үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд зориулсан төсөл зөвөлгөө

Òºñëèéí ìåíåæìåíò

Та үйлдвэрлэл эрхлэгч ìºí ¿¿ ?

1


Хэрэв та өөрийн гэсэн ажил үүсгэх талаар санаа тавьж эхэлсний зэрэгцээ үйл ажилагааны чухам ямар төрлийг эрхлэх талаар төсөөлөл байгаа бол үүнд өөрийгөө хэрхэн бэлтгэгдсэн болон хэр зэрэг туршлага хуримтлуулсан бэ? гэдэг асуултыг өөртөө тавих хэрэгтэй.

Үйлдвэрлэл эрхлэгчийн тодорхойлолтШинэ ажил хэрэгт үйлдвэрлэл эрхлэгч та хамгийн гол хүн, учир

нь та өөрийн ажил хэргийг удирдан, явуулж амжилтыг хариуцана. Энэ хариуцлага нь гадны болон үйлдвэрлэлийн дотоод дахь даралт шахалтыг өөр дээрээ хүлээж авахад бэлэн байхыг шаарддаг боловч ихээхэн эрх чөлөөтэй ажиллах боломж юм. Өөрийн үйлдвэрлэлийг эхлүүлэх нь том алхам бөгөөд энэ нь таны амьдралыг ч бүхэлд нь өөрчилж болох юм . Иймд та маш их шаргуу ажиллах хэрэгтэй болох бөгөөд тэгснээр таны сэтгэл ханамж, орлого чинь нэмэгдэнэ.

Ажил хэргийн амжилт нь таны хувийн шинж чанар, нөхцөл байдал, дадлага чадвараас хамаарна. Үйлдвэрлэл áèçíåñ эрхлэхийг сонирхогчийн шинж чанар, дадлага чадвар хэдийн хэр их байна тэр хэмжээгээр амжилтанд хүрэх магадлалтай. Шинж чанарын ба дадлага чадварын онцлог нь ямар маягийн үйлдвэрлэл эрхлэхээс хамаарна.

Магадгүй та шаардлага хангах шинж чанар, дадлага чадварыг тэгш эзэмшчихсэн байж болох юм. Хэрвээ тодорхой дадлага, чадвар дутагдалтай байгаа бол хичээл, дасгал сургуулийн туслалцаатайгаар эзэмшиж болно. Мөн түүнчлэн та энэ чиглэлийн дадлага туршлагатай хүмүүсийг авч ажиллуулах буюу зөвлөгөө авах замаар нөхөж болох юм.

Үйлдвэрлэл эрхлэгчийн сорилгоҮйлдвэрлэл áèçíåñ эрхлэх ажлаа эхлэх, төслөө бичихийн өмнө та

шаардлагатай шинж чанар, дадлага туршлагатай эсэхдээ дүгнэлт хийх хэрэгтэй. Дараахи шинж чанар, дадлага чадварын аль нь үйлдвэрлэл явуулахад нөлөөтэй сул ба хүчтэй тал болохыг тодорхойлохыг бод. Жишээ нь та бизнесийн салбарт нэлээд мэдлэгтэй бол нэмэх, харин та шийдвэр гаргахдаа зөвхөн бусдыг дагадаг бол хасах гэх мэт.

Доор дурьдсан зүйлүүд танд үйлдвэрлэл эрхлэхэд ямар дадлага чадвараа хөгжүүлэх шаардлагатай, хэрхэн алдаа гаргахгүй байх зэргийг тодорхойлоход тусална. Та зах зээл, өрсөлдөөн, хангалт гэж юу байдгийг мэдэж авна.

Дадлага чадварТехникийн дадлага чадварҮүнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай практик ур чадварууд хамаарна. Жишээ нь: Хэрэв та оёдлын үйлдвэр эрхлэх гэж байгаа бол оёдог, эсгэдэг, байх, засварын газар нээхийн тулд хөдөлгүүр засдаг байх хэрэгтэй. Хэрэв эдгээр дадлага байхгүй бол “хасах”-аар дүгнэх

2


Нэмэх Хасах

Бизнесийн удирдлагын дадлагаАжил хэргийг үр ашигтайгаар удирдан явуулахад чухал шаардлагтай ур чадварууд. Зах зээлийн судалгаа мэдээж чухал, гэхдээ бизнесийн удирдлагын бусад асуудлууд ч ажил хэргийн амжилтанд амин чухал шаардлагтай. Тухайлбал зардал тодорхойлох болон бүртгэл хөтлөх.


Үйл ажиллагааны хүрээний мэдлэгЗарим нэг үйл ажиллагааны хүрээнд мэргэшсэн байх шаардлага байдаг ба үйл ажиллагааны хүрээ бүрт ийм шаардлага шийдвэрлэх ач холбогдолтой гэж тавьдаггүй ч танд мэдлэг ямагт тус нэмэртэй. Та зах зээл, өрсөлдөөн, нийлүүлэлтийн талаар мэдлэгтэй бол алдаа гаргахгүй.


Хувийн шинж чанартай тодорхойлолт

Үнэнч байдалХэрэв та өөрийн ажилдаа амжилт гаргахыг хүсч байгаа бол түүндээ үнэнч байж бусад бүх юмнаас дээгүүр тавихад бэлэн байх ёстой. Энэ нь та урт удаан хугацааг энэ ажилдаа зарцуулж, мөнгөөрөө аз туршихад бэлэн гэдгийг харуулна. Нэмэх Хасах

Учир шалтгаанЯагаад өөрийнхөө ажлыг эхлүүлэх болов? Та өөрийн санааг туршиж, хэрэгжүүлж, хэнээс ч хамааралгүй өөрийн ажилтай болохыг хүсч байгаа бол амжилтанд хүрнэ. Хэрэв та өөр хийх ажилгүйгээс болж энэ ажлыг хийх болсон бол амжилтанд хүрэх горьдлого их биш.Нэмэх Хасах

3


Аз турших чадварАжил хэргийн туйлын эрсдэлгүй санаа гэж байхгүй. Та цаг мөч бүрийд өөрийн ажилдаа аз туршиж, осолдох болно. Гагцхүү энэ бүхнийг үл харгалзан үйлдвэрлэл эрхлэгч та азаа туршихад бэлэн, гэхдээ ухаалгаар турших хэрэгтэй. Нэмэх Хасах

Шийдвэр гаргахӨөрийн ажлыг эхлүүлэхийн өмнө та чухал шийдвэр гаргах шаардлагатай тулгарна. Асуудлыг шийдвэрлэхийг өөр хүмүүст даатгаж болно. Ерөөсөө ч шийдвэрлэхгүй байж болно. Ноцтой үр дагавартай шийдвэрийг гаргахад чадвар маш чухал. Нэмэх Хасах

Гэр бүлийн уур амьсгалТаны ажил маш их цаг авна. Энэ үед таны ажил эхлэх төлөвлөгөөг зөвшилцсөн танай гэр бүлийн дэмжлэг их чухал. Ажилд тэдний оролцоо, дэмжлэг ч боломжтой байж болно. Гэр бүлийн зүгээс дэмжлэгтэй байх нь “нэмэх” үзүүлэлт юм. Хэрвээ ийм дэмжлэгггүй бол “хасах” байна. Нэмэх Хасах

Санхүүгийн байдалХэрэв энэ ажилд оруулах хөрөнгө танд байгаа бол бүтэмжгүй болсон ч санхүүгийн хувьд осолд орохгүй. Хэрвээ өөрийн хөрөнгө байхгүй бол та зөвхөн ажлын амжилтаас хамааралтай байна. Олонхи төсөл хөтөлбөр нь санхүүгийн тодорхой хэсгийг нь гүйцэтгэгчээс гаргуулахаар тусгагдсан байдаг. Нэмэх Хасах

Нэмэх үзүүлэлтийн тоо Хасах үзүүлэлтийн тоо

Нэмэх, хасах үзүүлэлтүүдийг тооцоод тэмдэглээрэй Сонгосон ажилд үнэлэлт өгсөн нэмэх хасахуудын тоог

шинжээрэй. Тэгэхдээ зөвхөн нэмэх, хасахуудын тоог бүү тооц. Өөрийн санаачлагчын хүчтэй ба хүчгүйг олон талаас нь харьцуулан бодоод ямар нь зөв, хүчтэй бөгөөд хамгаас илүү чухал, ямар нь буруу бөгөөд шийдвэрлэх шаардлагатай үзүүлэлт болохыг тодорхойлох хэрэгтэй Үйлдвэрлэл эрхлэгч өөрийгөө хөгжүүлэх

4


Олонхи үйлдвэрлэл эрхлэгчид болон нийгмийн сайн сайхны төлөө ажиллагчид өөрийн ажил хэргээ явуулах хангалттай буюу шаардлагтай дадлага эзэмшээгүй байдаг. Гагцхүү дадлагыг бол эзэмшиж, харин байгаа шинж чанарыг хөгжүүлж болно. Та өөрийнхөө сул тал дээрээ ажиллаад түүнийг хүчтэй болгож эргүүлж болно. Доор үйлдвэрлэл эрхлэгчийн дадлага, туршлагыг дээшлүүлэх арвижуулах хэд хэдэн зөвлөмжүүдийг оруулав.

Бусад хүмүүсээс тусламж авахыг эрмэлз. Энэ асуудлыг нөхөдтэйгээ, хамтран ажиллагчид, бусад үйлдвэр эрхлэгч нартай хэлэлцээрэй

Сургалт дамжаанд явахТанд ямар асуудал тавигдаж байна тэр

чиглэлээр суралцаарай. Жишээ нь тайлан гаргах, ня-бо бүртгэлийн дамжаанд суралцах гэх мэт.

Тэргүүний үйлдвэр эрхлэгчдийн бүтээлийг байнга анхаарч ажиглаж бай.

Тэд яаж ажиллаж их амжилт гаргахад юу тэдэнд тусалж байгаа тухай бодоорой

Ном уншаарай.Өөрийн сонирхож байгаа сэдвийн дагуу ном сонгоорой

Өөрийн дадлага, шинж чанар тодорхойлсны дараа хасах багананд орсоныг жагсаагаарай.Тэдгээрийг тус бүрийн хувьд хэрхэн хандахыг сайтар бодоорой. Жишээ нь:Хэрэв таны техникийн дадлага, туршлага “хасах” байвал мэргэжлийн хүмүүсээс суралцах буюу тэр чиглэлээр мэргэшсэн хүнийг хөлсөөр ажиллуулах зэргээр дадлага туршлагатай болох төлөвлөгөөтэй ажиллах ёстой.

5


Хэрэв таны сул тал бизнесийн удирдлага байгаа бол та энэ талын нэмэгдэл мэдлэгийг олж авч болно. Тухайлбал “Маркетинг, Менежмент, Удирдах арга ухаан, Бизнесийн үндэс гэх зэрэг ном зохиолыг уншиж болох юм. Хэрэв үйл ажиллагааны хүрээний тухай таны мэдлэг хангалтгүй байгаа бол та хамтран ажиллагчийг хайгаарайТа өөрийн дадлага туршлагаа арвижуулж, сул талаа хөгжүүлж чадаад ажил хэргийг эхлэхийг хүсч байгаа бол дараагийн бүлгийг лекцийг сайтар уншиж ойлгох хэрэгтэй.

Àæèë õýðãèéí ñàíàà

Õ¿ì¿¿ñò ÿìàð íýãýí àæèë õýðãèéí ñàíàà çóíû ÿëàà àäèë îëîí áàéäàã ÷ ò¿¿íýýñ áîäèòîé àæèë õýðýã áîëäîã íü öººõºí áàéäàã áºãººä îëîíõè íü ìºðººäºë áîëîí ºíãºðäºã.Èéìä òà õýðâýý ººðèéí àìüäðàë àõóéãàà äýýøë¿¿ëýõ, íèéãìèéí õºãæèëä òîäîðõîé õóâü íýìýð îðóóëàõ, çîõèîë á¿òýýë òóóðâèõ, áàéãàë îð÷íîî õàìãààëàõ çýðýã îëîí îëîí àñóóäëóóäûã øèéäýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà ÷ õýðõýí ÿàæ õèéõ òóõàéãàà áîäñîîð áàéæ áîëîõ þì.

Òýãâýë òà ººðèéí õ¿ñýë ìºðººäëºº áèåë¿¿ëýõ àæèë õýðãèéí ñàíààã õààíààñ îëæ àâ÷ áîëîõ âý ?:Öîî øèíý ñàíààÝíý íü õýí íýãýí óðüä ºìíº íü õèéæ áàéãààã¿é õýíèé ÷ òºñººëæ áîäîîã¿é òýð ç¿éëèéã ë õýëíý. Ãýâ÷ ýíý òºðëèéí ñàíàà íü îëîíõè õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ìºðººäºë ìýò ñîíñîãääîã ÷ àìüäðàëûí ÿâöàä áîäèòîéãîîð áèåëýëýý îëñîí áàéõ íü öººíã¿é áàéäàã. Òóõàéëáàë: Ñàíñàðûí àÿëàë æóóë÷ëàë ãýäýã ñàíààã àíõ ãàðãàæ áàéõàä õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ìºðººäºë ìýò ñîíñîãäîæ áàéñàí ÷ ýíý íü ºíººäºð íýãýíò áèåëýëýý îë÷èõñîí õ¿í õýðâýý õ¿ñâýë ñàíñàðò àÿëàõ áîëîìæ áèé áîëñîí áàéõ æèøýýòýé. Èéìä îãò á¿òýõã¿é ç¿éë ãýæ ¿ã¿é ãàãöõ¿¿ ¿¿íä öàã õóãàöàà ë õýðýãòýé. Áîäèò áàéäàë äýýð öîî øèíý ñàíàà íü õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõ òàë äýýð ó÷èð äóòàãäàëòàé áàéäàã áºãººä ýíý íü òàíû äýìæëýã õ¿ñ÷ áàéãàà õ¿í òóõàéí ç¿éëèéí òàëààð îéëãîëò ìóóòàé áàéãàà íü äýýð óðüä ºìíº íü õýí íýãýí íü ýíý òºðëèéí ç¿éëèéã õèéæ áàéãààã¿é ó÷ðààñ ýðñäýëòýé ìýò ñàíàãäàõ íü áèé. Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ òàíû õ¿ñýæ ìºðººäºæ áàéãàà òýð ñàíààã ºíººäºð áèø þìàà ãýõýä ìàðãààø õýí íýãýí õ¿í îéëãîæ äýìæèíý ãýäýãò èòãýëòýé áàéõ õýðýãòýé.Ýêñïîðòûí ñàíàà:Ýíý íü òàíû àìüäàð÷ áàéãàà óëñ îðîí, ãàçàð íóòàãòààñ ººð ãàçàð îðîíä õýðýãæèæ áîäèòîéãîîð áèé áîëñîí òýð ç¿éëèéã ë õýëíý.

Òà ÿìàð íýãýí áèçíåñ ýðõëýõýýð øèéäýýä øèíý ñàíàà õàéæ òîëãîéãîî ãàøèëãàæ ÿâàõûí îðîíä õýí íýãíèé áèé áîëãîñîí ç¿éëèéã ººðèéí îðîí íóòãèéí îíöëîãò òîõèðóóëàí áàãà çýðýã ººð÷ëºõ çàìààð õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî. Ýíý íü òàíüä çàðèì òàëààð äàâóó òàëûã áèé áîëãîõ áºãººä òóõàé õýðýãæ¿¿ëýõýýð ýêïîðòîëñîí ñàíààíûõàà äàâóó áîëîí ñóë òàë, àëäàà îíîîã ñóäàëæ äýíñýëæ ¿çýõýä èë¿¿ õÿëáàð áàñ áîäèòîé áîëæ ºãíº ãýñýí ¿ã.

6

Ýêñïîðòûí ñàíààíû ýõ ñóðâàëæ:

Òåëåâèç:- Êèíî-Öýíãýýíò íýâòð¿¿ëýã-Òàíèí ìýäýõ¿éí íýâòð¿¿ëýã-Àÿëëûí íýâòð¿¿ëýã- Áóñàä

Àÿëàë:-Ãàäààä àÿëëààð ÿâæ áàéõäàà-Ãàäààäàä àæèëëàæ áàéõäàà-Ãàäààäûí àÿëàã÷ æóóë÷äààñ

Èíòåðíýò:-Ìýäýýëëèéí ñàéòóóäààñ-Áóñàä îðíû òóðøëàãûã ñóäëàõ çàìààð-

Ñîíèí, ñýòã¿¿ë:-Ðåêëàìíû òºðºëæñºí ñýòã¿¿ë-Òàíèí ìýäõ¿éí ñýòã¿¿ë- Ãàäààä ñîíèí õýâëýëýýñ


Òóõàéëáàë: “Çî÷èä áóóäëûí ýçýí” ãýäýã êèíîã ãàðñíààñ õîéø ýíý òºðëèéí áèçíåñ ýðõëýã÷èä ìàø îëîí ñàíààã òóõàéí êèíîíîîñ àâ÷ ººðèéí áèçíåñòýý àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñýí áàéäàã. Ìºí Ñîëîíãîñ áîëîí ç¿¿í ºìíºä àçèéí îðíóóäàä íýãýíò áèé áîëñîí òºâ ñóóðèí ãàçàðò ìîä áóòûã òàðèõäàà óðãàà ìîäûã øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàõ òåõíîëîãèéã ºðãºí àøèãëàäàãûã ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä Ìîíãîë÷óóä ººðèéí îðîíäîî àìæèëòòàé íýâòð¿¿ëæ áàéãàà çýðýã îëîí æèøýýã äóðüäàæ áîëîõ þì.

Òýãâýë òà ýíý ñàíààã õààíààñ îëæ àâàõ âý ?

Ýêñïîðòûí ñàíàà íü äàí ãàíö ãàäààä óëñ îðíîîñ áóñ òà ººðèéí àéìàã îðîí íóòàãòàà áóñàä õîò, àéìàã, îðîí íóòàãò àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéãàà áîëîí áèé áîëñîí ç¿éëèéã õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ þì. Òóõàéëáàë: Òºâ àéìãèéí Áàÿíäýëãýð ñóìàíä îëîí æèëèéí òóðø áàìáàãàð öàãààí õýìýýí íýðëýãäýõ áîëñîí öàãààí ýñãèéí ãóòëûã ¿éëäâýðëýñýýð èðñýí. Ãýõäýý ýíý ñóì óëñ îðíû õýðýãöýýã á¿õýëä íü õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà. Èéìä òà õýðâýý áàðóóí àéìàãò àìüäàðäàã áîë ýíý òºðëèéí ¿éëäâýðèéã ººðèéí ñóì îðîí íóòàãò áàéãóóëàí õ¿ì¿¿ñèéã õýðýãöýýã õàíãàõ á¿ðýí áîëîìæòîé ë ãýñýí ¿ã Ó÷èð íü òàíàéä ò¿¿õèé ýä íü áàéíà, õýðýãöýý øààðäëàãà íü áàéíà., àæèëëàõ õ¿÷ íü áàéíà. ãàãöõ¿¿ òà ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãè àðãà áàðèëûã íü ñóäëàõ, ñóðàëöàõ øààðäëàãàòàé.

Ýöýñò íü ýêñïîðòûí ñàíàà ãýäýã íü õýí íýãíèé õèéæ á¿òýýñýí ç¿éëèéí íýð, õàÿã, øîøãî, ñàâ áàãëàà áîîäîë, õýëáýð õèéö, ºíãº çàãâàðûã íü òýð ÷èãýýð íü õóóëáàðëàõûã õýëýýã¿é ãàãöõ¿¿ òýäíýýñ ÿìàð íýãýí ñàíàà îëæ àâàõûã õýëæ áàéãàà þì ø¿¿ ãýäãèéã ë îéëãîõ õýðýãòýé.

7


Íºãºº òàëààð ýíý òºðëèéí ñàíàà õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõäàà çàðèì òàëààð õÿëáàðõàí áàéäàã áºãººä ó÷èð íü òóõàéí äýìæèæ áóé ýòãýýä òàíû äýìæëýã àâàõààð îðóóëæ áóé ñàíààíû òàëààð òîäîðõîé ìýäëýã ìýäýýëýëòýé áàéäàãòàé õîëáîîòîé áàéäàã. ¯ðãýëæèëýõ ñàíàà:Ýíý íü óðüä ºìíº íü õýí íýãíèé ìàø àìæèëòòàé ñàéí õèéæ á¿òýýñýí ç¿éëèéí ¿ðãýëæëýë áîëîí õýðýãæèõ ç¿éëèéã ë õýëíý. Èíãýõäýý ýíý òºðëèéí áèçíåñèéí ñàíààíû ýõ ñóðâàëæ íü òóõàéí öàã ¿åäýý îëíû òàíèë áðýíä áîëñîí ç¿éë áàéõ íü áàéäàã. Òóõàéëáàë: Ìîíãîëûí óðàí ñàéõíû “Áè ×àìä Õàéðòàé” êèíî ãàðñàí öàãààñàà ºíºº õ¿ðòýë õ¿ì¿¿ñèéí ¿çýõ äóðòàé êèíî áàéñààð áàéãàà. Òýãâýë ñàÿõàí ýíý êèíîíû ¿ðãýëæëýë áîëîõ “Áè ×àìä Õàéðòàé 2 “êèíîã õèéñýí ÿâäàë íü îëîí ìÿíãàí ¿çýã÷äèéí àíõààðëûã òàòàæ ÷àäñàí áºãººä ¿¿íèéã ë áèçíåñèéí ¿ðãýëæèëýõ ñàíàà õýìýýæ áàéãàà þì. Èéìýýñ õ¿ì¿¿ñ Õàððè Ôîòåð, Æåéìñ Áîíä, Òåðìèíàòîð ãýõ çýðýã äýëõèé äàõèíä áðýíä áîëñîí îëîí îëîí êèíîíóóäûí ¿ðãýëæëýë àíãèóäûã õèéñýýð áàéãàà þì. Õýðâýý äýýðõ êèíîíóóäûí íýãä¿ãýýð àíãè íü ¿çýã÷äèéí äóð ñîíèðõîëûã òàòàæ ÷àäààã¿é áîë äàðàà äàðààãèéí àíãèóäûã õèéõ õ¿ñýë ñîíèðõîë õýíä ÷ òºðºõã¿é íü îéëãîìæòîé þì. Ãýõäýý ýíý òºðëèéí ñàíààã îëæ àâàõäàà òóõàéí ç¿éë öààøèä àìüäðàõ, ¿ðãýëæëýõ áîëîìæòîé ýñýõèéã ìàø ñàéí òóíãààõ ¸ñòîé. Õýðâýý òà òóõàéí ç¿éë óðüä íü îëíû òàíèë áîëñîí ¿çýõ, õýðýãëýõ äóðòàé ç¿éë íü áàéñàí õýìýýí ºíãºö îéëãîæ ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã õèéâýë òýð íü òàíûã àìæèëòàíä áóñ õàðèí àëäàãäàë, äàìïóóðàëä îðóóëàõ àþóëòàé ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é. Òóõàéëáàë: Òèòàíèê êèíî äýëõèé äàõèíûã áàéëäàí äàãóóëñàí êèíî áîëæ ÷àäñàí. Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ óã êèíî öààøèä ¿ðãýëæèëýõ áîëîìæã¿é áºãººä ó÷èð íü ýíý íü òîäîðõîé íýã ò¿¿õýí ¿éë ÿâäàëä òóëãóóðëàí õèéãäñýíû äýýð óã êèíîíû ãîë àìèí ñ¿íñ íü òýð óñàí îíãîö ñ¿éð÷ áàéãàà ÿâäàë ë þì. Àëèâàà òºñëèéí ¿ðãýëæèëýõ ñàíàà íü õ¿ì¿¿ñýýñ äýìæëýã àâàõ íü èõýýõýí ºíäºð áàéäàã áºãººä ýíý íü òóõàé õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà ç¿éëèéí óðüäàõ õóâèëáàð íü àëü õýäèéíýý îëíû õ¿ðòýýë òàíèë áîëñîí ç¿éë áàéäàã òºäèéã¿é òóõàéí ç¿éë äýýð õàìòàð÷ àæèëëàõ ñîíèðõîë õ¿ì¿¿ñò èõýýõýí ºíäºð áàéäàãòàé õîëáîîòîé þì.Õàìààðàëòàé ñàíàà:Ýíý íü áîäèòîéãîîð õýðýãæèæ áàéãàà áîëîí õýðýãæèõýýð òºëºâëºãäºæ áàéãàà ç¿éëòýé õîëáîîòîéãîîð áèé áîëñîí ñàíààã õýëíý. Òóõàéëáàë: ÅÁÑ ñóðàã÷äûí ¿äèéí öàé õºòºëáºð õýðýãæèæ ýõýëñýíòýé õîëáîîòîéãîîð æèæèã õýìæýýòýé ñàâàëãààòàé çºâõºí ñóðãóóëèéí õ¿¿õä¿¿äýä çîðèóëàãäñàí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä îëíîîðîî ãàðàõ áîëñîí. Ìºí 40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëñýíòýé õîëáîîòîéãîîð áàðèëãûí ìàòåðèàë èìïîðòëîã÷èä áîëîí ¿éëäâýðëýã÷äèéí òîî ºññºí çýðýã îëîí îëîí æèøýýã äóðüäàæ áîëíî.

Àëü íýã òºñºë õºòºëáºðòýé õîëáîîòîéãîîð áèé áîëæ áóé ñàíààíû õóâüä õýðýãæèõ áîëîí äýìæëýã àâàõ ìàãàäëàë ºíäºð áàéäàã òºäèéã¿é çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý áîëîí çîðèëòîä çàõ çýýë íü íýãýíò òîäîðõîéëîãäñîí áàéäãààðàà áóñàä òºðëèéí ñàíààíààñ èõýýõýí äàâóó òàëòàé áàéõ ÿâäàë áèé.

8


Àæèë õýðãèéí ñàíààã ¿íýëýõÒà ººðèéí óðüä ºìíº íü áîäîæ áàéñàí áîëîí øèíýýð îðæ èðñýí á¿õèé ë

ñàíààãàà íýã äýâòýðò ýõíýýñ íü æàãñààãààä áè÷ýýä ¿ç. Èíãýõäýý õýòýðõèé îëîí áîë÷èõëäîî ãýæ áîäîõ õýðýãã¿é áîäîæ ÿâäàã ñàíààãàà á¿ãäèéã íü áè÷ õýäýí àðâàí ìºð ÷ áîëæ áîëíî. Äàðàà òà äýýðõ ñàíààíóóä äîòðîîñîî àëü ñàíàà íü èë¿¿ èõ õýðýãæèõ ìàãàäëàëòàé òºäèéã¿é ¿ð àøãèéí õóâüä áóñäààñàà èë¿¿ ºíäºð áàéíà âý ãýäãèéã íü ¿íýëýõ õýðýãòýé.

Õóâèëáàð ¹1Íýãä¿ãýýðò:Òà òóõàéí ñàíààíûõàà òàëààð õýð çýðýã ìýäëýãòýé âý ?Òàíû áîäîë äîòîð áàéãàà îëîí îëîí ñàíààíóóäûí çàðèì íü òàíû àæèë ìýðãýæèëòýé õîëáîîòîé, çàðèì íü òàíû íàéç íºõäèéí çºâëºñºí, çàðèì íü òà ÿìàð íýãýí ìýäýýëëèéí õýðýãñýëýýñ àâñàí ãýýä ë ìýäýõ ìýäýõã¿é îëîí ñàíààíóóä áèé.

Èéìä òà ººðèéíõºº õàìãèéí ñàéí ìýääýã ñàíààãàà ñîíãîæ àâàõ íü òàíûã ÿìàð íýãýí ýðñäýëýýñ ººðèéãºº õàìãààëàõàä èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîéí äýýð òà óã ñàíààã ÿìàð àðãà çàìààð õýðýãæ¿¿ëýõ âý ãýäãèéã ÷ èë¿¿ ñàéí ìýäýæ áàéíà ãýñýí ¿ã þì Õàðèí òàíû îãò ìýäýõã¿é ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä ýðñäýëèéã áîäèòîéãîîð òîîöîîëæ ÷àäàõã¿éí äýýð òàíèàñ ìàø èõ ñóäàëãàà ìºí öàã õóãàöàà øààðäàõ áîëíî. Ãýõäýý áè ýíý ñàíààíû òàëààð þó ÷ ìýäýõã¿é ãýæ ñýòãýëýýð óíàõ øààðäëàãàã¿é õýðâýý òàíû ìýäýõã¿é òýð ñàíàà õàìãèéí ñàéí ìýääýã ñàíààíààñ ÷èíü èë¿¿ ¿ð àøèãòàé ãýæ ¿çâýë òàíüä óã ç¿éëèéíõýý òàëààð ñóäàëæ ñóðàëöàõûã çºâëºæ áàéíà. Õàðèí çàðèì òîõèîëäîëä òàíû õàìãèéí ñàéí ìýääýã ç¿éë õàìãèéí ¿ð àøèãã¿é áàéõ ÿâäàë áèé ãýäãèéã ñàíàõ õýýðýãòýé Õî¸ðäóãààðò: Òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíààòàé èæèë òºðëèéí ñàíàà óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéñàí ýñýõ?Õýðâýý òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíàà óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéãààã¿é áîë òà àíõäàã÷ áîëíî ãýñýí ¿ã. Íºãºº òàëààð ýíý íü òàíûã ººðèéí ñàíààòàé õîëáîîòîé èë¿¿ èõ ç¿éëèéã ìýäýõ ñóäëàõ øààðäëàãàòàé ãýäãèéã õàðóóëæ áàéíà. Çàõ çýýëä àíõäàã÷ áàéíà. ãýäýã íü çàðèì òàëààð ýðñäýëèéã ººðòºº äàãóóëæ áàéäàã ÷ îëîí îëîí äàâóó òàëûã ìºí ººðòºº àãóóëæ áàéäàã ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é

9


Õýðâýý òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíààòàé èæèë òºñòýé ç¿éë óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéñàí áîëîí îäîî õýðýãæèæè áàéãàà áîë òýð íü òàíüä áîäèòîé æèøýý áîëæ ºãºõ òºäèéã¿é òà òóõàéí ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä õàíãàëòòàé çàõ çýýë, îðîí çàé áàéãàà ýñýõèéã òàíüä èë¿¿ áîäèòîéãîîð õàðóóëàõ áîëíî. Íºãºº òàëààð õýðâýý òàíüä çàõ çýýë îðîí çàé áàéíà ãýæ ¿çâýë òóõàéí ñàíààã ÿìàð òºðëèéí ìàðêåòèíã, áèçíåñèéí ñòðàòåãèéã ñîíãîæ, áóñäààñ ÿëãàð÷ áîëîõ âý ãýäýã òàíü õýëæ ºãºõºä èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîé. Ãóðàâäóãààðò:Äýìæëýã àâàõ áîëîìæòîé ýñýõ ?

ßìàð íýãýí ñàíààã ñîíãîæ àâàõäàà òà õàìãèéí ò¿ð¿¿íä òýð ñàíàà òàíü õýð çýðýã äýìæëýã àâàõ áîëîìæòîé âý ãýäãèéã ¿íýëýõ õýðýãòýé. Òóõàéëáàë: Òºðººñ ÿìàð íýãýí òºñºë õºòºëáºðèéã çàðëàí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõýýð áîëñîí áîë òóõàéí õºòºëáºðòýé óÿëäñàí ñàíààã ñîíãîæ àâàõ õýðýãòýé. Ìºí äàí ãàíö òºð áóñ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí ìºðèéí õºòºëáºðòýé õîëáîîòîé ñàíààã÷ ñîíãîæ áîëíî.

Ýíý íü ýöñèéí ä¿íä òàíû ñàíàà õýðýãæèõýä äºõºì áîëíî ãýñýí ¿ã. Äºðºâä¿ãýýðò:

Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé ýñýõ ?Àæèë õýðãèéí ñàíààã ñîíãîæ àâàõäàà îëîíõè õ¿ì¿¿ñ ººðèéí õàìãèéí ñàéí ìýääýã ñàíààã ñîíãîõ íü áèé. Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ ýíý óäàà òà á¿õýíä õàìãèéí áàãà çàðäëààð õàìãèéí ºíäºð ¿ð àøèãòàé áàéæ áîëîõ ñàíààã ñîíãîõûã çºâëºæ áàéíà. ¯¿íèé òóëä òà öàã õóãàöààíû õàìààðëûã ñàéí òîîöîõ õýðýãòýé. Ó÷èð íü òà áîäîæ áàéãàà ñàíààãàà õýðýãæ¿¿ëýõýä ÿìàð õóãàöààíû äàðàà çàðäëàà íºõºæ ¿ð àøãàà ºãºõ âý ãýäãèéã óðüä÷èëàí òîîöîõ íü ÷óõàë. Èíãýõäýý òàíû ñàíààíû öàð õýìæýýíýýñ õàìààð÷ öàã õóãàöàà ¿ð àøãèéí õýìæýý ººð ººð ãàðíà ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é ªºðººð õýëáýë òàíû ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä õýäýí çóóí ñàÿ òºãðºãèéí ñàíõ¿¿æèëò á¿òýýí áàéãóóëàëò øààðäëàãàòàé áîë ìýäýýæ òºäèé õýìæýýãýýð öàã õóãàöàà øààðäàõûí çýðýãöýý ¿ð àøèã ìºí ýðñäýë íü ºíäºð áàéõ áîëíî. Òàâäóãààðò:Ýðñäýëòýé ýñýõ ?Àëèâàà ñàíàà ÿìàð ÷ ýðñäýëã¿é áàéíà ãýæ áàéõã¿é. Ãàãöõ¿¿ ýðñäýëèéí öàð õ¿ðýý, ¿ð íºëººí ÿìàð âý ãýäãýýñ ë á¿õ ç¿éë õàìààðíà ãýñýí ¿ã. ¯¿íèé òóëä òà ººðèéí ñàíààòàé èæèë òºðëèéí óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéñàí áîëîí îäîî õýðýãæèæ áàéãàà ñàíààíä ÿìàð ÿìàð ýðñäýë õ¿íäðýë ó÷èð÷ áàéñíûã õýðýâ öîî øèíý ñàíàà áîë ó÷èð÷ áîëîõ á¿õ ýðñäýëèéã òîîöîæ ¿çýõ õýðýãòýé. Èíãýõäýý äàâàãäàøã¿é õ¿÷èí ç¿éëèéí ýðñäýë, îð÷íû ýðñäýë, ¿éë àæèëëàãààíû ýðñäýë, õóóëü ýðõ ç¿éí ýðñäýë, ñàíõ¿¿ãèéí ýðñäýë çýðãèéí çàéëøã¿é òîîöîõ øààðäëàãàòàé Ýöýñò íü ýðñäýëýýñ áîëîîä á¿õ ç¿éëýý îðõè ãýñýí ¿ã áèø ãàãöõ¿¿ ò¿¿íýýñ ãàðàõ àðãà çàì õóâèëáàð áàéãàà ýñýõèéã ë òîîö ãýñýí ¿ã þì. ¯íýëãýýÌýäëýã

10


¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø ñàéí Ñàéí Áàãà çýðýã

Îãò ìýäýõã¿é

1 +2 +3 +

Òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíàà òàíü õèéæ áàéãàà àæèë áîëîí ìýðãýæèëòýé ÷èíü õîëáîîòîé áîë ìàø ñàéí

Óðüä ºìíº íü áîëîí îäîî õýðýãæèæ áàéãàà¹ Àæèë õýðãèéí

ñàíààÕýðýãæèæ áàéãààã¿é

Õýðýãæèæ áàéñàí Îäîî õýðýãæèæ áàéãàà

ñàéí äóíä ìóó

123

Äýìæëýã àâàõ áîëìæòîé ýñýõ ¹ Àæèë õýðãèéí

ñàíààÒºðººñ Áèçíåñèéí

áàéãóóëëàãààñÍàéç íºõäººñºº

Äýìæëýã àâàõ áîëîìæ ìóó

1 +2 +3 +

Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé ýñýõ¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø èõ Èõ Áàãà

çýðýãÎãò ìýäýõã¿é

1 +2 +3 +

- Òàíû àæèë õýðãèéí ñàíàà Ýðñäýëòýé ýñýõ¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø ñàéí Èõ Áàãà

çýðýãÎãò ìýäýõã¿é

1 +2 +3 +

11


Õóâèëáàð ¹2Өөрийнхөө концепцийг шинжиж үз

Өөрийнхөө санааг бодож төлөвлөөд шинжих 2 äàõü àðãà áîë SWOT øèíæèëãýýíèéû àðãà þì. Ýíý íü ìàø ýíãèéí àðãà áºãººä ººðèéí ñàíààíûõàà äàâóó òàë ñóë òàë áîëîí àþóë áîëîìæèéã íýã äëð íýãòãýí ä¿ãíýõýä õàìãèéí èõ ¿ð íºëººòýé àðãà þì.

SWOT шинжилгээ гэж юу вэ?Аливаа байгууллага хувь хүн өөрийн үйл ажиллагаанд нөлөөлж байдаг гадаад, дотоод орчны хүчин зүйлүүдээ үнэлэн одоогийн нөхцөл байдал, ирээдүйд учирч болох зүйлүүдийг шинжлэх аргыг SWOT шинжилгээ гэдэг. S- Strengths буюу давуу талуудW-Weaknesses буюу сулд талуудO-Opportunities буюу боломжуудT-Threats буюу аюул заналуудӨөрийн санааны давуу ба сул талууд, болзошгүй тулгарах аюул юу байгааг задлан шинжих хэрэгтэй.

Өөрийн санааны ажил хэргийн дотроос нь давуу хүчтэй ба сул талуудыг задлан шинжëээд юунд нөлөөлж чадах вэ гэдгийг хайж олох ёстой. Äàâóó талуудад аль илүү болж байгаа зүйлүүд орно. Тухайлбал Танай бүтээгдэхүүн бусад өрсөлдөгчийнхөөс илүү, дэлгүүр чинь арай эвтэйхэн газар байрласан, ажилтнууд чинь их өндөр мэргэжилтэй гэх мэт.Сул талуудад дутагдалтай байгаа талуудыг илрүүлж гарган тавих хэрэгтэй. Жишээ нь танай бүтээгдэхүүн бусдынхаас илүү үнэтэй, зар сурталчилгааны хэрэгсэл хангалтгүй, эсвэл та өрсөлдөгч шигээ өргөн хүрээг хамарч үйлчилж чадахгүй байгаа гэх мэт.Өөрийн санааны ажил хэргийн хүрээний гаднаас боломж, болзошгүй тулгарах аюул юу байгааг задлан шинжиж юунд нөлөөлж чадахгүй вэ гэдгийг тодорхойлох хэрэгтэй. Боломж нь танай дүүрэгт, танд ойрхон ажил хэрэгт тустай юу байна. Жишээ нь: танай бүтээгдэхүүн нэр хүндтэй болж дүүрэгт танайхаас өөр дэлгүүр баригдаагүй буюу таны үйлчлүүлэгч пүүсүүд илүү олон болж хүч чадал, хөрөнгө санхүүгийн боломжтой болж гэх мэт.Аюул гэдэгт эргэн тойронд таны бизнесийн хөгжилд саад болж байгаа зүйлүүд. Жишээ нь танай нэгэн адил бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг пүүсүүд ойр орчимд байгаа, худалдааны татвар нэмэгдэх хандлагтайгаас бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэж хэзээ өргөн хэрэгцээтэй болох юм гэдгийг мэдэхгүй байгаа гэх мэт. SWOT шинжилгээ хийж дуусаад та өөрийн бинестээ үнэлгээ өгч дараахи шийдвэр гаргаж чадна. Үүнд:

12


Та өрийн санааг хөгжүүлж техник-эдийн засгийн бүрэн үндэслэл боловсруулж чадах эсэх:өөрийнхөө санааг өөрчлөн сайжруулах нэмэлт хийх:өөрийн шилдэг санаанаасаа бүр мөсөн татгалзах:Бизнесийнхээ тогтолцоог үнэлэхийн тулд доор дурьдсаныг гүйцэтгээрэй.SWOT шинжилгээний хүснэгтийг бөглөхДавуу ба сул тал, боломж ба эрсдэлээ нэн чухал, чухал бусаар нь ангилӨөрийн бизнесийн концепцид үнэлгээ өгЭнэ ажлыг хийх эсэх талаар шийдвэр гаргаSWOT шинжилгээ

Àæèë õýðãèéí ñàíààДавуу тал Сул тал

Бизнесийн гадаад орчинБоломж Аюул

SWOT шинжилгээ хийсний дараа үнэлгээ өгч улмаар бизнесийн санаагаа гүйцэлдүүлэх талаар эцсийн шийдвэрийг гаргаарай.

Òºñºë ÿàãààä òàíüä õýðýãòýé âý ?Õ¿í ººðèéí àæ àìüäðàëàà õýðõýí äýýøë¿¿ëýõ, ýðõëýæ áóé àæëàà

ÿàâàë ñàéæðóóëàõ, îëîí àðâàí æèë áîëñîí ìºðººäëºº ÿàæ áèåë¿¿ëýõ, áîäîæ áóé ñàíààãàà õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð öàã ìº÷ òóòàìä áîäñîîð áàéäàã áºãººä ¿¿íèéã áîäèò ç¿éë áîëãîõ õàìãèéí ñàéí àðãà çàì áîë òà òºñºë õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ ñóðàõ ÿâäàë þì.

Îëîíõè õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä òºñºë òºëºâëºãºº õî¸ð þóãààðàà ÿëãààòàé þì áý? ãýæ àñóóõ íü áèé. Ýíý íü çàð÷ìûí õóâüä òºäèéëºí ÿëãààòàé ç¿éë áàéõã¿é

Áèçíåñ òºëâºëãºº ãýæ þó âý ?

13

Àëèâàà áàéãóóëàãà, õóâü õ¿í íü áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà àìæèëòòàé óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõûí òóëä øààðäëàãàòàé á¿õ ç¿éëñèéã òóõàéëáàë áèçíåñèéí çîðèëãî, çîðèëò, ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºëò, çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà ìàðêåòèíã, ìåíåæìåíò, õºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî, òºëºâëºãºº, õóóëü ýðõ ç¿éí çîõèöóóëàëò çýðýã á¿õèé ë ç¿éëèéã ººð õîîðîíä íü óÿëäóóëàí òîäîðõîé öàã õóãàöààíû øàëãóóðòàéãààð òºëºâëºí öààñàí äýýð áóóëãàí ººðèéí àæèë õýðýãòýý ìºðäëºã áîëãîæ áóé òýð ç¿éëèéã ë õýëíý.

Òºñºë íü ¿íäñýí çàð÷ìûí õóâüä áèçíåñèéí òºëºâëºãººòýé àäèë áîëîâ÷ ýöñèéí çîðèëãî íü õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõàä ÷èãëýãäñýí áàéäàã áºãººä ¿¿ãýýðýý ¿ð ä¿í, à÷ õîëáîãäîë íü äàí ãàíö òóõàéí áè÷èæ õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áàéãàà áàéãóóëëàãà õóâü õ¿íä õàìààòàé áóñ äýìæèæ õàìòðàí îðîëöîæ áóé ñóáüåêòóóäàä õàìààðàëòàé õýëáýðýýð áè÷èãäýæ òºëºâëºãäñºí áàéäãààðàà ë ÿëãààòàé áàéäàã. ªºðººð õýëáýë òàíû õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áóé ñàíàà òàíü 1-ðò òàíüä, 2-ðò äýìæèæ áóé ýòãýýäýä, 3-ðò íèéãýìä ¿ð àøãàà ºãºõººð òºëºâëºãäñºí áàéäàã ãýñýí ¿ã


Òýãâýë òºñºë ãýæ þóã õýëýõ âý?

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä ÿìàð äýìæëýã õýðýãòýé âý ?Õýðâýý òàíüä ººðèéí áèçíåñèéí ñàíààãàà õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ

õºðºíãº ñàíõ¿¿, ¿éë àæèëëàãàà, ýðõ ç¿éí ÿìàð íýãýí äýìæëýã õýðýãã¿é ãýæ ¿çâýë òà ººðºº áèçíåñ òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàí ò¿¿íèéãýý òºëºâëºñºíû äàãóó óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõàä ë áîëíî.Õàðèí äýýðõ ãóðâàí ç¿éëÕºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã¯éë àæèëëàãààíû äýìæëýãÝðõ ç¿éí äýìæëýã¿¿ä àëü íýã íü áîëîí á¿ãäýýðýý òàíüä øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë òà äýìæèæ áîëîõ òýð áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íä ººðèéí òºñºë õºòºëáºðºº áîëîâñðóóëàí òàíèëöóóëàõ çàìààð àñóóäëûã øèéäýõ õýðýãòýé áîëíî. Èíãýõäýý òàíüä õýðâýý ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã òóñëàëöàà õýðýãòýé áîë òà ººðèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõäàà:Ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ìàãàäëàëòàé òºðèéí áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íèé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí òºñëºº áîëîâñðóóëàõ,Òºñëèéí ÷èíü ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî, ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã íü òàíüä áîëîí òàíûã äýìæèæ áóé ýòãýýäýä õàìààðàëòàé áàéõ,Òºñºë òàíü àìæèëòòàé õýðýãæèõ á¿ðýí áîëîìæòîé ãýäãèéã á¿õèé ë òàëààð íîòîëñîí áàéõ øààðäëàãàòàé.Äýýðõ 3 øààðäëàãûã òà òºñºë òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàõäàà çàéëøã¿é àíõààðàõ øààðäëàãàòàé áºãººä ýíý íü òàíû àæèë õýðãèéí ñàíàà àìæèëòòàé õýðýãæèõ óðüäà÷ íºõöºë áîë ºãíº. Æèøýý íü:

14

Èðãýí Ä. Äîðæ îðîí íóòãèéí ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ òºñëººñ 3 ñàÿ òºãðºãèéí çýýëèéã 1 æèëèéí õóãàöààòàé àâ÷ ýñãèéíèé ¿éëäâýð áàéãóóëàí àæèëóóëñíààð ººðèéí àìüæèðãààíû ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýæ ÷àäæýý. Èíãýõäýý òýðýýð îðîí íóòãèéí ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ ñàíãààñ òàâüäàã åðºíõèé øààðäëàãà áîëîõ òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí äýýä õýèæýý, õýðýãæèõ õóãàöàà, îðîí íóòàãò îðóóëàõ õóâü íýìýð, ýðãýí òºëºõ íºõöºë, ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã çýðýã åðºíõèé øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàñàí òºñºë õºòºëáºð áîëîâñðóóëñàíû ¿ð ä¿íä çýýë àâ÷ ººðèéí áèçíåñèéã àìæèëòòàé ýõë¿¿ëæ ÷àäñàí áàéíà. Õýðýâ òýðýýð çýýëèéí äýýä õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ìºíãº, ýðãýí òºëºõ õóãàöààíààñ õýòð¿¿ëýí òºñëºº áîëîâñðóóëñàí áîë äýìæëýã àâàõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é áîëîõ þì.

Ñàéí òºñºë íü

Òàíüä Õàìòðàí àæèëëàã÷ àæèëëàã÷

Íèéãýìä


Õàðèí òàíüä ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýã õýðýãòýé áîë òà ººðèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõäàà:Òºðººñ õºãæëèéí ¿éë ÿâöòàé õîëáîîòîé õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë õºòºëáºðòýé óÿëäóóëàí ¿éë àæèëëàãààãàà òºëºâëºõ,Òóõàéí õîò, ä¿¿ðýã, îðîí íóòãèéí çàñàã äàðãûí ìºðèéí õºòºëáºðòýé õîëáîí òºëºâëºõ,Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàí àøèãòàé íºõöºëººð õàìòðàí àæèëëàõ õýëáýðýýð òºñºë òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàõ øààðäëàãàòàé Æèøýý íü:

Òºñëèéí ýðõ ç¿éí äýìæëýã íü äàí ãàíö òîìîîõîí òºñºë õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä áóñ æèæèã äóíä áèçíåñ ýðõëýõýä ÷ çàéëøã¿é õýðýãòýé áàéõ ÿâäàë áèé. Ýíý íü òýäíèéã àëèâàà ýðñäëýýñ õàìãààëàõàä õàìãèéí òîì äýìæëýã áîëæ ºãäºãòýé õîëáîîòîé þì. Ýíý òºðëèéí äýìæëýã íüÕóóëü ýðõ ç¿éí ººð÷ëºëòÒîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýýÀæ àõóéí íýãæèéí òóñãàé çºâøººðºëÄ¿ðýì æóðàìààð äàìæèí õýðýãæèõ íü áèé Æèøýý íü:

Ñàéí òºñºë õýíä õýðýãòýé âý ?

Ñàéí òºñºë õýíä õýðýãòýé âý ?

15

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé “Àòðûí 3-ð àÿíû” õ¿ðýýíä ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðò áèçíåñ ýðõëýã÷èä íü ÕÀÀ íü òîíîã òºõººðºìæèéã ãàäíààñ îðóóëæ èðýõýä ãààëèéí òàòâàðààñ ÷ºëººëºãäñºíû äýýð òºðººñ ¿ðèéí áóäààã çýýëýýð îëãîõ, íàìðûí óðãàö õóðààëòûí ¿åä øàòàõóóíû çàðäëûã ìºí çýýëýýð îëãîõ çýðýã ìàø îëîí äýìæëýã¿¿äèéã ¿ç¿¿ëñýí Ýíý íü “Àòðûí 3-ð àÿí”-òàé õîëáîîòîéãîîð ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðò òºñºë õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëñýí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà íü ¿éë àæèëëàãààíû ìàø òîì äýìæëýãèéã àâ÷ ¿¿íèé ¿ð ä¿íä òºñºë òºëºâëºãºº íü àìæèëòòàé õýðýãæñýí áàéõ æèøýýòýé

Àéíõîó Ìàéíç êîìïàíèä Ìîíãîë îðîíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõàä õºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýã áóñ õàðèí ýðõ ç¿éí äýìæëýã ë õýðýãòýé áàéñàí. Èéìä òýä “Îþó òîëãîé” òºñëèéã áîëîâñðóóëàí Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí Ãàçàðò òàíèëöóóëæ òýäíýýñ ýðõ ç¿éí òàëûí ìàø òîì äýìæëýãèéã àâ÷ ÷àäñàí.


Ñàéí òºñºë íü øóóä óòãààðàà:Òà ñàéí òºñºë õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâ÷ ÷àäñàíààðàà ººðèéí îëîí æèëèéí ìºðººäºë, õýðýãæ¿¿ëýõýýð áîäîæ áàéñàí ñàíààãàà áîäèòîéãîîð áèé áîëãîõ á¿ðýí áîëîìæòîé áîëæ óëìààð ¿¿íèé ¿ð ä¿íä àìüäðàë àõóéãàà ñàéæðóóëàõ, áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºæ¿¿ëýõ, Òàíû ñàéí òºñºë õºòºëáºð àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñýíýýð îëîí àðâàí õ¿íèéã àæëûí áàéðòàé áîëãîæ òýäíèé àìüæèðãààíä ÷óõàë íºëººã ¿ç¿¿ëýõ,Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä õàìòûí àæèëëàãààíû îëîí îëîí õýëáýð¿¿ä áèé áîëæ ò¿íøëýëèéí ñ¿ëæýý ¿¿ñýõ ,Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä øèíý á¿òýýë òóóðâèë ãàðàõ, øèíý øèíý á¿òýýí áàéãóóëàëòûã áèé áîëãîñíîîðîî óëñ îðíû õºãæèë äýâøèëä òîìîîõîí íºëººã ¿ç¿¿ëæ ¿¿íèé ¿ð ä¿íã ìÿíãà ìÿíãàí õ¿í õ¿ðòýõ,

Ñàéí òºñºë íü øóóä áóñ óòãààðàà:Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áèé áîëñîí áèçíåñ, ¿éëäâýð, ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðààñ îëñîí òàòâàðûí îðëîãî íü óëñ îðíû áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíä íèéãìèéí õºãæèëä áîäèòîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ,Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áèé áîëñîí á¿òýýë òóóðâèë íü õ¿ì¿¿ñèéí îþóí ñýòãýëãýýíèé õºãæèëä ¿íýëæ áàðøã¿é õóâü íýìýð îðóóëàõ, Ñàéí òºñºë õºòºëáºð íü èðýýä¿éí øèíæëýõ óõààíû îëîëò àìæèëò, áàéãàë, íèéãìýýñ õ¿í òºðºëõòºíä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëººëëèéã áàãàñãàõ

Íºãºº òàëààð àìæèëòòàé õýðýãæèæ ¿ð ä¿íãýý áîäèòîéãîîð ºãºõ íü á¿õèé ë òàëààð íîòëîãäñîí ñàéí òºñºë õºòºëáºðò ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, õºðºíãº îðóóëàëò õèéñíýýðýý òóõàéí ýòãýýä ººðèéí ìºíãèéã áàòàëãààòàé ºñãºõ, ìºí õàìòðàí àæèëëàõ çàìààð áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºæ¿¿ëýõýä à÷ òóñòàéÌºí òàíû òºñëèéã õýðýãæèõýä øààðäàãäàõ ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýãèéí õýí íýãýí ýòãýýä òàíüä ¿ç¿¿ëñýíýýðýý íèéãýìä õóðèìòëàãäñàí øèéäâýðëýæ ÷àäààã¿é áàéãàà òóõàéí àñóóäëàà øèéäâýðëýõèéí çýðýãöýý öààøèä øèéäýæ áîëîõ îëîí îëîí àñóóäëóóäûã õàìòðàí øèéäýõ ò¿íø îëæ àâàõàä èõýýõýí ¿ð ä¿íòýé áîëíî. Ýöýñò íü æèðèéí îëîí ò¿ìýí ¿ð àæëûí áàéðòàé áîëîõ Сургалтын зорилтууд:Маркетинг, менежментийн талаархи үндсэн ойлголтонд тулгуурлан төслийн менежментийн хэрхэн зөв зохистой үр дүнтэй хийх талаархи мэдлэгийг дээшлүүлэхНийгэм болон бизнесийн салбарын эрэлт хэрэгцээг зөв тодорхойлж үнэлэлт дүгнэлт хийх чадварыг сайжруулахТөслийн зорилтот бүлгүүдийн бие даан ажиллах чадварыг дээшлүүлэх

16


Нийгмийн болон бизнесийн хөгжлийн төсөл хөтөлбөрийг бие даан гүйцэтгэх дадал чадварыг нэмэгдүүлэхХамтран ажиллагч болон санхүүжүүлэгч байгууллагуудад өөрийн төсөл хөтөлбөрийг үр ашигтай талыг үнэн зөвөөр ойлгуулах дадал чадварыг эзэмшүүлэх

Òºñëèéí á¿òýö

Òºñëèéí áàðèìò áè÷èã íü äîð äóðüäñàí åðºíõèé á¿òýöòýé áàéõûí çýðýãöýý ¿íäñýí áîëîí äýä á¿ëã¿¿äèéí õîîðîíäûí óÿëäàà, àãóóëãûí äýñ äàðëààëàë çýðãèéã íàðèéí áàðèìòëàí áè÷èõ øààðäëàãàòàé.¯¿íèé òóëä òà 1.-ð çîðèëãîî òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé áºãººä ¿¿íèé òóëä äàðààõè ç¿éë¿¿äèéã àíõààðàõ õýðýãòýé.Çîðèëãî íü:1-ðò òîâ÷ òîäîðõîé áàéõ Òºñëèéí çîðèëãûã íýã ºã¿¿ëáýðò áàãòààí ¿íäñýí ñàíààãàà òîäîðõîé áè÷èõ õýðýãòýé. Èíãýõäýý õýòýðõèé õóðààíãóéëæ åðºíõèé áàéäëààð áè÷èæ áîëîõã¿éÆèøýý íü Õºäººãèéí èðãýäýä çîðèóëñàí 7 õîíîãèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ãýæ åðºíõèé õýëáýðýýð áè÷èõ íü áèé. Ýíý íü ÷óõàì ÿìàð òºðëèéí ñóðãàëòûã ÿàõ ãýæ çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà þì áý ãýäýã íü òîäîðõîé áèø áîëæ áàéíà. Òýãâýë: Õºäººãèéí èðãýäèéí àìüæèðãààíû ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ æèæèã äóíä ¿éëäâýðëýëèéí ñóðãàëòûã îðîí íóòàãò çîõèîí áàéãóóëàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ãýæ òîäîðõîéëæ áîëíî Èíãýõäýý çîðèëãî äýýð çààâàë õóãàöàà òàâèõ øààðäëàãàã¿é. Ó÷èð íü òºñºë õýðýãæèõ õóãàöààã òóñàä íü àâ÷ ¿çäýã

17


2-ðò äýìæèã÷ ýòãýýäýä õàíäñàí áàéõ. Ýíý íü òà ººðèéí ñàíààãàà õýðýãæ¿¿ëýõýýð õýí íýãýíä õàíäàæ áàéãàà áîë òóõàéí ýòãýýäèéí ¿éë àæèëëàãààíû çîðèëãî çîðèëòûã ñóäëàí ¿çýæ óã çîðèëãî çîðèëòòîé óÿëäóóëàõ õýëáýðýýð çîðèëãîî òîäîðõîéëæ áîëíî. Òóõàéëáàë: Òà Çàñãèéí Ãàçàð áîëîí îðîí íóòãèéí òºðèéí áàéãóóëëàãààñ äýìæëýã àâàõààð òºëºâëºæ áàéãàà áîë ìºðèéí õºòºëáºð áîëîí òóõàéí æèëèéí çîðèëòûí õ¿ðýýíä çîðèëãîî òîäîðõîéëîõ íü òýäíýýñ äýìæëýã àâàõ ìàãàäëàëûã òàíü íýìýãä¿¿ëíý ãýñýí ¿ã. Æèøýý íü: 40 ìÿíãàí àéë îðîí ñóóöíû õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä èðãýäèéí òàâ òóõòàé àìüäðàõ îð÷èí íºõöºëèéã õàíãàñàí ÷àíàðòàé õÿìä îðîí ñóóöààð Íàëàéõ ä¿¿ðãèéí èðãýäèéã õàíãàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ã.ì

3-ðò òºñëèéí õýëáýðèéã òîäîðõîéëñîí áàéõ: Ýíý òàíû õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áóé ñàíàà òàíü ñóðãàëòûí, ¿éëäâýðëýëèéí, õºãæëèéí, áèçíåñèéí, íèéãìèéí, ýðäýì øèíæèëãýýíèé çýðýã ÷èãëýë¿¿äèéí àëü íü áîëîõûã èëýðõèéñýí áàéõ.Æèøýý íü: Ìîíãîë îðîíä ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàð ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð ÷àíàðòàé õÿìä ÕÀÀ òîíîã òºõººðºìæèéã íèéë¿¿ëýõ çàìààð ººðèéí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõýä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. õýìýýí áèçíåñèéí øèíæ ÷àíàðòàé áîëîõîî òîäîðõîéëæ áîëíî.Ìºí Òºìñ õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàõ çàìààð îðîí íóòãèéí èðãýäèéã àþóëã¿é ýð¿¿ë õÿìä õ¿íñíèé íîãîîãîîð õàíãàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. õýìýýí òàðèàëàõ ãýäýã óòãààð ¿éëäâýðëýëèéí øèíæ ÷àíàðòàé áîëîõûã òîäîòãîæ áàéíà. Èéíõ¿¿ òà ººðèéí òºñëèéí çîðèëãîî õýð çýðýã îíîâ÷òîé òîäîðõîéëñîíîîñ òàíû òºñºë äýìæëýã àâàõ ýñýõ íü øèéäýãäýõ áîëíî. Ó÷èð íü òàíû òºñºëòýé òàíèëöàæ áóé ýòãýýä íýí ò¿ð¿¿íä òàíû áèçíåñ, àæèë õýðãèéí ñàíààíû çîðèëãîòîé òàíèëöàæ ¿¿íýýñ óëáààëàí öààøèä òàíû òºñºëòýé, òàíèëöàõ óó, äýìæèõ ¿¿ ãýäãýý øèéäýõ áîëíî.

2-ðò: çîðèëãîî òîäîðõîéëñîíû äàðàà çîðèëòóóäàà òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé. Çîðèëò íü: Çîðèëò áîë òàíû çîðèëãîäîî õ¿ðýõ àðãà çàìûã òîäîðõîéëæ ºãäºã. Èíãýõäýý çîðèëò íü:Òºñëèéí õàìðàõ õ¿ðýýÕýðýãæèõ õóãàöààªºð÷ëºëò øèíý÷ëýëò¯ð ä¿í ãýñýí ÷èãëýëýýð òîäîðõîéëîãääîã.

Òóõàéëáàë: Óóë óóðõàéí ñàëáàðûí ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ìýðãýæèëòýé àæèëòàí áýëòãýõ ñóðãàëòûí òºâèéã îðîí íóòàãò áàéãóóëàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. Çîðèëò:Ñóðãàëòûí òºâèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã áàðèõ, çàìààð ñóðàëöàãñàäûí ñóðàõ îð÷èí íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõÑóðãàëòûí òºâèéí àíãè òàíõèì, íîìûí ñàí òåõíèê õýðýãñýëèéã îð÷èí ¿åèéí òåõíèê òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõ

18


Ñóðãàëòûí õºòºëáºð àãóóëãûã ìýðãýæëèéí áàéãóóëàãààð áàòëóóëàõ, ìýðãýøñýí áàãø ìýðãýæèëòí¿¿äýýð ñóðãàëòûí óäèðäàí ÿâóóëàõÃîâèéí á¿ñèéí àéìãóóäûí èðãýäèéí ñóð÷ áîëîâñðîõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõÒºãññºí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã óóë óóðõàéí ñàëáàð äàõü àæëûí áàéðàààð õàíãàõ ……………………Төслийн техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах

Техник эдийн засгийн үндэслэл төслийг эхлэхэд хэрхэн тус болох вэ.Ажил хэргээ эхлэхийн өмнө та азаа сорихын оронд үйл хэргийг

ашигтайгаар явуулах тодорхой мэдээллүүдийг цуглуулж төлөвлөгөөгөө боловсруулна. Бизнес эхлэн эрхлэгчдийн дотор алдаа гаргагчдын үндсэн шалтгаан нь сайтар бодож тунгаагаагүй төлөвлөлт болон бэлтгэл байдаг. Өөрийн чинь санаа бодол, цуглуулсан бүх мэдээллүүд чинь техник эдийн засгийн үндэслэл болж танд тус болно. Үүнд:өөрийн ажил хэргээ эхлэх эсэхээ шийдэхэд:өөрийн санааг хэрэгжүүлэх ажлыг хамгийн дээд зэргээр зохион байгуулж эхлүүлэн явуулахад:та өөрийн төслөө санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх банкны байгууллага болон хөрөнгө оруулагчдад зээл авахын тулд тангилцуулах: Техник-эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах үед таны ажил хэргийн санаа хэр зэрэг амьдрах чадвартай, зөв болохыг үнэлэх чадвартай байх хэрэгтэй. Хэрэв та цаашаа явахыг хүсч байвал танд санаагаа хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө бэлэн байх болно. Та техник-эдийн засгийн үндэслэлийг хэд хэдэн удаа өөрчлөн хийж ч магадгүй. Мэдээлэл хайх үедээ хэтэрхий яарах хэрэгггүй, өөрийн санааг сайтар үндэслэлтэй болгох хэрэгтэй. Дурын мөчид эргэн буцан, техник-эдийн засгийн үндэслэлийн үе шат бүрт өөрчлөлтүүдийг хийж болно.

Техник эдийн засгийн үндэслэлийн агуулгаТехник эдийн засгийн үндэслэл нь тухайн ажил хэргийн гол

асуудлууд, шаардлагыг бүрэн хангасан байх ёстой. Энэ нь өөрийн санааг, хэрэгжүүлэх бэлтгэл хангах ажил нэг бүрийг гүйцэтгэх удирдамж болох тул бүх ажлуудыг оруулсан хөтөлбөр юм. Хэрэв хөрөнгө оруулагч болон санхүүжүүлэгч байгууллага техник эдийн засгийн талаар тодорхой шалгуур үзүүлэлтүүдийг гарган тавьсан бол өөрийн санааг тухайн үзүүлэлтүүдтэй уялдуулан гүйцэтгэх нь чухал. Дараахи хэсгийг судалж үзсэны эцэст та өөрөө техник эдийн засгийн үндэслэлээ боловсруулж чаддаг болно. Ерөнхий хэсэг

19


Ерөнхий хэсэг таны бизнесийн санааны товч тайлбар, техник-эдийн засгийн үндэслэлийн бусад хэсгийн зарим нэг чухал мэдээллүүд байх болно. Бусад хэсгүүд нь ерөнхий хэсгийг бэлтгэмэгц аяндаа таглагдана. Ерөнхий хэсэг нь түүнийг уншсан хүнд таны санаачлагын тухай анхны сэтгэгдэл төрүүлэх тулд маш тодорхой, нягт нямбай хийгдвэл зохино. Таны ажил хэргийн санааЯмар ч ажлын үндэс нь санаа байна. Өөрийнхөө санааг товч тайлбарлаад ямар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, ямар үйлчилгээ үзүүлэх буюу ямар бараа худалдах, хаана, хэнд яаж хандах тухайгаа дурьдана. Хэрэв та банк болон санхүүгийн байгууллагаас бус хөгжлийн сан, хандивлагч, хөрөнгө оруулагчдаас санхүүгийн дэмжлэг авах зорилготой байгаа бол таны санаа тухайн байгууллагын үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлтэй уялдаж байх нь нэн чухал. 4-р бүлэг ажил хэргийн санаагаа бодож боловсруулж түүнийг техник-эдийн засгийн үндэслэлийн эхний хэсэгт тусгахад тусална.Маркетингийн төлөвлөгөөӨөрийн ажил хэргийн санаагаа хөгжүүлсний дараа та бараа, гүйлгээг хэрхэн явуулах тухай сайтар бодох хэрэгтэй. Маркетинг бол таны юуг хэнд зориулж хийх, хэн таны үйлчлүүлэгч болох, тэрэнд юу хэрэгтэй, тэр юу хүсч байгааг тодорхойлох үйл ажил юм. Таны үүрэг бол үйлчлүүлэгчийн шаардлагыг хангах, тэгснээрээ ашиг олох явдал юм. Маркетингийн төлөвлөгөөнд та ямар бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээг ямар үнээр худалдах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээгээ хаана явуулах, борлуулалтын ямар арга ашиглах, өөрийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ, бизнесээ хэрхэн хөгжүүлэхээ дэлгэрэнгүй тусгана. 5-р бүлэг техник-эдийн засгийн үндэслэлд маркетингийн төлөвлөгөө боловсруудахд тусална.Үйлдвэрлэл эрхлэх үйл ажиллагааны хэлбэрҮйлдвэрлэл эрхлэх үйл ажиллагаа нь хууль ёсны төрөл бүрийн хэлбэрийн аль нэгийг өөрийн ажилдаа сонгож авч болно. Тэдгээр нь тус бүрийн давуу болон дутагдалтай талуудтай байдаг. Тиймээс та өөрийн бизнесийн онцлогийг харгалзан аль тохиромжтойг нь сонгоорой. Гэрчилгээ, патентын эрхээрээ хувиараа эрхлэх аж ахуй, хувьцаат компани, нөхөрлөл, хоршоо, хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани зэргийн алиныг ч сонгож болно. 6-р бүлэгт төрөл бүрийн аж ахуйн-үйлдвэрлэл эрхлэх хэлбэрүүдийн тайлбар байгаа. Та бүхэн ямар хэлбэр нь таны үйлдвэрлэлд илүү тохиромжтойг тодорхойлоход тусална.

Ажиллах хүчинЯмар ажиллах хүчин танд шаардлагатайг бодох хэрэгтэй Хичнээн ажилтан танд хэрэгтэй, тэд ямар дадлага, туршлагатай байхыг тодорхойлох шаардлага гарна. 7-р бүлэг хүний нөөцийг тогтоох асуудлыг шийдвэрлэхэд тусална.

20


Хуулийн хариуцлагаТа өөрийн төслийг хэрэгжүүлэхэд хуулийн хариуцлага хүлээнэ. Ямар хуулийн нормативууд таны төсөлд нөлөөлөх, санхүүгийн аюулгүй байдлын ямар даатгал төрөл бүрийн эрсдлээс хэрхэн хамгаалах тухай мэдэхэд 8- бүлэг танд тусална.Зайлшгүй шаардлагатай гарааны хөрөнгөГарааны хөрөнгө гэдэг нь үйлдвэрлэлийг эхлэхэд шаардлагатай мөнгө юм. Мөнгө нь тоног төхөөрөмж, материал худалдан авах, түрээсийн төлбөр төлөх, цалин гэх мэт олон зүйлд хэрэгтэй. 9-р бүлэг гарааны хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлоход тусална. Гарааны хөрөнгийн эх үүсвэрГарааны хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлсоны дараа та түүнийг эргүүлээд олно гэдэгтээ итгэлтэй байх болно. 10-р бүлэгт гарааны хөрөнгийг өөрийн хөрөнгөөр, зээлээр, лизинг, бусад баталгаатйагаар олох тухай дурьдсанӨртгийн калькуляцБүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үнийг зөв тогтоох, техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний зардлыг тооцох ёстой. 11-р бүлэгт үнэ бүрдүүлэх аргачлалыг тайлбарлана. Бүртгэл хөтлөлт ба санхүүгийн төлөвлөлтЯмар ч бизнест бүртгэл хөтлөлт ба санхүүгийн төлөвлөлт шаардагдана. 12-р бүлэгт танд тохиромжтой бүртгэл, тайлангийн хэлбэрийг сонгох, ашиг ба бэлэн мөнгөний хөдөлгөөнийг төлөвлөх тухай дурьдсан. Техник эдийн засгийн үндэслэлийн мэдээллийг хаанаас олж болох вэ ?Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн боловсруулахын тулд ихээхн мэдээлэл цуглуулж, үнэлгээ, тооцоо хийнэ. Хэсэг мэдээллийг та өөрөө олно. Гагцхүү техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад зарим үед танд мэргэжилтний тусламж хэрэгтэй, учир нь зөвхөн мэргэжлийн хүн л танд илүү үнэтэй зөвлөгөө өгч чадна.Доор техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад хэрэгтэй эх үүсвэрүүдийн жагсаалтыг гаргав. Та ажил хэрэг эрхлэгчдэд туслах төрийн байгууллагад хандаж болно. Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн зарим хэсгийг боловсруулахад бизнесийн салбарын нягтлан бодогч, хуульч ба зөвлөгчдийн тусламж хэрэгтэй болно. Бүр нарийн асуудлуудаар тухайн төслийн үндсэн чиглэлтэй холбоотой салбарт, тухайлбал танай бизнесийн салбарт туршлагатай хүнээс зөвлөгөө авч болно.Зээл авахаар хандсан үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд банк заримдаа дэмжлэг үзүүлдэг

21


Холбоод / худалдааны танхим, ажил олгогчдын байгууллага / зарим тохиолдолд жижиг бизнес эрхлэгчдийн хэлтэс нийгмийн сайн сайхны төлөөх төрийн бус байгууллага зэрэг нь үйлдвэрлэл эрхлэгч нэрт тусламж үзүүлдэг.

Төслийн õýëáýð

Бизнесийн концепци гэж юу вэ ?Аливаа бизнес ямар нэг санаанаас үүдэлтэй байдаг. Бизнесийг

тодорхой бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг хүмүүс хүссэнийг мэдэж байгаа эмэгтэй, эрэгтэй хэн ч эрхлэж болно. Шинэ боломжийн тухай санаа үүсэнгүүт түүнийг онолын үндэслэл, тогтолцоо болгон хөгжүүлэх хэрэгтэй. Бизнесийн тогтолцоо нь үндсэн үйлдлүүдийн товч тодорхойлолт юм. Түүний дотор дараахи асуудлыг задлаж үздэг. Ямар бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг зарах, үзүүлэх вэ ?Хэнд хэдийг өгөх ?Ажил үйлчилгээгээ, бүтээгдэхүүнээ хэрхэн зарах вэ ?Үйлчлүүлэгчийн ямар шаардлагыг хангах вэ ?Юу ?

Таны бизнес ямар бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг зарах вэ ? Үндэслэл нь таных хамгийн сайн болж байгаад оршино. Магадгүй та тодорхой туршлага хуримтлуулсан эсвэл сургууль, дамжаа хийсэн тэгээд нэлээд дадлагатай болсон байж болох юм. Таны бинесийн тогтолцоо юугаар илүү ажиллахыг тодотгоно. Хэнд ?

Хэн таны бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг авах вэ ? Үйлчлүүлэгчээр хувь хүн буюу бусад үйлдвэр байж болно. Тэдгээр нь нэг жижиг газар, эсвэл том хэмжээний нутаг дэвсгэр бүр цаашилбал бүхэл бүтэн улсыг хамаруулж төлөөлсөн байж болох юм. Та зөвхөн тодорхой үйлчилгээний хүрээний буюу бүх үйлчлүүэгчтэй харьцах уу, чухам хэнд өгөх гэдэг тухайд тодорхой төсөөлөлтэй байх нь маш чухал. Яаж ?

Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ яаж худалдах вэ ? Хэрэв дэлгүүр нээх бол ойлгомжтой, гэтэл үйлдвэрлэгч ба үйлчилгээний ажилтнууд өөр өөр маягаар худалдаа хийж болно. Үйлдвэрлэгч жишээ нь зөвхөн шууд хэрэглэгчид, эсвэл жижиглэнгийн худалдаанд өгдөг байж болно. Ямар ?

Үйлчлүүлэгчийн ямар хэрэгцээг танай бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ хангах вэ ? Бизнесийн тогтолцоо нь үйлчлүүлэгчийн бэрхшээл, шаардлагыг байнга тусгаж байх ёстой. Тогтолцоог тодорхойлох үед хамгийн боломжтой үйлчлүүлэгч юуг хүсдэг, зах зээлийн үнэ ханшийн хэтийн чиглэл ямар байгааг тодруулахнь маш чухал.

22


Төслийн маркетингийн төлөвлөгөө зохиох

Маркетинг гэж юу вэ ?Маркетинг гэдэг нь боломжит хэрэглэгчид болон таны хангаж

чадах тэдний хэрэгцээг тодруулахын тулд хийгдэж байгаа бүхнийг хэлэх бөгөөд ингэхдээ дараах замаар ашиг олох явдал юм. Үүнд:хэрэглэгчдийг тэдэнд дутагдаж байгаа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээгээр хангах:тэдний төлөхөд бэлэн байгаа үнийг тогтоох:хэрэглэгчидэд бараа, ажил үйлчилгээг хүргэх:хэрэглэгчидэд бараа, ажил үйлчилгээг борлуулахын тулд мэдээлэл хүргэх, өөртөө татахМаркетинг нь аливаа төсөл хөтөлбөр, бизнесийн ажил эхлүүлэн явуулахад хамгийн чухал бөгөөд түвэгтэй хэсэг юм . Та өөрийн төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэгч байгууллагад танилцуулахаасаа өмнө маркетингийн төлөвлөлтийг сайтар хийсэн эсэхээ эргэн нэг харах шаардлагтай. Таны бараа, ажил үйлчилгээ нэлээд сайн ч гэсэн зах зээлд борлуулахын тулд зөв гаргахгүй бол хэн ч авахгүй.

Маркетингийн үе шатМаркетинг үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээ, таашаал дээр үндэслэлсэн бизнесийн тогтолцооноос эхлэнэБизнесийн тогтолцоогоо үндэслэн зах зээлийг судална.Зах зээлийн судалгааг үндэслэн маркетингийн төлөвлөгөөг боловсруулна. Зах зээлийн байнга судална. Өөрийн ажлыг явуулахдаа үйлчлүүлэгчийн хүсэлтийг сонсч, тэдэнд чанартай байраа худалдаж, үйлчилгээг хүргэх ёстой.

Зах зээлийг судлаарайТөслийн хамгийн гол хэсэг бол зах зээлийг судлах явдал юм. Та

зах зээлийг судалснаар өөрийн үйлчлүүлэгчийнболон өрсөлдөөний иалаар ихийг мэдэх шаардлага гарна. Магадгүй таны хувийн болон бизнесийн тогтолцоог боловсруулсан туршлагаас нэлээд зүйлүүд танд тодорхой ч байж болох юм. Гэсэн ч хэдий чинээ их мэдээлэтэй байна төдий чинээ сайн. Бусад эх сурвалжаас мэдээлэл авахад зарцуулах цагт харамсах хэрэгггүй.

Доор үйлчлүүлэгч ба өрсөлдөгчийн тухай нэмэгдэл мэдээлэл олох аргуудыг дурьдав.Бололцоотой хэрэглэгчтэйгээ ярилцаарай. Тэднээс, жишээ нь:ямар бараа, ажил үйлчилгээг хүсдэгтэд таны өрсөлдөгчийн талаар ямар бодолтой байдаг зэргийг мэдэж болно.Өрсөлдөгчийгөө судлаарай. Дараах мэдээллийг магадлаарай:бүтээгдэхүүн ба ажил үйлчилгээний талаар тухайлбал, чанар, үзэмжийн тухай

23


ямар үнэ тогтоож байгаатэд үйлчлүүлэгчийг хэрхэн татдагБараа нийлүүлэгч, бизнесийн түншүүдээсээ асуугаарай:хэний бараа тэдний бизнест илүү гүйлгээтэй байгаатэд таны бизнесийн тогтолцоог юу гэж бодддог тухайтэд таны өрсөлдөгчийн барааны талаархи бодол зэргийг мэдэхШинэ бараа, ажил үйлчилгээний талаар мэдээлэл олохын тулд мэрэгжлийн сонин, сэтгүүл уншиж байгаарай.

Зах зээлийг судлах үедээ цуглуулсан мэдээнүүдийг ашиглаад доорхи хүснэгтийг бөглөөрэй.1-р багананд хийх гэж байгаа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг бичээрэй. Жижиглэн, бөөний худалдаа эрхлэгчид ижил барааны бүлэг тус бүрээр нь бичнэ. 2-р багананд бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрийг хэзээ ч үнийг нь төлөөд авах боломжтой харилцагчийг тодорхойлно.3-р багананд хэрэглэгчийн шаардлагыг хангасан бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг жагсаах. Эдгээр бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг хэрэглэгчийн илүүд үздэг талууд, эсвэл тэд хэдийд юуг яаж худалдан авах, төлбөрийг бэлэн хийх зэргийн жагсаалт хийх.4-р багананд өөрийн өрсөлдөгчийн талаар тодоруулсан чухал мэдээнүүдийг тайлбарлан бичнэ. 1 2 3 4

Миний бүтээгдэхүүн буюу үйлчилгээ

Миний хэрэглэгчид

Миний боломжтой хэрэглэгчдийн хэрэгцээ, шаардлага

Өрсөлдөгчид

24


Маркетингийн төлөвлөгөө зохиогоорой

Маркетингийн төлөвлөгөөг зохиохдоо өөрийн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг хэрхэн худалдах тухай бодох хэрэгтэй. Маркетингийн төлөвлөгөөг зохиохдоо маркетингийн дөрвөн гол дүрмийг баримтлах нь илүү зохимжтой:бүтээгдэхүүн- хэрэглэгчид худалдах зориулалттай бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээҮнэ- өөрийн бүтээгдэхүүнд тогтоож байгаа үнэОршин байгаа газар нь яаж, хаана хэрэглэгчдэд хүрч чадах газар юм. Гаргалт буюу борлуулалт- өөрийн үйлчлүүлэгчдээ бараа, ажил үйлчилгээний талаархи мэдээг хэрхэн хүргэх, тэдгээрийг худалдан авах сонирхолыг яаж татахыг хэлнэ. Бүтээгдэхүүн

Бүтээгдэхүүн гэдэг нь өөрийн хэрэглэгчдэд эхлээд санал болгох бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ юм. Та бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээнийхээ хэлбэр, чанар, өнгө, хэмжээ гэх мэтийг шийдсэн байх ёстой.

Бүтээгдэхүүн гэсэн ойлголтонд / үйлдвэрлэгчид ба үйлчилгээний хүрээний ажилтнуудын хувьд / зөвхөн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ өөрөө ороод зогсохгүй тэдгээрийн бүх нэр төрөл санал тавьж байгаа бүгд орно. Энэ ойлголтонд мөн сав баглаа, ашиглалтын заавар, зарагдах бараанд хэрэглэгдэх дэлгүүрт байгаа сэлбэгүүд, үзүүлэх боломжтой гэж санал тавьж байгаа үйлчилгээ, засвар зэрэг бүгд орно. Мөн түүнчлэн таны бизнесийг бусдаас ялгаруулахуйц онцгой шинж чанарууд бас орж болно. Эдгээр нь бүтээгдэхүүн гэсэн ойлголтонд орно.

Техник-эдийн засгийн үндэслэлд бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрийн барааны нэр төрөл, бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа эрхлэх зэргийг тайлбарласан байвал зохино.

25


Маркетингийн төлөвлөгөө бүтээгдэхүүн

Бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ буюу барааны нэр төрөлТалх Булочкон талх

Чанар Эх орны буудайн гурилаар хийсэн шинэхэн талх

Буудайн гурилаар хийсэн шинэ талх

Өнгө Ердийн ЕрдийнХэмжээ Ердийн хэмжээтэй,

“Амтат талх” зэрэг бусад дэлгүүрүүдийн адил хэмжээтэй

“Амтат талх” зэрэг стандартын хэмжээ

Савлалт Гялгар уутанд хийх Их дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад цаасан болон гялгар уутанд хийж хүргэх

Сэлбэг Заагдахгүй ЗаагдахгүйЗасвар Заагдахгүй Заагдахгүй

26


Үнэ

Үнэ гэдэг нь таны бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээний нэрлэсэн өртөг юм. Үүнд бараагаа бэлэн мөнгөөр эсвэл зээлээр өгөх зэргийг бодож тооцох шаардлагатай. Үнийг тодорхойлохын тулд:өөрийн зардлуудыг мэдэххэрэглэгчид хэдийг төлөхөд бэлэнөрсөлдөгчийн үнийг мэдэхҮнэ тогтоохын тулд юуны өмнө өөрийн зардлыг тооцох хэрэгтэй. Магадгүй та / Санхүүгийн төлөвлөлт / гэсэн лекцийг уншихгүйгээр үнийг тооцож чадахгүй ч байж болох юм. Тэгвэл энэ шатанд бүх мэдээллүүдийг цуглуулж ойролцоо үнэ тогтоогоорой. Дараа нь эргэж нарийвчилж болно. Техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ ямар үнэ тогтоохоо тэмдэглээрэй. Үнэ тогтоосны дараа ямар хөнгөлөлт үзүүлж чадах, бараагаа зээлээр өгөх эсэх зэргийг тодорхойлно.

27


Маркетингийн төлөвлөгөө үнэБүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ буюу барааны нэр төрөлТалх Булочкон талх

Өөрийн өртөг 168 төг 89 төгХэрэглэгчид хэдийг бэлнээр төлж чадах

Томоохон дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газар 198 төг, зарим нэг хэрэглэгчид 200 төг

Томоохон дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газрууд 98 төг, зарим нэг хэрэглэгчид 100 төг

Өрсөлдөгчийн үнэ

Томоохон дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газруудад 198 төг, ердийн хэрэглэгчдэд 200 төг-өөр борлуулдаг

Томоохон дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газруудад 98 төг, ердийн хэрэглэгчдэд 100 төг-өөр борлуулдаг

Миний өөрийн үнэ /НӨТ-тэй/

198 төг-өөр бөөний дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад, 199 төг-өөр ойр хавийн хэрэглэгчдэд

98 төг-өр бөөний дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад 100 төг-өөр ойр хавийн хэрэглэгчдэд

Энэ үнийг тогтоосон шалтаан

Томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад бага үнэ их чухал, тиймээс өөрийн өртөг хямд байгаа тул бага үнийг баримтлах нь чухал гэж шийдвэрлэв

Томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад бага үнэ их чухал, тиймээс өөрийн өртөг хямд байгаа тул бага үнийг баримтлах нь чухал гэж шийдвэрлэв

Хөнгөлөлт тогтоох хэрэглэгчид

Хөнгөлөлт тогтоогоогүй Хөнгөлөлт тогтоогоогүй

Зээлээр өгөх хэрэглэгчид

Зээлээр томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад өгнө

Зээлээр томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад өгнө

Зээлээр өгөх үндэслэл

Томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад их хэмжээгээр байнга авдаг тул байнгын үйлчлүүлэгчид найдвартайгийн дээр тэдэнд үйлчилсэнээр хэрэглэгчдийн тоо улам их өсдөг байна.

Томоохон дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад их хэмжээгээр байнга авдаг тул байнгын үйлчлүүлэгчид найдвартайгийн дээр тэдэнд үйлчилсэнээр хэрэглэгчдийн тоо улам их өсдөг байна.

28


БайрлалБайрлал гэдэг нь танай бизнес хаана явагдаж байгааг хэлэх

бөгөөд бөөний болон жижиглэнгийн худалдаанд мөн үйлчилгээний хүрээнд ажиллагчдад их чухал ач холбогдолтой. Тэдний бизнес нь хэрэглэгчдэд ойр байх нь чухал. Ажлын байрын сонголт бол барааны хуваарилалтын ямар аргыг сонгосноос хамаарна.

Барааг идэвхжүүлэхБарааг идэвхжүүлэх нь хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгч тэднийг

өөрийн бүтэгдэхүүн, ажил үйлчилгээндээ татах ажиллагаа юм. Та зар, сурталчилгаа ашиглах буюу бараа, бүтээгдэхүүнээ урамшуулалтайгаар худалдаж болно. Зар сурталчилгаа нь танай бараа, ажил үйлчилгээг ашиглах боломжтой хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгнө. Бараа худалдааны урамшуулал нь худалдан авагч зөвхөн танаас бараа ихээр, байнга авах холбоо тогтоох зориулалттай байвал зохино.

Барааг гаргах аргын сонголт нь ямар барааг зарахаас ихээхэн хамаарна. Энэ үед зардлын талын асуудлыг анхаарах нь чухал..

Техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ барааг зах зээлд гаргах зар сурталчилгааны арга төлөвлөх ба үүнд хэдий хэмжээний зардал гаргахыг тооцох хэрэгтэй

29

Маркетингийн төлөвлөгөө байрлалБайршил:Бизнесээ хаана байрлуулахаар төлөвлөж байгаагаа тайлбарлааарайЖишээ нь: Би Чингэлтэй дүүргийн 15 дугаар хорооны гол гудамжинд байгаа байшинг түрээслэн авхаар төлөвлөж байна. Тэр байшин “Нарлаг” гуанзны эсрэг талд, хүнсний томоохон дэлгүүрйн ойрхон байдаг. Түүнээс гадна автобусны буудал зэргэлдээ байдаг. Яагаад ийм байр сонгож байгаагаа тайлбарлаарайЖишээ нь: Нарийн боовны газраас шуудхудалдан авахаар ирэх нь хэрэглэгчдэд тохиромжтой. Ийм ажлын байрны байрлал нь хүнсний дэлгүүр, гуанзанд талх нарийн боовоо мөн амархан байна.Борлуулалтын арга Би шууд жижиглэн бөөнийБүтээгдэхүүнээ: хэрэглэгчдэд худалдааны худалдааны өгнө дэлгүүрүүдэд дэлгүүрүүдэд

өгнө өгнөЯагаад борлуулатын ийм арга сонгосноо тайлбарлаарай

Хэрвээ бүтээгдэхүүнээ бөөний дэлгүүрүүдэд борлуулбал үнэ буулгах болно. Жижиглэнгийн дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газрууд талх, булочкыг их хэмжээгээр авдаг тул бүтээгдэхүүний нэр төрлийг цөөрүүлэн өөрийн өртгийг багасгах боломж бүрдэнэ. Талх, нарийн боовны газар өөрсдөө ирж худалдан авагчдад үйлчилэх нь хүнсний дэлгүүрүүд, нийтийн хоолны газруудад өгөхөөс илүү чухал биш. Гэвч үнэ арай ахиухан байгаа учир талхаа хийхийн зэрэгцээ тэндээ зарад байх нь ашигтай.


Маркетингийн төлөвлөгөө барааг идэвхжүүлэх

Зар сурталчилгааны хэлбэрүүд

Тэдгээрийг хэрхэн ашиглахаа тайлбарлаарай

Зардал

Байшин дээрээ нэр хаяг хийх

Нэр хаяг нь “Нарийн боовны цех” гэж томоор бичсэн байх ба энэ байшинд дэлгүүр байдаг нь хараад мэдэгдэхээр байвал зохино

Орон нутгийн сонинд зар сурталчилгаа хэвлүүлэх

Дэлгүүрээ нээх үед орон нутгийн сонинд өөрсдийн худалдан авагчдыг урьсан зарлалыг 5 удаа хэвлүүлнэ

Танилцуулгын хуудас хэвлүүлэх

Худалдааны чиглэлээр үйлажиллагаа явуулж байгаа бизнесмэнүүдэд өөрийн танилцуулгыг тараах

Борлуулалтыг урамшуулах арга

Түүнийг яаж ашиглахаа тайлбарлаарай

Зардал

Үзүүлэн таниулах Өөрийн шинэ барааг бүх худалдан авагч нартаа үзүүлж сурталчилна.

30


Төслийн бизнесийн хэлбэрүүд

Өөрийн ажил хэргийг эхлэхдээ та хуулийн хэлбэрийг сонгох ёстой. Хуулийн хэлбэрийг сонгох нь маш чухал бөгөөд олонхи төсөл хөтөлбөр нь хувь хүмүүсээр бус тодорхой байгууллага, аж ахуйн нэгжээр дамжин хэрэгждэг гэдгийг мартаж болохгүй бөгөөд энэ нь дараахи зүйлүүдэд нөлөөлнө. Үүнд:бизнесийн бүртгэл, эхлэл, зардалднээлтийн үйл ажиллагааг хөнгөвчлөхөдсанхүүгийн эрсдэлдхамтрагчтай болох боломжидшийдвэр гаргах аргадтатвар ба орлогод зэрэг болно.

Бизнес явуулах эрх зүйн зохион байгуулалтын олон хэлбэрүүд байдаг. Тэдгээр нь тус бүр өөрийн дутагдал, давуу талуудтай. Ямар тал нь таны хувь илүү чухал гэдэгтэй зохицуулан бизнесийнхээ хэлбэрийг сонгохоо бодох хэрэгтэй. Бизнесийн хэлбэрийг сонгох, түүнийг бүртгүүлэх талаар туслалцаа авч болно. Үүнд жижиг бизнесийг дэмжих төрийн болон, төрийн бус байгууллагууд цаг үргэлж дэмжлэг үзүүлж болох юм. Хэрэв томоохон бизнес эрхлэх зорилготой бол танд хуульчийн тусламж хэрэгэй болно. Заримдаа зөвлөгөө авахаар банкинд хандаж болох юм. Манай улсын хуулиар:хувьцаат компанихязгаарлагдмал хариуцлагатай компанихоршоохувиараа эрхлэх аж ахуйнөхөрлөлтөрийн бус байгууллага

Бизнесийн төрөл бүрийн хэлбэр

Хувиараа аж ахуй эрхлэхХувиараа аж ахуй эрхлэх нь хувь хүний санаачилга, өөрийн

хөрөнгөөрөө хариуцлага хүлээж үйлдвэрлэлийнүйл ажиллага явуулж ашиг олох гэсэн хэлбэр юм. Хувийн үйлдвэрлэл нь нэг хүний ба хамтын гэсэн хэлбэртэй байдаг. Хувиараа аж ахуй эрхлэх нь хуульд өөрөөр заагаагүй бол төрөл бүрийн үйл ажилагаа эрхэлж болно. Хувийн үйлдвэрлэл эрхлэгчийн бүртгэлийг татварын хуулиар заасны дагуу татвар төлөгчийн хувьд татварын байгууллага гүйцэтгэнэ.

Хоршоо, түүний үйл ажиллагааны төрөл

31


Эдийн засгийн болон нийгэм, соёлын нийтлэг хэрэгцээгээ хангах зорилгоор хэд хэдэн этгээд сайн дураараа нэгдсэн, ардчилсан хамтын, хамтын удирдлага, хяналт бүхий, дундын эд хөрөнгө дээр үндэслэсэн үйл ажиллагаа явуулахаар хамтран байгуулсан хуулийн этгээдийг хоршоо гэнэ.

Хоршоо нь дараахи төрлийн үйл ажиллагаа эрхэлж болно.түүхий эд боловсруулалтынүйлдвэрлэлийнхадгаламж зээлийнборлуулалт, хангамж, бэлтгэн нийлүүлэлтийнүйлчилгээний орон сууц барих зориулалтын эд хэрэглэгчдийндүрэмд заасан үйл ажиллагааХоршооны эд хөрөнгө дараахь эх үүсвэрээс бүрдэнэ.гишүүний нийлүүлсэн хувь хөрөнгөдүрэмд заасан бол гишүүний элсэлтийн татвархоршооны үйл ажиллагааны орлогоос хоршооны болзошгүй алдагдалын нөөц санд хуваарилсан хөрөнгөбэлэглэсэн, хандивласан хөрөнгөхоршооны өмчлөл дэх бусад хөрөнгө

Аж ахуйн нөхөрлөл Аж ахуйн нөхөрлөл нь санаачлагчдын хувь оролцож бүрдүүлсэн

дүрийн фондтой худалдааны байгууллага юм. Аж ахуйн нөхөрлөл бол өмчлөгч хуулийн этгээдүүд /санаачлагч хувь нийлүүлэгчид/-ийн байгууллага юм. Тэдгээр нь өөрийн тогтоосон тусгай нэрийн өмнөөсё ажиллаж, удирлагатай, тустай байртай юм. Аж ахуйн нөхөрлөлийг байгуулах баримт нь санаачлагчдын гэрээ дүрэм юм. Аж ахуйн нөхөрлөлийн хувь оролцо нь дүрмийн фондод оруулсан хөрөнгийн хувь хэмжээтэй тэнцүү байна. Аж ахуйн нөхөрлөлийн хэлбэрүүд Бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл гэдэг нь нөхөрлөлийн бүх эд хөрөнгөөр хариуцлага хүлээхээр тохирсон нөхөрлөл юм.

Бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөлийн гишүүд нь зөвхөн иргэд байна.

Бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөлд оролцогчид 2-оос дээш байна.Иргэн зөвхөн нэг бүрэн хариуцлагтай нөхөрлөлийн гшүүн байж

болно.Бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөлийн дүрмийн фонд, бүрдүүлэх

журмыг санаачлагчдын хурлаар шийдвэрлэнэ.

Компани тухай ойлголт

32


Хувь нийлүүлэгчдийн оруулсан хөрөнгө нь тодорхой тооны хувьцаанд хуваагддаг, бусдын өмнө хүлээсэн үүрэг, хариуцлагаа өөрийн тусгайлсан хөрөнгийн хэмжээгээр хариуцлага хүлээдэг, компанийг хууль, дүрэмд заасан болон сонгогдсон этгээд удирддаг ашгийн төлөө үндсэн зорилготой хуулийн компани гэнэ.Компани хэлбэр

Нээлттэй буюу хувьцаат компани. Товчилсон тэмдэглэл “ХК”Хувь нийлүүлэгчдийн оруулсан хөрөнгө нь тэнцүү үэнлгээ бүхий

хувьцаанд хуваагдаж, хувьцаа нь нийтэд чөлөтэй арилжаалагддаг компанийг нээлттэй буюу хувьцаат компани гэнэ. Хаалттай буюу Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани. “ХХК”Хувь нийлүүлэгчдийн оруулсан хөрөнгө нь тэнцүү биш үнэлгээ бүхий хувьцаанд хуваагдаж, түүнийг захиран зарцуулах эрх нь компанийн дүрмээр хязгаарлагддаг хаалттай буюу хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани.Мөн дээрхи компани хараат болон охин компани:Тухайн компанийн нийт энгийн хувьцааны 20-51 хүртэл хувийг өөр /толгой/ компани дангаараа буюу нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран эзэмшиж байгаа тохиолдолд уг компанийг хараат компани гэдэг. Харин компаний нийт энгийн хувьцааны 51-ээс 100 хүртэл хувийг өөр /толгой/ компани дангаараа эзэмшдэг бие даасан хуулийн этгээдийг охин компани гэнэ. Хараат болон охин компаниуд 2-лаа хуулийн этгээдийн эрхтэй байна. Ашгийн төлөө бус хуулийн этгээдийг холбоо, сан хоршооны хэлбэрээр байгуулж болно.

ХолбооНэгдмэл, тодорхой зорилго тавьсан хэд хэдэн этгээд сайн дурын

үндсэн дээр нэгдэж байгуулсан, гишүүнчлэл бүхий хуулийн этгээдийг хэлнэ.

Сан Нэг буюу хэд хэдэн үүсгэн байгуулагч нийгэмд ашиг тустай,

нэгдмэл зорилгод хүрэхийн тулд эд хөрөнгөө төвлөрүүлэх замаар байгуулсан гишүүнчлэлгүй хуулийн этгээдийг хэлнэ.Холбоо болон сан нь төрийн бус байгууллагын эрхийн байдалтай байх бөгөөд холбогдох хууль, өөрийн дүрмийн зорилгоо хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон аж ахуйн үйл ажиллагааг явуулах эрхтэй байдаг.

Бизнесийн харилцаанд мөн сүм хийд оролцож болох бөгөөд түүнд сангийн эрх зүйн байдлын талаархи хуулийн заалтыг хэрэглэх ёстой.

Бизнесийн хэлбэрийг хэрхэн зөв сонгох вэ ?

33


Тохирсон хэлбэрийг сонгохын тулд нилээд бодох хэрэгтэй. Магадгүй танд энэ талаар мэдлэгтэй, туршлагатай хүн бизнесийн хэлбэрийг сонгох, бүртгүүлэх талаар тусалж болно. Аль нэг хэлбэрийг сонгох бусдын ятгалганд оролгүйгээр зөвхөн өөрөө яагаад энэ хэлбэрийг сонгох болсон бүх үр дагаварыг бүрэн ойлгосны дараа гагцхүү эцсийн шйидвэрийг өөртөө гаргана. Хамгийн ашигтай бизнесийн хуулийн хэлбэрийг нямбай сонгоорой. Энэ нь эцсийн дүнд таны бизнесийн амжилтыг тодорхойлно.

Бизнесийн хуулийн хэлбэрийн сонголт нь олон хүчин зүйлээс хамаарна. Жишээ нь:бизнесийн төрөл хэмжээирэдүйн хамтран ажиллагчдын тоо, тэдгээрийн оролцоо, тус бүрийн хариуцлагаөөрийн мэдэлд байгаа хөрөнгө ба хуулиар заасан дүрмийн сангийн хэмжээхамтрагч тус бүрийн дүрмийн санд оруулсан хөрөнгийн хэмжээдурьдсан хуулийн хэлбэрүүдийн тус бүрийн онцлогүйлдвэрлэл эрхлэгчдийн олонхи ба хуулийн этгээдийн байрлал гэх зэрэг болно.Хэлбэр тус бүр өөрийн давуу ба дутагдалтай талуудтай тул өөрийн сонгосон ажлын онцлогийг задлан шинжилж хамгийн чухал хүчин зүйлийг үнэлэх хэрэгтэй Жишээ нь хувиараа аж ахуй үйлдвэрлэл эрхлэхийн давуу ба дутагдалтай талууд:

Давуу тал: - Аж ахуйн нөхөрлөлтэй харьцуулахад үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрөл авахад хялбар: хувийн аж ахуй үйлдвэрлэлийг улсын бүртгэлд бүртгүүлсэнээсээ эхлээд хуулийн этгээд байгуулахгүйгээр үйл ажиллагаа явуулж болно.Улсын бүртгэл нь хувиараа аж ахуй эрхлэгчийг орон нутгийн татварын байгууллагын татвар төлөлгчдийн тоонд оруулах тодорхой нэг зориулалттай юм. - Бүртгэлийн төлбөр их биш байна.Дутагдалтай тал:зээл авах боломж хязгаарлагдмалүйл ажиллагааны хөгжлийн боломж муутайөөрийн бүх хөрөнгөөрөө хариуцлага хүлээнэ

Ийнхүү та өөрийн төсөл болон бизнесийн цар хэмжээ үйл ажиллагааны хугацаа цаашдын зорилт зэргээсээ хамааран бизнесийн хэлбэрийг өөрт ашигтайгаар сонгон үйл ажиллагаа явуулах нь таны ирээдүйд амжилтанд чухал нөлөөтэй юм.

34


Лекц-7Хүний нөөцийн асуудал

Хүний нөөцийн удирдлагын тухай ойлголт:Хүний капитал нь аль ч бизнесийн байгууллагын элемент үйл

ажиллагаагаа явуулах хамгийн гол хүчин зүйл мөн.Хүмүүсийг ажилд авах, тэднийг сургах, хөдөлмөрийг үнэлэх, хөлс төлөхтэй холбогдсон чиг үүргүүдийн нийлбэр цогцыг хүний нөөцийн удирдлага гэнэ. Хүний нөөцийг удирдаж зохицуулах нь үйлдвэрлэлийн процессыг удирдахаас ялгаатай. Жишээ нь Үйлдвэрийг удирдахад түүхий эд материалыг захиалан авч, боловсруулж хэрэв хүрэлцээгүй бол дахин захиалах боломжтой байдаг. Гэтэл хүний нөөцийг амархан ашиглаж, дахин захиалж, үйлдвэрт боловсруулж болохгүй. Иймээс хүний нөөцийн байгуулагад гүйцэтгэх үүргийг сайтар ойлгох нь хүний нөөцийг зөв тодорхойлох, улмаар оновчтой ашиглахад тусалдаг.

Байгууллагын удирдлагын тогтолцоо нь санхүү, хүний нөөц, үйлдвэрлэл, маркетингийн гэсэн чиглэлтэй байдаг. Эдгээрийн аль ч чиглэлд тэнд ажиллах хүмүүсийн мэдлэг, авъяас чадвар, ажиллах тогтвор суурьшил нөлөөлж, түүнээс байгууллагын удирдлага, түүний эцсийн үр дүн хамаарна. Орчин үед хүн хөгжвөл хамт олон, нийгэмхөгжинө гэсэн зарчим үйлчилж байна. Мэдлэг чадвар олгож, мэргэжлийг нь дээшлүүлэх замаар хүнийг хөгжүүлэх нь орчин үеийн өндөр бүтээмжтэй технологи нэвтрүүлж, богино хугацаанд их бүтээмж буй болгох, капиталын хуримтлалыг өсгөх нэн бухал эх үүсвэр гэдгийг нотоллоо.Хөдөлмөрийн нөөцийн удирдлага дараахи үе шаттай байна. Үүнд:Хүний нөөц, түүний шавхагдашгүй олон эх үүсвэрээр байгууллагын алс ирээдүйг хангах төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэхБайгууллагын ирээдүйд оновчтой тохирох орон тоо албан тушаалын ажиллах хүчний нөөцийг бүрдүүлэхСонгон шалгаруулалт хийж, шилдэг чадварлаг ажилтнаар байгууллагыг хангахЦалин хөлс, урамшуулалын оновчтой хэлбэр, зөв бодлого явуулахАжиллагсдад байгууллагын зорилго, үйл ажиллагааны агуулгыг бүрэн ойлгуулахСургалт явуулж, ажиллагсдын мэргэжил, мэдлэгийг дээшлүүлэхХөдөлмөрийн гэрээ байгуулж, ажил гүйцэтгэх арга барилыг мэдүүлж, ажлын гүйцэтгэл, хариуцлагыг ухамсарлуулахАжил албан тушаал ахих, буурах, халах, нөхцлийг багтаасан байгууллагын дотоод дүрэм, журамтай танилцуулахУдирдах боловсон хүчнийг бэлтгэх, албан тушаал ахих үйл явцыг удирдах

35


Эдгээр нь хүний нөөцийн удирдлагын үндсэн элемент бөгөд цаашид бизнесийн үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгох нь нэн чухал юм.

Ажиллах хүчний бэлэн нөөцийн үнэлгээ Аливаа төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэхээс өмнө ажиллах хүчний байршил, хүчин чадлын ашиглалтыг хянахаас үйл ажиллагаагаа эхлэх учиртай. Үүнийг шийдвэрлэхийн тулд хэрвээ та аль нэг байгууллагад харьяалагдаг бөгөөд удирддаг бол байгууллагын хүний нөөцийн бүртгэл, мэдээлийн үндсэн дээр зохион байгуулах нь цаг хугацаа хэмнэх давуу талтай. Байгууллага бүрт ажиллагсадын анкет судалгаа байх ёстой. Анкет бүртгэлд ажиллагсадын нэр, боловсролын байдал, мэргэжил, түүнийг хэрхэн дээшлүүлсэн байдал, гадаад хэлний мэдлэг, мэргэжлийн ур чадвар зэргийг тусгадаг. Энэ судалгааг явуулсанаар байгууллага, түүний салбар, нэгжид ажиллаж буй хүмүүс ажлын шаардлага, хэрэгцээг хэр хангаж байгааг одоо ажиллаж байгаа хүмүүсийн мэргэжил, ажлын хариуцлага, ашиглалтын чанараар үнэлж, дүгнэлт өгөх бололцоо олгодог. Үүний үндсэн дээр таны шинээр эхлэх гэж буй бизнест шинээр ажиллах хүчин авах шаардлагтай эсэхийг тодорхойлно.

Ирээдүйд ажиллах хүчний нөөцийн үнэлгээЖижиг төсөл хөтөлбөр нь гол төлөв богино хугацаанд гүйцэтгэгдэж үр дүн нь богино хугацаанд гардаг бөгөөд ажиллах хүчний хувьд эхнээсээ дуусах үе хүртэл төдийлөн өөрчлөгдөхгүй хэвээр байх тохиолдол байдаг бол харин томоохон төсөл хөтөлбөрүүд нь урт хугацаанд хийгдэхийн зэрэгцээ тодорхой үе шатуудтайгаар гүйцэтгэгддэг тул ажиллах хүчний асуудлыг мөн үе шаттайгаар шийддэг. Аливаа бизнесийн үйл ажиллагаа болон төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэхэд эхнээс нь оролцсон учир дуустал нь ажиллах ёстой гэдэг зарчмыг ажиллах хүчний тухайд баримтлах нь зарим талаар төдийлөн зөв хувилбар биш. Хдийгээр ажиллах хүчний тухайд тогтвортой ажиллах нь үр дүнг авчирдаг хэдий боловч тухайн төслийн онцлог байдлыг харгалзан үзсэны үндсэн дээр төслийн үе шат бүхэнд тохирсон мэргэжлийн хүмүүсийг гэрээний үндсэн дээр сонгон авч ажиллуулах нь илүү үр дүнтэй байх нь бий . Бизнесийн зорилго, зорилт стратеги нь ирээдүйд ажиллах хүчнийг урьдаас бэлтгэх, тэдний хэрэгцээг тодорхойлохыг зүй ёсоор шаарддаг. Мөн байгууллагын үйл ажиллагааны гадаад дотоод орчны нөлөөлөл, шинэ технологи, шинжлэх ухааны ололтыг хэрхэн ашиглах чиглэл, бололцоонуудаас шалтгаалан ажиллагсадын тоог нэмэх, хасах шаардлага гардаг.

Ажиллах хүч

36


Та ажилтан авахаар шийдвэрлэхийн өмнө ямар дадлага, туршлагатай ажилтан хэрэгтэйг маш тодорхой тайлбарлах ёстой. Мэргэжилгүй ажилчдыг зөвхөн нэг төрлийн үүрэг гүйцэтгэхэд ашиглаж, бусад төрлийн ажилд тодорхой дадлагатай хүмүүс шаардагдаж болно. Заримдаа гэр бүлийн гишүүдээс ажиллагчдыг бүрдүүлж болно. Ийм байдал нилээд тохиолддог бөгөөд сайн үр дүнд хүрдэг тал бий чбас сөргөөр нөлөөлөх тал бий. Гагцхүү ажиллуулах төрөл садангууд шаардлагыг хангах дадлагатай байх нь маш чухал.

Надад ямар ажиллах хүч шаардлагатай вэ ?Бизнесийн тогтолцоогоор ажиллагчид ямар дадлага, туршлага

эзэмшсэн байх ёстойг шийдвэрлэхийн тулд дараахи 4 алхамыг гүйцэтгэнэ:Бизнесийн зорилгоос эхлээд ямар бизнес хэрэгжүүлэхийгжагсаахЯмар асуудлыг шийдэхэд танд цаг, дадлага туршлага байхгүйг өөрөө тогтоогооройАжиллагчид ямар дадлага туршлага эзэмшсэн ба бусад ямар шаардлагыг хангасан байхыг тодорхойлооройГүйцэтгэх ажлууд тус бүрт хичнээн ажилтан, ажилчид шаардлагтайг бодоорой Үйлдвэрийн газар голдуу ажилчин хэрэгтэй. Үйлчилгээний газруудад үйлчилгээ үзүүлэх ажилтнууд шаардагдана. Бүх төрлийн үйлдвэрийн газруудад удирдлага, тасралтгүй ажиллагааг хангах туслах асуудлуудыг шийдвэрлэхэд нарийн бичиг, менежрүүд, ня-бо, худалдаа, агуулахын хэсгийн ажилтнууд хэрэгтэй. Дараахи хүснэгтийг ашиглаад таны бизнест ямар ажиллах хүчин шаардлагтай байгааг тодорхойлоорой.

37


Асуудлууд /шаардлагтайг үлдээгээд, бусад асуудлуудаар тодотгох /

Надад эдгээр асуудлуудыг гүйцэтгэхэд цаг, дадлага, туршлага байхгүй

Ажилтнуудад тавигдах шаардлага, мэргэжил, туршлага

Ажилтнуудын тоо

Захиргааны удирдлагаМаркетингийн ажилтанМенежерХудалдааТуслах ажилтанҮйлчилэгчБусад ажилтан

38


Лекц-8

Хуулийн хариуцлага ба даатгал

Төсөл хөтөлбөр болон бизенсийн үйл ажиллагааг эхлэхээр төлөвлөж бйгаа хүмүүс нь хуулийн өмнө хариуцлаа хүлээнэ. Энэ нь татвар төлөх, ажиллагчдтай холбоотой дүрэм, журмыг баримтлах, мөн түүнчлэн лиценз, зөвшөөрөл авах зэрэг болно. Энэ бүлэгт дээрх асуудлуудыг хөндөнө.

Та бизнесийн хуулийн шаардлагуудыг бүгдийг нь судлах ёстой. Нэг бүрчлэн хууль дүрмийг бүгдийг судлах шаардлагагүй, гэхдээ таны сонгосон төсөл хөтөлбөр, үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаатай холбоотойг сонгох хэрэгтэй.

ТатварБизнес хийж байгаа үед та татвар төлнө. Тэдгээр нь бизенсийн

нэг хэсэг нь бөгөөд бүгд биелүүлэх ёстой. Таны асуудал бол татвараа бүрдүүлээд захиргааны байгууллага буюу татварын албанд тушаах явдал юм. Татварт жишээ нь орлогын татвар, бусад татварууд-нийгмийн даатгалын байгууллагад ажилтны хүн амын орлогын болон бусад даатгалууд орно.

Бусад татварыг үйлдвэр өөрийн хөрөнгөнөөс гаргана. Хамгийн гол чухал нь ашгаас өгөх татвар юм. Ямар үйлдвэрлэл эрхэлж байгаагаас хамаарч татварыг үйлдвэр буюу эзэн төлнө. Үүнээс гадна өөр тусгай татварууд байж болно.

Ажиллагсад

Хэрэв та ажилтан хөлслөн авбал ажил олгогчийн үүргийг биелүүлбэл зохино. Хөдөлмөрийн ямар хууль, дүрэм, таны бизнесийн үйл ажиллагаатай холбоотой тусгай журмууд байдаг эсэхийг сайн судлаарай. Хууль дүрмүүд дараахи асуудлуудыг хөндөнө.Цалингийн доод хэмжээАжлын өдрийн үргэлжлэх хуагцааБаярын өдрүүдХөдөлмөр хамгаалал ба эрүүл мэндЭмнэлгийн хуудас

39


Лиценз ба зөвшөөрөлОлонхи үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг явуулахад заавал

лицензийг төрийн захригааны байгууллагаас авдаг бөгөөд энэ нь энгийн бөгөөд их үнэтэй биш байдаг. Гэхдээ таны төсөл хөтөлбөрт тусгагдсан бизнесийн үйл ажиллагааг эрхэлэхэд тусгай зөвшөөрөл, лицензний хэрэгтэй хэрэгтэй эсэхийг тодруулах түүнийг хаанаас авахыг мөн тодруулаарай.

Зарим нэг үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг явуулахад тусгай зөвшөөрөл хэрэгтэй болж магад. Энэ нь танд хамаатай эсэхийг тодруулаарай

ДаатгалЭрсдэл нь бизнесийн салшүй хэсэг юм. Үйлдвэрлэлийн үйл

ажиллагааы шинж байдлаас болж эрсдэлийн хэлбэрүүд өөрчлөгдөж болно. Бараа болон ажил үйлчилгээний эрэлт хэрэгцээний уналт, бусад эрсдэлийг зөвхөн даатгалаар нөхөж болно. Хэрэв та бизнесээ даатгуулсан бол энэ нь төрөл бүрийн өөрчлөлт хэлбэлзэлийн үед санхүүгийн аюулгүй байдлын баталгаа болно. Зарим үед төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэгч байгууллагад танилцуулахад даатгалын асуудалд төдийлөн ач холбогдол өгөхгүй байж болно. Гэхдээ та өөрийн бизнесийг эрсдэлгүй найдвартай гэдгийг харуулахын тулд энэ талын асуудлын зайлшгүй тусгах шаарлагатай. Ялангуяа өрсөлдөөн, хэлбэлзэл ихтэй бизнесийн үйл ажиллагааг эхлүүлэх гэж байгаа бол үүнийг анхаарах нь чухал.

Ихэндээ дараах хэлбэрийн даатгалууд манайд байгаа:Эд хөрөнгө /жишээ ньбарилга, тоног төхөөрөмж, агуулахын сэлбэгүүд, тээврийн хэрэгсэлүүд /Эд хөрөнгө гэмтэхээс хамгаалах даатгалтай байж болно. Жишээ нь гал түймэр, гэнэтийн ослын гэх мэтТа болон танай ажилтнуудад эрүүл мэндийн даатгал, нийгмийн халамжийн байх ёстой болно

Үйлдвэр эрхлэгчийн хуулийн хариуцлага

40


Хуулийн хариуцлага ба даатгал

Таварын дараагийн төлбөрүүд миний бизнест хамаатайОрлогын таварНэмэгдсэн өртгийн татвар /НӨТ/Эд хөрөнгийн татварГазрын татварМанай ажиллагчдтай хамаатай журмуудЦалингийн доод хэмжээАжлын өдрийн үргэлжлэлБаярын өдрүүдХөдөлмөр хамгаалал ба эрүүл мэндЭмнэлгийн хуудасНадад дараахи лиценз зөвшөөрөл хэрэгтэй ЗардалДэлгүүр нээх лиценз ................Миний бизнест хэрэгтэй даатгалын хэлбэр ба заавал хийх төлбөр ЗардалБарааны даатгал жилд ................Нийгмийн даатгал ................Эрүүл мсэндийн даатгал ................

Хуулийн хариуцлагаНадад хамаатай/тэмдэг тавина /

Нэмэгдэл мэдээллийг хаанаас олж авч чадах вэ

- ТатваруудОрлогын татварНэмэгдсэн өртгийн татвар /НӨТ/Эд хөрөнгийн татварГазрын татварТээврийн хэрэгслийн татварХүн амын орлогын албан татвар- АжиллагчидЦалингийн доод хэмжээАжлын өдрийн үргэлжлэлБаярын өдрүүдХөдөлмөр хамгаалал ба эрүүл мэндЭмнэлгийн хуудасНийгмийн даатгал- Лиценз ба зөвшөөрөлХувийн үйлдвэрлэл

41


эрхлэх патент буюу гэрчилгээ

- ДаатгалГэнэтийн ослын даатгалНийгмийн даатгалЭрүүл мэндийн даатгал

42


Татварын талархи хууль эрхийн актууд

Авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хуульАж ахуйн нэгж, байгууллагын орлогын албан татварын тухай хуульГаалийн тарифын тухай хуульГаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуульНэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуульНэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийг дагаж мөрдөж журмын тухайНэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухайОнцгой албан татварын тухай хуульОнцгой албан татварын тэмдэгтийн тухай Татварын ерөнхий хуульОрлогыг нь тухай бүр тодорхойлох боломжгүй ажил, үйлчилгээ хувиараа эрхлэгч иргэний орлогын албан татварын тухай хууль

Лекц-9

Шаардагдах гарааны хөрөнгө

Гарааны хөрөнгө гэдэг нь ажил эхлүүлэхэд шаардагдах мөнгө юм. Өөрийн ажлаа эхлэхэд шаардагдах хөдлөх хөрөнгийн хэмжээ болон түүнийг хаанаас олохоо мэдвэл зохино. Хөдлөх хөрөнгө нь:Хөрөнгө оруулалт /хөрөнгө бэлтэгх /Эргэлтийн хөрөнгө-д зарцуулагдана

Ямар хөрөнгө оруулалт шаардлагатай вэ.Хөрөнгө оруулалт гэдэг нь та өөрийн бизнест удаан хугацаагаар

хэрэглэх асар их үнэтэй зүйлийгхудалдан авахыг хэлнэ. Зарим тохиолдолд ажил эхлэхэд их хөрөнгө оруулалт хэрэггүй байдаг. Та өөрийн бизнест нэн шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг тооцохдоо техник-эдийн засгийн үндэслэл болон бусад бүхий л зардлыг нарийвчлан тооцсон үндсэн дээр тодорхойлох нь чухал. Хамгийн бага түвшингээр нь хөрөнгө оруулалтыг хийх нь зохимжтой байдаг. Энэ нь эрсдэлийг багасгана. Хамгийн бага хөрөнгө оруулатыг ч тооцох хэрэгтэй. Тэдгээргийг хоёр ангилж:БайрТоног төхөөрөмж

Байр

43


Ажилд зориулж байрыг сонгоно. Үйлдвэрлэлийн байр нь байшин буюу том биш тасалгаа байж болно. Эхний үед гэртээ ажиллаж хөрөнгө оруулалтыг багасгаж болно. 5-р бүлэгт “байрлал” гэсэн зүйлд та хаана байрлахаа зааж өгсөн. Одоо таны бизнес ямар талбай эзлэх ба ямар барлал таны бизнесийн хөгжилтөнд нөлөөлөхийг шинжих хэрэгтэй. Та техник-эдийн засгийн үндэслэлийнхээ зохих бүлгийг эргэн үзэж шаардлагатай бол нэмэлт оруулж болно.

Байрыг сонгохдоо хүснэгтэд байгаа хамгийн чухал үзүүлэлтүүдийг + тэмдэгээр тэмдэглээрэй Хэрэгтэй гэвэл өөр хүчин зүйлийг нэмж болно.

Өөрийнхөө сонголтыг хийсний дараа:Шинэ байшин барихБаригдсан байшин худалдан авахБарилгыг бүхэлд нь буюу хэсгийг нь түрээслэхБизнесийг гэрээсээ удирдах зэрэг асуудлуудыг бодож үзэх хэрэгтэйХэрэв бизнес нь бусад тусгай шаарлага болон байрлалын хувьд өөрийн байрыг барих нь илүү хувилбар байж болох юм. Гагцхүү үүнд ихээхэн хөрөнгө шаардлагтайн дээр барилгын ажил хэдэн жил сараар үргэлжилж болох юм.

Хэрэв тохиромжтой байрлатай баригдсан байшин байвал түүнийг худалдаж авах нь хурдан бөгөөд хялбар байна. Өөрийнхөө шаардлагад тохируулан ямар нэгэн өөрчлөлт хийж болно. Өөрийн байшинг худалдан авахад их хөрөнгө шаардлагатай.

Байр түрээслэхэд байшин барих буюу худалдан авахаар бага хөрөнгө шаардана. Түрээслэх нь та байрлалаа өөрчлөх боломжтой давуу талтай. Гэвч энэ бүхэн өөрийн байртай байснаас байшинд өөрчлөлт хийх шаардлага байнга гарах гэх мэт найдвартай биш

Гэрээсээ ажил хэргийг удирдах нь зарим нэг өөрчлөлт хийсэн ч гэсэн хамгийн хямд байна. Энэ бол бизнес ашигтай болтол өөрийн ажлыг эхлэх сайн арга юм. Хэрэв та гэртээ ажиллавал бизнесээ гэр бүлээсээ тусгай байлгахад бэрхшээл гарч болзошгүй.

44

Хүчин зүйл Маш чухал Чухал бишХэрэглэгчдэд ойрНийлүүлэгчид ойрНийтийн тээвэрт ойрБайрны хэмжээӨргөтгөх боломжБизнес явуулахад онцгой таатай барлал


Би

Байшин барина Байшин худалдан авна

Байр түрээслэнэ

Гэртээ ажил хэргээ явуулна

Уир нь

45


46


Тоног төхөөрөмжТоног төхөөрөмж суурь машин, багаж хэрэгсэл, тээврийн

хэрэгсэл, албаны тавилга гэх мэт зүйл орно. Үйлчилгээний хүрээнд ажиллагчид, үйлдвэрлэгчид ихэнхдээ тоног төхөөрөмжөөр их гачигддаг. Зарим төрлийн үйл ажиллагаанд тоног төхөөрөмж худалдан авахад их хөрөнгө хэрэгтэй болдог тул танд юу хэрэгтэй ба тохирох тоног төхөөрөмжийг зөв сонгоорой Түүнчлэн бизнест олон биш тоног төхөөрөмж хэрэгтэй ч хэтдээ худалдан авахаар техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ тусгаарай.

Танд хэдий хэмжээний эргэлтийн хөрөнгө шаардлагтай вэ ?Борлуулалтын орлого орж эхэлтэл тодорхой хугацаа

шаардлагтай. Үйлдвэрлэгч барааг зарахаасаа өмнө үйлдвэрлэх ёстой. Үйлчилгээний хүрээнд ажиллагчид өөрсдийн үйлчилгээг борлох хүртэл материал худалдан авдаг. Жижиглэн ба бөөний худалдаа эрхлэгчид бараагаа зарж дуусахаас өмнө нөөц барааг бэлтгэдэг. Ямар ч бизнест үйл ажиллагааг өргөжүүлэх, хэрэглэгчид хүрэхийн өмнө цаг, мөнгө хоёр шаардлагатай. Энэ хугацаанд түрээс, цалин төлөх хэрэгтэй.

Эргэлтийн хөрөнгө-бүх зүйлийн төлбөрийг хийх мөнгө. Бизнес нь эхнээсээ хөрөнгөөр дутагдаж байдаг учраас эргэлтийн хөрөнгө нь анхны хөдлөх хөрөнгөнд орж тооцогдоно. Бизнест хэдий хэмжээний эргэлтийн хөрөнгө шаардагдахыг тооцох хэрэгтэй. Түүний хэмжээ нь хамгийн бага нөөцтэй эхэлж явуулсан үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнийг борлуулаад анхны орлого орж ирэх хүртэлх хугацаанаас хамаарна. Зарим үйлдвэрийн хувьд эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээ нь 6, заримд нь 3 сарын үйл ажиллаганы бүх зардлыг төлөхөд хүрэлцэхүйц байх ёстой. Борлуулалтаас орлого оруулж эхлэх цагийг тооцох хэрэгтэй. Энэ хугацаа их сунжирдаг тул эргэлтийн хөрөнгийг тооцож гаргаснаас ихээр бодох хэрэгтэй. ..

Гарсан Орсон Гарсан ОрсонГарсан Орсон

мөнгө мөнгө мөнгө мөнгө мөнгө мөнгө

Эхний сар Хоёр дах сар Гуравдах сар

Эргэлтийн хөрөнгө нь дараахи зардлуудыг хаана:Түүхий эд, бэлэн бүтээгдэхүүн худалдан авах,Барааны хөдөлгөөн хийх

47


ЦалинТүрээсийн төлбөрДаатгалБусад зардал

Түүхий эд, бэлэн бүтээгдэхүүний нөөцҮйлдвэрлэгдэд үйлдвэрлэлийн түүхий эд хэрэгтэй.

Үйлчилгээний хүрээний ажиллагаанд мөн түүхий эд хэрэглэгдэнэ. Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгчдэд зарах барааны нөөц хэрэгтэй. Хэдий хэмжээний сэлбэг нөөц байна. төдийн хэмжээний эргэлтийн хөрөнгө шаардана. Сэлбэг хэрэгсэл худалдан авахад хөрөнгө хэрэгтэй тул түүний хэмжээг зохих хэмжээнд нь байгах хэрэгтэй.

Хэрэв та үйлдвэрлэгч бол бүтээгдэхүүнээ гаргаад оруулсан орлого олох хүртэл хөдлөх гарааны хөрөнгийн тооцоонд үйлдвэрлэл явуулахад шаардагдах бэлбэгийг тодорхойлох хэрэгтэй. Хэрэв та үйлчилгээний хүрээнд ажиллаж байгаа бол үйлчлүүлэгч танд үйлчилгээнийхээ төлбөрийг төлөх хүртэл хүрэлцэх түүхий эдийн хэмжээг мэдэх хэрэгтэй. Бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгч нар ажлаа эхлэхэд хэрэгтэй бэлэн бүтээгдэхүүний хэмжээг тодорхойлно.

Бараагаа зээлээр өгөх тухай асуудлыг дээр төлөвлөсөн байгаа бол барааг нөөцлөх хэмжээг зээлээр олгосон барааны төлбөрийг хүлээх хугацаанд дараагийн барааг худалдан авах мөнгийг тооцож хөдлөх хөрөнгийн тооцоонд оруулна.

Барааг идэвхжүүлэхБизнес эхлэгч өөрийн бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээг

идэвхжүүлэхэд их хүч чармайлт гаргана. Үүнд хөрөнгө хэрэгтэй 5-р бүлэгт бараа гаргах, ажил үйлчилгээгээ эхлэх төлөвлөгөө зохиож, шаардлагатай зардлыг тооцсон тул энд дахин нурших шаардлагагүй

ЦалинАжил олгогч цалин олгож эхний үед өдөр тутмын зардлыг

тооцно. 7-р бүлэгт ямар орон тоо хэрэгтэйг тооцсон. Хөдлөх хөрөнгийн тооцоог хийхдээ ихээхэн орлого олох хүртэл сар бүр цалинд хэдэн төгрөг зарцуулахыг тооцож тусгах хэрэгтэй.

ТүрээсБайр, тасалгааны түрээс эхнээсээ төлөгдөнө. Үүнд зориулсан

хөдлөх гарааны хөрөнгө нь сар бүрийн түрээсийн төлбөрийг борлуулалт хийгээд орлого олох хүртэлх сарын тоогоор үржүүлж гаргана.

Даатгал

48


Даатгалын төлбөрийг төлөхөд хөдлөх гарааны хөрөнгө шаардагдана.

БусадГарааны үед бусад олон төрлийн зардлууд гарна. Жишээ нь

эрчим хүчний төлбөр, бичиг хэргслийн зардал болн лицензийн төлбөр гэх мэт. Энэ үед зардлын хэтийн төлөвлөгөөг гаргаарай

Жишээ нь:Гарааны хөрөнгө

Лекц-10

Гарааны хөрөнгийн эх үүсвэр

Гараны хөрөнгийн дараа асуудал гарч: хөрөнгийг хаанаас авах вэ ? Танд бүр эхнээсээ мөнгө хэрэгтэй, энэ хөрөнгө нь ажлын эхний сараас хөрөнгө оруулалт ба эрэглэтийн хөрөнгөнд орж тооцогдоно. Иймд та хөрөнгө оруулагч болон санхүүжүүлэгч байгууллагад өөрийн төсөл хөтөлбөрийг танилцуулж улмаар гарааны хөрнөгийг бэлэн болгоод ажлаа эхлээрэй.

Гарааны хөрөнгийн хамгийн чухал эх үүсвэр бол:өөрийн хөрөнгөзээллизингбаталгаа

Өөрийн хөрөнгөӨөрийн хөрөнгө энэ нь ажилд оруулж байгаа хувийн хөрөнгө

юм. Хэрэв бизнес нь шаталтанд орвол таны хөрөнгө дуусна. Иймд та эрсэлд орохгүй нь тулд өөрийн төсөл хөтөлбөрийг маш сайн тооцоолох хэрэгтэй. Олонхи хүмүүс өрийн хөрөнгөөр хийж байгаа бизнест хайхрамжгүй хандах техник-эдийн засгийн үндэслэл болон маркетингийн тал дээр төдийлөн ач холбогдол өгдөггүйгээс эрсдэлд өртөх нь бий. Хэдийгээр таны хувьд эрсдэлтэй ч бизнесийн хувьд бага эрсдэл юм. Яагаад? Учир нь бизнест хувийн хөрөнгийг оруулах нь зээл авч хүү төлж шаталтанд орсноос арай бага хохирол үзэх юм.

49


Өөрийн хөрөнгөө бизнест оруулж байгаа нь эрсдэл боловч нөгөө талаас бизнесийнхээ бүтэлтэйд итгэлтэйн баталгаа болж өгнө. Хэрэв гарааны хөрөнгийн талыг нь зээлж авах бол зээлдүүлэгчид болон хөрөнгө оруулагчдад өөрийн бизнесийн үр дүнтэй болох юм гэдэгт итгэлтэй болохоор тайлбар үзүүлэх нь чухал. Нөгөө талаас олонхи зээлдэгч болон хөрөнгө оруулагчид бизнесийн үйл ажиллаганы зардлын тодорхой хувийг гүйцэтгэгч байгууллага, хувь хүнээр гаргуулах сонирхолтой байдаг. Энэ эрсдэлийг багасгах нөгөө талаар тухайн бизнест гүйцэтгэгч байгууллага хэр зэрэг ач холбогдол өгч байгаагын баталгаа болдог байна.

ЗээлЭхлэх хөрөнгийн зээл авах нь таны мөнгийг хэн нэг нь багасгаж,

та авсан зээлийг хүүгийн хамт төлөх болно. Зээлийг өгсөн байгууллагатай хийсэн гэрээний дагуу хагасыг буюу бүтнээр нь төлнө.

Хэрэв гарааны хөрөнгийг өөрийнхөөсөө биш зээлээр авч байгаа бол таны бизнест өөрийнхөө хөрөнгөнөөс авснаас хүндхэн болно. Тодорхой хугацааны дараа зээлийг бүтнээр нь буюу хагасыг төлөх хэрэг гарна. Гэсэн хэдий ч та зээл авахаас айх хэрэггүй таны төсөл төлөвлөгөө, үндэслэл, судалгаа тооцоо сайтай хийгдсэн бол та хөрөнгө оруулагч болон зээлдэгч байгууллагаас авсан зээлийг цаг хугацаанд нь төлж чадах болно. Зээл өгч байгаа байгууллага гарааны хөрөнгийг ямар зорилгоор ашиглахаас нь хамааруулан дараахи байдлаар хөрөнгө гаргаж болно. Газар ба байр байшин худалдаж авахад илүү хялбарБайшин худалдаж авахад зориулж авсан зээл нь шаардлагатай ажилд хүрэлцэхгүй бэрхшээлтэй тулгарч магадгүйЭргэлтийн хөрөнгийн зээл авахад шаардлагатай хөрөнгийн хагасыг аваад цаашаа ажил явуулахад хөрөнгө дутагдах болно.Өөрийн ажлаа эхлэхийн тулд зээл авахаар хандаж болох хэдэн төрлийн эх үүсвэрийн жишээ дурьдая.

БанкуудБанкууд нь үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа явуулахад зээл авах

эх үүсвэрийн хэсэг юм. Тэдний зорилго нь хүмүүс, бизнест оруулах мөнгийг нягтруулах явдал юм. Зарим банкууд зээлийн талаар хандах хэлтэстэй байдаг. Эдгээр хэлтэсүүд нь жижиг бизнесийн хэргийг эрхэлдэг ба түүний онцлогийг мэддэг.

Банкнаас зээл авах нь хатуу шаардлага тавьдаг учир эцүү байдаг. Хэрэв банкны шаардлага яагаад тийм байдгийг мэддэг бол зээл авах боломж илүү байна. Банк дараахи хоёр үндсэн шаардлага тавина.

50


Банк итгэхээр нарийвчлан бодож боловсруулсан техник-эдийн засгийн үндэслэл, бодит биелэлийн тогтолцоо. Задгай төлөвлөгөө муу сэтгэгдэл төрүүлж, банкинд бизнесийн тогтолцооны тухай тодорхойлолт хийхэд түвэгтэй болно. Заримдаа банк таны үйл ажиллаганы талаархи төлөвлөгөөг өөрийнхөө маягт хүснэгтээр гаргахыг шаардана. Энэ тохиолдолд өөрийнхөө техник-эдийн засгийн үндэслэлийн гол мэдээллийг банкны хүснэгт дээр хөрвүүлж өгнө. Банк бизнесийн тогтолцоонд итгэсний дараа зээл олгох ба хүүгийн хувь, зээлийн төлбөр нь ашгаараа нөхөгдөх тооцоо хийсний дараа эцсийн шийдвэр гарна. Ашиггүй бизнес нь зээл, зээлийн хүүг төлж чадахгүй юм. Банк нь зээлийн баталгаа гаргахыг шаардана. Энэ нь банк зээлийн эргэн төлөгдөх аюулгүй байдлыг хангахад чиглэгдэнэ. Хэрэв зээлээ төлөхгүй бол баталгаа хийсэн хөрөнгийг өөртөө авах эрхтэй болно. Зээлийн баталгаа нь тоног төхөөрөмж, суурь машинууд байж болно. Хэрэв танд аль аль нь байхгүй бол өөрийн хөдөлшгүй хөрөнгийг баталгаа болгож болно. Энэ бол маш их эрсдэл бөгөөд ингэхийн тулд сайтар бодох хэрэгтэй. Банк баталгаа шаардаж байгаа нь хэрэв ажил нь бүтэмжгүй бол таныг төлбөр хийх чадваргүй болоход баталгааны хөрөнгийг хурааж борлуулаад зээлийн төлбөрийг хийдэг. Төрийн зээлийн систем

Жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд зээл олгох Засгийн Газрын систем байдаг. Заримдаа тэдгээр Засгийн Газрын байгууллагууд тодорхой бүлэг үйлдвэр эрхлэгчдэд тусалдаг, жишээ нь өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд ба ядуурлыг бууруулах орлого багатай иргэдэд зээл олгох гэх мэт. Энэ байгууллагууд нь өөр тусламж үзүүлдэг.

Энэ шугамаар зээл авахад хөрөнгийн баталгаа барьцаа шаардахгүй боловч техник-эдийн засгийн үндэслэлийг шаардана. Зарим тохиолдолд түүнийг нь боловсруулахад тусалдаг байгууллага ч байдаг. Мөн сургалтыг зохион байгуулах тохиолдолд ч байдаг.

Төрийн бус зээлийн системТа өөрийн гэр бүлийхэн, найз нөхдөөсөө зээл авч болно. Зарим

тохиолдолд энэ нь сайн хувилбар боловч та шаталтанд орвол зээлийг төлөхөд бэрхшээл гарч найз нөхөд тань хохирно. Мөн төрийн бус байгууллагууд өөрийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлийн дагуу эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй жижиг хэмжээний зээлийг олгох нь бий. Эдгээр нь гол төлөв мэргэжлийн явцуу хүрээнд баригдсан байх ба ийм төрлийн байгууллагаас зээл тусламж авах нь тухайн байгууллагаас гаргасан болзол нөхцөлд л тохируулахгүй бол цаг алдсан хэрэг болно.

Лизинг

51


Тоног төхөөрөмж худалдан авахын оронд лизинийн нөхцөлөөр авч болно. Лизинг нь түрээстэй төстэй. Лизингийн компани нь тоног төхөөрөмжийг тодорхой хугацаагаар ашиглуулахаар олгох нь худалдан авахаас арай өөр юм. Та сар бүр тоног төхөөрөмж ашигласны төлбөрийг түрээсийн адил төлнө. Энэ тохиолдолд гарааны хөрөнгийг бусад тоног төхөөрөмж худалдан авах ба эргэлтийн хөрөнгө, үйлдвэрлэлийн бусад зардал, тоног төхөөрөмжийн ашиглалтын төлбөрт зориулна.

Лизинг бол тоног төхөөрөмжийг олж авах үнэтэй арга юм. Тодорхой хугацааны дараа тоног төхөөрөмжийг ашигласны төлбөр их болоод өөрийн үнэнээс ихээр даваад явна. Лизингийн давуу тал нь хөрөнгө оруулалтанд гарааны хөрөнгөнөөс тоног төхөөрөмж авах хэсэг чөлөөлөгдөж байгаа явдал юм.

Хэрэв та хоёр ширхэг тоног төхөөрмж ашиглахаар шийдсэн бол техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ өөрчлөлт оруулна. Хөрөнгө оруулалтын бүлгээс тоног төхөөрмжийг хасч гарааны хөрөнгийн хэсэгт ашиглалтын төлбөрийг нэмнэ.

БаталгааЗаримдаа төрийн ба төрийн бус байгууллага боломжтой

үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд их биш ажлыг эхлэхэд баталгаа гаргаж өгдөг. Зарим байгууллага / жишээ нь олон улсын сайн санааны корпус/ зээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг.Хэрэв аль нэг төрийн болон төрийн бус байгууллагаар өөрийн төсөл хөтөлбөрийг дэмжүүлж чадвал та санхүүгийн асуудлынхаа дийлэнх хувийг шийдэж чадлаа гэсэн үг. Учир нь зээлдэгч байгууллагын хувьд энэ нь найдвартай эргэн төлөгдөх баталгаатай зээлд тооцогддог төдийгүй бизнесийн эрсдэлийг нь баталгаа гаргаж буй байгууллага хариуцдаг учир зээлийг шууд олгодог.

Зээлийн баталгааг дан ганц төрийн болон төрийн бус байгууллага гаргах албагүй бизнесийн байгууллага ч гаргаж болно. Энэ нь зээл хүсэгч болон баталгаа гаргагч байгууллагуудын харилцан тохиролцсон гэрээ хэлэцээрийн үндсэн дээр хийгддэг.

Лекц-11

Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний өөрийн өртөг ба калькуляц

Ажил бүрт тодорхой зардал гарна. Зардал гэдэг нь бүтээгдэхүүн ба ажил үйчилгээ ажил бүрт үйлдвэрлэх, зарж борлуулах хүртэл зарцуулсан бүх мөнгийн нөөц хөрөнгө юм. Өөрийн өртгийн калькуляци ажил үйлчилгээ бүрийг үйлдвэрлэх, зарж борлуулах хүртэл зарцуулсан бүх зардлыг тооцох үйл ажиллагаа юм. Өөрийн өртгийн калькуляци бол үйлдвэрт

52


Бүтээгдэхүүний үнэ тогтоохЗардлуудыг хянах, багасгахҮйлдвэрлэл эрхлэлтийн үйл ажиллагааны явцад илүү чанартай шийдвэр гаргахҮйлдвэрийн ирээдүйг төлөвлөх зэрэгт тустай Бизнесийн төрөл бүрийн хэлбэр нь төрөл бүрийн зардлуудтай холбоотой. Гэвч үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа бүрт зардлын хоёр хэлбэр шингээстэй:Шууд зардалШууд бус зардалШууд зардал – бүтээгдэхүүн ба ажил үйлчилгээтэй шууд холбоотой зардлууд энд орно. Шууд зардлууд нь:Материалын шууд зардлуудХөдөлмөр, цалин хөлсний зардлууд зэргээс бүрдэнэ.

Материалын шууд зардал – энэ бол үйлдвэрлэлд чиглэгдсэн бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээний хэсэг болох детал, материал худалдан авахад буюу бусад шууд үйлдвэрлэлд зориулагдсан мөнгөний нөөц юм. Жижиглэн ба бөөний худалдаа эрхлэгчдийн хувьд дараагийн худалдаа явуулах бараа худалдан авах өртөн бол шуд материалын зардал болно.

Материалын шууд үардлыг тооцохын тулд материалуудын хэмжээ амархан тооцогдоно. Харин өртөг нь их тоо гарах бөгөөд бүтээгдэхүүний өртгийн ихээхэн хэсэг нь болно.

Цалин хөлсний шууд зардал-энэ бол бүтээгдэхүүн болон ажил үйлчилгээг хийх зарж борлуулахад шууд оролцдог ажилчин, албан хаагчдын цалин, тогтоосон хувиар төлөх нийгмийн даатгалын төлбөр, үйлдвэрлэлд шууд оролцогчдод олгох шагналд өгсөн мөнгөн хөрөнгө юм. Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд зарцуулсан цагийн болон хөдөлмөрийн зардал ерөнхий хэмжээгээрээ их байна.

Шууд бус зардал- энэ бол үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа явуулахад зарцуулагдсан түрээсийн төлбөр, банкны зээлийн хүү ба цахилгаан зэрэг /шууд зардлаасбусад / бүх зардлууд юм. Шууд бус зардал бол голдуу тодорхой нэг бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээнд шууд холбогдолгүй байдаг. Бусад зардлыг зарим тохиолдолд дагалдах буюу шимтгэл гэдэг.

Танай үйлдвэрийн ямарч бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний зардлыг зөв тооцохын тулд та янз бүрийн зардлуудын төрөл, хэлбэрийн мөн чанарыг ойлгох ёстой.

Щ + + =

53

Материалын шууд зардлууд

Цалин хөлсний шууд зардал

Шууд бус зардлууд

Нийт зардал


Лекц-12

Санхүүгийн төлөвлөлтОлонхи бизнес эхлэгчид ажлын эхний сард ашиг олдоггүй.

Тодорхой хугацаа өнгөрсний дараа борлуулалтын мөнгө орж эхлэнэ. Бизнесийн эн үе маш их түвэгтэй байдаг тул санхүүгийн нөхцөл байдлыг анхааралтай ажиглах хэрэгтэй.

Та шинэ ажлаа эхлэнгүүт хоёр зүйлийг онцгой анхаарах ёстой. Үүнд:та ашигтай ажиллах ёстойта хөрөнгөгүй хоцорч болохгүйТодорхой үеэр алдагдалтай ажиллаж болно. Учир нь гарааны хөдлөх хөрөнгө хүрэлцээгүйгээс эргэлтийн хөрөнгөөр нөхөж алдагдал гарч болно. Гарааны хөрөнгийг зориулалтаар нь ашиглаагүйгээс борлуулсан барааны орлого тавьсан өрийг дарж хүрэлцэхгүй болж та дампуурна. Өөрийн бизнесийг эхлэхийн өмнө орох орлого ба бэлэн мөнгөний хөдөлгөөний төлөвлөгөөг зохиох ёстой. Борлуулалтын ба зардлуудын зориулалтанд хяналт тавьж төлөвлөгөөний дагуу явж байгаа эсэхийг анхаарч байх ёстой. Хэрэв аль нэг нь өөрөөр явагдаж байвал маш түргэн үүссэн байдлыг шийдвэрлэх арга хэмжээ аваарай.Санхүүгийн байдал ба нөхцөл байдлыг хянахын тулд: Орлого ба зарлагын төлөвлөгөөг зохиохМөнгөний хөдөлгөөний төлөвлөгөөг зохиохСар бүр бүртгэлийн тэмдэглэлийг хоёр төлөвлөгөөтэй харьцуулан үзээрэйТөлөвлөгдсөнөөс өөрөөр явагдаж байвал залруулах арга хэмжээг хурдан хэрэгжүүлэх

Орлого зарлагын төлөвлөгөөОрлого, зарлагын төлөвлөгөө / Санхүү-аж ахуйн үйл

ажиллагаанд үр дүнгийн тухай тайлан / бизнесийн эхний жилийн сар бүрийн орлого, зардал ба цэвэр орлогыг харуулж байдаг. Бизнес эхний үед маш эмзэг байдаг тул орлого, зарлагын төлөвлөгөөг боловсруулахдаа хамгийн түвэгтэйг олж харж харгалзаарай. Зардлыг тооцсоноос бага зэрэг их, борлуулалтыг тооцсоноос бага хэмжээгээр төлөвлөөрэй.

Төлөвлөгөө боловсруулахдаа мэдээллүүдийг цуглуулж, түүнийг ашиглаарай. Жишээ нь бараа буюу материал нийлүүлэгчтэй ярилцаад үнийг олж мэднэ. Таамаглах хэрэггүй.

Худалдан борлуулалтын ба зардлын төлөвлөгөөг боловсруулахдаа дараахи алхамуудыг хийгээрэй.1-р алхам. Эхний жилийн шууд бус зардлын сар бүрийн төлвийг тодорхойлоорой

54


2-р алхам. Нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулах материалын шууд зардлуудын төлвийг зохиогоорой3-р алхам. Нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулах цалингийн шууд зардлуудын төлвийг зохиогоорой4-р алхам. Эхний жилийн борлуулалтын сар бүрийн төлвийг тодорхойлоорой5-р алхам. Эхний жилийн материалын шууд зардлын сар бүрийн дүнг тодорхойлоорой6-р алхам. Эхний жилийн сар бүрийн хөдөлмөрийн шууд зардлын нийт дүнг тодорхойлоорой 7-р алхам. Худалдаа ба зардлын төлөвлөгөөний биелэлтийг гаргаарай8-р алхам. Нийт орлогыг тодорхойлоорой9-р алхам. Ердийн үйл ажиллагаанаас эхлээд татвар төлөлтийг хүртэлх тооцоог хийгээрэй10-р алхам. Газар, эд хөрөнгийн татвар, НӨТ, бусад хураамжуудыг тодорхойлоорой11-р алхам. Татвар ноогдуулах орлогыг тодорхойлоорой12-р алхам Орлогын татварыг тодорхойлоорой13-р алхам. Орлого, зарлагын төлөвлөгөөний биелэлтийг гаргаарай.1-р алхам: Эхний жилийн шууд бус зардлын сар бүрийн төлвийг тодорхойлоорой .

Шууд бус зардал бол үйл ажиллагаа явуулах үед гаргасан шууд зардлаас бусад зардлууд юм. Шууд бус зардлууд голдуу тодорхой бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээнд шууд ордоггүй. Жишээ нь үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаанд ордоггүй ажиллагчийн цалин бол шууд бус зардал болно. Түүнийг шууд бус / үйлдвэрлэлийн бус / хөдөлмөрийн зардал гэнэ.

Бизнест төрөл бүрийн шууд бус зардлууд гардаг. Эргэлтийн хөрөнгөөс хийсэн төлбөрүүд шууд бус зардлууд болно. Доор хэдэн жишээ дурьдая.Бараа гаргалт, зар сурталчилгааХөдөлмөрийн шууд бус зардалТүрээсийн төлбөрДаатгалТээвэрБичиг хэргийн барааНийтийн аж ахуй үйлчилгээЛиценз ба зөвшөөрөлТатвар ба торгуульЭлэгдэлБизнест гарах төрөл бүрийн шууд бус зардлуудын жагсаалт гаргаарай. Худалдаа ба зардлын төлөвлөгөө хийхдээ шууд бус зардал бүрийн сар бүрийн төлвийг тодорхойлоорой. Үйл ажиллагаанд гардаг бүх шууд зардлуудыг бүгдийг нь заавал оруулах ёстой. Тэдгээрийг бүгдийг нэмээд шууд бус зардлуудын нийт дүнг гаргана

55


Шууд бус зардлуудын дотроос НӨТ, төлбөрийн даалгавараар, төлсөн төлбөрүүдийг тусгаарлан зураарай.

2-р алхам. Нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулах материалын шууд зардлуудын төлвийг зохиогоорой Хэрэв та үйлдвэрлэгч буюу үйлчилгээний хүрээнд ажилладаг бол материалын шууд зардал нь бараа бүтээгдэхүүн ба ажил үйлчилгээг гүйцэтгэхэд шууд зарцуулагдах түүхий эд юм.Хэрэв та жижиглэнгийн буюу бөөний худалдаа эрхэлдэг бол материалын шууд зардал нь дараагийн худалдаа явуулах барааг худалдан авсан мөнгө юм. Нэгж бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрт зарцуулах материалын шууд зардлын хэтийн төлөв байдлыг тодорхойлоорой. Жижиглэн ба бөөний худалдаачин олон төрлийн бараа зардаг. Түүний нэгжид ногдох материалын шууд зардлыг тодорхойлоход их урт тооцоо гарна. Гэвч материалын шууд зардлыг бараа бүрт тодорхойлох шаардлагатай юм.

3-р алхам. Нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулах цалингийн шууд зардлуудын төлөвийг зохиогооройХэрэв та үйлдвэрлэгч эсвэл үйлчилгээний хүрээнд ажилладаг бол хөдөлмөрийн шууд зардал нь бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, ажил үйлчилгээ явуулдаг ажиллагчдад олгосон цалин юм. Хэрэв та жижиглэнгийн ба бөөний худалдаа эрхэлдэг бол хөдөлмөрийн шууд зардал байхгүй. Бүгд шууд бус зардал болно. Нэгж бүтээгдэхүүнд зарцуулах цалингийн шууд зардлуудын төлөвийг зохиогоорой

4-р алхам. Эхний жилийн борлуулалтын сар бүрийн төлөвийг тодорхойлоорой.

Борлуулалтын төлөвийг тодорхойлох нь борлуулалт ба зардлын төлөвлөгөөг боловсруулах ажлын хэсэг юм. Борлуулалтаар мөнгө орж ирдэг. Сайн борлуулалтгүйгээр их ашиг олохгүй. Сар бүр ямар бараа, бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг хэдий хэмжээгээр явуулж болох төлвийг тодорхойлоорой.Ажил үйлчилгээ, бүтээгдэхүүн бүрийг сар бүрт борлуулах хэмжээг тус бүрийн үнээр үржүүлнэСарын борлуулалтын нийт дүнг бүтээгдэхүүн бүрийн дүнг нэмж гаргана.Борлуулсан бараа, зээлээр өгсөн бараа бүрт ноогдуулан нэхэмжлэл болгосон НӨТ—ийг тодотгоорой

5-р алхам. Эхний жилийн материалын шууд зардлын сар бүрийн нийт дүнг тодорхойлооройОдоо материалын шууд зардлын сар бүрийн нийт дүнг борлуулах бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрээр тодорхойлоорой

56


2-р алхамын дүнг аваарай / Нэгж бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээнд зарцуулах материалын шууд зардлууд /Энэ дүнгсар бүр зарах борлуулах / 4-л алхмаар тодорхойлсон / бараа, бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрээр үржүүлнэ.Бүтээгдэхүүн бүрийн дүнг нэмж материалын шууд зардлын сарын нийт дүнг тодорхойлно.Орж ирсэн бараа, зээлээр өгсөн бараа бүрт төлбөрийн даалгавараар ноогдуулсан НӨТ, татварыг тусгайлан гаргаарай.

6-р алхам. Эхний жилийн сар бүрийн хөдөлмөрийн шууд зардлын нийт дүнг тодорхойлоорой

Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа эрхлэгчдэд хөдөлмөрийн шууд зардлыг тодорхойлох тооцоо хийх хэрэггүй

Хэрэв та үйлдвэрлэгч эсвэл үйлчилгээний салбарт ажилладаг бол бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний сар бүрийн хөдөлмөрийн шууд зардлын нийт дүнг нэгтгэж тусгаарай 3-р алхамыг хийхдээ гаргасан дүнг аваарай. / нэгж бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрийн хэмжээгээр үржүүлнэ /Энэ дүнг сард борлуулахаар төлөвлөсөн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрийн хэмжээгээр үржүүлнэ.Бүтээгдэхүүний нийт дүнг нэмээд хөдөлмөрийн шууд зардлын нийт дүнг гаргана.

7-р алхам. Борлуулсан бүтээгдэхүүний өөрийн өртгийг тооцоооройСар бүрийн материалын ба хөдөлмөрийн шууд зардлын дүнг

нэгтгээрэй

8-р алхам. Нийт орлого тооцохНийт орлогыг борлуулалтын орлогоос борлуулсан

бүтээгдэхүүнийг өөрийн өртгийг хасч тодорхойлно.

9-р алхам. Ердийн үйл ажиллагааны татвар ноогдуулахын өмнө олсон орлого

Нийт орлогоос шууд бус зардлыг хасч гаргана.

10-р алхам. Дараагийн татвар төлбөрүүдийг тодорхойлооройГазрын татварМонгол улсын хуулийн дагууҮндсэн хөрөнгийн татварТатварын хуулийн НӨТТатварын хуульТөсөвт төлөх онцгой татвар бусад төлбөрүүд

57


Татварын хууль

11-р алхам. Татвар ноогдуулах орлогыг тодорхойлох ньТатвар ноогдуулах орлого нь ердийн үйл ажиллагаанаас олсон

орлогоос урд ноогдуулсан татвар төлбөрүүдийн нийлбэрийг хассантай тэнцэнэ.

12-р алхам. Татвар ноогдуулах орлогыг алдагдалтай нь хамт тодорхойлох нь

Монгол улсын хууль тогтоомжийн дагуу, Санхүү Эдийн Засгийн яамны заавар журмын дагуу

13-р алхам. Хүн амын орлогын албан татварХүн амын орлогын албан татварыг Монгол улсын хууль тогтоомжийн дагуу төлнө. Энд мөрдөгдөж байгаа дүрэм заавруудыг олж оруулна.ХАО-ын албан татварыг хувь хүнээс тогтоосон хэмжээгээр гаргуулна.

14-р алхам. Борлуулалтын ба зардлын төлөвлөгөөӨөрийн гар байгаа хэтийн төлөвлөгөө, төсөл болон 1-13-р

алхамуудын тооцооны дүнг нэгтгэн аваад үзэхэд орлого, зарлдагын төлөвлөгөөний биелэлтийг тодорхойлж болно. Бизнесийн эхний жилд олох нийт болон цэвэр орлогыг тооцоолохдоо төлөв байдлыг харуулсан төсөөллийг ашиглана.Төлөвлөгөө нь таны орлого, /ашиг/ олох зорилтыг харуулна. Төсөөлж байгаа ашиг нь тохиолдож болох бэрхшээлийг давж, тулгарсан асуудлуудыг шийдвэрлээд аль болох их байх ёстой. Жишээ нь:Борлуулалтын хэмжээ төлөвлөснөөс бага байхТоног төхөөрөмж ажиллахгүй болохБүх сэлбэг хэрэгсэл дуусах г,мДоорхи хүснэгтийн үзүүлэлтийн дагуу тооцоог 12 сараар буюу жилээр хийх хэрэгтэй

58


Үзүүлэлтүүд 1-р сар 2-р сар 3-р сар дүнБорлуулалтын орлогоҮүнээс НӨТМатериалын шууд зардалҮүнээс тооцсон НДСХөдөлмөрийн шууд зардалБорлуулсан бүтээгдэхүүний өөрийн өртөгНийт орлогоШууд бус зардал /цаг үеийн зардал/Үүнээс тооцсон НӨТЕрдийн үйл ажиллагааны татвар ноогдуулаагүй СуутгалГазрын татварЭд хөрөнгийн татварТөсөвт төлөх НӨТТатварт ноогдуулах орлогоАлдагдалуудыг тооцсон татвар ноогдуулах орлого Орлогын албан татварЦэвэр орлого /ашиг/

59


Мөнгөн хөрөнгийн эргэлтийн төлөвлөгөөБэлэн мөнгөн хөрөнгийн эргэлтийн төлөвлөгөө нь ирэх сард

орох ба гарах мөнгөн хөрөнгийн байдлын төлөв юм. Энэ нь ямар ч үед бэлэн мөнгийг хэтрүүлэн зарцуулахаас зайлуулж тусална.

Мөнгө бизнесээс гардаг олон шалтгаан байдаг. Жишээ нь Та бодитой борлуулалт хийхээс өмнө бараа ба түүхий эдийг худалдан авах шаардлагатай болно.Хэрэв та өөрийн үйлчлүүлэгчдээ зээлээр бараа олгоод тэдгээр нь мөнгийг хурдан эргүүлж өгөхгүй гэдэгтэй эвлэрхээс өөр аргагүй. Заримдаа үйлчлүүлэгчид мөнгөө эргүүлж өгөхөөс өмнө их хэмжээний бараа ба материалыг худалдан авах хэрэг гарна. Танд тоног төхөөрөмж худалдан авах шаардлага гарна. Тэдгээр нь ирээдүйд ашиг олоход тустай. Гэвч энэ нь хожмын болох хэрэг юм. Харин мөнгийг тэр тоног төхөөрөмжийг худалдан авсан дор нь өгөх ёстой.

Мөнгөн хөрөнгийн эргэлтийн төлөвлөгөө

60


Эхний сар

2 дахь сар

3 дахь сар

4 дэхь сар

5 дахь сар

6 дахь сар

Орлого1. Сарын эхэнд байсан бэлэн мөнгөний дүн2. Борлуултаас орсон мөнгө3. Бусад мөнгөн орлого4. Орж ирсэн бүх мөнгө5. Материалуудын шууд зардал6. Хөдөлмөрийн шууд зардал7. Шууд бус зардлууд /үе үеийн зардлууд/8.Тоног төхөөрөмж авах төлөвлөгөөт хөрөнгө оруулалтын зардал 9. Төсөвт төлөх НӨТ10. Газрын татвар11. Эд хөрөнгийн татвар12. Бусад зардлуудын дүн13. Хүн амын орлогын албан татвар14. Зарцуулсан мөнгөний дүн15. Сарын эцэст үлдсэн

61


Өөрийнхөө ажил хэргийг эхлэх шаардлагатай юу, үгүй юу ?

Ингээд техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулав. Энэ бүлэгт та ажил үйлээ эхлэх бэлтгэл ба төлөвлөгөөндөө үнэлгээ өгч чадна. Одооо ажлаа эхлэхээ шийдвэрлэх цаг боллоо. Жагсаалтаар өгсөн асуултууд /тийм/, /үгүй/ гэсэн хариултыг +, - тэмдэгээр хариулна. Хэрэв итгэлтэй байгаа бол /тийм/ гэсэн дотор тэмдэглээрэй.Тийм Үгүй

Та ямар бараа зарах буюу үйлчилгээ үзүүлэхээ

Боломжтой хэрэглэгчид танай бараа үйлчилгээний талаар юу гэж бодож байгааг сонирхсон уу, үгүй юу ? Өөрийн ирээдүйн хэрэглэгчдийг мэдэж байна уу, үгүй юу ?Өрсөлдөгчийнхөө барааны үнийг мэдэж байна ууүгүй юу ?Өөрийнхөө барааны үнийг тогтоосон уу үгүй юу ?

Өөрийнхөө бизнесийн байрлалыг тодорхойлсон уу ?

Бараа борлуулах аргыг тодорхойлсон уу ?

Бараа борлуулах ямар аргыг ашиглахыгаа мэдэжбайна уу, үгүй юу ?Эдгээр аргуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах

Ажил төрлөө хуулийн дагуу ямар хэлбэрээртодорхойлсон бэ ?Ямар ажиллах хүчин хэрэгтэйг тодорхойлсон уу үгүй юу ?

Танай бизнест тавигдаж байгаа хуулийн шаардлагуудыгбүгдийг нь мэдэж байна уу, үгүй юу ?Даатгалын ямар төрөл танд тохирно гэдгийгта сонгосон уу, үгүй юу ?Бизнесийн даатгалд шаардагдах хөрөнгийгтодорхойсон уу, үгүй юу ?Гарааны хөрөнгийг тодорхойлсон уу, үгүй юу ?

Гарааны хөрөнгийг цуглуусан уу, үгй юу ?

Бүртгэлийн ямар систем ашиглахаа тодорхойлсон уу,

62


Үгүй юу ?Хэн бүртгэл хөтлөхийг шийдсэн үү, үгүй юу ?

Борлуулалт ба зардлын төлөвлөгөөг боловсруулсан уу,үгүй юу ?Эхний жилийн борлуулалт, зардлын төлөвлөгөөндашиг тусгасан уу, үгүй юу ?Бэлэн мөнгөний хөдөлгөөний төлөвлөгөөг боловсруулсан уу,үгүй юу ?Бэлэн мөнгөний хөдөлгөөний төлөвлөгөө эхний6 сард зарцуулахаар бэлдсэн бүх хөрөнгийгзарцуулахгүй байгааг харуулж байна уу, үгүй юу ?Төрийн ба төрийн бус байгууллага ямар тусламж үзүүлжчадахыг мэдсэн үү, үгүй юу ?

Хариултуудын тоо Тийм Үгүй Эхлэх үү, үгүй юу ?

Хэрэв таны бизнесийн тогтолцоо санаа, түүнийг хэрэгжүүлэх арга зам сайн бол өөрийнхөө ажлыг эхлэх ажилдаа орооорой. Хэрэв бэлтгэл хангагдаагүй ба бүх асуудлуудыг бүрэн боловсруулаагүй бол техник-эдийн засгийн үндэслэлээ эргэн харж сайжруулан дахин боловсруулж гүйцээх. Ажлыг эхлэхэд зохих ёсоор бэлтгээгүй бол унаж эрсдэх гэм их бий.

ҮгүйХариултын тооТа сайн бэлтгэжээ. Өөрийнхөө ажлыг эхэлуж болно.

Буруу хариулсан асуултанд зөв хариулдаг болтлоо судалж мэдэх хэрэгтэй11-24 Ажил эхлэх нь эрсдэлтэй. Та техник-эдийн засгийн үндэслэлээ бүр шинээр эхлээрэй. Магадгүй өөрийнхөө бодлыг өөрчилж болох юм.

Техник-эдийн засгийн үндэслэл боловсруулахад нэмэгдэл мэдээлэл хэрэгтэй юу ?

Техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад менежментийн талаар тодорхой мэдлэгтэй байх шаардлагатай. Нэмэгдэл мэдээллүүдийг “ Маркетинг, менежмент, санхүүгийн холбогдолтой ном сурах бичгүүдээс” авч болно.

Өөрийнхөө ажлыг эхлүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

63


Хэрэв та бүх асуултанд “тийм” гэсэн хариултыг өгсөн бол, та ажлаа эхлэх болжээ. Их юм хийж олон юм бодох л болжээ. Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн бүлэг бүрийг хэргжүүлэхэд ихээхэн анхаарал тавих хэрэгтэй. Өөрийнхөө ажлыг зөв зохион байгуулаарай. Бүгдийг дэс дараагаар цагт нь хийгээрэй.Өөрийнхөө ажлыг эхлээд тохиролцсон дугтуйгаа санаарай. Зарим тохиолдолд ам хэлэлцээр хангалтгүй боловч зангилаа асуудлуудын талаар бичгээр гэрээ байгуулбал зохино.Доор дурдсан ажлаа эхлэх үйл ажиллагааны эхний ээлжинд юу хийхийг тодорхойлох төлөвлөгөөг ашиглаад дэс дараалалтайгаар гүйцэтгээрэй. Гарчиг бүрийн дор хэнтэй хэдийд харилцах, юу хэлэлцэх, хийх, ямар уулзалт, арга хэмжээ зохион байгуулах тухайгаа бичээрэй

Өөрийнхөө ажлыг эхлүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

64


Үйл ажиллагаа Контакт ХэзээБайр

Борлуулалтын арга

Барааэ бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргах

Бизнесийн хуулийн хэлбэр

65

үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд зориулсан төсөл зөвөлгөө

Documents