฐมนติร�ท��ม�หน�ท��ร บผู้�ดชอบติ(อคินท �งประเทศ กี่�รกี่ระท��ดวิยอ��น�จัของคิวิ�มลัะโมบโลัภม�กี่ของเข�กี่*จัะสร�งคิวิ�มเด+อดรอนแกี่(คินท �งประเทศเหม+อนกี่ น น ยติรงกี่ นข�มถึ�เป:นกี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะ ท��เป:นกี่ ติติ กี่ มยติ�ฉ นทะ คิ+อคิวิ�มพอใจั คิวิ�มชอบใจัใคิร(จัะท��ส��งท��เป:นประโยชน"ผู้ลัท��ติ�มม�กี่*จัะสร�งคิวิ�มส ขใหแกี่(ผู้�ท��แลัะผู้�อ+�นท��เกี่��ยวิของดวิยเช(นกี่ น กี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะในขอหลั งน��จั.งเป:นท��พ.งปร�รถึน�ติ�มหลั กี่พระพ ทธศ�สน�

20 สมโภชน" เอ��ยมส ภ�ษ�ติ, ทฤษฎี�แลัะเทคิน�คิการีปรี�บพฤติ�กรีรีม,

หน� ๕๙ - ๖๐.

138