ดร.พระมหาถนด อตถจาร

1

ทองแดนพระพทธศาสนา๒,๓๐๐ ป

ศรลงกา

ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป ทศรลงกา

2 คำ�นำ� “ทองแดนพระพทธศ�สน� ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงก�” ขาพเจาไดเดนทางจารกไปยงประเทศศรลงกา ดวยความสนใจทเปนแหลงพระพทธศาสนาทเกาแกประเทศหนงในทวปเอเชย สมยทเปนเดกนกเรยนไดศกษาวาประเทศไทยรบพระพทธศาสนาลทธลงกาวงศมาตงแตสมยกรงสโขทย และตอมาสมยพระเจาอยหวบรมโกศ แหงกรงศรอยธยาไดสงคณะพระธรรมทตไปเผยแผพระพทธศาสนาในประเทศศรลงกา นำาโดยพระอบาลมหาเถระพรอมดวยคณะ ไดเดนทางไปใหการอปสมบทกลบตรในศรลงกา จนเกดเปนนกายสยามวงศมาจนถงปจจบน ศาสนสมพนธอนดระหวางประเทศไทยกบประเทศ ศรลงกาไดดำาเนนไปดวยดตงแตยคสโขทย จนถงยคกรงรตนโกสนทรตางไดรบความรวมมอรวมใจสงเสรมสนบสนนกนมาดวยดในฐานะประเทศชาวพทธฝายเถรวาทดวยกน ขาพเจาไดสมผสศรทธาชาวพทธศรลงกาครงแรกในการเดนทางไปมอบพระไตรปฎกทนครแคนด ในป พ.ศ. ๒๕๔๓ และไดเดนทางนำาคณะทานประธานสมชชาสงฆไทยในสหรฐอเมรกา จารกแสวงบญไปรบพระสารรกธาตเพอประดษฐานทวดไทยกรงวอชงตน, ด.ซ. เมอป พ.ศ. ๒๕๔๖ ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ ไดนำาคณะจารกแสวงบญเพออญเชญพระสารรกธาตไปประดษฐานทวดวชรธรรมปทป มหานครนวยอรก มความประทบใจในสถานทโบราณสถาน และประวตศาสตรอนยาวนานเมอยอนไปสมยพระเจาอโศกมหาราชทสงพระธรรมทตไปประกาศเผยแผพระพทธศาสนาในดนแดนสวนน การบนทกในการเยยมชมสถานท และไดศกษาคนควาอยางละเอยดจากตำาราทางพระพทธศาสนา เพอใหผอานไดรซงถงเรองราว ของศรลงกา รวมทงการเผยแผพระพทธศาสนาจากศรลงกาไปยงประเทศตางๆ และงานดานศาสนาปรชญา ดงเชนการทำาสงคายนาและ

คำ�นยม

“ทองแดนพระพทธศ�สน� ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงก�” โดย ดร. พระมหาถนด อตถจาร เปนบนทกการเดนทางของพระธรรมทตไทยทนำาคณะพระภกษสงฆและพทธศาสนกชนไปจารกแสวงบญยงดนแดนแหงพระพทธศาสนาทประเทศศรลงกา เปนการบอกเลาประวตพระพทธศาสนาในศรลงกา ตลอดจนเรองของเมองและสถานทสำาคญตางๆ ทมความเกยวของในพระพทธศาสนา นอกจากนยงไดกลาวถงความสมพนธผกพนระหวางประเทศไทยกบศรลงกาในดานพระพทธศาสนาทมมานานกวา ๗๐๐ ป ดร. พระมหาถนด อตถจาร ไดนำาเรองราวเหลานมารอยเรยงเปนถอยอกษรพรอมดวยรปภาพทเกบบนทกจากการเดนทาง เขยนอยางเรยบงาย แตเตมไปดวยอรรถรสและเนอหาสาระทละเอยดครบถวนสมบรณ เปนลำาดบขนตอน พาผอานเขาสหวงประวตศาสตรแตละยคสมย นบตงแตการเผยแผพระพทธศาสนาจากอนเดยมาประดษฐานในศรลงกา เกดความรงเรองในพระพทธศาสนามาอยางตอเนอง จนมการเปลยนแปลงภายในประเทศทมผลกระทบอยางใหญหลวง ทำาใหพระพทธศาสนาเสอมสนไป ตราบจนไดรบการสบตอพระพทธศาสนาจากไทยไปศรลงกา เกดเปนพระพทธศาสนานกายสยามวงศทยงสบทอดยงยนมาทกวนน ดวยเมตตา ปญญา ความรความสามารถ และประสบการณอนกวางขวางในฐานะพระธรรมทตของ ดร. พระมหาถนด อตถจาร ทำาให “ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงกา” เปนงานเขยนอกชนหนงของ ดร. พระมหาถนด อตถจาร ททรงคณคายง ผอาน

การชำาระพระไตรปฏก การแปลอรรถกถาจากภาษาสงหลเปนภาษาบาล ซงทำาใหคำาสอนในพระพทธศาสนาสบมาถงปจจบน เปนตน ผเขยนมความรก และชนชมกบงานศลปะและวฒนธรรมอนเกาแกโบราณของ ศรลงกา โดยเฉพาะงานพทธศลปทสรางสรรคจากภมปญญาและศรทธาอนมนคงของผคนในสมยนนๆ การสรางสรรคจรรโลงถาวรวตถทใหญโต ไดแสดงออกถงศรทธาของชาวสงหลทมมาแตบรรพกาล ทำาใหเรามความร ความเขาใจมากขนเกยวกบอทธพลของศรลงกาทมตองานศลปะและสถาปตยกรรมทางพระพทธศาสนาในประเทศไทยดวย การนำาเสนอขอมลอกดานหนงเพอใหผอานสมผสถงความงดงามทางธรรมชาตของศรลงกา ดงทไดพรรณาไววาเปน “เกาะสวรรคบนพนพภพ, เปนออารยธรรมทางพระพทธศาสนาทเกาแก, เปนพพธภณฑกลางแจงทใหญทสดในโลก และเปรยบเหมอนหยาดมรกตของเอเชย” ทเปนความประทบใจทอยากใหผอานไดสมผสจากหนงสอเลมน ถามขอมลสวนใดทยงไมสมบรณ หรอขาดตกบกพรอง กตองขออภยตอทานผรทงหลาย และถามสวนใดทเปนความด ความร และความประทบใจจากการไดรบทราบขอมลจากหนงสอเลมน ขอนอมถวายเปนพทธบชา ธรรมบชา และสงฆบชา ในดนแดนพระพทธศาสนาอาย ๒,๓๐๐ ป และขอมอบเปนธรรมบรรณาการแกพทธศาสนกชนทกทาน ขออนโมทนาบญกบทก ๆ ทานทมสวนรวมในการจดพมพหนงสอเลมนออกเผยแพร และสงเสรมสนบสนนกองทนธรรมรตน เพอสรางศาสนทายาทสบอายพระพทธศาสนาสบไป

ดวยเมตตาธรรมดร.พระมหาถนด อตถจาร

ประธานอำานวยการวดไทยกรงวอชงตน, ด.ซ.๒๐ เมษายน ๒๕๕๔

ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป ทศรลงกา

6

ดร.พระมหาถนด อตถจาร

7ณ ประเทศศรลงกา” เลมนแลว อาจทำาใหเกดแรงบนดาลใจไปเยอนกเปนได “ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงกา” เปนหนงสอทอานแลวอานไดอก เพราะ “ยงอาน ยงได” ไดทงความรและปญญาจากคตพจน คตธรรมทสอดแทรกอยในเนอหา ไดเหนสจธรรมของความเจรญและความเสอม อกทงไดตระหนกถงความสำาคญของความเลอมใสศรทธาทมผลตอความยงยนอยรอดของศาสนา ดงตวอยางในประวตศาสตรของศรลงกา หากคราใดทประชาชนและผปกครองบานเมองมความศรทธานบถอ ศาสนากเจรญรงเรอง แตหากบานเมองเกดความแตกแยก และผคนเลกศรทธานบถอ ศาสนากถงความเสอมสนดบสญได นบเปนขอคดเตอนใจสำาหรบพทธศาสนกชนคนไทยวาควรทำาอยางไรทจะสนบสนนและสงเสรมใหพระพทธศาสนามนคงและไมสญสนไปโดยเรว เรองหนงทสำาคญยงในหนงสอ “ทองแดนพระพทธศ�สน� ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงก�” คอความสมพนธระหวางไทยกบ ศรลงกาในดานพระพทธศาสนา นบจากทไทยไดรบเอาพระพทธศาสนาเถรวาท “ลงกาวงศ” มาจากศรลงกากวา ๗๐๐ ปมาแลว จากนนไดมการสบตอพระพทธศาสนาในศรลงกา โดยพระอบาลมหาเถระ พระธรรมทตของไทยทไปทำาหนาทเผยแผพระพทธศาสนาในศรลงกา กอใหเกดนกายสยามวงศขนมากวา ๒๕๐ป พระอบาลมหาเถระยงเปนพระสงฆไทยทไดใหกำาเนด “พธแหพระธาตเขยวแกว” ของเมองแคนด ดวย ทงน เมอปพ.ศ. ๒๕๔๖ ประเทศไทยกบศรลงกากไดรวมเฉลมฉลองครบรอบ ๒๕๐ ปนกายสยามวงศในศรลงกา เพอเปนการรำาลก ถงความสมพนธอนแนนแฟนทางดานพระพทธศาสนาระหวางไทยกบ ศรลงกา ผอานไดรบทราบถงบทบาทของพระธรรมทตของไทยตงแตสมยอยธยามา กอใหเกดความภาคภมใจและปลมปต เปนกศลจต นบเปนเรองราวทสมควรไดรบการถายทอดใหเปนความรแกคนรนหลง

เกดความรความเขาใจและเหนภาพพจนไดอยางกระจางชด เสมอนรวมเดนทางไปดวยตนเองเพอสมผสดนแดนทเตมไปดวยประวตศาสตรและความเลอมใสศรทธาทางศาสนา ผอานไดเหนความสำาคญของโบราณสถานและสถานทศกดสทธแตละแหงในประเทศศรลงกา ซงตางสะทอนถงรากฐานทหยงลกของพระพทธศาสนาในจตใจของประชาชน นบตงแตเมองอนราธประ นครหลวงแหงแรกของศรลงกาและเมองแรกทพระพทธศาสนาไดเขาไปประดษฐานไวมน มหานครโปโลนนารวะ เมองหลวงแหงทสองของศรลงกา เมองสครยาทเปนดงสวรรคบนพนพภพ เมองแคนดทประดษฐานพระธาตเขยวแกว ถำาอาโลกวหาร เมองมะตะเล แหลงกำาเนดการจารกพระไตรปฎก และวดกลยาณ ศนยรวมแหงศลปะและมรดกทางพระพทธศาสนา เปนตน การบนทกและการศกษาคนควาอยางละเอยดของ ดร. พระมหาถนด อตถจาร ทำาใหผอานไดรซงถงเรองราวของศรลงกา รวมทงการเผยแผพระพทธศาสนาจากศรลงกาไปยงประเทศตางๆ และงานดานศาสนาปรชญา ดงเชนการทำาสงคยนาและการชำาระพระไตรปฏก การแปลอรรถกถาจากภาษาสงหลเปนภาษาบาล ซงทำาใหคำาสอนในพระพทธศาสนาสบมาถงปจจบน เปนตน นอกจากนผอานยงไดรวมชนชมกบศลปะและวฒนธรรมอนเกาแกโบราณของศรลงกา โดยเฉพาะงานพทธศลปทสรางสรรคจากปญญาและศรทธาอนมนคงของผคนในสมยนนๆ การบรรยายเชงเปรยบเทยบโยงใยทำาใหผอานมความร ความเขาใจมากขนเกยวกบอทธพลของศรลงกาทมตองานศลปะและสถาปตยกรรมทางพระพทธศาสนาในประเทศไทยดวย วธเขยนของ ดร. พระมหาถนด อตถจาร ยงทำาใหผอานสมผสไดถงความงดงามทางธรรมชาตของศรลงกา ดงทไดรบการกลาวขานวาเปน “เกาะสวรรคบนพนพภพ, ดนแดนแหงคนฝามอแดง, และหยาดมรกตของเอเชย” ผทเคยไปเยอนประเทศนมาแลวกยงอยากกลบไปอก สวนผทไมเคยไปแตถาไดอาน “ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป

๑

๒

คว�มเปนม�ของศรลงก� หน� ๑-๒๐

ส�รบญ

ปฐมนครแหงสงหล..เมองหลวงแหงแรก หน� ๒๑-๑๓๒¥ อนราธประ, ตนพระศรมหาโพธ, ภกษณสงฆศรลงกา, ตามรอยพระมหนธะระอรหนต µ

ตอๆ ไป สมดงเจตนารมยของหนงสอ “ทองแดนพระพทธศาสนา ๒,๓๐๐ ป ณ ประเทศศรลงกา” ของ ดร. พระมหาถนด อตถจาร ผ ทำาหนาทพระธรรมทตในปจจบน เพอชวยจรรโลงและสบสานพระ พทธศาสนาใหมนคงยนยาวสบไป

สภาศร อมาตยกลสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงวอซอร

ประเทศโปแลนด

๓

๕๔

มห�นครโปโลนน�รวะ เมองหลวงแหงท ๒ หน� ๑๓๓-๒๐๒¥ ปฏมากรรมนำาศาสนา, วหารคดวฏฏทาเก, สครยา วมานลอยฟา,

วหารราชครแหงภเขาดมบลลา µ

เยอนนครแหงพระธ�ตเขยวแกว หน� ๒๓๕-๒๙๐¥ แคนดเมองหลวงแหงท ๓, วดตาละกา มาลกาวา, กราบพระธาตเขยว

แกวอนศกดสทธ, วดมลละวตตะ (สยามนกาย) µ

เปดตำ�น�นพระพทธเจ�เสดจลงก� หน� ๒๐๓-๒๓๔¥ ตามรอยพระพทธบาท, พระพทธอวกะนะ, พระสงฆกบบานเมอง,

จดกำาเนดโรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตย µ

๖

๘

๙๗

ชมภเข�สง ไรช�สวย นำ�ตกใส ผคนนำ�ใจด หน� ๒๙๑-๓๐๐¥ ไรชาทนวาระ เอลยา µ

โคลมโบ : เมองหลวงปจจบน หน� ๓๑๓-๓๔๐¥ ชมภาพกจกรรมฝาผนงวดกลยาณ, ศนยรวมแหงศลปะ

และวฒนธรรมทางพระพทธศาสนา µ

อำ�ล�เมองลงก� หน� ๓๔๑-๓๕๐¥ สรปการจารกศรลงกา และ อญเชญพระสารรกธาต µ

อ�โลกวห�ร : แหลงกำ�เนดพระไตรปฎก หน� ๓๐๑-๓๑๒¥ ชมถำาพระพทธโฆษาจารย ผแปลภาษาสงหลสภาษาบาล µ

ร�ยน�มผบรจ�คพมพหนงสอศรลงก�

พระมหาถนด อตถจาร ๘๐๐ เหรยญฯ พระอาจารยวชต พนธโล วดมงคลรตนาราม แทมปา ๘๐ เหรยญฯ พระมหาเอนก อเนกาส วดวชรธรรมปทป ๕๐๐ บาทคณศศธร รจนวจตร ๑๐,๐๐๐ บาทคณศรญยกนก มหทธนงกร ๑๐,๐๐๐ บาทคณเพญศร ปลกสวสด ๑๐๐ เหรยญฯ คณกญญา-คณกลชาต สวางโรจน ๑๐๐ เหรยญฯ คณทฬห อตวฒ-บณณภสสร- ศรสวรรค พงศวรนทร ๑๐๐ เหรยญฯ คณสรศกด พงศวรนทร-ธรวรรณ จนทรดร ๒๐ เหรยญฯ คณศรภสสร สขกมล ๒๐ เหรยญฯ คณจารณ พทโยทย ๑๐๐ เหรยญฯ คณณรงค-รตนา โชตกเวชกล ๓๐๐ เหรยญฯ คณละเอยด โฮโลเวยค ๓๐ เหรยญฯ คณบญเลง วสปตถ ๒๐ เหรยญฯ แมขาวบวพน สนโนไล ๒๙ เหรยญฯ คณยายพน หงสทอง ๑,๐๐๐ บาทคณบญรวม พชตชย ๑,๐๐๐ บาทคณใจคำา คณดำาด กงสดาพอน ๕๐ เหรยญฯ คณองอาจ คณอไรวรรณ พงษศกด ๑,๐๐๐ บาทคณจราภรณ โชตกะพกกะณะ ๓,๐๐๐ บาทคณยายปทม วงศสกล และครอบครวโชตกะพกกะณะ ๓๐ เหรยญฯ คณณรงค คณวลลภา รจระกานนท ๑๐๐ เหรยญฯ

เอกส�รอ�งอง หน� ๓๕๑เกยวกบผเขยน หน� ๓๕๒กองทนธรรมรตน : กองทนก�รศกษ�สำ�หรบพระภกษ-ส�มเณร หน� ๓๕๖

คณกำาพล แชมชอย ๑๐๐ เหรยญฯ คณปภสสรา อกราสา ๕๐ เหรยญฯ คณประมวล คณละมาย ทวโชต และครอบครว ๑๐,๐๐๐ บาทคณไพศาลอนนต สขมศร คณทศนย นอยฤานาม น.ส.อรอนงค จนทะบร ๕,๐๐๐ บาทคณสกานดา เจตบตร ๑๐๐ เหรยญฯ คณสมศร มาแตง ๑,๐๐๐ บาทคณขนแกว มนวงศ ๕๐๐ เหรยญฯ คณวนดา สนทรพทกษ ๑๐๐ เหรยญฯ คณณรงค-คณวลลภา รจรกานนท ๑๐๐ เหรยญฯ ๓,๐๐๐ บาทคณสรนทรรตน อครศร ๑๐๐ เหรยญฯ ๑,๐๐๐ บาท