Εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη

2

Click here to load reader

Upload: christinaioak

Post on 05-Aug-2015

169 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Συνοπτική εισαγωγή για τον ποιητή και το έργο του,

TRANSCRIPT

Page 1: Εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη

Εισαγωγή στην ποίηση του ΚαβάφηΣύντομη βιογραφία Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης γεννήθηκε το 1863 στην Αλεξάνδρεια. Ήταν το μικρότερο παιδί του Πέτρου και της Χαρίκλειας Καβάφη. Οι γονείς του κατάγονταν από την Κωνσταντινούπολη και στην Αλεξάνδρεια είχε δημιουργήσει ο πατέρας του έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς οίκους του τόπου. Μέχρι την ηλικία των εφτά χρόνων ο Κωνσταντίνος Καβάφης έζησε μέσα στην πολυτέλεια όμως ακολούθησε ο θάνατος του πατέρα του έτσι η οικογένεια αναγκάστηκε να μετακινηθεί στην Αγγλία για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται. Το 1879 επιστρέφουν και πάλι στην Αλεξάνδρεια έχοντας χάσει τον πλούτο τους, διατηρώντας όμως την παλιά αίγλη. Ο Καβάφης συνεχίζει τις σπουδές του στην εμπορική σχολή «Ερμής» ενώ κατά το διάστημα 1882-1885 έζησε στην Κωνσταντινούπολη. Η επιστροφή του το 1885 στην Αλεξάνδρεια θα είναι οριστική αφού εκεί έζησε μέχρι και το θάνατο του το 1933. Μέχρι το 1892 δεν είχε εργαστεί και τα έξοδα του είχαν αναλάβει η μητέρα και τα υπόλοιπα έξι αδέλφια του. Από αυτή τη χρονιά και για 30 ολόκληρα χρόνια -μέχρι τη συνταξιοδότησή του- εργάζεται στο τμήμα Αρδεύσεων. Έζησε με ένα προσωπικό και ιδιόμορφο τρόπο και θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η ποίηση υπήρξε υπέρτατος σκοπός της ζωής του και μοναδική του έγνοια. Η ποίηση του Καβάφη δέκτηκε τα πρώτα επαινετικά σχόλια από τον Ξενόπουλο μόλις το 1903. Την εποχή εκείνη κυριαρχεί η ποίηση του Παλαμά ο οποίος θα σταθεί εχθρικά απέναντι στην ποίηση του Αλεξανδρινού όπως και μια μεγάλη μερίδα του αναγνωστικού κοινού αφού δεν μπορούσαν να αποδεχθούν μια ποίηση διαφορετική. Το 1926 ο Καβάφης τιμήθηκε από τον Πάγκαλο με το Σταυρό του Φοίνικος, πράγμα που φανερώνει ότι είχε αρχίσει να καθιερώνεται ως ποιητής. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Καβάφης θα συνεχίσει να γράφει και να ξαναγράφει τα ποιήματά του ενώ ακολουθεί την ίδια διαδικασία σε σχέση με το τύπωμα των ποιημάτων του. Τυπώνει τα ποιήματα σε μονόφυλλα ή δίφυλλα ενώνοντας πολλά μαζί και με αυτό τον τρόπο σχηματίζει συλλογές που στέλνει σε φίλους του ή σε άτομα που θεωρεί ότι θα εκτιμήσουν τη δουλειά του. Ο Αλεξανδρινός θα χάσει τη μάχη με τον καρκίνο στις 29 Απριλίου το 1933, την ημέρα που συμπλήρωνε 70 χρόνια ζωής.

Βασικά στοιχεία της ποίησης του Καβάφη Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η ποίηση του Καβάφη διέφερε από την ποίηση που κυριαρχούσε τότε στον ελληνικό χώρο. Τα ποιήματά του διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: ηδονικά, φιλοσοφικά και ιστορικά. Η κριτική ασχολήθηκε και ασχολείται ακόμη με την ποίησή του εξετάζοντας διάφορα ζητήματα σχετικά με τη θεματολογία και την τεχνική. Ας δούμε κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου του όπως τα έχουν επισημάνει οι μελετητές.

Διδακτισμός Με τον όρο αυτό εννούμε την προσπάθεια του Καβάφη να προβάλει μέσα από την ποίηση του κάποια ηθικά νοήματα και διδάγματα. Σε κάποιες περιπτώσεις ο διδακτισμός υποβάλλεται, υπαινίσσεται, δηλαδή είναι έμμεσος και όχι άμεσος. Σε άλλες περιπτώσεις η προτροπή, η παραίνεση δίνεται άμεσα, με τρόπο σαφή. Ο Καβάφης προβάλλει συγκεκριμένες στάσεις ζωής. Ειρωνεία Ένα από τα βασικά στοιχεία της καβαφικής ποίησης. Μέσω της ειρωνείας ο Αλεξανδρινός υποβάλλει νοήματα και μηνύματα ενώ σε αρκετές περιπτώσεις αποκαλύπτει την αληθινή πλευρά των πραγμάτων παρουσιάζοντας την τραγική θέση στην οποία βρίσκεται ο ήρωας του. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε αυτό που στην αρχαία τραγωδία ονομάζουμε «τραγική ειρωνεία». Ο δραματικός χαρακτήρας Η σκηνοθεσία, η εναλλαγή των προσώπων και ο διάλογος αποτελούν τα στοιχεία δραματικότητας που δίνει φως σε κρυφά σημεία και προσδίδει ένταση. Ερωτισμός Ιδιότυπη χρήση της γλώσσας Ιστορικότητα Ελληνικότητα

Την ποίηση του Καβάφη χαρακτηρίζει η ιστορικότητα, το διδακτικό στοιχείο, ο διάχυτος ερωτισμός, καθώς κι ένα κλίμα φθοράς και παρακμής. Στην ποίηση του αναβιώνει ο ελληνισμός της διασποράς των ελληνιστικών βασιλείων, με το πάθος της ελληνικότητας, με το υπαρξιακό κενό του πολίτη ενός οικουμενικού κράτους, με τη γεροντική σοφία όλων εκείνων που έχουν συνειδητοποιήσει την πορεία των ιστορικών πραγμάτων, με τη στωικότητα και την καρτερία. Κι ακόμα δίνεται η ειρωνεία μπροστά στη φθορά της πολιτικής και τα προσωπεία των ιστορικών προσώπων που μας οδηγούν στην ασκημένη σοφία του Βυζαντινού Φαναριώτη. Ο ποιητικός του λόγος χαρακτηρίζεται από λιτότητα και απλότητα με τη φειδωλή χρήση του επιθέτου. Ο Καβάφης μας οδηγεί μέσα από την αποτυχία στην αίσθηση του καθήκοντος και του χρέους του συνειδητού ανθρώπου, που αναλαμβάνει τις ευθύνες του και υπομένει τις δοκιμασίες του με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό.1

_______________________1. Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης για την Τρίτη Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, σ.39-40