LOGO

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร กาญจนบรโรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร กาญจนบรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

รายวชา วทยาศาสตร 3 ( ว 22101)

เร)อง หนอคน หนตะกอน หนแปร

โดยครสกญญา นาคอน

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายกระบวนการเกดและลกษณะของเน4อหน

2. ทดสอบ และสงเกต องคประกอบของหน และนาความรไปใชประโยชน

2. ทดสอบ และสงเกต องคประกอบของหน และนาความรไปใชประโยชน

2

ประเภทของหนนกธรณวทยาแบงหนออกเปน 3 ประเภท

ตามลกษณะการเกดคอ

หน (Rock) คอ อนนทรยสารท)เกดจากการรวมตวของแรต4งแต 2 ชนด ข4นไป

หน (Rock)

นกธรณวทยาแบงหนออกเปน 3 ประเภท ตามลกษณะการเกดคอ

หนอคน

หนตะกอนหนแปร

หนอคน (Igneous rocks)

หนอคน เปนหนท)เกดจากการแขงตวของหนหนด หนอคน เปนหนท)เกดจากการแขงตวของหนหนด (Magma) จากช4นแมนเทลท)โผลข4นมา แบงหนอคนตามแหลงท)มาออกเปน 2 ประเภท คอ

4

หนอคนแทรกซอน (Intrusive igneous rocks) เปนหนทเกดจากหนหนดทเยนตวลงภายในเปลอกโลกอยางชาๆ

หนอคน (Igneous rocks)

5

ภายในเปลอกโลกอยางชาๆ ทาใหผลกแรมขนาดใหญ และเน�อหยาบ เชน หนแกรนต หนไดออไรต และหนแกบโบร

หนอคนพ (Extrusive ingneous rocks) บางทเรยกวา หนภเขาไฟ เปนหนหนดทเกดจากลาวาบนพ)นผวโลกเยน

หนอคน (Igneous rocks)

6

จากลาวาบนพ)นผวโลกเยนตวอยางรวดเรว ทาใหผลกมขนาดเลก และเน�อละเอยด เชน หนบะซอลต หนไรออไรต และหนออบซเดยน

กาเนดหนอคนIgneous Rock Igneous Rock

7

ชนดของหนอคน

อคนแทรกซอน

เยนตวชาผลกใหญ

หนแกรนต หนไดออไรต หนสคอเรย หนออบซเดยน

8

อคนพ

เยนตวเรวผลกเลก

หนไรโอไลต หนแอนดไซต หนบะซอลต หนพมมช

ชนดของหนอคน

1. หนแกรนต- เกดจากการแขงตวชาๆ ของแมกมา- เน)อหนเปนผลกขนาดใหญ แขง ทนผพง มนวาว-พบมากทระยอง จนทบร ชลบร

9

ภาพผลกแรในหนแกรนต (ควอรตซ - เทาใส, เฟลดสปาร – ขาว, ฮอรนเบลนด – ดา)

-พบมากทระยอง จนทบร ชลบร นราธวาส- ประโยชน ใชกอสราง ประดบอาคาร ปพ�น ทาอนสาวรย ทาครก

ชนดของหนอคน

2.หนไดออไรต-มสวนประกอบอยระหวาง

หนแกรนตกบหนแกบโบรผลกแรสวนใหญมขนาดเดยวและสมาเสมอ

- พบทจงหวดสระบร เลย

10

- พบทจงหวดสระบร เลย เพชรบรณ ลพบร นครราชสมา - ประโยชน ใชทาครกหน ใชในงานกอสราง ใชเปนหนประดบ และใชตกแตงอาคารสถานท+

ชนดของหนอคน

3. หนสคอเรย-เกดจากการเยนตวทรวดเรว

ของลาวา แตเนองจากมแกสละลายอยในลาวา จงทาใหมรพรนไปทวเน)อหน ลกษณะสากเหมอนกระดาษ

11

เน)อหน ลกษณะสากเหมอนกระดาษทราย แขงแตเปราะเบา ลอยน)าได

- พบไดตามชายฝงทะเล- ประโยชน ใชทาหนขด

วสดขดถ

ชนดของหนอคน

4. หนออบซเดยน - เกดจากการเยนตวอยาง

รวดเรวของลาวา- เน)อละเอยดคลายแกว ม

สดา รอยแตกคมเหมอนแกวแตก

12

สดา รอยแตกคมเหมอนแกวแตก- ใชทาอาวธโบราณ เชน

หวหอก หวธน ใบมด- ไมพบในประเทศไทย

ชนดของหนอคน

5. หนไรโอไลต- เปนหนอคนพ หรอหน

ภเขาไฟ - พบท สระบร เพชรบรณ- เน)อละเอยดกวา

13

- เน)อละเอยดกวาหนแกรนต

- ใชกอสราง

ชนดของหนอคน

6. หนแอนดไซด- เปนหนอคนพ หรอหนภเขา

ไฟ - พบทจงหวด

ลาปาง แพร สระบร และเพชรบรณ

14

ลาปาง แพร สระบร และเพชรบรณ- เปนหนอคนพมสเขยว และม

เน)อละเอยด แรพ)นมขนาดเลกจนไมสามารถศกษารายละเอยดไดดวยตาเปลา

- ใชประโยชน ในการทาถนน ทาทางรถไฟ และทาหนเกรด เพ=อใชในการกอสราง

ชนดของหนอคน

7. หนบะซอลต- เกดจากการเยนตวอยาง

รวดเรวของลาวา - ผลกขนาดเลก สคล)า

ไมวาว แขง ทนสกกรอน

15

ไมวาว แขง ทนสกกรอน- พบมากท กาญจนบร

จนทบร บรรมย ศรสะเกษ ลาปาง

- ใชประโยชนในการกอสราง ทาถนน

ชนดของหนอคน

8. หนพมมช- ลกษณะคลายสคอเรย

แตรพรนเลกกวา ลอยนCาได ชาวบานเรยกวา หนลอยน)า หรอหนสม

16

หนสม - มฟองกาซเลกๆ อยใน

เน)อมากมายจนโพรกคลายฟองน)า

- พบไดตามชายฝงทะเล- ใชทาวสดขดถ

หนตะกอน(Sedimentary rocks)(Sedimentary rocks)

17

หนตะกอน (Sedimentary rocks)

หนตะกอน หรอ หนช)น (Sedimentary rocks) คอ หนทถกแสงแดด ลมฟาอากาศ และน)า หรอ ถกกระแทก แลวแตกเปนกอนเลกๆ หรอผกรอน เสอมสภาพลง เศษหนทผพงท)งอนภาคใหญ

18

ความกดดนและปฏกรยาเคมจนกลบกลายเปนหน

กรอน เสอมสภาพลง เศษหนทผพงท)งอนภาคใหญและเลกถกพดพาไปสะสมอดตวกน เปนช)นๆ เกดความกดดนและปฏกรยาเคมจนกลบกลายเปนหน

ตะกอนคออะไร?

ตะกอน คอ เศษดน หน แร และอนทรยวตถท)ผกกรอนสลายตว โดยวสดดงกลาวถกกระแสน4า กระแสลม หรอ

19

ดงกลาวถกกระแสน4า กระแสลม หรอธารน4าแขงพดพามาสะสมกน

กระบวนการเกดหนตะกอน

1. การกดกรอน ชะลาง พงทลาย การผพง2. การพดพา3. การทบถม4. การอดตว

20

4. การอดตว

ปจจยท)ทาใหเกดหนตะกอนหรอหนช4น

1. การกรอน (Erosion)

หมายถง กระบวนการททาใหสารเปลอกโลกหลด ละลายไป หรอกรอนไป (โดยมการเคลอนทกระจดกรอนไป (โดยมการเคลอนทกระจดกระจายไปจากทเดม) โดยมตนเหตคอตวการธรรมชาต ซงไดแก ลมฟาอากาศ กระแสน)า ธารน)าแขง การครดถ ภายใตอทธพลของแรงโนมถวง

ภาพการกรอนดวยกระแสลม

21

ปจจยท)ทาใหเกดหนตะกอนหรอหนช4น

การผพง (Weathering) คอ การทหนผพงทาลายลง

ดวยกรรมวธตางๆ จากลมฟาอากาศ สารละลาย และรวมท)งอากาศ สารละลาย และรวมท)งการกระทาของตนไม แบคทเรย ตลอดจนการแตกตวทางกลศาสตร มการเพมอณหภมและลดอณหภมสลบกนเปนตน

22

ปจจยท)ทาใหเกดหนตะกอนหรอหนช4น

2. การพดพา (Transportation) หมายถง การเคลอนทของมวลหน ดน ทราย โดยกระแสน)า กระแสลม หรอธารน)าแขง ภายใตแรงดงดดของโลก อนภาคขนาดเลกจะถกพดพาใหเคลอนทไปไดไกลกวาอนภาคขนาดใหญ

ภาพการคดขนาดตะกอนดวยการพดพาของน4า 23

ขนาดอนภาค(มลลเมตร)

ชอเรยกประเภทของ

ตะกอนชนดของหน

ตะกอน

>256 กอนหนใหญ

กรวดหนกรวดมน

หนกรวดเหลยม<256 กอนหนเลก

ตารางขนาดของอนภาคตะกอน

กรวดหนกรวดเหลยม

<256 กอนหนเลก

<64 กรวดมน

<2 อนภาคทราย ทราย หนทราย

<0.02 อนภาคทรายแปงโคลน

หนดนดานหนโคลน<0.002 อนภาคดนเหนยว

24

ปจจยท)ทาใหเกดหนตะกอนหรอหนช4น

3. การทบถม (Deposit) เกดข)นเมอตวกลางซ งทาใหเกดการพดพา เชน กระแสน)า กระแสลม หรอธารน)าแขง ออนกาลงลงและยตลง ตะกอนทถกพดพาจะสะสมตวทบถมกน ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางอณหภม ความกดดน ปฏกรยาเคม และเกดการเปลยนแปลงทางอณหภม ความกดดน ปฏกรยาเคม และเกดการตกผลก หนตะกอนทอยช)นลางจะมความหนาแนนสงและมเน)อละเอยดกวาช)นบน เนองจากแรงกดดนซงเกดข)นจากน)าหนกตวทบถมกนเปนช)นๆ

25

ปจจยท)ทาใหเกดหนตะกอนหรอหนช4น

4. การอดตว หรอการกลบคนเปนหน (Lithification) เมอเศษตะกอนทบถมกนจะเกดโพรงข)นประมาณ 20 – 40% ของเน)อตะกอน น)าพาสารละลายเขามาแทนทอากาศในโพรง เมอเกดการทบถมกนจนมน)าหนกมากข)น เน)อตะกอนจะถกทาใหเรยงชดตดกนทาใหโพรงจะมขนาดเลกลง จนน)าทเคยมอยถกขบไลออกไป สารทตกคางอยทาหนาทเปนซเมนตเชอมตะกอนเขาดวยกนกลบเปนหนอกคร) งขนาดเลกลง จนน)าทเคยมอยถกขบไลออกไป สารทตกคางอยทาหนาทเปนซเมนตเชอมตะกอนเขาดวยกนกลบเปนหนอกคร) ง

ภาพข4นตอนท)ตะกอนกลบคนเปนหน26

ลกษณะท)สาคญของหนตะกอน

1. การจดเรยงตวของช)นดน

27

1. การจดเรยงตวของช)นดน สวนมากทพบมลกษณะเปนช)นๆ

2. มซากดกดาบรรพ

ชนดของหนตะกอน1. หนกรวดมน

- เกดจากตะกอนทเปนกรวด เน)อหนประกอบดวยเศษหนขนาดใหญ มลกษณะกลมมน เพราะถกขดสจากการพดพา

28

การพดพา- วตถเชอมประสาน ซลกา เหลก

ออกไซด หรอแคลเซยมคารบอเนต- ประโยชน ใชโรยถนนเขาบาน

กอสราง- พบมากทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ทกจงหวด และบางแหงทางภาคใต

หนกรวดมน

ชนดของหนตะกอน

2. หนปน - เกดจาการทบถมของ

อนทรยวตถ หรอซากพชซากสตว แคลเซยมคารบอเนต

- วตถเชอมประสานแรแคลเซยม

29

- วตถเชอมประสานแรแคลเซยมคารบอเนต หรอ แร แคลไซต

- ประโยชนใชทาเปนปนซเมนต และใชในการกอสราง

- พบมากแถบสระบร กาญจนบร ประจวบครขนธ พงงา และชมพร

หนปน

ชนดของหนตะกอน

3. หนดนดาน - เกดจากดนเหนยวและโคลนทบ

ถมกน เน)อละเอยด กะเทาะหลดเปนแผนไดงาย

- ไมมวตถเชอมประสาน

30

- ไมมวตถเชอมประสาน- ประโยชนใช ทาเปน

ปนซเมนตปทางเดน- พบมากทสงขลา เลย หนดนดาน

ชนดของหนตะกอน4. หนทราย

- เกดจากตะกอนของทราย เมอมองดจะเหนเปนเน)อทรายลวน มความแขงมาก สามารถขดขดเหลกเปนรอยได

31

ได- วตถเชอมประสาน ซลกา เหลก

ออกไซด และแคลเซยมคารบอเนต- ประโยชน ใชทาหนลบมด

แกะสลก กอสราง- พบมากใน ราชบร เพชรบร

กาญจนบร

หนทราย

ชนดของหนตะกอน

5. หนศลา- เกดจากการยบสลายตวของหน

อคน เน)อหนประกอบดวยตะกอนเปนเมดสน) าตาลดาแดง เน)อหยาบ ขรขระ

32

เมดสน) าตาลดาแดง เน)อหยาบ ขรขระ- วตถเชอมประสาน เหลกออกไซด

อลมเนยมออกไซด- ประโยชนใช ทากาแพง ปทางเดน

รองพ)นถนน- พบมากทศรสะเกษ บรรมย

หนศลา

ภาพสดสวนของหนตะกอนบนเปลอกโลก

33

หนแปร (Metamorphic rocks)

34

(Metamorphic rocks)

หนแปร คออะไร ???

หนแปร คอ หนท)แปรเปล=ยนมาจากหนอคน หรอ หนตะกอน

35

มาจากหนอคน หรอ หนตะกอน เน)องมาจากความกดดนสง อณหภมสง ทาใหการจดเรยงตวแร โครงสรางของเน4อหนเปล)ยนแปลงไป

ลกษณะสาคญของหนแปร

1. แรงอดทาใหหนแปร เรยงตวเปนแนวขนาน เชน หนไนส หนชนวน หนซสต หนฟลไลต หนแปรท)ไมเรยงตวขนาน เชน หนออน

2. แรงอดทาให

36

2. แรงอดทาให- มความแขงข4น เน4อแนนข4น- สของหนจะเขมกวาเดม

หนชนวนแปรสภาพมาจากหนดนดานมรอยขนาน เน)อละเอยด แซะ

ออกเปนแผนๆ ตามรอยแยกได

ชนดของหนแปร

ออกเปนแผนๆ ตามรอยแยกไดประโยชน มงหลงคา ทา

กระดานชนวน แผนปทางเดนสวน แผนกนความรอน

พบตามเสนทางบนถนนมตรภาพกอนถงปากชอง

37

หนชนวน

ชนดของหนแปร หนออน

แปรสภาพมาจากหนปนเปนหนแปรแบบทไมมรอย

ขนาน มท)งเน)อละเอยดและเน)อหยาบ เน)อหนแวววาว หนออนบรสทธมสขาว แตสารทเปนมลทนทาใหหนออนมส

38

หนออน

แตสารทเปนมลทนทาใหหนออนมสตางๆ

ประโยชน ทาหนขดมนประดบอาคารบานเรอน แกะสลกเปนรปตางๆ

พบมากท สระบร นครนายก ยะลา

หนไนสแปรสภาพมาจากหนแกรนตเน)อหนประกอบดวยผลกส

ขาวและสเขมเรยงกนอยเปนร)วขนาน

ชนดของหนแปร

ขาวและสเขมเรยงกนอยเปนร)วขนาน แขงแกรงและทนทานมาก

ประโยชน ใชทาครก โมหน

39

หนไนส

หนควอรตไซตแปรสภาพมาจากหนทราย

หรอหนกรวดไมมรอยขนาน เน)อแนน

ชนดของหนแปร

ไมมรอยขนาน เน)อแนน แขงแกรง แตเมอแตกจะมแตกเวาโคงแบบกนหอย

ประโยชน รองพ)นถนน ทาหนอดเมด ทาวสดทนไฟ

พบมากท ชลบร ราชบร

40

หนควอรตไซต

ชนดของหนแปร

หนซสตแปรสภาพมาจากหนแกรนต

และหนดนดาน

41

หนซสต

และหนดนดานมร)วขนาน เน)อหยาบ ไมเรยบใชในการกอสรางพบเขอนภมพล จงหวดตาก

วฏจกรของหน

วฏจกรหน ท)งหนอคน หนตะกอนและหนแปร สามารถเปลยน

42

หนตะกอนและหนแปร สามารถเปลยนจากหนชนดหนงเปนหนอกชนดหนงได โดย อาศยการหลอมเหลว การเยนตว การสกกรอน การทบทม ความรอน แรงดน

วฏจกรของหน

1. หนหนด เยนลง กลายเปนหนอคน2. หนอคน สกกรอน กลายเปนตะกอน

หลก

43

2. หนอคน สกกรอน กลายเปนตะกอน3. หนอคน หนตะกอน ไดรบความรอน

และแรงกดดน กลายเปนหนแปร4. หนแปร ถกแรงอดใหลกลงไปใตโลก

จะหลอมเหลวเปนหนหนด

น)คอรปวฏจกรของหน

วฏจกรการเกดหน 3 ประเภท

45

สรปเร)อง..หน

1) หนแบงออกเปน 3 ชนด ตามการเกด คอ หนอคน หนตะกอน และหนแปร

2) หนอคนเกดจากการเยบตวตกผลกและแขงตวจากหนหนด แบงออกเปน 2 ชนดตามอตราในการเยนตวคอหนอคนแทรกซอนและหนพ แตละชนดแบงยอยออกตามชนดแรทปรากฏละชนดแบงยอยออกตามชนดแรทปรากฏ

3) หนตะกอนเกดจากการผพง กดกรอน พดพามาสะสมตวโดยตะกอนและแขงตวจากตะกอนแบงยอยออกเปน 2 ชนด ตามสภาพการตกตะกอน เชน หนตะกอนเน)อประสม และหนตะกอนเน)อประสาน

4) หนแปรเกดจากการเปลยนแปลงสภาพหน ณ ทอณหภมและความดนสงแบงยอยออกเปน 2 ชนด คอ หนแปรทมร)วลายและหนแปรไรร)วลาย

46

ประโยชนของหน

1. ในหนมสนแรชนดตางๆ ท)งโลหะและอโลหะ2. ถานหนใชเปนเช)อเพลง นยมใชในการผลตกระแสไฟฟา3. หนแกรนตใชทาพ)นหรอผนงบานและอาคาร รวมท)งนามาแกะ

เปนครกหน เพราะมความแขงมาก เปนครกหน เพราะมความแขงมาก 4. หนออนใชทาพ)น ผนงบาน โตะหนออน หนประดบ กรอบรป

เปนตน5. หนปนใชเปนสวนผสมในซเมนตทใชสรางตก ทาถนนและ

สงกอสรางตางๆ

47

ประโยชนของหน

6. หนทรายนามาแกะสลกเปนรปตางๆ ไดงาย7. กอนหน กรวดและทรายใชทาถนนหนทาง8. ทรายใชผลตแกว9. หนหลายชนดเปนอญมณมคาใชทาเครองประดบ 9. หนหลายชนดเปนอญมณมคาใชทาเครองประดบ 10. โครงสรางหรอลกษณะและสวนประกอบในหนตะกอนชวย

บอกใหเราทราบถงสภาวะแวดลอมหรอประวตทางธรณวทยาในขณะทเกดหน เชน สามารถบอกไดวาบรเวณน)นๆ เปนบรเวณน)าต)นจะพบร)วคลนบนผวทราย

48

LOGO

www.themegallery.com

เรามาทบทวนความรกนดกวา

นกธรณวทยาใชการสลายตวเปนเกณฑในการจาแนกประเภทของหน

ถก ผดถก ผด

หนมก)ประเภทอะไรบาง

ก. 3 ประเภท คอ หนอคน ข. 3 ประเภท คอ หนตะกอน ก. 3 ประเภท คอ หนอคน หนออน หนแปร

ข. 3 ประเภท คอ หนตะกอน หนแปร หนช4น

ค. 3 ประเภท คอ หนตะกอน หนแปร หนอคน

ง. 3 ประเภท คอ หนอคน หนตะกอน หนช4น