ebook

okno.mk

T E M P L U M

Urednik na edicijata: Nikola GelevskiGrafi~ko ureduvawe i dizajn: To~ka TMPe~atnica:Alma

Ilustracija na koricata: Geri Larson

Templum, adresa:Ilindenska 38, 1000 Skopje

www.templum.com.mktemplum@mol.com.mk

CIP - Katalogizacija vo publikacija; Narodna i univerzitetska biblioteka „Kliment Ohridski”, Skopje

821.163.3-32Sarmaxiev, [undimitarZborgija vo serajot/ [undimitar Sarmaxiev;- Skopje : Templum, 2003. - 146 str.; 18 sm.- (Biblioteka Magma, kniga 8)

ISBN 9989-902-25-9COBISS .MK- ID 52720906

[undimitar SarmaxievZborgija vo serajot

TEMPLUMSkopje, 2003

k n i g a 8

S o d r ` i n a

Crna hronika 7Hipermangan 11Migot koga odlu~uvam za svojata idnina 12Literatorturnite glavanturi na Apsurdimitar 18Zborganiziran kriminal 23Drvostikov neofiks 26Popladne vo parkot (plagijat miks) 29C r e v o l u c i j a 3 8Prdvidiva prikazna 42Avtobusite gi zbli`uvaat lu|eto 44Kusa zaebiografija 54Ukradeni se 903 zborovi od stranicitena " Nova Makedonija" 58@rtvi na umetnosta 62Varijacii i improvizacii 68Pateti~no |ubre 74A m n e s t i j a 7 6Vtorata pretstava na perverzniot cirkus 80Vozdravotelo zdravduh 83

Ku~iwa, ma~iwa i sli~ni gluposti 85Af, af, Murxo lae... 89Kralot[kartur i fritezite na drkaleznata masa 9 4Skopje-Vodno-Matka 101O, ~itatelu 106E h . . . 1 0 7Zborba so vremeto 108Zanaet~iite na makedonskata (k)ni`evnost 109Na berber 1101, 2, 3 111Zeam vo ogledaloto... 112B e d a 1 1 3T a a 1 1 4Novokomponirana prikazna 117Fabula rasa 123Podmet 131Gran pri-kazna 133L e g a ~ 1 3 6Smrt, sloboda ili prigovor na sovesta 139Bele{ka za avtorot 141

Crna hronika

V~era na eden zurlaxija mu se otka~ile u{ite od gla vata, se soedinile vo vozduhot i odletale niz otvoreniot prozorec. Zurlaxijata izbezumen skok-nal po niv niz prozorecot obiduvaj}i se da gi fa-ti. Padnal dolu i se sma~kal na trotoarot, zaedno so sebe go sma~kal i ku~eto {to laelo pod prozo re-cot. Na toa, peperutku{ite slatko se iznasmeale i odletale vo nepoznat pravec. Policijata gi po vi-ku va site {to imaat mre`i za fa}awe peperutki da zemat aktivno u~estvo vo poterata po odmet na-ti te u{i na zurlaxijata.

Zav~era ~evlite na edna debela ̀ ena ogladnele na sred pro{etka, & gi odgrizale stapalata i vtr~ale strvno vo prvata gostilnica. @enata vedna{ pad-

7

na la na pe{a~kiot premin, gi ras~epatila nejzi-ni te pregrizani noze nagore, a krvta prskala po slu~ajnite minuva~i, taa ne ofkala dolgo zatoa {to eden zaletan kamion ja pregazil. ̂ evlite brzo se prejale vo gostilnicata i na policajcite ne im bilo te{ko da gi uapsat, no kamionxijata u{te e vo begstvo.

Minatata no} eden sredove~en ma`, ~ij identitet u{te e nepoznat, mnogu se opil, zaspal na snegot i umrel od studot. Toj tolku mnogu ispil {to mu se opile i zabite. Slednoto utro slu~ajnite minuva-~i se sobrale okolu le{ot, i voshiteni od toa kol-ku ubavo igrale zabite vrz isplazeniot jazik na mrtovecot, rakopleskale silno, vikale bravo i go prekrile mrtvoto telo so pari. Prvo site mislele deka toj e uli~en zabavuva~, no im stanalo jasno deka e umren koga dve deca gi razgrabale parite i izbegale, a trupot ne mrdnal ni so maliot prst.

Pred tri dena edno dete se razbudilo so mozol~e {to mu go prekrivalo celoto lice. Oti{lo na u~i-li{ te i u~itelkata go pratila kaj direktorot oti & bilo gad da go gleda takvo na ~as. Direktorot go izbrkal vo nu`nikot da si go stisne mozol~i{ te-to. Deteto poslu{no ja izvr{ilo naredbata, no pri istisnuvaweto na gnojot si go istisnalo i liceto. Deteto istr~alo obezli~eno vo hodnikot i vikalo na set glas od bolka, site deca izlegle od

8

u~ilnicite da vidat koj vika i prestra{eni od groznata gletka se razbegale kon izlezot. Taka devet deca se ispogazile do smrt, a sedumnaeset te{ ko se povredile. Posledicite }e bile u{te po-go lemi, ako ne dojdele bestra{nite ~ista~ki, koi brzo so svoite metli go uni{tile ~udovi{teto .

Slednata ve~er eden skitnik kako i obi~no se zamotal so vesnicite i legnal mrtov gladen na klupata da prespie. Za nesre}a me|u vesnicite imalo i eden primerok od zabranetiot anarhis-ti~ ki nedelnik ‘No pasaran’, crevata na preglad-ne tiot skitnik yirkaj}i niz anusot pro~itale del od nekoj napis i pogre{no go razbrale. Vedna{ spro vele kvazi-revolucija so toa {to izlegle nadvor od mevot na skitnikot, se zamotale okolu ne goviot vrat i go obesile na najbliskata bandera. Minuva~ite si gi zatnuvale nosevite za{to silno smrdelo.

Utre o~ite na eden tinejxer }e skoknat vo dlabo ko-to dekolte na negovata sosetka, }e se strkalaat nadolu me|u nejzinite prekrasno golemi i meki cic ki, }e svrtat po edno kruk~e okolu nejziniot papok i kako site dobro dresirani xamlii }e se obidat da ja pronajdat vistinskata {lajka. Ednoto oko }e & vleze vo putkata, a drugoto vo sosedniot otvor. Tinejxerot }e pla~e po svoite o~i s$ duri ne dehidrira, a negovata sosetka slu~ajno }e si go ubie

9

svojot qubovnik, taka {to }e go isprdi ednoto oko pravo vo negovoto grlo, koga toj }e se obide da & pru`i oralno zadovolstvo.

10

Hipermangan

Zasu{enite mrsuli so oblik na prepariran le{ samopregorno se trkalaat nadolu po pokrivkite napraveni od dolgi zboguvawa i plo~ki od ksi lo-fo ni. Tie se obiduvaat da go sledat razbla`eniot kow ~ii potkovici se topat vo pravta istresena od jamboliite na edna mnogu debela ̀ ena. Otpad na ti-te i lo{o ise~enite nokti im se nudat na zasu {e-ni te mrsuli so oblik na prepariran le{ po mnogu povolna cena od 20 spori na gabi~ki za edno~asov-no vozewe po uli~nite bari~ki, no zasu{enite mrsuli se {vorc i bezmilosno gi koristat otpad-na tite nokti so cel da mu se dobli`at na svojot duhoven voda~ - razbla`eniot kow, koj i ponatamu uporno i istrajno ja kove mnogu debelata ̀ ena {to ramnodu{no le`i vrz svoite crveni jambolii ~epkaj}i si go nosot dodeka noktite & otpa|aat ili letaat lo{o ise~eni nosej}i go so sebe seto cr ve ni-lo - bogatstvoto na edna rana. Edno mrsul~e se to-pori na binata i izigruva nekakov govornik: “Lu|eto se sobiraat na kup~e zatoa {to se prepla-{e ni od neizbe`nosta. Ovoj strav gri`livo se neguva kaj site lu|e u{te od najranoto detstvo. Lu-|eto si se pla{at doma, na u~ili{te, na rabota, na son... Ednostavno, lu|eto svesno gi osakatuvaat svoi te naslednici so toa {to im nametnuvaat

11

~uvst vo na nemo} vo odnos na s$ {to gi opkru`uva. Toa go pravat so pomo{ na zabranite {to se name-ne ti za dobroto na idniot osakaten ~ovek. Koga }e uvidat deka ve}e se rodil stravot toga{ zapo~nu-va at so dooblikuvaweto na idnoto grdo i sme{no su{testvo so toa {to mu postavuvaat uslovi, koi tre ba toa da gi ispolni. Taka se sozdava i ~uvst vo-to na postojan nedostig. Taka grdoto i sme{no su{-test vo se vrzuva za kup~eto i vo ramkite na kup~eto se obiduva da go nadomesti svojot nedostig. Taka se vrzuvaat ma`ite za `enite i obratno, taka se pro-iz veduvaat s$ pogolem broj vrzani, grdi i sme{ ni su{testva. Koga vrzanite, grdi i sme{ni su{ test-va ne bi se ~uvstvuvale nemo}ni, ne bi se pla{ele od neizbe`nosta i ne bi go neguvale svoeto ~uvstvo na nedostig, toga{ ne bi ni pomis li le da zaglavat so nekakva si svoja podobra ili polo{a polovina, tretina, ~etvrtina ili druga drop ka, zatoa {to toga{ bi bile cel broj. Pretpos ta vuvam deka naj-mno gu od vrzanite, grdi i sme{ni su{testva sfa }a at deka e prirodno da se bide sam, no od zloba prodol`uvaat da glumat deka se zaedno, samo za da si ovozmo`at da ja preslikaat svojata bedna sos toj-ba vrz su{testvata {to }e gi proizvedat. Tuka ho-mo seksualcite pravat edna finta so toa {to ne proizveduvaat drugi su{testva, no i tie se pre-pla {eni od neizbe`nosta nare~ena smrt. Smrtta e neizbe`nosta okolu koja se vrti s$ {to e `ivo. Site begaat od nea, a za nea se vrzani. Smrtta e eden kol zaboden na sred gumno, lu|eto se vrzani za kolot, lu|eto se prela`ale deka kolot e stra{en i

12

zatoa site pani~no tr~aat za da mu izbegaat, vsu{nost site se vrtat vo krug i gazej}i, go od vo ju-va at zrnoto od slamata; taka so sekoj krug se s$ po-blis ku do kolot. Glupavo e da se bega od neizbe`-nos ta! A i mora da se priznae deka site stapoidni oblici deluvaat privle~no. Koga nekoe od vrzanite, grdi i sme{ni su{testva prestanuva da se vrti vo krug, odbiva da gazi vrz gum noto i trgnuva pravo na kolot da se nadene, to-ga{ mu vikaat deka e slabak, deka e gubitnik, deka nema stiskavec, deka e zapletkan, deka nema g'z (za da go ebat, pretpostavuvam), duri go la`at i deka e pameten, deka samoubistvoto e sramota, go la`at deka }e ̀ alat (mo`ebi sebe }e si se ̀ alat). No, kako da go izla`at koga toj ne gleda nikakvo zna ~e we vo zborovite, koga toj smeta deka nasilstvoto e edinstveniot razbirliv na~in da se spravi so dru-gite, koga toj smeta deka na drugite im e krivo {to tie i ponatamu }e vrtat krugovi i zatoa se obi du va-at da mu gi nametnat svoite zabludi i da gi po-tisnat negovite. Nemo}ta se sostoi vo toa {to lu-|e to ne se osmeluvaat po~esto da gi podotvaraat svoite o~i i da vidat deka im nedostiga potvrda za nivniot ̀ ivot, a potvrdata e smrtta.@imi kurov, `ivotot e surov! @ivotot e `ivot i bez pomo{ na smrtta ne mo`e da se definira. Toa {to mo`e{ da go napravi{ denes ne go ostavaj za utre!”

13

Migot koga odlu~uvam za svojata idnina

U{te edna{ ne nau~iv dovolno za da go polo`am ispitot po makedonski jazik. Na prijavata napi-{av deka ispitot go polagam po entipat (n - pri ro-den broj), se pra{uvam dali entipat mo`e da bide zbor sfaten kako neologizam ili pak }e bide pro-gla sen za gre{ka. Moeto neznaewe se dol`i na mo-ja ta glupava inaetlivost {to voobrazeno me so ve-tu va da ne po~ituvam normi. Taa me prinuduva da im objavam vojna na normite, vo koja jas na smel in-dijanski na~in }e zaginam do posledniot. Vo edna takva vojna najverojatno jas }e bidam edinstvenata `rtva, no toa ne va`no. Va`no e toa deka e ta`no toa {to e la`no. Va`no e deka nie sme tuka da si po magame. Taka ako nekoj se teteravi po rabot na ne kakva bezdna, ~ove~ki e toj, bez dvoumewe, da se turne. Na ovoj na~in turnuva~ot si pomaga na ma lu-vaj }i go brojot na onie koi bi mo`ele da mu bidat sopernici vo streme`ot za u`ivawe vo grubavi ni-te na ̀ ivotot. Grubavinite na ̀ ivotot se neiz mer-ni, a novosozdadenite zborovi se samo eden mal del od neograni~enite mo`nosti za razmenuvawe nebroeni podatoci vo ramkite na mre`ata is ple-te na od najfini normi. Postojat mre`i so ram ki?!? Da, da, postojat i mre`i so mamki i mre`i so damki i mre`i so krle`i... Da ti e merak da se fati{ vo nekoja. Jas ednostavno }e prodol`am da se

14

prepravam deka ne sum zapletkan i deka mojata ni{ka od mre`ata ne se obiduva da me obesi. Ah, volu eden nerazbran em ne saka{ da ora{ (iako znae{ deka si vpregnat) em ne sfa}a{ deka mre ̀ a-ta e tuka za da go spre~i tvojot pad, za{to si slepo zaletan kon bezdnata, i pokraj toa {to nema{ ni perduv na tvoeto telo, dodeka za krilja ne stanuva ni zbor. Dali zborot stanuva ili si legnuva na bra{ no to pri svojot pad, ne mi e i~ gajle, zatoa {to jas ne sum vol tuku magarence so kopne` da stane peper-utka. Toa }e go postignam so namerno gre{ewe pri od de-lu vaweto na slogovite vo zborot, taka {to zbo rot do biva dodatno zna~ewe...I u{te edna{ ne nau~iv dovolno za da go polo`am ispitot po makedonski jazik. Kako nagrada za mo ja-ta mrzlivost ja dobiv ovaa edinstvena mo`nost da napi{am tekst so bilo kakva sodr`ina, no so for-ma {to treba da soodvetstvuva barem na pravopis-ni te normi na makedonskiot standarden jazik. Zabele`livo e deka jas si ja ote`nuvam rabotata pi {uvaj}i predolgi re~enici ~ija sodr`ina ne mi se ~ini deka e mnogu dopadliva za tie {to treba da gi pro~itaat.Kako i da e, jas prodol`uvam da ~krtkam nekakvi znaci na listov, bez da se gri`am za toa dali }e proizleze nekakvo zna~ewe od nivniot redosled.Negri`livosta e edinstvenata moja osobina {to se osmeluva da se natprevaruva so mojata mrza - po-

15

bed nikot od ovoj natprevar }e ja ima ~esta da za-vla dee so teritorijata na mojata bezli~nost. Tuka po~nuvam da se dvoumam okolu prefiksot na pos-led niot zbor od prethodnata re~enica - }e be{e li po dobro da napi{ev neli~nost? Spored mene naj-dob ro bi bilo da prestanam da se dvoumam bidej}i ne mo`am da tvrdam deka vo mene postoi pojavata na re~ena um.Sepak dozvolete mi da se vratam na po~etokot od tekstot i da napi{am deka sum iznenaden od toa {to vie se gri`ite i za takvite kako mene. Kak vi-te kako mene? Takvite {to se pra{uvaat kolku e pri fatliv neologizmot vo slednava re~enica: ,,Ispitot go polagam entipat (n-priroden broj).” Jas ne bi si dal tolku mo`nosti za potvrduvawe na sopstveniot neuspeh, zatoa {to se dobiva vpe~atok de ka ~ovek mo`e da pa|a mnogu dolgo bez da se tres-ne od tvrdoto dno. Ubavo bi bilo, koga spored nekoe pravilo na fakultetot, bi se ubival (pre po ra ~u-vam eutanazija kako za ku~iwata skitnici) sekoj {to po tri obidi nema da polo`i nekoj ispit. Pri-~i nite za edno vakvo, navidum surovo re{enie se mnogu prosti - ~ovekot {to dozvoluva samiot da se izlo`i na takvi poni`uva~ki okolnosti, naj ve ro-jatno ne se podnesuva sebe, a so toa i drugite lu |e, taka sekoe nepolo`uvawe e mislovno samoubist vo. Ottuka sleduva deka drugite lu|e treba da go ot-stra nat {tetniot ~ovek celosno, so {to isto vre-me no }e go nadomestat nedostigot od hrabrost na edin kata samata da se ubie i }e ja spre~at da

16

nanesuva {teta so svoeto bespolezno postoewe vo idnina.Ete, na toa se nadevam jas, mrzliviot Smrdimitar, sa kam da prestanam da postojam blagodarenie na na porot na drugite, isto kako {to postojam bla go-da renie na naporot na edni drugi dvajca po poz na-ti me|u narodot kako roditeli.

17

Literatorturnite glavanturi na Apsurdimitar

Mo~am vo forma na prostorna osumka, toa zna~i de-ka kamenot na mudrosta e vo mojot lev bubreg, a pesokta od dinite na Mars se dvi`i niz tubular-ni ot sistem na mojot desen bubreg i mi gi zadeva nefronite. Zatoa babuleto mi e polno so borna ki-se lina. Zatoa sonceto silno se vozbuduva koga mo~am nadvor, vo priroda. Toga{ na sonceto mu tek nuva deka ima embolija (prva bratu~eda na jam-bo lija) i vo istiot mig do`ivuva mozo~en udar, mu puka nekoj krven sad i krvta prska nasekade niz po-sranstvata na son~eviot sistem, oploduvaj}i gi obla ~iwata. Sonceto odi kaj grn~arot i si nara ~u-va novi sadovi. Oplodenite obla~iwa stanuvaat rozevi, a si legnuvaat portokalovi. Neboto si os-ta nuva nebesno sino, taka {to se postignuva silen kontrast. Koga obla~iwata se oplodeni lu|eto nosat temni o~ila. Oplodenite obla~iwa prediz-vi kuvaat embriovrne`i. Koga embriovrne`ite se silni lu|eto se {etaat naokolu so {lemovi za da se za{titat od udarite na embriodo`dot. Koga em-bri onite pa|aat nasekade, ̀ enite {to sakaat deca, legnuvaat na zemjata i pravat sve}i so ra{i re ni noze so nade` deka }e vdomat po nekoe od son ~e vite embrion~iwa. @enite {to sakaat da pra vat zimnica, slatko i drugi vidovi prehrambeni

18

rezervi nameneti za muvlata vo nivnite vizbi i {pajzovi, izleguvaat nadvor so golemi kazani pol-ni so {erbet, xinovski tegli so ocet, {i{iwa polni so formalin i revnosno gi pribiraat emb-rio nite. Decata gi {utiraat embrionite {to se ras frlani po trevnicite, tie igraat embriobol. Embrionite {to se zaka~uvaat so svoite papo~ni vrv ci na suvite granki se pretvoraat vo iznoseni patiki, dodeka ~avkite se sladat so nivnite so~ni o~iwa i mozo~iwa. Se slu{aat glasini deka nau~-ni cite nau~ile kako da go predvidat doa|aweto na emb riovrne`ite i deka za toa gi izvestuvaat medicinskite korporacii. Tie gi ispra}aat svoi-te mediko-agenti na terenot, za da gi soberat emb-rio nite i da gi iskoristat nivnite so~ni mo zo ~i-wa za lekuvawe na bogatite {to se bolni od Alc-hajmerova bolest. Otsega vnimatelno da se odne su-va{ so embrionite {to pa|aat vrz tvojata glava, zatoa {to mediko-agentite imaat zada~a da gi soberat site embrioni do eden, i imaat ovlastu va-we da gi odnesat site lu|e {to ̀ iveat vo radius od eden kilometar od mestoto kade {to nekoj bi se osmelil da dopre embrion vo naj blis ka ta fabrika za prerabotka na lu|e vo pa{teta. Zna~i, }e ima pa{teta vo izobilstvo i posilno }e go stegnat pre-hram beniot sinxir okolu na{ite vratovi. Ako pu{ tat vo optek u{te embrioni }e ima golem po-rast na bio-inflacijata, a ~ove ko vi ot `ivot }e pro dol`i da se obezvrednuva. Krajno vre me e da raz bere{ deka e te{ko i neisplatlivo da se odr ̀ u-va at {est milijardi i ne{to tela.

19

Seram vo forma na tristrana piramida. Sosedite mi se smeat, zatoa {to ~esto se povreduvam so sop-st veniot izmet. Iako sopstvenosta e ubistvena rabota, jas ne sum vinoven {to sapunot, so koj mi ja mijat usnata {uplina pred sekoe gadewe, pre`ivu-va te{ka identitetska kriza, voobrazuvaj}i si de-ka e transgenetski sladoled so misirkini perduvi i opa{ od do`dovnik. Sapunot guka kako gugutka, dodeka site go klocaat, zatoa {to znaat deka ak tan-tot ne postoi na nivo na tekstot. Podmetot mu go zakla petelot na indidirektniot predmet. Pod me-tot nema ni para za da ja plati taksata za lo{i pre~enici, zatoa parataksata gnie pod konteks t-ot. Kon tekstot! Site pu{ki se vpereni kon teks-tot, a tekstot e na tesno, avtorot o~ekuva od nego ne{to da zaraboti, tekstot e prinuden da se pros-ti tuira.Sedam i se deformiram.Mi te~at mrsuli vo forma na devetagolen konus, se bri{am so senoto {to na vremeto bilo zelena tre-va, si rastelo po ridovite i gajdite bile deca i bi-le po`ivi i go pasele i... Bolen sum od vospalenie na kotangensite i imam tumor na zapirkite. @e lud nikot mi visi na pra{alnik. Moite nedo re-~e n ici se roj od nastrveni fagedemi. Tie se samo eden obi~en ~ir od kal so miris na vlakna presno porasnati od gnojot na gabi~kite vo asfaltot i dam kite na rebrata kalemeni so banderi i vlaga od pe {a~kiot premin navednat vrz muvlata na ga le-bi te {to neprekinato se debeleat od zasitenite

20

masti vo rekata Vardar, pretvoraj}i se vo mrsno bez na~ajni mr~enici. Jasno e deka zgadot na sko pa-ni te e vo pubertet, no koj }e ja istrebi krvnata lo~-ka {to ne pla}a kirija? Ima li junak da izleze na ulicite bolni od {uga i da ja iskasapi krvnata lo~ka, dodeka taa podmolno se razleva naokolu? ]e ja sopre li nekoj stra{nata krvna lo~ka ili taa }e prodol`i da se razma~kuva po telata na slu~ajnite minuva~i? Telata izlo~kani so krv umiraat ved-na{. Pri~inata za nivnata smrt se pokriva, po-pra va, prikriva i prekriva so }ebiwa od pro strel-ni rani, jorgani od mevovi rasporeni so no` i jambolii od pregolemi dozi na hemoroidi. Site tela se frlaat vo i okolu kontejnerite za otpad. Tie se `rtvi prineseni na oltarot na potro {u-va~ koto rop{testvo vo ~est na bo`emstvoto Globa-li-za-cija*. Kontejnerite gorat, ~adat i smrdat bes kraj no, za da gi privle~at gladnite {to u`ivaat vo glasnite i gnasnite gozbi nameneti za ̀ elud ni-ci 97 pati pogolemi od telata na jada~ite. Naj-strv nite potoa }e stradaat od izgore~enici.Di{am vo forma na stodimenzionalen koren od spi rala na treta. Doa|a proletta. Biolo{ki ne-raz gradlivite plasti~no-najlonski kesi radosno {umolat na suvite granki. Visoko letaat, gore, go-re, do neboto. Kesite letaat povisoko i od bolnite ~avki {to pa|aat od zgradite kako kru{ki. Bio-lo{ ki nerazgradlivite kesi se tie {to raz gra du-va at. Duri i sonceto se pla{i da ne mu se zaka~at na zracite i da go izedat u{te neizgasnato. Son ce-to e voznemireno i prezema soodvetni protiv mer-

21* Ukradeno od @arko Trajanoski

ki za da se za{titi, toa si gi ostri zracite i samo se~e i silno pe~e s$ pod sebe, pritoa ve{to gi iz-beg nuva retkite ostatoci od ozonski obla~iwa. Nie site begame {to e mo`no podolu. Edinstveno, tu ka dolu, nie se ~uvstvuvame so ili bez bedno. Skrie ni sme vo studeniot i mnogu smrdliv ~ad {to polzi okolu na{ite tela i gi stroi na{ite misli koga go vdi{uvame, n$ soedinuva vo edna gnasno pri- sposobliva masa {to golta s$ za da se po is to ve ti so ni{to. Sonceto za nas ne pretstavuva mnogu go lema za kana, toa e samo edna prikaska za zapla {u vawe na malite deca pred gniewe, toa e eden mnogu star i par talav mit. So vekovi sonceto tuka ne se gleda. Vo ovaa sivotija {to ja ispolnuvame so praz nini, do deka taa n$ ispolzuva, o~ite se iz le ze ni od moda, tu ka pogledot e {teten za ̀ elud ni kot, a za sonceto zbo rot odamna si legna na bra{ no . Razberi deka pov toruvaweto e neizbe`no i nu`no. Sonceto tuka ne predizvikuva rak, za{to tu ka ko ̀ a ta e po li eti-len ska, tuka gazobrazite se pro da va at na kilo i se za ednokratna upotreba. Tamu po do lu se kloniraat ce li ili tretina kul tu ri, a le vo ima rezervni de-lo vi za site vidovi ga lak sii. Gazobrazite se po ot-por ni i od pancir i od az bes ten skafander. Tuka xu kelite kako mene gi lovat so {internet. Tuka kom p juteroriziraat za da se za brza naprdokot na ~o ve{tvoto, n$ hrabrat da se iz ra zuvame pove}e vo nu li otkolku vo edinici. N$ me rat vo bajti! Zarem bi tot ne e biten? Ima li bi tie bez bitka?

22

Zborganiziran kriminal

Pred da gi ~etka ulicite, uli~etkata Kletau~ita gi u~ela decata kako da stanat teliwa, prosto ka-`a no, bila u~itelka. Kletau~ita bila dobro prog-ra mirana u~itelka, samo takvite imaat mo` nost da rabotat vo u~itele{kata industrija. Skoro si-te deca {to minale na nejzinata proizvodna lenta bile spitomeni plastelinoglavci so neograni~e-ni mo`nosti za dooblikuvawe i podgotvenost za do`ivotno molzewe. Decata gi u~ela i samata se pu ~ela spored najnovite u~itele{ki merki. Edno vreme bila korisna za odr`uvaweto na poredokot, arno ama koga malku podostarela ja vbroile vo is-ko ristenite i ve}e ne se ispla}alo nejzinoto odr-`u vawe. Taka vo soglasnost so racionalizacijata, nej z inata u~itele{ka kariera morala da zavr{i, bilo doneseno re{enie da se ukine celata pro iz-vod na lenta na u~itelkata Kletau~ita. Duri i ja obvinile, deka pokraj plastelinoglavci bez odob-re nie proizveduvala i tap~-ovci, no ne ja odnele na reciklirawe, za{to i tap~-ovcite bile pod got-ve ni za do`ivotno molzewe, tuku & go kon fis ku va-le stanot i ja isfrlile nadvor da gi ~etka ulicite za da ja nadomesti {tetata {to mu ja napravila na po redokot. Poredok ili pogust, ne e va`no, va`no e de ka Kletau~ita se na{la do gu{a vo lajnata na

23

ulicata. Barem taka & se ~inelo na po~etokot, po-toa pre`iveala i so tekot na vremeto po~nala da gi sogleduva dobrite strani i vrednostite na ~et ka-we to na ulicite. Na ulicite imalo sekakvi lu|e, imalo mnogu {to ne bile izlezeni od u~itele{ ki-te proizvodni lenti, imalo mnogu {to gi molzele poretko od propi{anoto, a me|u niv imalo i u~iletki, koi se ~inele skoro nemolzlivi. U~i let-ki te bile najretki na ulicite, tie se dvi`ele po rabovite na uli~nite prikaski i valkanite tro-toa ri, tie gi u~ele lu|eto kako da letaat. Kle tau-~i ta mnogu gi zasakala prikaskite za u~iletkite i smelo se vpu{tila vo glavanturata na nejziniot `ivot, taa sakala da se uveri deka u~iletkite na-vis tina postojat. Po dolgogodi{no istra`uvawe, Kletau~ita po~nala da go osoznava Zborg, taka taa samata postepeno se preobrazuvala od uli~etka vo u~iletka. Taa doznala deka Zborg e neizmerliv zborganizam, koj go asimilira sekoj {to }e po~ne da u~i da zboruva. U{te so upotrebata na prviot zbor lu|eto bez isklu~ok stanuvaat del od Zborg, ne govoto postoewe zavisi od postoeweto na zbo ru-va ~ite i postoeweto na zboruva~ite zavisi od nego. Zborg e s$, Zborg e ni{to, Zborg obedinuva i raz-edi nuva, toa e mislovno dvi`ewe. Mikro orga niz-mite vo digestivniot sistem pomagaat pri vare -weto na hranata, mikrozborganizmite vo cent ral-niot nerven sistem se odgovorni za sozdava we to na glavanturite, so ~ija pomo{ se ostvaruva vrska ta so makrozborganizmot Zborg, taka {to se koj zboruva~ stanuva mo`na u~iletka ili u~ilet. No,

24

kakva e vrskata na Zborg so poredokot? U~i let ka ta Kletau~ita toa ne go otkrila zatoa {to pri pod-robnoto osoznavawe na Zborg se dovela vo sos toj ba na postojan zborgazam.

25

Drvostikov neofiks

Staviv eden volnen ~orap me|u stranicite na kni-ga ta so ruski fantasti~ni raskazi od prvata po lo-vi na na dvaesettiot vek, za da ne zaboravam kade zastanav. Zastanav na vtorata stranica od ras ka-zot “Starica” od Danil Harms, pri krajot na pr va -ta godina od dvaeset i prviot vek; ottuka po gle dot be{e za nigde, a izgledite za pre ̀ i vuvawe u{ te polo{i. Sepak, nekoi goveda i ponatamu pre ̀ i vaa nekakvi kni`evni trevki. Koga se vrativ od mo ~a-we to vo i okolu WC {oljata, knigata ve}e ne be{e vo mojata soba. Po~nav da ja baram niz stanot i ja vi dov kako bega niz poliwata i planinite s$ do bal konot. ]e ja ostavev da si odi, zatoa {to ne be{e moja, no bezobraznata kniga go ima{e obueno mojot volnen ~orap. Znaete, jas ne sakam da mi studi na stapalata, morav da trgnam po nea. Znaete, jas ne sakam dami, stud i na stapalata, morav da drknam po nea. Knigata skokna od balkonot, skoknav i jas po nea. Po nea, po nea, po nea... Glavata mi bu~e{e od tie zborovi. Najverojatno toa be{e samo pos le-di ca od toa {to padnav od balkonot pravo na gla va, no blagodarenie na tie zborovi prodol`iv da ja brkam. Sega s$ be{e nekako po{areno i s$ se raz-dvi ̀ i, duri i ulicite se ni{aa vamu-tamu. Mno gu se ma~ev da zadr`am nekakov pravec vo no vo-

26

nastanite uslovi, a knigata veselo si pot skoknu-va {e i si {lapka{e po bari~kite obuena vo mojot volnen ~orap. ^orapot be{e prestra{no pre pl a-{en od mo`nosta da se izdupi i skine. Dodeka tr-~av izbezumeno po knigata-apa{, nekoj mi podade {olja so kafe za da se osve`am. No jas bev krajno zbrkan i pomisliv deka toa e nekakva portabl WC {olja, pa zastanav, ja staviv {oljata na asfaltot i sednav vrz nea za da se svestam {to se slu~uva i da si gi spastram besmislite. Kafeto be{e `e{ko i se popariv na mnogu lo{o mesto, sripav so u`asen krik. Po~nav da se frlam naokolu vo majmunsko-rimski stil, se dr`ev za lo{oto mesto i rikav kako ma gare. Taka se najdov na sred ulica, site koli, ka-mio ni, avtobusi i taka natamu prevozni sredstva me gazea bez prestan. [tom }e me videa voza~ite ved na{ gi svrtuvaa svoite vozila kon mene. Za sre }a, brzo me sma~kaa i me svedoa skoro do ne vid li-vost, taka {to uspeav da se izvle~am do trotoarot. Na trotoarot bev navistina izvle~en i ras ka {a-ven, zatoa najgolemiot broj minuva~i so za~udeno gadewe me preskoknuvaa ili zaobikoluvaa, toa be{e ubavo, no ima{e i takvi {to gi nosea svoite glavi grdo-gordo i gordo-grdo nagore i ne ni za be-le ̀ uvaa deka nivnite |onovi gme~at ne~ii vnat-re{ ni organi. Ve}e otrpnav, koga ednoto oko {to mi ostana celo se strkala kon re{etkite na ot vo-rot za atmosferska kanalizacija, i tamu {to da vidam - knigata udobno smestena vo mojot izma~en vol nen ~orap likuva nasladuvaj}i se od gletkata ka ko moite o~ajni ostatoci se obiduvaat da se

27

zalepat so Neodrvostikofiks. Lepi, lepi, ne se lepi. Lepi, lepi, s$ lepi, se lepi, arno ama po kakov redosled? Nad ve|ata si zalepiv tri prsta, dva od stapaloto i eden koj znae od kade, i bez toa ve|ata od porano mi be{e zalepena na zadnikot, a toj ne be{e nazad, tuku napred pod laktot {to pro-dol ̀ uva{e so nos i slepo crevo od stranata kaj {to ‘rbetot se obvitkuva{e okolu ne{to ne od re de no... “^ekaj be, kako mo`e edna kniga da likuva i da se nasladuva, koga taa nema lik i setilo za vkus, a ni mozok {to bi gi primil tie drazbi za da gi pre ra-boti vo soodvetni ~uvstva i misli” - si pomisli edno del~e od mojot rasprsnat mozok {to sega se {e ta {e nasekade niz gradot zalepen na bezbroj do-toga{ nepoznati ~evli. I toga{ mi stana gnasno jasno deka sum preteral so lepiloto, go sobuv ~o ra-pot od mojata glava i mu go natnav na najbliskoto obla~e pred da zapla~e, gi pluknav par~iwata vla` na hartija {to zaostanale vo mojata usta, vidov deka sum odgrizal zna~itelen del od knigata i deka stanot e kr{. A knigata ne be{e moja i sta-not ne be{e moj i nieden napu{en (napi{an de) zbor ne be{e moj. Ednostavno glavata mi bu~e{e od tie zborovi...

28

Popladne vo parkot (plagijat miks)

Ma~otilda vleguva{e vo u{te eden park. Parkot u{te edna{ vleguva{e vo Ma~otilda. Be{e pop-ladno. Prodava~ot na parkovi stoe{e na vlezot od edna semka. Semkata vleze vo posteweto na parkot na prodava~ite. Odzadi po detskite fustan~iwa se su{ea bitovite na noviot haus. Noviot haus gi su {e{e svoite bitovi, odzadi - na detskite fus-tan ~iwa. Semkite go viknaa povtoruvaweto tri-pa ti, kako da e prodava~kata neodreden lozung. Ma ~otilda nema{e kosa zatoa {to ~eloto zaokrug-le no & pa|a{e vrz pra{alnikot. Otvorete gi por-ti te, neka vleze nepoznatiot, ~u Ma~otilda. Sem-ki te viknaa u{te eden prdava~. Pozdrav, ~u Ma ~o-til da. Cve}eto vleze me|u dva reda. Cve}iwata tru bea vo site oblici, se krevaa i se spu{taa. Nad zem jata, nisko, pominuva{e topol veter. Na tab la-ta pi{uva{e n e g a z i j a t r e v a t a , vetrot tr e ba da duva so trubite od cve}iwata. Cve}iwata se vra }aa kon svoite koreni, nazad vo ̀ oltoto kralst -vo, vo potraga po fosiliziranite anarho-fe mi-nist ki. Vetrot nose{e `olt prav od cve}iwata. Vetrot & go potkrena pra{alnikot i toj sosema kriv zaprilega na kosa. Se voodu{evuva{e, oku r-`e na so brzawe. Na dnoto od parkot kulpata na pa-te tikata sede{e na ~uvar {to jade semki. Pro da va-

29

~ot na senki nose{e rakav na ̀ oltata lenta. Toa e od Ma~otilda pomisli zna~eweto. Specilajna otpi~ kon mojot pratenik. Ma~otilda nedivlivo se polokni. ^urvarot vide: kon nego bode{e Ma ~o-til da i se nasmevnuva{e. Potoa se navedna za da & ja vrze vrvkata od ~evelot. ^urvarot se ogradi od po gledot za da ne se provlekuva kako dete {to krade cve}iwa. Ma~otilda odmina. Ma~otilda na patetikata najde izguben ~e{el. ̂ e{elot be{e ro-zov. Balgodaram, re~e Ma~otilda i nedoredeno se pokolni. Naokolu ima{e sekoj. O, dale~ni trevi so kosi od zvreli dvojki, doa|am. Vo parkot vleguvaa i deca od osnovno u~ili{te, rakuvaj}i se so dr{ ki-te. Decata vidoa: Ma~otilda se navdena na leite so cve}e. Ma~otilda krade cve}e, pomislija dec a-ta. Cve}e, rekoa samo decata. Mir, re~e uli ~et ka-ta. Cve}eto ne smee da se kine. Cve}eto e ko ris te-no. Na patikata stoe{e foto-grav. Ma~otilda bo-de {e nosej}i golem ~e{el. Edna sminka, re~e fo-to-gravot, dodeka fotografot pe~e{e dve snimki. Va{eto minuvawe po ovaa pateka }e bostane pra-zeno vo vremeto. Va{eto {inuvawe so ovaa patika }e ostane zapreno vo vremeto. Va{eto zinuvawe po ovaa patka }e ostine parezno vo dremeto. Va{eto skinuvawe na ovaa patetika }e se sostane porazeno so bremeto. Ma~otilda bez nos - taka }e se vika sli-ka ta. Vie }e ostanete bez nego za ve~ni vremiwa. Ma~otilda brgu si go stavi ~e{elot namesto nos. Stakloto od okoto na aparatot blesna somnitelno. Moment, re~e foto-gravot i vleze pod crnata po-prav ka. Decata zastanaa otstrana, dr`ej}i gi us-

30

ti te otvoreni. Gledajte, re~e uli~etkata, ottuka }e izleta ptica. Foto-gravot se meste{e dolgo pod pokrivkata, pomrdnuvaj}i so gazovite. Ma~otilda vleze vo {ibaweto. Od {ibjeto izleta ptica. Ej, viknaa decata, pticata. Ma~otilda izleze na dru-ga patetika. Prvata zaseda e izbegnata, re~e gnas-no. Dogledawe ednook musketaru. Stariot yid po-mi na pokraj Ma~otilda. Me|u paja`inata ima{e kamewa. Na edniot kraj sede{e pajak. Demne{e po patetikata, kaj {to pomina ̀ ena vo grozov fustan, butkaj}i detska koli~ka. Od koli~kata se uka`a sina glava so tenok vrat, se ~u razbirliv zvuk. ]e vi napravam vareni stap~iwa na site, im vikna toj od daleku. Ne sakame, viknaa decata vo hor. Treba sega da gi popravame yidovite. Site }e ve napra-vam {areni vrap~iwa, se ~u od blisku. He, sakame, viknaa decata vo hor. Decata crtaa ku}a vo pravta. Toj nezabele`ano vleze vo pretsobjeto. Ku}ata be{e prazna, decata ne bea u{te nacrtale pok u}-ni na i na sekade raste{e praz. Decata nemaa kade da se skrijat. Treba{e da se vnimava kade }e se stap ne. Skalite vodea kon vizba {to ne se gleda{e i site se pra{uvaa od kade se izleguva na po kri-vot. Treba{e da se vnimava kade }e se stapne. Ma-~o tilda stapna vrz edno pokrupno dete, mu ja sma~-ka glavata kako da e domat, se navedna da go raz gle-da i gi zapra{a pre`iveanite deca dali imaat da & rasitnat. Izlezete, re~e edno dete, butkaj}i ja. Odete kaj drugite vozrasni lu|e, re~e drugoto. Bla-go daram, re~e Ma~otilda, go zaka~i porane{noto de te na pra{alnikot, go krena do svojata nevid li-

31

va usta i sladostrasno go progolta. Jas so za do-volst vo bi ostanala vo va{ata gostilnica... Pa, taa e xinovski {trk, kriknaa decata, se raskokaa ka ko `abi i za mig bea vo koli~kata, tamu im be{e pretesno i moraa {to poskoro da go isfrlat be be-to. Ma~otilda ode{e po patetikata, zagledana vo drvjata, sonceto {ire{e i stesnuva{e bleskavi temnini vo crveniloto, no od kade se izleguva na po krivot? Na esen lisjata se pretvoraat vo ~ips i pa |aat od drvjata na zemjata. Skitnicite i drugite si roma{ni gi sobiraat od zemjata za da se pre hra-nat preku zimata. Drvoto se izdol`i i zacvrsna vo vozduhot. Ne{to igrivo se uka`a i pak is~ezna. Uba vicata so {uma na rabovite, se seti taa. ̂ e {e-lot be{e rozova mamka. O, dvojko so med {to mirisa na gor~liva {uma i race na letna osanemost, doa-|am. Na patot ima{e mnogu pre~ki, no Ma~otilda ne ja smeni programata, {ibaweto & se zaka~i za ra kav. Belite plodovi sepak & padnaa na trevata. Soncobran, paprat, ra~ka, fustan, {iroko iz vit-kan cvet, pomisli taa. Zad drvoto se ~u {um i se po ja vi de-belata latica na fustanot. Tvojot bod potsetuva na eden mal do`d, re~e Ma~otilda. Od daleku, po patetikata se uka`a foto-gravot. Ma ~ o-ti l da klekna. Vo jasniot vid na prduvestiot fus-tan poleta pretr~uvaweto, {umej}i. Ma~otilda na pravi otvor vo lisjeto. Vo ramkata od dlankite se uka`a trevnik, vla`no crven. Na sredina stoe-{e nogarka so prskalka {to bavno se trte{e i vr-te {e. Ma~otilda se seti na lekcijata po fizika za trieweto. Prirodnite naviki se protiv mene, re-

32

~e gnasno. Sepak, ~e{elot e tuka, se priseti Ma ~o-til da. Na patetikata ve}e go nema{e foto-gravot. Zad grmu{kite is~eznuva{e negovata glava, okur-`e na so gnoj od zlatni mu{i~ki. Dogledawe sve ti-te lu, re~e Ma~otilda. ^uvaj ja sigurnosta na ne-pro menlivite vidni poliwa. Ma~otilda pojde kon dlabo~inata na parkot. Ja bolea nozete. Od dnoto iz leta ptica. Vo ribnikot decata im frlaa na kiflite par~iwa od ribi. Vo mrsnata voda na ezer-ceto se gledaa prejadenite kifli, bea nabab re ni do raspa|awe, no i natamu al~no go lapaa pej sa ̀ ot, po koj se brkaa i si drkaa deca so glavite udolu. Od dnoto izleta ptica. Ma~otilda najde klu pa. Na kul-tapa sedea o~ila so ~ovek i race vo de bela kniga. Ma~otilda ja otvori debelata kniga, & zaprilega na fotografski aparat. O~ite zad o~i-lata se pomrdnaa. Od dnoto im izleta ptica. Slo-bodno, pra{a Ma~otilda. O~ilata so ~ovek ja sko-paa knigata. Povelete, rekoa tie. Se {etate, za-pra {aa. Se te{am, Re~e Ma~otilda. O~ilata so ~o vek zamol~ea. Znaete deka Vlada Uro{evi} se ko-ga{ koga go ~ita ovoj razgaz se prevrtuva vo svojot grob, pra{a Ma~otilda. No, toj e `iv, a ti si skr-{en moliv, mu odgovorija o~ilata so ~ovek. Da, da, znam deka prevodot e nevozmo`en nu`nik, ili na an gliski - Translej{n iz imposibl, bat ne se seri, vozvrati Ma~otilda. Da, da, ve znam jas vas da da is-ti te, vie si go prireduvate sopstveniot zakop u{-te pred kriti~arite da ve za~nat, ne popu{taa o~i lata so ~ovek. Dobro de, priznavam deka sum di-le tant ski fintaxija i deka prezemam efe-merki

33

vo svoite tekstovi, no ve molam da zboruvate po tiv-ko, oti }e n$ ~ujat ~itatelite, pro{epote Ma ~o-til da i se predade. Zad drvjata se slu{aa da le~ n i-te {vareni g(l)asovi na lu|eto {to se sobiraa. Na aero mitingot {to be{e na sred park ima{e aero-drom. Po vozduhot kur`ea afioni i sitni insekti. Stari~ot so pra{ilnik kako kosa vide: od drvoto poleka pa|a{e, trtej}i se vo vozduhot kako nekoj sme{en starovremski mazohizam, Ma~otilda so plod, petel, petelka, list i glist. Otide kaj bra }a ta Rajt, re~e stari~ot. Vie ste istori~ar, pra{aa o~i lata so ~ovek. Jas gledam koga nekoj stanuva is-to rija vo najlo{ata besmisla na zborot, re~e sta-ri ~ot. Treba da se bide strogo nau~en, rekoa o~i la-ta so ~ovek. Po patkata pretr~a i gu{ter. Na grbot ima{e zapis so arapsko pismo. Ej, ne vikna sta ri-~ot. Da ne pi{uvate pesni, pra{aa strogo o~ilata so ~ovek. Se obiduvam da ne prepi{uvam, gim na zis-ki sere`livo promrmori stari~ot. Za n i ma vaj te se so ne{to poseriozno, rekoa o~ilata so ~ovek. So botanika, da re~eme. Stari~ot so pra{ilnik ka ko kosa re~e: Pomo`ete mi. Bi vi bil bla go da ren, ako uplatite skromna suma od 10000000000000 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000

34

00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 evra na mojata smetka. Jas iskreno se kajam, se ~e stari~ot. Treba da se bide nau~en, rekoa o~i la ta so ~ovek. Svetot serko osiroma{uva{e. Cve}eto ni{a so glavata. Edniot del od parkot stenka pod ob lak. Boite mu se menuvaa. Svetot potonuva{e vo ze len stenkav ribnik. Ednostavno, svetot odamna be {e poistoveten so smetot. Svetot be{e pre na se-ren. Povtoruvaweto e vozmo`en nu`nik? Mo`ebi doa|a, pomisli stari~ot so pra{ilnik kako kosa i go stisna ~e{elot. O, devojko so sonlivi trski od pod vidot prsti, te pre~ekuvam. Bidi dare`liva i doz voli da ti gi otse~am sonlivite trski za da si na pravam piski za mojata gajda. Bidi dare`liva i doz voli mi da go otse~am konopot {to raste na tvo-ja ta glava za da go namotam na moite piski, dozvoli da te oderam, zatoa {to mevot na mojata gajda pov-tor no se dupna. Toga{ ve}e nema da ti trebaat tvoi-te koski i jas }e mo`am od niv da napravam br ~a lo i gajdarka za mojata gajda. Bidi dare`liva i bidi mojata gajda, `rtvuvaj se za umetnosta. Duri i ne e nu`no da te ubijam za da bide{ mojata gajda i da se raspla~am, za sebe, niz tebe. Samo ti bidi da re` l-iva... Stari~ot so pra{ilnik kako kosa stana i se pokloni. O~ilata so ~ovek poglednaa: na pate ti-kata vetrot vrte{e mala pra{inska truba. Vie o~e kuvate nekogo, pra{aa o~ilata so ~ovek. Da,

35

re~e stari~ot, o~ekuvam. Treba da dojde edna dvoj-ka. Zo{to la`ete, rekoa o~ilata so ~ovek, pa jas ve}e vi prodadov eden kec. Stari~ot se scrvi. No jas go imam ~e{elot, re~e pla{livo. Sega e docna, jas }e ve oslobodam od nego, vie i bez toa ste ve}e crv, rekoa o~ilata so ~ovek i go stavija crvot-po ra-ne{en stari~ so pra{ilnik kako kosa, vo xeb. O~ilata si go soblekoa ~ovekot i go frlija vo eden mravjalnik. Da pojdeme na ribolov, rekoa. Crvot u{ te pove}e se scrvi. Oblakot be{e otiden nekade. Bo tanikata e nauka za rastitelnite organizmi, re koa o~ilata. Razbirate? Vlegoa vo trevata. Cv e }i wata imaa pra{alnici vo slu`ba na pra{nici. Nad trevata stoe{e bockava glava so modro oko. Crvot vide kruna. Toj posaka da ja skine. Glavata samo se zani{a. Toj po~uvstvuva bolka. Na prstot se uka`a kapka krv. [to ima, rekoa o~ilata. Trp-ka va stepska karlica, re~e crvot cicaj}i go pa le-cot. Razbojni~ka dignastija na amazonki. Ni{to nema, ograbeno e, edna temna praznina, toa e s$. Ne ~i tajte gluposti, rekoa o~ilata. Toa e obi~en Can-na bis Indica. Prosto re~eno, konop. Crvot pog led-na: vo trevata navistina ima{e samo treva. Ne{-ta ta si se stavaa na svoeto mesto. Crvot sedna vo trevata. Edna peperputka mu zastana na uvo. Aerodrom, se seti toj, tamu ̀ iveam, si re~e. Belite voz du{esti top~iwa od gluvar~e prilegaa na pa-do brani. Crvot ima so {to da sleta pravo na svojot bal kon. Isu{eni obla~iwa na avgustot, re~e cr-vot. Vnimatelno go skina ednoto obla~e i si go is-ce di vo usta, be{e u`asno `eden. Nad nego stoeja

36

o~i lata. Obi~na Amanita Muscaria. Podobro zani-ma vajte se so saprofiti, rekoa tie. Crvot zdivna nata`eno. Vo ra~kata mu ostana samo ne~ija raka vo vid na izvi~nik. Naokolu letaa samo grabnati boinzi, mali bombi so osiroma{en ili zbogaten ura nium, proektili tomahavk, kupi{ta paketi so antibiotici, pisma so bakterisko iznenaduvawe i po nekoja vre}a so genetski modificirano ̀ ito za gi otrujat pregladnetite {to slu~ajno pre ̀ i vea-le. Primer za prisposobuvawe, rekoa o~ilata. Ra-{i ruvawe na domenot na rasploduvaweto. Znaete li, dodadoa, deka vo su{nite krai{ta postojat bil-ki koi so godini o~ekuvaat do`d koj }e im gi omek-ne me{unkite. Bez toa ne bi mo`ele da se raz mno-`at. Razbiram re~e crvot. Samo, prirodnite zakoni se protiv mene. Sepak, vie naprduvate, zna-~aj no zaklu~ija o~ilata. Crvot zami`a. Pak imam halucinacii, re~e. Nepopravliv sum. Ne bidete zdo deven, rekoa o~ilata. Pra{alnikot vozbudeno se ni{a{e. Sekade se gledaa vizantiskite {ari. [to pravite tuka, vikna ~uvarot. Izlezete ved-na{! Dali ste videle nekoga{ pol`av so vi zan tis-ki {ari? ^uvarot is~ezna, kriej}i gi namerite. Svetot ottuka se ~ine{e mo{ne mal. Decata vo par kot poka`uvaa kon neboto. Oblaci, vikaa de ca-ta. Pir! ̂ ir! Mir! ...de, rika{e uli~etkata.

37

Crevolucija

Jas imav ko`a od ‘r|osan kafez. Edna rentgenska snimka od tuberkulozni beli drobovi so bezbroj ka-ver ni se preprava{e deka e mojata du{a. Jas imav glava, pozajmena od eden krap {to se raspa|a{e zad utre na plo~nikot. Jas imav noze, arno ama pred sto godini mu gi ostaviv na eden }orav biolog, da gi ~uva vo svojot herbarium, iako toj be{e cvrsto ubeden deka sobira insekti. Jas imav race, no lih-va rot ne mi dozvoluva{e da si gi zemam i da po~-nam povtorno da gi koristam. Creva ima sekoj. Jas ne bev isklu~ok. I moite creva bea od vobi~aeniot klet-o~(a)en materijal, so voobi~aena dol`ina i voobi~aen oblik. Moite creva ne bea nitu zajmeni nitu ukradeni, no vo bankata ne sakaa da gi skrijat vo nekoj sef, zatoa {to crevnata sodr`ina za ban-ka rite e bezvredna. Bankarite se navredija i tol-ku se nalutija {to gi pu{tija tepa~ite da me is kr-{at od }otek. Jas pre`iveav i prodol`iv revnosno da se gri`am za moite creva. No, moite creva ne prestanaa da pra vat vreva. Tie pravea vreva koga bea prazni, pra vea vreva koga bea polni, no najmnogu vrevea ko-ga bea bolni. Crevata mi krkorea za{to bea prazni, se bunea za-toa {to pak gladuvav, a jas kutriot gi molev da bi-

38

dat potivki za da ne se sramam pred lu|eto. No, tie ne popu{taa, krkorea u{te posilno i me nateraa da napi{am raskaz za nekakov si konkurs so ne kak-vi si pari~ni nagradi. Na crevata im bea pot reb-ni tie pari za da se napolnat povtorno so hrana.Pod uslov da osvoev nekoja pari~na nagrada i da gi napolnev moite creva, tie }e po~nea da izdrignu-va at, da mi pra}aat kiselinski poraki do ustata, da prdat silno i da se bunat protiv lo{iot izbor na hranata. Vo tie uslovi jas }e bev nemo}en da gi sop ram i ne bi mi ostanalo ni{to drugo osven da se pre sramam.Ne mo`ev da ja ~ekam pari~nata nagrada, morav so ne{ to da gi napolnam moite creva. Se nurnav vo dla bo~inite na najbliskiot kontejner za da pro-naj dam nekakva hrana. U`asno smrde{e i be{e mno-gu gnasno, no jas se presramiv u{te pred dve re ~e-nici. Taka si gi razbolev crevata. Tie stanuvaa vis tinska napast, sednuvaa vistinska napast, leg-nu vaa vistinska napast, im falea u{te krilca i }e poletaa vistinska napast. Toga{ crevata po~ naa podmolno da puvaat, razorno da povra}aat i isto{tuva~ki da prolivosuvaat. Moite creva se pret vorija vo crvi {to se gostat so le{ {to ska-puva. Odamna mi stana jasno deka moite creva up ra v u va-at so mene, jas ne bev ni{to drugo osven eden muv lo-san yid, lo{a fasada {to tro{i vozduh, voda, ze-len ~uk, ovo{je i delovi od ubieni `ivotni. Se prepravav deka postojam so toa {to im pre~ev na

39

drugite zazemaj}i golem del od nivniot `ivoten prostor, zatoa {to crevata taka me nau~ija. Moite creva ve{to se krieja vo vla`nite smrdlivi i mra~ni {uplini na mojata telesna ru{evina. Me prinuduvaa da trguvam so licemerie i da kri um ~a-ram ramnodu{nost. Pravev se so namera da ja na ma-lam postojanata glad na moite creva, no toa be{e ne vozmo`no. Bev pretesen za moite creva. Po~naa da baraat benificiran sta`, zatoa {to rabotea bez prekin vo ekstremno te{ki uslovi, vo temnica, bez struja, vo slabo zatopleni prostorii, izlo`eni na razno-gaz ni gasovi kako metan i sl. Po~naa da yirkaat od mojot anus koga serev vo javnite nu`nici, sakaa da go vidat svetot. Pravea planovi kako da se oslo bo-dat od dvaesetgodi{noto ropstvo. No, i jas si imav nekakvi planovi. Pregovarav so niv i dojdovme do zaklu~ok deka na{ite stavovi i ne se tolku sprotivni, gre{enieto za na{eto ne do-raz birawe be{e na povidok. Crevata odlu~ija da se otcepat, a jas samo sakav da gi pro{etam na ~ist voz duh, da im go poka`am sonceto, da gi iznesam pred o~ite na javnosta, da gi zapoznaam so moite pri jateli, za{to moite prijateli treba{e da bidat zapoznaeni so mojata su{tina, so toa {to me prd vi`uva{e i... Ha, ha, ha! Jas la`ev! Sakav da gi zapoznaam moite pro tivnici, ja nau~iv anatomijata napamet, po-seb no delot za vnatre{nite organi. Sakav da ja raz otkrijam sekoja nivna tajnalajna. Sakav da im

40

po ka`am koj e glaven, sakav da go osvojam svoeto te-lo kako {to Aleksandar III Makedonski go osvoil sve tot, sakav da go razmrsam toj smrdliv jazol na `i votot isto kako {to toj se spravil so Gor di e vi-ot jazol. Vo kujnata ima{e sekakvi no`evi...

41

Prdvidliva prikazna

Murxo be{e neverojatno poslu{en. Cela naselba ja pro{etavme. Se ka~uvavme po skalite, treba{e da stigneme do posledniot kat. Murxo sekoga{ odi pokraj yidot i sinxirot mi e namotan za da ne gi voznemiruvame kom{iite. Babata od vtoriot kat se simnuva{e so bastunot, znaev deka odi da kupi mleko od prodavni~kata dolu, za{to pred nekoj den ja sretnav na izlezot od zgradata i me zamoli da & kupam mleko zaradi mrazot. Toa utro nema{e mraz, ima{e sonce, li~e{e na prolet, jas se ponudiv da & kupam mleko. Normalno prifati, za vozvrat se ponudi da go dr`i Murxo duri da go donesam mle ko-to. Ì go dadov sinxirot i trgnav nadolu. Odev na-kaj prodavni~kata i se mislev zo{to go pravam se-ga ova, pa jas ne sakam da im pomagam na lu|eto... Gledam mi dala cela iljadarka za ~etiri mleka - a da izbegam jas za Meksiko so parite? A be ajde, }e me fatat na granica, }e pukne rezil! Vlegov vo pro-dav ni~kata i vikam: “Dajte mi ~etiri mleka.” Pro dava~kata mi vika: “Nemam sitno otsabajle. Odi rasitni.” Izlegov od tamu i otidov do pro dav-ni~kata vo zgradata otsprotiva. I tamu nemaa sitno. Trgnav nakaj bankata {to e na drugiot kraj od naselbata. Tr~av, slu~ajno da ne umre babata od ~ekawe i mi tekna deka jas go pravev toa zaradi

42

Mur xo, a ne od nekakvi... {to znam tamu... so~uvst-va i so`aluvawa. Mi trebaa sojuznici, ne{to dob ro da ka`at za mene, oti imav ~uvstvo na vina, Mur xo mnogu silno lae, cela zgrada e~i. Toa i mene mi pre-~i, ne pa na kom{iite - kaj se ~uvalo ku~e vo zgrada? Si mislev deka site me pcujat za toa, tuku aj, majka mi i tatko mi go donesoa edna{ koga se vratija od pazar, merak im e, mesto vnu~e, ku~e... Jas `iveam na nivna smetka i nema {to da se bunam, plus me budi rano-rano i taka, skoro sekoj den mo`am da go gledam sonceto dodeka izgreva. Go kupiv mlekoto, se vra}am pak nagore i {to da vidam - babata se spro strela, cela sokr{ena, mrtva! Murxo ja li ̀ e-{e po liceto, ama xabe. Gledam sinxirot & se za mo-tal okolu nogata, Murxo ja povlekol po skalite! Odozgora se simnuva nejziniot vnuk, go ispu{tiv mlekoto... Vnukot po~na da vika: “Izgore lon~eto, pre te~e mlekoto!” [to se dere{, be!!! - mu svikav. Se str~av kon nego, go fativ, go treskav od yidot, go frliv od tre sal-na ta. ]e im se seram jas na kom{iite! Ja zapaliv zgra data, go staviv Murxo vo ranecot, se ka~iv na to ~akot i izbegavme za Meksiko.

43

Avtobusite gi zbli`uvaat lu|eto

Na 26 Oktomvri Mitru{ prestana da se vozi so to~ak, za{to mu pristude. Slednoto utro, Mitru{ si kupi u~eni~ko-studentski bilet od JSP - po poz-nat me|u narodot kako ‘slobodna’. Toa ime mu se do-pa |a{e, zatoa {to toj saka{e sebe da se smeta za anarhist. Taka Mitru{ re{i cel den da se vozi so avtobusite niz gradot, koristej}i ja ‘slobodnata’. Toj mora{e da proveri {to se krie zad pri mam li-va ta etiketa. Mitru{ zastana na postojkata i ~e ka-{e nekakov avtobus. ^eka{e i be{e zagri`en. So toa {to si kupi ‘slobodna’, toj u{te edna{ go pri-fa ti i go poddr`a potro{uva~koto rop{testvo, is to taka go dade i svojot udel vo bezumnoto za ga du-va we na prirodata. Eden avtobus pristigna i Mitru{ se ka~i vo avtobusot. Ja poka`a ‘slo bod na-ta’ i mu dozvoli na voza~ot da go vozi kaj saka i ka-ko saka. Mitru{ si sedna na mestoto, dlaboko vo sebe znae{e deka i pred da vleze vo avtobusot si be{e poslu{en rob, bidej}i i to~akot mu be{e ku-pen od prdavnica. Mu tekna na rudarite, na lu|eto od topilnicite, na rabotnicite {to go sklopile to~akot, na naduenata cena {to ja plati... (Eve, ba{ sega mi pristigna edna ubava zabele{ka od Rumena {to mora nekade da ja vmetnam - “treba da do dade{ deka robstvoto ti se zgolemuva zatoa {to

44

ne mo`e{ da se ka~i{ vo prifaten, a takvi naj mno-gu doa|aat koga si sloboden.”) Zaklu~i deka ‘anar-hist’ e etiketa {to toj samiot si ja zalepil od ~a lam. Toj samo se obiduva{e dobro da ja odigra svo ja ta uloga. No sepak, misle{e deka ima podobra ulo ga od tie {to si bleat doma pred tele-vizorot. Be {e gord {to doma tele-vizorot im be{e u{te od minatiot vek, pa moraa da go udiraat za da proraboti, toj be-{e protiv sekoj vid na nasilstvo, ne go udira{e tele-vizorot i taka istrajno odbiva{e da si go plak ne mozokot so dvi`e~kite sliki~ki. Da gle da-{e tele-vizija }e znae{e deka i Mateo (lik od bra-zil ska TV serija so stotina epizodi) e anarhist kako nego. Toj saka{e muzika, no i cd pleerot mu be {e rasipan. Voza~ot go slu{a{e opus 87 za pijano, violina, viola i violon~elo vo E-ma`or od Dvor ̀ ak, a dvajca od prvite sedi{ta se majtapea so ne go: “Kaj si be, Mocart?” Voza~ot samo si voze{e i i~ gajle ne mu be{e. Tret dovikna: “A be, seqaci toa e Betoven! Ni{to ne znaete!”. Mitru{ se iz ra du va, mu mirisa{e na vozbudliva avtobuska avan tu ra. Voza~ot se iznasmea i nagazi na gasot. Decata od nazad vikaa: “^i~ko, ne vozi{ kompiri!” Ve se lo, veselo! - si pomisli Mitru{. Smrde{e na naf ta i be{e za~adeno. “Hm, javen gradski prevoz? Ka de li }e stigneme ako prodol`ime vaka?” - si po-mis li Mitru{. Ne stignaa daleku, avtobusot se rasipa po tri stanici. Mitru{ si po~eka u{te malku, gi gle da{e xukelite kako si igraat na sogazeniot trev nik i toga{ dojde drug avtobus. Edno gulap~e skokna od trotoarot pred golemoto

45

avtobusko tr ka lo, samo mig podocna toa be{e u{te edna obi~na ma~kanica na asfaltot. Mitru{ ne mu obrna mno gu vnimanie na gulabot-samoubiec, iako i toj be{e sli ~en poserko so samoubistveni nagoni, i taka mir no si vleze vo avtobusot. E, ovoj avtobus ve}e be{e poln i nema{e mesto za sedewe, site bea zafateni so me|usebno gme~ewe i gazewe. Bea natiskani kako sardini vo konzerva, a mesto so maslo, se podma~kuvaa so sopstvenata pot. Vo za~ot ne slu{a{e Klasik ef-em, tuku Em-xi. To-ga{ na Mitru{ mu tekna, deka spored Nikola Ma-xi rov vo privremenata avtobuska zaednica, so se-koj nov patnik, na{ata, poedine~na, patni~ka, od-go vornost kon voza~ot se namaluva vo odnos na ko-men tarite za izborot na muzika i zatoa si mol~e{e i si slu{a{e. Ne mo`e{e da si gi zatne u{ite za{to so ednata raka ja dr`e{e {ipkata za da ne pad ne. Avtobusot pomina pokraj eden bilbord, Mitru{ pro~ita - “Opu{ti se, pu{eweto e {tetno po zdravjeto.” Mitru{ posaka da se opu{ti, da ja pu{ti {ipkata {to ja stega{e cvrsto i da dozvoli za nego da se pogri`i zakonot za inercija i lu|eto {to bea natiskani vo avtobusot. Sepak Mitru{ be-{e svesen deka ne se nao|a na koncert i deka vo av-to busite ne e prepora~livo da se pravi {utka, a ne li i muzikata ne mu se dopa|a{e. I, lu|eto bea na tiskani vo avtobusot, i Mitru{ si se nadeva{e de ka }e se najdat nekoi junaci da go kamenuvaat av-to busot i so toa da ja razbijat zdodevnosta. Do Mit-ru{ zastana edno tip~e {to si zboruva{e na mo-bil niot vgraden vo vnatre{nosta na negoviot

46

~e rep, budala! Mitru{ se izraduva deka }e mo`e da go pri slu{kuva negoviot muabet i si gi na~urli u{i te......E, tekst~e, tekst~e, znae{ li ti deka te prdadov na edni od televizija Telma? Da be, si sednavme na edna klupa vo gadskiot park so Sotir li se vi ka-{e...? Mite snima{e, a jas tresev te{ki gluposti pod izgovor deka odgovaram na pra{awata {to mi gi postavuva{e Spase. I taka me pra{uva za tebe i jas im priznav, ama ne im ka`av s$. Ne im ka`av deka vo delot {to u{te ne ti e napi{an treba da se pojavi eden avtobuski masturbator {to }e izede }otek od edna `eni~ka so ~ador. I taa `enata }e go mava so ~ador~eto po glava i }e mu vika |ubre edno mr{ nadvor i }e go istera od avtobusot. Pa ne im ka`av deka }e go sednam Qube Ligaviot do Stojka Bojkovska kako izraz na mojata blagodarnost za uba-vite migovi {to gi minav so nea za vreme na moi te studii na feelolo{kiot fuckultet. Isto, ne im ka`av za toa, kako trite [iptar~iwa od moja zgra-da patuvaat eden kup stanici samo za da mo`at da bu~at vo edno ku~ili{te na nivniot maj~in ja zik i posle se falat deka po futuro-geografija do bi vaat pogolemi ocenki ako ja nacrtaat Albanija pogolema od son~eviot sistem. A be, mnogu raboti ne im ka`av, ne im ka`av kako skri{no si jadam mr suli dodeka... Ej, ova ne se va`i! Ne im ka`av za ̀ e nata {to saka da go tepa deteto vo avtobus zatoa {to e nemirno i deka deteto & vika deka e kurva, pa taa bara podr{ka od drugite vo avtobusot koga i toa }e po~ne da ja udira, pa kolku e zanimliva taa nivna

47

pretstava, plus i redovno se prika`uva vo Dvojka - pretpladne okolu sedum i popladne po tri ~asot. Ne im ka`av deka dva pati dosega kupiv mle ko za babata od vtoriot kat, ama toa nema nikakva vrska so tebe... ne im ka`av za opasnata kontrola {to go zastreluva sekoj {to nema bilet. Vidi, toj Spase, ili Sotir be{e, posakal da si popolni 3-4, najmnogu pet minuti od emisijata so razgovorot, ama be{e prvi april, decata se {etaa so maski i me ne s$ mi izgleda{e kako te{ka zaebancija...Pa me pra{uva{e ne{to tamu za drugite moi tvor-bi, pa za iskrenosta i ne znam tamu ne{to za iz ra-zot, pa majka mi mi se javi od rabota da me pra{a kako sum si pominal, pa Mite ne saka{e da spom nu-vam imiwa, koga gi pra{av dali smee da gi sta vam vo raskaz, a pred toa me snima{e kako vozam to~ak, pa Sotir re~e deka }e izmontiral s$, ima{e i edna tetka {to ne si go ka`a imeto dovolno gnas no za da go ~ujam {to mi dade mastika i taka si xva kav, se zanimavav, im zborev za nekakvi si tamu praz no-tii, znae{ fintata od prva godina sredno... Pa, ko ga }e mi tekne{e deka Robert Ala|ozovski mu k a-`al na Sotir za mene i mu ja dal adresata i te le fo-not, pa toa {to napi{al deka metafikcijata e naj-go lemo kli{e kolku me ma~e{e... Pa toa deka spo red Nikola Pijamanov, Margina e spisanie za po-pularizacija na marginalcite, ili so drugi zbo-rovi, za nivno uni{tuvawe. Pa, pa, pa! Pa toa deka sum pod silno vlijanie na `ivotot i deloto na K-15... Pa ti Mitru{ {to me prislu{kuva{ tuka...”, re ~e tip~eto i se svrte kon Mitru{ na{

48

si len ma{, fatil glu{ec za opa{, pa go vrtel pa go su ~el, i go lapnal naedna{!Mitru{ se zbuni, malku podzina, mu kapna edna li gave{tija na tekstot, mastiloto se namokri i buk vite se razmo~kaa... mana npCrna h ro be t liga suli Alka geogbansrafija

@enata i deteto viot1. buskOpaswe mrnata Qukontrola2. ot na mleko i smrojkodea i perd`iStoa Bvska3. puv4. 5. revozrovata svadba 6. Nezge`iodniAn vrati Javen pTigapovra}a 7. ^ad 8.

ro arhizajkmJade nikaAvtoiot masturbrgiator 9. Kupuva~ FigaTip~eto mu ja podzatvori muckata na Mitru{ i go pra {a dali znae {to e toa potosmrdenizam. Mit-ru{ mu re~e deka ako saka da igraat prekrasen trup

49

im treba hartija, a ne vaka... Tip~eto mu re~e da si ja ~uva hartijata za bri{ewe na svoite nusprdiz-vo di i mu se zakani deka }e go tresne, ako tolku mno gu saka da prdol`i da go gleda smetot so modre-nis ti~ki o~i. Mitru{ mnogu se glupa{i od tip ~e-to i po~na da se povlekuva kon zadniot del na av to-bu sot. Po~na da gi gazi ~evlite na sopnaticite i tie se bunea. “Samo {intertekstualnost za tak vi-te kako tebe!”, vika{e tip~eto i prdol`i da go progonuva. Stignaa do krajot na avtobusot, tip~eto go pritesni Mitru{ vo }o{eto i go zalapa. Po~-naa da se fa}aat, a sopnaticite mrmorea: “Vidi gi pederi{ta.” Mitru{ edvaj zema zdiv i nabrzina pro{epote: “A be, ne mo`am tuka, nezgodno mi e...” Tip~eto za{titni~ki se svrte kon sopnaticite i im svika: “Ajde be, {to ste zinale site?!? Ne e ova Xeri Springer {ou!” Potoa ne`no mu se obrati na Mitru{: “Saka{ da se simneme na slednata sta ni-ca? Ostaj gi ovie ne znaat {to e toa qubov...” “Ne be, ne, ubavo mi e tuka, sakam denes cel den da se vo-zam so avtobus, si kupiv slobodna” - mu odgovori Mitru{. Tip~eto mu se nasmea i mu ka`a deka toj ne dava pari na nekakvi glupavi {oferi. Mu re~e de ka avtobusite se zdodevni i mu prdlo`i da odat kaj nego doma. “E, {to }e pravime kaj tebe doma? Ne mi se gleda tele-vizija” - prigovara{e Mitru{. Tip ~eto po~na da mele: “Brej, {to si sme{en, a i ig rava na zborovi ti e stra{na! Site znaeme deka te levizijata igra golema uloga vo otu|uvaweto na lu |eto, go obesmisluva i obezvrednuva `ivotot, a za toa deka ja ubiva umetnosta muabet da ne pra vi-

50

me...” Mitru{ ostro go prekina: “[to se za ne su-va{ be! Pa tebe }e te ima na tele-vizija ovoj ~et vr-tok! Kogo go matka{ be?!? Ti sam se prdade!!! Plus, u{te ne si ras~istil so prdrasudite kon [kip ta-ri te, ima{ kompleks na poniska vrednost! Pu! Sram da ti e, prost-moden-ist eden!!!” “Ama jas nitu se prodadov nitu se predadov, tie od tele vi zi ja se potrudija vedna{ da me asimiliraat i neut-raliziraat!” - se brane{e tip~eto. U{te zbo rot ne go dore~e, koga se pojavi eden od opasnata kontrola, mu pobara bilet na tip~eto i vedna{ go zastrela za{to se {vercuva{e. Tolku silno puk na! Na site im svirea u{ite vo Strav-mol. Krv, mo zok, stra{no! Mitru{ poslu{no im go poka`a bi le tot za da go po{tedat. “Toa ti e, ne razbiraat po ina ku” - si muabetea kontrolorite, no nikoj ni{ to ne mo`e{e da ~ue... Mitru{ po~na da pla~e. Se ~ude{e kako, sega ve}e mrtvoto tip~e, mu go znae{e imeto, se ~ude{e kako znae{e za opasnata kont ro la. Mitru{ dotoga{ nema{e videno kako se ubiva. Mu se vide mnogu lesno, posaka i toj da ubie nekogo. Po-gledna naokolu i se razo~ara, site mu izgledaa po-mrtvi i od zastrelanoto tip~e, Mitru{ ja pro yre nivnata o~ajna gluma za{to i toj ja igra{e is ta ta uloga so godini. Site bea del od golemiot spek takl/debakl nare~en |oa`ivot. Na slednata sta nica se ka~i tigarot od zoolo{kata gadina. Ot ka ko pomina opasnata kontrola ima{e dovolno prazni mesta za sedewe, pa tigarot si sedna do Mit ru{. Silno mu smrde{e zdivot, izgleda be{e bolen i ode{e na lekar. Edna babi~ka slu~ajno mu stapna na opa{ot

51

i tigarot bolno rikna, no site bea ogluveni od pukotnicite. Taka tigarot po~na da si cimoli tivko samo za sebe. Po nekoe vreme ti garot povrati nekakva zelenikava, retka i malku penesta te~nost, so gestovi mu objasni na Mitru{ deka so denovi ni{to ne jadel, deka zoolo{kata e pod ste~aj, deka go otpu{tile, deka odi vo nekoja nevladina organizacija {to organizirala kurs po `onglirawe i deka se nadeva na vrabotuvawe vo niv niot patuva~ki cirkus. Be{e prvi april, Mitru{ se voze{e vo avtobusot pove}e od eden den, proba da mu ja izvadi glavata na tigarot, mislej}i deka e maska. Tigarot proba da mu ja izvadi glavata na Mitru{ i uspea. Se ispostavi deka Mitru{ bil kukla napolneta so hartii {to bea ispi{ani so nekakvi zborovi. Tigarot izvadi eden stutkan list od glavata na Mitru{ i po~na da go ~ita. ^i ta{e nekakva prikazna za nekakov si avtobus poln so ogluveni kukli, po~na da im gi vadi glavite i na drugite sopnatici, site bea kukli. Tigarot si po-mis li deka mu se pri~inuva zatoa {to e gladen. Ah, toa be{e eden mnogu bolen tigar. Me{eto ne pod-nos livo go bole{e, po~na da gi jade hartiite so koi bea napolneti negovite kuklesti sopnatici. Vo se-koja kukla se povtoruvaa istite prikaski... Mit ru{ se razbudi, otkako {oferot silno mu vrza ed na zavratnica. [oferot mu vika{e: “A be, xa-nak, posledna stanica! Nadvor! Ej!”. Mitru{ se po buni: “[to me mava{ be?!? ]e te prijavam vo po-li cija!” “Brat mi raboti vo policija, saka{ da go vik nam? On ima pendrek!” - mu vrati {oferot, go

52

grabna i go frli niz vratata. Lu|eto {to go vidoa mu se smeeja, toj padna vo edna bari~ka, si ja {ina ra kata, pantalonite mu bea mokri i malku ski na-ti. No, ‘slobodnata’ s$ u{te be{e vo negoviot xeb. Toj hrabro zastana na edna druga stanica i ~eka{e eden drug avtobus. Toj znae{e deka avtobusite gi zbl i`uvaat lu|eto tolku mnogu {to im doa|a da puk nat od gradost.

53

Kusa zaebiografija

Dimitar Samarxiev e roden na 29.6.1980 godina vo Skopje. Glavno dengubel za vreme na toa {to bi tre-ba lo da se nare~e ̀ ivot. Na ~etiri godini se raz bo-lel od bronho-pneumonija i najubaviot del od le to to (koga trebal da odi na more) go pominal vo bolni cata “Kozle”. Tamu ne bilo ba{ kako vo sli~ no ime niot crtan film, no sepak, prestojot tamu os ta vil dlabok pe~at vrz deformiraweto na ne go va ta igli~nost. Vo gradinka, zabavi{te i prvo od de le nie go tormozele, a vo vtoro gi spobrkal so met la ta niz {kolskiot hodnik i taka im se prdru`il na silexiite. Po~nal da masturbira na deset go di ni. Negovoto sile xist-vo bilo najizrazeno vo sedmo i osmo oddelenie. Kr-{el xamovi i stol~iwa i gi te pal poslabite od se-be, a imal 36,5 kilogrami. Edna{ na eden mu ja frlil ~antata vo nu`nikot, a vo data ne bila pu{-te na. Nekolku pati go siluval svojot prv drugar. Masturbiral na klasen ~as, na is torija, na ma ke-don ski, na geografija, na he mi ja... Se prepraval deka sviri mandolina vo u~i li{niot orkestar. Ta ka na krajot od osnovnoto obrazovanie ve}e mu bilo sma~eno od s$. Vo prva godina sredno bil is-klu ~itelno nihilisti~ki nastroen, zatoa i go na-pra vil svoeto prvo kni`evno nedelo. Toa bilo an-ti-umetni~ko i minimalisti~ko, pod vlijanie na dadaizmot, a gnaselo: S$ e ni{to!!! Ni{to e s$!!!

54

Toa trebalo da bide i negovoto posledno nedelo, no mnogu se vqubil vo praznotijata, pa po~nal da se prazni preku uni{tuvaweto na toni vredna har ti-ja {to mo`ela da se iskoristi na mnogu pokorisen na~in vo nekoj nu`nik. Eden takov primerok od ne-go vite ukraseni praznotii bil objaven vo {kol-ski ot vesnik, pod naslov “Da go smenam po~etokot ili ne?”. Vo me|uvreme bil opsednat od ̀ elbata da izvr{i samoubistvo, najverojatno se samoubil ne-ka de pred da zavr{i sredno, no ne zabele`al za{to odamna mu se pomatila svesta. Taka vo bes-svesna sostojba se zapi{al na filolo{kiot fakultet, na grupata Albanski jazik i kni`evnost. Dve godini pa|al na ispitot po Sovremen makedonski jazik 1. Za tie dve godini se ma~el da se nau~i da sviri na gajda. Pred krajot na 2001 godina mu se rasipal diskoigra~ot (cd-player), i zatoa {to mu trebale pa ri za nov, pratil tri teksta na konkursot za kra-tok raskaz {to go raspi{ala redakcijata na “St u-dent ski zbor” i ja dobil prvata nagrada za tekstot “[kembe ~orba”. Lu|eto po~nale da go zabele`u va-at zatoa {to bil mnogu nagrden i taka mu pobarale i drugi tekstovi za da ja prika`at javno negovata gr dotija.

Tvorbite da se ispra}aat na adresa:

MISS“Za nagraden konkurs”p. Fah 1351000 Skopje

55

Mirot e...

Mirot e tema na koja se raspi{uvaat nagradni konkursi za likovni i literaturni tvorbi. Mirot e eden odvraten sin letok {to me voznemiruva koga }e mi go podmetnat vo vesnikot. Mirot e jato beli gulabi {to od visoko mi se serat na glavata. Mirot e ludnica, vo koja site redovno se klukaat so sredstva za smiruvawe. Mirot e pomirenost so faktot deka sum rob, ̀ rtva ili zagrozen vid. Mirot e zagarantiran od dr`avata. Mirot e mirno povlekuvawe pred sekoja zakana. Mirot e koga sum miren kako jagne otkako }e mi gi istegnat u{ite kako na magare. Mirot e mnogu isplatliva zdelka, trgovska transakcija, biznis na idninata. Mirot e cvrst i miren son, za vreme na koj mirovnite sili me siluvaat na mir. Mirot e toa {to go reklamiraat na televizija, toa {to mo`e da se kupi vo sekoj supermaket po cena od edno samopredavstvo. Mirot e sekoj period od minatoto, za koj istori~arite ne mo`ele da smislat poubedliva laga. Mirot e licemerie, za koe se potpi{uva dogovor. Mirot e toa {to ni se slu~uva koga umirame.

56

Jas

Jas sum izvod od mati~nata kniga na porobeniteJas sum edinstven problemati~en brojJas sum bezli~na kartaJas bev ku~eni~ka kni{kaJas sum zdrvstvena kni{kaJas sum privremeno nesposobna voena kni{ka Jas bi napravil s$ za da stanam robotni~ka kni{kaJas porano bev i “slobodna” Jas sum dosie broj 13286Jas sum puverenie za dr`avjanstvoJas sum spaso{Jas sum tuka samo za popisJas sum dano~en grobvrznikJas sigurno }e bidam nekrologJas sum zavisnik od hartii so bednostJas sum golem potro{uva~ na hartija za gaz.

57

Ukradeni se 903 zborovi od stranicitena Nova Makedonija!

Na prv pogled obi~no dete, osnovec vo ~etvrto od-de lenie. Polni~ok, so rusa kuso potstri`ana kosa i o~ila - lenonki. ̂ aba Koro{i ve}e dolgi godini ra boti vo ungarskata vlada i va`i za eden od naj-dob rite poznava~i na NATO-strukturite, isto tolku uva`uvan kako vo negovata zemja taka i vo stranstvo, a osobeno vo Brisel. Vo negovata edi-nae setta godina, toj e ve}e pisatel na kniga koja so-dr ̀ i tri drami, naslovena kako “Tancot na ping-vi nite”, izdanie na “Magor”. Vo momentov toj ja vr {i funkcijata zamenik-dr`aven sekretar vo MNR za NATO i multilateralni raboti. Li ko vi-te vo knigata “Tancot na pingvinite” mnogu pot-se tuvaat na junacite na Volt Dizni i na nivnite osobini. Za vreme na prestojot vo Makedonija, Ko-ro{i se sretna so pretstavnici od dr`avniot vrv, kako i so visoki funkcioneri na pove}e po li ti~-ki partii. Negovite dela zasega se igraat samo vo negovoto u~ili{te “Kole Nedelkovski” vo Skop je, od akterskata grupa - negovi vrsnici. No, ka ko {to ni ka`a samiot, napi{anoto }e mo`e da go vidi i po{irokata publika. Arafat dobi doz vo la da go napu{ti Ramalah. Po~nav da ~itam mnogu rano, ve}e na tri godini i toa najprvo na la ti ni ca. A s$

58

poradi toa {to bukvite po~nav da gi u~am od registarskite tabli~ki na vozilata vo gradot. Sega vo maj, treba da se odr`i redovnata minister-ska sredba na NATO i toa }e bide prva sredba na koja }e po~neme da debatirame za pro{iruvaweto, za toa kakov vid pro{iruvawe sakame. Potoa, vo tekot na letoto i esenta, najprioritetna zada~a }e bide da procenime {to dosega postignale devette zemji kandidatki za ve}e vo oktomvri, koga treba da se odr`i vonredna sredba, gi izneseme rezul ta-ti te so cel da doneseme konkretni predlozi za noemvriskiot samit. Od pred edna - dve godini za-be le`av na avtobuskata stanica vo mojata naselba ~udna pojava. Omileno ~etivo mi bea ilust ri ra ni-te zabavnici so Miki Maus, Paja P a to rot i drugi. Makedonija }e izleze od ekonom ska ta kriza. Vo obi-~ae no e na ovoj pat ~udata da se slu ~u vaat mnogu ret ko, me|utoa, s$ e vo racete na ma ke don skite pret-stavnici. Spored mene, veli Koro{i, sekoj mo ̀ e da bide pisatel. Za toa ne treba nekoj poseben ta-lent. Bitna e samo golema ̀ elba, upor nost i golema qubov kon pi{aniot zbor. Postojat ne koi zemji, ~ii performansi se izvonredni, no toa ne zna~i deka tie }e dobijat bilet za vlez. Pi {u vaweto na drami mi odzema dosta vreme, bidej}i tekstovite gi ~ukam poleka po tastaturata na komp juterot. Strategiskata lokacija sekoga{ e od go lemo zna~ewe, me|utoa toa i ne e najva`no pra {awe. Kako i sekoe drugo dete sakam i drugi ra bo ti. Sega moite misli se preokupirani so pi {u va we na nova drama koja se vika “Carstvoto na cve }i wa ta” i se

59

nadevam deka brgu }e ja zavr{am. Do kol ku edinstveno strategiskata lokacija se zema pred-vid, Ungarija ne treba{e da stane ~lenka na NATO. Vo eden odreden ~as od denot, ne sekoga{ ist, vo termini duri dale~ni kako utroto i plad ne to vo samo niv znaen ~as, na trevnikot kaj avto bus kata po~nuvaa da se sobiraat ku~iwa. Doa|aa od site delovi na naselbata, duri i od bliskoto selo i - ~ekaa. Kaj nas ima mnogu talentirani deca koi sa-ka at da ~itaat i pi{uvaat. Vo idnina planiram da gi pro~itam drugite tri dela od Hari Poter, za se-ga sum go ~ital samo prviot del. Ednostavno imam `elba da poseduvam golem broj informacii koi me pravat sre}en i qubopiten za mnogu ne{ta vo ̀ i vo-tot. Ekipata na Galatasaraj so pobedata od 2 : 0 nad Ko~aelispor, na edno kolo do krajot na pr venst-voto, ja obezbedi {ampionskata titula. Ve se li ot lae` se me{a so ~ove~ki ne`nosti. [epite se trkaat koja da dojde poblisku do racete {to mi lu-va at, do pregratkata koja edinstveno zna~i si gur-nost. Nie imame redovni konsultacii so makedon-ski te pretstavnici i se obiduvame da gi raz me ni-me iskustvata na site poliwa. Za intimni sredbi - 26/170/65 plavu{a* {.026A, - 24/169/59 crnka* {.025A, - 31/175/65 seksibilna* {.092A, - 23/174/ 62 studentka* {. 023A. Podobro ponesete par~e leb ili koska od ru~ekot. Taka polesno }e gi ot trg-ne te od sebe. ]e vi bidat blagodarni. Galatasaraj ima prednost od tri boda pred Fenerbah~e. Oso be-no va`ni bea odnosite so javnosta, bidej}i celoto op{testvo mu se priklu~uva na NATO. Toa zna~i

60

deka odlukata ne e na edna vlada, odlukata ne e za edna godina, tuku ova e dolgogodi{en brak, za {to e potrebna silna javna poddr{ka. Za seriozni vrski - 41/170/65 razvedena* {. 076A, - 21/166/50 bara mom~e do 30g. crnka* {. O21A, - 21/164/50 kra si mi-ra* {. 021B, - 33/170/57 razvedena* {.023A. Pod-gotven strategiski plan za komunika ci ja so jav-nosta 0500 40 666 (45 den./min.+19%ddv - nad 18 god.) za ~ie sproveduvawe ni trebaa dve godini. Kako rezultat na intenzivnata sorabotka so nevladinite orga-ni zacii, mediumite i obrazovnite institucii, be{e zgolemuvawe na poddr{kata od 43 na 85 nasto. Ova be{e i rezultatot na referendumot za ~lenstvo vo NATO. Znaev deka e toj ne samo zatoa {to buri~ka po kontejnerite, tuku go vidov edna{ i na begawe od mojata zgrada, koga sosedot od pri zem jeto go drka{e zatoa {to mu spiel na pragot. Negovata pasija za ~itawe se gleda i vo toa {to go soboril sopstveniot rekord, pa taka kniga od 100 strani ~ita za dva ~asa! Na krajot, maliot pisatel ni otkri edna svoja dlaboko skriena (kako {to veli) ~udna ̀ elba: - Sakam da bidam tatko na dete koe }e bide sovr{eno vo sekoj pogled. Da bide dete na idninata, oslobodeno od site poroci, li~nost na noviot milenium. Na kontinentot }e ima sta bil-nost dokolku site zaednici ja u`ivaat slo bo da ta za izrazuvawe na sopstveniot identitet, no so is-tovremeno izrazuvawe i na lojalnosta na dr ̀ a va ta vo koja ̀ iveat.

61

@rtvi za umetnosta

Ovoj umetnik e re~isi nepoznat, no toa ne go spre-~u va postojano da raboti na svoite umetni~ki dela {to se odraz na negovata po`rtvuvanost i is kre-nost. Toj ima u`asno silna volja i gi pregazuva si-te pre~ki so svojot cvrst umetni~ki ~ekor. Toj ~e ko ri sam, bez strav i bez sram. I ne e samo ne-goviot ~ekor umetni~ki, tuku s$ {to e na kakov bilo na ~in povrzano so nego e umetnost. Negoviot `ivot e umetnost, toj di{e umetnost, toj pie umetnost, toj jade umetnost, toj sere umetnost. Toj se budi rano nautro, stanuva umetnost. S$ u{te ne e razdeneto, no toj ve}e e trgnat nagore po planinite so svojot umetni~ki tovar na svojot umetni~ki grb. Ovoj junak na umetnosta ili umetnik na juna{tvoto odi s$ do vrvot polupen so svojot ~uden tovar, bez da za sta ne ni za mig, vo ova negovo delo ne postoi zamor. Negoviot ~uden tovar e ~uden zatoa {to se sostoi od edna golema kada, pet-{est kanti so benzin i vi deo kamera {to e postojano vklu~ena za da go do ku men tira negoviot performans. Sepak kamerata i ne e tolku va`na, toj i ne se razbira mnogu-mnogu od ka meri, snimkata najverojatno bi bila krajno lo {a, pa {to ako nema publika {to }e se topori na go re so nego za da go vidi performansot, pa {to ako toj si bide i publika samiot na sebe...

62

Junakot e ve}e ka~en gore na planinata, sonceto samo {to po~ nuva da izgreva. Toj e na vrvot, sekoj vrv e na pra ven za da se izvrvi, vrvot e samo u{te eden od mnogute migovi. Toj ja postavuva kadata na ~is tin ka ta, na rabot, me|u zemjinata izdignatina i si ni lo to na neboto. Toj ja istura sodr`inata od kan ti te vo kadata, ne zaboravaj}i pred toa da & go zatne otvorot. Toj se soblekuva gol, studenko e na vrvot. Toj si vleguva vo kadata i se nurnuva pod benzinot, celiot e natopen so benzin, ko`ata mu se e`i. Za be le ̀ uva deka kamerata ne e tuka i pretpostavuva de ka mu padnala nekade po patot, toa voop{to ne go zagri`uva sega, sega stanuva jasno deka celava ra bo ta toj ja pravi za li~no zadovolstvo. Si se trie so sun|er~eto, si potpevnuva, si svirka, se sme{ka. Toj se ~isti temelno. Niedno del~e od teloto ne si propu{ta, pravi i gargara, izgleda deka se ~isti i od mislite i od ~uvstvata, deluva tolku sve`o... Toj e svetol, edinstveno sonceto e posvetlo od nego. Toj go znae toa. Isto taka znae i deka sonceto e `e{ko, a deka toj e skoro smrznat. Zatoa pali edno ~kor~e i kadata buvnuva vo plameni {to go skokotkaat ne bo to so svojot ~ad. Sonceto milno se smee na toa {to go pravi detinestiot junak na umetnosta i po sa ku va sekoe dvono`no |ubrence na zemjata da bide vol ku samokriti~no. Toa bi mu ja olesnilo mnogu ra bo-tata na miloto sonce, ne bi moralo site eden po eden da n$ gori so negovite zraci.

Umetnikov leta u{te od malo dete, sega kako go le-

63

mo dete smeta deka sekoe negovo delo gledano po seb-no, pretstavuva po eden negov pad. Smeta deka ne go-vi te dela gledani zaedno se edno mno`estvo od posledovatelni padovi, {to spored re~nikot na drugite lu|e bi bile smetani za ~ekori. Toj smeta deka site lu|e pa|aat od pad vo pad i taka ja gubat or ientacijata, ne znaat {to im se slu~uva, do bi va-at razni prividenija zaradi udarite {to gi trpat ninite glavi, za na krajot da im podlegnat na te{kite povredi zdobieni od mnogute padovi. Toj ne e nekoj golem smetkaxija, iako uspea da smeta tri pati, vo prostorot sostaven od tri re~enici, toj duri ima i eden kup neplateni smetki. No, {to e toa za eden umetnik {to leta? Takvite liv~iwa se razbeguvaat, koga toj }e se razmafta so krilata. Koga sme ve}e kaj liv~iwata, toj dobro se se}ava na edno liv~e u{te od vremeto na probnite letovi i padovi. Na toa liv~e toj go napravi svojot prv strip. Sega toj e re{en da go prenese letot od stri-pot vo svojot sleden performans. Za perfomansot se sobiraat okolu triesetina gleda~i i go sledat do edna povisoka zgrada. Po patot toj im zboruva za svoite stavovi vo odnos na pa|aweto popoznato me|u narodot kako `iveewe. Im vika: “Eve, jas ne se pla{am, i si priznavam deka i jas sum mrtov. Ne znam to~no koga umrev, no postoi golema mo`nost i da sum mrtov roden. Sepak, jas ednakvo gi sakam i `ivotot i smrtta. Za mene toa e edna ista pojava {to mora kako i s$ drugo, vo sebe da sodr`i dve sprotivni strani. Toa e sli~no na izgrejsonceto i zajdisonceto. Zajdisonceto e izgrejsonce gledano

64

od druga strana. Toa e ednoto isto sonce samo {to zemjata se vrti okolu nego. Toa e eden od izrazite na kru`noto dvi`ewe i neprekinatoto pov to ru va-we. Povtoruvaweto e nu`no, zatoa i ovie zborovi vi se dobro poznati. Zatoa i zemjata se obiduva da pravi {to e mo`no pomali otstapki pri svoeto pov torlivo kru`ewe okolu sonceto. Kako mo`e da se zboruva za den ako ne postoi no}? Edinstveno pre ku razmenata na sprotivnostite na ne{tata e mo`no postoeweto, ramnote`ata mo`e da se odr`i samo pri neprekinato dvi`ewe. Neprekinatoto dvi ̀ ewe e usloveno i predizvikano od postojanoto naru{uvawe na ramnote`ata. Zarem ne e odeweto edna niza od pomalku ili pove}e izve`bani pa do-vi? So postojanoto povtoruvawe na padovite se uso vr{uva ve{tinata na pa|aweto-odeweto, no is-to vremeno se pretrpuvaat i mnogu povredi nas ta-na ti kako posledica na pa|aweto. Ottuka sleduva deka e neizbe`no da se prekine so odeweto-pa |a we-to, bez ogled na ve{tinata na oda~ot ili pa|a~ot, porano ili podocna toj mora da im podlegne na pov-redite.” Gledani od podaleku zali~uvaat na pe-ripateti~koto {kolo na toj filosofot... I taka skromnata tolpi~ka sega se iska~uva po skalite na zgradata. Kone~no stignuvaat na pokrivot, tamu leta~kiot umetnik na padot im soop{tuva deka za nekoj mig }e se obide da gi nadmine site svoi do se-ga{ ni letovi i padovi. U{te zborot ne go dore~e, ko g a na zadovolstvo, iznenaduvawe, i tra la la na gle dali{teto skokna od pokrivot. Pokriv, po prav, i~ ne e va`no, tuku ete, i ova |ubre samoto si se

65

frli. Po s$ izgleda deka gi nadmina svoite do se-ga{ni letovi i padovi, zatoa {to ovoj let trae{e s$ do krajot na negoviot `ivot i voedno be{e posledniot negov pad. Nekoi od |ubrencata {to go gledaa bea voshiteni; nekoi od voshit i skok naa po nego; nekoi ja iskoristija mo`nosta ne ko go da go turnat; nekoi se zgadija; nekoi po vra ti ja, duri; nekoi ne izdr`aa i padnaa kako ̀ rtvi na masovniot srcev udar; nekoi se bunea; nekoi bea zbu neti; nekoi krajno razo~arani se murtea; eden pro vikna deka toa e golema glupost...

Ovoj nastapuva na bina. Na binata {to e tamu, na Kale, letno vreme kaj {to pravat pretstavi i kon-cer ti. Tipot saka da go vikaat Gajdimitar, zatoa {to koristi i gajda pri nastapot. Pri stapot ili na stapot, ne e va`no, tuku ovoj uspeal da sobere preku ~etirieset lu|e - najmnogu slu~ajni mi nu va-~i. Im rasprava za toa kolku mnogu simboli so dr-`i gajdata. Prvo go naglasuva toa deka gajdata li~i na telo so ekstremiteti - br~aloto, gajdarkata i sla gar~eto, i so trup - mevot. Se ubiva `ivotno za da se odere negovata ko`a od koja se pravi mevot, ima `rtvuvawe. Im objasnuva za `enskiot prin-cip na sozdavaweto, izrazen preku mevot. Koga me-vot se due toj dobiva toplina i vlaga, mevot e za ob-len, mevot e od ko`a, so izleguvaweto na vozduhot od nego se proizveduvaat zvucite kako {to decata izleguvaat od majkata, se nadovrzuva i na mitot za go lemata majka... Objasnuva kako treba da se stisne me vot za da se sviri so gajdata, deka br~aloto e sim-

66

bol za ma{kiot princip, deka gajdarkata li~i na pi{ tol... Eden od publikata go gubi svoeto tr pe-nie i ne se ma~i povtorno da go pronajde. Ja grab nu-va gajdarkata i so nea mu go svirnuva ku r {u mot na Gajdimitar.

67

Varijacii i improvizacii

Na po~etokot koristev francuski soni{ta, fro-tir ski pokrivki, {areni hartii i malter za ko la-`ite. Toga{ mojot prijatel mi prizna deka ne postoi i deka treba da se ~uvam od veruvaweto. Tie vikaa 245! Jas bev vo telefonot, vrtev levo - desno so okokorenite o~i, upla{en od cenata na moite obi di i `elbi, ve}e bev vo minus. Tolku bu~no {a re ni reklami, znaev deka se povtoruvaat, no kako i obi~no ne mi bea voop{to jasni. Odamna znaev deka sum izguben vo gumite, bez redovnite dozi na pro te in ski ap~iwa, sega site moi napori bea naso~eni kon otkrivaweto na {to e toa. Site raboti mi se liz gaa kako ribi~ki, zabite me pritiskaa, go gle dav sonceto bez da vidam bilo {to drugo. Kako go gle dav sonceto od ovaa ograni~ena i zaglibena po l o`ba, ne znaev. Pretpostaviv deka toa e ha lu ci na cija. Praznotijata na ovie tekstovi be{e od biv na i dlaboko vo mene o~ite mi bea zatvoreni bez ogled na okolinata. Tr~av gu{terski niz kalta i konzervite, kade otide ~istiot vozduh so proyirna rea? Mi dojde nosorog i mi zboruva{e deka praz no ti jata sum jas, deka sum trebal pove}e da ~itam. Za mi ̀ av u{te posilno i se zalepiv vrz cevkite niz koi te~e{e ma~ninata. Bev vo rafinerija za ma~ ni na, rabotnicite vedna{ mi

68

prijdoa so mrsnite ~ekani, kle{ti i francuski klu~evi, me ubeduvaa deka sum bizaren. Ne mrdnav, edinstveno trepnav i si gi potkrenav racete kon liceto, za da go po kri jam. Rabotnicite rutinski me tepaa, so red i so plan, bez me|usebni nedorazbirawa, po nekoe vre me si zaminaa, toa mnogu me zbuni. Edno dete mi bu ri~ ka{e vo okoto so crno stap~e, jas bev ku~e i si gi jadev isturenite creva, oti koga bev mal vo ~i tan kata ~itav za lu|eto {to mrazat izmisleni so ni{ ta. Povtorno me napadnaa starite linii, gi gra bav i si gi zaboduvav vo glavata i ‘rbetot, bez da znam kakov }e bide krajot. Tamu na kaldrmata go najdov maliot crven obra~ za sobirawe na vlak na ta od glavata. “Uf!” - rekov - “Te{ko e postojano da ja prexvakuva{ okolinata po sto pati. Plivaj {to ako e te{ko.” Ne, ne! Ne mo`am ve}e te{ki se di j a lo zite, ne, }e se udavam, da ne mi bea rasipani zvu~ nicite, }e videvte vie ubavo za zna~eweto na kriminalitetot vo prehrambenata industrija i ana lizata na sostavot na viktimolo{kite za~ini. @rt vite igraa i pokraj bessmislenosta na glu pa va ta situacija, vo koja zapadnaa treperej}i kako cve}iwata vo esenskata gradina na smrtta. Se ri oz nite ubijci tr~aa po niv, dodeka tie se krieja na ~ud ni na~ini: vo zvucite na tubite, vo sodr`inata na kanisterite i vo odglumenite ludila. S$ im be {e popusto, tie bea samo obi~ni `rtvi na na pi {a ni-te ma{ini za melewe meso. Ne, ova ne be{e ~udo, ova be{e kraj, samo koga bi mo`el... @irafata e naj visokoto zemjeno `ivotno, nau~nicite ots e ko-

69

ga{ se pra{uvale koj e toj {to mrda vo nejziniot {up liv vrat i zo{to ne & sviri teloto koga duva vetar niz savanata? No, sekoga{ ostanuvale bez od-govor ili so nekoja fantasti~na pretpostavka. Po-ra no mislev deka pretpostavkite bea sopkite, no potoa vidiv deka s$ e edna ogromna sopka i deka patot se odreduva preku na~inot na koj se vo s pos ta-vu va redosledot na sopkite {to po nekoja slu~a j-nost mo`ebi bi vodele do nekade. Tie so svoite per-ki, nabr~kana ko`a i golemi zabi{ta se pro bi vaat niz arktikanskite moriwa, hranej}i se so lu{ pes-ti ̀ ivotin~iwa, yvezdesti ribi~ki, stari mem lo-sa ni pariski harmoniki, dupnati mar{ov ski ba-ra ban~iwa, cirkuski {atori i gumeni top ki na holandski jazik. Mnogu od su{testvata ve ru va at deka i so tancot mo`at da se pridvi`at kon bez dna-ta na nepovratnoto propa|awe na site jajce kletki. Nepravilnata delba na embrionskite klet ki go povtoruva{e istiot odraz vo ogledaloto na neus-pe hot, tamu vo pozadinata se gledaat i mno gu te ska~ ki, stra~ki potsu{eni i polumrtvi po lu ara-pi so hartija vo dlankite. Kola`ite se dvi`ea po starite pateki, no lo{ite pogledi sepak po~ naa da gi sledat i po 32-ta vrata go upotrebija dejst vu-va weto mesto ogan.Vesnicite so dlabinska analiza i plus 30 naj dob-ri tetratki so specijalna idnina `iveat vo pra-{u mite na Meksiko i na Gvatemala. I po patot niz Peru, ^ile i Zapadna Evroazija, niv ne im raste rog na glavata, zatoa tie stanuvaat jada~i na in-sek ti vo mre`ite na prvite MAK klonovi. 20 go di-

70

ni po izgradbata na nivnata multiplatforma tie se sre}avaat so skandinavskite klasi~ni kokteli polni si so improviziracii i ̀ eni vo op{test vo-to. Moraat da ja zabele`at promenata na reli gis-kata struktura, rastot na naselenieto i da mu najdat mesto vo istorijata na Vejd Kju Rufson, ako ne sakaat Klark Xejms Man i Vilson Si ^arls da zemat pregolema doza na plagijat i da odletaat vo 48-iot po`ar na nebesnata te~nost. Za ogromna ̀ al vo krugovite na site javnosti ne se obrnuva{e do-vol no vnimanie za tatko mi. Tatko mi be{e umren, pred godina i polovina ili pred ~etiri, no zaradi nenadejnosta na nastanot nikoj ne go zabele`a toa, ili pak site bevme premnogu upla{eni da si go priznaeme toa. Ednostavno site si voobrazivme deka se razbolel od dijabetes, deka od vreme na vre-me ja gubi silata i svesta, pa pa|a i mnogu drugi bole{tini. Vo tie momenti, majka mi od mene ba ra-{e milost i razbirawe za nejzinata audio nervoza, do deka sestra mi bez vrska si gi potkreva{e ve |i-te. Jas se branev so idiotsko smeewe od vidot Ha Ha Ha, pridru`eno so zadi{uvawe i vpe~atok deka site okolu mene se ludi. Denes po~naa da se dvi`at baroknite zvuci vo mojata soba i pe~enopiper ko-vi te mirisi si gi odbraa svoite pe~eno pat li xa no-vi i pe~enop~enkovi mirisi, kako partneri za gla d niot bal. Zaedno gledavme vo mojot razgolen mev, prekrien so nebo i sivi do`dovni oblaci, gle-dav me vo negovite spazmi~ni napregawa {to pret-sta vuvaa obid da go isfrlat nepotrebnoto od ne go-va ta vnatre{nost, pravo vo {oljata. Ne do raz bi ra-

71

wa ta bescelno se vrtkaa. V~era se obiduvaa da me ube dat deka sum sme{en, smotan, izguben, dro gi ran, so mnogu mal mozok i sli~ni raboti. Site bea dogovoreni. Namesto ~aj od anason mi napravija ~aj od |avolesta treva. Zav~era edna klupa mi gi raska{avuva{e svoite sloni{ta dodeka serev na nea, no jas nemav vreme za toa, oti mi stude{e i mo-rav da odam do doma po xemperot. Koga se vrativ, klupata be{e otidena. Go pra{av kafeavoto dete, {to uporno yvone{e na yvon~eto od svojot velo si-ped dodeka vrte{e kvadrati i tragolnici okolu mene, kade oti{la zelenikavata klupa. Toa brzo mi odgovori, no jas ne go razbrav. Go zamoliv da mi povtori, mi re~e deka oti{la da ja ubie qu bov ni-ca ta na tatko &. Si rekov: Pa {to. Otidov da ulo-vam nekolku uli~ni svira~i, im prdnav edna{ i site ispopa|aa, le`ea na zemjata, a eden poizdr`-liv u{te se prepelka{e. Odamna sakav da go ulo-vam ~ovekot bez desno uvo, so crna prevrska na mes-to to na nenastanot. Zafaten od golem gnev morav da se zadovolam so ofkaweto na gnasnite bez dom ni-ci, gi gazev so oklopnoto vozilo po sto pati. Se zalagame za afirmirawe na posebna grupa na pre-ventivni merki t.n. serki na viktimoprofilaksa, vo ~ie prezemawe posebna uloga treba da ima policijata. Aktivno treba da se vklu~at site pre-ven tivni `elementi vo namaluvaweto na dol ̀ i-na ta na stradaweto na edna ̀ rtva. Pove}e da bidat zastapeni sovetodavnite vospitno-obrazovnite i pro pagadnite perki. Kako i zadol`itelnata glu-pot reba na stabilizator E-415 i konzervans E-211.

72

Spored nas, toa pretstavuva sovetodavna fus ta no-va za na{ite poliwa so bolki i bulki nad koi {e ta at reptili so nos kako rascvetan leksilikon za stran ski tvorovi. Elektronegativnosta na kislo ro dot drasti~no se zgolemi...

73

Pateti~no |ubre

Ima{e dva kontejnera pokraj patot. Tie si smrdea u`asno. Si bea tamu pokraj patot i samo si smrdea i si smrdea... Mnogu |ubriwa go nosea svoeto najmilo ~edo - gri`livo natalo`enoto |ubre tamu, za da im go prinesat kako `rtva. Tie go frlaa |ubreto vo i okolu kontejnerite - oltarot na sovremenoto pot-ro {uva~ko rop{testvo. No, po patot minuvaa se-kak vi su{testva, ima{e i takvi bogohulnici {to sred siv den pretaa po kontejnerite i al~no gi kra-dea i jadea ̀ rtvuvanite otpadi, pri {to besramno go skvernavea toa sveto mesto. Tie divjaci bea ed-nak vo drski bez razlika na nivnata vozrast ili niv niot pol. Mali de~iwa se pikaa celite vo kon-tej nerite, gi istra`uvaa nivnite gnasni dlab o ~i-ni, a ponekoga{ mi se ~ine{e deka nekoi od niv ne ni izleguvaat ottamu, deka kontejnerite se ne kak-vi smrdlivi okna na tajni premini kon nekoj drug smet, prostete svet. Doa|aa i dedovci na to ~a ci so dupki namesto gumi i buri~kaa so vnimanie. I iskrivenite babi~ki ~epkaa tamu ne{to. Site ovie grevovi nekako i mo`ea da se prostat, no edna{ vidov kako edna sokubana `eni~ka si se po-slu ̀ i od kontejnerot i slatko si gi izli`a prs ti-te po taa u`asna gozba. Odedna{ kakvo iz ne na du va-we! @eni~kata izvadi ne{to zamotano vo hartija

74

{to najmnogu li~e{e na vekna leb i go frli vo kontejnerot. Za mig silno se izraduvav, si po mis-liv: “Pa, i ovie gadotii nau~ile da gi obo`uvaat svetite kontejneri i po~nale i tie da im pri n e su-va at ̀ rtvi”. No, ste slu{nale li nekoj leb da pla-~e? S$ mi be{e jasno. Toa be{e diverzija, bez ob raz-na ta ̀ eni~ka saka{e da gi oskvernavi kontej ne ri-te so poganiot izrod, kolku grozno! Pa, site dobro znaeme deka takvite bebiwa se ostavaat preku zi-ma ta na kameniot most da smrznuvaat, za nie da mo-`e me bezmilosno da gi zabikoluvame i da ne gi po-~es time so na{ite vredni skapo~evlesti kloci ili zgaznuvawa.Za sre}a, nekoj drug prethodno frlil ne{to da le-ku pokorisno od toa nepotrebno bebe vo svetiot kon tejner, toa be{e eksplozivna naprava tem pi ra-na da go raznese na sitni smrdlivi par~iwa ovoj gom narsko pateti~en gnaskaz. I taka, sostojbata si ostana relativno mirna so povremeni provokacii.

75

Amnestija

Edna tula padna od skeleto i ostana cela. Po nea padna i edna plo~ka i se napravi par~e. Pred da ispu{ti du{a, plo~kata ja pra{a tulata: Ti mori, si u~ela li fizika? Iako toa be{e retori~ko pra-{a we, tulata saka{e da & odgovori na plo~kata, no ustata & be{e izgorena od trieweto so vozdu{nite ~esti~ki pri zarobeniot pad. Tie bea dobri pri ja-tel ki i tulata posakuva{e i taa da se iskr{i, zatoa se obiduva{e da skokne za da padne u{te ed na{, no tulite nemaat noze i site napori & bea za lud ni. Na tulata & doa|a{e da pukne od maka, do de ka yidarot razo~arano ja gleda{e ovaa srce pa ra tel na scena. Yidarot tajno posakuva{e da ima povre deni mi nu-va ~i kako posledica na negovata “ne vn ima tel nost”; taka toj & se predade na svojata zloba i ja frli mistrijata kon parkingot, so cel da go pogodi tipot {to izleguva{e od kolata. Yidarot go utna tipot, no mu ja zdrobi muckata na negovoto dete otkako ja probi {ofer{ajbnata. Dodeka tipot zbesnato se dere{e na parkingot, `enata na tipot gi vade{e sr~ite od svoite porane{ni o~i i be{e mnogu zbuneta, za{to ne mo`e{e da pla~e bez o~i, iako bolkata be{e nepodnosliva. Vsu{nost, sol z ni te `lezdi i ponatamu si rabotea, no ima{e mno gu pove}e krv otkolku solzi. Yidarot si misle{e: E,

76

toa ti se vika mo}na mistrija. Toj edvam se voz dr-`uva{e da ne brvne vo neizmerna smea. Yidarot be-{e na rabot, sekoj mig mo`e{e da pukne od za do-volst vo. I pukna. Ne pukna yidarot, tuku turori s-tot {to se {eta{e niz ulicite na `e{tinata so snaj perska pu{ka, oble~en vo beli bokserki so cr-ve ni srcenca. Turoristot be{e poprecizen od yi-da rot i napravi pedantno crveno dup~e na ne go vo-to ispoteno ~elo, ima{e pove}e pot otkolku krv zatoa {to potnite `lezdi na yidarot prodol`ija da rabotat po inercija. Tipot so o{tetena kola i povredeno semejstvo klekna na kolena i ka`a: Ete, gos pod gleda i ja sproveduva pravdata. Toga{ tu ro-ristot dojde do nego i mu re~e na tipot: To~no, Alah e golem i vie }e odite kurban za negovata ~est. Go zakla tipot so kama i po~na da go dere za potoa da im go podeli mesoto na siroma{nite. Eden od se-irxiite {to budno gi sledea nastanite, is po sed-na ti na klupite otstrana, re{i da se vklu~i vo dejst voto i hrabro mu pristapi na turoristot so mol ba da mu dozvoli da ja siluva o}oravenata ̀ ena. Turoristot prifati velej}i: “Alah e golem, toj pros tuva, samo napred, u`ivaj, i taka tipov }e go de ram i se~kam u{te najmalku dvaeset minuti. Treba da se napravat kremenadli, da se izvadat vnatre{nite organi i taka natamu.”. Zad ovie izli{ni zborovi vsu{nost se krie{e `elbata na tu roristot da go ubie i sega ve}e aktivniot seir-xi ja. Po nepolna minuta se pojavi i eden pedofil, koj bez pra{awe mu se nafrli na deteto {to of ka-{e na set glas u{te od migot koga yidarot mu ja

77

zdrobi muckata. Turoristot se prave{e deka ne gleda, no vo sebe be{e gord deka }e ima mo`nost da gi uni{ti site ovie gre{nici vo imeto na Alah. Na eden nekrofil mu te~ea ligite, i toj ne{to o~ekuva{e od ovaa vozbudliva gletka. I ostana ti-te seirxii ve}e ne go kriea svoeto zadovolstvo, sves no ili nesvesno, no sepak sovesno site posmat-ra ~i masturbiraa. I, i, i... Mora da se priznae de-ka i na turoristot mu se digna. No, toj kako ins t ru-ment na voljata Bo`ja be{e celosno osloboden od odgovornost. Muvite ne ~ekaa site ovie tela da po~ nat da skapuvaat i zatoa se lepea na potta, krv-ta i malkute solzi {to brzo isparuvaa na ovaa go-lema ̀ e{tina. Sletuvaa na site tela bez is klu ~ok, vletuvaa vo site tela bez isklu~ok, gri`livo gi smestuvaa svoite jajca (idnite larvi) vo porite bez isklu~ok, bez isklu~ok... Ima{e tolku mnogu muvi {to be{e ote`nato dvi`eweto vo vremeto i pros-torot, stanuva{e s$ pogusto. Muvite tolku pre~ea {to i jas - Sozdava~ot na ovoj tekst, ne mo`ev da go sledam tekot na nastanite. Zatoa po~ nav da se raspravam so re~enicite, gi obvinuvav de ka zaradi nivnata neodgovornost, praznotija i zdodevnost sekoe zna~ewe se pretvora vo ma~ewe, a }orsokakot se ~ini kako edinstven izlez. Sakav da ja izgubam kontrolata nad zborovite, sakav buk vi te da se pobunat, da po~nat da se samozapaluvaat vo znak na protest, da dezertiraat, da predizvikaat neredi i uspeav da gi nagovoram da mi se spro tis ta vat. Edno vreme skri{no im pomagav vo nep os lu{ nosta, im davav oru`je, voeno gi obu~uvav, no imav vmetnato

78

i mnogu {pioni me|u redovite na re~ enicite. I koga mi zdodea da gi gledam kako bed no se obiduvaat da pru`at minimalen otpor gi iz bri{av site do eden, a go napi{av tekstov da ja sla vi privremenosta i neminlivata nemenlivost na minlivite i menlivi... kako... ...spomenik na u{te eden zaluden i zabluden obid za... i nedore~enost na nedope~enosta na `rtvite padnati za...I toga{ koga site bevme o~ajni i mislevme deka s$ e izgubeno i deka }e morame da se zadovolime so ni{to, po~na da vrne. Kolku be{e neo~ekuvano ova pre krasno osve`uvawe sred vakva `e{tina. Do`-dot be{e te`ok i ubistven za muvite {to gi pre-kri vaa na{ite tela. Ova ne be{e obi~en do`d ova be{e b-la`en do`d, be{e gust i po malku lepliv, se pretvora{e vo prvut koga }e se podzasu{e{e, ova be{e otkrovenie, site poglednavme nagore so zi na-ti usti, mirisa{e na riba, bezbroj su{testva so an-gel ski krila i angelski lica, so |avolski rok~iwa i |avolski opa{ki, so crveni nabreknati kurovi go lemi kolku gajdini br~ala bea zaka~eni na me ki-te beli obla~iwa i bo`estveno svr{uvaa. Site bev me op~ineti od nivnata gomnipotentnost.

79

Vtorata pretstava na perverzniot cirkus

Jas sum vo krugot kade {to se odvivaat to~kite na cirkuzantite. Go vrtam hulahopot so mojot erek ti-ran polov organ, malku ponastrana edna `ena, na-mes to na trambolina, otskoknuva na ve{ta~ki po-lov organ pricvrsten na podot so silen feder. Taa e gola i na sekoe sletuvawe poloviot organ & na-vle guva do matkata ili do debeloto crevo (zavisno od nejzinata polo`ba za vreme na letot), dodeka cickite & visnuvaat za da se doprat so poslanite trici. Ovaa nejzina to~ka be{e direktno ins pi-ri rana od eden naroden motiv nacrtan na edno av-to busko sedi{te. Mojata vozbuda so tekot na izved-ba ta raste na op{to zadovolstvo na publikata so okokoreni o~i. Dve-tri deca se obiduvaat da gi povtorat moite dvi`ewa, no majkite so prekor im plesnuvaat po edno {amar~e. Poloviot organ mi se zavlekuva na stranite, nagore i nadolu, vle~en od vrte~kata sila na hulahopot. Periodi~nite pri-ti soci na odredeni mesta od mojot polov organ se na rabot me|u bolkata i zadovolstvoto, taka {to ce lata moja tvore~ka mo} se sobira vo crvenata gla va, nabreknata od silniot napliv na krvta {to doa |a preku napnatite krvi sadovi. Sekoj hu la hop-kin vrte` mi sozdava ~uvstvo na rana vrz mestoto ka de {to pominuva. Zatoa so novite vrtewa se pot-

80

kre vam na prstite silno, glasno i zabrzano di {ej }i. Povremeno podviknuvam, ‘r`am i brevtam, do de ka so stu de ni te dlanki gi bri{am kapkite pot od moeto lice . ^uvstvuvam deka naskoro }e ejaku li ram i za-toa & davam znak na golata `ena da se pod got vi. Taa gi zima od podot listovite, na koi po ma te ma ti~ ki pat e presmetana brzinata i naso ka ta na sper mata {to site o~ekuvaat burno da izleta. ^i taj }i gi formulite vo vremeto od edno do drugo pri zem ju va-we, golata `ena gi lovi vo vozduh plo d ni te str{-le ni na mojot ejakulat so pomo{ na lis to vite {to samo mig pred toa gi ima pro~itano. Iako te~nosta prska na site strani, taa uspe{no, so ve{tinata, brzinata i elegancijata na stariot kung-fu majst-or, gi sobira i najsitnite kapki vo mre ̀ ata na lo-gi~ kite sledstva, brojki i bukvi, za pi {ani vrz har tiite vo nejzinite dlanki.Za vreme na golemiot lov se odvojuvam od zemjata sko kaj}i niz orgazmot, hulahopot zbesnato leta vo pub likata, a jas prodol`uvam da skokam kako maj-mun doceduvaj}i ja beluzlavata liga.@enata se prizemjuva i istovremeno gi golta lis-to vite kako da e {trk, so cel da si go pukne ~irot vo svojot `eludnik. Taa uspeva i na scenata sere krv, jas se gadam i zapo~nuvam da povra}am vrz lu-|e to vo lo`ata. Okoto od tele{kata glava {to be{e vo ~orbata {to ja izedov pred eden ~as leta pravo vo dekolteto na `enata na premierot. Kiselinata mi pominuva vrz sluzoko`ata na nosot i ustata, o~ite mi se zacrvenuvaat od napregaweto, u{ite

81

mi se podgotveni da puknat, kosata mi e nae`ena. Lu|eto od publikata iznenadeni od na{iot visok umetni~ki dostrel se strupoluvaat mrtvi, otkako eden po eden im se razleva i istekuva ekspl o di ra-niot mozok niz porite na nivnite lica.

82

Vozdravotelo zdravduh

Gledav fudbal, Germancite im na~ukaa osum gola na Arapite. Natprevarot zavr{i. Ja smeniv prog-ra mata, go gledav “@ivotot e ubav” od Roberto Be-nini. Mnogu dobar film, ako ne ti e gledan, gledaj go, i Marko vika deka toa e dobra prikazna. Marko sa ka da napi{e barem edna dobra prikazna, drugo ni{ to ne bara. Filmot zavr{i. Pu{tija dve pes-ni od Manu ̂ ao. Po pesnite po~na Top {op, rek la-mi raa Mohave o~ila {to gi apsorbiraat {tetnite ult ra-violetovi zraci. Stanav od foteljata i trg-nav kon mojata soba. Na xamot ima{e muva. Se vra-tiv nazad da ja zemam tepalkata. Ja mavnav muvata, padna na parketot. U{te be{e `iva, prevrtena na krilata se vrte{e pobrzo i od brejkdenser vo dis-ko teka. Ja udriv so rabot od tepalkata za da ja do-kraj ~am, & go sma~kav zadniot del od teloto. Ne ja ubiv, po~naa da izleguvaat malite beli crv~iwa. Muvata se vle~ka{e po podot i ostava{e crv~iwa zad sebe. Crv~iwata mrdaa... U{te ja udirav mu va-ta, i u{te be{e `iva. Kone~no & ja otkinav gla va-ta, crv~iwa ima{e nasekade. Sakav da gi isprskam so Pips, no mi tekna deka toa e {tetno i za mene. Otidov vo veceto, skinav malku toaletna hartija. Koga gi bri{ev crv~iwata, mi zali~ija na mr sul-~i wa protrieni niz prstite, ja sobrav i muvata.

83

Hartijata polna so le{evi ja frliv vo {oljata. Mi tekna deka porano fa}av muvi, im gi kinev gla-vi te, gi stavav vo tetratka i so pritisok gi pret vo-rav vo ~udesno krvavi ror{ahovi damki. Dodeka si gi miev racete mi se primo~a. Mo~av vrz mrtvata muva i nejzinite crv~iwa. Povtorno si gi izmiv ra cete. Ne pu{tiv voda zatoa {to vo me|uvreme re-{iv da si gi izmijam i zabite. Morav da im pru`am malku otpor na gabi~kite {to nesopir li vo ja osvojuvaa mojata usna {uplina. Mislam deka tie mi ja napravija i malata rani~ka na desniot kraj od usnite. A, sigurno im se rodnini i na li {ai te {to mi ja lupat ko`ata okolu ustata. Pra vev gargara i plukav vrz muvata i nejzinite crv ~i wa. Si gi izmiv zabite i pu{tiv voda. Tuu, pro kle ti herpesi! Ne znam {to da pravam ni so gabi~kite pod noktite. I glavata silno me ~e{a. Otidov kaj Murxo na balkonot i po~nav temelno da go ~is tam od krle`ite {to mu ja cicaat krvta. Eden po eden gi nao|av pod negovoto gusto krzno i gi pre ma~-kuvav so otrov. Utre }e odam na Vodno za da po di-{am malku sve` vozduh, kone~no smee da se odi do vrvot, no koj }e u~i namesto mene?

84

Ku~iwa, ma~iwa i sli~ni gluposti

Murxo me {eta{e me|u kontejnerite, se vrtka{e oko lu edno ku~e i malku fale{e da se zdavat. Ima-{e u{te dve pomali {to samo laeja. Vikav po nego da zastane, ne slu{a{e. Edna ku~ka dojde da mi ja poli`e rakata. Edna ̀ ena dojde da frli |ubre i na ku~kata & re~e deka nema ni{to, koga taa ja po gled-na. @enata go vide kutreto {to krive{e i trese {e nekoi gluposti deka ku~eto nemalo kaj da se le ~i i deka imalo sekakvi lu|e {to duri i im gi kr {at nozete na ku~iwata. Taa be{e grozna, lo{o ob-le~ena, celata nabr~kana i luda so crven kar min i razret~eni dolni zabi, mo`e i nema{e gorni. Murxo & se ka~i na ku~kata, ama naopaku, otkaj gla-vata. Toga{ go vrzav i go odvle~kav. Go odnesov na trevnikot me|u zgradite i tamu go pu{tiv. Mal ku ode{e po mene, pa go snema. Ja vidov grozno lu da ta `ena kako se vrti pred prodavni~kata, mav ta {e so keseto polno so leb, vika{e po Murxo dodeka toj skoka{e okolu nea. Mi tekna deka taa istata `e na i porano taka se odnesuva{e. @enata sekoe ut ro hrane{e edna ma~ka na toa mesto, ovojpat Mur xo ja izbrka ma~kata i go izede lep~eto. Jas go br kav Murxo, `enata mi vika{e. Taa re~e deka sa ka la `ivotni, ama deka tolku golemi ku~iwa treba da se na sinxir, za{to mo`e da napadnat nekogo, me

85

pra{a dali ~itam vesnici, tamu taka pi{uvalo. I pokraj toa {to be{e grozna i luda vide deka ve}e sum otrpnat na takvi gluposti i deka nemam namera da se raspravam, pa prestana. Murxo pro dol ̀ i da bega. Ku~kata si sede{e vo blizina i sa mo si gleda{e i se ~ude{e. Go fativ Murxo i pak go od-vle~kav, ku~kata prodol`i da si gleda. Mu naj dov edna topka vo trevata i mnogu dobro si igrav me, si ja donese doma. Majka mi re~e deka topkata bila mnogu ubava i golema, Murxo za malku ne ja grizna za{to posegna po topkata. Edna{ ja grizna koga mu ja otvori muckata za da ne se udavi od koska. Edna{ me grizna koga mu vadev |ubre od ustata. Na vesti intervjuiraa eden dedo {to fa}a i ubiva ma le~ ki volci, do nego ima{e u{te eden sredove~en idiot so bla`ena nasmevka, nameneta za kamerata, {to dr`e{e dve vol~iwa za vrat i gi gme~e{e edno od drugo. Ednoto be{e mlitavo i izligaveno na glavata, a drugoto se lute{e {to go gme~at i gi po-ka ̀ uva{e zabite. Dedoto go opravduva{e svoeto iz ̀ ivuvawe vrz vol~iwata so izgovor deka toj gi lo vi za{to tie go jadat dobitokot. A. me odnese da vidam edni dve crni ma~iwa, decata gi tormozea pod izgovor deka se gri`at za niv. Pak pominavme ot tamu, gi nema{e decata, oti{le da spijat. Ma ~i-wa ta trgnaa po A., koga ja vidoa. Gi gale{e, i jas klek nav da gi pogalam. Ma~iwata po~naa da se ka-~u vaat po mene, ednoto mi se ka~i na tilot, drugoto mi se pikna vo xebot. A. mi vika{e deka se ne ~is ti, a mo`e i bolni. Tie mi mjaukaa i jas im mjau kav, mnogu lo{o mjaukav. Mi se piknaa pod bluzata,

86

koga sednav na yit~eto. Taka si zaspaa, a jas glu pa-vo si sedev tamu i ne mrdav mnogu. A. mi re~e da gi stavam ali{tata za perewe koga }e si dojdam doma. Taa po~na da mi raska`uva za toa deka mnogu sa ka-la ma~iwa koga bila dete, ama ne & davale da gi ~u va doma. Ka`a deka edna{, dve nedeli ostanala kaj ba ba & zaradi edno ma~e. Deka edna{, nekoe devoj~e {to ̀ iveelo tamu negde kaj baba &, posakalo da go pogali ma~eto, ama A. & rekla deka na mo`e. Po toa istoto toa devoj~e & ka`alo deka nekoi deca go fatile ma~eto za opa{, go vrtele i go frlile vo Var dar. Ma~eto probalo da izleze nadvor, no ma{-ki te go butkale nazad vo vodata s$ duri ne se uda vi-lo. Devoj~eto gledalo i ni{to ne napravilo zatoa {to pred toa A. ne mu dozvolila da go pogali. De-voj ~eto koga potporasnalo oti{lo vo Rebis da na-u~i da tancuva, a deteto {to go udavilo ma~eto sta-na lo kriminalec i go vikale Ma~ki, ubil ~ovek so pi{ tol za da mu poka`e deka pi{tolot raboti za{-to imal namera da mu go prodade. Odle`al dva meseci zatoa {to ne sakal da go ubie, tuku sakal da mu prodade pi{tol, a na televizija eden veterinar se bune{e, oti imalo lu|e {to gi trujat ku ~iwata. Veterinarot ne{to mele{e deka pud la ta ne bila agresivna i deka stvarno toa nemalo smis la, deka dal s$ od sebe da ja spasi... Pa ne{to tamu 21-vi vek, gluposti nekoi, ne~ove~nost, pa grobi{ta za mileni~iwata, pa toa ne bilo hir, ne bilo moda, pa sankcii nekakvi, pa sud, normalno ja sme niv programata. A. me pra{a dali da im ku pi me ne{to na ma~iwata za jadewe ili da im donese ne{to meko

87

i toplo od doma, me pra{a dali mi se do pa|aat ma~iwata. Rekov deka toa ne se nitu pr vi te nitu poslednite ma~iwa za mene, obi~ni ma ~i wa, pa i K. se matka{e so ma~iwa... ed na{ edna ku~ka se zam’kna po mene duri od Holidej in do Novo lisi~e i ba{ mi be{e gajle {to za vi va {e skoro petnaeset minuti pred vlezot na zgra da ta. A, edna{ so A. vidovme edno iskubano ku~e i mu kupivme konzerva so ku~e{ka hrana, ama toa od bi da ja izede.

88

Af, af, Murxo lae...

Mu otkrija rak na debeloto crevo so pomo{ na ku~e. Toa be{e eksperimentalen metod, no rezultatite bea zastra{uva~ki to~ni. Ku~eto be{e dresirano da nadu{ka kancerogeni kletki, toj samo treba{e da prdne.Dojde doma i ja ka`a dijagnozata na svojata `ena. Tie imaa edinaesetgodi{na }erka. Po tri meseci toj umre. Mnogu se ma~e{e za tie tri meseci, dok to-ri te ispituvaa novi lekovi... Dvaesettina dena pred da umre, toj & podari kutre na }erkata, toa be-{e doberman, go krstija Astor. ]erkata mnogu go zasaka Astor, se gri`e{e za nego. As tor & stana prijatel. Tr~aa niz parkot, si igraa. Astor brzo raste{e, po edna godina po~na i za {-tit ni~ki da se odnesuva. Be{e mnogu razgalen i sta na qubomoren, ne dozvoluva{e nikoj da & se pri-b li`i na }erkata. Taa go cene{e toa, be{e mno gu po vle ~e na i po dve godini se dru`e{e samo so Astor. Majka & ja tera{e da go ostava Astor doma koga izle gu va {e nadvor, i ja u~e{e pove}e da se dru`i so decata od {kolo. Mnogu se karaa poradi toa, silno vikaa i sa mo Astor mo`e{e da gi pre ki-ne kavgite so ne go vo to silno laewe i stra{no ‘r`e-we. Toga{ majka & up la{eno se povlekuva{e vo drugata soba, a taa za do volno go gale{e Astor i go nagraduva{e so vkus no zal~e.

89

Na ulica, kom{iskite deca ja zafrkavaa - “Ah, ene go Astor i kako se vika{e...?” Taa mnogu ne im obr-nu va{e vnimanie, si go ima{e Astor, a tie bea glup ~ovci {to znaeja mnogu brzo da tr~aat i da se ka ~uvaat na drvjata koga }e im go pu{te{e. Mnogu & be{e sme{no koga nekoe dete si ode{e doma so is-ki nati pantaloni i raskrvaven gaz. Astor napadna i edna nejzina vrsni~ka, ja grizna tolku silno {to taa se onesvesti od strav, a potoa ja odnesoa na {ie-we. Po ova, taa ve}e ne smee{e da go pu{ta Astor od sinxirot. Edna{ samo go pu{ti, be{e doc na nave~er i u`asno mu treba{e ku~ka. Taa gi gle da{e Astor i xukelata, se vozbudi, toga{ taa ima {e petnaeset godini. Gi ~eka{e polovina ~as da se otka~at, zatoa {to Astor be{e pogolem. Doma, mo`ea da si igraat kolku {to sakaa. I re-dov no si igraa. Najubavo si igraa koga majka & be{e na rabota, a taa ode{e popladne na {kolo. Toga{ taa se soblekuva{e gola i igrata stanuva{e po voz-bud liva. Taka po~na da se ebe so Astor, be{e gorda {to ne & bea potrebni glupavite mom~iwa. Be{e pre krasno, zadovolna ode{e na {kolo, dobiva{e sa mo petki i u`iva{e vo svojata tajna. Site so u~e-ni ci & se ~inea nekako smotani i prosti, ne ~itaa kni gi kako nea, bea premnogu obi~ni, kako stado...Arno ama, eden den majka & se vrati porano od ra bo-ta. Ja otklu~uva{e vratata, Astor be{e vrz nea, taa proba da go otturne, Astor ne prestanuva{e... Maj ka & po~na ne{to da zboruva i trgna kon nej zi-na ta soba. Ja fati panika da ne ja vidi majka &, po~ na da go udira Astor, toj se naluti i po~na da ja

90

grize. Taa silno vreska{e, majka & vtr~a vo sobata so sukaloto (od tie debelite) i po~na bezmilosno da go udira Astor. Majka & go prekr{i Astor od }o tek i toj ve~erta umre. Nea ja odnese vo bolnica, dok torite ja krpea. Koga se osvesti po operacijata, ne mo`e{e da se pod nese so zavoi. Po nekoe vreme si dojde doma, dok-to rite rekoa deka s$ mo`e da se sredi so plasti~na operacija. No, Astor be{e mrtov, site kom{ii doz-naa {to se slu~ilo, onaa nejzina vrsni~ka re~e de-ka taka & trebalo. [to & ostanuva{e drugo, osven da gi ispie site ap~iwa za smiruvawe naedna{. Ot kako taa trajno se smiri, majka & polude. Se ot se-li vo drug del od gradot.Tamu taa gi true{e maalskite ku~iwa kako od ma z-da za }erka &. Ja zavikaa Ve{terkata, a ne izg led a-{e lo{o - ima{e 38 godini. Sproti nea `iveeja edni {to ~uvaa pudl. Pudlot se vika{e Bongo, taa kopnee{e da go otrue toa runtavo ku~e... Za pudlot najmnogu se gri`e{e sinot, stanuva{e vo 6 za da go pro{eta. Toj idiot ima{e 22 godini i u{te ̀ ivee{e so majka mu i tatko mu. Osven za pud-lot mnogu ne se gri`e{e za drugi raboti, od vreme na vreme ode{e na nekoj idiotski fakultet, ama ne u~e{e. Edna{ dojde so edna {esnaesetgodi{na de-vojka, najverojatno ja pokanil doma. No, {tom ja ot-vo ri vratata pudlot istr~a nadvor, skoka{e po de-voj kata, a malku potoa po~na da & ja zlostavuva no-ga ta. Vo istiot mig od doma izleze i Ve{terkata, gi vide i po~na da vika: “Aha! So ku~eto zaedno

91

vnat re }e se rabotite, a?! Perverti edni!!!”Devojkata se usrami, ja pogledna Ve{terkata i se up la{i, ja pozna, toa be{e majkata na devoj~eto ~ie ku ~e ja napadna koga be{e pomala. Gradot i ne be{e ba{ golem. Mu se izvini na idiotot i mu re~e deka ne mo`e pove}e da doa|a kaj nego na gosti, pri toa mu ja raska`a prikaznata. Mu se dopadna prikaz-na ta, se obide da ja zapamti i zapi{e, toj be{e skri boman bez idei. No, mu be{e maka {to ne mu us-pea da ja napastvuva devojkata. Ve~erta, toj sonuva{e ~uden son. Na son mu se pri-sra i otide vo nu`nikot, dodeka si go bri{e{e ga-zot edno gomce skokna nadvor od {oljata. Toj ne mo-`e {e da poveruva, trgna kon gomceto, a toa si ot-sko ka kako ̀ ap~e i se skri zad kadata. Toj proba da se ubedi deka mu se pri~inilo i se smiri. Slednoto utro izleze da se pro{eta so Bongo. Samo {to izlegoa od dvorot, ku~eto lapna edna ki f li~-ka. Dodeka se {etaa toj se priseti na sonot. Po pro-{et kata toj go ostavi Bongo doma i otide do naj bli-sk i ot psihomat. Stigna do psihomatot, ufrli edna pa ri~ka i si go raska`a sonot. Psihomatot na ek-ra not vedna{ ja prika`a dijagnozata i po~na da go pe ~ati receptot za lekovi. Toj pro~ita: “Vie stra-da te od analna fiksacija.” Idiotot se iznervira i po~na besno da go kloca psihomatot, vika{e: “Frojdomatik 2001!!! Da ti se seram na za sta re ni-ot model!” Eden policaec minuva{e ottamu i go privede za

92

naru{uvawe na javniot red i mir, i o{tetuvawe na kulturni spomenici od istoriska va`nost. Vo po liciskata stanica mu dadoa elektro{ok tera-pi ja za da go smirat, a potoa go odnesoa doma i mu os tavija smetka. Toj dolgo vreme be{e za{emeten. Se osvesti koga majka mu po~na da rika kako ma ga-ri ca. Se vratila od rabota i go na{la Bongo mr-tov! Go odnesoa na veterinar, no be{e predocna...Utredenta, toj re{i da se odmazdi. Zayvoni kaj Ve{-terkata na vrata i koga taa mu otvori, toj se vtur na vnatre. Ja zatvori vratata i po~na da ja te pa. Ja frla{e niz sobite i na krajot ja siluva{e. Toa im se do padna. Po nekoe vreme povtorno dojde da & se od-maz di. Tie stanaa qubovnici, se oddadoa na mnogu sramni sado-mazo aktivnosti {to ne se za ras ka ̀ u-va we. Za toa razbraa i negovite roditeli, pa od sram go isteraa od doma. Qubovnicata go pri fati. Malku po malku se naviknaa i negovite roditeli, edna{ gi pokanija na gosti. Toga{ se dogovorija da odat na Xeri Springer [ou za da zemat nekoja pa-ri~ ka. I kom{iite gi ohrabruvaa. Taa zatrudne, no toa ne gi spre~uva{e da prodol`at so sado-mazo ak tivnostite. Edna{ se zanese i tolku ja o{teti {to sledniot den taa umre. Dojdoa policajcite, a toj se krie{e vo vizbata. Tie imaa ku~e, toa go na-du{ ka i po~na da lae grebej}i po vratata. “Bravo Murxo!” - re~e edniot policaec. “Znae{ deka ku-~i wata mo`at da nadu{kaat ako ima{ rak?” - go za-pra {a drugiot.

93

Kralot [kartur i fritezite na drkaleznata masa

Site mi vikaa deka sum odbral dobar fakultet, deka mnogu lesno sum mo`el da najdam rabota ako go zavr{am. Studirav Albanski jazik i kni`evnost. Zatoa i se zapi{av, za da najdam pobrzo i polesno rabota, ama ne{to ne mi se u~e{e i zaglaviv. Ba{ i ne se dru`ev so {okolegite, glavno si mol~ev, a koga ne{to }e me pra{aa kratko odgovarav. Ama se gleda{e deka i tie ne u~at. Edna{ eden {okolega mi go dade negoviot broj od mobilniot i mi re~e da mu se javam ako ne{to mi zatreba. Treba{e da po la-gam ispit po Teorija na literaturata kaj Atanas Van gelov. I~ ne mi se u~e{e i padnav. Nekoi {o ko-le gi polo`ija. I vtoriot pat padnav, a u{te po ve }e {okolegi go polo`ija ispitot. Toga{ doznav de ka imale kopii od testovite. Mu se javiv na {o ko le-gata i go zamoliv da mi gi dade kopiite. Toj se so-gla si i re~e deka sledniot den }e mi gi dade. Sled-ni ot den po predavawata go potsetiv za kopiite i toj mi re~e deka gi zaboravil doma. Go pra{av da ne treba da mu platam za uslugata, a toj mi re~e deka ne treba. Me pokani da dojdam so nego do doma i da gi zemam kopiite, `ivee{e vo Tetovo. Prifativ i trgnavme so kolata. Stignavme kaj nego doma i toj po saka da mu go popu{am za da mi gi dade kopiite, od biv, a toj me pra{a kako }e se vratam doma. Toga{ av tobusite ne vleguvaa vo Tetovo. Vsu{nost, ne sa-

94

kav da prifatam od prva, plus toa stana mnogu po-voz budlivo koga go repetira{e pi{tolot, sfativ ko ja uloga treba da ja odigram, a i mene mi odgova-ra {e da glumam deka sum bespomo{en. Mu go po pu-{iv, mi gi dade kopiite i me vrati do doma. Go po-lo ̀ iv ispitot i taka stanavme dobri prijateli, a mo`ebi i ne{to pove}e. Po~navme po~esto da se dru ̀ ime, mi pri~inuva{e osobeno zadovolstvo da se ligavam vrz negoviot polov organ. Koga navis-ti na }e go vozbudev, zema{e no` i se potpi{uva{e na mojot grb, obi~no toa se slu~uva{e otkako }e go brcnev mojot pokazalec vo negoviot gaz, znaete, za da mu ja stimuliram prostatata. Ovie sredbi mi davaa sila, u~ev posilno i polo`uvav po~esto. Sa-mo {to `enskite poleka mi stanuvaa zdodevni. Ama i taka mi be{e besmisleno da gi ebam, a pri toa da ne proizveduvam deca. Ne deka site do edna insistiraa na toa da se za{titime so kondom od {i reweto na infekcijata {to e mnogu poopasna od si data i celiot svet se obiduva da ja suzbie, a se vi-ka makedonska nacija, subordinacija ili be{e alie nacija? Ednostavno, mene me mrze{e da sta vam kon dom, a ne sakav da proizvedam u{te nekoj zaeban kako mene i zatoa mi be{e pozabavno da mu go pu-{am na {okolegata. So tekot na vremeto sfa tiv de-ka {okovite imaat pravo da se odnesuvaat su pe ri-or no i da dominiraat, zatoa {to ne se voz dr ̀ u vaat od svoite prirodni porivi i se borat za op sta nok. Jas, pak, mnogu lesno se predavav i ot ka ̀ u vav, se smetav za bezvreden i taka se odnesuvav. [o ko le ga-ta znae{e da go ceni i iskoristuva toa vo sekoj mig.

95

S$ be{e tolku pregnasno, prosto u`ivavme. Za ne -sre }a toj stana qubopiten i posaka da mi go vi di. Mu go poka`av i se za~udi koga vide deka mi e po go-lem. Prvo stana zavidliv, a potoa mi re~e de ka }e mi go otse~e. Mi stana nezgodno i se obidov da ja svrtam rabotata na {ega. Mu rekov deka bi bilo {teta da se otse~e tolku ubav primerok, deka bi bi-lo poprikladno da mi go odgrize kako izraz na ne-skrotliva strast, i po~nav da mu go maftam pod no-sot. Toj se opi od neodolivata mirizba i po~na strv no da mi go lapa, na momenti se pla{ev da ne se zadu{i i mu rekov deka e dovolno. No toj be{e upo-ren, saka{e da mu svr{am vo ustata. Mene za toa mi tre ba{e mnogu vreme, a docnev na partiskiot sos-ta nok - se bli`ea izborite. Mu rekov deka ne sum skon centriran dovolno i mu ponudiv da se sret ne-me drug pat, no toj saka{e toga{ i tamu. Prifativ, no pod moi uslovi, mu rekov da se natrti i mu go opnav do kraj. Po~na da rika kako magare, no jas ne ni pomisluvav da prestanam, sega jas bev glaven, go ebev do poseruvawe. Koga go zavr{iv be{e celiot ispoten i bled, a od gazot mu te~e{e gomnokrvava ka{a. Go ostaviv taka i si otidov spokojno doma. Bev tolku vesel slednite nekolku dena, a toj ne doa-|a {e na predavawata. Edno popladne mi se javi i me vikna kaj nego doma, mu rekov deka me mrzi i de-ka sum dogovoren so Sa{e da igrame Half Life, a toj mi se iznasmea. Mi re~e deka toa se bedni sajber laj narii za praznoglavci, deka mene me smetal za poinakov, za podobar. Prodol`i so toa deka toj bil nad seto toa i deka bil podgotven da mi go prosti

96

tak viot idiotski ispad, pod uslov utre rano na sa-baj le da go ~ekam pred mojata zgrada. Prifativ za-toa {to po~na da mi nedostiga, a i mnogu me in te-re sira{e dali oti{ol da se podzakrpi po na{ata posledna sredba. Radosen otidov da igram Half Life so Sa{e. Kako i obi~no gubev, no mi be{e zabavno da gi gledam moite le{evi rasfrlani niz hod ni-ci te na mapata, dali be{e Frenzy ili Crossfire ne se se}avam. Gnetevme Milka ~okoladi i pukavme na site strani. Toa be{e edna maalska igra~nica, so po seben {arm, prekrasna atmosfera na provev i naj niski ceni vo gradot. Toj {to rabote{e vo ig-ra~ nicata im ka`uva{e na svoite prijateli deka }e se prijavi kaj toj Angli~anecot, {to n$ smetal za potomci na Aleksandar Makedonski, da mu ze mel genetski materijal. Edniot go poddr`a i re~e deka }e mu se pridru`i, a drugiot {to zboruva{e re~isi srpski, ka`a deka toa bile gluposti, deka sme do{le vo {estiot vek, deka Grcite se Arapi i deka }e mu platat na Angli~anecot da gi la`ira rezultatite. Potoa site zamol~ea i sednaa da si gi ras~istat smetkite preku edna partija Starcraft - Brood War, tie smetaa deka sajberprostorot e pole za kulturen natprevar me|u narodite. Jas i Sa{e gi prislu{kuvavme i se sme{kavme, samo ni be{e `al {to nemavme kamera da snimime do ku men ta rec za niv i igra~nicata. Malku po presmetkata vo Starcraft - Brood War, dojdoa dve maloletni {ok ~i-wa i posakaa da igraat Counter Strike za bez pari. Pri jatelite bea dobro raspolo`eni taa ve~er i se tok mea poposle da odat vo nekoj motel blisku do Ku-

97

manovo na zabava, pa im dozvolija. Site zaedno po~naa da si ja prolevaat virtuelnata krv i n$ po-ka nija da im se priklu~ime vo digitalnata ka sap-ni ca. Im rekovme deka ne znaeme da ja igrame taa igra, no ne mo`evme da se povle~eme od predizvik-ot za{to taka }e si ja uni{tevme na{ata igra~ka ~est. Edno od {ok~iwata igra{e pod imeto 007 Le-gen da; osven imeto sekoj igra~ mo`e da si odbere i svoe logo. Dve od mo`nostite za logo mi go pri vle-koa vnimanieto; ednata be{e kartata na BJRM so ven tilatorot, a drugata be{e kartata na M ak e do-ni ja so sonceto. Za da gi odbegneme nedoraz bi ra wa-ta, i nie igravme od stranata na teroristite. Mir-ko Hristov puka{e so pi{tol kon sobranieto na R. Makedonija za da se razbudime, otkako nikoj ne mu po veruva deka toj ja frlil bombata. Vedna{ go pro-gla sivme za budala za{to ne oti{ol da se ispuka vo igra~nica ili da se pukne vo vena kako site nor-mal ni i lojalni gra|ani na ovoj kondominat. Za sre}a, brzo go piknaa vo zatvor i mnogu malku lu|e ja potpi{aa peticijata za negovoto osloboduvawe. Taka se obnovi mirot vospostaven so potpi{u va-we to na sramkovniot dogovor. Bez gajle si prodol-`iv me da si igrame. No, pomina i taa luda i ne za-bo ravna no}, a jas go ~ekav {okolegata pred zgra da-ta kako {to se dogovorivme. Toj me sobra i trg nav me kon Tetovo. Mislev deka pak }e odime kaj nego do-ma, no po pat mi objasni deka odime na pov tor no to otvarawe na skija~kiot centar Popova [apka, ka`uva{e i za toa kako tamu }e se otvorele mnogu novi rabotni mesta. Mu rekov deka ne znam da ski-

98

jam, a toj mi re~e deka sega centarot e prenamenet za poinakvi sportski aktivnosti. Koga stignavme od sekade se puka{e, nekoi deca tr~aa izbezumeno, a ~i~kovcite so neskrieno zadovolstvo gi ubivaa so sa~marki. Go pra{av od kade se ovie deca tuka, kaj gi na{le, a toj mi odgovori deka toa se u~enici od osnovnoto u~ili{te “Nikola Karev” (ili be{e “Dame Gruev”) vo [em{ovo, deka imale premnogu ne opravdani, i deka pukale po niv kako pe da go{ ka merka. Mu rekov deka jas ne znam da pukam, deka nastavnikot po odbrana puka{e vo mojata meta za da mi stavi petka i deka }e mi koristi treningot, samo {to metite se premnogu podvi`ni i mali za mene. Toga{ toj mi re~e: “Gleda{ deka realnosta e po privle~na od virtuelnosta!? Samo {to ti ne si tuka da se zabavuva{, tuku da n$ zabavuva{!” - i mi ja poka`a publikata sostavena od nabquduva~i na VGROBSE, visoki pretstavnici na NATO i Ev-rop skata unija, pripadnici na Task Force Fucks i ambasadorot na Sobedinetite Seramerikanski Skr ̀ avi. Jas se upla{iv i im rekov: “Ama, jas ne mo ̀ am na site da vi go popu{am, videte mi izleze i herpes pred dva dena!” A toj mi re~e: “[to si se up la{il, pa tie samo sakaat da im izrecitira{ ne koja od tvoite revolucionerni pesni, }e ti ja iz-da dat stihozbirkata po koja {to kopnee{ celiot `i vot!” Mene mi olesna i po~nav so mojata najsil-na pesna:

Moeto oko ima zenica od zdravecPogledot mi e sonce so {esnaeset zraci

So Mislata ve oslepuvam

99

Glasot mi izvira od lamjinata pe{teraRikam so sila na gajdi, kavali i zurli

So Mislata ve ogluvuvamGlavata mi e potvrda od kamen

So Mislata vi gi kr{am glaviteMislata e Makedonija!

Krvta mi e ̀ eden lav vo kafezVa{ata krv e vodata za mene

Srceto mi ~uka posilno od tapanOd negovite udari pukaat va{ite srca

Crvenoto sozreva vo crnoCrna e zemjata {to ra|a crveno

Bez smrt, ̀ ivot nema!“Bravo! Odli~no!” - izvika eden pretstavnik od Ev ropskata unija, izgleda be{e Angli~anec. “Kol-ku romanti~en naci-nadrealizam! Samo {to ne ostava{ dovolno prostor za so`ivot, a i her pe sot na tvojata usta silno go naru{uva estetskiot vpe-~atok, mlado mom~e!” - prodol`i toj i me udri so tupanica po mestoto kade {to mi be{e herpesot. Padnav dolu, za{emeten. “Mislam deka treba da mu odr`ime edna brza lekcija po estetika na mladiov divjak” - re~e i toga{ site po~naa da me udiraat so kloci. Le`ev tamu, pretepan, koga na mojot {o ko-le ga mu dojde edna prekrasna gnideja: “Ajde od nego da napravime multilateralna pa{teta!” - re~e i mi stavi ra~na granata vo ga}ite...Ne be, se za fr ka vam, mi rekoa da se prefrlam na proza.

100

Skopje - Vodno - Matka

Lani, na 14 fevruari 2001, okolu 11 ~asot pret-pladne, trgnav preku Vodno nakaj Matka. Pred da stig nam na Sredno Vodno go sretnav G. {to u~e {e so mene vo osnovno. Be{e so ku~eto i nekoj negov poznanik. Tie se simnuvaa. Zastanavme, si pomua-be tivme, glavno za ku~iwata. I toj si ima{e maka so fakultetot. Tatko mu be{e presno umren. Ne mu ka`av deka }e odam duri do Matka, toa ne sakav da go znae. Malku se sme{kavme i si prodol`ivme po pa tot. Jas nagore, tie nadolu, a mo`e samo taka mi se ~ine{e. Ne se izraduvav {to go sretnav. Nemav na mera da se ka~am na vrvot, pa od tamu da pro dol-`am po srtot, gledav da stignam poskoro do Matka. Kaj po~natoto i ve~no nedogradeno detsko odmo ra-li{ te skr{nav na desno. Odev niz {umata. Koga iz legov na golite ridovi pred Matka, duva{e stu-den vetar, izmrznav iako imav dva ~ifta ra ka vi-ci. Zastanav da jadam, jadev vareni jajca i leb. Prirodno, ̀ ol~kite mi se zaglavuvaa vo hra no pro-vo dot. Potoa prodol`iv kon Matka. Vo podno`jeto na sledniot rid ima{e ov~ar so stado ovci i dve-tri ku~iwa, se prefrliv od drugata strana na ri-dot {to gleda nakaj Skopje, za da ne me vidi. Se pla {ev i ku~iwata da ne me namirisaat, pa da po~-nat da laat. Ne sakav nikoj da znae deka odam na Mat ka. Otkako ja izedov hranata, vo ranecot imav samo u{te eden prazen ranec i tolku. Po~nav da se sim nuvam kon branata. Kolenoto me bole{e. Pre-mi nav preku tunelot niz koj istekuva vodata od

101

eze roto i odev pokraj male~kata hidrocentrala. Yir nav vo ribnikot. Pred da pominam preku tu ne-lot, dolgo gledav vo ikonata {to e postavena na pat ~eto. Be{e stavena vo ne{to sli~no na pro zo-re c {to se zaklu~uva i ima{e malo otvor~e za prot nuvawe pari~ki. Se mislev dali da go skr{am stakloto za da gi zemam parite {to gi `rtvuvale ver nicite, za{to izlegov od doma so samo dvaeset i pet denari, a dvaeset ve}e potro{iv za avto bus ka-ta karta do dr`avnata bolnica. Toj mig, prvpat po-mis liv da se otka`am od mojata namera. Sepak, ne go skr{iv stakloto, tuku trgnav kon ezeroto. Osta-nav na mojata namera. Pred mene brzo pominaa dve ko li. Vo crvenoto pe`o 206 ima{e dvajca, a eden vo te get dvosedot honda CrX. Otprilika, bea na moja vozrast. Jas s$ u{te ne znam da vozam kola. Stignav do crkvi~kata sv. Andrej. Se pro{etav naokolu, nad restoranot bea tie od kolite so u{te nekoi dru gi. Si pravea skara i pieja pivo. Se vrtkav tamu nekoe vreme, gledav vo vodata. Sekoga{ e tol ku temno zelena. Ve}e be{e tri i polovina, u{te ma l-ku pa }e po~ne{e da se stemnuva. Se mislev da li da trgnam po tesnoto pat~e {to vodi po dol`i na ta na ezeroto. Mojata namera be{e da gi na po l nam rancite so kamewa, da gi naramam i da skoknam vo vodata. Nikoj nema{e da me najde, nema{e da ima potreba da tro{at pari za pogreb, }e bev is ~ez nat. Dvajca se simnaa dolu kaj klupite, pred res to ra-not. Izgleda edniot malku preteral ili pak na dru giot taka mu se ~ine{e. Tie odozgora me za gle-daa malku, i jas gi pogledav. Ne sakav da me vi dat, a

102

ni tie sakaa da gi vidam. Treba{e da odlu ~am. So niv go vidov M. {to dojde da u~i da svi ri na kaval kaj G.A., jas u~ev da sviram na gajda. Toga{ ne mi teknuva{e kako se vika, ama go poz nav. So niv be{e i brat mu na J. {to u~e{e so mene vo sredno. Toj ne me znae{e, ama jas go znaev. Re{iv da odam gore i da se pozdravam so M.. Re {iv da ̀ iveam. Gore si jadea, me gledaa ~udno koga im dojdov. Toj od hondata me pra{a dali sakam xoap~e. “Ne, jas ne ni pu{am” - mu odgovoriv. “Ama, xoap~e saka{, neli?” Im rekov deka se znam so toj {to sviri na kaval, toj be{e malku podaleku. M. dojde i me pozna, mi ponudija pe~eno pi le{ ko i leb, prvo odbiv, no potoa jadev zatoa {to og lad nev. Re{iv da im se zaka~am za{to nemav pari za avtobus, a ve}e se stemni. Sigurno nema{e da se vra}am preku Vodno nazad. Vo Skopje, gore-dolu, si te se znaat... si zasednav so niv, stana postudeno, za palija ogan. Ne mi be{e gajle dali im go ras tu ram filmot, mi izgleda{e deka ve}e im be{e ras tu ren. Me pra{uvaa kaj `iveam - “Novo lisi~e”; kako sum do{ol - “Preku Vodno”; dali znam i jas da sviram na kaval - “Ne, na gajda se sviri poinaku, gaj data ima piska” ; dali sakam xoap~e - “Ne”; ka ko ne me izel nekoj volk po pat; {to u~am - “Al ban ski”, se ~udea; dali imam `enska - “Ne”; kolku sum star - ne mi veruvaa deka imam dvaeset godini (sum im izgledal pomlad); dali sum peder - mol~ev; kako ne mi bilo strav sam da odam, dali ~esto taka sum pra vel, kako }e si odam doma... “Pa, so vas” - im od go voriv. Me poglednaa ~udno. Mo`no e i malku da se pla{ea od mene. Zemav od xoap~eto,

103

mi rekoa de ka moram, za{to sum stanal del od nivnoto pleme. Interesno pleme bea. So kolite se vratile do Skop je samo za da kupat baterii za getoblasterot. Toj od Hondata go tepa{e getoblasterot, oti ne sa ka {e da mu go svrti diskot od Lepa Brena. Posle & se javuva{e na ̀ enskata za da ja raspra{uva kaj bi la, {to pravela, kaj }e odi, {to }e pravi, se karaa. M. malku posvire na kavalot. Se pojavija dve dvoj ki, od tie dosadnite. Izgleda imaa po dvaeset i ne{to nakaj trieset godini. Nie im gi izgorevme drvata {to si gi sobrale otporano. Taa ednata go poz na toj edniot od na{eto pleme, za{to bil ist so brat mu. N$ pra{aa zo{to sme samo ma{ki. Toj so vitkanata kosa go pra{a edniot od niv, dali mnogu lu|e se davele vo ezeroto. Se slu~uvaa i tamu nekoi drugi gluposti... Kone~no trgnavme nakaj Skopje. Ispadna deka i M. bil so kola, crveno Reno 4, nor-malno jas se vozev so nego. Toj so vitkanata kosa {to li~el mnogu na brat mu, prodol`i da me ras pra-{uva, me pra{a kako }e sum se vratel da ne sum gi na{ol niv. Mu ka`av deka nemav namera da se vratam, mu go ka`av planot so rancite i kamewata. Me pra{a zo{to. Nemav nekoja silna pri~ina, mu ka ̀ av onaka. Me pra{a za gajdata, dali toa ne mi zna ~i ne{to. Po~nav da melam za gajdata, za nej zi-na ta dijalekti~ka priroda {to obedinuva na vi-dum kontradiktorni simboli... smrt i ̀ ivot, ma{-ki princip i ̀ enski princip... jadev gomna kako i obi~ no. I si zborime nie taka za edinstvoto na spro tivnostite, koga gledame tamu na patot pred

104

nas, tie od pe`oto se bapnale vo endekot, vo edna grmu{ka. Site zamol~evme. Ja izvlekoa kolata na patot. Ednata vrata be{e prili~no vdlabnata i ce lata kola be{e izma~kana so lajna. Toj {to vo ze-{e si ja {inal rakata i malku mu te~e{e krv, na toj do nego ne mu be{e ni{to. Se javi kaj nekoj drugar {to mo`el u{te istata ve~er da po~ne da ja pravi vra tata. Toa be{e negde kaj ezeroto Treska. Si se ka ~ivme pak vo kolite i trgnavme. M. me os ta vi vo Aerodrom, zaedno so toj so vitkanata kosa. Po kratko, po~na namestenata vojna, a edna tre ti-na od Vodno i branata na Matka stana voena zona.

105

O, ~itatelu...

Ovaa prikaska po~na da se raspa|a u{te pred devet zborovi. Zatoa dejstvieto nabrzina gi napu{ti ska panive re~enici. Po nego se razbegaa i nosa ~i-te na skrieni poraki. Ostanavme samo jas i ti, da gol tame praznotii zaglaveni me|u redovite. Ako i po natamu ~ita{, toga{ u`ivaj vo neizbe`nosta na krajot... moj glupav prijatelu.

106

Eh...

Jas bev eden krajno srame`liv tekst. Moite bukvi tre perea pred tvojot pogled. Te molev da ne me ~i ta{ na glas. Te molev da ne me poka`uva{ pred dru gi. Ti ne zami`a za da si stavam lacrno! Yir ka-{e me|u moite redovi! Od sram se sramniv so har-ti jata i ne stanav raskaz.

107

Zborba so vremeto

Vremeto leta. Neprekinato me bombardira so se-kun di. Se krijam vo temnite zborovi {umi. Po~ nu-vam gerilska zborba. Ve`bam zbore~ki ve{tini. Pravam stihozbrki. Prezemam zborbeni dejstvija po celata azbuka. Si go tepam vremeto. Sega vr e me-to leta od strav. Pogledni, moite pedeset hrabri zborci pukaat vo tvoite o~i. Tvojot pogled e voen plen!!!

108

Zanaet~iite na makedonskata (k)ni`evnost

Se sobrale Bo{ko Bozaxievski, @arko Kujunxiski i Dimitar Samarxiev. Bo{ko pravel mnogu dobra poetska boza. @arko ukrasuval i pozlatuval, ama sadovite {to gi nudel sekoga{ bile prazni. Di mi-tar ne bil kompirativec kako niv, no toa ne mu pre ~elo da si misli deka so ~ukawe prozna slama }e gi nasamari ~itatelite.

109

Na berber

Mu pre~e{e kosata. Berberot go pra{a kolku da ja skrati. Mu re~e da ise~e s$ {to mu izgleda kako vi{ok. Berberot izleze, gi pozajmi no`icite od so sedot {to si ja kastre{e `ivata ograda. Berb e-rot se vrati, mu re~e da ja navali glavata na stolot. [trak! Kosata prestana da mu raste?!?

110

1,2,3

Na po~etokot se upla{iv deka sum stanal umeren. Potoa si se te{ev deka sum bil samo umoren. Dode-ka se ma~ev da izmeram, koja od ovie zabludi e po-blisku do vistinata, ne ni zabele`av deka jas odam-na sum bil umren. I taka, na slepo se do vle~ kav do mestoto nameneto za to~ka.

111

Zeam vo ogledaloto...

Otkrivam deka zad mojata kosa demne edna skriena ra ni~ka. Posegnuvam po nea, iako taa se preprava deka ne postoi. Taa se mu{nuva vo temninata. Po-seg nuvam po nea nekolku pati, za ~udo rastojanieto os tanuva sekoga{ isto, koga kone~no ja dopiram, taa e vrz glavata na mrtovecot, koj u`asno li~i na mene.

112

Beda

Na vremeto imalo eden beden i eden bednik. Tie re {ile da ja pobedat svojata beda. Bile ubedeni de-ka edinstveniot na~in da se pobedi sopstvenata be da, e da se predizvika u{te pogolema beda za dru-gi ot. Taka zapo~nale edna bedna, me|usebna borba. Od taa borba, bedniot izlegol pobeden, a bednikot izlegol pobednik.

113

Taa

Be{e petok nave~er. Prethodniot den se do go vo-rivme da odime na pMG `urka vo muzejot na sovremena umetnost. Ì se javiv za da pra{am koga }e trgneme. Mi re~e deka nema da dojde. Ja pra{av zo{to. Zatoa {to tatko & umrel... razgovorot se raspadna. Ne ka`av na nikogo. Otidov so B.

Igrav. Ne znam to~no kako mu ka`av na B. {to se slu~ilo. Se pravev naudren. I V. be{e na ̀ urkata, se vra}avme zaedno. Udav! Nastojuva{e da mu go da-dam mojot telefonski broj, izbegnuvav zatoa {to M. mi ka`a deka e pijavica, no toj be{e ~udno upo-ren. Znaev deka mnogu gre{am.

Sledniot den dojdoa dedo i ~i~o. Dedo be{e bolen u{ te od zimata, treba{e da go skeniraat, da di jag-no s ticiraat rak. Dedo mi dade sto marki za{to za-vr {iv sredno, ~i~o mi dade swatch irony za da se sves tam kolku e saatot i da po~nam da u~am za prie-men. Bratu~etka mi go odbrala.

U{te ne ka`uvav. Sedevme so majka mi na edna klupa vo dvorot na dr`avnata bolnica. Me pra{a

114

{to mi e, & ka`av. Mi re~e deka ako ja sakam, da se o`e nam so nea. U{te nemav napolneto osumnaeset go dini. Rodendenot mi se poklopuva{e so datumot na priemniot. Go ~ekavme dedo mi.

Ve~erta otidov kaj nea doma, ima{e rodnini, pri-ja teli... ~ekavme da ka`at na vesti. Ka`aa. Mi be-{e strav od toa {to go ka`a majka mi za ̀ ena~kata. Ne znaev kako treba da ja odigram soodvetnata ulo-ga. Izlegovme nadvor da pro{etame, be{e toplo i rose{e po malku. Sednavme na klupa i zboruvavme.

Vo nedelata ne otidov na pogreb, tuku se ka~uvav na Vodno so tatko mi. Glupavo gledav nakaj gradot, iako ne znaev to~no kade se grobi{tata. Pretpos-ta vuvav deka drugite {to ja znaat se tamu, jas is-pad nav kukavica. Celo vreme bev nekako zdrven, s$ mi be{e bez vrska. Jas bev bez vrska.

Dedo mi umre tokmu pred da po~ne prviot semestar. Celo leto se ma~e{e, ja vika{e majka mu, a bil po-svo en, zaklu~i deka vnucite mu se gluvi. Sestra mi se oma`i eden mesec pred toa. Ne dojde na pogrebot, ta kov bil redot. Na prvi oktomvri & be{e ro den-den. Bevme na koncert.

Se vrativ eden den pred majka mi i tatko mi, za da odam na fakultet. Ve~erta bev sam, ja viknav na

115

gosti, pievme ~aj. Ì ka`av deka go baknuvaa pred da go zakopaat, jas se pokloniv. Si sedevme na podot, po ne{to zboruvavme, toj petok ne se raspadna samo razgovorot.

116

Novokomponirana prikazna

Na vremeto ima{e eden ma` i edna ̀ ena, ama nemaa deca. Taka, minuvaa godini i godini, koga eden den, ete ti edna babaroga dojde vo seloto. Se la ni te se upla{ija i ja spobrkaa za da ja utepaat. Mavaa so drva i so kamewa po babarogata, arno ama taa se skri vo drvarnikot na bezdetnite. @enata pra-ve{e zelnik i ja najde babarogata, koga otide da zeme drva za oganot. Babarogata ja mole{e da ja skrie od selanite i `enata se smiluva i ja odnese do ma. Babarogata vide deka e prazna ku}ata i ja pra {a `enata kaj & se decata. @enata & re~e deka ne maat deca, toga{ babarogata se pofali deka }e im ka`e kade da najdat dete, ako ja iznesat skri{no od seloto i ako & zamesat edna banica so crvi za po pat. @enata se soglasi. Se vrati ma`ot od lozjeto i koga ja vide babarogata ja grabna sekirata za da ja zakole. @enata edvam ja spasi babarogata i s$ mu ras ka`a. Ma`ot se soglasi. Toga{ babarogata im ka ̀ a deka ma`ot treba da najde jajce od zmija i da & go donese na ̀ enata za da go kva~i. Ma`ot otide da ba ra jajce od zmija, a `enata ja krie{e babarogata. De vettata ve~er ma`ot se vrati so jajce i `enata si go pikna, babarogata promrmore ne{to magi~no si ja zema banicata so crvi, se ka~i na kolata i se pokri so ko`i za da ne ja vidat selanite. Ma`ot

117

trg na so kolata nadvor od seloto, arno ama pred toa im ka`al na selanite da go ~ekaat od drugata stra-na na rekata za da ja ubijat babarogata. Koga za sta-na so kolata, selanite so stapovi po~naa da ja udi-ra at babarogata {to be{e pod ko`ite. Pred da umre babarogata mu frli kletva na ma`ot. Toj si doj de doma, ka ̀ a na ̀ ena mu i taa mnogu se upla{i. Po ~e ti rie set dena `enata te{ko se razbole, bol-na be{e do tri godini, celata be{e naduena i ne{-to kako da ja jade{e odvnatre. Edna ve~er koga se vrati ma`ot do ma go vide yverobebeto {to izleglo kako si ja do ja duva majkata. Posaka da go ubie, ama mu be{e strav. Go ~uva{e deset godini, raste{e po brzo od dru gite deca, be{e i posilno, ama mnogu be {e lo {o. ^ovekot ve}e ne mo`e{e da izdr`i za-{to de te to ni{to ne rabote{e, po cel den gi ma ~e-{e se la ni te so odvratnite zvuci {to gi proizve-du va{e so gajdata i kavalot, i jade{e tolku mnogu {to toj os ta nuva{e sekoga{ gladen. Eden den mu gi da de pos led nite tri kozi, go izbrka od doma i mu re~e i~ da ne se vra}a. Deteto gi spotera kozite na-go re niz pla ninite, kozite si brstea drvca, deteto gi mol ze {e i zaedno odea po planinite Arno ama, eden den fati da sviri deteto, kozite se ispla{ija od u`as na ta svirka i izbegaa u{te ponagore po pla ni ni te. Deteto trgna po niv. So denovi tr~a{e po niv. Sekoga{ za malku mu begaa i taka stignaa do mes to to kaj {to `iveeja dvata zmeja. Zmejovite gi vidoa kozite, gi fatija i gi stavija na ra`en da

118

gi pe~at. Deteto yirka{e od zad edni karpi i mnogu mu pad na maka za kozite. Se simna od karpite i im re~e na zmejovite da stanat pobratimi. Tie mu se izna smea ja, mu rekoa deka se zmejovi, deka ne mo`e obi ~en ~ovek da im bide pobratim, deka }e go izedat. Toj im re~e deka ne znae da sviri na gajda i na kaval i vedna{ po~na da gi izma~uva so groznite zvu ci. Zmejovite edvaj izdr`aa, mislea deka }e og-lu vat, mu rekoa deka ako prestane mo`e da se po bra-ti mat. Se pobratimija i sednaa pred kolibata da gi jadat kozite. Zmejovite go jadea mesoto i koskite gi stavaa pred sebe, a deteto gi glode{e i samo naj-tvr dite delovi gi frla{e preku ramo. I toga{ ed-niot zmej ja pogledna trpezata, pred deteto edna kos ka nema{e, i mu re~e na deteto:- Dete, ti mesoto sose koski si go izel.Deteto re~e:- Jas ne sum kako vas da jadam meso i da gi ostavam kos kite.I si rekoa zmejovite eden na drug:- Toj ~ovek e postrven od nas.Toga{ stana edniot zmej, zema edna bivolska ko`a, otide da napolni voda i ja donese. Ja ispi ce la ta odedna{. A deteto si gleda{e. I zmejot mu re~e na deteto da odi da donese u{te voda da pijat. I deteto stana, edvam ja digna ko`ata i ja odvle~ka do vodata. Vide deka ako ja napolni nema da mo`e da ja

119

odnese, pa si napravi edno {ilo i fati da ko pa za da dote~e vodata do kolibata. Zmejovite go ~e kaa da donese voda, a toj si kopa{e. Otide eden zmej da vidi {to e rabotata i go vide kako kopa.- Brej, dete, {to kopa{ tamu, neli treba{e da ni do ne se{ voda da pieme?Deteto mu re~e:- Kopam, oti mene edna ko`a ne mi stiga, pa zatoa }e napravam sama vodata da si dojde do kolibata.I zmejot si ja napolni ko`ata i ja narami da ja no-si kaj drugiot zmej. Mu ka`a na drugiot zmej {to mu reklo deteto za vodata. I koga ~u drugiot zmej se up-la {i, i si rekoa zmejovite eden na drug deka toj ~o vek }e gi uni{ti. - Ve~er koga }e spie da go utepame.Kako {to vrevea mnogu toj gi slu{na, i koga dojde vre me za spiewe toj im ka`a deka mu e tesno vo ko-li bata, deka }e spie nadvor. Otide nadvor, arno ama pokri eden pogolem kamen i nekolku pomali so jam bolijata, |oa toj spie tamu, i se ka~i na edno dr-vo. Si sede{e na drvoto, oti mu be{e strav od zme jo-vi te. I pomina malku vreme, i zmejovite izlegoa da vidat kade spie. I koga gi vidoa po krie ni te ka-me wa, po~naa da frlaat kamewa za da go ute paat. I tamu natrupaa eden kup kamewa kolku po lovina pla nina, i rekoa:- Stiga, od nego sega ni prav nema.

120

I si otidoa da spijat vo kolibata. Toj gleda{e, i set se trese{e od strav, i tamu na grankite ostana i cela no} ne zaspa. Koga se razdeni, stana i otide kaj zmejovite. Tie koga go vidoa mnogu se upla{ija. Toj sedna do niv i gi pra{a:- Pobratimi, kako pominavte sno{ti?I tie mu rekoa:- Arno pominavme. A, ti kako pomina sno{ti, sam?I toj im re~e:- Arno pominav, ama malku bolvi me jadea.I koga im go ka`a toa tie u{te pove}e se upla{ija, i si rekoa:- Vide li? Nie so tolku kamewa frlavme po nego, i mis levme deka sme go utepale, a nego kamewata mu se storile kako bolvi. Tuku, aj da mu platime da si odi, oti lu|eto inaku ne razbiraat. I edniot zmej mu re~e:- Prijatele, }e ti dademe eden kov~eg poln so al ta-ni da si odi{ doma, oti tuka ne e za tebe, bolvi }e te izedat.I toj mu re~e:- Zo{to mi se tolku pari? Mene tuka arno mi e so vas. Jas doma si imam mnogu pari, ne se tovaram jas so toj kov~eg. Ako sakate vie sami donesete go kaj mene doma.

121

Toa go re~e, za{to ne mo`e{e sam da gi nosi altanite. Toga{ zmejovite mu rekoa:- Ajde nie }e ti gi doneseme.I trgna toj nakaj doma, a zmejovite letaaa po nego so kov~egot. Koga dojde doma, tatko mu istr~a u{te vo dvorot da go tepa, oti ne smee{e da se vrati. I koga go vidoa ova zmejovite od strav go ispu{tija kov~egot so altanite i letnaa da begaat kon pla ni-ni te. Kov~egot padna pravo vrz tatko mu i go sma~-ka, i toj stana najbogat od site, i site se pravea deka ubavo sviri na gajda i na kaval i go slu{aa, a krv im te~e{e od u{ite. Zmejovite pak, ottoga{ mno gu se pla{at od lu|eto i se krijat najgore na pla ninite po nekoi dupki.

122

Fabula rasa

Anafora be{e lik {to treba{e da ja dobie svojata so dr`ina vo tekot na raska`uvaweto. Taa be{e glav niot lik, dvigatelot na raska`uvaweto i ne-go vata cel. Deiktik be{e intrigant, {pion, rasipuva~ na za-ba vi, prorok, dou{nik, licemer, izmamnik, de ma-gog, snaodliv ~ovek koj ne saka{e da bide, tuku da ima. Toj be{e so neusoglasena psihostruktura, kontradikcijata be{e negovata su{tina. Toj be{e pod gotven na s$ za da go pottikne dejstvieto.Toj saka{e da ja ima Anafora, a ne saka{e da bide Deiktik. Zatoa u{te vedna{ & ka`a deka tie dvaj-ca ta se izmisleni, deka toj mo`e da & pomogne da iz leze nadvor od tekstot. Za ~udo Anafora ne mu poveruva, tuku mu ka`a deka taa u{te ne e podgotvena da izleze nadvor od teks-tot, deka ne znae dovolno za tekstot za da oceni da-li saka da izleze od nego. I deka ne mo`e da mu ve-ru va za{to samo pred malku se zapoznale.Deiktik po~na da & objasnuva deka tie dvajcata se tek stot, deka bez niv tekstot ne bi postoel, deka tie se edno isto, deka Raska`uva~ot gi razdvoil za da u`iva dodeka se iz`ivuva vrz niv. Na toa Anafora mu odgovori deka, ako tie dvajcata

123

se tekstot, toga{ ne bi mo`ele da postojat nadvor od tekstot i deka sledstveno na toa bi trebalo da se potrudat da go uredat tekstot po sopstvena volja. Deka ne veruva vo postoeweto na Raska`uva~ot za-toa {to ne go videla, tuku samo slu{nala za nego od Deiktik i deka ne gleda nikakva pri~ina nekoj da se iz`ivuva na tolku surov na~in so nea. Deiktik ja ubeduva{e deka ne postoi takvo ne{to kako sopstvena volja, tuku deka nivnata sudbina e odnapred napi{ana. Deka toj mo`e da ja zapoznae podobro so toa kakov e vsu{nost tekstot, deka mo`e da & go poka`e Raska`uva~ot i deka pri~inata za negovoto surovo iz`ivuvawe vrz niv e vo toa {to i samiot Raska`uva~ se ~uvstvuva zagrozen od teks-to vite, zatoa {to i toj se somneva deka e samo eden spo reden lik vo ne~ij pogolem tekst i deka nego vo-to postoewe direktno zavisi od niza drugi teksto-vi, deka ni toj ne se smeta sebe za dovolno `iv i ottamu ima potreba vrz niv da se iz`ivuva. Deka Raska`uva~ot se nadeva oti so pi{uvaweto na teks tot }e stane lik Referent, deka }e vleze vo is-to rijata {to vo krajna linija e samo u{te eden tekst.Anafora prifati da trgne so nego za da ja zapoznae podobro so su{tinata na tekstot. Toj & re~e deka e gola i deka treba da se oble~e za da ne bide som ni-tel na, toga{ ja oble~e i trgnaa. Odea mnogu dolgo, gle daa sekakvi raboti, i ubavi i grdi, a Deiktik pos tojano ja potsetuva{e deka seto toa e izmis le-no, deka toa e dekor postaven samo za da gi odvrati

124

od vistinskoto spoznavawe na tekstot, kako ob le-ka ta {to ja pokriva nivnata golotija. Po tolku odewe Anafora o`edne i ogladne, po~na da mu gi opi{uva simptomite na Deiktik, a toj & re ~e deka toa e voobi~aena pojava predizvikana od predolgiot prestoj vo ramkite na tekstot, deka duri sega e podgotvena da po~ne so razotkrivaweto na tekstot. Ja odnese vo eden restoran i nara~a ja-de we i piewe. Otkako dobro se najadoa i napija, toj mu plati na kelnerot, a Anafora seto toa budno go slede{e. Koga izlegoa od restoranot taa go pra{a dali se ko-ga{ za hrana i voda treba da se dadat takvi har tiv-~i wa. Deiktik be{e voshiten od nejzinata spo sob-nost da gi zabele`i klu~nite ne{ta i so nasmevka & odgovori deka voobi~aeno se davaat takvite har-tiv ~iwa, ako gi ima{, no deka mo`e da se ponudi i ne{to drugo, ako gi nema{, deka hartiv~iwata se vi kaat pari i deka i vrz niv e napi{an nekakov tekst. Ne zaboravi da ja predupredi deka sega toj dal pari za nejzinata hrana i voda, deka taa e praz-na i deka nema pari, deka treba mnogu da se ma~i i da raboti za da dobie pari, deka ne znae da pi{uva i da ~ita, deka e mnogu stara za da odi na u~ili{te pa potoa da dobie diploma {to e povtorno samo tekst na hartija, no deka nekoi toa go cenat i za toa da vaat pari, zatoa {to osven razmenata na tekst o-vi vo tekstot ni{to drugo nema. Deiktik prodol-`i i ponatamu da & objasnuva {to e tekstot, no Ana-fo ra ne mo`e{e da go sledi i po~na da pla~e.

125

Deiktik prestana da zboruva i ja gu{na. Potoa ka`a deka }e & pomogne, po~na da ja soblekuva i da ja gali, taa se sme{ka{e, i toj se sme{ka{e, potoa ja zabole, vide malku krv, se zbuni, po~na da vika, pro ba da izbega, toj ja siluva{e. Anafora dolgo po toa sede{e stutulena i se tre se-{e, Deiktik ja u~e{e deka toa se vika bolka, strav, na silstvo... deka seto toa treba da go podnese za da za raboti pari, no deka seto toa vo osnova e iz mis-leno od Raska`uva~ot za da ja zgolemi verojatnosta na tekstot.Anafora se prepu{ti na negovite upatstva, toj ja nu de{e na drugi i dobro zarabotuva{e od nea. Ana-fo ra se navikna i po nekoe vreme povtorno po~na da zboruva, no potivko. Dolgo go mole{e da ja nau~i da ~ita i pi{uva, Deiktik ja ubeduva{e deka toa ne & e potrebno, deka taka samo }e navleze podla bo-ko vo sistemot na Raska`uva~ot, deka toa e vove dot vo zboropstvoto. No, Anafora ne se otka`a i toj po~na da ja u~i da ~ita i da pi{uva, na po~etokot & be{e te{ko, no ve}e be{e naviknata na te{kotii, smeta{e deka makata e su{tinata na tekstot za{to taka ja nau~i Deiktik, saka{e da se ma~i za da pro-nik ne {to podlaboko vo su{tinata, kako da na se-tuva{e deka vo tekstot mo`e da se najdat ne dos ta-to ci, dupki niz koi mo`e da se yirne Raska`uva~ot i da mu se plukne vrz odvratnoto lice. Otkako se nau~i da ~ita i pi{uva, po~na da ~ita ka ko luda, ~ita{e postojano, ne prekinuva{e so ~i taweto ni koga rabote{e, samo si le`e{e i si

126

~i ta{e. Mu{teriite po~naa da se bunat, zatoa {to taa prestana da im obrnuva vnimanie, ednostavno ne gi ni zabele`uva{e dodeka se redea eden po drug. Eden den ostana bez rabota, be{e tolku za ~i tana {to ne ni be{e svesna {to se slu~ilo, no Deiktik be{e i svesen i besen. Po~na da & se dere i da ja tepa, no taa samo ~ita{e i ~ita{e... Koga De ik tik se isto{ti od tolku tepawe i padna vrz pre te-panata Anafora, taa ja zatvori knigata i mu re~e: “Znam kako mo`am da izlezam od tekstot, tre ba da napi{am tekst {to po~nuva najobi~no, vo sklad so gramati~kite pravila, so ispravna mor fo lo{ ka, leksi~ka, sintaksi~ka i semanti~ka struk tura, a i prikaznata treba da bide najobi~na. A potoa na sekoi 3,141592653589793238462643383 2795 re~enici treba da pravam po nekoja otstapka, o~uduvawe i na strukturen plan i vo tekot na nas-ta nite. Ne{to vaka, otprilika... Anafora po~na da pi{uva.Deiktik stana i pro~ita {to napi{ala Anafora, go zema tekstot i otide kaj eden negov prijatel {to ima {e pizdava~ka ku}a, na Pizdava~ot mu se do-padna tekstot i mu re~e da mu donese u{te dvae set-ti na takvi tekstovi za da objavi zbirka {to }e se prodava kako alva.Deiktik se vrati radosen za{to si misle{e deka }e se zbogati, otkako po~na da ja prodava Anafora mis le{e samo na pari i ne mu ni teknuva{e da go na pu{ti tekstot, mu se uarni. Po~na da ja ubeduva Anafora da prodol`i da pi{uva, no taa uporno od-bi va{e. Ì se zakanuva{e deka pak }e ja tepa, a taa

127

mu re~e: “Preku glava mi e od nasilstvo, mo`e{ da me tepa{ kolku saka{ jas ne ti pi{uvam za da se zbogati{! Jas napi{av {to napi{av, i tolku! Ce-lata istorija vi e ~isto nasilstvo, drugo ni{to ne znaete osven da vr{ite nasilstvo! U{te od po~e to-kot me ubeduva{e deka osven nasilstvo, bolka i strav drugo ne postoi, no ti samo se obiduva{e da se opravda{! Vie ma`ite celosno ste ja zaebale ra-bo tata! Doa|a vremeto na anarho-feminizmot, na nenasilstvoto! Odbivam da vr{am nasilstvo, od-bi vam da jadam, ne sakam da se uni{tuvaat drugite `i votinski i rastitelni vidovi za da pre`iveam so toa {to }e gi izedam! Ne sakam meso od zak la ni `i votni {to celiot `ivot go pominale zat vo re ni na farma! Ne sakam ve{ta~ka hrana proizve de na vo fabrika, polna so otrovi i kletvi od is ko ris te ni-te rabotnici! Ne sakam ni genetski modi fi cirana soja od poliwata na svetskite korpora cii {to gi poseduvaat patentite za site semiwa! Sa kam {to po brzo da vratam barem del od dolgot kon pri ro da-ta so toa {to }e umram od glad i }e gi na hranam mik roorganizmite so moeto meso!”Deiktik prodol`i: “Pa vidi, ima{ i mesni pro-iz vodi so sertifikat deka so `ivotnite se pos ta-pu valo humano na farmata, pa sertifikat deka se zak lani na islamski na~in, pa sertifikat deka so j ata ne e genetski modificirana... dobro, malce se poskapi od proizvodite bez sertifikat, ama {to saka{ ti pove}e?!Anafora mu se iznasmea: “A be glup, tie ser t i fi-ka ti se samo na~in da se pro{iri raznovidnosta

128

na proizvodite, da se zgolemi proda`bata na smet-ka na bo`emnata eti~nost na nekoi potro{uva~i!”Deiktik zbesna: “[to zbori{ ma! Ti{ina! [to trese{ sekakvi gluposti! Toa ti e od tie knigite {to si gi pro~itala! Ti si poludela! Jadi tamu da ne te tepam! Jadi sviwo! Jadi!” Deiktik zema edno paket~e od nekakov mrsen kavijar i po~na na sila da & go pika vo ustata, & gi iskr{i zabite i ja os ta-vi takva raskrvavena na podot. Anafora poleka stana, otide do hodnikot, se po-gled na vo ogledaloto i se nasmevna, mu se smee{e na Deiktik: “Vidi, mene ne mi ni trebaat zabi, jas i taka nemam namera pove}e da jadam, a ti si tolku ne originalen, takvi kako tebe ima... so lopata da gi rine{, kako da si izlegol od nekoj evtin film i {lup pravo vo ovoj nepodnoslivo glupav raskaz, ti si igra~ka na Raska`uva~ot i s$ duri ne go sfati{ toa }e prodol`i{ da gi povtoruva{ istite glu pos-ti, a Raska`uva~ot koj znae i dali postoi, naj ve ro-jat no ti si go izmislil za da se oslobodi{ od odgo-vor nosta, pravo da ti ka`am sega ve}e ne mu ni tre-ba{. Ako Raska`uva~ot navistina postoi, treba da znae{ deka ima mnogu skromni raska`uva~ki spo-sobnosti, ete sega go fa}a panika, ne znae kako da go zavr{i tekstov i ako ne te strefi infarkt jas gla vata }e si ja ise~am.” Deiktik saka{e da ka`e deka ni{to ne ja razbral zatoa {to & se skr{eni zabite, ama ne mo`e{e da ja ot vori ustata. Pa, toa be{e apopleksija! Po |a vo-li te, Anafora mo`e{e da gi predvidi namerite

129

na Raska`uva~ot. No, Raska`uva~ot be{e sitni-~av, saka{e da ja natera Anafora da si ja ise~e gla-va ta zatoa {to infarkt i apopleksija ne e isto, in sistira{e na krvav kraj.Anafora ne mu obrnuva{e vnimanie, ednostavno si legna na podot i prodol`i da {trajkuva so glad, nejzinite barawa bea jasni, saka{e Raska`uva~ot da ja ostavi na mir. Raska`uva~ot se povle~e, ja ostavi taka gladna po-ve }e od eden mesec za da ima vreme da se pre gru pi-ra. Mu tekna da go dokraj~i Deiktik so u{te eden udar i da go usmrdi za da gi navede sosedite da ja skr {at vratata. Sosedite ja skr{ija vratata i vnatre go najdoa usmrdeniot Deiktik i skoro do smrt pregladnetata Anafora. Ja odnesoa vo bol ni-ca, tamu & dadoa infuzija. Podocna lekarite utvr-di ja deka pretrpela trajni o{tetuvawa na mozokot i na nekoi vnatre{ni organi zaradi gladuvaweto, pa taka ja smestija vo sanatorium.Tamu Anafora prodol`i da ̀ ivee so pomo{ na ap-~i wata i medicinskite sestri, i se razbira, so mno gu nade` deka na Raska`uva~ot mu e ve}e zdo-dea no od nea. Za sre}a ili nesre}a, taa uspea da go pro{vercuva svojot tekst i edna{ koga otide da sere go izvadi liv~eto od xebot si sedna na {oljata i po~na na glas da go ~ita, na 3,14159265358979323 84626433832795 re~enici pred krajot pu{ti voda i s$ otide vo nepovrat.

130

Podmet

Vrz bosnova na kraterogijata zavistnost, praz li-ku vame nekolku vidovi vimenski grupi, a na prvo mesoto - ne-za-visnata vimenska grupa. Toa e pod-me tot. Oprdeluvaj}i go podmetot kako vimenska gru pa, vsu{nost oprdeluvame kvaki vidovi borovi mo`at da se javaat vo kva-kva funkcija - borovi (boroformi), no i konstrikcii {to imaat vi men-ski karakter ili vimenski funkcii vo pre ~e ni-ca ta: vimenki, zanemki, (supatantivizirani) pr-dav ki, broevi, kako i bezli~nata da-konstrikcija kako stepen me|u glagolskata sli~na forma i (pod)gla golskata vimenka: Lesno e da se umre - te{ko e da se ̀ ivee ~esno.Osven toa, serelativna del-re~enica mo`e da se ja-va vo funkcija na podmet, zanemuvaj}i vimenka ili supatantivizirana prdavka: Koj ne raboti, ne tre ba da jade = nerabotnikot (a ne toj {to e nevraboten, t.e. bez rabota).Razli~ni vidovi borovi, grizrazi i konstrikcii mo ̀ at da bidat glupotrebeni i kako vimiwa na sa-mi te seebesi, toga{ koga se zboruva za niv, t.e. koga se metajazi~no glupotrebeni, na primer: ^ita i pi{uva se glagoli od a-grupa.Ova }e go silustrirame drknuvaj}i od poznatiot pri mer na Bla`en Kloneski (1966): Sekoe of ne e od maka, kade {to e grizvikot glupotreben vo fik-

131

ci ja na podmet. Mo`eme da ka`eme i: Ne slu{aj go sekoe of (direkten grobjekt); Ne veruvaj mu na sekoe of (indirekten grobjekt); Ne mo`am da se zanimavam so sekoe of (prdlo{ki grobjekt) itn.Koga go pro~ita ova, Podmet se upla{i i izbega od u~-ebnikot po skintaksa na makedonskiot stan-dar-den jazik. Ne pomina ni mig otkako toj si oti-de, a u~ebnikot ve}e be{e pretvoren vo prav ili mo`-ebi kriv. Podmet vedna{ se upati kon naj-blis kata imenuva~nica i tamu si go smenimeto vo P. Odmet. P. Odmet be{e mnogu ta`en, mu nedostiga{e re dot {to na vremeto vladee{e vo ramkite na u~-eb ni-kot. Znae{e deka toa e maslo na Prirok, deka toj ja {iri metamorfolo{kata zaraza nasekade, samo toj ima{e smelost da kuristi istrebiolo{ko zboru`je za da mu stavi kraj na zboropstvoto.P. Odmet ne mo`e{e da se smiri, stana pa ra noi-~en, se pla{e{e deka Prirok gi pu{til svoite zbo ru`eni bandi da go spasimiliraat. Zatoa sekoj den ode{e vo razli~na imenuva~nica za da si go me nuva imeto. P. Odmet stana P. Domet, pa P. Metod, pa T. Podem, T. Moped...Ne be{e svesen deka i toj e odamna zarazen, deka ime nuvaweto e samo eden od simptomite na zbor-les ta.

132

Gran pri-kazna

Edno dete se ka~uva{e na edna lipa. Lipata be{e stara, edna granka popu{ti i deteto padna. Po mal ku, stana i ja pobara grankata. Koga ja najde, ja krena i po~na da & zboruva: „A mori granko, ne li ti e sram taka da se kr{i{, ba{ koga jas se ka~uvam vrz tebe?"Grankata be{e zbuneta, ne o~ekuva{e takvo ne{to od deteto. Glas ne pu{ta{e od strav deka deteto }e ja dokr{i za da & se odmazdi.„Ej, granko, tebe ti zboruvam, da ne si gluva?" - ka`a deteto i ja protrese grankata. Toga{ grankata pro-{u moli: "Ti da ne padna na glava, pa sega ti se ~i ni deka mo`e{ da zboruva{ so granki? Odi na le kar, mo`e e ne{to seriozno.""Koj ma, da odi na lekar?! [to e sega, budala }e me pravi{?! Glej se kakva si iskr{ena, ti treba da odi{ na lekar! Mo`e ti si padnala na glava, pa se-ga ti se ~ini deka mo`e{ da zboruva{ so deca!""Dete, svesti se {to zboruva{, ej! Pa, grankite ne-ma at glavi, ti si totalno ludo! I koj re~e deka zboruvam?! Jas samo si {umolam... A, ako smeta{ de-ka treba da odam na lekar, otkako ti me iskr{i, to-ga{ ti treba i da me odnese{, za{to kako {to gle-da{, grankite nemaat noze!"

133

"Dobro, }e te odnesam na lekar, ama nemoj da mi pla~e{ ako ti stavat injekcija!"Deteto ja zema grankata i po~na da ja vle~ka kon najbliskata ambulanta."Eej, kade be!?! [to me vle~ka{ po zemja!?! Saka{ da me ubie{!?! Poka`i malku so~uvstvo!Toga{ deteto ja krena grankata i ja prefrli preku ra mo. Po patot si zboruvaa za sekakvi raboti, gran-kata mu raska`uva{e za pticite {to veselo pot-skoknuvaat od granka na granka, a deteto & ras ka-`uva{e za toa kolku xamlii }arilo v~era. Stig naa do ambulantata i vo ~ekalnata prodol`ija da si zboruvaat, deteto ja te{e{e grankata deka s$ }e bide vo red, deka nema da ja boli i sli~ni raboti {to im se ka`uvaat na grankite dodeka se ~eka za pregled. Lu|eto {to bea vo ~ekalnata si mislea deka deteto e tolku prepla{eno od pregledot {to si zemalo granka da mu pravi dru{tvo.Koga im dojde redot, deteto po~na so toa deka gran-ka ta nema karton, pa mu ka`a na lekarot kako i ka-de ja skr{il... Lekarot ne saka{e da si go gubi vre-me to i vedna{ go izgubi svoeto trpenie, pa mu ja grab na grankata i so nea po~na silno da go mava de-te to po glava. Grankata se skr{i u{te edna{, a de-te to rasplakano i prili~no natepano gi sobra skr-{e nite delovi od grankata i trgna nakaj doma. Po patot ne znae{e dali pla~e od bolka ili od ̀ al po gran kata. Se privrza za nea, tolku dobro im ode{e mua betot. Doma proba da ja sostavi grankata, no po-pus to... Sepak, po nekoe vreme, grankata sobra sili i tivko {u{na so iskubanite listovi: "Zemi vaz-

134

na, napolni ja so voda i stavi nekoj del od mene vo nea, }e probam da pu{tam korewa. Ako mi uspee, na-sa di me nekade i }e stanam drvo. Deteto ja poslu{a i ja stavi vo najubavata vazna.Dojde majka mu od rabota, deteto gleda{e te le vi zi-ja. Taa po pat si kupila cve}iwa i vedna{ gi stavi vo vaznata, a grankata ja frli vo |ubreto. Potoa po~ na da gotvi ru~ek. Toga{ deteto dojde vo kuj na-ta, vide deka ja nema grankata i ja pra{a majka mu kade e. Taa, otprvin ne mu obrnuva{e vnima nie, mu re~e: "Ostavi me, ne gleda{ li deka pravam ru ~ek? ]e dojde tatko ti, nemam vreme." Deteto vika{e: "Si mi ja frlila grankata!" Po~na da buri~ka po |ubreto. Majka mu se iznervira i go za tepa. Deteto grabna no` i vika{e: "]e te ubi-jam!" "Kogo }e ubie{, bre!?! Jas sum ti majka!" - vika{e maj ka mu i go tepa{e. Deteto ja zase~e po rakata. Taa mu ja svitka rakata, mu go zema no`ot i pro dol-`i u{te posilno da go tepa. Vleze tatko mu i se raz-vi ka: "[to pravite ej, cela zgrada ve slu{a!""Saka{e da me ubie! Vidi, so no`! Poludel!" - vi ka-{e majkata.Vedna{ go odnesoa na lekar da im dade upat za na psi hijatar. Se pogodi istiot lekar {to ne saka{e da si go gubi vremeto so skr{eni granki. Im re~e deka nema potreba od psihijatar, im dade ap~iwa za smiruvawe.Pred spiewe deteto ispi edno ap~e, a utredenta ne se razbudi.

135

Lega~

Si le`ev na noviot krevet, be{e visok kolku pro-zo recot i ne morav da se potkrevam za da go gledam ne boto i lastovi~kite kako lovat muvi. Me vikna maj ka mi i mi re~e da se simnam do prodavni~kata da kupam al-piper. Prave{e sarmi~ki od {tavel. Jas ne sakav al-piper, pa & rekov da stavi |umbir. Mi re~e deka ve}e stavila. Re~e deka stavila |um-bir i vo sarmata od zelka, re~e deka pe~ela i riba, a svinskoto ve}e go ispekla. Ja pra{av zo{to na-pra vila tolku manxi odedna{, mi re~e deka cela ne dela nema da pravi ru~ek, deka }e dojde sestra mi na gosti. Sestra mi be{e presno trudna i ne sa ka-{e da jade, povra}a{e. Sestra mi nikoga{ i ne s a-ka {e da jade, isto i jas ne sakav da jadam koga bev male~ok. Po dva-tri saata sedevme vo kujnata i od-bi vavme da jademe, ni vikaa deka supata }e ni ja tu-rat vo vrat. Supata ne be{e problem, mo`e{e da se stopli i po dva-tri pati za eden obrok, retko koga majka mi me tera{e da ja jadam oladena, so zgusnata mrsotija na povr{inata. Toa mene mi li~e{e na bara so mraz na povr{inata i mnogu mi be{e som-ni telno, manxite mi bea u{te postra{ni, oti bea po temni i matni, ne znaev {to jadam i sekoga{ pra {uvav - [to e ova, a {to e ova? Mesoto go xva-kav mnogu dolgo, ama ne go goltav, ~esto odev vo

136

nu` nikot za da go pluknam ostatokot otkako }e go is {mukav sokot. Sestra mi sepak pobrzo jade{e i ko ga }e ostanevme sami vo kujnata me pla{e{e deka }e mi go otkorne jazikot so {tipkata za hrana. Toa be{e edna metalna naprava {to li~e{e na no`ici samo {to namesto se~iva na kraevite se splos nu va-{e i ima{e zapci, vsu{nost u{te visi na yidot za edno so drugite gotva~ki alatki. Mi vika{e da ja otvoram ustata i da go isplazam jazikot. Sestra mi me pla{e{e deka i filadendronot grize, duri ed na{ koga go staviv prstot vo eden od procepite {to obi~no gi ima na listovite na fi la dend ro r-not, taa me grizna skriena od drugata strana na lis tot, ama toa ne be{e stra{no vo sporedba so {tip kata za hrana. Sestra mi e sedum godini po-sta ra od mene, toga{ toa be{e zna~itelna pred-nost. Edna{ na kosata mi zaka~i eden kup {tipki za sprostirawe ali{ta, toa be{e zabavno, se ra du-vav i taka so {tipkite si tr~av niz stanot. Sestra mi gleda{e MTV i ne mi dava{e da gledam crtani na Sky One. Edna{, u{te pred da ima satelitska, sestra mi zbesna, go zema sekir~eto i se za ka nu va-{e deka }e se zakole, celata be{e zacrveneta, so ras tegnato i istovremeno zgr~eno lice, celata ras plakana i mnogu silno se dere{e. Jas se skriv pod masata i yirkav zad stolovite, majka mi be{e is pani~ena i probuva{e da ja smiri, tatko mi se iz nervira za{to celata situacija mu izgleda{e bez vrska, glupava, i na sestra mi & nude{e no`, za-toa {to so sekira e mnogu pote{ko ~ovek sam da se za kole. Izgleda slu~kava mi ostavila vpe~atok, pa

137

pet-{est godini podocna po~nav da se zafrkavam deka }e se frlam od prozorecot, go otvarav i ja pre-fr luvav nogata od drugata strana, majka mi vi ka-{e da ne pravam gluposti, mi re~e deka kom {i ja ta porano se frlil isto taka od ~etvrtiot kat, ama os-tanal `iv i prili~no sakat. Tatko mi ne ni prestana da gleda televizija. Najverojatno bea na-vik nati i toa go sfatija kako nekakov pred-puber-tet ski simptom. Mene nikoj ne me sfa}a{e se ri oz-no... istoto go probav i kaj baba mi i dedo mi, ima {e pove}e publika, i bratu~etkite bea dojdeni na gosti, tamu site mi se smeeja za{to sakav da skok-nam od prviot kat. Ete, sram mi e, ama moram da priz naam deka mene u{te mi trae fascinacijata od samoubistvoto i skoro sekoj den kovam razni pla novi {to mi odzemaat prili~no vreme i ne mo-`am da u~am.

138

Smrt, sloboda ili prigovor na sovesta?

Vo sedum treba{e da se pojavi na lekarski pregled za regrutacija. Be{e sedum i deset, po tret pat se ja vuva{e kaj majka mu na rabota da ja pra{a kaj mu e zdravstvenata kni{ka. I taa ne znae{e. Otide bez kni{ ka, vo taksito go fati silen anarhisti~ki na pad, gi pcue{e site kni{ki - u~eni~ki, voeni, par tiski...Po pat mu tekna da im predlo`i na tie {to }e go reg rutiraat da oformat nova specijalna edinica “Ge mixii”, sostavena samo od nego i so edinstvena cel - da se napadne restoran na McDollars i da se vne se na menito eden Big Bang, so {to bi se pro dol-`i la makedonskata antiglobalisti~ka tradicija. Stigna ~etiriesettina minuti podocna od pred vi -denoto. Na prviot pregled go proglasija za pri vre -meno nesposoben za voena slu`ba vo traewe od 4 go -di ni. I sega se nadeva{e na sli~en ishod, no pr vo treba{e da mu zemat krv od vena. Toj ne se pla {e {e od igli, naprotiv, se ponudi samiot da si iz va di krv. Medicinskata sestra neodolivo se nas mev na na ne govata {ega. Za ~udo, taa tolku ne`no mu vade{e krv, {to mu se pri~ini deka go gali pro let no vetre. Toj celosno se prepu{ti, u`iva{e vo nej zinata ple-nuva~ka ubavina. Toj se vqubi i spon tano po~na da ja baknuva dodeka taa milno mu va d e{e krv.

139

“Auuu!!! [to pravite!?!” - vikna drugata me di cin-ska sestra koga ja otvori vratata i gi vide.Prepla{eni i zbuneti, bolno go prekinaa qu bov-ni ot zanes, sripaa od stolovite, iglata se skr{i i {tr~e{e od negovata vena, toj se dere{e na set glas, a krvta prska{e po prisutnite. Toj se one-sves ti i padna na podot pri {to silno si ja tresna gla vata. Site osven dvajcata {to ~ekaa na red za va dewe krv se zbrkaa. Edniot go pra{a drugiot:“Si go gledal li ‘Rekviem za eden son’ od Daren Aro nofski?”“Ej, da be, gangrena! Rakata mora da se se~e! Trajno ne sposoben za voena slu`ba! Kopile edno sre}no!”“Ha, ha, ha!” - dvajcata radosno se smeeja. Krvta brzo te~e{e, za mig se prepolni celata pros-torija, vratata se skr{i od visokiot krven pri-tisok. Krvta blikna niz hodnicite, gi nose{e bol-nite i lekarite na drugo mesto za da gi udavi. Celata bolnica be{e obliena so krv, od site vrati i prozorci te~ea reki krv vo bukvalnata smisla na zbo rot. Celiot grad potona vo krvavata poplava. Ko ga krvta se zasiri, dojdoa gladnite od celiot svet za da jadat od sireweto. Gnetea, gnetea, me vo-vi te po~naa da gi bolat i zapadnaa vo dlabok ma so-ven trans. Takvata grupna halucinacija im ovoz-mo ̀ i da go do`ivveat istiot stepen na qubov {to za mig go do`iveaa potencijalniot vojnik i me di-cin skata sestra. Kone~no site se oslobodija.

140

Bele{ka za avtorot i deloto*

„Jas gledam koga nekoj stanuva istorija vo najlo{ata besmisla na zborot..."

[undimitar Sarmaxiev, Popladne vo parkot

Manirizmot, sfaten kako istorisko umetni~ko dvi ̀ e-we, kako teoriski pridones, no najmnogu kako umetni~ka i pred s$ literaturna praktika - nikoga{ ne fatil po-dla bok koren na makedonskata kulturna po~va, vklu ~u-vaj }i go tuka i poleto na kni`evnosta. Vo prozata, eden od retkite isklu~oci koj vidlivo manipulira so ma ni-ris ti~kite figuri e Pandalf Vulkanski, pred s$ so ne-go viot Re~nik, koj se obiduva, niz (re)konstrukcii i de-struk cii, da gi pro{iri zna~enskite zoni na ma ke don-ski ot jazik, da otvori novi kopovi i ̀ ili vo su{nava ni i energetski skr`ava zemja.Da potsetime: manirizmot stoi nasproti klasicizmot, ka ko {to vo anti~kata retorika azijanizmot stoi na-spro ti aticizmot. Eduard Norden smeta deka aticizmot e konzervativen, a azijanizmot moderen. Edniot e jad ro-vit, koncentriran, odmeren, umetni~ki biten. Drugiot e sprotistavuva~ki, prekumeren, pove}ezna~en, iz ve{-ta ~en, zaobikolen, subjektiven. Klasi~noto, zna~i, spo-red Gustav Rene Hok, e aticisti~ko, harmoni~no, kon-zer vativno. Maniristi~koto e azijansko, helenisti~ko, dis harmoni~no, moderno. Na aticisti~kiot stil ideal mu e opu{tenata regularnost, a na azijanskiot ideal mu se fantazijata i napnatata iregularnost.

141

*Pove}e podatoci za avtorot mo`at da se najdat na str. 51, vo raskazot Kusa zaebigrafija.

[undimitar Sarmaxiev (avtoironi~en psevdonim vo so sema maniristi~en duh) vo svojata prva prozna kniga samo delumno (niz efe-merki, blagi rotacii i spli no-vi) dopira nekoi maniristi~ki podra~ja, no toa go pra-vi silovito skokovito i slikovito. Manirizmot vo su{-ti na ne e ni{to drugo tuku kreativen prezir sprema vo-obi ~aenata jazi~ka praktika, sprema frazite, stereo ti-pi te, op{tite mesta, izvetvenite metafori... Vo Zbor-gi ja vo serajot (maniristi~en naslov od prv red - mo ̀ e-bi i zaradi orientalniot, „azijanski", prizvuk) tokmu se ~uvstvuva toj prezir kon regularnosta, „nor mal nos-ta", predvidlivosta, voobi~aenosta... Se ~uvstvuva i stra vo ten umor od na{eto bedno sekojdnevie, od mi ze ri-ja ta {to n$ opkru`uva, od gluposta, brutalnosta i vul-gar nos ta. Na nekoi mesta, vo nekoi raskazi, kalamburski mis ti~no se dopiraat „iregularnite" zoni na [un di-mi tar so dobro poznatata sekojdnevna stvarnost, pri {to nastanuvaat ~udni pretopuvawa, ~udni iscedoci od tie mes ta na triewe, na penetracii me|u svetovite („kont ej-ne rite-gnaskazi kako tajni premini od eden smet vo drug"), sli~no na onie filmovi kade {to zaedno igraat cr tani likovi i vistinski akteri. Ponekoga{ - vsu{ nost toj ton preovladuva vo pove}eto raskazi - op{tiot vpe ~atok e morni~av; no ne{to {to balansira nasproti mor bidnosta i morni~avosta na Sarmaxiev se negoviot humor, ne`nosta so koja im prioa|a na „za da ~i-te na de konst rukcijata" i re~isi sosema kamufliraniot li ri zam koj tuk-tamu }e se probie niz crnilata ko metan niz |ub ri{te.Zborgija ima i slabosti, toa ne mo`e da se preskokne, tokmu zatoa {to metite se postaveni tolku visoko i da-le ku. Koga celta e odredeno rasformirawe na za le ̀ a ni-ot (zala`uva~ki vo svojata ispraznost) jazi~en poredok, to ga{ ras{rafitelot mora da bide maestro i na „sta ri-

142

ot" jazik, mora da bide beskrajno pedanten i precizen. Vo od redeni raskazi [undimitar zaglavuva so glavantu-ri te, i vo stilska i vo dramatur{ka smisla. Se ~uvst vu-va at i vi{okot od eksperimentirawe, povremenata pre-op {irnost, odredeni povtoruvawa (tipi~ni odliki na bun tovni~kata mlade{ka proza), {to knigata malku ja sla bee vo konceptualna smisla. No, za sre}a, ne spo red-li vo se po~esti i pozna~ajni doblestite na kni ga ta: pol-notijata, neskrotlivata i ~esto vxa{uva~ka fan tazija, na momenti re~isi ingenioznite jazi~ki re {e nija, fenomenalnite par~iwa na „avtomatsko pi {u va we", izvonrednite poetski izblici, mnogu interes ni te dijalozi, zborovnoto bogatstvo...Zborgija vo serajot privlekuva i zatoa {to - paradok-sal no, niz seta nejzina izmestenost od zglobnite le ̀ i{-ta na ovoj dosaden svet opsednat so petoklasna politika i so ogromen strav kako da se do~eka sledniot den - taa vsu{ nost e neverojatno realisti~na, tokmu precizen vi visekciski presek niz gnilosta (gomnipotentnosta, bi rekol Gajdimitar) na dene{ninava. Mra~ni tinej xe-ri, u~iletki i uli~etki komplet so Kletau~ita i Ma ~o-til da, ~udni kom{ii, ludaci, frikovi, plastelino gla v -ci, tap~-ovci, homoseksualci so sna`ni analni fik sa cii, pervertirani heteroseksualci, ku~iwa i dru gi `ivot ni od zoolo{kata gadina, prifatni avto bu si polni so sopnatici i lunatici, turoristi, etni~ki mal cinst va, getoblasteri, tele-vizori, kompjuterski igri ci i raz ni drugi nusprdizvodi... - s$ e tuka, komp le ten spek takl-debakl {to vetuva |oa`ivot, kompleten in ventar na mizerijata vo bolno lucidnata glavantura niz la vi rin ti-te na edno rop{testvo... A nasproti bo ̀ emst vata pred koi kle~at podanicite na orgijas ti~ ni ot saraj [un dimitar go postavuva svoj (b-la`en) kult: Zborg.Ednostavno glavata mi bu~e{e od tie zborovi...

143

Od „realisti~nite" raskazi osobeno vnimanie obr nu vam na „politi~kite", Kralot [kartur i fritezite na drkaleznata masa, na primer, ili Skopje-Vodno-Matka ili Amnestija... Ladno, perverzno iskreno i dla boko - tie raskazi na nekoj na~in pove}e zboruvaat za voe niot konflikt 2001 godina od kupi{ta novinski teks tovi. Da pojasnime: ne stanuva zbor za starata prikazna za umet nosta koja ja preslikuva ili kompenzira stvar-nosta. Taa pove}e e kompleksno iskriveno prika`uvawe i izobli~uvawe na socijalnite sistemi otkolku odraz. Toa i e ona tainstvenoto vo umetnosta, nejzinoto mis-ti~ ko deluvawe. No, treba da se bide skepti~en i kon ne-og rani~enata euforija na estetiziraweto, ona vo {to mo ̀ ebi postmodernata e kriti~na kon modernizmot. Post modernata (iako i so nea se podbiva Apsurdimitar, na rekuvaj}i ja potosmrdenizam ili prost-moden-ist), da re ~eme kako eden vid manirizam, mnogu pove}e obrnuva vni manie na va`niot odnos me|u estetikata i anes te ti-ka ta. Umetnosta denes ~esto e svedena na sredstvo za smi-ru vawe, na nekakva eskapisti~ka droga. Zatoa, koga zboruvame za prozata na Sarmaxiev, ne zbo ru-va me za kompenzaciskata funkcija na umetnosta koja ne-dos tigot vo stvarnosta go kompenzira so povtoruvaweto na taa stvarnost. Golemiot alpinist Hilari ima edna slav na re~enica: „Se ka~uvam na ridot bidej}i toj e tu-ka." No, postoi i isto taka slavnoto dopolnuvawe na mi-ni malisti~kiot umetnik Karl Andre: „Planinarot se ka ~uva na ridot bidej}i toj e tuka. Jas ja proizveduvam umet nosta bidej}i tuka ja nema." Toa e bitnoto i vo slu ~a-jot na [undimitar zate~en vo tranzicionata kloaka Skop je: umetnicite sozdavaat umetnost bidej}i ovde ja ne ma. Kako {to veli Volfgang Vel{, vo modernite go le-mi gradovi mo`e da se pre`ivee samo ako se stane ne oset-liv na mnogu ne{ta, na na~in kako {to stoikot sozdava

144

oklop okolu sebe za da ne bide istro{en od haosot na nad-raz bite. Estetskite stavovi denes mo`at da se ostvarat samo niz anestetikata.Toa mo`ebi zna~i i deka denes umetnosta mo`ebi slu`i i da gi kompenzira iluziite, da & dade malku smisla za re alnost na preterano imaginiziranata imaginarnost. Kako {to veli filozofot Udo Markuard: „Jas na vis ti-na mislam deka denes edna od glavnite zada~i na umet-nos ta e da se spasi iskustvoto od zagubata na iskustvoto koe{to ja proniknuva stvarnosta."Zborgija vo serajot e sna`no, mra~no i duhovito mla-de{ ko delo koe se obiduva da se sprotistavi, so site sredstva {to stojat na raspolagawe; kako da se odi po tragata na slav nite zborovi na Xojs, od Portretot na umet ni kot vo mla dosta: „Nema da mu slu`am na ona vo {to ve}e ne ve ru vam, pa i ako toa se narekuva Doma{no og ni{ te, Se mejst vo ili Crkva... Za svoja odbrana }e gi ko ris tam edinst ve nite oru`ja {to sebesi si dozvoluvam da gi upotrebam: mol ~eweto, stranstvuvaweto, itri na-ta."Vo Migot koga odlu~uvam za svojata idnina [un di mi-tar veli: „Grubavinite na ̀ ivotot se neizmerni, a novo-soz da denite zborovi se samo mal del od neograni~enite mo` nosti za razmenuvawe nebroeni podatoci vo ram ki-te na mre`ata ispletena od najfini normi. Postojat mre ̀ i so ramki?! Da, da, postojat i mre`i so mamki i mre ̀ i so damki i mre`i so krle`i... Da ti e merak da se fa ti{ vo nekoja. Jas ednostavno }e prodol`am da se pre-pr a vam deka ne sum zapletkan i deka mojata ni{ka od mre ̀ ata ne se obiduva da me obesi."

N. G.

145