گزارش نشستهای پژوهشی
TRANSCRIPT
تخصصي نشستهاي زارشگ ايران دستگاهي درموسيقي پژوهش
مهرباني آواي هنري فرهنگي مؤسسه
فندرسکي عاصمه
1386 اسفند
6 پالک – شاهرخ کوچه –آباد عباس از تر پايين – شمالی سهروردی – : تهران نشانی88740769 - 88744303: تلفن
http://awayemehrabani.cominfo@ awayemehrabani.com
1
سال بهار از را خود رسمي فعاليت مهرباني آواي هنري فرهنگي مؤسسه هنري فرهنگي ميراث پژوهش و حفظ شناخت، در مشارکت انگيزه با1380 پژوهش عرصه کرد. در آغاز موسيقي پژوهش و آموزش گرايش با زمين ايران
است: استوار پايه بردو مهرباني آواي فعاليتهاي محور ايراني موسيقي کاربردي - پژوهشهاي 2 بنيادي - پژوهشهاي1
اين فعاليت مهمترين بنيادي پژوهشهاي عرصه : در بنيادي - پژوهشهاي1است: پژوهشي هاي آلبوم توليد مؤسسه
پژوهشي هاي آلبوم توليد
را تصويري و صوتي آثار توليد و تهيه1382 سال از مهرباني آواي مؤسسه نتايج به عرصه اين در فراوان تجارب کسب با سال4 گذشت از کرد. پس آغاز
تاريخ) ارديبهشت اين تا آلبوم55توليد آن حاصل که يافت دست سودمندياست: زير شرح به آثار اين بندي فايل حاضر حال در. ( است86 15«) ايراني موسيقي » مجموعه صوتي پژوهشي هاي آلبوم سري توليد-1
شماره( « آوازها و دستگاهها با » آشنائي پژوهشي هاي آلبوم مجموعه توليد-2
شماره(12) ايراني موسيقي قديم اساتيد آثار برگزيده شامل عنوان با آن1 شماره « که آسماني هاي » نغمه هاي آلبوم مجموعه توليد-3
است. شده توليد اذان در » پژوهش هاي برنامه مجموعه مديا( از )مولتي افزار نرم توليد-4
شماره5ايران« دستگاهي موسيقي در »پژوهش مجموعه ازDVD وVCDفورمت در آلبوم مجموعه توليد-5
شماره23ايران« دستگاهي موسيقي و پژوهشگران هنرجويان، دستيابي ها مجموعه اين انتشار از هدف
حرکت روند تصحيح جهت در ايراني موسيقي اصيل صوتي منابع به عالقمندان غربي موسيقي تهاجم ساختن محدود نهايتأ و ايراني موسيقي زمينه در نوآوري به ودستيابي اصالتها از صحيح درک و شناخت با جز نوآوري که چرا است؛ پايه بر اگر بنا واين آيد نمي دست به است آموزش ارکان از که اصلي منابع
است. نابودي و ريزش به محکوم نباشد استوار درستي .
حرکت مهمترين کاربردي پژوهشهاي زمينه در کاربردي: - پژوهشهاي2 پژوهش ماهانه تخصصي نشستهاي سلسله برگزاري مهرباني آواي مؤسسه
و سازي شفاف نشستها اين دستاورد است. مهمترين ايراني موسيقي در از برخي گفته به که طوري به است ايران معاصر موسيقي تاريخ مستندسازي
بزند. حرف سند بدون ندارد جرئت کسي ديگر اساتيد،
****************
2
سال فروردين از زمين ايران موسيقايي ميراث پزوهش و حفظ منظور به دستگاهي موسيقي در پژوهش عنوان با پژوهشي نشستهائ سلسله1382شد. مي گزار بر ماه هر هاي جمعه آخرين در كه شد آغاز ايران
آثار در مطالعه و كاوش بدون ملتي و قوم هر موسيقي شناخت كه آنجايي از تاريخ بررسي ضرورت آيد نمي دست به سرزمين آن موسيقيايي و تاريخي
که درحالي ايراني موسيقي صفحات ضبط تاريخ بر تكيه با ايران موسيقي عنوان به گذرد مي ايران در صفحه ضبط اولين تاريخ از يكصدسال از بيش ، شناسايي ، منظور بدين شود؛ مي مشخص ، هنر اين آموزش اصلي منابع
عنوان به قاجار دوره شده ضبط آثار تحليل و تجزيه و بندي دسته ، معرفي نام براساس غالبا آن عنوان و گرفت قرار نشستها اين كار دستور و موضوع دوره يك نام نيز گاهي شد؛ مي انتخاب ساز يك نام ويا خواننده يا و نوازنده
،82 سالهاي طي (. درپاريس سفر است)مانند شده نهاده آن بر صفحه ضبط: است بوده زير شرح به نشستها اين مختلف بخشهاي84 و83
ضبط موسيقي شناسي( آثار ديسكوگرافي)صفحه برنامه، اول درقسمت از هايي نمونه پخش با همراه است شده قاجارشروع دوره از كه شده
را جلسات دوم قسمت شد؛ مي ارائه ، زمان آن در شده ضبط صفحات اين در داد؛ مي تشكيل پژوهشي هاي كنسرت ويا كارشناسي هاي سخنراني
مختلف زواياي از آنها وتحليل وتجزيه شده آثارضبط كارشناسي بر عالوه بخش معموال و شد مي اجرا نيز هنرمندان توسط آثار، اين بازسازي يا و بازخواني ،
است ذكر به است. الزم داده مي اختصاص خود به را برنامه قسمت جذابترين ارزشگذاري و قضاوت اعمال هرگونه از کنون تا مهرباني آواي مؤسسه كه
خودداري آنان اجرائي هاي شيوه و گذشتگان آثار در اي سليقه و شخصي. است نموده
همکاری با 83 ماه مهر از مخاطبين تعداد افزايش و نشستها اين تداوم با تابستان از و يافت انتقال رودكي تاالر به آن برگزاري محل موسيقي انجمن
دستگاهي موسيقي در پژوهش ماهانه تخصصي نشستهاي از جديدي فصل85 اين ادامه و شد آغاز رودکي بنياد و موسيقي دفتر حمايت و همکاري با ايران ايران دستگاهي موسيقي از تري عميق هاي اليه در پژوهش سمت به را روند
. ساخت پذير امکان متن و مقاله70 بر بالغ توليد لحظه اين تا نشستها اين دستاورد و حاصل
آن عناوين فهرست که استDVDوVCD و افزار نرم شماره 28 و سخنراني: است زير شرح به
پژوهش ماهانه تخصصي نشستهاي محصوالت و عناوين فهرست(کنون تا82 ايران)ازسال دستگاهي موسيقي در
( برنامه10 شامل)1382 سال در شده برگزار نشستهاي-1
3
مهرباني آواي : دفتر برگزاري محل
(1) قاجار عصر موسيقي - زنان82 ارديبهشت26 قاجار دوره - سنتور82 خرداد30سارنگي خان احمد ( : سيد1) قاجار دوره - آواز82 تير27(1) فراهاني آقاحسينقلي ( : ويژه1قاجار) دوره – تار82 مرداد24(2) قاجار عصر موسيقي - زنان82 شهريور28(1قاجار) دوره -كمانچه82 مهر25(2قاجار) دوره - كمانچه82آبان30طاهرزاده حسين ( : سيد2قاجار) دوره -آواز82 آذر28(2) فراهاني حسينقلي آقا ( : ويژه2قاجار) دوره - تار82 دي26شاهي خان ( : قربان3) قاجار دوره -آواز82 بهمن17
82 سال نشستهاي محصوالت و دستاورد مقاله1-7 برنامه(3 )شامل باقرخان کمانچهVCDو افزار نرم توليد-2
) برنامه10 شامل(83 سال در شده برگزار - نشستهاي2رودکي تاالر و مهرباني آواي : دفتر برگزاري محل
(1) قاجار دوره - تصنيفهاي83فروردين28(2) قاجار دوره - تصنيفهاي83 ارديبهشت25رامشگر باقرخان ( : ويژه3قاجار) دوره – كمانچه83 خرداد29( 3قاجار) دوره - تار83 تير26شاهي خان قلي ( : ويژه4) قاجار دوره - آواز83 مرداد23خان درويش ( : ويژه4قاجار) دوره - تار83 شهريور27(5) قاجار دوره - آواز83 مهر24دماوندي جناب ( : ويژه6قاجار) دوره - آواز83 آبان29السلطان اقبال ( : ويژه7) قاجار دوره - آواز83 آذر27
سالگرد( يكصدمين قزويني)ويژه - عارف83 بهمن2
83 سال نشستهاي محصوالت و دستاورد مقاله15- 1
برنامه(3قاجار)شامل تصنيفهايVCDو افزار نرم - توليد2 برنامه(7 )شامل2 و1 قاجار دوره آواز افزار نرم - توليد3قزويني عارفVCD - توليد4
) برنامه6 شامل(84سال در شده برگزار نشستهاي-1رودکي : تاالر برگزاري محل
4
پاريس :سفر خرداد20(1840-1800نوازي) سنتور ساله چهل :دوره تير30قاسمي امير خان :سليمان مرداد27صبا خان : ابوالحسن شهريور25قاجار دوره آبان: ني27ايران در صفحه ضبط سالگرد يكصدمين : ويژه آذر18
84 سال نشستهاي محصوالت و دستاورد
مقاله1-13نشده( )منتشرپاريس سفر VCDتوليد-2" " نوازي سنتور ساله چهل دورهVCD توليد-3" "اميرقاسميVCD توليد-4""صبا ابوالحسن VCDتوليد-5""قاجار دوره نيVCD توليد-6ايران در صفحه ضبط سال يکصدمين ويژهVCD - توليد7
85 سال در شده برگزار نشستهاي
نکيسا خان : حسينعلي مرداد5شمسي1320تا1300 از تصنيف شده ضبط : آثار مرداد27قاجار دوره نوازي کمانچه هاي شيوه تحليل و : تجزيه شهريور31
موسيقي عالي : مدرسه آبان5شهنازي اکبرخان : علي آذر3: چهارمضراب دي1(1) آسماني هاي : نغمه بهمن6 (2) آسماني هاي : نغمه اسفند4
تاکنون:1386 سال در شده برگزار نشستهايوحدت( - تاالر86/فروردين/31خوانساري) اديب-1رودکي( /ارديبهشت- تاالر28سيداحمدخان)-2رودکي( /خرداد-سالن25ظلي) ميرزا رضاقلي آثار بر مروري-3 /تير-22ايراني) موزيکال نمايش و بازيگري شده ضبط اثار بر مروري-4
رودکي( سالنآفتاب( /تير- سمنان-تاالر29ظلي) برنامه تکرار-5شهريور- طالقان(15خان) درويش-6
5
ها نشست گزارش
26/2/82(1)قاجار عصر موسيقي -زنان1
قاجار(: بانوان موسيقي صفحات ضبط گرافي) تاريخ ديسكومنصور امير
دوامي(: آواز )رديف همايون دستگاه در پژوهشي كنسرت اجراي سالك حسين رضائي،كمانچه
30/3/82 قاجار دوره -سنتور2 : امير قاجاري نوازان سنتور از شده ضبط صفحات ديسكوگرافي
منصورقنبري : نعمت سنتور تكنوازي اجراي
( : مهري1ايران) دستگاهي موسيقي درفواصل پژوهشيفريضي
27/4/82 خان احمد سيد- 3 احمدخان: عاصمه سيد از شده ضبط صفحات گرافي ديسكو
فندرسكي
6
سيد شيوه به ماهور دستگاه در آواز : اجراي پژوهشي كنسرتخان: احمد :حسين كمانچه سالك تار:سلمان برهاني :منصور اوازسالك
تار نمازي : علي دوامي(: آواز اصفهان)رديف آواز اجرايسالك :حسين ضرب سالك :سلمان بر موسيقي و شعر تاثير باره در اي قمشه الهي دكتر سخنان
روان و روح
24/5/82فراهاني حسينقلي آقا-4منصور مير: ا حسينقلي آقا آثار ديسكوگرافي
فريضي مهري (:2) ايران دستگاهي موسيقي فواصل
28/6/82( 2)قاجار عصر موسيقي زنان- 5منصور قاجار: امير عصر موسيقي زنان ديسكوگرافي
زهرائي : مينو ماهور دستگاه سنتوردر تكنوازيفالحي : خانم نوا دستگاه تاردر سه تكنوازي
25/7/82 (1قاجار) دوره كمانچه-6 جديد: فرزاد و قديم نوازي كمانچه هاي شيوه تطبيقي بررسي
زادگان جليلزادگان جليل بيات(: فرزاد كمانچه)كردي تكنوازيسالك كمانچه)اصفهان(: حسين تكنوازي
30/8/82( 2) قاجار دوره كمانچه-7
7
منصور قاجار: امير دوره كمانچه آثار ديسكوگرافي : كمانچه برهاني منصور ترك(: آواز )بيات كنسرت اجرايسالك حسين
:28/9/82 طاهرزاده حسين (سيد2) قاجار دوره آواز-8منصور طاهرزاده: امير از شده ضبط صفحات ديسكوگرافي
: منصور طاهرزاده(: آواز همايون پژوهشي)اجراي كنسرترضائي : منوچهر سنتور برهاني
:26/10/82(2) فراهاني آقاحسينقلي- 9منصور حسينقلي: امير آقا آثار گرافي ديسكو
در تكنوازي صفحه اجراي با ميرزاهمراه جناب نوازندگي شيوه پژوهشي كنسرت بصام وحيد سيد از اجرا و : پژوهشحسينقلي آقا ماهور دستگاه
شاهي خان قربان (:3قاجار) دوره آواز-1017/11/82
منصور : امير خان قربان آثار گرافي ديسكو السلطان(: اقبال )ماهور پژوهشي كنسرت
عبدالله زاده : محمد تار نمازي : علي آواز آوازاصفهان ) صفحه پژوهشي كنسرت
كمانچه: فندرسكي خان(: عاصمه قربانسالك حسين
28/1/83(1) قاجار دوره تصنيفهاي-11منصور : امير ديسكوگرافي
فاطمي : ساسان ايران در تصنيف تحول سير
8
با همراه دشتي صفحه اجراي و پژوهشي)بازسازي كنسرتلندن( : سفر به مربوط نوروزي خان رضاقلي آثار از تصنيف2 كمانچه: سالك : سلمان تار فندرسكي :عاصمه همسرايي
خردمند : فريد ضرب سالك حسيننوروزي(: قلي رضا از تصنيف2 پژوهشي)اجراي كنسرت
كمانچه: حسين سالك :سلمان تار رضائي : باران همسرايي رضائي :علي ضرب سالك
2قاجار دوره در تصنيف25/2/83- 12منصور : امير ديسكوگرافي
تصانيف بر تكيه با دستگاهي موسيقي در وزنخردمند اجرا: فريد و قاجار: پژوهش دوره
( ويژه3قاجار) دوره كمانچه29/3/83 - 13رامشگر باقرخان
منصور رامشگر: امير باقرخان آثار ديسكوگرافي )همسر پازوكي : ابوالحسن باقرخان نامه شجره
ان(خباقر نوه ظهيرالديني انگيز شور خانم ان:خباقر سيم شش كمانچه با تكنوازي اجرايسالك حسين
قاجار دوره تار 26/4/83- 14منصور : امير ديسكوگرافي
نوازي تار هاي شيوه تطبيقي بررسي پژوهشي كنسرتبصام وحيد سيد از اجرا و پژوهش جديد و قديم
چهارگاه: آواز: دستگاه در آواز و سازبصام وحيد : سيد تار غزنوي مرتضي
( قلي4) قاجار دوره آواز 23/5/83- 15شاهي خان
9
برهاني : منصور شاهي خان قلي خواني آواز شيوه در خان قلي از صفحه2 اجراي و )بازسازي پژوهشي كنسرت
نوا( : و گاه سه دستگاه : كمانچه فندرسكي : عاصمه سنتور برهاني : منصور آواز
رياضي :رضا ضرب سالك حسين
خان( : درويش قاجار)ويژه تاردوره27/6/83- 16منصور ديسكوگرافي: امير
مسعود : دكتر قديمي تارهاي الگوهاي در پژوهشيقديمي( تارهاي مقدم)كلكسيونر
سالك خان( : سلمان درويش بيداد صفحه )اجراي تار تكنوازي
(5) قاجار دوره آواز 17-24/7/83 : قاجاري خوانان آواز ساير ديسكوگرافي
منصور امير خواني آواز هاي شيوه تطبيقي بررسي
خان عبدالله و السلطان ،اقبال طاهرزادهاللهي شكر هومان : دوامي
: دوامي(:آواز شور )آواز پژوهشي كنسرت محمد شير الله روح
حمدرضاشيرمحمدم: تار سه
( ويژه6قاجار) دوره آواز-27/8/83- 18السلطان اقبال
شده ضبط صفحات ديسكوگرافيمنصور امير : اقبال وبيوگرافي
نمازي : علي اقبال: آواز ترك بيات آواز اجرايسالك : حسين تمبك سالك : سلمان تار
: علي : آواز اقبال اصفهان آواز اجراي نمازي
سالك : حسين كمانچه
10
دماوندي جناب ( ويژه7قاجار) دوره آواز 29/9/83- 19 جناب از شده ضبط صفحات ديسكوگرافيمنصور دماوندي: امير
دماوندي جناب پسر فالحي موسي سخنراني اقوام مدني) از جناب: علي از خاطراتي
جناب( نزديك دماوند در جناب منزل از كوتاه فيلمي -پخش
جناب باره در زاده بديع راديوئي مصاحبه و )بهدشتي مايه در كمانچه تكنوازي كنسرت
سالك : حسينجناب( ياد
)ويژه قزويني عارف-2/11/83- 20سالگرد( يكصدمين
منصور : امير ديسكوگرافي آثار بر مروري و حال : شرح پژوهشي كنسرت
خردمند : فريد عارف : وطن جوانان خون از تصنيف گروهي اجراي
، رضائي باران ، فندرسكي :عاصمه همسرايان : سلمان تار عابدي احسان ، بختياري مريم : احسان ني : احمدرضاخواه سنتور سالك عابدي
خردمند : فريد ضرب سالك : حسين كمانچه
پاريس سفر -20/3/84- 21 :1907 سال در پاريس سفر تاريخي بررسي
منصور امير به هاي شيوه و تار )الگوهاي پژوهشي كنسرت
بصام وحيد آن( : سيد گرفتن دست به عبدالله ميرزا شور رديف )اجراي تار تكنوازي
بصام وحيد ( : سيد حسينقلي آقا شيوه
11
)نوازي سنتور ساله چهل دوره-30/4/84- 221800-1840)
منصور : امير ديسكوگرافيمنا : شهاب نوازي سنتور هاي شيوه بررسي : نازلي گاه سه دستگاه در سنتور تكنوازي
تحويلداريقنبري : نعمت اصفهان مايه در سنتور تكنوازي
قاسمي امير خان سليمان- 27/5/84- 23 امير از شده ضبط صفحات گرافي ديسكومنصور : امير قاسمي
: : آواز قاسمي امير شيوه به اصفهان اوازقنبري : نعمت سنتور غزنوي مرتضي
: مرتضي قاسمي امير خواني آواز شيوه بررسيغزنوي
امير ابوعطاي آواز پژوهشي)اجراي كنسرت غزنوي مرتضي قاسمي( : آواز
سالك سلمان تار
صبا خان ابوالحسن-25/6/84- 24 تار سه شيوه به پژوهشي)نگاهي كنسرت
صبا( ابوالحسن نوازيتوكلي :فرشاد اجرا و پژوهش( نوا دستگاه در تار سه باتكنوازي )همراه
خان ابوالحسن از شده ضبط آثار ديسكوگرافيمنصور : امير صبا
قاجار دوره – ني 27/8/84- 25 : اسدالله نايب نوازي ني شيوه بر گذري
همراهي با عابدي احسان سيد اجراي و پژوهشخردمند فريد ضرب
12
: امير قاجاريه دوره نوازان ني از مانده برجاي آثار ديسكوگرافيمنصور
در صفحه ضبط سال يكصدمين برنامه ژهي –و18/9/84- 26ايران
فاطمي ساسان : دكتر خاورميانه در صفحه ضبط تحول تاريخ ازديدگاه ايران در صفحه ضبط تاريخ
پورجوادي : اميرحسين موزيكولوژي در شمسي1284 هشد ضبط آثار ديسکوگرافي
منصور : امير تهران . مهرباني : گروه قديمي تصانيف اجراي
: شامل روايت به شور دستگاه در شهناز - تصنيف1
سال در شده شاهي)ضبط خان قلي در حجاز – تصنيف2( تهران در شمسي1285
نوروزي خان رضاقلي روايت به ابوعطا مايه – تصنيف3( لندن در1909سال در شده )ضبط( لندن سفر در خان رضاقلي روايت به دشتي
سال در شده )ضبط الدوله ايران خانم روايت به دشتي -تصنيف4 ( تهران در1912
: سنتور محمد شير رضا : محمد تار سه رضايي :علي تار : ضرب : امين تار بم سردشتي : نسيم كمانچه بدري سولماز
، جواهري ،فرشته بدري : سولماز همسرايان هوش نيك پويارضايي ،علي بختياري مريم ، رضايي باران
تفرشي نکيساي خان حسينعلي – 85/مرداد/5- 27 پخش و نکيسا از شده ضبط آثار ديسکوگرافي
منصور : امير وي از صفحاتيعسکري حاتم : استاد پژوهشي کنسرت
13
) از فيروزکوهي اميري دکتر : خانم نکيسا از خاطراتي بيان( نکيسا نزديک اقوام
تار همراهي با قهرماني : موسي نکيسا اصفهان آواز اجراييغمايي کورش
تار همراهي با مروي خوشبخت نکيسا: ناصر افشاري آواز اجراييغمايي کوروش
عسگری حاتم استاد
تا1300 سال از تصنيف شده ضبط - آثار85/مرداد/27- 28 شمسي1320
در اجتماعي تحوالت نقش و ديسکوگرافيمبصري : بهروز دوره اين سازي تصنيف روند
به مهرباني گروه پژوهشي کنسرت 6 اجراي شامل سالک سلمان سرپرستي
از مذکور سالهاي در شده ضبط تصنيف وزيري : قمرالملوک دوره آن بنام خوانندگان
و صفوي جمال ، آفاق مهر ، انگيز روح ، : اصفهان مايه در خان درويش ساخته تصنيف
رضاخواه : احمد سنتور سالک : سلمان تار:عمادمعين ضرب عابدي : احسان ني
، بدري سولماز ، رضايي : باران همسرايانسالک سلمان ، عابدي احسان ، بختياري مريم
14
از پس ، بود عالقمندان پذيراي ، سالن ظرفيت حد از بيش که جلسه اين در مبصري بهروز آقاي ، 1مجري سخنان و هنرمندان از يکي توسط ، قرآن قرائت
ساختار تحليل و تجزيه درباره مبسوطي سخنان ، معاصر پژوهشگران از روند بر اجتماعي ساختار تأثيرات و قاجاريه دوره اواخر در تصنيف اجتماعي
ايراد دوره اين خوانان تصنيف و سرايان تصنيف معرفي و خواني تصنيف به مهرباني گروه ، دوم بخش در ، مدعوين از پذيرايي و تنفس از . پس نمودند
در شده ضبط تصانيف از برگزيده تصنيف6 سالک سلمان آقاي سرپرستي و گرم استقبال با دقيقه5:45 ساعت در . جلسه کردند اجرا را دوره اين
. يافت پايان ، حض�ار پرشور
نوازي کمانچه هاي شيوه تحليل و تجزيه- 85/شهريور/31- 29 قاجار دوره
لطفي محمدرضا : استاد اجرا و پژوهشايران رديف موسيقي تبارشناسي-1 موسيقي بيان در(ها لهجه) اکسنتها - نقش2
ايرانيقاجاري نوازان کمانچه هاي - شيوه3ايراني موسيقي به ويلن ورود - چگونگي4پاسخ و - پرسش5
از خارج در سالها لطفي رضا محمد استاد که آنجايي از استقبال بردند مي سر به کشور
اطالع نمودن محدود عليرغم مخاطبين لذا ؛ بود سالن ظرفيت از بيش ، رساني
، دعوت کارت ارائه بدون جلسه به ورود عليرغم . گرديد اعالم ممنوع
اين در شد برده کار به که تمهيداتي به بوديم نفر350 پذيراي برنامه براي نيز صحنه فضاي از که طوري
عدم دليل . به شد استفاده حضار نشستن وحدت تاالر از استفاده با استاد افقتمو
آن هميشگي مکان در جلسه ناچار به ،. شد برگزار
1
15
لطفي رضا محمد استاد مجري تذکرات و سخنان و قرآن قرائت از بعد انتقال چگونگي و موسيقي تاريخي هاي دوره باره در مقدماتي بيان ضمن
موسيقي در ها اکسنت نقش و حاضر عصر به قاجار دوره از ايراني موسيقي ساز با کنسرت اجراي به نيز دقايقي و پرداخته بحث مورد موضوع به ايراني
1 مدت به ، پذيرايي و تنفس از پرداختند. بعد خودشان شيوه به کمانچه درباره تخصصي سؤاالت به استاد که داشتيم پاسخ و پرسش برنامة ساعت. گفتند پاسخ آن هاي شيوه و کمانچه
ضبط آثار– 85/آبان/5- 30 عالي مدرسه شدة
(1313-1302) موسيقي مدرسه شدة ضبط آثار شناسي - تبار1
ميرعلينقي رضا : سيدعلي موسيقي عاليمنصور - ديسکوگرافي: امير2 : آرشام وزيري کلنل از قطعاتي - اجراي3
قادري
16
نقی ميرعلی عليرضا سيد
17
شهنازي خان اکبر علي- 85/ آذر/3-
طاليي داريوش : استاد اجرا و پژوهش - مقدمه1شهنازي اکبرخان علي - بيوگرافي2 راديوئي مصاحبه - پخش3 تدريس - شيوه4 تدريس و آهنگسازي نوازندگي، - تکنيک5 استاد اصفهان تکنوازي اجراي از فيلمي - پخش6 تار روي بر شهنازي نوازندگي تکنيکهاي ويژگيهاي - بيان7 شهنازي استاد رنگهاي و درآمد - پيش8شهنازي اثار - ديسکوگرافي9
پاسخ و - پرسش10
آثار ديسکوگرافي جدول-11
شهنازي اکبر علي زندگي شمار -گاه12شهنازي خان پژوهشي کنسرت - اجراي13
شاگردان و طاليي داريوش استاد علي – راحتي ) بابک ايشان
( بيگلر اميرپويان – کاظمي
چهارمضراب : 85/ / دي1- 32 صفحات روي بر چهارمضراب شدة ضبط آثار - ديسکوگرافي1
آذرخش سنگي: مسيح موسيقي در مضراب چهار جايگاه و ساختار در - پژوهشي2
خضرايي : بابک دستگاهي ( : صبا ابوالحسن چهارمضرابهاي ) اجراي کمانچه - تکنوازي3
پشتدار همايونقديمي چهارمضرابهاي هاي پايه ) اجراي تار - تکنوازي4سالک ( : سلمان درويشخان ماهور چهارمضراب و
در سماعي حبيب چهارمضرابهاي ) اجراي سنتور - تکنوازي5( : گاه سه دستگاه
نيکدل قنبري الله نعمت
18
شده ضبط آثار ، آذرخش مسيح آقاي ابتدا مورد ديسکوگرافي زاويه از را چهارمضراب
اولين از بسياري هاي نمونه و داد قرار بررسي مختلف هاي دوره در شده ضبط چهارمضرابهاي
را سنگي صفحات روي بر موسيقي آثار ضبط تجزيه به خضرائي بابک اقاي نمود. سپس پخش
در چهارمضراب جايگاه و ساختار تحليل و اجزاي از يکي عنوان به دستگاهي موسيقي
موسيقي اجراي در فرم دهنده تشکيل ارائه از پس .وي پرداخت ايران دستگاهي
)ژانر( نوع يک عنوان به چهارمضراب تعاريف شمرد بر درآن را پايه ويژگيهاي از برخي سازي،
: از عبارتند آنها مهمترين کهشونده تکرار و خاص ريتم-1دستگاه و گوشه مهم درجات بر تأکيد-2آن هاي نغمه صوتي رنگ در تنوع وجود-3ديناميک وجود-4ها نغمه ميان فاصله گستردگي-5
و قديم هاي دوره در را چهارمضراب مختلف کارکردهاي و جايگاه همچنين سلمان آقايان هنرمندان آن از نمود. پس بررسي تطبيقي صورت به جديد
به تار تکنوازي اجراي به ترتيب به قنبري نعمت و پشتدار همايون و سالک نوازي چهارمضراب هاي پايه هاي نمونه از برخي اجراي و خان درويش شيوه تکنوازي و صبا ابوالحسن چهارمضرابهاي اجراي و کمانچه ،تکنوازي قدما
در وي چهارمضرابهاي از برخي اجراي و سماعي حبيب شيوه به سنتورپرداختند. گاه سه دستگاه
19
پشتدار همايون
قنبری نعمت
سالک سلمان
20
1 آسماني هاي نغمه : 85 بهمن6- 33
ضبط مناجات و اذان آثار - ديسكوگرافي1 : محمدرضا سنگي صفحات روي بر شده
شرايلي موسيقي و خواني نوحه در - پژوهشي2
پور رضواني : متين دستگاهي نخست بخش در مجري سخنان و قرآن قرائت از بعد
شده ضبط آثار معرفي به شرايلي محمدرضا آقاي ، بر شده ضبط آسماني هاي نغمه ديگر و مناجات و اذان زاويه از را آثار اين و پرداخته سنگي صفحات روي
آثار از برخي و داد قرار بررسي مورد ديسکوگرافي و اذان جمله از سنگي صفحات روي بر شده ضبط
و اصفهاني تاج طاهرزاده، دماوندي، جناب مناجاتنمود. پخش را خوانساري اديب موسيقي تحليل و تجزيه به پور رضواني متين آقاي برنامه دوم قسمت در
نوحه اجراي و آوري جمع بر مبني را خود ميداني تحقيق و پرداخت خواني نوحه داد. وي ارائه است شده انجام کياني مجيد استاد نظر زير که اصيل هاي
جمع را مختلف نقاط از نوحه200 از بيش خود ميداني جستجوهاي در تاکنون ساختار داراي که را آنها از نمونه16 پژوهش اين در است؛ نموده آوري
نيز را آنها از برخي و پخش بود کياني مجيد استاد تأييد مورد و اصيل موسيقائينمود. اجرا
اسالمي جمهوري سيماي5 شبکه از شهرياري آقاي که است توضيح به الزم از فراوان استفاده ضمن و يافت حضور برنامه اين در قبلي هماهنگي طبق ،
آقاي با تلويزيوني مصاحبه به شب همان در تلويزيون، براي برنامه اين مطالب يک مدت و شد پخش شبکه آن از زنده طور به که پرداخت پور رضواني متين
انجاميد. طول به ساعت
تعزيه ) ويژه2 آسماني هاي : نغمه 85/ اسفند/ 34-4موسيقي( و
وحدت اجرا: تاالر محل
افزونتر تعزيه: سعيد موسيقي در پژوهشيصفاريان مرتضي گردان : تعزيه تعزيه نمايش
نطق و ا.. مجيد کالم از آياتي قرائت از پس برنامه نخست بخش در بررسي به مدعو پژوهشگر افزونتر، سعيد آقاي مجري، دستور از پيش
در و شناسي)اتنوموزيکولوژي( پرداخت مردم زاويه از معاصر تعزيه موسيقي
21
نمود. مدت پخش را متعددي تصويري صوتي، هاي نمونه سخنانش الباليبود. دقيقه65پژوهش اين اجراي
نمايش به اختصاص برنامه دوم بخش حاج گرداني تعزيه به شام بازار تعزيه
نمايش اين در داشت؛ صفاريان مرتضي و تهران قديم نسخه از تا بود شده سعي
استفاده خواندند مي اصيلتر که افرادي اضافي قسمتهاي ، نمايش اين شود. در
بود. غالب آن موسيقائي وجه و شده حذف
اديب :86/فروردين/31- 35 تاالر آثار( و خوانساري)زندگي
وحدت
اديب خانواده حضور با که برنامه اين در کارشناسان، نيز و اساتيد از جمعي و خوانساري قرائت از بعد شد تشکيل عالقمندان و هنرمندان
با ميزگردي مجري، تذکرات و سخنان و قرآن آقايان عرصه اين پژوهشگران از تن3 حضور سيدعليرضا و شرايلي محمدرضا مبصري، بهروز
آقاي ابتدا آن در و شد برگزار نقي ميرعلي شرايلي آقاي سپس و اديب بيوگرافي مبصري
ميرعلينقي آقاي ان از پس و آثار ديسکوگرافينمودند. بيان را اديب آثار دوره3 تحليل و تجزيه عنوان به ابراهيمي احمد استاد از تنفس از پس تا آمد عمل به دعوت اديب شاگردان از يکي
بيان را استادش از خاطراتي کنسرت آخر در و نمايد
اقتباس و بازخواني پژوهشي دشتي کرد، بيات صفحات از به اديب ترک بيات و
منصور آقاي خوانندگي بهمن آقاي تار و برهانيشد. اجرا شکيب سپهري
22
36- 28/2/86: ضبط اثار بر مروري
سالهاي در شده در مسيش1284 در1907 و تهران
سيداحمدخان آثار بر تكيه با پاريس
نوادگان حضور با که برنامه اين در و اي ساوه هنردوستان از جمعي و سيداحمدخان
موسيقي عالقمندان و اساتيد و کارشناسان آخرين مبصري بهروز آقاي ابتدا شد تشکيل
بيوگرافي باره در را خود پژوهشهايداد: ارائه سيداحمدخان
شمسي( در1231-1319سيداحمدخان) شهرستان در خان احمد سيدآمد. بدنيا ساوه ساوه حسين سيد ميرزا حاج پدرش آمد دنيا ساوه
يافته. وفات اشرف نجف در كه بوده منطقه بزرگ علماء از اي
23
گذاشتند احمد را او نام بوده پسر تنها و خانواده فرزند پنجمين خان احمد سيد احمد سيد يا احمدحسيني سيد بنام بوده حسيني سادات خانواده از چون و
گشته. معروف از و ميخوانده منبري پا قدما اصطالح به كه بوده پدرش وي آواز معلم اولين
و آورده روي خواني تعزيه هنر به بعد و گشته آشنا مرثيه و آوازها با نونهاليكرده: مي جرا را ها نقش از برخي با را او بوده ساوه در كه زماني دولت تكيه گردان تعزيه تفرشي البكاء معين بر تكيه موقع آن در كه آنجا از ميدهد قرا تعليم تحت و برده تهران به خود
آنجا در نيز او و... بوده نكيسا – اقبال چون آوازي هنرمندان رشد جاي دولتيافت: تعليم تفرشي محمد و قزويني جناب عبدالكريم مال نظر زير به تسلط و داشته بلند قامتي خان احمد سيد اينكه به توجه با مدتي از پس
تكيه خوانندگاه سلك به كرده پيدا آوازي رديف. پرداخته نقش الفباي به و آمده در دولت
به خواني تعزيه عرصه در خان احمد سيد و عباس حضرت شبيه اجراي هنگام خصوص
شناسايي هنر تأييد مورد رياحي يزيد حزين – بوذري فراهاني- ابراهيم الملك اديب چون
ستوده را او هنر و گرفته قرار عبدال... دوامي اجراي و آوازي رديف بر او تسلط اند
در را او استعداد مقطع و مسلسل تحريرهاي از او گوش نظير كم حساسيت و شناسي پرده نبود. ساخته ايراني آواز در كامل استاي وي نقش الفباي به دولت تكيه در وقتي گويند مي و اشراف و آمده مي در لرزه به چلچراغها صدايش طنين از پرداخته مي
فرستادند. مي نفيسي هداياي برايش درباريان الحمايه تحت اول طراز موسيقي هنرمندان تمامي قاجار دوره در كه آنجا از
مورد و بوده الممالك مستوفي دستگاه در نيز احمدخان سيد اند بوده درباريان تحقيق ميگردد. به خانواده آن داماد نيز بعدها كه داشته قرار ايشان حمايت
ايراني موسيقي سنتي مكتب در دان رديف اي خواننده خان احمد سيد اهل همين خان احمد سيد استادي مقام در داشته كامل آشنايي آن رموز به و بوده براي گرامافون كمپاني ميالدي1906 شمسي1284 سال در وقتي كه بس
خان احمد سيد آواز با حسينقلي ميرزا جناب آيد مي ايران به صفحه ضبط چنين هم ميرسانند ضبط به چهارگاه در را دستگاهي موسيقي صفحات اولين
مي ضبط به ماهور در خان احمد سيد آواز با را خود اثر اولين خان درويشرساند.
24
1284 در شده ضبط آثار ديسکوگرافي به شرايلي محمدرضا آقاي سپس آثار نيز و 1286 پاريس در و( ايران در صفحه ضبط دوره ) اولين
پرداخت. نمونه صفحات پخش و سيداحمدخان همراهي با سيداحمدخان ماهور صفحات بازخواني شامل پژوهشي کنسرت
بود برنامه بعدي شمسي( قسمت1284 سال در شده )ضبط خان درويش تار اجرا شريفي امين آقاي تار همراهي با و فراز شهرام آقاي خوانندگي به که
شد.
تار( نوازنده و موسيقي )کارشناسسالک سلمان آقاي تنفس،از . پس ضبط آثار در دستگاهي موسيقي ساختار تحليل و » تجزيه عنوان با مبحثي
25
بندي تقسيم نحوه زمينه در را مستنداتي و مطرح« شمسي1284 شده.داد امروزارائه با آن تفاوتهاي و قاجار دوره در دستگاهي موسيقي
از شده ضبط آثار بازخواني و يزبازسا ، پژوهشي کنسرت ادامه بيش حاصل که چهارگاه دستگاه در حسينقلي تارآقا همراهي با سيداحمدخان
به و بود اميرشريفي)تار( وفراز)آواز( شهرام آقايان تمرين سال2 از.شد اجرا خوبي
آثار بر مروري- 86/خرداد/25- 38ظلي ميرزا رضاقلي پژوهشي کنسرت برگزاري گزارش
مهرباني آواي هنري فرهنگي مؤسسهرودکي تاالر در
و سي مهرباني آواي هنري فرهنگي مؤسسه همکاري با را خود پژوهشي نشست هفتمين » مروري موضوع با بار اين موسيقي انجمن
25 جمعه ظلي« روز ميرزا رضاقلي آثار بر تاالر در6:45 الي4 ساعت از86خرداد
پژوهشي برنامه اين کرد. در برگزار رودکي از هايي نمونه ظلي، اثار وتحليل تجزيه و ديسکوگرافي ضمن کاربردي،بود: شرح به برنامه شد. فهرست بازخواني نيز برخي و پخش او صفحات
شرايلي ظلي: محمدرضا اثار و زندگي ديسکوگرافي،فر نديمي ظلي: پيمان آوازخواني شيوه تحليل و تجزيه نديمي ظلي: آواز: پيمان ترک بيات و اصفهان صفحه بازخواني کنسرت اجراي
فصيحي ناظر پيانو: غزال فر،تنفس: از پس پژوهشي کنسرت ادامه
ظلي: آواز: پيمان از تصنيف يک و افشاري و چهارگاه صفحات بازخوانيفياضي تار: بهاره فر، نديمي
26
************ شاهزاده شمسي( فرزند1324-1286) ظلي ميرزا رضاقلي روانشاد
بزرگ استاد دو نزد که بود دوره اين مشهور خوانندگان از احمدميرزا، . در کرد تکميل را خود تعليمات السلطان( وعارف، اقبال) اقبال ابوالحسن
وي صداي از صفحه روي23 کلمبيا انگليسي کمپپاني شمسي1312 سال همراهي را ظلي عبادي، احمد و مشيرهمايون صبا، صفحات اين کرد. در ضبط عراق( در ريکورد)احتماأل نعيم کمپاني نيز18- 1317 سال اند. در کرده
کرد. ضبط وي از صفحاتياست: شرح بدين او آوازي ويژگيهاي از برخي
بي صداي و شخصي خالقيت كنار در آوازي موسيقي دانش گيري كار به- اجزاي گونه همه اداي در حنجره تواناييهاي از استفاده خدادادي نظيرتحريرها( و ها غلت )انواع آواز
آن انواع از جا به استفادة و تحريرها اجراي در يكنواختي عدم-آواز هاي گوشه و آوازي جمالت اداي در وممتنع سهل ايجاز- شفافيت و شمردگي حفظ با تحريرها اجراي در العاده خارق سرعت-متأخر شعراي اشعار به توجه- اداي در تعجيل هرگونه از پرهيز و آواز اجراي در نظم و متانت رعايت-
و... شعرآواز مكمل لغات و اصوات ، الفاظ از زياد وسواس با و اندك استفاده- كالم اتمام از بعد ، موارد اغلب در تحرير اجراي- دربم وجه اوج در چه صدا زنگ و رنگ ، شفافيت حفظ-
27
موزيکال نمايش و بازيگري آثار بر مروري 86/تير/ 22- 38
هنري فرهنگي مؤسسه اخير پژوهشي نشست از مصور گزارش
رودکي سالن در موسيقي انجمن همکاري با مهرباني آواي
(86تير22) ايراني موزيکال نمايش و بازيگري آثار بر ويژه:مروري
ايسنا خبرگزاري از گزارش نقل
http://www.isna.ir/Main/NewsView.aspx?ID=News-
959877&Lang=P
در پªªژوهش ماهانªªه تخصصي نشست سي وهشتمين
آثªªار بªªر مªªروري عنªªوان با ايران دستگاهي موسيقي
ايªªراني موزيكال نمايش هاي و بازيگري شده ي ضبط
. شد برگزار رودكي تاالر در تير ٢٢ جمعه
28
در )ايسنا(، ايران دانشجويان خبرگزاري موسيقي بخش خبرنگار گزارش به
همكاري با و مهرباني آواي هنري فرهنگي موسسه ي توسط كه برنامه اين
به عنوان اسعدي احمدرضا ابتدا شد، برگزار وحدت تاالر و موسيقي انجمن
فعاليت هاي تاريخچه ي به اشاره با و آمد صحنه روي به برنامه مجري
تفاوت هاي و است ويژه برنامه گفت: اين موسسه
گذشته برنامه هاي در دارد، ديگر برنامه هاي با عمده اي
به بيشتر اين بار كه مي شد، اجرا پژوهشي كنسرت
گوش صوتي نمونه هاي به و پرداخته كار تحقيقي جنبه ي
ميدهيم.
فرهنگ بررسي به بخش سه در نيز فاطمي ساسان
تفاوتش و كيست مطرب نظير پرسش هاي و پرداخت روحوضي موسيقايي
و پاتوق روحوضي، دسته هاي شكل گيري چيست؟ ديگر موسيقي دان هاي با
گفت: مطرب وي. كرد مطرح را مطرب ها رپرتوار و كارها همچنين ... و
مراسم و مهماني ها جشن ها، براي كه است حرفه يي مردمي، موسيقي داني
رقص به همراه موسيقي با و مي شود دعوت افراد خانه ي به شادماني
. مي كند دريافت دستمزدي
نظر مد را موسيقي دان ها ديگر دسته ي از مطرب ها جداكردن كه فاطمي
كه چرا دارد تفاوت... - و تنبك - با دوره گرد لوطي با افزود: مطرب داشت،
كارشان اين بر عالوه بودند، پراكنده خيابان ها در و نمي شدند دعوت لوطي ها
. مي شدند واردخانه و مي زدند زنگ كه بود شكلي به
مي شدند محسوب مطرب ها جزو مينا و زهره دسته هاي گذشته در افزود، او
بودند. دسته ي دربار بگير مستمري آنها ضمن در دارد، تفاوت ما تعريف با كه
از برخاسته و نيستند حرفه يي موسيقي دان كه هستند پرده خوان ها پيش ديگر
. مي كردند اجرا گذاشته شعر موجود آهنگ هاي روي بوده، روشنفكري محيط
29
حرفه اي را موسيقي كه كرد اشاره اندروني زن هاي دسته ي به سپس وي
هوو هوادار، "هوو به مي توان ترانه هايشان از مثال براي و نمي كردند دنبال
. كرد فروش" اشاره سبزي "عمو هوو" و
قوم ميان و بوده ضربي موسيقي بيشتر موسيقي نوع كرد: اين تاكيد فاطمي
""مطرب نيز دربار مطرب هاي است، مي شده برگزار زن خويش هاي و
جرا دربارا در فقط و است كالسيك موسيقي شان كه چرا نمي شوند حساب
. مي كردند
گفت: و كرد اشاره" "خيمه بازها "مقلدها" و دسته ي دو به سپس وي
و هستند شيپور شيخ و كرنا شيخ مثل فكاهي ترانه هاي "مقلدها" پيشگامان
بلكه نمي گيرند، پول موسيقي اجراي براي مقلد مثل "خيمه بازها" نيز
. مي كردند اجرا نمايش به خاطر
هم با نبايد و ندارند مطرب ها با خوان ها" ارتباطي كرد: "غزل تصريح فاطمي
گود - يا كبوتربازي- كفتربازي دوستانه، مجالس در بيشتر و شوند خلط
. مي خواندند آواز زورخانه
مطربي موسيقي رپرتوارشان، گروه ها اين تمامي كه مطلب اين بيان با وي
زمان گفت: در و كرد اشاره مطرب ها تاريخي مرحله ي سه به دارد تفاوت
كه زنانه، و مردانه مطرب هاي مي شدند؛ تقسيم دسته دو به مطرب ها قاجار
دسته هاي در اما نبودند، برخوردار چنداني اهميت از مردانه مطرب هاي البته
30
به مختص بيشتر كه برد نام قلمشاد حاجي و باجي زعفران از مي توان زنانه
مطرب هاي برخالف بوده اند، محرم مردهاي و زن ها خانوادگي مجالس
. دارد مردانه مجردي مجالس به اختصاص بيشتر كه مردانه
بايد مي گيرد، شكل روحوضي كه دوره ايست پهلوي دوره ي كرد، اضافه او
نوع هر اما است، مطربي صددرصد روحوضي كه باشيم داشته توجه
حال بودند خانه ها اندرون در نيست. مطرب ها روحوضي مطربي موسيقي
. است بوده خانه ها حياط در روحوضي آنكه
پايين طبقات بين در جنيني حالت به را روحوضي شكل است، معتقد كه وي
مقلدها"" مردانه" و مطرب "دسته هاي داشته ايم، نيز قاجار دوره ي در جامعه
هم مرتب به طور كه دسته اي تنها و مي شوند ادغام هم با پهلوي دوره ي در
است بزاز" بوده "اسماعيل دسته ي قاجار زمان در مطرب هم و داشته مقلد
. نداشتند گنده" مقلد "عباس شيره يي" و "كريم مثل ديگري دسته هاي و
از يكي اسم روي از دسته اسم قاجار زمان در كرد، تشريح فاطمي
بعد "روحوضي" به از اما مي شده انتخاب گروه اعضاي از يكي و نوازندگان
بيشتر و نيست دسته "نوازنده" ي لزوما كه است كسي به متعلق دسته اسم
تنزل زنانه دسته هاي پهلوي دوره ي موسيقي. در تا است نمايش اهل
حياط به خانه درون از جشن اجراي كه است اين آن داليل از يكي مي يابد،
نداشته اشكال زن ها بين مرد شدن ديده مي دانيد كه همان طور و مي آيد
ناپديد با است، مصادف دوره مي شدند. اين ديده انظار در زن ها درحالي كه
"هنرمند را خود و مي شود عوض خاصه" نامش طرب "عمل لوطي ها، شدن
و مي شوند جدا هم از باز وخيمه مطرب همچنين موسيقي دان" مي نامند، و
نيز اسالمي انقالب از مي روند. بعد الله زار كافه هاي به مطرب ها كم كم
صورت به مطرب ها بعد سال13-١٢ و پاشيد هم از روحوضي گروه هاي
. مي كنند فعاليت موقت كوچك گروه هاي در يا فردي
و شدند منحل و ناپديد كل به زنانه" نيز كرد: "دسته هاي خاطرنشان وي
. بياورند رو شبازي" هم "خيمه به شدند مجبور نيز مطرب ها
31
در كه داشته مقلدان از دسته هايي كه برد باش" نام خان "احمد از فاطمي
نمايش مويد داد: احمد "مويد" توضيح درباره و مي كردند فعاليت قهوه خانه ها
صحنه يي مدرن محيط از تقليد با مي خواست و آورد بيرون قهوه خانه از را
تالش ها اين بيايند، نمايش ديدن به فقط مستقل مردم كه ببيند تدارك
استقبال عدم يا و متعصب افراد مخالفت با يا كه چرا مي خورد، شكست
قوام دسته ها نوع اين تا مي شود باعث ايده ها همين مي شود. احتماال مواجه
. كند پيدا عروسي جشن هاي به دعوت براي بيشتري طرفداران و يابد
موسيقي دان شش بودند؛ نفر ١٢ حداقل روحوضي كرد: دسته هاي تاكيد وي
دسته هاي سر از كه مي گفتند دسته سر گروه، رييس به مقلد شش و
موسس، عباس مويد، حسين مويد، احمد سرشار، اكبر مي توان معروف
برد. به نام ... را و سيما آتش روح الله، سبيل، نصرالله گوهري، عباس
بودند نمايش اهل يا عموما سردسته ها مي گفتند، همدست نيز گروه اعضاي
آنها به نيز سفارش دادن براي همچنين بودند، خوبي مديران كل در يا و
. مي شد مراجعه
- "آرتيست هنرپيشه،" - "آكتور چون مختلفي اصطالحات به سپس فاطمي
پوش سياه و پوش جوال پوش، حاجي مثل نقش ها "،"پوش" پسوند رقاص
دعوت سردسته يا رقاص به خاطر بيشتر را گفت: دسته و كرد اشاره
"صندوق كش" يا "شال دست ها هم بين از و موسيقي دان نه مي كردند،
. مي كرد حمل را تجهيزات و بوده گروه كش" پادوي
دسته ي به نداشتند حق سردسته اجازه ي بدون گروه گفت: اعضاي وي
كم داليلي به عضو يا بودند مريض دسته اي اعضاي اگر و بروند ديگري
مي كردند؛ - دعوت نيست دسته يي هيچ به متعلق كه - كسي ميانه از مي آمد
از كاري همه كه داشته حضور گروه ها مطبخ" در "كارد نام به فردي همچنين
. است پوش" بوده لوده "محمد معروف ترينش و است برمي آمده دستش
دسته سر با دسته ها و بوده اند قهوه خانه اغلب افزود: پاتوق فاطمي
دور مردم نيز برنامه اجراي زمان كنند، مراجعه آنها به افراد تا مي نشسته اند
32
١٢ تا ٦ و مي نشستند همسايه خانه ي بام پشت بام، پشت پنجره، لب حوض،
و مي دادند شام سپس مي رقصيدند، و مي خواندند مي زدند، مطرب ها شب
. مي كشيد طول5-٤ ساعت تا اجرايشان كه مي آورند نمايش اهل تازه
دسته گفت: سر و دانست نسبت به تقسيم را دست ها هم دستمزد تقسيم او
نيم كش شال و سهم دو ونوازندگان آكتورها سهم، ٣ سياه پوش ها سهم، ٥
. مي گرفت سهم
كار محل قهوه خانه ي آخرين عنوان سيدعلي" به "امامزاده از فاطمي
و مي شود جمع بازاريان تقاضاي به مكان گفت: اين و برد نام مطرب ها
ايران در خوش نامي خيلي محيط هيچ گاه قهوه خانه مي دانيد كه همان طور
و سيروس راه چهار در شادماني بنگاه هاي اندك اندك دليل همين به نبوده
. گرفت شكل سرچشمه
رپرتوار يك يا است سبك يك مطربي موسيقي كه ديد بايد گفت: اول وي
سيستم سيستمش، كامال كه است ايران مردمي و عاميانه موسيقي خاص،
موسيقي بازمانده هاي اما ريتم، و رنگ و تصنيف همان با است دستگاهي
كميك گليساندوهاي ندارند، خاصي مبالغه آميز سبك امروز روحوضي مطربي
و عوامل از نمي رود. بعضي به كار آن صورت به شالقي مضراب هاي و
بوده، نيز قاجار در آمده به وجود روحوضي موسيقي در بعدها كه عناصري
مي رفته عاميانه سبك مايه هاي به آن از بعد كه جدي خيلي شعر دو يكي مثال
براي كه مطرب ها از برخي يا نگريد" و ماهش چو ناشسته است: "روي
بشكن/ من بشكنه كردند: بشكن انتخاب "چرنديات" را نام مصرع ها برخي
. بشكن نمي شكنم،
گفت: مثال و كرد ياد غربي رقص موسيقي به نوازندگان تمايل از سپس وي
جديد" "روحوضي در و ... بزنند و تانگو والس، دارند دوست زن ها "كمانچه
موسيقي دان ها و مطرب ها بين مرز و مي شود اضافه آن به بيشتري چيزهاي
. مي شود مخدوش
33
ترانه هاي آفت و پريوش مهوش، مثل كرد: اشخاصي خاطرنشان فاطمي
جواد از مي توان و نمي رفت راديو به ترانه ها اين و مي خواندند كافه يي
. برد نام زمينه اين در ظنري علي مقامي، داوود يساري،
رپرتوار وارد ندرت، به خيلي اندروني ترانه هاي كرد: برخي اضافه وي
در اجرا قابل غير اندروني رپرتوار از اعظمي قسمت كه چرا شدند مطرب ها
مادرشوهر، به فحش و جنسي مسايل از حاكي اينكه دليل به است، مالءعام
باقي كه مواردي تنها و است چهارگاه رنگ و.. است. رنگ ها، خواهرشوهر
رنگ داش، داش كالغي، "مات" مايه رنگ بادا، مبارك بادابادا باباكرم، مانده
. است حاجي
خاص موسيقي دومين كه كرد اشاره ضربي خواني به سپس وي دوم و آواز وزن با كوتاهي آواز دارد: نخست بخش دو و مطرب هاست
دوبيتي
چه از نيست معلوم دقيقا ضربي خواني اشعار كه مطلب اين بيان با فاطمي
مطربي وزن هاي با اشعارش كه اميد گفت: روزنامه ي شده، شروع زماني
امروز مطرب ها حداقل كه بود شعر چهار داراي و مي كند مطابقت
داشته جدي شعر مدتي و كميك شعر مدتي نيز توفيق روزنامه ي مي شناسند،
شمل بابا روزنامه ي نمي كند، مطابقت ضربي خواني با شعرهايش اغلب كه
. نمي خوانند مطرب ها كه داشته سياسي كنميك شعرهاي هم
نميشه" "چرا شعر و همايون ضربي با شيرازي هوشنگ از نمونه اي سپس
چرنديات و ضربي ها با من" و حبيب "اي برگردان هاي با كه شد پخش
اتمام به بيتي دو يك با و بود همراه مي كرد، اشاره آنها به فاطمي كه مختلف
. رسيد
كه دارند را خود خاص مفاهيم الت و خط هفت رفيق، گفت: رند، نيز اسعدي
. مي شوند استفاده اشتباه امروز متاسفانه
34
بازيگري آثار بررسي و ديسكوگرافي به شرايلي محمدرضا بعد بخش در
گفت: و پرداخت گرامافون صفحات در موزيكال نمايش هاي و كميك تصانيف
و شمسي ١٢٨٤ كه بود اول جهاني جنگ از پيش ضبط شده آثار اول سري
جنگ دو بين شده ضبط آثار دوم سري است، بوده تهران در شمسي ١٢٩١
خارج در ١٣١٨ تا ١٣١٢ از و تهران در شمسي ١٣١٢ تا ١٣٠٥ از است، جهاني
١٣٣٨ تا ١٣٢٥ از جهاني جنگ از پس سوم است. سري شده ضبط كشور از
. است كشور از خارج و داخل در دوره ٧٨ سنگي صفحات حيات پايان كه
بازيگري و تقليد صفحه روي ٢٠ گفت: قاجار يا اول دوره ي درباره ي شرايلي
يا تك گويي صورت به و ندارد اصلي جنبه ي آن در موزيكاليته كه شده ضبط
روي پنج تعداد مجموعا دارد. همچنين وجود نفره چهار و سه دو، ديالوگ هاي
دو و قاصر، جاري حسين به همراه علي، نايب مطربي دسته آثار از صفحنه
كماجي حسن خان از صفحه روي سه و رجب نايب دسته ي از صفحه روي
. است شده ضبط
تئاتر صمد، ١٦ شامل كه شد داده نشان صفحات برچسب از نمونه اي سپس
گرامافون آثار ... بود. عنوان هاي و تركه اكبر مسلمان، و يهودي فال گير
هانس صندوق، چهار تقليد خانه، بركت مثل برچسب هايي با نيز انگلستان
. بود و.. همراه دوز پينه
فضاهاي حيوانات، اصوات تقليد مسخرگي، )انواع مضحك آثار به شرايلي
مختلف( در لهجه هاي روزمره، وقايع از گفتاري روايات اشخاص، عمومي،
بدون عموما آثار گفت: اين و كرد اشاره جنگ دو بين شده ي ضبط آثار
و بوده اجتماعي انتقادي رويكرد با و طنز اصلي عنصر عنوان به موسيقي
. است بوده دوره اين در اصوات تقليد به معروف طيوري محمودخان
شيخ آواز تقليد عربي، مباحثه حيوانات، طيور، مثل عناويني از شرايلي
پشم كه حاجت چه گربه به "مرا مثل اشعار از تكه چند و كرد و.. ياد شيپور
. خواند است" را بسيار
35
پيش روي نمونه اي از و كرد اشاره طنز اشعار با جدي ملودي هاي به وي
توسط استوار حسين پيانو با مختاري خان الدين ركن چهارگاه درآمد
. برد نام كنگرلو خان عبدالحسين
افندي عبداالمير بوده اند، نيز ايران از خارج در افرادي گفت: البته شرايلي
ضبط بغداد در ١٣٠٨ سال در دختر" را "عروسي كه بوده مقلدين از يكي
. است كرده ضبط بيروت در زبون" را "هفت كه سيدعبدالله يا و كرده
گفت.همين شرايلي كه شد فروش ها" پخش كاه "ميدان از بخشي سپس
. شد فكاهي اثري به تبديل مهرتاش و شجريان همكاري با بعدها تصنيف
– تغزالنه نمايش هاي يا شاعران زندگينامه موزيكال، نمايش هاي از وي
نمونه هايي بررسي به و برد نام جنگ دو بين دوم گونه ي عنوان به عاشقانه
و پريچهر اپرت به و ... پرداخت و اطالعات روزنامه مثل مختلف آگهي هاي از
. كرد اشاره گلرخ اپرت پريزاد،
36
مطرحي اشخاص از و كرد بررسي نيز را طنز و فكاهي تصانيف شرايلي
گاه افراد گفت: اين و برد ... نام و معروفي موسي خان صبا، ابوالحسن مثل
تصانيف زن، شكايت شوهر، شكايت و آثار داشته اند نيز شوخي روحيات
دانس ماهور، و افشاري رنگ تلفيق گلوبندك، صبا، خان ابوالحسن كميك
. هستند دسته اين از سالك و كميك
حاصل .... را خونه كرايه از داد ممدلي، مشدي ماشين مثل قطعاتي وي
دوم سفر گفت: در و خواند آلماني اركستر با آلمان به بديع زاده مرحوم سفر
و رفتند سوريه به كاكايي محجوبي، صبا، برومند، ملكه ملوك، تاج، بديع زاده،
ارايه ... را و شوهر مادر از شكايت زنه، دو مرد مثل آثاري ١٣١٨ سال در
. كردند
هيز كمپاني توسط ضبط كه نيز جهاني جنگ از پس دوره واپسين به شرايلي
با جون پري گل گفت: تصنيف و كرد اشاره گرفته صورت مسترزويس
احمدي مرتضي صداي با معرفت دار جاهل الت، عاشق معروفي، اركستر
. هستند دوره اين حاصل
ريزه، ترياكي ها، ريزه ورزش هاي ميزنه، در كيه كيه مثل نيز جديدتري آثار
مي توان را مباركباد و خانم باجي شا مكتب رفتي، باغ توبه حمومي، حمومي
. برد نام
احمدي مرتضي اثر" مادرزنم ستم از شدم لهذ خدا واي "واي تصنيف سپس
. شد پخش سالن در است، شده ضبط پيش سال ٦٠ كه
را نو" احمدي هميشه "كهنه هاي زندگي" و و "من كتاب تنفس از بعد اسعدي
. كرد معرفي
و است آلزايمر بيماري شان اما هستند زنده قنبري گفت: حميد نيز احمدي
گفتند خواستند، راديو مرا پيش وقت چند. نيست خوب زياد حالشان
وقتي نمي شناسيم، را نوازندگان اما تويي خواننده شان كه آمده صفحاتي
اعضاي كه چرا مي كنم، گريه دارم ديدند آمدند سراغم به بعد دقيقه چند
37
منصوري، ابراهيم معروفي، خان موسي صبا، ابوالحسن مثل كساني اركستر
به همه زمان آن در كه بودند تهراني حسين و تبار وزيري محجوبي، مرتضي
. بودند كرده فوت تهراني حسين جز
تابش، علي كردم خدمت تلويزيون و راديو در سال ٤٦ نزديك افزود: من وي
فوت بهمن يار ديهييم، مهين محتشم، مصدق، مشكين، اكبر نوذري، منوچهر
خيلي انسان براي و كنم كار وي با كه نمانده كسي راديو در و كرده اند
. ديدن را وضعي چنين است شكننده
زيبايي صداي مادرم شدم، بزرگ مذهبي خانواده اي در گفت: من احمدي
سپس مي دادم، گوش مي خواند، الاليي كوچكم برادر براي گاه هر داشت،
. شدم بديع زاده صداي عاشق
من به مفصلي كتك پدرم كه كردم بازي مدرسه در نمايشنامه اي در بار اولين
نشستم آنجا ماه ٦ ندارد، خوان پرده پيش فرهنگ تئاتر فهميدم اينكه تا زد
. كردم تحمل ... را و متلك ها اما
گفت: و كرد اشاره بود حاضر نيز جلسه در كه پورتراب، كمال به وي
. است داده من دست را كتاب كه است كسي اولين پورتراب
38
در باغي گفت: كوچه باغي كوچه يا تهران بيات تاريخچه ي درباره احمدي
ابوالحسن شملي"، "بابا "التي" و شد بعد بود "لشي" معروف به گذشته
ما گفتند نهايت ودر مي كردند زيادي ... بحث هاي و معروفي صبا، خالقي،
در اين البته تهران" نداريم "بيات اما ... داريم، و اصفهان بيات ترك، بيات
باغي" ناميده "كوچه "غزل" يا مردم ميان در و مي شود گفته هنرمندان ميان
. مي شود
و دلكش ايرج، دارد، حالت ندارد، باغي" تحرير گفت: "كوچه وي
ابراهيم" بودند، كرده وارد آن "آواز" در اما بودند باغي" خوانده پروين"كوچه
. خواند را صحيح باغي كوچه بار نخستين براي راديو خوان" در غزل
صدايش و گرفته قرار بي مهري مورد باغي" امروز كرد: "كوچه تاكيد احمدي
. نمي آيد در جا هيچ
. مي شود خوانده" "دشتي در هم گاه" و در"سه هم باغي افزود: كوچه وي
: مي خواند احمدي حضار، درخواست به بنا سپس
خوني چه كارت اين از كردي/ نمي دوني ولم آخر اين و بودي من يار اول از
كردي دلم بر
39
آرزوي اعضا همه براي و اشاره سپهر گروه كنسرت نشدن اجرا به اسعدي
. كرد تندرستي و سالمتي
درام ها در موسيقي حضور بررسي به لطفي مهدي برنامه بخش واپسين در
ريشه ي" "بازي گفت: واژ ه ي و پرداخت طنز گرايش با ايراني هاييشنما و
نمايش. است "دراماي"يوناني جايگزين دارد. "نمايش" واژه ي كهني بسيار
"دراماتيك" وجه هيچ به پكن اپراي يا هست نيز موزيكال كه هند در كاتاكالي
اهل و زور اهل سخن، اهل دسته ي سه در معركه و تعزيه به كه وي. نيستند
نمايش هاي پيشگامان عنوان به ك هاتلخ و دلقك ها از مي كرد اشاره بازي،
از زيادي بسيار موارد به ايران نواحي موسيقي افزود: در وي. برد نام تقليد
در عاشيق ها توسط كه نقالي نوعي مثال برمي خوريم، نمايشي هنرهاي
و مي گرفتند قرار همديگر مقابل كهنه كار عاشيق دو شد، مي اجرا آذربايجان
نداشته نقطه كه شود خوانده "شعري مثال مي پرسيدند، سواالتي همديگر از
. نخورد هم به لب هايش كه شعري يا باشد
و هستند مشترك نمايش و موسيقي در كالم زمان، كرد: ريتم، تاكيد لطفي
داده آموزش موارد اين صميمي صورت به ما امروز مدارس در متاسفانه
. شود نمي
40
برخي تالش از فيلمي به همراه مطربي آثار از نمونه سه پايان، در
درباره ي" سهميه بندي هم قطعه اي و سنت ها اين احياي براي پژوهشگران
. شد پخش رفيعي جواد بنزين" توسط
ظلي ميرزا رضاقلي آثار بر مروري- سمنان: 86/تير/29 همکاري با بار اين که86 خرداد/25 مورخ برنامه از بود تکراري برنامه اينشد. برگزار شهر اين آفتاب تاالر در سمنان استان اسالمي ارشاد کل اداره
آثار( و خان)زندگي - طالقان: درويش86/ شهريور/15 معظم استاد دبيري به ها طالقاني انجمن همکاري با
پايدار توسعه و گذاري سرمايه شرکت و اميرخاني خوشنويسي اولین با برنامه این در مهربانی آوای پژوهشی نشست چهلمین ) طالقان
که برنامه این اجرای و شد. پژوهش زده پیوند طالقان مشاهیر همایش عهده به شد برگزار خان درویش زیدشت, زادگاه روستای درورزشگاه
بود.( مهربانی آوای موسسهامیرخانی سخنرانی)مقدمه(: استاد
طالقان صنایع و طبیعت از کوتاه فیلمی نمایشمبصری خان: بهروز درویش بیوگرافی
شرایلی دیسکوگرافی: محمدرضا به پژوهش از قسمت این سالک)ارائه آثار: سلمان تحلیل و تجزیه
گردید(. حذف مردم حد از بیش استقبال علت و تار نوازی ) دو پژوهشی کنسرت
سالک ( : تار: سلمان تمبکخردمند تمبک: فرید
درویش اثار از قطعاتی بخش این در افشاری آواز و ماهور دستگاه در خان رها« نوسط کفم تصنیف» از و اجراشد. خوانده خردمند فرید
: ماهور: تار دستگاه در آواز ساز مرتضی آواز:سالک سلمانغزنوی
41
مبصری بهروز
شرايلی محمدرضا
42
خردمند فريد و سالک سلمانسالک سلمان و غزنوی مرتضی
43