รำลึกวันวาน ปกิณกธรรม...

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๑

จากหนงสอ "ราลกวนวาน"

หลวงตาทองคา จารวณโณ

โพสทในลานธรรมเสวนา หมวดบนเทงธรรม กระท 19153 โดย: ภเนษกรมณ 08 ม.ค. 49

ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

ผม (คณภเนษกรมณ ผโพสท) ไดมโอกาสอานหนงสอ "ราลกวนวาน" อนเปนบนทกของ หลวงตาทองคา จารวณโณ เกยวกบเกรดประวตและปกณกธรรมของ

หลวงป มน ภรทตโต เหนวามหลายประเดนนาสนใจ ชวนใหคด และอานสนก อาจจะพอเหมาะสมกบกระดานน จงจะไดทยอยนามาพมพใหอานกน โดยขอเปนสรปยอบางสวนนะครบ เพราะบางเรองทานอธบายไวยาวมาก

หลวงตาทองคา จารวณโณ (หรอในอดต คอ พระอาจารยทองคา ญาโณภาโส)

เปนพระอปฏฐากผใกลชดหลวงป มน อยหลายป ไดมโอกาสอยกบทานทงในชวงทหลวงปมนจาพรรษาอยทบานโคกและบานนามน อ.โคกศรสพรรณ จ.สกลนคร ระยะ พ.ศ. 2486 -2487 จนเมอหลวงป มนยายมาอยทวดปาบานหนองผอ อ.พรรณานคม จ.สกลนคร พ.ศ. 2488-2492ทานกไดตดตามมาอยดวย ไดเปนผอปฏฐากหลวงป มน รวมกบพระอาจารยวน อตตโม และหลวงป หลา เขมปตโต จนกระทงหลวงป มนมรณภาพ แมวาทานจะไดลาสกขาไปเมอครงพรรษาประมาณ 20 เศษ แตเมออายได 70 ป ไดกลบมาบวชอกครง

เมอป พ.ศ.2536 หลวงตาทองคาเปนผทมความจาแมนยา ไดเขยนบนทกนข นเมอ พ.ศ. 2541 ขณะอาย 75 ป เปนทนาเสยดายวาทานมรณภาพไปเมอปทแลวนเองครบ

ผมขอนาคาปรารภของหลวงตาทองคา จารวณโณ ผเขยนมาลงใหอานกอนนะครบ และขออธบายขยายความนดหนงครบ คอ หลวงตาทองคา จารวณโณ ไดเขยนบนทกเรองทงหมดนข นจากคาอาราธนาของทานเจาคณพระราชบณฑต (พระมหาชยทว จตตคตโต) วดปทมวนาราม กรงเทพมหานคร เมอป พ.ศ. 2541 หลวงตาทองคาทานเขยนดวย

ลายมอลงในสมดจดไดหลายเลมและเกบไวททานเจาคณพระราชบณฑตอยหลายป ตอมาทานเจาคณฯ และคณะผจดพมพเหนวาเปนบนทกทมคณคาสมควรนามาพมพเผยแพร จงได นามาตพมพ เมอ ป พ.ศ.2547 ในนามกองทนแสงตะวน วดปทมวนาราม และไดกราบเรยนขอใหหลวงตาทองคาทานเขยนคาปรารภสาหรบการพมพหนงสอเลมนข น ดงตอไปน


http://www.dharma-gateway.com/monk/monk_biography/lp-mun/lp-mun-hist-06-02.htm







คาปรารภ

เมอ พ.ศ. 2541 ขาพเจาไดจาพรรษาทวดปทมรงส อาเภอนาค จงหวดกาฬสนธ ซ งเปนวดททานเจาคณพระมหาชยทว คตตจตโต ซงขาพเจารกและเคารพไปสรางไว พอออกพรรษาไดมาพกกบทานทวดปทมวนาราม กรงเทพมหานคร บางโอกาสไดนงสนทนาธรรมกบทานเจาคณฯ ทานไดกลาวถงทานพระอาจารยมน ในเรองเกยวกบธรรมะบาง

เกยวกบบคคล โบราณสถาน โบราณวตถบาง ทานเจาคณฯ สนใจเปนพเศษ ไดขอให ขาพเจาเขยนขนมา

ขาพเจาสนใจเรองเกยวกบสถานท เกยวกบบคคล วตถโบราณ สถานโบราณ ประวตศาสตรเปนพเศษ ไดฟงแลวจะไมลม หลายปกไมลม พอไปฟงเทศนทานพระอาจารยมน จงถอเปนกรณพเศษ

บางเรองทานฯ จะเลาขณะทขาพเจาไดถวายการนวด หลงจากทานเทศนเสรจแลว นอกจากขาพเจาทไดฟงแลว กมทานอาจารยวรยงค สรนธโร ทานอาจารยวน อตตโม ทานอาจารยหลา เขมปตโต ทานกพดแตไมมาก แตสองรปททานพดใหฟงมาก คอ ขาพเจากบทานอาจารยวรยงค สรนธโร

สวน ทานอาจารยมหาบว ญาณสมปนโน ทานเปนเจาปญญา ทานพระ

อาจารยไมไดพดโดยตรง จะพดโดยออม สลบมากบพระธรรมเทศนา ดวยสตปญญาของทานสงสง ทานกเลยนามาเขยน แตบางอยางกผดกนกบขาพเจา บางอยางกถกกน โดยเฉพาะเนอหาสาระสาคญ จะผดกนบางกคงเปนสวนปลกยอย

บางเรองกเกดจากอตถปตตเหต เชน เรองพระพทธเจาเปนบรรพบรษของคนไทย จากสาเหตกระดาษหอธปทบรษทผผลตเอารปพระพทธเจามาเปนเครองหมายการคา ขาพเจาไดเกบนาไปถวายใหทานฯ ด ทานฯ กเลยเทศนใหฟง ขณะนนเพอนภกษยงไมข น

ไปกฏทาน ซงเปนการกลบตาลปตร เพราะเรองนไมปรากฏในประวตศาสตร และคมภรในพระพทธศาสนา ทาใหผฟงงงงวยสบสนขน เมอเรองมอยางน ขอใหอยในดลยพนจ จงสอเอาแตผลประโยชนเกอกลเถด

บางเรองกไดฟงจากพระธรรมเทศนาบาง ฟงจากศษยรนกอนๆ เชน ทานพระอาจารยเทสก เทสรส พระอาจารยมน พระอาจารยมหาทองสก สจตโต พระอาจารยพรหม จรป�โญ บาง เปนตนจดจามาปะตดปะตอกน จนมาเปนหนงสอน โดยมไดคาดคะเน หรอเดาสมเพมเตม มส งบกพรอง คอ ไมละเอยดถถวน บางสวนขาดหายไป เชน คาอปมาอปไมยอนไพเราะเพราะพรง ททานยกมาเปรยบเปรย แตกคงจะหาเนอหาสาระไดบาง สาหรบเปนแนวทางแหงการศกษาและการปฏบต ของผใครในคณธรรมอนพเศษในพระพทธศาสนาน ขอความผาสกจงมแดผอานทกทานเทอญ

กอนหนาทจะตพมพหนงสอเลมน คณะผจดพมพไดนาตนฉบบบางเรองไป

ถวายใหหลวงป หลอด ปโมทโต ไดพจารณา เพราะทานไดเคยอยจาพรรษารวมกนกบ

หลวงตาทองคา และหลวงป มน ทวดปาวสทธธรรม บานโคก อาเภอโคกศรสพรรณ

จงหวดสกลนคร เมอ ป พ.ศ.2487 เมอหลวงป หลอดทานอานแลว ไดเมตตาเขยน

เถรมภกถาใหตพมพในหนงสอ ดงตอไปน

เถรมภกถา

หนงสอเลมนเขยนขนจากความทรงจาของ พระ

อาจารยทองคา จารวณโณ (ญาโณภาโส) เกยวกบเกรด

ประวต และปกณกธรรมของทานพระอาจารยใหญมน ภ

รทตโต ซงเปนเรองทนาสนใจ นาอาน นาศกษาอยางยง

อาตมาเองไดมโอกาสอานขอเขยนของพระอาจารย

ทองคาอยบาง และไดรวบรวมมาไวในหนงสอเลมน

โดยเฉพาะเรองเทศนซาเฒา ซงเรยกวาเปนเทศนกณฑ

สดทายของทานพระอาจารยใหญมน กรสกปลาบปลมใจ ทพระอปฏฐากใกลชดของ

ทานพระอาจารยใหญ และไดอยในเหตการณไดนาออกมาเผยแพรเรยกวาหาฟงหา

อานไดยาก

สาหรบอาตมากบพระอาจารยทองคานนรจกคนเคยกน ตงแตสมยทอยกบ

ทานพระอาจารยใหญมน ทเสนาสนะบานโคก พระอาจารยทองคาทานไปอยกอน

อาตมา และไดเปนพระอปฏฐากทานพระอาจารยใหญผใกล จนกระทงถงวาระสดทาย

ของทานพระอาจารยใหญทวดปาสทธาวาสนน แตภายหลงอาจเปนดวยวบากกรรม

ของพระอาจารยทองคายงไมส นกระมง จงตองมเหตใหสกสาลาเพศออกมามครอบครว

แตวาสนาในผากาสาวพสตรยงไมส นไปซะทเดยว ราวป พ.ศ. 2536 ทานจงไดกลบมา

บวชอกครง ณ พระอโบสถวดราชบพธฯ โดยมทานเจาพระคณสมเดจพระพทธปาพจน

บดเปนพระอปชฌาย และไดกลบมาทบทวนถงเรองราวทผานมา สมยทอยกบทานพระ

อาจารยใหญมน และไดรจนาตามความสามารถทจะนกจะจานามาเขยนได

ดงนนเรองราวและขอมลอาจจะเปนไปตามอายขยของทาน ในขณะทเร ม

เขยน เรมรจนา กคงจะราวๆ 70 กวาปเขาไปแลวอาย เรองราวเนอหาบางเรอง กอาจ

สามารถทาใหผอานไดเกบตกจากประวตของทานพระอาจารยใหญมน ทครบาอาจารย

ผทรงคณผทรงธรรมไดเคยรจนาไวแลวกอนหนานไมมากกนอย ดวยอาตมาหวงวา

หนงสอเลมนคงจกเปนประโยชนและชวยเสรมทศนะของทานผอานทงหลาย ขอให

ทานผอานหนงสอเลมน ไดอานอยางมวจารณญาณ คอ พจารณาธรรมอนนใหเกด

ประโยชนใหถถวน และใหเขาใจอยางถองแท รวมทงทาความเขาใจใหมากๆ

สดทายน อาตมาขออนโมทนาในกศลเจตนาของคณะผจดทาและผทบรจาค

ปจจยพมพหนงสอเลมนทกๆ ทานเทอญ

หลวงป หลอด ปโมทโต

วดสรกมลาวาส กรงเทพมหานคร

หลวงป หลอด ปโมทโต

อานภาพการสวดมนตและเสยงสาธการ

สมยททานพระอาจารยมนพกอยบนดอยปะหรอง (เชยงใหม) กบพระอาจารยมน ตอนเชาเทยวบณฑบาต พอใหพรเสรจ ทานไดสอนใหชาวบานกลาวสาธพรอมกนดวยเสยงสง ทาน (พระอาจารยมน) เลาเปนเชงตลกวา มอท งสองขางของเขาชขนขางบนเหมอนบ งไฟจะขนสทองฟา วางน

วนหนง ทานนงพกในสวนททาเปนทพกกลางวน มเทพพวกหนงมาจากเขาจตรกฏ มาถามทานวา

"เสยงสาธ สาธน น สาธอะไร สะเทอนสะทานทกวน พวกเทพท งหลายไดฟง มความสขไปตามๆ กน"

ทานมาพจารณาวา เสยงอะไร ทไหน จงระลกไดวา เสยงสาธการของชาวบานตอนถวายทานนนเอง

พอรบทราบแลวพวกเทพกกลาววา "เขากสาธการดวย" แลวทาประทกษณ

เวยนขวาลากลบไป สวนมากพวกเทพเขาจะทาอยางนน

ทานพระอาจารยมน เลยมาพจารณาตอไดความวา

พทธมนตน นใครสวดกตาม จะเปนกจวตรของพระสงฆเชา เยน หรอชาวพทธทกคน

สวดมนตระลกในใจ มอานภาพแผไปไดหมนจกรวาล

สวดออกเสยงพอฟงได มอานภาพแผไปไดแสนจกรวาล

สวดมนตเชาเยนธรรมดา มอานภาพแผไปไดแสนโกฏจกรวาล

สวดเตมเสยงสดก มอานภาพแผไปไดอนนตจกรวาล

แมสตวท อาศยอยในสามภพ และทสดอเวจมหานรก ยงไดรบความสข เมอแววเสยงพทธมนตผานลงไปถงช วขณะช วครหน ง ดกวา หาความสขไมไดเลยตลอดกาล

นคออานสงสของพระพทธมนต ทานพระอาจารยมนวาอยางน

ครและศษยสนทนาธรรม

เมอครงททานพระอาจารยมนอาพาธหนก แตลกนงเดน

ไปมาในระยะใกลได และยงสนทนาธรรมตามปกต เวลาบายวนหนง มพระอาจารยเทสก (หลวงป เทสก เทสรงส) ทานวน (พระอาจารยวน อตตโม) และผ เลา (หลวงตาทองคา) รวมทงทานพระอาจารยมน เปน 4 รป

พระอาจารยเทสก เรยนถามทานฯ (พระอาจารยมน) วา

"เวลาครบาอาจารยอาพาธ พจารณาธรรมอะไร สนทนาในฐานะศษยเคารพครนะ อยาเขาใจวาไลภม"

ทานฯ ตอบวา "พจารณาไปเทาไร กเหนแตภพ มแตภพ ไมมท ส นสด"

พระอาจารยเทสกยอนถามวา "เมอเหนแตภพ ครบาอาจารยพจารณาเพออะไร"

ทานฯ ตอบวา

"เพอใหร และเรากรมานานแลวไมไดสงสย เหตทพจารณา กเพอใหทาน

(หมายถงพระอาจารยเทสก) และคนอนๆ (หมายถง สานศษยและสตวโลกท วไป) รวา คน

สตว ทอยในภพ หรอผปฏบต จะมท งสนก ตนเตน เศราสลดสงเวช และเหนธรรม อนจจง

ทกขง อนตตา คนจะรวาตนอยในภพน นมนอยมาก เพราะอวชชาปดบงไว เมอไมรวาตนอย

ในภพ กไมรพระนพพาน เมอเรารวาตนอยในภพแลว จะอยในภพทาไม กอยในพระ

นพพานเทาน นเอง"

พระอาจารยเทสกกบอกทานฯ วา "กระผมกพจารณาอยางพระอาจารยวา"

ตางกชนชมกนในระหวางครและศษย

พระแกวมรกต

เรองนเกดขนเมอครงทานพระอาจารยมนพกทวดปาบาน

หนองผอ พระอปชฌายอน (พระครบรบาลสงฆกจ (อน อตตโม) วด

อดมรตนาราม อาเภออากาศอานวย จงหวดสกลนคร) ไดไปกราบนมสการฟงเทศน และไดนารปพระแกวมรกตขนาด 20 นว เปนภาพพมพใสกรอบไปถวายทานพระอาจารย แตดทานจะลมทาความสะอาด เพราะมฝ นจบอย ทานพระอาจารยกนอมรบดวยความเคารพ

หลงจากทานอปชฌายอนลาลงกฏไปแลว ทานพระ

พระอาจารยเทสก เทสรงส

พระอาจารยอน อตตโม

อาจารยไดทาความสะอาด โดยนาผาสรงนาของทานฯ มาเชดถ ผเลา (หลวงตาทองคา-

ภเนษกรมณ) เอาผาเชดพนเขาไปชวยทาความสะอาดดวย เพราะเหนวาผายงสะอาดอย

ทานหนมาเหนเขา พดวา

"อะไรกน น นรปพระพทธเจาแทๆ ยงเอาผาเชดพนมาถได"

ผเลาสะดงไปทงตว เพราะความโงเขลาปญญาออน ทานฯ กเลยทาความสะอาดเอง

เสรจแลวกมเพอนภกษทยอยกนขนไป รวมทงทานอาจารยวรยงคดวย ทานเลยเทศนถงความมหศจรรยของพระแกวมรกต ทานวา

"พระแกวมรกตประดษฐานอยในประเทศใด ประเทศน นจะไมวางจากพระอรยบคคล พระอรยบคคลมอยในประเทศใด ประเทศน นจะไมฉบหายดวยภยแหงสงคราม"

การเสดจไปสสถานทตางๆ ของพระแกวมรกตนนมปจจย 3 อยาง คอ เพอเผยแผพระพทธศาสนา เกดกลยคในประเทศนน และดวยความรก

และทานยงบอกอกวา วดพระแกวนเปนวดพระพทธเจาโดยเฉพาะ พระสงฆอยไมได เพราะพระสงฆมาจากตระกลตางๆ ทงหยาบทงละเอยด ไมรพทธอธยาศย พทธธรรมเนยม เพราะพระพทธเจาเปนทงกษตรย และผสขมาลชาต เมอพระสงฆไมรพทธธรรมเนยม ถาไปอยกมแตบาปกนหว

ผรท งพทธอธยาศยและพทธธรรมเนยมแลว มพระมหากษตรยองคเดยว

เทาน น ครงพทธกาลกมพระเจาพมพสารเทานนทรงร แตจอมไทย คอ พระมหากษตรยทรงรมาแลว ไดทรงสรางวดถวายจาเพาะพระแกวเทานน

พระมหากษตรยไทยทกพระองคเปนหนอเนอพทธางกร คอ จะไดตรสรเปนพระพทธเจาในกาลขางหนา ตางแตวาสนาบารมมากนอยตางกนเทาน น ทานจงทรงรพทธอธยาศยเปนตวแทนพระพทธเจา

ผใดยางกรายเขาสวดพระแกวเปนบญทกขณะทอยในบรเวณวด แมแตชาวตางชาต มโอกาสเขาไปในบรเวณวดพระแกว จะดวยศรทธาหรอไมกตาม กได เขามาสวงศพระพทธศาสนาโดยปรยาย หรอจะบงเอญกแลวแต สามารถเปนนสยใหเขามาได ตอไปจะสามารถมาเกดเปนคนไทย สบตอบญบารมสาเรจมรรคผลได

พบนาคราช

เมอครงอยทเชยงใหม ทานพระอาจารยจาพรรษาอยบน

เขากบพวกมเซอ มพระมหาทองสกอยเปนเพอน ใกลทพกเปนลาธาร มนาไหลตลอดป อาศยนาทนนใชอปโภคและบรโภค มนาคราชตนหนง ชอวา สวรรณนาคราช อาศยอยทลาธารนน พรอมดวยบรวาร นาคราชตนนเคยเปนนองชายทานพระอาจารยมนมาหลายภพหลายชาต ดวยความสบสนแหงภพจงมาเกดเปนนาคราช เขารกเคารพและใหการอารกขาเปนอยางด เวลาเดนจงกรมจะมาอารกขาตลอด จนกวาจะเลกเดน

หลายวนตอมา นาคนนหายไป เกดฝนไมตกรอนอบอาว ขาวไรเรมขาดนาไมงอกงาม เหตการณนนเกดขนประมาณ 15-16 วน จงไดเหนหนานาคนน

ทานพระอาจารยถามวา "หายไปไหน"

นาคราชตอบ "ไปขดตาทพอยปากทาง (ลาธาร) ลงสแมนาปง"

ทานพระอาจารย "ทาไม"

นาคราช "มนาคอนธพาลตนหนงอาศยอยแถวน นจะเขามา เลยไมมโอกาสแตง

ฝน มวแตไปขดตาทพอย"

ทานพระอาจารย "ใหเขาเขามาเปนไร เพราะเปนนาคเหมอนกน"

นาคราช "ไมได เขามาแลวมารงแกขมเหงเบยดเบยนบรวาร"

ทานพระอาจารย "เปนไปไดหรอ"

นาคราช "กเหมอนมนษยและสตวท วๆ ไปน นแหละ พวกอนธพาลกมกจะลาแดน

ของกนและกน เราตองตอสปองกนตว"

ทานฯ จงรวา อนนเปนลกษณะของสตว ผมอวชชาเปนตวเหต โลกจงวนวาย

ชวงเยนฝนตกอยางหนกจนถงสวาง นาในลาธารเตมไปหมด ขามไปบณฑบาตไมได พระมหาทองสกคดได จงเอาไมไผมาปกเรยงกน เอาเถาวลยทชาวบานนามาทากฏมาผกกบตนไมฝงน จบปลายขางหนง ลอยตวขามนาไปผกไวกบอกตนฝงโนน แลวกลบมานาบรขารของทานพระอาจารยและตนเองขามไปฝงโนน แลวกลบมาพาทานพระอาจารยประคองไปตามราวไมไผ ขามฝงทงขาไปและขากลบ แปลกแตจรง ขาไปผกเถาวลย ทานมหาจบไปตามราว และขากลบลอยคอไป พอตอนนาทานพระอาจารยไปและกลบ ปรากฏวาเหมอนเดนเหยยบไปบนแผนหน มนาประมาณแคเขาเทานน

ทานมหาทองสกเลาวา "เราไมไดคดอะไรมาก คดแตความปลอดภยเทาน น"

พระมหาทองสก สจตโต

ตกตอนเยน เมอเหนนาคราชมาอารกขา ทานอาจารยถามวา "ทาไมใหฝนตก

มากนก"

นาคราชวา "หามเขาไมฟง เพราะละเลยมานาน"

ทานอาจารยวา "ทาใหเราลาบาก"

นาคราช "ทานกเดนบนหลงขาพเจาไปสบายอยน "

ทานฯ กบอกวา "เรากไมวาพวกทานดอก บนไปเฉยๆ อยางน นละ"

การถายรปทานพระอาจารยม น

รปทานพระอาจารยทเราเหนนน จะเปนรปททานตงใจใหถายทงหมด ถาทานไมให กไมมใครถายตด นเปน

เรองจรง มอยครงหนง ขนศรปทมวงศ มาอปฏฐากทานพระอาจารย เทยวไปฟงเทศนไปอปการะดวยปจจย 4 เมอทานฯ อาพาธ ขนศรฯ กสงหมอไป หมอฉดยาใหทาน 2 เขม และใหยาไวฉนดวย หมอของขนศรฯ พกอยทนนถง 3วน อาการดข น

ทานกบอกวา "พอแลวนะ ไมตองมาฉดอก อาการ

หายแลว"

พอขนไปครงทสอง หมอเอาชางถายภาพไปดวย

กราบนมสการทานวา "พวกกระผมขออนญาตถายภาพทาน

อาจารยไวเปนทเคารพบชา"

ทานฯ วา "ไมไดดอกโยมหมอ อาตมาไมให

เพราะโยมหมอถายภาพของอาตมาไป เพอจะทาการซอขาย หาอยหากน กลวโยมจะเปน

บาป อาตมาไมให"

เขากกราบออนวอน ทานฯ บอกวา "เราเปนคน รจกภาษา ไมให ไมให เขาใจ

ไหมละ"

เขากเลยเลกไมออนวอนอก

พอเชามา ทานไปบณฑบาต เขากไปตงกลองในทลบ กลองขาหยงสามขา ถายเสรจกเอามวนนออกไป หลงจากทานบณฑบาต ทานนงใหพร ถายมวนทสองไปอก มามวนทสาม มวนทส จนสมวนแลวกไปอก นครงทหนง ครงทสองเอาอกสทา ครงทสามเอาอกส

ทา กลบไปลางอยทพงโคน ไมมอะไรตดเลย

พระอาจารยมน ภรทตโต

สงทจะปรากฏไปแลวอจาดตา ทานเจบปวย ทานลมหายตายจากกด มารยาทของความลมหายตายจากกถายไมตด (ขณะทหลวงป มนกาลงจะมรณภาพและหลงมรณภาพ มภกษบางรปใชกลองถายภาพทานไว แตไมตดเลยสกรป -ภเนษกรมณ) ทาไมทานจงไมใหตด เพราะวาการเหนรปภาพเชนนน จตของบคคลผทเหนอาจจะ

เปนกศลหรออกศล และเพอรกษาจตผพบเหน ไมใหเปนอกศล ทานจงอธษฐานไวไมใหตด

อยางรปยนทเราเหนนน คงจะเปนรปททานตองการใหถาย จงหมใหเปนกจลกษณะ คลายกาลงเดนจงกรม ปกตเวลาทานเดนจงกรม ถาเปนฤดหนาว กจะคลมผากนหนาว ถาเปนฤดรอน ทานกจะใสแตผาองสะ ทาแบบสบายๆ จงหวะในการเดนกปกต ไม

เรว ไมชา ใหเปนปกต กาวปกตกาวขนาดไหน กใหกาวขนาดนนพอประชดทางจงกรม จะหมนกลบจากซายไปขวา ทศทจะเดนจงกรม มอย 2 ทศ คอ ตะวนตกกบตะวนออก หรออสานกบหรด (คอ ตะวนออกเฉยงเหนอกบตะวนตกเฉยงใต-ภเนษกรมณ) นอกนนเดนขวางตะวน ถาใครทา ทานฯ จะด ทานวา มนไมถก เดนไปจนตาย จะใหจตรวม มนกไมรวมหรอก

พยากรณอาย

เรองการตออายจาก 60 ป มาเปน 80 ป ทาน (พระอาจารยมน-ภเนษกรมณ) ไดเลาไวหลายสถานท หลายโอกาส หลายวาระ ปนนทานจาพรรษาทอาเภอพราว

จงหวดเชยงใหม อยทราบไมใชภเขา กบพระมหาทองสก สจตโต ปนนพอเรมเขาพรรษา ทานมอาการเจบปวย พระผพยาบาลกพระมหาทองสกนนละ ทานมความรทางยาดวย ทาน

พระอาจารยกาหนดรแลววา ทานถงอายขย จะสนชพปนแน แตมขอแมวา ถาทานมอทธบาทอนเจรญดแลว สามารถอยตอไปไดอก 20 ป เปน 80 ป เทาพระพทธเจา ทานจงมาพจารณาดวา อยกบตายอยางไหนมคามาก รวาอยมคามาก เพราะสานศษยทงคฤหสถและบรรพชตหวงเฉพาะใหทานอย แตคาวาอทธบาทอนเจรญดแลว เจรญขนขนไหน อยางไร ธรรมทงหลายทปรากฏแลว ทงโลกยธรรมและโลกตรธรรม นามาพจารณา กไมขดของ ไมสงสย แตกยงไมไดความ อาการปวยจะดข นกไมใช จะหนกกไมเชง แตเทยวบณฑบาตได ทกวน อาการทสาคญ คอ คอมองซายมองขวายาก เดอนท 2 ผานไป อาการดข น และได ความรเกดขน ซงไมเคยไดยนไดฟงวา

นา�ญตตร โพชฌาตปสา นา�ญตตร ปฏนสสคคา นา�ญตตร อนทรยสวรา

แปลไดความวา อทธบาท 4 อนอบรมดแลว กคอ การพจารณาโพชฌงค 7 นเอง

ทานฯ อธบายวา เจรญใหมาก ทาใหมาก กเปนไปเพอความรย ง ความตรสร พรอมความดบสนท (หมายถงอวยวะทชารดในรางกาย แลวเปลยนอะไหลใหมดวยฌาน)

แลวทานยงอปมาเปรยบเทยบวา เมอพระมหาโมคคลลานและพระมหากสสปะได ฟงพระดารสน กหายจากอาพาธ แมในกาลบางคราวพระพทธองคกยงใหพระสาวกสวดถวาย แตคาวา ผมอทธบาท 4 อนเจรญดแลว ขอเลาเทาทจาได ทานฯ วา

"เราพจารณาปพพภาคปฏปทา ต งแตจตเรารวมเปนสมาธโดยลาดบ ปฐมฌาน ทตยฌาน ตตยฌาน แลวเขาอรปฌานตอเปนอากาสาฯ ลฯ จนถง เนวส�ญานาส�ญายตน หนอยหนงกไมมแลว ถอยจตออกมาอยในส�ญาเวทยตนโรธ อปมาเหมอนหนทาง 3 แพรง ทานวา จตเราอยในทามกลางทาง 3 แพรง แพรงหนงไปอรปพรหมโลก แพรงหนงไปรปพรหมโลก คอ จตตถฌาน อกแพรงหนงเขาสพระนพพาน จตอยข นน และเราไดอธษฐานวา เราจะมชวตอยตอไป แลวกถอยจตออกจากทาง 3 แพรงน น มาพกทจตตถฌาน จะพกนานเทาไรกแลวแต พอมกาลงแลวจตจะถอยออกส ตตยฯ ทตยฯ พอมาถงปฐมฌาน กอธษฐานร วา เราจะอยไปอกเทาน นป เทานป"

กวาจะมาถงขนน กเปนเวลาเดอนสดทายแหงการจาพรรษาแลว

ดงทพระพทธเจาตรสแกพระอานนทวา ดกอนอานนท ผท มอทธบาทอนเจรญด

แลว สามารถดารงชวตอยไดเปนกปปหรอเกนกวา เปนความจรง

ทานฯ วา ทาวสกกะแกกลายเปนทาวสกกะหนมกดวยอทธบาทน แตทาวสกกะยงมกเลส ไมไดฌานดวยตวเอง แตดวยพระพทธานภาพ ทรงนากระแสพระทยของทาวสกกะ ใหผานขนตอนจนเปนอทธบาทอนเจรญดแลว ทถาอนทสาร ทาวสกกะแกจงเปนทาวสกกะหนมได ดวยพระพทธานภาพดงน

อฐบรขารในอาคารพพธภณฑ

เราทราบกนมาแลววา ทานพระอาจารยมนทรงผา 3 ผนเปนวตร ทรงผาบงสกลเปนวตร แต 3 ปสดทาย ทานทรงผาคหปตจวร โดยการนามาทอดกฐนของ นายวน นางทองสก

คมนามล ชาวนครราชสมา นาสนบสนนโดยพระอาจารยสงห ขนตยาคโม ศษยองคสาคญรปหนงของทาน แตทานพระอาจารยไดรบเปนผาปาทงหมด

อฐบรขารในอาคารพพธภณฑ (อยทวดปาสทธาวาส สกลนคร-ภเนษกรมณ) ททานทงหลายเหนนน เปนผาคหปตจวรปท 2 ททานทรง ผเลา (หลวงตาทองคา-ภ

เนษกรมณ) ไดเกบรกษาไว สวนผาคหปตจวรปสดทาย หมถวายไปพรอมกบรางของทาน

อฐบรขารในอาคารพพธภณฑ

สวนบาตรใบแท พระอาจารยมหาทองสก ขอถวายพระธรรมเจดย (จม พนธโล) สวนใบทอยในพพธภณฑ เปนบาตรกฐนปสดทาย ซงทานพระอาจารยไมไดใช เพราะทานอาพาธหนกแลว (ขอนตรงกบความเหนของหลวงป หลา เขมปตโต ดงทปรากฏอยในหนงสอประวตหลวงป หลา ซงทานไดกลาววา บาตรในพพธภณฑไมใชบาตรใบจรง ททานพระอาจารยมนเคยใช-ภเนษกรมณ)

หลงจากเกบรวบรวมอฐบรขารเรยบรอยแลว ผเลาเลยสงตอต เงนไมพอ ไดคณวเศษ ชวยจนสาเรจเรยบรอย แลวกนามาตงไวใกลหบศพทาน

ทานพระอาจารย เปนผเครงในเรองบรขาร มกนอยจรงๆ บรขารแทจรงให 2 คนถอขนไปกหมด ทเหนอยในพพธภณฑนน คอ อฐบรขารทสานศษยและบคคลผเลอมใสไดรบไปจากทาน พอมอาคารพพธภณฑเกดขน ทานเหลานนไดนามามอบให เพอใหศาสนกชนและอนชนรนหลงไดศกษา

ผเฝาหวงกระดก

เรองนเกดขนเมอประมาณป พ.ศ. 2490 ขณะทผเลาอยกบทานพระอาจารยมนทวดปาบานหนองผอ วนหนงนายฟอง ชนบตร โยมผนมาวดประจา เธอไดแบกไห

กระเทยมชนดปากบาน มฝาครอบ ขนาดใหญเกอบเทาขวดโหล ขางในบรรจกระดกนามาถวายทานพระอาจารย

โยมฟองเลาวา เจาของไหเขาใหนามาถวาย เปนไหใสกระดกคน ดเหมอนจะเปน

กระดกเดก แตกระดกนนนาไปฝงดนแลว ปากไหบนเพราะถกผานไถขดเอา โยมฟองไดเลาถงเหตทไดไหนมาวา

นายก พมพบตร ผเปนเจาของนา ตงใจจะไปไถนาตอนเชาตร ตนข นมาเหนยงมดอย จงนอนตอ พอเคลมหลบไปกฝนเหนวา มชายคนหนงเดนเขามาหา บอกวา

"ใหไปเอาไหกระดก 2 ใบ ไปถวายทานพระอาจารยม นใหดวย"

นายกถามวา "ไหอยท ไหน"

ชายคนนนตอบวา "ไถนาไปสก 3 รอบกจะเหน"

ถามวา "ชออะไร"

ตอบวา "ชอตาเชยงจวง มาเฝากระดกลกอยท น ได 500 ปแลว วนหนงไดยน

เสยงทานพระอาจารยม นเทศนแววๆ มาในเวลากลางคนวา เปนหมามาน งเฝาหวงกระดก

แลวกกดกน สวนเนอลาๆ อรอยๆ มนษยเอาไปกนหมดแลว มวแตมาน งเฝาหวงเฝาหวง

กระดกตนเอง กระดกลกเมย ตายแลวไปเปนผเปรต ตองมาน งเฝากระดกถง 500 ปแลว จง

ไดสตระลกได ท งๆ ทอดๆ อยากๆ ผอมโซ กยงพอใจเฝาหวง เฝาหวงกระดกลกเมยอย กวา

จะรตวกเสยเวลาไป 500 ปแลว"

นแหละ เพราะความรก ความหวงหาอาลย เปนเหตพาใหไปเกดเปนผเปนเปรต เฝาสงทรกและอาลย จนลมวนลมเวลา

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๒




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

เทศนซาเฒา

ลกษณะเสยงของทาน (พระอาจารยมน-ภเนษกรมณ) ขณะเทศนอบรมพระเณรนน จะทมกไมใช จะแหลมกไมเชง อยในระหวางกลางทมกบแหลม เสยงดงฟงชด เสยง

กงวาน เสยงชดเจน ไมมแหบ ไมมเครอ ชวโมงแรกนะไมเทาไร ธรรมดาๆ 1 ชวโมงผานไป เสยงจะดงขน 2 ชวโมงผานไป เสยงจะดงขนอก ถาตดตอกน 3-4 ชวโมงแลวเหมอนกบตดไมค ปกตทานจะเทศน 2 ชวโมง เทศนกรณพเศษ เชน เดอน 3 เพญ เดอน 6 เพญ วนเขาพรรษา ออกพรรษา อยางนอยกประมาณ 4 ชวโมงถง 6 ชวโมง

พระอาจารยเทสกเคยเลาใหฟงวา สมยทานพระอาจารยมนอยทเชยงใหม เทศนทวดเจดยหลวง เทศนตงแต 1 ทมถง 11 นาฬกาวนใหม ลงจากธรรมาสน ทานจงจะมานงฉนจงหน นนเปนกชวโมง ตนเชาขนมาทานยงเทศนอย เสยงมนดง ทนพวกขาราชการ แมบานหวตะกราไปตลาดตอนเชา พอไดยนเสยงทานเทศน คดวาพระทะเลาะกน พากนเขาไป กเหนทานพระอาจารยมนเทศน เลยอยฟงเทศน ลมวาจะไปตลาด และตองกลบไปทากบขาวใหลกผวกน ฝายลกผวตามมาเหนอยทวดเจดยหลวง กาลงฟงเทศนอย กเลยบอกวาจะไปจายตลาดเอง แลวกจะเลยไปทางาน ผทจะไปขายของกเหมอนกน ผานมาพอไดยนเสยง คดวาพระทะเลาะกน กพากนเขาไป ไมตองขายของ วางตะกราแลวกฟงเทศนตอ จนกระทงทานเทศนจบจงไป พระอาจารยเทสกพดใหฟงอยางน

ทานเทศนนานทสด คอ เทศนปสดทาย เปนวนมาฆบชา หลงจากเวยนเทยนเสรจแลว ทานกเรมเทศน มชาวบานหนองผอมานงฟงอยขางลาง มทงผหญงผชาย ลกเลกเดกแดงอมนอนอยทตก เดกกไมรอง ปรากฏวามคนอมเดกกลบไปแค 3 คน นอกนนอยจนรง ถงจะกลบบาน ทานฯ เทศนอย ตงแต 1 ทมจนถงเชา อนนเปนความจาของผเลา

ทานพดวา เราจะเทศนแลวแหละ เทศนซาเฒานะ ตอจากนไปจะไมไดเทศนนาน

อยางนอกแลว รสกวาจะเปนวนเพญเดอน 3 พอตกเดอน 5 ทานกเรมปวย มอาการไอ และปวยมาเรอยๆ จนกระทงถงเดอนอาย เปนเวลา 9 เดอน (ทานพระอาจารยมนมรณภาพเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2492 -ภเนษกรมณ)








ปกตทานจะเทศนตามเหตการณในพทธประวต ทสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรสทรงรจนา ถาเพญเดอน 6 จะปรารภถงเรองประสต ตรสร และปรนพพาน ถาเพญเดอน 3 จะปรารภเรอง การแสดงโอวาทปาฏโมกขแกพระสงฆ 1,250 รป ทพระเวฬวน ตลอดคนจนสวาง

ทาไมจะมากมายกายกองขนาดนน กเพราะทานไมไดเลาเปนวชาการ ทานเลาให ละเอยดไปกวานนอก เรองกเลยยดยาวไป

เวลาทานเทศนจะลมตา หมากไมเคยว บหรไมสบ นาไมดม ทานจะเทศนอยางเดยว พระเณรกลกหนไมได ไมมใครลกหนเลย ไปปสสาวะกไมไป จะไอจะจามกไมม จะ

บวนนาลายกไมม จะนงเงยบจนเทศนจบ

การตอนรบแขกเทวา

เรองนเกดขนประมาณกลางฤดหนาวของป พ.ศ.2490 ในคนหนง เวลาประมาณ 1 ทมถง 2 ทม เปนเวลาททานพระอาจารยกาลงใหโอวาทแกสานศษย มทงเกาและใหม ขณะใหโอวาทอย ทานหยดไปครหนง กลนใจอดหนง กมหนานดๆ พอเงยหนาขนมากโบกมอ บอกวา "เลกกน"

ปกตแบบนมไมบอยนก ศษยกงง นงเฉยอย

ทานยาอก "บอกเลกกน ไมรภาษาหรอ"

ไมมใครคดอะไร บอกเลกกเลก ทานฯ สงผเลาเชงบงคบใหรบเกบขาวของเขา

หอง เสรจแลวใหกลบกฏ มภกษบางรปเฉลยวใจไมยอมนอนพก รอทกฏของตนพอสมควรแลว ยอนกลบมามองทกฏของทานพระอาจารย เหนกฏของทานสวางไสวไปหมด คดวาไฟไหมกฏ แตดไปแลวไมใชแสงไฟ เปนแสงใสนวลๆ คลายปยสาล แตใส ดตงนานไมมอะไรเกดขน กเลยกลบกฏ

รงเชาขนมา ทานลกขนกระทาสรรกจตามปกต เหมอนไมมอะไรเกดขน ตกคาถงเวลาใหโอวาท วนนนทานฯ แสดงเรอง ทกกะ คอ หมวด 2 วา สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ใหชอวา โลกปาลธรรม ธรรมอนคมครองโลก วนนนดทานอธบายเรองนเตมทถง 2 ชวโมงเตม มเหตผลอปมาอปไมย โดยยกเอา ทานพระมหากสสปะเปนอทาหรณ ทพระพทธเจาประทานอปสมทแกพระมหากปปะเปนพเศษทวา ดกอน กสสปะ เธอจงเขาไปตงความละอายและความเกรงกลว (เคารพ) ในเพอนพรหมจรรยทงเกาและใหม เปนตวอยาง ยกมาเปนนทสสนะอทาหรณ ตอนสดทาย ทานแสดงอานสงสวา ผตงอยในหรและโอตตปปะ เปนทรกของมนษย เทพ พรหม ทงหลาย และทาใหมอายยนดวย เหมอนทานพระมหากสสปะ พอไดเวลาทานกหยดพก

คนนนผเขาเวร มผเลา ทานวน (พระอาจารยวน อตตโม) ทานหลา (หลวงป หลา เขมปตโต) ทานเลยเมตตาเลาเพมเตมใหแกพวกเราฟงอกวา เมอคนวานนพอเทศนใหหมฟงไปหนอยหนง มเทพตนหนง ชอปญจสขะ มาบอกวา

"วนนจะมเทพจากช นดาวดงสมาฟงธรรมจากทาน ขอนมนตทานเตรยมตวรบแขกเทวา"

พอกาหนดไดกไลหมหนทนท เพราะพวกนเขาจะมาตามกาหนด ถาเลยกาหนดเขาจะไมรอ ทานวา

เทวาพวกนมประมาณ 500,000 ตน เพงจากมนษยโลก จากเมองไทยไป เรมแตทานพระอาจารยมาพกทบานหนองผอน

ผเลาสงสยวา วดปาบานหนองผอกแคน มแตปา เทวดา 500,000 ตน จะอยอยางไร คนแครอยสองรอยกไมมทจะอยแลว

ทานพดวา เทวดาพวกนกายเปนทพย ทานยงพดเปนภาษาบาลในธรรมบทวา "อนตลกเข" แปลดวยวา ในหวงแหงจกรวาล มอากาศมชองวางเปนทซ งจะเหนรปทงหลาย ปรากฏวารปแผนดน ตนไม ภเขา ไมมทงส น มเทวดาเทาไรบรรจไดหมด ไมมคาวาเตม ทานวา

ทานพระอาจารยกาหนดถามวา "พวกทานตองฟงธรรมอะไร และมวตถประสงคอะไร"

เขาตอบวา "อยากฟงสกกธมมสตร มวตถประสงค คอ เทพบางพวกทาบญนอย ไดฟงสกกธมมสตร จะไดเสวยทพยสมบตนานๆ "

ทานเฉลยวใจวา อะไร คอ สกกธมมสตร "พระสตรนมนอยองคนกทจะไดแสดงใหเทพฟง เวนพระสพพญ� และพระอครสาวกเทานน" พวกเทพวา

ทานกาหนดพจารณากไดความปรากฏขนวา "หรโอตตปปสมปนนา ฯ เปฯ สนโต สปปรสา โลเก เทวธมมาต วจจเร"

ทานอทานในใจวา "ออเทวธรรมนเอง คอ สกกธมมสตร ของเทวา"

พอเรมจะอธบาย กไดยนเสยงแววมาวา "เดยวกอน ขาพเจาจะเตอนพวกเทพพวกนกอน เพราะเขาไมเคยมาฟง ยงไมรธรรมเนยม"

ทานกาหนดเหนพระนางสชาดานงเปนประธาน สวนเสยงทปรากฏนน เปนเสยงของทาวสกกะทดแลอยเบองหลง พอไดเวลา กไดยนเสยงแววมาอกวา "พรอมแลว"

ทานฯ กเรมเทศนอธบาย ดวยการกาหนดจตพจารณาเนอหาสาระแหงธรรมเพยงพอแลว หากเทพเขาใจเขาจะใหเสยงสาธการ ถาไมเขาใจทเราอธบาย เขาจะไมยอม

ตองวากนใหม สอนเทพสบาย ไมยากเหมอนสอนมนษย มนษยตองใชเสยงโวๆ เวๆ ลนไปหมด พดมากกเหนอย และสอนบอยปานนน ยงเขาใจยาก สอนเทพสบายกวา ทานวาอยางนน

กาลกฐน

ประมาณป พ.ศ.2490 ยงอยในพรรษา กานนตาบลนาใน ไดนาจดหมายของ

นายอาเภอพรรณานคมไปถวายทานทกฏ ผเลากอยนน กราบเสรจ กานนกนาจดหมายนอมถวาย

ทานยงไมรบ ถามกอนวา "น นอะไร"

กานนกราบเรยนวา "ใบจองกฐนของนายอาเภอพรรณานคม ครบกระผม"

ทานโบกมอไมรบและกลาววา "อยานามาตดใสวดอาตมานะ กานนอยาขนทานะ

กลบไปบอกนายอาเภอดวยวา นายอาเภอเอาอานาจทไหน จากใคร มาหามไมใหคนมา

ทาบญทน อาตมาไมรบ ใครอยากทาบญกมา ไมมใครหาม จะมาจองไมใหคนมาทาบญ

ไมได ไปบอกนายอาเภอดวย"

กานนนาความกลบไปชแจงใหนายอาเภอฟง นายอาเภอยอมรบผด ใหกราบเรยนพระอาจารยดวยวา ทานไมมเจตนาลวงเกน เพยงแตเหนคนทงหลายเขาทากนอยางน กทาบาง

กานนมากราบเรยนทานวา "นายอาเภอจะมาทาบญดงทต งใจไว ใครจะมาอกก

ไมหาม ครบกระผม"

ทานกยมกลาววา "นายอาเภอคนน พดจาเขาใจงาย ตอไปจะไดเปนใหญเปนโต"

สมจรงภายหลงปรากฏวา ทานไดเปนถงอธบดกรมการปกครอง

ปวารณาออกพรรษาแลว กฐนกองตางๆ กหลงไหลเขามา ทจาได บานมวงไข

อาเภอพรรณานคม กองท1 กองท 2 ลม กองท 3 เปนบานมวงไข ผาขาวนามา (จากอาเภอพงโคน สกลนคร -ภเนษกรมณ) กองท4 เปนของนายอาเภอ ตางกพดกนเปนเสยงเดยวกนวา ไปถวายกฐนทานพระอาจารยมน

มผมาถวายกฐนตลอดจนถงเดอน 12 เพญ ลวนแตกองกฐนทงนน บรรดา

พระสงฆสามเณร และผาขาว ทาการเยบตดยอมจวร ผลดเปลยนเพยงพอกนทกรป จนพรรษาสดทายกเปนอยางนตลอดมา

(พระอาจารยมนไมรบเปนผากฐน แตรบเปนผาปาบงสกลทงหมด และทาอยางนทกปจนทานมรณภาพ ทานไมเคยรบกฐนและกรานกฐนเลย -ภเนษกรมณ)

ปนนมกองกฐนพเศษอยหนงกอง อนเปนกองท 5 เจาของกฐน ชอ เถาแกไฮ มเชอชาตจน คาขายอยบานคางฮง ตาบลพอกนอย อาเภอพรรณานคม ทกคนรจกด โดยไมมใครทราบลวงหนามากอน เธอนาขบวนเกวยนบรรทกเครองบรขารมาพกอยนอกบาน ตนเชาพาคณะมาถวายบณฑบาตเสรจแลว จงขอนมนตทานพระอาจารยรบกฐน

ทานฯ เตรยมตวลงศาลาพรอมพระสงฆ แตลงไมหมดทกองค เพราะบางองคไมร ทานกไมวา พธกรนารบศล ถวายทานเสรจ

พธกรถามเถาแกวา "จะฟงเทศนไหม"

เถาแกตอบ "ฟงทาไมเทศน ใหทานแลวไดบญแลว เสรจแลวกจะลากลบ"

พระอาจารยยมแลวกลาววา "ถกตองแลวๆ โยมไดบญมาต งแตคดจะทาแลว

เพราะประกอบดวยปญญา"

เถาแกไฮ ยงพดอกวา "ถาขอฟงเทศนทาน เราไมใหทานจรง เพราะขอสงตอบ

แทน ไดบญไมเตม"

ทานอาจารยยาอกวา "ถกตองๆ เถาแกพดถกตอง" แคนน

เถาแกไฮกกราบลา และลาชาวบานทกคนเดนทางกลบ

ตงแตวนนนมา ไมวาทานจะอยทกฏหรอเทยวบณฑบาต มกจะปรารภเรองเถาแกไฮเสมอ วาเขาทาถก หลายปผานไป หากมเหตการณเกดขน ทานมกจะปรารภเรองเถาแกไฮนเปนตวอยาง

อานภาพแหงฌาน

วนหนงฝนตกฟาผาตนพลวงใหญ (ไมกง) ยาลงมาตงแตยอดตลอดรากแกว ราบเรยบไปเลย ตนพลวงใหญนนอยใกล ๆ ศาลา แตฝนซาบางแลว ขณะนนสามเณรจนดยกาลงถอกานารอนจะไปกฏทานพระอาจารย ซงอยหางออกไปประมาณ 30 เมตร ไมไดยน

เสยง ไมรสกวาฟาผา ผเลาเตรยมลงจากกฏไปเหนเขา จงรวาฟาผา พระเณรในวดประมาณ 10 รป ไมมใครไดยนเสยง สวนทานพระอาจารยกาลงทาสมาธ ทานกบอกวาไมไดยนเสยง

เมอพระทยอยกนขนไป ทานฯ ไดถามกอนวา "เหนฟาผาไมกงไหม"

พระทอยทางอนกไมเหน สวนผเลา พระอาจารยกงมา จรปญโญ และพระอาจารยหลอด ปโมทโต ไดเหน

ทานบอกวา "ผาขณะสามเณรจนดยเดนมาถงพอด"

แตสามเณรบอกวา ไดเหนแตไมไดยน

ผเลาคดวา ดวยอานภาพแหงฌานของทาน เพราะชวงนนทานกาลงเขาฌานอย พวกเราจงไมไดยน แตชาวบานอยในทงนาหางไกลออกไป กลบตองหมอบราบตดดน เพราะกลวเสยงซงดงมาก เขาเลากนวา ราวกบผาอยใกล ๆ ทเดยว

(หมายเหต -เรองนเมอเทยบเคยงจากประวตในสวนอนๆ ตลอดจนบคคลผรวมเหตการณ เขาใจวานาจะเกดทวดปาวสทธธรรม บานโคก อ.โคกศรสพรรณ จ.สกลนคร ประมาณ พ.ศ.2487 -ภเนษกรมณ)

หนงสอในสานกทานพระอาจารยม น

ทานพระอาจารยคงจะมเหตผลกลใดสกอยาง จง

ยอมรบนบถอพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส เปนกรณพเศษ แบบแผนขนบธรรมเนยม บทสวดพระปรตรและปาฐะตางๆ รวมทงพระราชนพนธ พระนพนธของทงสองพระองคน ทานจาไดหมด ทงบาลทงแปล อธบายสลบกบพระธรรมเทศนา ไดอยางละเอยด

ลกซง จะเปนโมกขปายคาถา และจตรารกขกมมฏฐานกด นบเปนธรรมเทศนาประจาทเดยว รวมทงขนบธรรมเนยมตางๆ ทานฯ มกอางเสมอวา "แบบพระจอมฯ แบบพระจอมฯ " ทานองน

แล

ดวยเหตนทานจงมกฎบงคบวา ผจะอยศกษากบทานพระอาจารยท งสอง (หมายถงพระอาจารยเสารและพระอาจารยมน-ภเนษกรมณ) ตองทอง

นวโกวาท 7 ตานาน 12 ตานาน และปาฏโมกขใหได อยางชาใหเวลา 3 ป ถาไมได ไมให

อยรวมสานก สวนหนงสออานประกอบน น วนยมข เลม1, 2, 3 และพทธประวต เลม 1, 2, 3

นอกจากนหามอาน ถงขนาดน น ทานวาหากไดอยางวา จะอยในศาสนากพอจะรกษาตวได

ถงจะไมไดศกษามาก กรกษาตนคมแลว

ตวอยางเชน พระอาจารยกงมา จรปญโญ เปนพระมหานกาย มาขอศกษาขอ

ปฏบตและขอญตตกรรมเปนพระธรรมยต ทานวาใหทองปาฏโมกขใหได จงจะญตตให ทานอาจารยกงมาอานหนงสอไมออก เพราะไมไดเขาโรงเรยน จงเรยนปาฏโมกขปากตอปาก คาตอคา และหดอานพรอมกนไปดวย ใชเวลาถง 3 ปจงสวดได และอานหนงสอออก จงไดมาญตตทวดบรพา จงหวดอบลราชธาน โดยทานเจาคณพระปญญาพศาลเถร (หน ฐตป�โญ) เปนพระอปชฌาย

รปทสอง คอ พระอาจารยชอบ ฐานสโม ทานทองปาฏโมกข 8 ป จงสวดได และอกรปหนงคอ พระอาจารยคาพอง ตสโส กอานหนงสอไมออก เพราะไมไดเขาเรยน แตธรรมเทศนาของทานไพเราะขนาดไหน ผเลาเคยอยดวยกนกบทานทวดปาบานหนองผอ

กรมพระยาวชรญาณวโรรส

ทานทง 3 รปนเปนศษยทานพระอาจารยมนซงผเลาขอถวายนามวา "วรบรษ" เหมอนครงพทธกาล พระจกขบาลเปนวรบรษในยคนน

แมในเรองมงสะ 10 อยาง ทานพระอาจารยกลาววา ทาไมพระพทธเจาจงทรงหาม

ทานอธบายใหฟงวา เนอมนษยไมเปนคานยม ผรทงหลายมพระพทธเจาเปนตน ทรงตเตยน เพราะความเปนมนษยมคามาก เกดกนกนขน มหนตภยกเกดขนแกโลกไมส นสด สตวนอกจากนเปนอนตราย สมยกอนมมาก พระออกธดงคบรโภคเนอสตวอนตรายเหลาน กลนของสตวจะออกจากรางกายผบรโภค เชน ฉนเนอง กลนงกออก งไดกลนกเลอยมาหา นกวาพวกเดยวกน พอมาถงไมใชพวกเดยวกน กฉกกดเอา เปนอนตรายถงแกชวต ตงใจมาเจรญสมณธรรม เลยไมไดอะไรเพราะตายเสยกอน พระพทธเจาจงทรงหาม

ปพเพนวาสนสสตญาณ

เทาทผเลาไดฟงมา เกยวกบการเกดในชาตกอนและ

บคคลทเกยวของ ชาตหนงนน ทานพระอาจารยเกดในมณฑลยนนาน ในตระกลขายผาขาว มนองสาวคนหนง เคยสงเคราะหชวยเหลอกน มาชาตน คอ นางนม ชวานนท คหบดชาวสกลนคร ผสรางวดปาสทธาวาสให และทานกไดสงเคราะหดวยธรรมเปนทพอใจ

ชาตหนงเกดทโยนกประเทศ ปจจบน คอ เมองเชยงตง ประเทศพมา ในตระกลชางทาเสอลาแพน (เสอลาแพน คอ เสอปพนทาดวยหวาย) ทานพระอาจารยเสารเปนนายชางใหญ องคทานเปนผจดการ สวนพระธรรมเจดย (จม พนธโล) เปนคนเดนตลาด

ชาตหนงเกดทแควนกรรฐ ชมพทวป (ประเทศอนเดย) ผทเกยวของ คอ เจาคณอบาลคณปมาจารย (จนทร สรจนโท) เปนพชาย คอ พระปทมราชา ผครองแควนกร ทาน (พระอาจารยมน) เปนเสนาบด พระอาจารยเทสก เทสรส เปนหลานหวดอ ใครบอกไมเชอ นอกจากทาน พระบดาจงมอบใหทานฯ ดแล ไดเฝาพระพทธเจาเฉพาะพระพกตร และไดตงความปรารถนาขอเปนพระพทธเจาตอหนาพระพกตร

ชาตหนงเกดทลงกาทวป (ประเทศศรลงกา) และบวชเปนพระ ไดเขารวมสงคายนาพระไตรปฎกครงท 4 ซงมพระเปนหมน พกเสนาสนะรวมกน สององคบาง สามองคบาง ทานวาไดอยเสนาสนะเดยวกบทานวรยงค (พระอาจารยวรยงค สรนธโร) เปนเพอนกนมาจนบดน ทานฯ วา

พระอาจารยเสาร กนตสโล

จากอสานสภาคเหนอ

เรองราวทจะเลาตอไปน ทานพระอาจารยเลาเองบาง พระอาจารยเนยม โชตโก เลาบาง

ทานพระอาจารยมนเลาวา พอไปถงวนแรกกเจอเขาแลว พกทรมปา การตอนรบ การจดสถานทจากชาวบานอยาหวง มแตพนดนและรมไมเทานน เปนสถานทพก เวลาเชาไปบณฑบาต ชาวบานนงจบกลมผงไฟกน

พอเหนทาน กถามวา "ตเจามาเอาหยง" ดแตเขาพดภาษาคาเมองได

ทานตอบวา "ตมากมขาว"

เขาเอาขาวสารมาจะใสบาตรให ทานบอก "ตเอาขาวสก"

จงเอาขาวสกมาใสบาตรให เขาถาม "กนกบหยง"

"สกนหยง ตกกนน น"

เขาถาม "หมสบสกนกา"

ตอบ "กน"

เขาเอาเนอหมดบมาให ทานบอก "ตบมไฟปง เอาสก"

เขากเอาเนอสกมา

เขาถาม "พรกเกลอ สกนกา" เขากเอามาใสบาตรให

ตอนขากลบ ชาวบานตามมาหลายคน เขามาเหนทพก เขาถาม "ตเจานอนบานบ

ไดกา"

ตอบ "นอนได"

"ตจะเยยะบานให เอากา"

"เอา"

"ตเจาเยยะบไดกา"

"เยยะบได เขาบอก

"ตเยยะบถอ บอกเนอ" (ทานพระอาจารยวา คานเปนคาปวารณา เรากใชเขาได ตามพระวนย)

เขามาจดทพกจนเสรจ และมาบอกรบใชปวารณาทกวน

ทานถอโอกาสแนะนาสงสอนเขา โดยเฉพาะดานเศรษฐกจครอบครว เพราะเขาจนมาก เขาทาไรเลอนลอย ปลกพชผลทกชนด แตไมพอกน ตองเอาของปาลงมาแลกขางลาง ลาเลยงขนไปกนกน ทานบอก ไมใหบกเบกถางปาตอ ใหทาซาทเดมทเคยทามาแลว 1-2 ป เขาบอกวา "บงามกา" ทานรบรองวางาม เขากเชอ

เพอนสหธรรมกมพระมหาทองสก สจตโต พระอาจารยมน พระอาจารยเนยม โชตโก และนองชาย (พระอาจารยเนยม) ชอโยมแพง

การทาไรแบบชาวเขาน พระอาจารยเนยมทานเชยวชาญมาก เพราะทานเคยทาสมยยงไมบวช ทานจะชแนะเรมตงแต การขด การพรวนดน การปลก การหวานขาวไร และพชอนๆ มขาวโพด ฟกทอง ฟกแฟงแตงเตาทกชนด หลงปลกมการดายหญา พรวนดน ใส

ป ยคอก ป ยหมก ตามสตรของทาน ปนนพชผลงอกงามดมาก

ลมบอกไปวา ชาวเขาชอบเลยงหมไวรบประทานเนอทกครวเรอน ฆากนแจกเพอนบาน แลกขาวบาง ขาวโพดเปนอาหารหมของเขา

รมทางขณะไปบณฑบาต ขาวโพดฝกใหญกาลงผลดอกออกผล ทานอาจารยเนยม นกเกษตรจาเปนพบเหนทกวน แตไมเหนเขาปงเผาใสบาตรสกท

ทานกเลยบอกเขาวา "สเอาขาวโพดปงใสบาตรใหตกนบางกา"

เขาตอบ "ขาวโพดของหมกนกา"

ทานวา "ตเจากกนไดกา"

เขาวา "ตเจาอยากกนอาหารหม" ตงแตวนนนเขาปงใสบาตรทกวน

ตามรมทางยอดฟกทองงอกงามนารบประทาน แตเขาไมกนกน ทานอาจารยเนยมนกเกษตรจาเปนกบอกอกวา "สแกงหมกเอายอดฟกทองใสลงไปดวย"

เขาบอก "หมกลา (อรอย) พอแลว ไมจาเปนตองใสยอดฟกทองอก"

ทานอาจารยเนยมพอเจอคาวา หมกอรอยพอแลวจะใสยอดฟกทองอกทาไม ทานกอาอง ครนคดอยในใจ ไมรจะพดใหเขาเขาใจอยางไร

เรองนทานพระอาจารยมนถอเปนเรองขบขนมาก ทกครงทเลาเรองน ทานจะหวเราะชนดหวเราะใหญอยางขบขน แมผเลาและผฟงกอดหวเราะไมได

คาตอบมอยวา ทใหเอายอดฟกทองใสแกงหมนน ยอดฟกทองงามนากนและมมาก ใสยอดฟกทองเพอประหยดเนอหม และทาใหมรสชาดยงข นไปอก เพมคณคาทางอาหารอกดวย นคอคาตอบ

ปนนและปตอๆ มา พชพนธธญญาหารของชาวเขาอดมสมบรณ ทาบญใสบาตรรบพร เสยงสาธการลนไปหมด กลาวขวญกนวา ไดอยไดกนเพราะบญตเจาแตแต

(พระอาจารยเนยม โชตโก ภายหลงมามรณภาพทวดปาบานหนองผอ ทานพระอาจารยมนพาเผาศพกลางวดในวนทมรณภาพนน และไดเปดเผยแกพระเณรวา พระอาจารยเนยมไมนาเปนหวง เพราะไดบรรลธรรมเปนพระโสดาบน และไปอบตในพรหมโลกชนอาภสรา เรองนมบนทกชดเจนอยในหนงสอประวตหลวงป หลา เขมปตโต - ภเนษกรมณ)

โยมแพงแหงบานนามน

แมนม ชวานนท พรอมนองสาวสองคน (คอ แมนล และแมลกอนทน - ภเนษกรมณ ) ไดสรางวดปาสทธาวาสถวายจาเพาะทานพระ

อาจารยเสารและทานพระอาจารยมน

เมอทานฯ มาพกอยอดรธาน และปรารภจะไปอยสกลนคร แมนมกจดสรางกฏ มระเบยงรอบหองนอน ตอออกมาเปนหองรบแขก มประตและฝากน ทานฯ มาพกเพยง 15 วน กอาลาญาตโยม เดนทางสบานนามน อาเภอ

โคกศรสพรรณ จงหวดสกลนคร เปนหมบานททานพระอาจารยเสารเคยอยจาพรรษา

บคคลทควรกลาวถง คอ โยมแพง (นองชายของ

พระอาจารยเนยม โชตโก - ภเนษกรมณ) พรอมภรรยาและบตรสาว บตรชาย ซงไดใหการบารง

ดวยศรทธาเลอมใส คนๆ นขยนชวยตนเอง บตรอยในโอวาท ไดสรางกฏและศาลาถวายทานพระอาจารย เธอและบตรจะจดอาหารสาหรบทานพระอาจารยตางหาก จะมพรกกบ

เกลอ ขาบด ขงบด ตะไครบด และผกปา ผกบานของเธอจะมทกฤด สมกบเธอขยนจรงๆ เนอสบ ไขตม ปลาตม ปลาสบ สงเหลานจะหอใสบาตรทกวน แตขาวเจาหง เธอจะใส

หมอ ใหลกหวมาถวายตางหาก โภชนะตางๆ เธอทาเปนสดสวน กอนทานพระอาจารยจะฉน

ทานจะนามาผสมกน มโภชนะตางๆ แกงบาง นาพรกบาง มเกอบครบกแลวกน ทานตกใส

บาตร เหลอเทาไรกแจกพระตอ จะถงไหนกแลวแต เพราะสวนของพระมตางหาก

เธอคดทาเองหรอทานพระอาจารยสง ผเลาไมไดถาม สงเกตดทานจะยอมรบการ

กระทาแบบน ทานจดการเอง มพระปฏบตชวยบาง แตการผสมสวน ทานทาเอง ผอ นทาทานวาไมไดสวนกน สวนเคร องหวานทมไมขาด คอ กลวยสก และมะพราวขดไมค นกะท

ตอนเยนกมนาออยสด ยงมอาหารอกชนดหนง ซงท อ นไมม มท น แหงเดยวเทาน น มไมเคย

ขาด คอ ปลาแดกสามป (ปลาหมกกบเกลอเกบไว 3 ป) เปนปลาดกขนาดเลกบาง กลาง

บาง เปนตว ปงไมเละ เปนตวแตเหนยว จะใสบาตรวนละ 2 ตวจาเพาะทานพระอาจารย ผ เลาเคยไดแบงหลายหน อรอยอยาบอกใคร

โยมแพงเธอมความเคารพในทานพระอาจารยเสารและทานพระอาจารยมนมาก แตไมคอยคนเคยกบพระอนๆ บางวนแกกมากราบนมสการ นงพอสมควรแลวกกราบลาไป

แมนล แมนม (นง) และแมลกอนทน

ไมเคยถามปญหาใดๆ เลย ทเธอไมลมคอคาปวารณาวา "กระผมขอปวารณาตอทาน

อาจารยดวยปจจยส ถาขดของอยางไรใหบอกกระผม" เปนประจา ทานพระอาจารยกสนทนาธรรมดวย แตไมมาก เพราะเธอไมชอบนงกบทานพระอาจารยนานๆ เกรงทานจะลาบาก

ครงหนงผเลาจาได ทานฯ ถามวา "โยมแพง ภาวนาเปนอยางไร"

โยมแพงตอบ "ภาวนาน นเปนภาวนาอยแลว ท งกลางวนกลางคน ถาเรามสต"

ทานพระอาจารยวา "ถกตอง น นละคอคนภาวนาเปน"

แคนนเธอกกราบลากลบ

ความสมพนธวดสระปทมและวดปาสทธาวาส

วดปาสทธาวาส เปนวดท 3 พนอง คอ แมนม แมนล และแมลกอนทน สรางถวายทานพระอาจารยเสาร ทานพระอาจารยมน

กอนสงครามโลกครงทสองจะสงบลง ทานพระอาจารยมนพกอยโคกศรสพรรณ แมนมไปขอพระไปเปนเจาอาวาส

ระหวางทานพระอาจารยกบแมนมนน พดกนไมถอสาหาความ พดเหมอนพกบนองพดกน "นมนวนแตวดภายนอก สวนวดภายในใจน นนะ คอ ศล สมาธ ปญญา เหมอน

ตะกรา ไมมหมากพล" ทานวาทานองน แตแมนมเขาไมโกรธไมถอ

ครนทานพระอาจารยมาพกทวดปาบานหนองผอ หลงสงครามโลกสงบแลว แมนมมาขออก

ทานวา "อยากไดใคร"

ตอบ "อยากไดทานฝน (พระอาจารยฝน อาจาโร) เพราะเปนคนถนน"

ทานพระอาจารยวา "วดนเปนสาขาวดสระปทม"

พระอาจารยฝนเปนคนสกลนคร พระมหาทองสก สจตโต เปนคนสระบร ทาไมทานพระอาจารยจงทาอยางนน ทานคงมเหตผลของทาน พระมหาทองสกขอรองไมอยาก

รบ ทานพระอาจารยกขอรอง และเหนใจพระมหาทองสก เพราะพระมหาทองสก ทานตงปณธานอยางหนง แตไดทาสงทไมไดปณธานไว แตดวยความเคารพ ทานกนอมรบ (ทานรบเปนเจาอาวาสวดปาสทธาวาส -ภเนษกรมณ) ผลงานทออกมา ชาวสกลนคร

ยอมรบทกถวนหนา

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๓




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

ทานพระอาจารยชวยไมใหตาย

ขณะทผเลามอายได 18 ป เปนสามเณรพานกอยวดปาสทธาวาส ไดมโอกาสเขาไปปฏบตทานพระอาจารยบางบางโอกาส (หมายถง เปนชวงทพระอาจารยมนมาพานกทวด

ปาสทธาวาส 15 วน กอนจะเดนทางตอไปอยทบานนามน อาเภอโคกศรสพรรณ จงหวดสกลนคร ขณะนนคงเปน พ.ศ.2485 - ภเนษกรมณ) พระผปฏบตใกลชดขณะนน ถาจาไมผดกมพระคาด (นองชายพระอาจารยสม พทธาจาโร) และพระผชวยอก 3 รป

ขณะนนพระมหาจนทรศร จนททโป (ปจจบนดารงสมณศกดท พระอดมญาณโมล

วดโพธสมภรณ จงหวดอดรธาน) เปนครสอนอยทวดปาสทธาวาส ทานถอโอกาสเขาไปปฏบตใกลชดทกวน ทานพระอาจารยมนกดเมตตาเปนพเศษ ทานปลอยใหพระมหาจนทรศรทาขอวตรเตมท ทานมหาฯ กเอาใจใส มกถามนนถามน และใหทานอธบายธรรมใหดวย

พระมหาจนทรศรพบหนาผเลาเมอไหร มกพดวา "ทองคา เราไมตาย อยมาไดจนถงทกวนน เพราะทานพระอาจารยม นแทๆ " (ตายหมายถงสก)

การแตงต งทานเจาคณพระปญญาพศาลเถร

ทานพระอาจารยหน ฐตป�โญ ทานพระอาจารยเสาร กนตสโล และทานพระอาจารยมน ภรทตโต เปนศษยวดไหน และสาเหตทพระอาจารยหน ฐตป�โญ ไดรบอาราธนามาเปนเจาอาวาสทวดปทมวนาราม?

เรองนทานพระอาจารยมนไดเมตตาเลาไวหลายครงหลายคราวและหลายป วาการศกษาพระปรยตธรรมและอบรมกมมฏฐานระยะท 2 ของพระอาจารยทง 3 รปนน ทานไดมาศกษา

ทกรงเทพมหานคร โดยมทานเจาคณพระอบาลคณปมาจารย (จนทร สรจนโท) วดบรมนวาส เปนพระอาจารย แตทาไมทานพระอาจารยทง 3 รป ไมพกทวดบรมนวาส แตมาพกทวดปทมวนาราม หรอวดสระปทม ปทมวน ทงนเพราะทง 3 รปมความผกพนกบวดปทมวนาราม

พระปญญาพศาลเถระ(หน)








วดปทมวนารามนเปนพระอารามทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ผทรงเปนตนวงศคณะธรรมยต ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ สถาปนาขนเมอป พ.ศ.2400 พรอมทงไดทรงอาราธนาเจาอธการกา จากวดบวรนเวศวหาร ซงเปนสทธวหารกของพระองคสมยททรงผนวช มาเปนเจาอาวาสทวดปทมวนาราม ทรงพระกรณาโปรดเกลา

ฯ พระราชทานสมณศกด เปนพระครเจาอาวาสพระอารามหลวงวปสสนาท พระครปทมธรรมธาดา มพระสงฆจากวดบวรนเวศวหารจานวนหนง เปนพระอนจรมาจาพรรษาดวย

พระอารามแหงนอยภายนอกพระนคร สถานทเงยบสงบ เหมาะแกการปฏบต กมมฏฐาน เจาอาวาสรปแรกและรปตอๆ มา มภมลาเนาอยทจงหวดอบลราชธาน จงหวด

รอยเอด และจงหวดยโสธร มเฉพาะทานเจาอาวาสรปท 6 คอ พระธรรมปาโมกข (บญมน มนตาสโย) เทานนทเปนชาวกรงเทพมหานคร

กอนอปสมบท พระธรรมปาโมกขทานเปนมหาดเลกในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทานเปนนกเรยนของโรงเรยนพระตาหนกสวนกหลาบรน

แรก ทานออกบวชในคราวทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เสดจประพาสยโรปครงท 2 พระเดชพระคณมชอคลายพระอาจารยมน ภรทตโต และทานได ตดตามพระอาจารยมนออกธดงคทภาคเหนอ และประเทศพมา

ทานเจาคณพระอบาลคณปมาจารย (จนทร สรจนโท) วดบรมนวาส ไดออกไป

เรยนวปสสนาอยกบทานเจาคณพระปญญาพศาลเถร (สงห) เจาอาวาสวดปทมวนาราม และไดเขามาจาพรรษาทวดปทมวนารามใน พ.ศ.2439

ทานเจาคณพระปญญาพศาลเถร (สงห) เจาอาวาสวดปทมวนาราม รปท 3 เมอกอนพระคณทานเปนเจาอาวาสอยทวดพระแทนศลาอาสน จงหวดอตรดตถ ไดรบ

พระราชทานสมณศกดเปนพระราชาคณะ ทพระธรรมวโรจน พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดเสดจประพาสตนไปยงวดพระแทนศลาอาสน ทรงพบทานเจาคณพระธรรมวโรจน (สงห) ทรงเลอมใสในวตรปฏบต เพราะพระคณทานเครงครดในพระธรรมวนย ปฏบตกมมฏฐาน จงทรงอาราธนาใหมาเปนเจาอาวาสทวดปทมวนาราม เพราะทานพระครปทมธรรมธาดา (สงห อคคธมโม) เจาอาวาสรปท 2 มรณภาพ วดยงวางเจาอาวาส ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานสมณศกดเปนพระราชาคณะเจาอาวาสพระอารามหลวงวปสสนา ทพระปญญาพศาลเถร พรอมทงพระราชทานพดงาสาน เปนพดยศสมณศกด

พดงาสานน พระราชทานเฉพาะพระราชาคณะเจาอาวาสวดปทมวนาราม ซงไดรบพระราชทานม 4 รป คอ

1. พระปญญาพศาลเถร (สงห) เจาอาวาสรปท 3

2. พระวสทธญาณเถร (ผว) เจาอาวาสรปท 4

3. พระปญญาพศาลเถร (หน ฐตป�โญ) เจาอาวาสรปท 5

4. พระธรรมปาโมกข (พระปญญาพศาลเถร บญมน มนตาสโย) เจาอาวาสรปท 6

หลงจากททานเจาคณพระปญญาพศาลเถร (บญมน มนตาสโย) ไดรบพระราชทานเลอนสมณศกดเปนชนราชในราชทนนามเดม จงคนพดยศงาสานเลมนนไปทกรมการศาสนา หลงจากนนมา พดงาสานกไมไดอยทวดปทมวนารามอกเลย

พระอาจารยทง 3 จงถอวาเคยอยสานกวดปทมวนาราม แมแตบทนพนธขนธะวมตตสมงคธรรมะ ททานพระอาจารยมนเขยนขน กยงใชคาวา "พระภรทตโต (หม น) วดสระประทมวน เปนผแตง"สมดเลมนปรากฏอยทพพธภณฑพระ

อาจารยมน ภรทตโต วดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร

ทานพระอาจารยมนไดเมตตาเลาใหฟงวา ในฤดแลงปหนง ไดพากนจารกไปธดงคแถวจงหวดนครนายก วนหนงเวลาวาง ทานพระอาจารยหน ฐตป�โญ ไดเลาความฝนใหเพอนสหธรรมกทออกธดงคดวยกนฟงวา

"ทานฝนวาไดลอยขามทงกวางมงหนาสทศตะวนตก แลวลอยตาลงๆ จนถงพนดน ไดมบรษ 4 คน แตงตวคลายมหาดเลกสมยโบราณ บนศรษะใสกระโจมแหลมๆ เหมอนคนแตงเปนเทวดาเวลามขบวนแหขบวนใหญๆ ไดนาเสลยงเขามาหา แลวยนหนงสอพระบรมราชโองการ จากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวถวาย เสรจแลวนมนตทานขนเสลยงต งขบวนแหแหนทานเขาเฝาถวายพระพร"

ทานตนพอด

หลงจากนนไมนาน กเปนจรงเหมอนตามฝน ทานเจาคณพระวสทธญาณ

เถร (ผว) เจาอาวาสวดปทมวนารามรปท 4 มรณภาพ จงมพระบรมราชโองการ อาราธนา พระอาจารยหน ฐตป�โญ มาเปนเจาอาวาสวดปทมวนารามรปท 5 และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานสมณศกด เปนพระครปทมธรรมธาดา พระครเจาอาวาสพระอารามหลวงวปสสนา แลวไดรบพระราชทานสมณศกดเปน พระราชาคณะเจาอาวาสพระอารามหลวงวปสสนาในโอกาสตอมา โดยพระราชทานพดยศงาสานเปนพดยศสมณศกด

ทานพระอาจารยมนไดกรณาเลาใหฟงวา การแตงตงเจาอาวาสพระอารามหลวงทสาคญๆ ในสมยนน เมอเจาอาวาสวางลง หลงจากทเลอกสรรผทจะดารงตาแหนงเจาอาวาสไดแลว ตองเขาเฝาสมเดจพระสงฆราชฯ จะทรงพจารณา ถามความเหมาะสมดวยประการใดแลว จงนาเขาเฝาถวายพระพรพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

วดปทมวนารามกเชนเดยวกน เมอทานเจาคณพระวสทธญาณเถร (ผว) มรณภาพลง สมเดจพระสงฆราชเจากรมหลวงชนวรสรวฒน วดราชบพธ ไดถวายพระพรสมเดจบรมบพตรพระราชสมภารเจาวา วดปทมวนารามเปนพระอารามทเกยวเนองดวยพระกมมฏฐาน และผคนทอยในบรเวณรอบวดกอพยพมาจากลานชาง ผทเปนเจาอาวาสกมาจากพระ

กมมฏฐานและมาจากมณฑลอบลราชธาน ในครงนกเหนสมควรทจะอาราธนา พระอาจารยหน ฐตป�โญ ซงเปนชาวอบลราชธาน มาเปนเจาอาวาส พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเหนดดวย จงไดมพระบรมราชโองการอาราธนา พระอาจารยหน มาเปนเจาอาวาสรปท 5 ดงกลาว

(พระปญญาพศาลเถร (หน ฐตป�โญ) เปนสหธรรมกทรกและคนเคยกนเปนอยางดยงกบทานพระอาจารยเสาร กนตสโล ทานเปนพระอปชฌายของทานพอล ธมมธโร พระอาจารยกงมา จรปญโญ หลวงพอพธ ฐานโย -ภเนษกรมณ)

สงศษยปราบผ

เมอครงทานพระอาจารยพานกอยอาเภอโคกศรสพรรณ มหลวงตารปหนง สมยหนมเคยเปนโยมอปฏฐากทาน ไปนมสการและอยปฏบตธรรมดวย ผเลานงถวายงานพด ทานพระอาจารยถามหลวงตารปนนวา

"เคยไปบานนาหมนายงไหม" (ปจจบนคงเปนอาเภอนายง จงหวดอดรธาน - ภเนษกรมณ)

"เคยขอรบกระผม"

"เปนอยางไรความเปนอยของเขา พอมกนมใชไหม กอนหนาเราจะไปเชยงใหม เราพกอยแถวนาโสม ทาบอ" (คอ บรเวณ อ.นาโสม จ.

อดรธาน และ อ.ทาบอ จ.หนองคาย - ภเนษกรมณ)

ทานเลาวา สมยนนเคยมชาวบานมาหา และกราบเรยนวา

"ขอนมนตพระคณเจาไปอยกบพวกกระผม ไปต งหมบานใหมทดงนาหมนายง พวกกระผมจะไมใหทานพระอาจารยอดอยาก จะผลดเปลยนกนลงมาเอาเสบยง"

ยคนนเตมไปดวยปาดงพงพ ไขปาเอย อสรพษเอย เสอโครงลายพาดกลอนเอย ภตผเอย มเปนธรรมดา

หลวงตารปนนถวายคาตอบวา " เดยวนเขาเปนบานเปนเมอง มกนมใชแลว วดกเปนวดโดยสมบรณ ผคนมธรรมะเปนประจา ต งแตน นมา"

ทานฯ เลาตอไปวา "เหตอะไรจงมานมนต"

เขาเลาวา "อยางอนไมกลว กลวแตผอยางเดยว ธรรมดาสตวปาจะเปนชางหรอเสอ กลวไฟกบกลวมนษย หากเหนไฟและไดยนเสยงมนษย มนจะหลกหนหางออกไป แตผนซ ย งแหยเหมอนยงย เปนตวเปนตนเหมอนคน หอยถงยามไว มนมาปลดทง หมาขาวไว มนมาเททง อยใกลๆ แตไมเหนตว พวกเราตดไฟไว มน

เขามาเอาฟนออก เราถอพราอโตเขาไปจะฟนมน มนวงหน เราซดฟนใสมน มนกลบซดฟนมาหาเรา นถาเราเฝาทบคนเดยว แตพอหมกลบมา มนกหายเขาปาไป เปนอยอยางน ขอนมนตทานพระอาจารยชวยปราบผดวย"

ทานฯ วา "เรากแปลกใจเหมอนกน เพราะเหตการณอยางนยงไมเคยพบ"

สวนสตวนนไมนากลว ตดไฟไวจางกไมเขามา ยงชาง ถามขวดเปลาหรอกระบอกเลกๆ เปาสญญาณขน แคนนกว งจนปาราพณาสรไปเลย เพราะมนสาคญวาเสยงสะไนของนายพรานชาง

ทานพระอาจารยมนปรกษากบศษยวา ใครจะไปปราบผครงน พระอาจารยออน ญาณสร รบอาสาโดยชวนพระอาจารยฝน อาจาโร ไปดวย พรอมดวยพระสหจร 4 รป รวมเปน 6 รป

กอนออกเดนทาง ทานพระอาจารยเตอนศษยใหมสต เจรญพระพทธคณ และกรณยเมตตสตร แลวกาหนดจตเปนปรมณฑล 3 รอบใกลตว และกาหนดใหปรมณฑลหางออกไป และหางออกไปอก กาหนดเจรญกาแพง 7 ชน ดวยบทวา พทโธ ธมโม สงโฆ เมตตา กรณา มทตา อเปกขา สวนชาวบานใหเขาตงอยในสรณะและศล 5 กอนนอนให

เจรญพทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ ครนเดนทางไปถงทพก เหนแตรองรอยผมารบกวน จดสถานทพกแลว นบแตวนนนจนถงวนน ผพวกนนหายเขาปาไปเลย

ปกตทานไมเคยสงเสรมในเรองน นอกจากมเหต ศษยสวนมากจงไมคอยรเรอง

ทานพระอาจารยโปรดโยมมารดา

พ.ศ.2487 ผเลามอาย 21 ป ไดไปกราบนมสการทานพระอาจารยมน ทวดปานาคนมตต บานนามน วสาขะแลว ทานพระอาจารยปรารภจะไปจาพรรษาทบานโคก (คอวดปาวสทธธรรม บานโคก อ.โคกศรสพรรณ จ.สกลนคร - ภเนษกรมณ) พระ

หลวงป ออน ญาณสร

อาจารยกงมา จรปญโญ ไดสรางกฏคอยอยแลว การเดนทางไมมปญหา เพราะระยะทางใกลกโลเมตรเศษๆ เทานน ผเลาโชคด ทานอนญาตใหตดตามมาดวย

เหลอเวลาอก 20 วนจะเขาพรรษา ผเลาไดรบขาวราย มพระมาบอกวา มารดาเสยชวต จาลาทานฯ กลบบานเกด (ท อ.กฉนารายณ จ.กาฬสนธ - ภเนษกรมณ) เพอความ

ระลกถงพระคณมารดา ไมมสมบตอะไร มแตบรขาร ไมไดคดอะไร เมอพบบดาและไดดหลมศพมารดากพอ กลบถงบานพก มกระทอมพอไดอยอาศย กลางวนไปปาชา เยยมหลมฝงศพมารดา อทศบญบวชให เพราะไมมวตถอนจะถวายแกพระสงฆ

จวนจะเขาพรรษา กอนเดนทางกลบ บดาไดมอบผาขาวให เปนผาทอดวยมอ

ของแมเอง แมเสยชวตดวยอาการคลายไขไทฟอยดอยางแรง เพยง 4 วนกเสยชวต ผาขาวผนน กอนแมเสยชวต 1 วน ไดสงไววา

"หากเปนอะไรไป ใหนาผาขาวนไปถวายทานพระอาจารยม นดวย พระลกชายกอยน น"

ผเลาไดนาผาขาวนนไปถวายทานพระอาจารย ทาผาอาบนาฝนได 2 ผน ทานฯ สงเคราะหรบผนหนง สงเคราะหผเลาผนหนง ผเลาเปนผตดเยบยอมเสรจ

วนอธษฐานพรรษาผานไปประมาณ 10 วนเหนจะได ผเลานอนพกกลางวน ฝนเหนมารดา มาปรากฏเตมราง แตดทานยงสาว บอกวา

"ลกเอย แมไดเสยชวตไปจากเจาแลว จะไมไดพบกนอกชาตน ชาตหนาพบกนใหม"

ดทานเปนสาวสวยมเสอผาอาภรณหลากส ในฝนนน คดวาแมเรานารก อยากเปนเดกดดนมอก คดแคนน กตนข น ทงสะอนทงนาตาทงเทออกมา ไดยนถงพระอาจารย

หลอด ปโมทโต (ปจจบนทานอยทวดสรกมลาวาส ลาดพราว กรงเทพฯ ) ทานเลยมาถาม กบอกไปตามเรอง พอไดเวลาไปทาขอวตร กลางหนาอดกลน เหมอนไมไดเกดอะไรขน

วนทสอง ไมฝนแตรองไหเหมอนเดม โธเอย...ความรกของแมกบลกน เปนความโศกทเตมไปดวยความคดถง ผสมความสดชน จากเมตตากรณาของพระคณแม พอไดเวลาไปทาขอวตร

ทานพระอาจารยถามวา "ทองคา รองไหคดถงแมหรอ"

เทานนละปตซาบซานไปทงตว

ทานวา "ไมมอะไรตายดอก ธาตสเขาแยกกน เขาอยดวยกนมานานแลว จตกไมตาย แมคณเลอมใส รบศลและสรณคมนจากครบาอาจารยเสาร เขาไปสสคตแลว"

สาธ สงฆ สรณ คจฉาม พระสงฆเปนทพ งทระลกไดจรงๆ

เลยสนความสงสยมาแตวนนน และความโศกกหายไปตงแตวนนน

เหตการณคร งสงครามโลกคร งท 2

ทานพระอาจารยเลาวา ครานนทานพกอยดอยอะไรจาไมได แตเปนชาวลซอ ทานมไดสนใจเรองภายนอก มแตพจารณาธรรมภายใน เชาวนหนงไปบณฑบาต สงเกตเหนชาวบานจบกลมสนทนากน มทาทางตนเตน ฟงไมคอยรภาษา จาไดแตวา ยาปาน ยาปาน พอกลบถงวด ทานเลยถามเปนภาษาคาเมองวา "เขาพดอะไรกน"

ไดความวา ทหารยาปาน (ญป น) บกขนประเทศไทย ทเมองสงขลา การรบได เปนไปอยางหนกหนวง มแมคาขายของเปนประจาในตอนเชาเขารวมรบดวย มหวหนาชอนางสาวกอบกล พรอมนกรบแมลกออน มทงแมลกหนงลกสอง

ทานไดฟงแลวกยมกบชาวบาน ถามวา "นกรบแมลกออนกมดวยหรอ"

ตอมาไดมคาสงจากรฐบาลถงกองทพ ใหทหารไทยหยดยง โดยอางวาญป นไมตองการรบกบไทย ขอผานเฉยๆ แตทหารไทยประจาแนวหนา พรอมนกรบแมลกออนกไมหยดยง ไมถอย ทหารญป นขนบกไมได ตายเขยวไปทงทะเล วาอยางนน จนรฐบาลตองสงกองทหารอนเขาไป สงใหทหารญป นหยดยง ขอสบเปลยนกองทหาร ทพแนวหนาและนกรบแมลกออน จงไดหยดยงถอยเขากรมกอง ฝายกองทพญป นจงขนบกได

ทานกไมไดถอเอาเปนอารมณ คดวาเปนกรรมของสตว เจรญสมณธรรมตามปกต วนรงข นพอจวนจะสวาง ทานวตกขนวา "ชะตากรรมประเทศไทยจะเปนอยางไรกนหนอ"

ปรากฏนมตวา

"ประเทศไทยคลายภเขาสง บนยอดมธงไทย 3 ส ปลวสะบดอย และมพระแกวมรกตประดษฐานอยเหนอธงไทย มองดตนเขาลกน น มธงชาตตางๆ ปกลอมรอบเปนแถวๆ "

ทานพจารณาไดความวา

"ประเทศไทยไมเปนอะไรมาก นอกจากผมกรรมเทาน น และตอไปนานาประเทศจะยอมรบนบถอ เพราะประเทศไทย พระพทธเจาสอนไมใหเบยดเบยน รงแกขมเหงเพอนมนษยและสตว และประเทศไทยกไมเคยขมเหงประเทศใด นอกจากปองกนตวเทาน น ชาตตางๆ จงยอมรบนบถอเปนกลยาณมตร"

อกคราวหนง ทานพกทดอยมเซอ วนหนงพระสยามเทวาธราชพรอมเทพบรวารไดพากนมากราบนมสการ ทานกาลงเดนจงกรมอย พอรายงานตวเสรจ ทานถามวตถประสงค

พระสยามเทวาธราชตอบวา "เวลานฝายสมพนธมตรไดมาทงระเบดทกรงเทพฯ อยางหนกหนวง พวกขาพเจาปองกนเตมท"

หลวงป มน ถามวา "มคนบาดเจบลมตายไหม"

พระสยามเทวาธราช ตอบวา "ม"

หลวงป มน ถามวา"ทาไมไมชวย"

ตอบวา "ชวยไมได เพราะเขามกรรมเวรกบฝายขาศก จะชวยไดแตผไมมกรรม สถานทสาคญ และพระพทธศาสนาเทาน น"

หลวงป มน ถามวา "มานประสงคอะไร"

ตอบวา "ขอใหทานบอกคาถาปดเปาลกระเบดไมใหตกถกทสาคญดวย"

หลวงป มนจงกาหนดพจารณาหนอยหนงไดความวา

"นโม วมตตาน นโม วมตตยา"

เมอบอกแลว เทพคณะนนกอนโมทนาสาธการ แลวลากลบไป

(นโม วมตตาน นโม วมตตยา คอ สวนหนงของคาถายงทอง หรอ โมรปรตร นนเอง คานหลวงป มนใชเขยนเปนบนผาเปนคลายผายนตมอบใหแกโยมบางคน ปรากฏผลเปนทนาอศจรรยหลายประการ - ภเนษกรมณ)

ผลของปาณาตบาต

เรองนผเลาและทานอาจารยวน ไดฟงดวยกน ทวดปาบานหนองผอ แตเหตเกดทเชยงใหม เหตมาจากการเขนฆากน เมอสงครามโลกครงท 2 บางทานคงไดยนวา ศษยของทานตดตามหาทานไมพบ ทานหนเขาปาลกจนศษยตามไมถง

ทานวา ไดยนขาวภายนอกนอยมาก เพราะไมมคนไปถง คงพจารณาธรรมตามปกต

วนหนงขณะทาสมาธอย จวนจะสวาง ปรากฏวาทานยนอยบนทสง จะเปนบนดน บนภเขา อากาศกไมใช คลายยนอยบนกอนเมฆ มองดรอบทศ เหนเตาไฟมหมอใบใหญ

ผายนต นโม วมตตาน นโม วมตตยา

ไฟแดงฉาน ทงเตาทงหมอใบใหญบรรจวตถไดมาก หากเปนมนษยกเปนรอยๆ คน แตละลกแดงฉานทงเตาทงหมอ แตมเปลวไฟบาง ไมถงกบบงวตถทอยในหมอนน

ทานกาหนดพจารณา จงรข นมาวา นคอทหารทตายในสงคราม พากนมาตกนรกแออดกนอยอยางน พจารณาดแตละหมอ ไมไดเลอกชาตวาชาตนนตองตกหมอนน ชาตนตองตกหมอน ตกรวมกนหมด แตละหมอแออดกจรง ดเหมอนเตมแลว แตพวกททยอยกนมากยงตกไดอก ถมเทาไหรไมรจกเตม ทานวา

ทานพจารณาตอไปวา "เขาเหลาน นรสกตวไหม"

"รสกทกคน"

ตางกปรบทกขกนวา "พวกเราไมนาเลย เปนเพราะนายแทๆ "

"แลวนายเลา"

"นายยงไมตาย ถาตายละกนายจะลงไปลกกวาน ชนดพวกเราตามไมตด"

พวกสตวนรกเขาพดกนเหมอนพดเลน ทานวา ลกษณะทหารแตละคนไมมอาวธ มแตเครองแบบ แตละเอยดมาก ขนาดกระทะนรกทเรามองเหน เตมแลวลงไดอก ชนดถมเทาไรไมรจกเตม

พอทานเหนเหตดงนน จงมาพจารณาตามหลกแหงสงสารวฏ หรอทกขในวฏฏะ ไดความวา

สตวหนาดวยราคะ โลกฉบหายดวยไฟ

สตวหนาดวยโทสะ โลกฉบหายดวยลม

สตวหนาดวยโมหะ โลกฉบหายดวยนา

ทานมาเฉลยวใจวา "สตวหนาดวยราคะ โทสะ โมหะ แลว ทาไมผฉบหายจงเปนโลก ทาไมจงไมเปนสตวฉบหายเลา"

ทานอธบายยอๆ วา " ราคะ โทสะ และโมหะ น น เปนผลของอวชชา ทกลาวไวในธรรมจกร (สมทยสจจะ) วา กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา กคอ ราคะ โทสะ โมหะ อนเปนผลมาจากอวชชาน นเอง"

"ตวเหตคออวชชา ครอบงาจตสนดานของสตว เปนผลใหสตว เกดราคะ โทสะ โมหะ ท งสตวท งโลกกฉบหาย คอกระทบกระเทอนไปหมด ท งภายนอก คอ สตวและโลกท งปวง ท งภายใน คอ จตสนดานของสตวแสดงออกมา มแตฉบหายกบฉบหายอยางเดยว"

ศาสนาภายนอกและภายใน

ทานพระอาจารยสอนวา อรยาบถทง 4 คอ ยน เดน นง นอน นนนะสรางบญขนมาได เชน เราเดนไปกระลกพทโธไป เรานงอยกระลกพทโธ เรานอนอยกระลกพทโธ พยายามทาใหมนตดตอ ทาการทางานกระลกพทโธอย อยางทานฯ ไปสอนชาวบานนอกนะ ถงฤดทาไร เขาไปดายหญา สบจอบสบเสยมลงดน กใหระลกพทโธ เวลาเกยวขาวก

เหมอนกนแหละ เกยวกอหนงกพทโธ เกยวกอสองกพทโธ หมายความวา งานทเราทากได บญเรากได อนนเปนลกษณะของบคคลผมปญญา ทาการงานทกอยาง อยาทงพทโธ เพราะเหตไร เพราะวาบญเกดทางใจ

บญนนไมไดเกดแตการบรจาคทานอยางเดยว บญเกดจากการรกษาศล บญเกด

จากการภาวนา โดยเฉพาะอยางยง การเจรญภาวนา เปนบญทสามารถทาไดไมเลอกบคคล ไมวาจะเปนคนแกคนเฒาหรอเดก หญงหรอชาย หรอคนเจบปวยกตาม สามารถทาได

คนทมสตปญญา ยน เดน นง นอน กเปนบญแลว ทาการทางานกเปนบญ ทกสาขาอาชพทเปนอาชพบรสทธ ถาเราระลกพทโธคราวใด บญกเกดขนคราวนน ไมตองหาไกล คนมปญญาไมตองหาไกล หาอยในกาย หาอยในวาจา หาอยในจต

ศาสนานนอยในธาต 4 ขนธ 5 อายตนะ 6 ทานฯ บอกวา มกลาวไวในคมภรวนย ขนธปญญธาต อายตนะอยทไหน ไมใชอยในตวเราหรอกหรอ เพราะเหตนนศาสนาจงอยในตวเรา สมบรณแบบไมบกพรอง นอกจากเราจะเสรมสรางใหมน เพอใหเรารจกศาสนาในตวของเรา นคอบคคลผทเปนพทธแท ทานบอกอยางนน

ศาสนายงแบงออกเปนศาสนาภายนอกและศาสนาภายใน ศาสนาภายนอก คอ พระสงฆ สามเณร วด กฎ วหาร ศาลาการเปรยญ เจดย เปนตน สวนศาสนาภายใน คอ ศล สมาธ ปญญา มนมอยแลว ตงอยในบคคล แตบคคลไมรวา อะไรคอศาสนาภายนอก ภายใน

การบารงพระพทธศาสนาเราจะตองบารงไปพรอมกน ภายนอกกบารง ภายในกบารง ถาเราจะบารงแตภายนอก ทงภายในเสย เรากไมรจกศาสนาอยในตวเราเอง

อปมาเปรยบเหมอน ทกคนมสองขา ขาหนงมดตดไวเสยไมใช หมายความวา เราเดนได แตไมสะดวก นนคอรกษาแตศาสนาภายนอก ศาสนาภายในไมรกษา

เหมอนกนกบรกษาศาสนาภายใน ภายนอกไมรกษา กเปรยบเหมอนมสองขา แตใชขาเดยว

เพราะฉะนนการบารงศาสนา จงตองบารงไปพรอมกน ทงศาสนาภายนอกและศาสนาภายใน ผทนบถอพระพทธศาสนา สวนมากจะไมเขาใจอยางน ทานจงวา ทาอะไรให มสตปญญา

มงคลสถาน

สถานททงหมดเปนมงคล ถาบคคลทาตนใหเปนมงคล

มงคลสถานทขอเลาเปนนยาม คอ ไมกาหนดแนนอน ตามททานพระอาจารยบอก กาหนดดงน

ทศตะวนออก ตงแตมกดาหารเขามา

ทศใต ตนภเขา ตงแตมกดาหาร คาชะอ กดสม (อาเภอเขาวง) ถง อาเภอสหสขนธ

ทศตะวนตก ตงแตอาเภอสหสขนธ ถง อาเภอสวางแดนดน

ทศเหนอ ตงแตอาเภอสวางแดนดน เสนทางสายอดร-สกลฯ จรดนาแก ธาตพนม

ภายในภพานทงหมด เปนมงคลสถาน เหมาะแกการเจรญสมณธรรม ภาวนาจตสงบด สามารถบรรลมรรคผลได ทานวา เพราะเปนมงคลสถาน

ความอศจรรยของทานพระอาจารย

เมอครงพทธกาล ขณะพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาแกพทธบรษททงส

นน ทกคนจะเงยบตงใจฟง โดยแตละคนสาคญในใจวา พระพทธเจาเทศนใหเราฟง จาเพาะ

ใชภาษาเรา อนนเปนความรสกของพทธบรษทเหลานน ซงมหลายชาตหลายภาษา ทานพระอาจารยมนกเชนเดยวกน ดงจะเลาตอไปน

เมอทานพระอาจารยจาพรรษาอยวดปาบานหนองผอนน มคนไทยเชอสายเวยดนามคนหนง ชอวา อมพร พงษเจรญ เปนบรษพยาบาล ประจาโรงพยาบาลแขวงคา

มวน (ทาแขก) ประเทศลาว เปนชาวญวนอพยพมาอยพงโคน ไดเปดคลนครกษาคนไข เคยมารกษาทานพระอาจารย เกดความเลอมใส ฟงเทศนภาษาลาวและภาษาไทยไดชดเจน

วนหนงเธอพาลกนองมา 4-5 คน เพงอพยพมาใหม พดภาษาลาวไทยไมเปน มานงฟงเทศนดวย หลงฟงเทศนจบกกราบลากลบ ทานพระอาจารยพก เธอและคณะนงพกอย ผเลาเดนไปหา เธอยกมอไหวพรอมคณะตามธรรมเนยมไทย

เธอถามวา "ทานพระอาจารยเปนเวยดนามหรอเปนไทย"

ผเลา "ไทยแทรอยเปอรเซนต"

ถาม "เอะ ทาไมทานพดภาษาเวยดนามได"

ผเลา "ไมทราบ ไดยนแตทานพดไทย"

"กทานเทศนเมอกน เทศนภาษาเวยดนามท งน น พวกผมกาลงพดกนเรองนอยวา รปราง หนาตา ผวพรรณ กเหมอนเวยดนาม กาลงสนทนากนอยวา ทานเปนไทยหรอเวยดนาม"

ผเลา "เรากฟงอยดวยกน ทานไมไดเทศนภาษาเวยดนาม เทศนภาษาไทย"

"เอ แปลกนะ ผรธรรมมอศจรรยหลายอยาง" เธอพด

อกเรองหนง เกดทวดปาบานหนองผอเหมอนกน โยมเงกหงษ เปนชาวจนมาอยเมองไทย พดไทยไดสะเปะสะปะ มาฟงเทศนพรอมคณะชาวจนเหมอนกน ภาษาใชอยใช

กนธรรมดากสะเปะสะปะ ภาษาธรรมะยงแลวใหญ แตชอบทาบญตามประเพณไทย ฤดแลงมาปฏบตธรรมถอศลพรอมคณะ กบทานพระอาจารยทกป

วนหนงหลงฟงเทศนแลว ไปนงสนทนากบพวกทมาดวยกน เขาพดภาษาจนสนทนาเรองธรรมะททานพระอาจารยเทศน ผเลากเดนไปพบ นง ณ ทควรแลว โยมกกราบ ถามวา

"พดกนเรองเทศนพระอาจารย เพราะทานพดจน เทศนภาษาจน ฟงเขาใจด ฟงพระในกรงเทพฯ เทศนภาษาไทยไมคอยเขาใจ เพงร เด ยวนเองวา ทานพระอาจารยม นเปนคนจน รปรางผวพรรณหนาตากจนท งน น"

ผเลาจะตอบปฏเสธกเกรงวาเขาจะหมดศรทธา

"แตทานเทศนพวกอาตมา พระเณรโยมชาวบาน เทศนไทย"

"น นนา ภาษาไทยกเกง ภาษาจนกเกง นคอ ผปฏบตรแท เปนเซยนองคหนงได" คอ คาพดของโยมเงกหงษ

อยากรประวตของโยมคนน ถามไดทวดอโศการาม ไดยนวาทานไปเปนช หมดอายทนน

เทวดาปองกนอากาศหนาวให

ทานฯ เลาวา ปนนทานพกอยบนดอยมเซอ พรอมดวยพระมหาทองสก อากาศ

หนาวมากเปนพเศษกวาทกป หากมเครองวดกคงจะตดลบหลายองศา ขนาดชาวบานไมยอมหนจากกองไฟตลอดวนตลอดคน ทงสองทานกรสกหนาวมาก ตดไฟกไมคอยจะตด นาคางแขงเปนนาแขงหมด เอาละตดสนใจจะหนาวตายวนนกยอม กลบขนไปกฏ ทานฯ ไหวพระสวดมนตเสรจเขาสมาธทนท พอจตสงบ ทานเหนบคคลหนงพรอมบรวาร 4 คน ผ เปนหวหนาแตงตวแบบกษตรย ทรงผาสแดง มาชบอกใหบรวารกางผามานใหทานทง 4 ทศ ทงขางบนขางลาง

จงกาหนดพจารณาวาเปนใครนน แตไมไดถามพระยาองคนน เพราะเหนกาลงสาละวนอยกบการกางผามาน รในใจขนมาวา เปนทาวเวสสวรรณ มาปองกนอากาศหนาวให โดยใชผามานสแดงกางกนไว มความอบอนพอดๆ เทวดาเหลากไปกางถวายพระมหาทองสกดวย พอกางเสรจกไป แปลก ไมบอกไมลาไมไหว ทาธระเสรจแลวกหายไป ไมเหมอนเทพองคอนๆ เวลาหา มการกลาวขานกน แตเทพนมาแปลก ทานวา

อาการของมาน เวลาจะไปบณฑบาตหรอ ยน เดน นง นอน ปรากฏวาจะกางกนไว ไมกวางไมแคบ พอดๆ ตนเชาถามพระมหาทองสกวา "หนาวไหม"

"ไมหนาว"

แตทานจะรวามมานกนหรอเปลาไมไดถาม แตตวทานพระอาจารยเหนมานกนพระมหาทองสกอย พอไปบณฑบาต ชาวบานรองทกวา "ตเจาบหนาวกาๆ " ตลอดทาง

ทานวามานนนคอยๆ จางไป พรอมกบอากาศคอยอนขน จนบดนกไมเคยเหนทาวเวสสวรรณอก

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๔




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

ถาตบเตา

ถาตบเตา หรอ ถาดบเถา ภาษาของทานพระ

อาจารย (ปจจบนอยในเขตตาบลศรดงเยน อาเภอไชยปราการ จงหวดเชยงใหม) ถานเปนสถานททานพระอาจารยพจารณาพระอภธรรมปฏก ทานวาพจารณาไดด ไมตดขด ละเอยดลกซงมาก นคอเหตททานตองไปเชยงใหม เพราะทานพจารณาแลว ภาคอนไมเหมาะ ไมสะดวกเหมอนภาคเหนอ

ทานเปรยบใหฟงวา เหมอนปลาใหญวายอยในแมนาแคบและตน พอมาพจารณาทถาตบเตาหรอถาดบเถาทภาคเหนอน เหมอนปลาใหญวายออกสทะเลหลวง จะเหวยงหวเหวยงหางไปมาทศไหนกไมขดของ ทานวาอยางน

ถาแหงนมประวตเกยวพนกบพระอรหนตครงพทธกาล 2 รปๆ หนง คอ ทานพระภคค หนงในกษตรย 6 พระองคนน (คอเจาศากยะทออกบวชพรอมกน 6 องค ไดแก พระอนรทธะ พระอานนท พระภคค พระกมพละ พระภททยะ พระเทวทต -ภเนษกรมณ) ทานพระอาจารยรวา ถาอยากรรายละเอยดของทานพระภคค ตองเขาฌานใหละเอยดเหมอนควนไฟจงจะร แตทานบอกวาทานทาไมได รแตวาทานพระภคคมานพพานทน

พธเถราภเษก

15 วนททานพระอาจารยมนพกอยทวดปาสทธาวาส (ระหวางททานเดนทางยายจากจงหวดอดรธาน มาอยทจงหวดสกลนคร ในป พ.ศ.2485- ภเนษกรมณ) มเหตการณทควรนามาเลา คอ เรอง"เถราภเษก" ภาษาอสานเรยกวา "กองฮด" (ฮด หมายถง รด หรอเทราดลงไป) คอ นาผาไตรมา แลวมการสรงนาพระสงฆทเคารพนบถอ ถวายบรขารใหม สมมตเปนสมเดจพระอปชฌาย (ชา) เปนคร (ราชคร) ลาภ 1 ลาภ 2 ไปเรอยๆ ชาวสกลนครไดนาไตรจวรจะมาฮดมาสรง ทานพระอาจารยไมยอมรบ

วดถาตบเตา








ทานอธบายวา "เปนประเพณทมมาจากเวยงจนทน ทอ นไมม คร งพทธกาลไม

ม แลวพวกญาตโยมจะมาแตงอาตมาใหเปนอะไรอก เปนพระ อาตมากเปนแลว พระสงฆ

อปชฌายอาจารยแตงใหแลว เปนพระโดยสมบรณ คณะสงฆรบรองแลว"

"พระพทธเจามใครไปฮดไปสรงใหเปนพระพทธเจาบาง ไมม พระองคตรสรเอง

พระสาวก พระพทธเจากไมไดฮดไมไดสรง ท งพระพทธเจาแสดงธรรมแลวไดบรรลธรรมท

พระพทธเจาสอน นมอานาจกวา แลวจะมาฮดสรงแตงอาตมาใหวเศษกวาพระพทธเจาหรอ"

"อนเร องเถราภเษกหรอฮดสรงน เปนขตตยประเพณ สาหรบอภเษกแตงต งพระ

มหาสงฆนายก สมเดจพระสงฆราชตางหาก มมาแตคร งกรงสโขทย ไมใชของราษฎร

บคคลสามญจะทากน ทางเวยงจนทนกทาเหมอนกน คร นราษฎรสามญเหนเขา ขออนญาต

ใหราษฎรทาบาง กเลยเปนประเพณ"

"สวนพระผถกฮดถกสรง กไมเหนวาวเศษ ไดสาเรจอะไร สกหาลาเพศไปม

ครอบครวมกเลสถมเถไป ไมเหนวเศษวโสอะไร แลวพวกทานเปนฆราวาส อาตมาเปนพระ

ตกนามาฮดหวอาตมาๆ เปน สงฆ สรณ คจฉาม ของพวกทาน แทนทจะไดบญกลบเปนบาป

เสยอก"

มโยมคนหนงพดขนวา " ถาเชนน นวตถทานน ทานไมรบจะทาอยางไร"

ทานกบอกวา "ถวายสงฆส พระสงฆน งอยน เตมไปหมด"

โยมไดกราบเรยนถามวา "ถวายสงฆทาอยางไร"

"ใครเปนประธานกถวายองคน น อาตมาไมใชประธานนะ อาตมาพระจรมาอาศย

ช วคราว กทานมหาเสงไงเลา (คอ พระอรยคณาธาร (เสง ปสโส)-ภเนษกรมณ) จะถวายตอมอทานกได วางไวตอหนากได เปนบงสกล ไดบญมาก" ทานวา

"กลาวคาถวายไหม" โยมถามอก

ทานวา "กลาวทาไม มนษยรเร องกนอย วางไวขางหนากพอแลว จะรบพรหรอไมรบ กไดบญแลว ไดถวายทานแลว ถายงสงสยกเอาคนไป"

โยมวางไวเสรจ กเปนอนยต

บทเรยนอนมคา

เหตการณทจะนามาเลาตอไปน เกดขนขณะทานพกอยวดปาสทธาวาสเปนเวลา 15 วน

กอนจะจากวดปาสทธาวาสไป ชาวสกลฯ มขนอรามรชดากร ชอจาไมได นามสกล สคนธชาต ไดกราบเรยนทานพระอาจารยวา

"ขอนมนตใหทานพกนานๆ อยโปรดญาตโยมชาวสกลนคร ทานอยแตปามานานแลว โปรดชาวเมองดวย"

วาแลวกยกขนนมนตถวายทาน

ทานพระอาจารยตอบวา "อาตมาไมรบ อาตมาไมอย ไมมประโยชน สอยปาไมได"

โยมขนฯ พดขนวา "ไมมประโยชนอยางไรทาน"

ทานพระอาจารยตอบวา "กไมมประโยชนซ จะใหอาตมาส งสอนพวกทานใหเปนอะไร จะสอนใหฉลาด พวกทานกฉลาดแลว จะสอนใหพวกทานมศลมธรรม พวกทานกมแลว จะสอนใหพวกทานมกนมทานมใช พวกทานกมแลว หรอจะใหอาตมาสอนใหพวกทานเปนแทงทอง อาตมาสอนไมได อาตมาไมรบ อาตมาไมอย"

"ชาวบานนอกบานปา มอะไรหลายๆ อยางทเขายงขาดแคลน อาตมามเรองจะสอนเขาอกมาก ถาอาตมาไมไปสอน กไมมใครสอน น นเปนหนาทของอาตมา หรอใครจะไปสอนแทนอาตมา อาตมาตองไปสอนเขา เพราะไมมใครสอน" ทานวา

เรองนผเลาจาไมลม เปนบทเรยนอนมคา เพราะในยคนนไมมใครสอนจรงๆ นอกจากครสอนเดกเทานน เปนความจรงแท ๆ

อศจรรยปญญาถวน 5

ทานพระอาจารยอธบายคาวา ปญญาถวน 5 หมายถง อนทรย 5 พละ 5 ให ปญญามอยในทกอรยาบถ ทกกจกรรมทกอยาง นบตงแตการอยการกนการนงการหมการอยในบาน เกยวกบปจจยทง 4 ตองใชสตปญญาทงนน การใชสอยปจจย 4 จงสมบรณแบบ ถาขาดสตปญญา การใชสอยปจจย 4 นไมสมบรณแบบ เมอไมสมบรณแลวความบกพรองจงเกดขน ทกขกจะเสรมเขามา ทานวาอยางนน

เชน การใชจายทรพยน ถานอกเหนอไปจากพระพทธเจาบญญตแลวนะ ทรพยทจายไปไมคมคา ทานวานะ แลวทนประโยชนทสอน คอ สมปรายกตถะประโยชน จะเปน

สทธาสมปทา สลสมปทา จาคะสมปทา ปญญาสมปทา กยงอาศยปญญา แมแตในโลกตตระกเหมอนกน ถาขาดสตปญญาแลว ไมสามารถจะบรรลโลกตตระได

ฉะนนทกอยางปญญาจะตองเขาไปเสรมอยเสมอ ถาขาดปญญากหมายถงวา ทกสงทราทาไปในชวตประจาวนไมคมคา สญเปลา แมแตจะกวาดพนกด ในบรเวณบนบานกด ไมใชวากวาดแลวใหมนกระจดกระจายไป คอกวาดเอาไปรวมกนแหงใดแหงหนง แลวจงคอยเกบนาไปทงในทท งขยะนน

สวนการปดกวาดบรเวณวดนน ทานพระอาจารยมนสอนวา โดยปกตเราจะกวาดออกจากทอย เชน จากรอบกฏนออกไป เมอเรากวาดเสรจแลว กจะเปนบรเวณทเราพฒนาใหเปนวดหรอเปนลานวดแลว อนนกเปนสวนหนง

สวนทเลยขอบออกไปกจะเปนปาธรรมชาต ถาเรากวาดใบไมไปทบถมธรรมชาต อนนนคอ ขาดปญญาแลว เพราะแดนพฒนากใหเปนแดนพฒนา แดนธรรมชาตกใหเปนแดนธรรมชาต ทถกตองเราคอ จะตองปดกวาดจากแดนธรรมชาตเขามาขางใน แลวกกวาดขางในไปหาขางนอก และเกบเปนกองๆ ไว จะเผาไฟกใหรบสมเสย ปลอยไวลมจะพดไปได อกวธ คอ เราขดหลมไว เรากวาดแลวไปเทลงหลม หลมเตมกไปขดใหม

ทนหากวาเรากวาดออกไปเรอยๆ บรเวณรอบกฏเรานมนจะตาลงและขอบจะสงขน นนคอ ส งแวดลอมสกปรกแลว สงทเราพฒนากแปรรปไปแลว มนจะเปนคลายๆ กบกนกระทะ อนนนคอการขาดสตปญญาไดอยางหนง มนเสยอยางหนง

ทานมกเตอนอยเสมอวา กวาดเขาไปทาไม ทาไมไมกวาดออกมา มนไปกระทบกบสงแวดลอม หมายความวา ส งแวดลอมทมอย กใหอยไปตามของเขา เราอยาเอาไปใส ถาเอาไปใส มนจะกระทบสงแวดลอม พนทพฒนาแลวกอยในสภาพทพฒนาแลว พนทยงไมพฒนากใหเปนปา

ในปจจบนสวนมากจะเปนขอบโดยรอบ เพราะผทตามมาภายหลงเขาไมร จดประสงค ททานพระอาจารยมนปดกวาดอยางน มนมไดมเสยอยางไร นคอความไมเหมาะสม เพราะฉะนนจงวา อศจรรยปญญาถวน 5 เราจะทาอะไรสกอยาง เราตองมปญญาไปแทรกอยเสมอ ถาไมมปญญาเขาไปแทรก กหมายความวา ส งเหลานนไมสมบรณแบบตามคาสอนของพระพทธเจา คาสอนของพระพทธเจามทงอยางหยาบ อยางกลาง อยางละเอยด

นคอความหมายในเรองน

ทานพระอาจารยเปนผพอ

เรองการรบบรจาคปจจย 4 นน ดจะมขอบเขตคาวา "พอ" หรอพอละ (อล) ในกฏของทาน นอกจากสงจาเปนสาหรบใชสอยประจาวนแลว ไมมอะไรเลย ผเลาเคยเอาไตรจวรททานรบบงสกลไปเกบไวในหองทาน ทานไปเหนเขาดตะเพดผเลา

"ใครเอาอะไรมาไวท น "

"กระผมขอรบ"

"เหอะ เราไมใชหลวงตาสารโมบโลภมาก รบเอาหน ใครอยากไดกเอาไป" ทานวา

ผเลารบเอาไตรจวรออกไปทนท

แมการรบบรจาคทานของทานพระอาจารย เทาทผเลาเคยสงเกตมาหลายป ทานพระอาจารยจะเปดโอกาสใหผมศรทธาบรจาค ดจะเปนกาลเปนสมย เชน กาลกฐนภายใน 30 วน วสาขบชาเดอน 6เพญ ภายใน 3 วน คอ ขน 14-15 คา และแรม 1 คา กอนเขาพรรษาเรมตงแตเดอน 7 แรมคาหนง ถงเดอน 8 แรมคาหนง ยกเวนกรณพเศษบคคลเหลาน คอ หญงมครรภ คนชรา คนปวย และคนจะไปสนามรบ ทานจะอนญาตเปนพเศษ

ผเลาเคยเหนทานกวกมอเรยกเขามาเลย ถามบคคลไปถวายทานในกาลในสมยทวานเปดเตมท ใครทนกทน ใครไมทนกไมทน

นอกกาลถามคนมาถวายทาน ทานจะถามวา

"บตร ภรรยา สาม บดามารดาของทาน พอหรอยง อาตมา (บางททาน

เรยก "พระเฒา" แทนตวทาน) และภกษสามเณรรวมท งผาขาวทอยกบอาตมาพอแลว

ต งแตกาลกฐนน น ถาบตรภรรยาของทานยงไมพอ ใหทานบตรภรรยาของทานเสยกอน"

โยมกพดวา " กระผมอยากไดบญกบทานอาจารย"

ทานบอกวา "การใหบตรภรรยา บดามารดากไดบญเหมอนกน"

บตรภรรยาบดามารดา เปนหนาทของกลบตรผครองเรอน ตองรบผดชอบ ทานคงประสงคใหกลบตรเอาใจใสกอนจะใหใคร ใหนกถงทานเหลานกอน

ในความรสกของผเลา ทานพระอาจารยคงมงผลประโยชนของเศรษฐกจในครอบครวชาวบานมาก ตองการใหชาวบานมกนมใช จงไมรบกวนชาวบาน เปนอยอยางสมถะจรงๆ เมอมเศรษฐหรออสรชนมาถวายทานทานพระอาจารย กลบไปแลวทานมกบนให ผเลาฟงวา

"พวกนมนมาอวดม งอวดมตอเรา"

นกวาทานพระอาจารยยนดจะไดของดๆ ราคาแพง ไดมากๆ ทานกลบวา มาอวดมงอวดมกบทาน

ทานพระอาจารยมนเคารพนบถอใหเกยรตคณะปกครองบรหารทงสองคณะ (ธรรมยตและมหานกาย) ทานไปอยบานใดตาบลใด จะแจงใหเจาคณะตาบลนนทราบเสมอทงสองฝาย หากจะมการกอสราง จะปรกษาและขอความเหนจากผปกครองเสยกอน เหนดแลวจงทา ทานเปนบคคลถอมตน ไมถอวาเปนผมบญหนกศกดใหญ มคนนบหนาถอตามาก ทานไมลมตววา ทานกมาจากเดกทองทง

เมตตาชาวภไท

ผเลาเคยสงเกต ดทานจะไมคลกคลดวยกบบคคลผมกเอา

เปรยบ ขมเหง รงแกสตว โดยเฉพาะพวกฉอราษฏรบงหลวง ถงไมมใครบอกทานๆ กร เขาไปหา ทานจะเฉยๆ ไมคอยพดดวย ไมยนดตอนรบ

สวนชนตางชาตตางภาษา กมพมาททานจะยอมรบและเคยไปจาพรรษา สวนชาวยโรป ดจะเมตตาชาวรสเซยเปนพเศษ เพราะเหตใดกสดวสยจะเดาได

สวนภมประเทศทไมเปนสปปายะแกทาน หากไมมความจาเปนแลวทานกจะไมไป เชน อบลราชธาน ผเลาไดกลาวไววา หลงจากทานกลบจากลพบรสกรงเทพฯ แลว ทานพระอาจารยไดสนทนากบทานเจาคณอบาลฯ (จนทร สรจนโท) วา มวาสนาจะสอนหมไดไหม แลวทานกกลบอบลฯ ไปยงวดพระอาจารยเสาร พรอมดวยพระอาจารยสงหและพระมหาปน

ระหวางเดนธดงครกขมลอยถ นอบลฯ ถกตอตานจากชาวบานอยางแรงดวยวธการตางๆ สารพด ทานวา จงไดชวนพระอาจารยเสาร มงหนาสมกดาหาร คาชะอ หนองสง ถนนเปนทอยของชนเผาภไท สถานทสปปายะ เหมาะแกการแสวงวเวก และชาวบานกใหความอปถมภบารงดวยศรทธาและเลอมใส ตงแตเบองตนแหงชวตจนกระทงเบองปลายแหงชวต กไดอาศยชนเผาภไทนแหละ

บางคนสงสยไดกราบเรยนถามทานวา เหตใดทานพระอาจารยมกอยกบพวกภไท ทานตอบวา

"เพราะชาวภไทวางายสอนงาย"

ศษยของทานทเปนชนเผาภไทมชอเสยงหลายรป เชน พระอาจารยฝน อาจาโร พระอาจารยสม พทธาจาโร เปนตน

ทานเจาคณอบาลฯ (จนทร สรจนโท)

ทานไดกลบไปอบลฯ สองครง ครงแรกกลบไปสงมารดา กอนขนไปเชยงใหม ครงทสองไปทาฌาปนกจศพทานพระอาจารยเสาร หลงจากนนกไมเคยไปอกเลย

รอยพระพทธบาท

ทานพระอาจารยเคยเลาใหฟงถงเรองรอยพระพทธบาท ทอยจงหวดสระบรวา เปนรอยพระพทธบาทแท ตามตานานปรมปราวา ประทานแกฤาษหรอนายพราน แตทานพระอาจารยวา ทรงประทานไวแกสามเณรเรวตะ ผเปนนองชายพระสารบตร

ทานพระอาจารยเคยไปนมสการเลาวา มมณฑปทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงสรางไวมคนเฝารกษา ทานอยากดภาพมงคล 108 ในรอยพระพทธบาท แตคนเฝาไมยอมเปด อางวาไมไดรบพระบรมราชานญาต เลยไมไดด ทานวา

สวนรอยท 2 ชอวา "พระบาทฮงฮง" (รงเหยยวใหญ) พระพทธบาทน ประดษฐานอยทโยนกประเทศ อยทเมองเชยงตง ประเทศพมา

รอยพระบาทนประทานแก อชตฤาษ ซงเปนพระโพธสตว จะมาตรสรขางหนา เคยเปนพระสหาย สงเคราะหกนมาหลายภพหลายชาต ประทานไวบนแผนหน

ความวา หลงจากเสดจเยยมฤๅษ ไดสนทนาราเรงกนแลว ฤๅษไดถวายผลไม พรอมทงตมนากระดกสตวถวาย กอนเสดจกลบ ฤๅษขอรอยพระบาทไวเปนทระลก

พระองคตรสถาม "จะไวท ไหน"

ฤๅษกราบทลวา "บนแผนหนมรงเหยยวใหญอาศยเลยงลกอย"

พระองคตรสถาม "ทาไมจงใหประทบไวท น น"

ฤๅษกราบทลวา " ในวนฝนตก ไมไดออกไปหาผลไม ขาพระองคไดอาศยเกบ

กระดกสตวมาตมบรโภค ถาพระองคประทานรอยไวท น น วนทข นไปเกบกระดกสตว จะได

ทาความสะอาด และกราบนมสการดวย"

พระบาทฮงฮง เรยกตามภาษาทองถนเชยงใหมกบเชยงตง พระอาจารยมนเคยไปกราบนมสการ เลาใหฟงวา พระบาทฮงฮงนอยบนแผนหนทตงข นไป ไมมทางขน เจาเมองเชยงตงทาบนไดเวยนขนไปแตนานแลว บนไดตอนกลางตอโซใสพอไดปนขนไป แตผหญงหรอคนไมแขงแรงขนไมได พระอาจารยมนตงใจจะขนไปพกภาวนา แตพอขนไปแลว

แผนหนนนเหมอนหลงชาง ไมมทใหพก บรเวณไมกวาง ประมาณ 10 วา รอบปรมณฑล เอาบรขารไปดวย พะรงพะรงลาบาก ขากลบ นาเอาบรขารพะรงพะรงกลบลงมา ถาพลดตกลงมาคงไมไดกลบบานเรา

เรองพระพทธบาททานเลาแคน

ความสมบรณพรอมของประเทศไทย

เรองอรยบคคลน ทานพระอาจารยปรารภไวหลายสถานทหลายวาระ ตางๆ กนแลวแตเหต

ทานเลาวา ชาวพทธมหลายประเทศ แตจะขอกลาวเฉพาะใกลเคยง เขมร ลาว เวยดนาม และพมา นอกนไมกลาว

ทานพระอาจารยบอกวา "เราไมไดวาเขาเหลาน น แตไดพจารณาแลว ไมมกวา

ไมม มกวาม"

ทานพระอาจารยหมายถง พระอรยบคคลในประเทศเหลาน มทประเทศพมาเพยงคนเดยว คอ หมบานททานไปจาพรรษา เปนผาขาว ทผเลาเคยเลาวา บตรสาว บตรเขย

และบตรชายของตาผาขาวนนละ ทมาจดเสนาสนะของบดาเขาถวายทานพระอาจารยและทานเจาคณบญมน ครงจาพรรษาทประเทศพมา

ทานวา "ยกเวนสยามประเทศแลวนอกน นไมม"

"สาหรบสยามประเทศ ต งแตบดน นมาจนถงปจจบน มตดตอมาโดยไมขาดสาย

ท งคฤหสถชายหญงและบรรพชต แตมรรคข นตนคฤหสถมากกวา ท งปรมาณและมสกขา

นอยกวา"

ทานเลาตอไปวา เราไมไดวาเขา เราไมไดดหมนเขา เพราะประเทศเหลานนขาดความพรอม คอ คณสมบตหลายอยาง เชน เรองอกขระ ทไมเปนพทธภาษา คอ ฐานกรณวบต และองคประกอบอยางหนงทขาดไมได คอ องคพระมหากษตรยของประเทศทนบถอพระพทธศาสนานกสาคญ ขาดไมได ถาขาดไป อรยบคคลกขาดไปดวย

ทานพระอาจารยวา เมอพระพทธเจาจะทรงประกาศพระศาสนา ทรงหาหลกคาประกนอนมนคง คอ มงไปทพระเจาพมพสาร ความสาคญอนนมมาตลอด หากประเทศใดไมมองคประกอบน ซ งเปนเอกอครศาสนปถมภก กปฏเสธไดเลย

เปรยบเหมอนกบกอนเสา 3 กอน กอนท 1 คอ ความเปนชาต กอนท 2 มศาสนาพทธเปนศาสนาประจาชาต กอนท 3 มองคพระมหากษตรยเปนเอกอครศาสนปถมภก หากขาดไปกอนใดกอนหนง กจะขาดความสมบรณไป ไมสามารถจะใชนงตมแกงหงหาอาหารได

เหตทผฟงเทศนไมยอมลกหน

ตลอด 30 กวาป ททานพระอาจารยแนะนาสงสอนพทธบรษทชาวไทยมา ดทานจะแนะนาสงสอน แนวประโยชนทง 3 ทพระพทธเจาตรสไวนน ถอเปนหลกสาคญพอๆ กน ไมย งหยอนไปกวากน ทกครงแหงพระธรรมเทศนา ทานจะไมละประโยชนทง 3 ทงอางทมาในพระสตร พระวนย และพระอภธรรมไปพรอมๆ กน

ศษยของทานทไดเขยนไดเลาประวตของทาน มกเลาแตหลกเปนสวนมาก เขยนหรอเลาปลกยอยนอยมาก แตศษยเกากาลงจะเลาน จะเลาทงเหตและผล พรอมทงทมาทไปพรอมๆ กน พอเปนการเกอกลเพอความสขแกผไดฟงเปนทตง

ทานพระอาจารยจะแสดง ศล สมาธ ปญญา วมตต วมตตญาณทสสนะ มรรคผล นพพาน อนเปนสมปรายกตถะและปรมตถะกด จะนาประโยชนทง 2 นมาเปรยบเทยบกบทฏฐธมมกตถะประโยชน แบบสมพนธเปนวงจรหรอวฏจกรเสมอ เพอเปรยบเทยบ

เหตนธรรมของทานพระอาจารย ผฟงไมยอมลกหน ถาทานเทศนไมจบจะไมยอมลกหน เพราะชวนฟงตลอด และคลายเปนของงาย เหมอนปอกกลวยเขาปาก นาไปปฏบตกเปนผล ประสบความสาเรจจรง ตามสมควรแกการปฏบต

ขอกลาวถง อปนสยและปฏปทา ของทานพระอาจารยกอน ผเลาสงเกตวา ทานมความเปนอยแบบเศรษฐกจสมพนธ และพลานามยพรอมมล กลาวคอ มกนอยสนโดษ ไมระคนดวยหม แสวงหาวเวก ปรารภความเพยร เทยวบณฑบาตเปนวตร นงหมผาบงสกล ฉนหนเดยวในบาตร และอยปาเปนวตร เสมอตนเสมอปลายจนทานละสงขาร

ปฏปทาและวตรทกลาวมาน ผเลาเคยถวายความเหนใหเวนในวตรบางขอ เชน ฉนหนเดยว ทานกไมยอม ทานบอกวา หนเดยวกมคาเพยงพอแลว ทานมกยกเอาพระมหากสสปะ มาเปนอทาหรณบอยๆ

ทานแสดงถงประโยชน 2 คอ ประโยชนเปนทไปพรอมในเบองหนาและประโยชนอยางยง คอ พระนพพาน ทานจะยกมาเปรยบเทยบกบประโยชนในปจจบน เปรยบดวยการทานา หวงผล คอ ขาวสก เพอใชบรโภค

ทานกลาววา ในปจจย 4 เหตทเอาผาหรอเครองนงหมเปนขอ 1 นน เพราะคนเรา

เกดจากครรภมา หลงจากชาระสะอาดแลว จะเอาผารองรบกอน สวน 3 อยาง คอ เศรษฐกจ ปจจยอนและครอบครว จงตามมา

ทานวาปจจย 4 สาหรบบรรพชต พระพทธเจาทรงถอเปนพนฐานของมรรคผลธรรมวเศษทพระองคตรสร ตลอด 45 พรรษาทตรสเทศนาแกพทธบรษท จงทรงแสดงเปนอเนกปรยาย ทงพระสตร พระวนย และพระอภธรรม

สาหรบคฤหสถนน พระพทธเจาทรงแสดงทงคณและโทษ ดงสมเดจพระมหาสมณเจาฯ ทรงแสดงไวในหนงสอนวโกวาท ภาคคหปฏบต ตงแตจตกกะ คอ หมวด 4 ถง ฉกกะ คอ หมวด 6 อยากรรายละเอยดโปรดคนดไดในหนงสอนวโกวาท

จะกลาวตามแนวทานพระอาจารยมน พอเปนตวอยาง

ผทานาจะไดผล คอขาวสก นามาบรโภคอยางอรอย อมหนาสาราญ พรอมบตรและภรรยานน เรมตงแตการไถ หวาน ตองหมนเอาใจใส เมอปกดาแลวกคอยดแลคนนา นา หญาทเปนศตรขาว และแมลงตางๆ โดยนาอยาใหขาด

ทานพดเปนคาพงเพยวา นานาลด นานาลวง นาหมาเหาเมย หมายความวา นาทคนนาขาด คนนารว นาไมมขงอย ขาวกไมไดผล ขาวไมพอกน อดอยากขาว เมยกหาของฝาก ยคโบราณมไต ชาวอสานเรยกวา กระบอง (ขไตมดรวมกน 10 ทอน เรยกวา ลมกระบอง) นาไปแลกขาวบานอน หมากเหา จงกลาววานาหมาเหาเมย เพราะนาขาดการดแล ขาวจงไมพอกน

อนนเปนเรองความเจรญในแบบเศรษฐกจครอบครว

สวนเรองความเสอมทางเศรษฐกจ ทานแสดงไววา อตถ ทโต สรา ทโต อกขา ทโต ปาปมตโต จโย นโร ลทธ ลทธา วนาเสต ความเปนนกเลงหญง การเปนนกเลงการพนน การเปนนกเลงสรา การคบคนชวเปนมตร ผใดประพฤตเชนน ทรพยทไดกจะเสอมไป ทานเทศนอยางนบอยๆ ขอเลาพอสงเขป

ลลาแสดงธรรมของทานพระอาจารย

ทานพระอาจารยมนเทศน ผฟงไมลกหน เพราะลลาการแสดงธรรมของทาน มอางคมภรบาง เชน ธรรมบท ขททกนกาย หนงสอทกลาวถงพระพทธเจาทรงแสดงธรรมแกบคคลนนทนน เปนตน

หากแสดงแกบรรพชต คอ พระทเขาไปนมสการฟงธรรมเปนครงคราว หรอศษยทอยประจา ดจะอางองคมภรมากเปนพเศษ โดยเฉพาะหนงสอททรงรจนาโดยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณว

โรรส เชน บทสวดตางๆ ทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ ทรงแสดง มจตรารกขกมมฏฐาน เปนตน สวนของสมเดจพระมหาสมณเจาฯ นน จะเนนนวโกวาท วนยมข และพทธประวต

พทธประวตนน จะไมละเลยแมแตครงเดยว

ลลาการแสดงธรรมตางๆ ของทานพระอาจารยมน ทานเอามาจากพระไตรปฎกบาง แมในคมภรในนทานตางๆ เชน คมภรพระเวสสนดร อณหสสวชยสตร ปญญาปารมสตร หรอพระนพนธตางๆ ของสองพระองคดงกลาว กนามาแสดง ทานมไดแสดงเปนอยางอน แตทาไมศษยและผฟงจงเคารพเชอฟงและเลอมใส

ทานวา "ธรรมะของพระพทธเจาเปนสจธรรม

สามญชนพด มคาเทากบ สามญโวหาร

กลยาณชนพด มคาเทากบ วสามญโวหาร

พระอรยเจาพด เปนพระอรยโวหาร

มคาตางๆ กนดงน เปรยบดวยขาว เปลยนใหมรสชาตย งหยอนกวากนได"

ทเลามานคอ สตรประจา ปฏปทาของทานพระอาจารยมน ทานพระอาจารยเสาร

ยกยองพระมหาเถระ

สมเดจพระมหาวรวงศ (อวน ตสโส) เปนพระมหาเถระอกองคหนงททานพระอาจารยยกยอง ดวยคณสมบตพเศษ

- เปนนกปกครองชนเยยม

- มความซอสตย

- มผลงานทผบงคบบญชายอมรบ

- มความขยนและอดทนสง

- ทานเปนพระโพธสตวไมใชพระอรยเจา

ขอ 1 ไมกลาวถง คนทวไปกร ขอ 2 ทานเปนธระสนองงานใหคณะสงฆ ตงแต

อาย 23 ปมาตลอด ผลงานเปนทยอมรบของผบงคบบญชา เปนผมความอดทนสงและขยน ประวตศาสตรไดจารกไวในทาเนยบพระเถระฝายบรหารวา ไมมใครเทยบเทา

สมยไปเปนเจาคณะมณฑลจาปาศกด ตองเดนทางดวยเทาเปลาจากจาปาศกดส

กรงเทพฯ เพอรายงานราชการคณะสงฆ และใหคาแนะนาในการทามาหากนแกชาวบาน อน

เปนนโยบายของ 3พระองคพอลก (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส) ทให ไวแกคณะสงฆในสมยนน แมทานพระอาจารยกยดถอมาตลอด ดงคาอบรมศษยผจะออกแสวงวเวกวา การสอนคนหมายถงสอนชาวบาน ตองสอนปากสอนทองใหเขาอมกอน จงสอนศลธรรม

สมเดจฯ นาคณะเดนทางจากจาปาศกด มาถงชองเมกจะเขาเขตอบลราชธาน บงเอญพระทรวมเดนทางมาดวยกน ลมปวยเสยชวตลง เหลอโยมคอยนาเสบยงเดนทาง 2 คน เดนทางมาดวยกน 4 คน ตายเสยคนหนง ชวยกนหาฟนเผาเสรจแลว หอกระดกใสยาม สะพายมามอบแกมารดาบดาของเธอ ทงหนกกระดกตนเอง แลวยงหนกกระดกเพอน ทานพระอาจารยเลาไปหวเราะไป ทานชมเชยความอดทนสงของสมเดจฯ มาก สมเดจฯ ทานปฏบตหนาทมาจนแกเฒา ไดพกไมกปกมรณภาพ

(สมเดจพระมหาวรวงศ (อวน ตสโส) เกดเมอ พ.ศ.2410 ทจงหวดอบลราชธาน อปสมบทเมอ พ.ศ.2430 ทวดศรทอง โดยมทานพระเทวธมม (มาว) เปนพระอปชฌาย มรณภาพเมอ พ.ศ.2499 ณ วดบรมนวาส กรงเทพฯ สรรวมอายได 89 ป - ภเนษกรมณ)

สมเดจพระมหาวรวงศ (ตสสเถระ

อวน)

ความเปนมาของมตโตทย

สมยทอยวดปาบานหนองผอนน เวลาไดฟงทานพระอาจารย

พดคาใดซาแลวซาอก เปนทพอใจ ผเลากจะนามาเขยนซา แมแตทานอาจารยวรยงค ทานอาจารยวน กมความคดแนวเดยวกน ทง 2 องค เขยนแลวกเอามาวางไวใหขางทนอนของผเลา เปนลกษณะคลายๆ กบบนทกความเขาใจ หรอบนทกความจาเพอกนลม

เหตทมาเปนหนงสอมตโตทยนน เนองจากเจาคณพระอรยคณาธาร (เสง ปสโส) ขณะนนทานเปนรองเจาคณะภาค ทานมาตรวจราชการ และไดไปกราบนมสการทานพระอาจารยมน ทานพกอย 3 คน ทกฏของผเลา ตอนพกกลางวนทานไปเหนบนทกนกเลยเอามาอาน พออานเสรจ เรากข นไปปฏบตทานเจาคณฯ เพราะเคยเปนลกศษยทาน ทานสอนบาลให

ทานเจาคณฯ ถามวา "อนนใครเขยนละ"

"เขยนหลายคนขอรบกระผม"

"มใครบาง"

"มกระผม ทานอาจารยวรยงค และทานอาจารยวน ขอรบกระผม"

"เออ...ดมาก เราจะเอาไปพมพ"

"แลวแตทานเจาคณ ขอรบกระผม"

ดวยความเคารพ เพราะทานมบญคณ

ทานจากไปประมาณสกสามเดอน กมหอหนงสอสงมา ในนามของทานพระอาจารยมน ผเลานาไปถวายทาน

"อะไรน น" ทานพระอาจารยถาม

"กระผมกยงไมทราบ เพราะยงไมไดเปดด แตวาคลายๆ กบหนงสอ"

"เปดดซ"

คอ ลกษณะนสยของทานพระอาจารยมนนน ทานไมใหพดตรงๆ ถายงไมไดดเสยกอน ไมใหพดวาอะไรอยขางใน เราจะไปบอกวา หนงสอ ทานไมเอา

แมแตเครองใชไมสอยบรขารทผเลาเปนพระภณฑาคารก (ผมหนาทรกษาคลงเกบ

พสดของสงฆ -ภเนษกรมณ) เวลาพระสงฆไปขอสบง จวร เพอผลดเปลยนนะ

ทานจะถามวา "วายงไง ทองคา มไหม"

พระอรยคณาธาร (เสง ปสโส)

กตองบอกวา "กระผมยงไมไดด จะลองไปดเสยกอน อาจจะมกได"

ตองพดอยางนน ถาเราจะไปรบโดยตรงออม มถมไป มเยอะแยะนะแหละ เดยวทานตะเพดเอา ทานไมใหพดตรงๆ ทานใหพดดวยสตปญญา ลกษณะคลายๆ กบพดเลยบๆ เคยงๆ ไป ถาพดเลยบเคยง ทานกทราบเองวา ของนนอย แลวเรากเชอมนวามนม แตถาเรายงสงสยวามอย กตองบอกวา

"ขอโอกาส ครบาอาจารย กระผมยงสงสยอย ขอไปดเสยกอน" ตองบอกวายงสงสยอย

ถามกบอก "กระผมยงไมไดเปดด อาจจะมกได"

ททานใหพดอยางนนนะเปนคาสอน เพอฝกสตปญญาของสานศษย ใหมสตดวย ใหมปญญาดวย ถามปญหาเกดขน คาทเราพดออกไป ถาจะเปนโทษแกเราถงขนโรงขนศาล เรากสามารถทจะเอาตวรอดได เพราะฉะนนทานถงไมใหพดตรง

เหมอนอยางเราพดวา "ทานครบาอาจารย วนนไดปลานามาใสบาตรนะ นมนต

ทานฉนลาบ ฉนกอยนะ"

พระฉนไมได ผดพระวนย เพราะออกชอโภชนะทงหา ทานคงจะถอหลกนแหละ

หลงจากทานรบหนงสอมาแลวจงเปดด

"เอ เราเคยไดยนเจาคณอบาลฯ พดวา คณม นเธอเทศนาดวยภาษามตโตทย

เปนมตโตทย ภาษามตโตทยเปนคาพดของเจาคณอบาลฯ แลวทาไมจงมาเปนชอหนงสอ

อนนละ ไดมาจากไหน"

ผเลา "ทานเจาคณอรยคณาธารไปคนพบจากทนอนของกระผม"

ทานฯ "ใครเขยนละ"

ผเลา "เขยนหลายรป โดยเฉพาะอยางยง คอ ทานอาจารยวรยงค เพราะทานเปน

ผนาในการเขยน พวกกระผมกไดเขยน ทานวนกไดเขยน ผดถกขอโอกาสครบาอาจารย

กระผมยอมรบผดทกอยาง"

หลงจากทานฉนจงหนเสรจ ทานกเขาหอง ผเลากข นไปปฏบตทาน นาหนงสอขนไปถวาย เปนเวลาททานจะตองพก แตทานไมพก อานตอจนกระทงถงเวลาททานฉนนาชา ผเลาขนไปทาขอวตร ทานกบอกวา

"เออ ดเหมอนกนนะ เปนเทศนาคายอ ผมปญญาพจารณา

ได" ทานวาอยางนน

หนงสอมตโตทยทพมพแจกในงานถวายเพลงศพของทานพระอาจารยมนนน กมของทานอาจารยวรยงคเปนบทนา ตอจากนนกเปนของหลวงตาทองคาเปนอนดบ 2 อนดบ 3 คอ ทานอาจารยวน ทานทงหลายทไดอานหนงสอมตโตทย กคอหนงสอททานพระอาจารยมนไดตรวจทานแลว เปนของททานยอมรบแลววา ดอย เพราะวาเทศนาเปนคายอ แตผมปญญาก

พจารณาได

ทานมกจะพดเสมอเรองคาของศนย ทานเปรยบถงพระนพพาน นพพาน ปรม สญญ พระนพพานเปนสญอยางยง

"ศนยทาไมจงมอย ทองคา ลองเขยนดซ"

1-2-3-4-5-6-7-8-9-0

ธรรมดาเลขนนมอยเกาตวใชไหม ทมนนบได บวกลบคณหารกนได สวนเลขศนยมนอานได มนมอยแตไมมคา ฉะนนเอาไปบวกลบคณหารกบเลข 1 ถง 9 กไมทาใหเลขจานวนนนมคาสงขน แตศนยกยงมอย เมอนาไปตอกบเลขอน เชน 1 กจะกลายเปน 10 แตศนยอยตามลาพงกจะไมมคา

เปรยบเหมอน ฐตภตง คอ จตดวงเดมทมอยเปนอย แตถกหอหมดวยอวชชา

ตณหา อปาทาน เมอชาระดวย ศล สมาธ ปญญาแลว เปน ฐตญาณง จตคอผรวาสญจาก

อาสวะ และรวาสญจากอาสวะกเปนบรมสข พนจากทกขท งปวง ดงคาวา นพพาน ปรม

สข พระนพพานเปนสขอยางยง เปนคกนกบ นพพาน ปรม สญญ

พระพทธเจารวมทงพระสาวก หลายหมนหลายแสนองค เขาสพระนพพาน เพราะพระนพพานไมมทเตม วางอยตลอด อยากลวพระนพพานเตม พวกเราจงเรงไปสพระนพพานเหมอนกบพระพทธเจาเถด พระนพพานไมเตมหรอก ทานวาอยางนน

มแตพวกขเกยจ กสโต หน วรโย ทานพดเปนภาษาบาล

ตายแลวเกด เกดแลวตาย ไมมทส นสด แกใหตกเนอ แกบตกคาพกเจาไว แกบ

ไดแขวนคานาตองแตง แกบพนคากนยางยาย คายางยายเวยนตายเวยนเกด เวยนเอา

กาเนดในภพท งสาม ภาพท งสามเปนเฮอนเจาอย ตายแลวเกด เกดแลวตายไมมทส นสด

เหมอนกบศพทบาลทวา สงสาเร อนมตตคเค ในสงสารมเบองตนและทสด อน

ใครๆ กตามไปรไมไดแลว นอกจากพระสพพญ�เจาเทานนจะรได เพราะอาศยอะไร เพราะอาศยอวชชาตวนแหละหมหอ จงไมร

พระอาจารยว รยงค

เวลาทานมอารมณสนกๆ กจะพดกบพวกเรา ดวยภาษาพนๆ ธรรมดา ไมใชวาทานจะพดพราเพรอ บางททานอาจจะพจารณาวา บคคล สถานท วตถ นนละ เรายงไมได พดใหใครฟง ทานกจะถอโอกาสจงหวะเวลานนพด เกยวกบพระแกวมรกตเอย เกยวกบพระนครปฐมเอย อะไรทานองน

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๕




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

การครองผา - สผา

ทานพระอาจารยเลาวา การครองผาแบบพาดบาขางเดยว แลวมผารดอกน น เปนพระราชบญญตช วคราว ตราขนกอนกรงศรอยธยาจะแตกประมาณ 100 ป สาเหตมสงครามตดพน รบกนบอยครงกบทหารพมา พวกจาร

กรรมพมาแตงตวเปนพระเขามาสบราชการลบ รบคราวใดแพทกท ผดสงเกต พระพมามกเขามาในกองทพ ไทยคดวาเปนพระไทยจงรบแพ จงตราพระราชบญญตข นมา ใหพระไทยหมอยางวานน พระพมาทเขามา กคอจารบรษนนเอง ไมใชพระ เมอศกสงครามเลกแลว กยกเลกพระราชบญญตดวย แตสมยนนการคมนาคมไมสะดวก คาสงไมทวถง จงถอกนมาจนบดน

เรองสผานน ทานพระอาจารยเลาวา สผาน นพระวนยกลาวไวอยางชดเจน คอ ส

กรก สเหลองหมน สเหลองคลา และสอนโลมอกสองส คอ สเหลองแก และสมะเขอสกแก

ทานวา กอนเราจะเสยกรงใหพมาประมาณ 100 ป การรบราฆาฟนดจะรนแรงยงข น ซงเราจะสงเกตไดจากพระพกตรของพระพทธรป มพระลกษณะเครงขรม เขมแขง เอนเอยงไปทางดราย ซงหมายถง ใจเตรยมพรอมรบศกอยตลอดเวลา หากเกดมการรบกน

การฟนฟศาสนาในประเทศไทย

เรองพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาล

ท 4 น ทานปรารภหลายวาระหลายสถานท ทานพระอาจารยเลาวา สมยหนง เมอพระเจาปเสนทโกศลเขาเฝาพระพทธเจา ทพระเชตวน พระพทธเจาทรงปรารภถงความชราภาพของพระองคทงสองวา

"ตถาคตและพระองคกยางเขาสวยชราแลว ไมชา

ตถาคตกจะปรนพพาน และกเชนกน พระองคกจะเสดจ

สวรรคต ตถาคตไมกลบมาสภพนอก สวนพระองคเปนหนอ

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ รชกาลท 4








เนอพทธางกร และเปนพระสหายของตถาคต ยงตองกลบมาสรางบารมตอ ถาคราวใด

ศาสนาของตถาคตเสอมลง ขอพระองคทรงกลบมาฟนฟดวย"

ตอมาไมนาน พระโอรสวฑฑภะกอการกบฏขนในแผนดน พระเจาปเสนทโกศลไดเสดจหนไปยงแควนมคธ เพอขอความชวยเหลอจากพระเจาอชาตศตร แตพระองคเสดจไปไมทน ประตเมองถกปดลงเสยกอน ดวยความชราภาพและเหนอยออนจากการเดนทาง พระองคกเสดจสวรรคตอยางเดยวดาย ไรญาตขาดมตร ทศาลาทพกคนเดนทางนอกประตเมอง นแหละหนอ สงสารวฏ มเบองตนและทสด อนใครๆ กตามไปรไมได

พระพทธเจาคงจะทรงเหนเหตอนน จงตรสกบพระเจาปเสนทโกศลอยางนน ทาน

พระอาจารยเลาวา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว กคอ พระเจาปเสนท

โกศล น นเอง ทมาทรงฟนฟพระพทธศาสนาเมอถงจดนน

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว เปนนกเสรมสราง นกฟนฟ นกบรณะ นกปฏสงขรณ ทรงทาสงทชารดใหดข น ทาสงทผดจากของเดมใหเขาสทเดม ถาจะเปรยบเทยบกเหมอนการซอมบารงวตถใชงานทเสอมสภาพ ใหมสภาพใชงานไดเหมอนเดม ผเลาจะไมกลาวโครงสรางฟนฟ เพราะประวตศาสตรไดบนทกไวมากแลว จะกลาวเฉพาะผลงานดานการศกษา การพระศาสนา และการปกครองแผนดน ภาษาองกฤษกตรสไดเปนคนแรกของชาวไทย ภาษาบาลกเปนพระมหาเปรยญ ทรงรจนาพระคาถาและพระปรตรตางๆ ไวมาก มอรรถรสอนลกซง และทรงเปนนกวทยาศาสตรสาขาดาราศาสตรตดอนดบโลก

การปรบปรง เสรมสราง บรณะปฏสงขรณ พระพทธศาสนาใหเจรญกาวหนา ทงดานการศกษา การปกครอง การปฏบต จนเปนทยอมรบกนในปจจบนน มสาเหตและปจจยหลายอยาง โดยเฉพาะภยแหงสงครามเปนภยใหญ

ทานพระอาจารยเลาวา กอนเราจะเสยกรงใหแกพมาประมาณ 100 ป การรบราฆาฟนดจะรนแรงยงข น ซงเราจะสงเกตไดจากพระพกตรของพระพทธรป มพระลกษณะเครงขรม เขมแขง เอนเอยงไปทางดราย ซงหมายถง ใจของชาวอยธยาเตรยมพรอมรบศกอย

ตลอดเวลา หากเกดมการรบตดกนเกดขน ชายทกคนตองเปนทหารออกรบ หญงทงสาวทงแกกตองรวมออกรบ สงเสบยง ไถนา ดานาสารพด แมแตพระสงฆกคงจะระสาระสายชวยอยดานหลง จนกระทงกรงศรอยธยาแตก

ความเปนผแพมแตทกขกบทกข เจบปวยจากการเหนดเหนอยในสงครามเอย

บาดแผลจากคมหอกคมดาบเอย อดอยากเอย ซากศพทงเดก ผใหญ ชายหญง ทงตายเกาตายใหม เรองเหลานคอเหตแหงความเสอมของศาสนา ทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงเรมมาฟนฟ

ทกทานยอมรบผลงานของพระองค วาตามความจรงในปจจบน การศกษา การ

ปกครอง การปฏบต ลวนเปนผลงานของพระองค การศกษาวทยาการทางพระพทธศาสนาก

ด การปกครองคณะสงฆกด การปฏบตตามพระพทธบญญตทรงพระวนยกด การเจรญแสวงหาวเวกเดนรกขมลธดงคกด พระองคทรงทาเปนแบบอยาง ครบถวนสมบรณ พอเปนตวอยางใหคนรนหลงได แมทานพระอาจารยมนกยอมรบวาไดแบบอยางมา รองจากครงพทธกาล กมพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวนเปนแบบฉบบตลอดมา

เมอครงพระองคเสดจจารกธดงคจากกรงเทพฯ มงหนาสสโขทย ไปตามฝงลมแมนาเจาพระยา คาทไหนกปกกลดพกตามชายทงชายปา ใกลอปจารคาม เจรญสมณธรรม หากมชาวบานมาฟงธรรม กแสดงธรรมใหฟง ใหไดประโยชนทงตน ผอ น และพระศาสนาไปพรอมๆ กน

พอถงสโขทย กาลงหาทพก ชาวบานกมากราบถวายพระพรวา มดอนแหงหนงเปนดอนศกดสทธ ปกตชาวบานไมยนยอมใหเขาไป เพราะเคยมพระเขาไป แลวแสดงกรยาไมเหมาะสมตอสถานทนน ทาใหชาวบานเจบปวยเดอดรอน แตพระองคทรงรบรองกบชาวบานวา นคอเจาของปาดอนนน หากมการเจบปวยเกดขน พระองคจะตายแทน ชาวบาน

กยนยอม อาราธนานมนตพระองคไปพก เดนจงกรมเจรญสมณธรรมทนน พระองคไดไปพบหลกศลาจารกของพอขนรามคาแหงโดยบงเอญ ขากลบทรงนากลบมาไวทกรงเทพฯ

นคอตวอยางการออกจารกธดงคกมมฏฐาน ททรงทาเปนแบบอยางมาจนทกวนน

(พระเจาปเสนทโกศล เปนพระโพธสตวทไดรบลทธพยากรณแลววา ภายหนาจะมาตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนลาดบท 3 เมอนบพระเมตไตรย เปนลาดบท1 และจะมพระนามวา พระธรรมราชา - ภเนษกรมณ)

บคลกพเศษของทานพระอาจารย

ทานพระอาจารยมน ภรทตโต เปนผมปฏปทามกนอย สนโดษ ไมระคนดวยหม แสวงหาวเวก ปรารภความเพยร ตงแตวนบรรพชาอปสมบท จนกระทงวาระสดทาย เรยกวา

ครบบรบรณ เหมอนกบวา เมอมเหตกตองมผล ผล คอ ศล สมาธ ปญญา วมตต วมตตญาณทสสนะ อนนเปนผลของความมกนอย สนโดษ ไมระคนดวยหม แสวงหาวเวก ปรารภความเพยร ทานพระอาจารยมน ทาไดสมาเสมอ ตงแตเบองตนแหงชวต จนกระทงบนปลายชวต

ธดงควตรของทาน คอ บณฑบาตเปนวตร ฉนมอเดยวเปนวตร ฉนในบาตรเปนวตร ใชผาบงสกลเปนวตร ผทจะไปถวาย ถาเปนจวรสกผนหนง ผาสบง ผาเชดหนา หรอผาเลกๆ นอยๆ กตาม เรยกวาผากแลวกน ถาจะถวายทาน เขามกจะไปวางไวทบนไดบาง วางใกล ๆ กฏของทานบาง วางตรงทางเดนไปหองนาบาง ทานเหนกบงสกลเอา บางผนกใช บางผนกไมไดใช ผไมรอธยาศยไปถวายกบมอ ทานจะไมใช

ทานพระอาจารยมน ภรทตโต เปนพระนกปฏบต เปนสาวกของพระพทธเจาพระนามวา โคดม ในยค 2,000 ป เปนสาวกทมลกษณะสมบรณแบบ ดวยลกษณะภายนอกและภายใน เพราะเหตนนชอเสยงและเกยรตศกดเกยรตคณของทาน จงขจรขจายถงทกวนน

แทนทจะเปน 60 ปแลวกเลอนหายไป กลบเพมขนๆ ทงในประเทศ และตางประเทศ เพราะบคลกของทานนน เปนบคลกทสมบรณแบบ ในความรสกของผเลา ทานพระอาจารยมน เปนบคคลนาอศจรรยในยคน

ขอใหทานสงเกตดในรปภาพ คว คาง ห ตา จมก มอ และเทา ตลอดชวตของทานนน ทานเดนทางขามเขาไปไมรก ลก จนเทาพอง ไมใชเทาแดงหรอเทาเหลอง

คว ทานมไฝตรงระหวางค ว ลกษณะคลายกบพระอณาโลมของพระพทธเจา ไฝอนนเปนจดดาเลกๆ ไมไดนนขนมา มขนออน 3 เสน ไมยาวมาก และโคงหกเปนตวอกษร ก เปนเสนละเอยดออนมาก ถาไมสงเกต

จะไมเหน ขณะทานปลงผมจะปลงขนนออกดวย แตจะขนใหมในลกษณะเดมอก

ใบหของทาน มลกษณะหยาน จมกโดง แววตาของทานกเหมอนแววตาไกปา บางคนอาจไมเคยเหนไกปา คอ เปนวงแหวนในตาดา มอของทานนวชจะยาวกวา แลวไลลงมาจนถงนวกอย นวเทากเหมอนกน

หลวงป หลาทานกเคยเลาวา เวลาลางเทาหลวงป มน เหน ฝาเทาของทานเปนลายกนหอย 2 อน และมรอยอยกลางฝาเทา เหมอนกากบาท เวลา

ทานเดนไปไหน ทานเดนกอน สานศษยจะไมเหยยบรอยทาน พอทานเดนผานไปแลว ชาวบานจะไปมองด จะเหนเปนลายตารางปรากฏอยทงสองฝาเทา

รอยนวเทากเปนกนหอยเหมอนกน จะเรยกกนหอยหรอวงจกรกได มอน

ใหญกบอนเลก 2 อน เปนลกษณะพเศษของทาน (หลวงป จนทรโสม กตตกาโร วดปานาส

ดา อาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน ไดเลาเสรมเกยวกบเรองนวา ขณะหลวงป จนทรโสมพกอยวดปาบานหนองผอนน ไดถวายการนวดหลวงป มน เมอทานหลบแลว หลวงป ไดพลกดฝามอของหลวงป มน พบวา มเสนกากบาทเตมฝามอท งสองขาง และมอทานกนมมาก)

บคคลทกระดบ เมอเขาไปถงทานแลว ทานจะเปนกนเองมาก คยสนกสนานเหมอนคนรจกกนมานาน แตเปนทนาสงเกตวา บคคลทมกจะเอาเปรยบเพอนมนษย ทานจะ

ไมคอยเปนกนเองเทาไหรถามคาไหนไดคานน ถาไมถามทานกนงเฉย

ทานพระอาจารยมนเคยพดวา

"ผท จะมาศกษาธรรมะกบเรา จะเปนญาตโยมกด หรอเปนพระสงฆกด ขอใหเกบหอกเกบดาบไวทบานเสยกอน อยานามาทน อยากมาปฏบต มาฟงเทศนฟงธรรม ถานาหอกนาดาบมา จะไมไดฟงเทศนของพระแกองคน"

แมกระทงเดกทไมรเดยงสา ป.2-3-4 ทานกทาเปนเพอนได ในความรสกของผ เลาผอยใกลชด เวลาทานอยกบเดก กรยาของทานกเขากบเดกไดด เพราะฉะนนความโดด

เดนของทาน ใครเขาไปแลวกลบออกมากอยากเขาไปอก ใครไดฟงเทศนฟงธรรมแลว กลบออกมากอยากฟงอก

อนนคออานสงสททานตงปณธานวา ขาพระองคขอปรารถนาเปนพระพทธเจาเหมอนอยางพระองค หลงจากทไดฟงพระพทธเจาเทศนาจนจบ จงไดตงปณธานเฉพาะพระพกตรของพระพทธเจา คอ องคสมณโคดมน (ขณะนนทานพระอาจารยมนเปนเสนาบดแหงแควนกร - ภเนษกรมณ) หลงจากนนกเวยนวายตายเกดจนชาตปจจบนมาเปนทานพระอาจารยมน

ทนทาไมทานจงละความปรารถนาพทธภม ทานพจารณาแลว รสกวาตวเรานปรารถนาพทธภมจงมาสรางบารม ผทปรารถนาพทธภม เขาคดอยในใจเหมอนกบเรานบไมถวน ผทออกปากแลวเหมอนกบเรากนบไมถวน ผทไดรบพระพทธพยากรณแลวกนบไมถวน และผทจะมาตรสรขางหนามอกหลายองค เชน พระศรอรยเมตไตรย พระเจาปเสนทโกศล กวาจะถงวาระของเรา มนจะอกนานเทาไหร เราขอรวบรดตดตอนใหส นกเลสในภพนเสยเลย ทานพจารณาเชนน จงไดละความปรารถนาทจะเปนพระพทธเจา

อรยวาส อรยวงศ

เรองมอยวา สมยทผเลาอยกบทานพระอาจารยมนทบานหนองผอ มชาวกรงเทพมหานครไปกราบนมสการ ถวายทานฟงเทศน และไดนากระดาษหอธปมเครองหมายการคารปตราพระพทธเจา (บดนรปตรานนไมปรากฏ) ตกหลนทบนไดกฏทาน พอไดเวลาผเลาขนไปทาขอวตร ปฏบตทานตามปกต พบเขาเลยเกบขนไป พอทานเหลอบมาเหน ถามวา "น นอะไร"

"รปพระพทธเจาขอรบกระผม"

ทานกลาว "ดสคนเรานบถอพระพทธเจา แตเอาพระพทธเจาไปขายกน ไมกลวนรกนะ"

แลวทานกยนใหผเลา บอกวา "ใหบรรจเสย"

ผเลาเอามาพจารณาอย เพราะไมเขาใจคาวา "บรรจ" จบพจารณาดพระพกตร

เหมอนแขกอนเดย ผเลาอยกบทานองคเดยว ทานวนยงไมข นมา

ทานพดซาอกวา "บรรจเสย"

"ทาอยางไรขอรบกระผม"

"ไหนเอามาซ"

ยนถวายทาน ทานจบไมขดไฟมาทาการเผาเสย และพดตอวา

"หนงสอธรรมะสวดมนตทตกหลนขาดวนใชไมไดแลว กใหรบบรรจเสย กลวคน

ไปเหยยบยา จะเปนบาป"

ผเลาเลยพดไปวา "พระพทธเจาเปนแขกอนเดยนะกระผม"

ทานตอบ "หอ คนไมมตาเขยน เอาพระพทธเจาไปเปนแขกหวโตได"

ทานกลาวตอไปวา

"อนนไดพจารณาแลววา พระพทธเจาเปนคนไทย พระอนพทธสาวกในยค

พทธกาล ตลอดถงยคปจจบน ลวนแตไทยท งน น ชนชาตอ น แมแตสรณคมนและศล 5 เขา

กไมร จะเปนพระพทธเจาไดอยางไร ดไกลความจรงเอามากๆ เราไดเลาใหเธอฟงแลววา

ชนชาตไทย คอ ชาวมคธ รวมรฐตางๆ มรฐสกกะ เปนตน หนการลางเผาพนธมาในยคน น

และชนชาตพมา คอ ชาวรฐโกศล เปนรฐใหญ รวมท งรฐเลกๆ จะเปนวชช มลละ เจต เปน

ตน กทะลกหนตายจากผย งใหญดวยโมหะ อวชชา มาผสมผสานเปนมอญ (มลละ) เปนชน

ชาตตางๆ ในพมาในปจจบน"

"สวนรฐสกกะใกลกบรฐมคธ กรวมกนอพยพมาสวรรณภม ตามสายญาตท

เดนทางมาแสวงโชคลวงหนากอนแลว"

ผเลาเลยพดขนวา "ปจจบน พอจะแยกชนชาตในไทยไดไหม ขอรบกระผม"

"ไมรส อาจเปนชาวเชยงใหม ชาวเชยงตงในพมากได"

ขณะนนทานวนขนไปพอด ตอนทายกอนจบ ทานเลยสรปวา

"อนน (หมายถงตวทาน) ไดพจารณาแลว ท งรท งเหนโดยไมมขอสงสยใดๆ

ท งส น"

ผเลาพดอกวา "แขกอนเดยทกวนนคอพวกไหน ขอรบกระผม"

ทานบอก "พวกอสลามทมาไลฆาเรานะส"

"ถาเชนน นศาสนพราหมณ ฮนด เจาแมกาล การลอยบาปแมนาคงคา ทาไมจง

ยงมอย รวมท งภาษาสนสกฤตดวย"

"อนน นเปนของเกา เขาเหนวาด บางพวกกยอมรบเอาไปสบตอๆ กนมาจน

ปจจบน สวนพวกเรา พระพทธเจาสอนใหละทงหมดแลว เราหนมาอยทางน พระพทธเจา

สอนอยางไรกทาตาม"

ทานยงพดคาแรงๆ วา "คณตาบอดตาจาวหรอ เมองเรา วดวา ศาสนา พระสงฆ

สามเณร เตมบานเตมเมองไมเหนหรอ" (ตาบอดตาจาว เปนคาททานจะกลาวเฉพาะกบผ เลา)

"แขกอนเดยเขามเหมอนเมองไทยไหม ไมม มแตจะทาลาย โชคดทองกฤษมา

ปกครอง เขาออกกฎหมายหามทาลายโบราณวตถ โบราณสถาน แตกเหลอนอยเตมท ไมม

รองรอยใหเราเหน อยาวาแตพระพทธเจาเลย ตวเธอเองน นแหละ ถาไดไปเหนสภาพความ

เปนอยของชาวอนเดย จางเธอกไมไปเกด"

"ของเหลานน น ตองไปตามวาสตามวงศตระกล อยางเชน วงศพระพทธศาสนา

ของเราน น เปนอรยวาส อรยวงศ อรยตระกล เปนวงศท พระพทธเจาจะมาอบต คณแปล

ธรรมบทมาแลว คาวา ปคคลโล ปรสาธ�โญ ลองแปลดซวา พระพทธจะเกดในมชฌม

ประเทศ หรออะไรทไหนกแลวแต จะเปนทอนเดย หรอทไหนกตาม ทกแหงตกอยในหวง

แหงสงสารวฏฏ ถงวนน นพวกเราอาจจะไปอยอนเดยกได"

"พระพทธเจาทรงวางพทธศาสนาไว จะเปนระหวางพทธนดรกด สญญกปปกด ท

ไมมพระพทธศาสนา แตชนชาตท ไดเปนอรยวาส อรยวงศ อรยประเพณ อรยนสย กยงสบ

ตอไปอย ถงจะขาด กขาดแตผไดสาเรจมรรคผลเทาน น เพราะวาจากบรมคร ตองรอบรม

ครมาตรสร จงวากนใหม"

ผเลาไดฟงมาดวยประการฉะนแล

ความเปนมาของชาวไทย

พระปฐมเจดยเปนเจตยสถานทตงอยในประเทศ

สวรรณภม ทเรยกวา "แหลมทอง" คอประเทศไทยในปจจบน

ทานพระอาจารยมนเลาวา เมอครงมการทาสงคายนาครงท 3 นน พเศษคอ มพระมหากษตรยทรงพระปรชาสามารถอนกวางไกล เหนวา พระพทธศาสนามารวมเปนกระจกอยทชมพทวป หากมอนเปนไปจากเภทภยตางๆ พระพทธศาสนาอาจสญสนกได จงมพระประสงคจะเผยแผพระพทธศาสนาไปยงนานาประเทศ สาหรบพระสงฆสายตางๆ ผเลาจะไมนามากลาว จะกลาวเฉพาะทมายงสวรรณภมประเทศ ตามททานพระอาจารยเลาใหฟง

ทานทเปนหวหนามาสวรรณภมคราวนน ตามประวตศาสตรทไดจารกไว คอ ทานพระโสณะ และทานพระอตตระ

การสงพระสงฆไปประกาศพทธศาสนาคราวสงคายนาครงท 3 นน อยาเขาใจวา จดแจงบรขารลงในบาตรและยาม ครองผาเสรจกออกเดนทางได ตองมการจดการเปนคณะมากพอสมควร รวมทงพระสหจร และสามเณร อบาสก อบาสกา ดวยเปนกระบวนใหญ การเดนทางรอนแรมระยะไกลไปตางประเทศ พระสงฆผเปนหวหนา และสหจร ทานคงมสายญาต และญาตโยมผเคารพนบถอตามไปดวย คงไมปลอยใหทานเหลานน เดนทางไป

พระปฐมเจดย

ลาบาก ตองมคณะตดตามเพอจะไดคอยชวยเหลอหงหาเสบยงอาหารในระหวางเดนทาง อกอยางหนง หากพบภมประเทศทเหมาะสม กตงถนฐานแสวงโชคอยทสวรรณภมประเทศได จงไดพากนมาเปนกระบวนใหญ

ชนชาตเจาของถนเดม ทอาศยอยในสวรรณภมประเทศมอยแลว แตคงไมมาก หากมอนตรายจากสตวราย และเภทภยตางๆ มายายเบยดเบยน การปองกนกลาบาก เพราะกาลงไมพอ นครปฐมคงเปนทรวมชมชน กระบวนการเผยแผพระพทธศาสนา และนกแสวงโชคจากชมพทวป คงเอาทนนเปนจดเรมตน ชาวสวรรณภมกคงไดยนกตตศพทเชนกน จงตอนรบดวยความยนด

การเผยแผพระพทธศาสนากด การแสวงโชคของญาตโยมทตามมากด ไดรบการสนบสนนดวยด ประกอบกบผนแผนดนกกวางใหญไพศาลอดมสมบรณ ชาวประชาถนเดมกยอมรบนบถอพระรตนตรย และศล5 มการสรางวดถวาย คงเปนวดพระปฐมเจดยเดยวน สวนนกแสวงโชคกคงประกอบสมมาอาชพไปตามความสามารถ และปฏบตพระสงฆไปดวยพรอมๆ กน นคอชนชาวชมพทวปทไดเขามาสดนแดนสวรรณภมเปนครงแรก

นกแสวงโชคเหลานน เมอประสบโชคแลว แทนทจะหยดอยแคนน กนกถงญาตๆ ทางชมพทวป กลบไปบอกขาวสารแกญาตๆ จงมการอพยพยายถนฐานตามกนมาอก

ลศกราชประมาณ 500 ถง 900 ป หลงพทธปรนพพาน อาเพศเหตรายกเรมเกดขน เนองจากชนชาตชาวเปอรเซย ในปจจบน คอ แถบตะวนออกกลาง เกดมลทธอยางหนงข นมา ในปจจบนคอ ศาสนาอสลาม ไดจดขบวนทพอนเกรยงไกร รกรานเขาสชมพทวป คอ ประเทศอนเดยในปจจบน อนเดยสมยนน มสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเปนสรณะทพ งอาศยของชาวชมพทวปทง7รฐ รวมทงชาวศากยวงศของพระองค อยดวยกนฉนทพนอง

การเตรยมรบจงไมเพยงพอ เมอกองทพอนเกรยงไกรยกเขามา การฆาลางเผาพนธแบบสนชาตกเกดขน การหนตายอยางทลกทเลของรฐเหลานนจะเปนอยางไร มหาวทยาลยนาลนทาเอย พระเวฬวนเอย พระเชตวนเอย บพพารามเอย รวมทงพระสงฆเปนหมนๆ ประวตศาสตรกไดจารกไวแลว ตายเปนเบอราบเรยบเปนหนากลอง

ชาวรฐโกศลและรฐเลกรฐนอย เชน ลจฉว มลละ กทะลกเขาสดนแดนชเวดากอง คอ พมา มอญ ไทยใหญ ในปจจบน ชาวมคธรฐ มเมองราชคฤหเปนราชธาน กหนตามสายญาตทเดนทางมากอนแลว มงสสวรรณภม รวมทงรฐเลกรฐนอย มรฐสกกะ โกลยะ และอนๆ กตดตามมาดวย แยกเปนสองสาย สายหนงไปทางโยนกประเทศ คอ รฐฉาน ปจจบนอยในพมา และเลยไปถงมณฑลยนนานของประเทศจน

รฐใหญในครงพทธกาล คอ รฐมคธ เปนไทยในปจจบน รฐโกศล คอ พมา (เมยนมารในปจจบน) ทานพระอาจารยเลาวา พมาและไทย พระพทธเจาทรงโปรดและตรสสอนเปนพเศษ สองประเทศนจงมพระพทธศาสนาทมนคงมายาวนาน และจะยาวนานตอไป แตพมาเปนเมองเศรษฐอปถมภ สมยเปนชาวโกศล กมคหบด คอ ทานอนาถบณฑกะและนาง

วสาขาเปนผอปถมภ แตไทยมองคพระมหากษตรยเปนเอกอครศาสนปถมภก พเศษกวาพมา

ชาวพมามอปนสยทกอยาง โดยเฉพาะความซอสตย เหมอนคนไทย เปนมตรครกคแคน จะฆากนกไมได จะรกกนกไมลง ทานวาอยางน สมยพทธกาล รฐมคธมปญหาอะไรกชวยกน บางคราวกรบกน ผลดกนแพผลดกนชนะ มาเปนไทยเปนพมา กรบกน ประวตศาสตรกจารกไวแลว

สวนพระปฐมเจดยนน ผเลากราบเรยนถามทานพระอาจารย ทานตอบวา คงจะสรางเปนอนสรณการนาพระพทธศาสนามาสสวรรณภมเปนครงแรก ฟงแตชอกแลวกน ปฐมกคอทหนง คอ พระเจดยองคแรก ทานกลาวตอไปวา คงบรรจพระธาตพระอรหนตรวมทงพระบรมสารรกธาตดวย เมอมการบรณะแตละครง ผจารกเรองราว มกบนทกเปนปจจบนเสย ประวตศาสตรเบองตนจงไมตดตอ ขาดเปนขนเปนตอนวา คนนนสรางบาง คนนสรางบาง แลวแตเหตการณจะเกดขน

คาพดแตละยค มการเปลยนแปลงไปตามสมย ยอนถอยหลงกลบไป คาวา ประเทศพมา คนไทยจะไมรจก รจกพมาวา เมองมณฑะเลยหรอหงสาวด และคนพมากจะไมรจกคาวา ประเทศไทย จะรจกไทยวา เมองอโยธยา เรองราวเหลาน ผเลาไดฟงมาจากทานพระอาจารยมน และพระอาจารยชอบ

ตอไปจะไดเลาเรองชนชาวไทย ชนชาวลาว

ทานพระอาจารยเลาวา ชาวลาวฝงซายแมนาโขง กคอชาวนครราชคฤห หรอรฐมคธ เชนเดยวกบชาวไทย ไทยและลาวจงเปนเชอชาตเดยวกน แตหนตายจากการฆาลางเผาพนธมาคนละสาย ลาวเขาสแดนจน จนจงเรยกวา พวกฮวน คอ คนปาคนเถอนทหนเขามา โดยชาวจนไมยอมรบ จงมการขบไลเกดขน (ประวตศาสตรไทยเขยนไววา ไทยมาจากจน เหนจะเปนตอนนกระมง)

ความจาเปนเกดขน จงมการตอสแบบจนตรอก ถอยรนลงมาสดนแดนสวรรณภม ตามสายญาต คอ ไทย สสบสองจไทย สบสองปนนา หนองแส และแควนหลวงพระบาง ปจจบนกยงมคนไทยตกคางอย

พอถอยรนลงมาถงนครหลวงพระบาง เหนวาปลอดภยแลว และภมประเทศกคลายกบนครราชคฤห จงไดตงหลกปกฐานอยทนน และอยใกลญาตทสวรรณภมดวย คอ นครปฐม เปนพวกทมาตงอยกอน และพวกทเขามาตอนหนตายคราวนน

การสรางบานแปลงเมองเปนมาโดยราบรน โดยใหชอวา "กรงศรสตตนาค

นหต" (เมองลานชาง) จนถงพระเจาโพธสารเปนพระมหากษตรย พระองคมราชโอรส 2 พระองค ชอเสยงทานไมไดบอกไว พอเจรญวย พระเจาโพธสารทรงเหนวา เมองปจจบนคบแคบ มภเขาลอมรอบ ขยายขอบเขตยาก การเกษตรกรรมทานาไมเพยงพอ และ

เพอเปนการขยายอาณาจกรดวย จงสงราชโอรสองคใหญ ไปตามลาแมนาโขง มาถงเวยงจนทน จงไดตงบานเรอนขน มเมองหลวงชอวา "กรงจนทบรศรสตตนาคนหต"

สวนพระราชโอรสองคนอง ไดไปตามลานานาน มาตงบานเมองอยทสโขทย โดยมเมองหลวง ชอวา "กรงสโขทย" ทานพระอาจารยแปลใหฟงดวยวา "สโขทย" แปลวา "ไทยเปนสข" เหตทอยท นเพราะปจจยในการครองชพเอออานวย และใกลญาตทางนครปฐม ไปมาหาสกสะดวก ทานวาอยางน

นครปฐมกมเมองหลวง คอ "ทวาราวดศรอยธยา" ทเรยกวา ยคทวาราวด นนเอง เวยงจนทนจงเปนพระเจาพ สโขทยเปนพระเจานอง นครปฐม สโขทย หลวงพระบาง

เวยงจนทน กคอ ชนชาตชาวราชคฤหในคร งพทธกาลน นเอง

การอพยพหนตายคราวนน บางพวกลงเรอขามทะเล ไปขนฝงทนครศรธรรมราชกม ซงมพระบรมธาตนครศรธรรมราชเปนสกขพยานวา ชาวใตท งหมดกเปนชนชาตรฐมคธใน

คร งพทธกาล เหมอนกนกบชาวพมา มอญ กะเหร ยง ไทยใหญ กคอ ชาวโกศล ในคร ง

พทธกาลน นเอง

พระอรหนตแหงกรงรตนโกสนทร

ทานพระอาจารยเลาวา พระอรยบคคลในยครชกาลท 4 คอ

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ซงเปนพระโอรส

ของรชกาลท 4 น นเอง เปนองคแรก

ทานเปนพระอรยบคคลโสดาบน ตงแตครงพระพทธเจาเสดจเขาสกรงราชคฤห เทศนาโปรดพระเจาพมพสาร พระสหาย เพอปลดเปลองคาปฏญญาทพระพทธเจาไดใหไว เมอเสดจออกผนวชครงแรก (พระเจาพมพสารไดทรงพบพระโพธสตวสทธตถะเมอทรงออกผนวชแลว และไดตรสปฏญญาวา "ถาพระองคไดสาเรจเปนพระพทธเจาแลว ขอจงเสดจมาทแวนแควนของหมอมฉนกอน" พระโพธสตวสทธตถะ

ทรงรบปฏญญาของพระเจาพมพสารไว -ภเนษกรมณ)

พระชาตปจจบนของสมเดจพระมหาสมณเจาฯ เปนชาตท 7 ชาตสดทาย ทรงแตกฉานในจตปฏสมภทาญาณ อยางสมบรณแบบในยคน

ทานพระอาจารยยกตวอยาง ความสามารถทไมมใครเทยบสมเดจพระมหาสมณเจาฯ วา แตกอนพวกบณฑตทเรยนบาล คอ มลกจจายนคมภร สนธ-นาม ตองเรยนถง 3 ป จงแปลบาลออก สมเดจฯ ทรงรจนาบาลไวยกรณใหกลบตรเลาเรยน ในปจจบน 3 เดอน กแปลหนงสอบาลออก นนอศจรรยไหมทาน

สมเดจพระมหาสมณเจา

กรมพระยาวชรญาณวโรรส

ทานพระอาจารยเลาตอไปวา เมอสมเดจพระมหาสมณเจาฯ ทรงรจนาวนยมขเลม

1 หลกสตรนกธรรมตร จตของพระองคกาหนดวปสสนาญาณ 3 ทกลาวมาแลว คอ สจจญาณ กจจญาณ และกตญาณ ไดบรรลช นสกทาคาม

ตอมาพระองคเสดจประพาสสวนหลวง เมองเพชรบร ทรงรจนาธรรมวจารณ พระ

หฤทยของพระองคกบรรลพระอนาคาม

พระองคทรงมภาระมาก ดจะทรงรบเรงเพอจดการศกษา และปฏบตสบตออายพระพทธศาสนา ประกอบกบสขภาพของพระองค กอยางทพวกเราเหนในพระฉายาลกษณนนเอง ดจะทรงงานมาก ผอมไป และยคนนการแพทยกไมเจรญ แตพระองคกบาเพญกรณยกจ จนเขารปเขารอย จนพวกเราสามารถจะประสานตอไปได พระองคทรงพจารณาเหนสงขารของพระองค วาไปไมไหวแลว จงเรงวปสสนาญาณ สาเรจพระอรหนตเขาสพระ

นพพาน

นคอคาบอกเลาของทานพระอาจารยมนทผเลาไดฟงมา

ความตรสรของพระพทธเจา

เรองนเกดขนทวดปาอาเภอโคกศรสพรรณ จงหวดสกลนคร มพระภกษรปหนงเปนผอปฏฐากใกลชด ชอ คาด ซงเปนนองชายของพระอาจารยสม พทธาจาโร ทานเปนคนชางพด มกถามนนถามนกบทานพระอาจารย ผเลาเปนผชวยอปฏฐาก ไมคอยพดจา เพราะขณะนนยงใหมอย

วนหนงทานคาดไดพดปรารภขนวา "ความตรสรของพระพทธเจาน นาอศจรรย

กระผมอานพทธประวตแลว ขนลกชชน"

ทานพระอาจารยกรบวา "จรงอยางน น อนน(หมายถงตวทาน)ไดพจารณาแลว

และไดอานพทธประวตท สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ทรงรจนาไว

เปนแบบเลาเรยนศกษา พระองคทรงไดแยมความมหศจรรยเอาไวต งแตทรงออกผนวชคร ง

แรก จนถงวนตรสร แตผศกษาไมซงถงพระประสงคของพระองค วาเปนอยางไร"

ทานวา "อนนไดพจารณาแลว สมเดจฯ พระองคทานเปนจอมปราชญแหงยค

สองพนกวาป ในยคกรงรตนโกสนทรไมมปราชญใดๆ เทยม"

ทานพระอาจารยมน ยกยองสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส องคนวา เปนพระสาวกผทรงไวซ งจตปฏสมภทาญาณสมบรณแบบ ในยคพทธศาสนาผานมาได 2,000 กวาป คอ พระองคเดยวเทานน

ดทานพระอาจารยจะยกยองเอามากๆ ขนาดกลาววา พระองคทรงรจนาหลกสตร

นกธรรมบาล ใหกลบตรไดรบการศกษา จากพระไตรปฎกไมผดเพยน ทงยอและพสดารได อยางเขาใจ ใชภาษางายๆ และไพเราะมาก จะเปนปญญาชนหรอสามญชนอาน กเขาใจได ทนท

ทานวา สมเดจพระมหาสมณเจาฯ ทรงพรรณนาความตอนพระพทธเจาเสดจออกบรรพชา อาการของพระมหาบรษปรากฏวา ขณะทบรรดาพระสนมทรงขบกลอม บาเรอ ไมทรงเพลดเพลน แลวทรงบรรทมหลบไป เมอตนบรรทม ทางเหนอาการวปลาสของพระสนมวา บางคนมพณพาดอก บางคนตกอยขางรกแร เปลอยกาย สยายผม บนเพอพมพา นาลายไหล ปรากฏในพระหฤทย เหมอนซากศพผดบในปาชา

พระอาจารยมนทานวา ขณะนนพระหฤทยของพระองค พจารณากจในอรยสจ 4 อยาง พระองคทรงแสดงไววา สจจญาณ กจจญาณ และกตญาณ จตของพระองคกกาวเขาสอรยมรรค ตอมาภายหลงทรงบญญตเรยกวา อรยโสดาบน จงตดสนพระทยวา

เราอยทนไมไดแลว จงเสดจออกผนวชในคนนน ตอจากนนกเสดจเขาสมคธรฐ เพอบาเพญสมณธรรมตอไป

ทานพระอาจารยมนเลาวา ตอนไปทรงศกษากบดาบสทงสองนน จตของพระองคกบรรลมรรคทสอง คอ สกทาคาม

ผเลาสงสยขนในใจวา แลวอยางนนการบรรลธรรมครงทสองของพระพทธเจา จะไมสมกบคาวา "ตรสรดวยพระองคเอง" ดอกหรอ

แตไมทนไดเรยนถาม ทานแถลงกอนวา

"ดาบสท งสองไดฌานสมาบต 7-8 อรปพรหมเทาน น แตทานท งสองขาด

วปสสนา ปญญาญาณ ซงไมใชส งอศจรรยสาหรบพระองค จงเปนครของพระองคไมได"

ทานพระอาจารยวาอยางน

ทานพรรณนาถงพทธประวตไวหลายวาระ จะนามากลาวสกสองวาระ

พระอาจารยมกพดพลางหวเราะดวยความชอบใจ ในพระดารสของสมเดจพระ

มหาสมณเจาฯ วา ทรงกดพระตาลดวยพระชวหา เมอลมอสสาสะ ปสสาสะ เดนไมสะดวก กเกดเสยงดงอในชองพระกรรณทงสอง ทาใหเกดทกขเวทนากลาจนปวดพระเศยร เสยดในพระอทร รอนในพระวรกายเปนกาลง กยงไมสามารถจะตรสรได จงทรงเปลยนวาระใหม โดยผอนพระกระยาหารลงจนไมเสวยเลย จนพระวรกายผอมโซ ซบซด ขมเสนพระโลมาเนา ทรงลบเสนพระโลมากหลด เพราะขมขนเนา มกาลงนอย ทรงดาเนนไปมากเซลม มผวดาคลา จนมหาชนพากนโจษขานกนไปตางๆ นานา

กอนทานจะพดตอ กมอาการยม หวเราะ ออกเสยงพอเหมาะ ดคลายทานจะพอใจในพระดารสของสมเดจพระมหาสมณเจาฯ วา

"มหาชนบางพวกพอเหนกกลาวขวญกน วาทรงดาไปบาง บางพวกกลาววาไมใช

ดา คลาไปบาง บางพวกกลาววา ไมใชคลา พรอยไปบาง อยางน จนเหลอกาลงทบรษไหน

จะทาได แตกไมไดตรสร จงไดอปมา 4 ขอ ในพระหฤทย ทรงเสวยพระกระยาหาร ทรงม

กาลง"

ทานพระอาจารยวา ตอนพระองคทรงเรมวปสสนาญาณ เปนคารบสาม พระหฤทยของพระองคกทรงกระทาญาณ 3 คอ สจจญาณ กจจญาณ และกตญาณ เหมอนสองวาระแรก จตของพระองคกกาวเขาสมรรคทสาม คอ อนาคามมรรค

ทานเลาวา มหาบรษอยางพระองค ทรงกระทาอะไรไมสญเปลา

อา....เรองสจจญาณ กจจญาณ และกตญาณน ทานอธบายไดละเอยดวจตรพสดาร มาเชอมโยงตงแต เอเต เต ภกขเวฯ มชฌมา ปฏปทา ฯ ลฯ จนถง ยงกญจ สมทยธมมง สพพนตง นโรธ ธมมนต ถง อญญาส วต โภ โกณฑญโญ

พระมหาบรษอยางเจาชายสทธตถะ พระบารมของพระองคทรงบาเพญมาพอแลว

ดานปญจวคคยกเบอหนาย หนจากพระองคไป ความวเวกกเกดขน วนเพญ เดอน 6 แหงฤกษวสาขะกมาถง นางสชาดาจะแกบน จงถวายขาวมธปายาสในภาชนะซงเปนถาดทองคา เพอใหมนพระทย พระองคจงอธษฐานลอยถาดทองคาในแมนาเนรญชราวา

"ถาจะไดตรสรในวนน ขอใหถาดนจงลอยทวนกระแสนา"

คาขาวมธปายาสกม 49 คาพอด พอจะรกษาพระวรกายของพระองคไปได ตลอด 49 วน ทานพดอยางน

เมอความพรอมทกอยาง ความตรสรของพระองคเปนสพพญ�ตญญาณ อรหง สมมาสมพทโธ กเกดขนในวนเพญเดอน 6นแล โดยไมมใครมาแสดงอางวาเปนครหรอเปนศาสดาของพระองคเลย

ทานพระอาจารยมนบอกวา

"จๆ มาถงวนน น จะมาตรสรเลยทเดยวไมได พระองคไดพนฐานหลกประกน

ความม นคงแลว ต งแตอยในปราสาท วนเสดจออกผนวชน นแล มฉะน น เมอพระองคทรง

กระทบกระท งตอสญญาอารมณตางๆ ในระหวางทรงบาเพญเพยร คงถอยหลงกลบไปเสวย

ราชสมบตอก เพราะเบองหลงของพระองคกพรอมอย จงถอยไมได เพราะมหลกประกน

แลว" ทานอธบายจนจบ

ผเลาเฉลยวใจวา "ถาอยางน น ยสกลบตร กคงสาเรจมาจากปราสาทละส"

"ยสกลบตร เปนไปไมได เพราะวสยอนพทธะ ตองฟงกอนจงจะรได ไมเหมอน

สมพทธะอยางพระพทธเจา"

แลวทานยงเตอนผเลาวา "ปฏบตไปหากมอะไรเกดขน จงใชสตกบปญญา สต

กบปญญา สตกบปญญา" ยาถง 3 ครง

"รบรองวาไมผดแน เพราะทกวนนมแตครคอ พระธรรมวนย ขาดครคอ เจาของพระธรรมวนย คอ บรมคร" ทานวาอยางน

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

สวงศพระพทธศาสนา

หลงจากการทาสงครามยดนครจาปาศกดส นสดลง มนายทหารทานหนงมากราบทานพระอาจารยมน ดวยความเลอมใส มาถงตอนเชากถวายทาน ปกตระเบยบของทานพระ

อาจารยมน ถาแขกมาอยางนนะ ทานจะใหมาเวลาเชา เวลานทานจะตองใหตอนรบ แตถาเลกฉนบณฑบาตแลวหมดเวลา จนถงบาย 3 โมง และจะตองมผนามา ถาไมมผนา ทานไมใหเขามา

ทนทานมาคนเดยว ขนไปกราบนมสการแลว ทานกรายงานตามแบบทหาร ชอนน

ชอน ยศทาน เทาน ทานพระอาจารยมนกเทศนาเกยวกบ ทาน ศล เนกขมมะ การออกจากกาม โทษของกาม หลงจากทานเทศนจบกลากลบ

พอตกคา หลงจากอบรมพระเณรเสรจแลว ผเลาไดเขาไปปฏบตทาน ถวายการนวด ทานกปรารภเปรยๆ ขนวา

"อนนไดเหตละนะ" (อนนหมายถงตวทาน) วนนนตอนเชาใกลจะสวาง ทาน

กาลงทาสมาธอย กมนมตปรากฏวา มนายพนคนหนง มารายงานตววา ผมมาจากวอชงตน ตอนนนกยงไมไดพจารณาอะไรไรอก บงเอญมาพบนายพนทหารไทยคนน ทานกจงหวนพจารณา

ไดความวา นายพนทหารไทยคนนนะ สมยสงครามโลกครงท1 ไปรบอยทประเทศเยอรมน มยศเปนนายพนทหารเหมอนกน เปนคนอเมรกน และพระเจาอยหวรชกาลท 6 ไดสงทหารไทยไปรบอยทเยอรมนนนเอง อยฝายสมพนธมตร

สมยนน เวลาพกรบนะ พกจรงๆ ขนาดทหารฝายสมพนธมตรกบทหารเยอรมนจดบหรดวยกนได ไมเหมอนทกวนน หลงจากพกรบแลว นายพนทหารไทยกมานอนอานหนงสออยทเปล นายพนทหารอเมรกนกเขามาถาม

"อานหนงสออะไร"

นายพนทหารไทย








"อานหนงสอเร อง เบญจศล เบญจธรรม เขยนโดย สมเดจพระมหาสมณเจา กรม

พระยาวชรญาณวโรรส"

"ผมอยากร อธบายใหผมฟงไดไหม"

นายทหารไทยกอธบายใหฟง แกกเลอมใส พดวา "ผมถอครสต ผมจะปฏบต

อยางนไดไหม"

"ขนชอวาความดน ไมเลอก จะนบถออะไรกทาได" ทหารไทยตอบ

แกกเลยสมาทานศล 5 กลบไปอเมรกา ไปสนชวตลงทนน

ดวยอานสงสของการรกษาศล 5 น กพลดเขามาสวงศพระพทธศาสนา พอพลด

เขามาแลว กยงไดมาเปนนายพนทหารอกเหมอนกน คอ ทานพนเอก นม ชโยดม คนทมาเมอเชานนแหละ เธอตองการอยากจะสาเรจเปนพระโสดาบน

เธอพดกบทานพระอาจารยวา "จะไดปดประตอบายภม จะเปนไปไดไหมทาน

อาจารย"

ทานตอบวา "สาหรบผปฏบต กคงจะไดกระมง"

เธอกยงสงสยลงเลอย ยงไมมนใจ พอกลบไปกราบทานพระอาจารย ครงท 2 กถามอก ครงท 3 กถามอก ทานพระอาจารยมนกพดเหมอนเดม

หลงจากนายพนเอกนมกลบไปแลว ขณะผเลาถวายการนวดอย ทานพดวา

"เปนไปไมไดหรอก เพราะบารมยงออน เขาเปนพาหราศาสนา ศาสนาภายนอก

มาหลายภพหลายชาต ดวยอานสงสท รกษาศล 5 ในพระพทธศาสนา จงพลดเขามาสวงศ

พระพทธศาสนา ตองมาเกดในประเทศไทยนถง 2 ชาตเสยกอน จงจะไดสาเรจเปนพระ

อรยบคคลโสดาบน เพราะบารมยงออน"

(พนเอกนม ชโยดม เกดเมอ 28 มกราคม พ.ศ.2440 ทจงหวดพษณโลก ในป พ.ศ.2460 สอบเขาโรงเรยนนายรอยทหารบก สาเรจออกรบราชการ ในป พ.ศ.2465 ไดรบพระราชทานบรรดาศกด เปนขนนมมานกลยทธ

ประมาณปพ.ศ. 2490-2492 ยายไปรบราชการเปนผบงคบการทหารบกอบลราชธาน ในโอกาสออกตรวจเยยมหนวยทหาร ทานไดถอโอกาสเขาไปกราบนมสการทานพระอาจารยมน ณ วดปาบานหนองผอ

ครงหนง เมอไปถงวดปาบานหนองผอเปนเวลาพลบคาแลว มคนมาตอนรบและนาไปพกยงศาลาทจดเตรยมรอไว โดยมทนอนเตรยมไวพอดกบจานวนคนทรวมคณะทงหมด ซงม 8 คน พอสอบถามกทราบวา ทานพระ

อาจารยมนสงเตรยมไวลวงหนา ตงแตกลางวนแลววา จะมคณะมาพก 8 คน เรองนเปนเรองททานพกเอกนมอศจรรยใจเปนอยางมาก

เมอเกษยณแลว ทานมกไปถอศลปฏบตธรรมกบครบาอาจารย ซงเปนศษยของทานพระอาจารยมน เชน หลวงป แหวน สจณโณ หลวงป ฝน อาจาโร ฯ ลฯ เรอยมาจนชราภาพมากจงหยดไป และทานไดถงแกกรรมเมอวนท 8 กนยายน พ.ศ. 2531

-เรยบเรยงโดยภเนษกรมณ จากประวตพนเอกนม ชโยดม และบทสมภาษณคณณรงค ชโยดม บตรชายคนโตของ พนเอกนม ชโยดม )

คนไทยเปนบคคลทโชคดทสดในโลก

คนหนง หลงจากเทศนอบรมพระเณรจบลง ทานพระอาจารยเขาพกผอน ผเลาถวายการนวด เรองพนเอกนม ชโยดม คลายกบคางอยยงไมจบ ความเปนคนไทย นบถอพระพทธศาสนา เขาสพทธวงศ (หรอเขาสวงจรชาวพทธ) มใชเปนของไดงายๆ ทานเลยยกพทธภาษตทมาจากคมภรพระธรรมบท ขททกนกายวา

กจโฉ มนสส ปฏลาโภ กจฉ มจจาน ชวต

ภาษตทยกมานน ทานเอามงคลสตรมากลาว ตงแตอเสวนาเปนตนไป จนถง ผฎฐสส โลกธมเมห ฯ ลฯ เปนอวสาน มงคลททานยาเปนพเศษ คอ บท 2 ปฏรปเทสวาโส ฯ ลฯ บท 3 และ 4 ทาน�จ ฯ ลฯ อนวชชาน กมมาน เพราะ 4 บทน เปนพนฐานของมงคลทงหมด โดยเฉพาะเรองปฏรปเทสน สาคญมาก ทานดจะหมายเอาประเทศไทยโดยเฉพาะ

พอทานอธบายจบแตละมงคล กจะยาเปนบาลวา เอตมมงคลมตตม ถง 3 ครง และเปนภาษาไทยวา เปนความเจรญอนอดมเลศ เปนความเจรญอนอดมเลศ เปนความเจรญอนอดมเลศ ถง 3 ครง

ครงสดทาย พอขน ผฏฐส โลกธมเมห จตต ยสส น กมปต อโสก วรช เขม

เอตมมงคลมตตม นนละ ถงเปนมงคลถงทสด คอ พระนพพานเลย

ทานพดตอวา "ความเปนคนไทย...พรอม"

พรอมอยางไร

ทานจะอางองตงแตครงพทธกาลจนถงสมยปจจบน ทงภมศาสตร ประวตศาสตร พระไตรปฎกพรอมมล ประเทศไทยไมเคยอดอยากหวโหย ตงแตยคสโขทยถงปจจบน ประเทศไทยไมเคยวางเวนจากพทธศาสนา พระมหากษตรยทรงเปนเอกอครศาสนปถมภก ทกยคทกสมย ชาวไทยศรทธาตอพระพทธศาสนา ถวายจตปจจยพระสงฆทกวน นบมลคาไมได

ทาไมคนไทยจงมกนมใช มใชบญหรอ บญมจรงไหม มขาวกลาในนางาม ฝนตกถกตองตามฤดกาล ในปามไม มปลาในนา มสตวบนบก มนกในอากาศ มใชบญเกดจากการถวายทานพระสงฆในแตละวนหรอ

ธรรมเทศนาของทานพระอาจารยมน มกจะยกการทานามาเปนเครองอปมาอปไมย เปรยบเทยบเกอบจะไมวางเวนเลย และอธบายเรองการทานาไดอยางละเอยดถถวนมาก คงจะไดพบในมตโตทย

ผเลาจะนามาเลาเทาทจาได เชน การปฏบตธรรมถก กถกมาแตตน ทานหมายถง ผปฏบต คอ ไมลมคาสอนทพระอปชฌายสอนไวแตวนบวช การทานากเหมอนกน

"ถกมาต งแตตน ฮวงเมาจงม ผดมาต งแตตน ฮวงเมาบม"

"คาเหลองสรอยซเปนฮอยหหา ขาวกาเปนขาวพ ว งวสใหตอควาย"

คานทานเปรยบผเรยนรมากแลวลาสกขาออกไป เปรยบดวยขาวในนาจวนจะสกอยแลว เลยถกหนอนคอรวงกดกนเสยหายหมด เลยไมไดกนสญเปลา

พทธภาษา

มคธภาษาหรอบาลภาษา เปนภาษาทพระพทธเจาตรสรมาโดยเฉพาะ เรยกวา "พทธภาษา"

วนหนงผเลากลบบานถนกาเนด เพอทาบญใหมารดาผบงเกดเกลา กลบมานมสการทานพระอาจารยมน ไดโอกาสขอนสยตามวนยกรรม กลาวคาขอนสย จบประโยควา "นสสาย อสสาม"

"ผด เปน 'วจฉาม' จงจะถก"

ทานเตอน

ผเลาคดวา พวกชาวมคธเวลาเขาพดกน เขาพดอยางน แสดงขนสงหรอคาสง นเทศ แสดงออกเปนอเทศ เปนพทธภาษา นเทศแสดงแกชาวมคธกอน ปฏนเทศแสดงเปนภาษาตางๆ ทวโลก อยางกวางขวาง อปมาอปไมย เพอใหชาวโลกเขาใจเนอหาแหงพระธรรมนนๆ

เมอพระพทธศาสนานหมดลง ภาษานกจะอนตรธานไปดวย จนกวาพระพทธเจา

องคใหมมาตรสร กตรสรดวยภาษาน มฉะนนความตรสรของพระพทธเจากไมนาอศจรรย เพราะภาษาชาตตางๆ ใครกพดได เหตนจงเรยกวา มคธภาษา เพราะพระพทธเจาตรสเทศนาเผยแพรแกชนชาวมคธเปนครงแรก

ชาวมคธ คอใคร กคอ ชาวไทยนแหละ ดแตภาษาทเราพดกนแตละคา ทงภาษาสามญ และภาษาทางการ ลวนแตพทธภาษาทงนน ฉะนนไมมชาตไหนจะพดเขยนภาษาน

ไดถกตองทสด พรอมทงอกขรฐานกรณ ทงภาคพยางค เพราะชาวมคธยอมรบนบถอนามาใชกอน จงเรยกวา มคธภาษา

จาเปนตองคงพทธภาษานไว เพราะทรงไวซ งพทธวจนะหรอพระไตรปฎก ถาใช

ภาษาของชาตตางๆ ทแปลออกมาแลว ผปฏบตเหนแกงาย จะตความเขาขางตนเองมากขน พทธวจนะกวปรตได จะแปลเปนภาษาของชาตไหนๆ แตพทธภาษากยงคงกากบไวอย เชน ภาษาไทยฉบบบาล หรอ ชาตอนๆ เชน องกฤษ กมบาลภาษากากบ

ทกชาตจงเรยก บาลภาษา คอ รกษาไวซ งพทธวจนะนนเอง

พทธภาษา เปนภาษาทมอกขระ คอ สระ และ พยญชนะ พรอมทงฐานกรณ ไมขาดไมเกน ไมเหมอนภาษาสามญ เชน อกษรไทยเกนไป อกษรองกฤษไมพอ

จงเรยกวา "ตนตภาษา" ภาษาทมระเบยบแบบแผน สบทอดกนมาต งแต

พระพทธเจาองคกอนๆ บณฑตนกบาลไวยากรณรด เพราะบณฑตเหลานเปนบณฑตโดยเฉพาะ "ตสสตโถ ปณฑเตน เวทตพโพ" ภาษานเปนภาษาทองจา สงวธยาย สวดมนต

และบนทกลงเปนอกษร ทงกระดาษ ใบลาน และวสดทควรตางๆ ไมใชภาษาทชาตใดๆ ใช

พดกนในโลก

พทธภาษานมความมหศจรรย พระพทธเจาตรสได 8 คา พระอานนทพดได 1 คา พระอานนทพดได 8 คา สามญชนพดได 1 คา

อทาหรณ ประเทศไทยเปน "ปฏรปเทส" พระพทธเจาตรสวา

ปฏรปเทสวาโส จ ปพเพ จ กตป�ญตา

อตตสมมาปณธ จ เอตมมงคลมตตม

สามญชนพดไดคาเดยวน คอ ความมหศจรรยของพทธภาษา หากเปนภาษาสามญชน ความตรสรของพระพทธเจากไมเปนของมหศจรรย

นคอคาพดของทานพระอาจารยมน ทผเลาไดฟงมา

บาบดอาพาธดวยธรรม

ปกตทานพระอาจารยม นจะจากวดทอยจาพรรษา จารกสท เปนทเทยวไป กตองสนฤดกาลกฐนเสยกอน เมอทานพระอาจารยปรารภจะเปลยน

สถานท เพราะอยบานนามน บานโคกศรสพรรณมานานแลว มหลายสานกทศษยไปจดถวายไว แตทานปรารภจะไปสานกปาบานหวยแคน หางไมเกน 10 ก.ม.

พอไดเวลากออกเดนทาง พระไปสงหลายรป ทานสงกลบหมด ผเลาโชคดได อย 2 องคกบทาน มตาปะขาวอกคนหนงชอแดง ความเปนอยกสะดวกสบายตามอตภาพ แมชาวบานยากจน แตเขากไมใหทานพระอาจารยยากจนดวย จงมเหลอฉนทกวน มหนา

โยมทไปถวายบณฑบาต ขาไปเตมกระตบ ขากลบกยงเหลอเตมกระตบ เพราะหมบานใกลเคยงไดขาว กมาใสบาตรบาง บานนนบาง บานนบาง มอาจารยวรยงค อาจารยเนตร อาจารยมน นามาบาง

บางวนมกจกรรมบรณะ หรอซกสบงจวร ทานเหลานนกชวยกนทาใหเสรจกอนจงกลบ หากเปนวนลงอโบสถ พระลกศษยทพานกในทตางๆ จะมารวมกน รปทอยไกลหนอยกมาพกแรม นาญาตโยมหาบเสบยงมาพกแรม ทาอาหารบณฑบาตถวายดวยเสมอมา จงไมมอปสรรคใดๆ ในการเจรญสมณธรรม

หนงเดอนผานไป อากาศเรมหนาวจด ทานพระอาจารยปรารภจะทาซมไฟ ผเลาบณฑบาตได มาฉนกบทานแลว ชวยกนทากบชาวบาน วนสองวนกเสรจ

ประมาณเรมเดอนย ทานเรมไมสบาย มอาการคอตง เอยงซายขวายาก โรคนคลายเปนโรคประจา แตไมเปนบอย มาสกลนครหลายปกเพงจะเปนครงน กเชนเคย ทานบนถงพระมหาทองสก ผเลาเลยใหโยมไปนมนตทานๆ พกวดปาบานหวยหบ และทานอาจารยสอ สมงคโล ดวย ทานอยบานนามน ทานทงสองกเดนทางมาวนนนเลย

พอมาถง ทงชาวบานและผาขาวแดง ระดมกนหายา มเปลอกแดง เปลอกด ใบเปา ใบพลบพลง (ใบหววานชนอสาน) ใบการบร (ใบหนาดโคกอสาน) มาสบมาโขลกละเอยดดแลว ตงหมอหอยาวางบนปากหมอ รอนแลวเอาผารองวางประคบบนบา ไหลบาง หลงบาง หนาอกบาง บนศรษะบาง

6 วนผานไป ทานกยงออกบณฑบาตทกวน ผเลานอนพกทซมไฟกบทาน ตงแตเรมไมสบาย

พอรงข นเปนวนท 7 ทานตนเวลา 03.00 น. เปนปกต ปลกผเลาลกขนสมไฟ

เพราะไฟออนแสงแลว ทานลางหนา ครองผา สวดมนต แลวกนงสมาธตอ จะตมยาถวายเหมอนทกวน ทานไมเอา ผเลากไหวพระนงภาวนา จะนอนกอายทาน ตลอด 6 วนทผานมา มเวลานอนไมพอ นงสปหงกตลอดรง หลบๆ ตนๆ พอสวางจดบรขารออกบณฑบาต พระพยาบาลทมาพกคางดวย ไมตองหวงเรองบณฑบาต เพราะพระทอยในรศมใกล จะพาญาตโยมมาองคาส (ดแลการถวายภตตาหาร) เตมท

ตกตอนเยนหลงจากเดนจงกรมแลว ทานเขาซมไฟ ผเลาเขาไปกอน เตรยมปเสอสาหรบหมคณะ พอไดเวลาจะตมยา ทานวาไมตอง คอยยงชวแลว ตอจากนนทานกเรมอธบายธรรมะ ยกเปนภาษาบาลแรกวา "อฏฐ เตรส" แลวทานถามทานสอ (ทานอาจารยสอ

สมงคโล ตอมาทานมรณภาพทวดปาบานหนองผอ)

"แปลวาอะไร"

ทานสอวา "กระผมไมรภาษาบาล"

"หอ" ทานมหาทองสก เขาใหแลว

ทานมหากอาๆ องๆ ดวยความเกรงวาจะเปนการอวดฉลาด

"แปลใหฟงกอนนา ทานมหาเรยนมาแลว กลวทาไม"

ทานมหาตอบ "อฏฐ แปลวา 8 เตรส แปลวา 13 ขอรบกระผม"

"ถกตอง สมเปนมหาจรงๆ " ทานวา

ทานอธบายวา "อาพาธคราวน บาบดดวย มรรค 8 และธดงค 13 เปนมรรค

สามคคกน"

ตอจากนนธรรมเทศนาใหญกเกดขน พระทอยในรศมใกลยงไมกลบ ประมาณ 15 รป ซมไฟบรรจเตมทจะนงได 20 รป ทานอธบายมรรค 8 สมพนธกบ

ธดงค 13 อยางมระบบ เปนวงจรเหมอนลกโซ ซงผเลาและพระในนนกไมเคยฟง 2 ชวโมงเตม พอเลกตางกพดกนวา โชคด เพราะไมเคยฟง

เดอน 3 ยางเขามา ทานพระอาจารยกหายเปนปกต เพอนบรรพชตตางกทยอยกนกลบสานกเดม ทงนเพอทานพระอาจารยจะไดวเวกจรงๆ คงมผเลาและผาขาวแดง

เทานน กสะดวกด เพราะทงผเลาและผาขาว กเปนบคคลสปปายะของทานอย ซมไฟยงไมรอ อากาศยงหนาวอย

(เรองนเขาใจวาเกดขนเมอ ทานพระอาจารยมนจาพรรษาอยทบานโคกและบานนามนตดตอกนเปนเวลา 3 ปแลว คอ พ.ศ. 2485-2487 เมอออกพรรษาแลวปลายป พ.ศ.2487 ทานจงยายมาอยทวดปาบานหวยแคน ซงอยไกลจากบานโคกและบานนามน ไมเกน 10 ก.ม. และพกอยทนตดตอกนประมาณ 4 เดอน จงเดนทางตอไปยงวดปาบานหนองผอ - ภเนษกรมณ)

จากบานหวยแคน

วนหนงประมาณ 20.00 น.เศษๆ กาลงนงอยในซมไฟกบทานพระอาจารย เสยงเครองบนกระหมขน บนผานหวไป ทานบอกใหผเลาพรางไฟ ผเลาหาอะไรไมทนกเอาจวรคลมโปง สองมอกางออกยนครอมกองไฟไว จนกวาเครองบนจะบนผานไป วนไปวนมา 2-3 ครง ชางนานเสยเหลอเกน

ตนเชาไปบณฑบาต จงรวามการจดตงกองโจร ขบไลกองทพญป นออกไป เครองบนนาเอาอาวธยทธปจจยมาใหฝกพลพรรค การเอาเปรยบเพอนมนษยจงเกดขน เชน เกณฑคนไปฝกอาวธ เกณฑเสบยง รกนอยวาปนนฝนแลง ขาวมนอย แตถกเกณฑไปใหพลพรรค แมบานตองหาขดกลอยขดมนกนแทนขาว พระเณรกฉนอยางนน ทกขแทบเลอดตากระเดน แตผมอานาจและพลพรรคเหลอกนเหลอใช เพราะสงมาจากตางประเทศโดยเครองบน สงคราม คอ การเอาเปรยบ กดข ขมเหง บงคบขเขญ

เดอน 3 ผานไป ซมไฟถกรอถอน เพราะอากาศอบอนขนแลว พอเดอน 4 มชาวบานหนองผอประมาณ 5 คน ไดข นมาทศาลาททานพกอย กราบนมสการแลวยนจดหมายถวาย ทานยนใหผเลาอานใหฟง

เนอความในจดหมาย ขอนมนตทานพระอาจารยไปพกทวดปาบานหนองผอ ทานตอบรบทนท สงใหเตรยมขาวของ

ชาวบานเขาบอก "ไมใชใหทานพระอาจารยไปวนน จะกลบไปบอกพระอาจารยหลย (พระอาจารยหลย จนทสาโร) เสยกอน แลวทานจะจดคนมารบ พระอาจารยหลยส งอยางน"

"เออ ดเหมอนกน เรากยงไมไดบอกหม วนข น 15 คา

เดอน 4 เพญ หมจะมาลงอโบสถกน บอกหมแลวกใหโยมมาวนน น พกแรมหนงคน วนแรม

คาหนงเรากออกเดนทางกน"

ผเลาไมเคยคด เพงรวาวสยสตตบรษ ไมยอมละทงหม เชน ตอนททานอาพาธหนก จะจากพรรณานคมไปสกลนคร (พกวดปาสทธาวาส) ยงพดกบโยมทมารบวา

"หมละ จะไปกนอยางไร"

คณวเศษ เชาวนสมทธ กราบเรยนวา "ไดเตรยมรถรบสงตลอด มเทาไหรเอาไป

ใหหมด"

ทานพระอาจารยวา "ถาอยางน นเอาพวกเราไป"

หลงทาอโบสถแลว ทานบอกวา

"อกไมนานถนนจะมแตทหารเตมไปหมด ใครจะอย ใครจะไป กตามใจ"

(ป พ.ศ.2487 ทานพระอาจารยหลย จนทสาโร ไปจาพรรษาทวดปาบานหนองผอ อ.พรรณานคม จ.สกลนคร เมอออกพรรษาแลว ตนป พ.ศ.2488 ไดสงโยมไปกราบอาราธนานมนตทานพระอาจารยมนมาพกจาพรรษาทวดปาบานหนองผอ และนบแตนนเปนตนมา ทานพระอาจารยมนกไมไดเดนทางยายไปจาพรรษาทอนอกเลยตลอด 5 พรรษา จนกระทงปลายป พ.ศ.2492 ทานอาพาธหนก จงพากนหามทานเดนทางไปพกทวดปาบานภ (วดกลางโนนภในปจจบน) ประมาณ 10 วน แลวนมนตเดนทางตอโดยรถไปพกทวดปาสทธาวาส และทานกไดมรณภาพในคนวนนนเอง - ภเนษกรมณ)

พระอาจารยหลย จนทสาโร

เมตตาชาวบานหวยแคน

4 เดอนใหหลงแหงการอยบานหวยแคน ทานไดแนะนาชาวบานวา ขาวเกดจากดน ไถคราดแผนดน หวานลงบนดน ปกดาลงบนดน บกเบกชาระดนใหเตยนด ไถดน ดนแลวดนเลา กคนนแหละทา บานอนเขากคน เรากคนเหมอนกน เขามขาวกน เราอดขาวกน มนอะไรกน ทานองนแหละททานพระอาจารยสงสอน

วนจากบานหวยแคนสบานหนองผอ ผหญงรองไห ผชายบางคน เชน ผใหญฝนกรองไห คราครวญวา

"เปนเพราะพวกเรายากจน ทานจงไมอยดวย"

ทานกวา "เราอยมาแลว 4 เดอน พวกทานอดอยาก แตพระกไดฉนทกวน อย

แผนดนเดยวกน คดถงกไปเยยมยามถามขาวกนได" ทานวา

สองปผานไป ขบวนเกวยนลาเลยงขาวเปลอก และขาวสาร พรอมวตถอนบคคลพงบรโภค กลาเลยงจากบานหวยแคนสวดปาบานหนองผอ ดนแดนทานพระอาจารยมน พกเกวยนไวรมทาง ใกลหมบานรมทง ผกลามววใหอาหารวว หาฟนหงหาอาหารเลยงดกน

เวลาเชา ถวายบณฑบาตทานพระอาจารยมนพรอมพระสงฆ ฟงเทศนเสรจแลว ถวายขาวเปลอกหลายกระสอบและขาวสาร อนเปนผลผลตจากนามอชาวบาน

ทานถาม "อะไรกนน"

เขาตอบ "พวกกระผมชาวบานหวยแคน แตกอนอดอยาก เดยวนไมอดแลว

เพราะฟงเทศนทานพระอาจารยวา ใหเอาขาวกลาหวานดาลงบนดน บดนพวกกระผมไดทา

ลงบนดน ไดขาวมาถวาย ตอบแทนบญคณทานทสอนพวกกระผม ใหไดกนไดใช ไมตอง

เอาลมกระบอง (ขไตมดรวมกน 10 อน) ไปแลกบานอนอกแลว"

พกอกหนงคน ถวายทานเสรจ ชาวบานหวยแคนกกราบลาทานพระอาจารยมนยกขบวนเกวยนกลบ

เทพบอกใสบาตร

เมอทานพระอาจารยออกเดนทาง จากวดปาบานหวยแคน สวดปาบานหนองผอ เรมออกเดนทางเดอน 4 แรมคาหนง

วนแรก พกวดบานนากบแก วนทสอง พกวดบานโพนนากางปลา สองคนแรก

เดนทางปกตไมมเหตการณ วนทสาม พกศาลากลางบานของกรมทางหลวง ศาลานตงอยบานลาดกะเฌอ ตาบลหวยยาง อาเภอเมอง จงหวดสกลนคร ขณะนนยงไมเปนหมบาน เปนปางเลยงววเลยงควายของชาวสกลนคร ทาเลเหมาะแกการพกของคนเดนทาง มบอนาให ดมใหใช

ทานพระอาจารยไปถงกแวะพก ขณะไปถงนนเปนเวลาประมาณ 13.00 น. มพระและผาขาวตดตาม ชาวบานหนองผออก 12 คน รวมทงทาน เปน 21 คน พระชวยกนปดกวาด ญาตโยมนานามาไวดมไวใช ปทพกถวายทานเสรจ

หนงชวโมงผานไป ทานพระอาจารยกนงเฉย เอนนอนเฉยอย ชาวบานหนองผอผ เปนหวหนาไปรบ เปนคนใจรอน คดวา ถาทานพระอาจารยพกอยน จะฉนอะไร คนตงมากมาย จงเขาไปกราบนมสการ ขอนมนตเดนทางตอไปพกบานโพนงาม ระยะทางประมาณ 7-8 ก.ม. จะไดทนเวลา

ทานบอกวา "เราไมไป เขาเปนชาวบานปาชาวเขา เราพกอยน เขาจะไดกนไดทาน" หากทานพระอาจารยวา "ไม" แลวอยาไดพดซาอก

ตอนเยน ชาวบานกนาอาหารมาเลยงแขกโยม พอเชาไดเวลา ทานพระอาจารยและพระสงฆเทยวบณฑบาต มคนนาไปเพราะเปนปางควายปางวว บานแตละหลงมทางลดแคบๆ พอสมควรแลวคนกนากลบ ขณะกาลงถวายนาลางเทาทานพระอาจารย กไดยนเสยงรถยนตกาลงตรงเขามา

ทานและคณะกาลงนงจดบาตร ชาวลาดกะเฌอ ดจะเปนผชายมากกวา เพราะไปรกษาสตว ไมใชไปตงบานเรอน กมาถงประมาณ 5-6 ครอบครว ทานแขวงกรมทางหลวงขนมากราบนมสการทานพระอาจารยวา

"พวกกระผมชวนกนมากนขาวปา เปนบญของพวกกระผม ทไดมาพบทานพระอาจารย"

เขาไมรหรอกวา นนคอ พระอาจารยมน แตเขาเปนผดไทย กราบเรยนวา

"พระคณทานไมตองหนกใจวา มาพกทกระผม มารบกวนพวกกระผม เปนบญ

ของพวกกระผมแทๆ "

แลวสงลกนองเอาหมอขาว หมอแกง ปนโต นาถวายทานพระอาจารยรวมกบชาวบาน

มเนอสตวปาทกชนด นบตงแตเนอกวาง จนถงตะกวด กระรอก กระแต อเหน ไก

ปา สารพดเนอสตว ชาวสกลนครเขาเปนคนมมารยาทออนนอม นารก และพดจากเหมอนผด คอยแนะนา นเนอนน นนเนอน มทงตมทงแกง แตสวนมากแลวเปนเนอปง

ยถา สพพ ฯ ลฯ ฉนเสรจแลว ทานแขวงฯ ขนไปกราบนมสการพรอมคณะวา

"ความจรงพวกกระผมไมไดต งใจมา พอดผชวยไปยนบอกหนาบนไดตอนมดแลว จาไดแตเสยงวา พรงนเราไปกนขาวปาทลาดกะเฌอกน ผมนดชาวปางเขาไวแลว กเลยตกลง"

ฝายผชวยกบอกวา "ทานแขวงฯ ใหเดกไปบอกวา พรงนเราไปกนขาวปาทลาด

กะเฌอกน ผมเลยใหแมบานจดอาหารแตเชา เสยงเอดตะโรท งพอบานแมบานวา คนน นไป

บอก คนนไปบอก แซดกนไปหมด ไมไดข นไปบอกขางบน ไดยนแตเสยงอยขางลาง วาเปน

เสยงคนน นคนน พอมาอยดวยกนแลว ตางคนปฏเสธล นวา ผมไมไดไปบอก ดฉนไมไดไป

บอก เลยงงไปตามๆ กน"

ทานแขวงฯ กเลยพดวา "ถาอยางน นใครไปบอก" แลวมองไปททานพระอาจารย

ทานพระอาจารยตอบวา "ถาไมมใครไปบอก กคงเปนเทพน นซ"

เทานเรองกเปนอนยต

เลยงอาหารกนตอทงคณะแขวงการทาง คณะทานพระอาจารย และชาวบานทงหมด รบประทานกนอยางอมหนาสาราญ ทานแขวงฯ บนเสยดาย ไมมถนนไปโพนงาม ถาไปสกลฯ หรอสรางคอ ทานจะนาสงตลอด จากนนตางอาลาแลวกเดนทางตอ

คนทส นอนพกบานวดบานกดนาใส ตาบลนาใน (ปจจบนขนกบอาเภอกดบาก) ฉนเชาเสรจเดนทางตอถงบานหนองผอ กอนทานพระอาจารยจะไปถง พระอาจารยหลย จนทสาโร สงพระเณร แมทงหมาและแมว ใหหนออกจากวด วางไปประมาณ 2 วน แตวตถใชสอยครบและหางาย

ทพกของทาน เปนกระทอมเลกๆ ไมสะดวก ทานพระอาจารยอยกระทอมเลกๆ จาเพาะองคไดเสยเมอไร ไหนพระอปฏฐาก ไหนญาตโยม จะไปนงเบยดทานหรอ

หญาคา ไมไผไมทบเปลอกไมอด ชวยกนทาแค 10 วน ไดถง 5 หอง ยงดทานลาบากตลอดพรรษา พระใกลชดและผาขาว ชวยกนตอหองถวาย พอพระอปฏฐากนงได

พอออกพรรษา ทานเลยไปพกอยมมศาลา ชวยกนทาผากน แตกลาบาก เพราะตองใชเปนทฉนดวย ทาสงฆกรรมดวย ดหนอยตรงทเวลามกจกรรม ไดทพอเทานน

เปนอยระหวางสงคราม

ปวารณาออกพรรษาแลว คาวากฐนผาปาไมตองกลาวถง เพราะอยในภาวะสงคราม ผาพนบานมอย แตจากด เปนผาดายหยาบธรรมดาๆ ในความรสกของพระสงฆ ไมมคานยม แตทานพระอาจารยทาเปนตวอยาง นามาทาเปนสบงขนธ ทาเปนจวรใช แตไมทาเปนสงฆาฏ

ทานบอกวา "แตกอนเรากใชผาอยางน ไมมผาเจกผาจน เรายงสบทอดศาสนา

มาได"

ตงแตนนมา พระเลยไมอดจวรใชกน

ไมขดไฟกตองแบงกานกน กลกเปลาเกบไว เทยนไข แบงเลมเวลาจะใช จะจดบหรกนบดวามถง 5 คนไหม ถาไมถงกจดไมได ไมคมคา เวลาไปหองนา ไดทาดแลว ตองดบเทยนไวกอน หรออยในหองนอน สงสยวาจะมสตวอนตราย จงจดไฟไปด เปนตน

ไมหยดจะหน

เหตการณนเกดขน หลงจากเขาพรรษาไปไดประมาณครงเดอน ทวดปาบาน

หนองผอ หนวยกองโจรพลพรรคกยกเขาไปตงคาย อยหางประมาณกโลเมตรเศษๆ เสยงปน เสยงระเบด ไมมหเขาหออก ทงกลางวนกลางคน ผรกสนตอยางทานพระอาจารย สดวยวธการดงผเลาจะเลาตอไปน

เขาพรรษาผานไปแลวประมาณ 17 วน วนนน ดทาทางทานขรม เวลาไป

บณฑบาต ปกตทานจะชนนชน อธบายไปดวย วนนนเงยบขรม จดทรบบณฑบาตมมานงยาวสาหรบนงใหพร ยถา สพพ ฯ เสรจ ทานเอยถามชาวบานวา

"ปานขาศกศตรกไมม เขายงอะไรกน"

ชาวบานตอบ "ไมทราบครบกระผม"

ทานวา "ปานมนเปนดงเสอ ปาเสอ หรอวาเขาอยากยงเสอ"

วาแลวกลกขนไปบณฑบาต ตลอด 4 แหงกพดอยางนน

ตกตอนเยน พอสนแสงอาทตย ทงเสยงปน ทงเสยงระเบด กดงสนนกกกองตลอดทงคนจนกระทงรงสาง มพลพรรคเปนไขตายในบงเกอร 2 คน อก 3 คน กระเสอกกระสนออกไปตายอยบานตนเอง3 ศพ รวมเปน 5 ศพ

ครอทย สพลวณชย ชาวหนองผอ มาเลาใหฟงวา พอสนแสงอาทตย มองไปทศไหนกมแตเสอทงนน ชนดลายพาดกลอน ทงแยกเขยว ควขมวดใส เปนรอยๆ พนๆ ถาเสยงระเบดเสยงปนซาลงเมอไร เสยงเสอยงเขามาใกล เลยหยดยงไมได ยงปนจนรงสาง พอสวางเสอตวเดยวกไมมแมแตรอย

ลองคดถงคาพดของทานพระอาจารยดซ วาขาศกศตรกไมม เขายงอะไร ทนมแตดงเสอ เขาอยากยงเสอหรอ และไดยงจรงๆ ดวย สกองพลเสอไมได แตกหนตงแตวนนนจนถงวนน กองโจรพลพรรคกไมเหนหนากลบมาอก

การฝกพลพรรค ใครๆ กกลวตาย มาขอรองกานน ใหมากราบเรยนทานพระอาจารย ขอใหทาหลอดตะกรดและผายนต ทานทาอย 15 วน กส งหยดอยางกะทนหน ยง

บอกกานนวา ทานหยดแลว หากกานนไมหยด ทานจะหนกลางพรรษา ถอวาเปนภยทางพระวนย เปนอนยตแตวนนน

ผเลาไมรไมเฉลยวใจ จนผานมาหลายป กองโจรพลพรรคไดกลายมาเปนกองโจรคอมมวนสตเตมรปแบบ จงรวาทานเลงเหนแลววา พวกนเปนภยตอพระพทธศาสนา ครบาอาจารยผเปนสตตบรษ จงไมสนบสนน

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๗




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

สรางกฏ

ป พ.ศ.2488 สงครามโลกเพงยตลง แตอะไรๆ กยงหายากอย ผากยงคงใชผาพนบานตามปกต ทานพระอาจารยกยงคงพกทศาลา (ทวดปาบานหนองผอ - ภเนษกรมณ) ความบกพรอง ความไมพรอม ยงคงมอย แตทานพระอาจารยกทนได สงทพรอม คอ เสนาสนะ เพราะไมมมาก แตคนไมพรอม

ทงพระทงชาวบานกนงายๆ อยงายๆ แตหากฉกคดสกหนอยวา ควรจะทากฏถวายทานใหดกวาทเหน มหองพกฤดรอน มลมโกรก มทนงดมนารอน มทพกกลางวน ฤดหนาวตดไฟไดนาจะเปนอยางนน แตขาดผนาทมหวคดสรางสรรค ขนสงกลาบากจงอดเอา

กวาจะไดมาเปนกฏหลงเลกๆ 2 หลง ทเหนกเกอบตาย ผเลาเทยวชกชวนชาวบานนาออกเลอยไมในปา ไดคนเขาเปนค พอไดไมโครงเสรจ จะนาเขาวดกไมงาย เดกเลยงควาย ความรประถม 2 อาย22 พรรษา 2 ทาไมอาจหาญชาญชยนกกไมร

การนาไมเขาวด หากไมมความคด ไมมหวง การจะสรางกฏถวายทาน โดยไปปรารภใหทานฟงกอนกไมมทางเปนไปได การนาไมเขา ตองมใบรบรองจากปาไมอาเภอ และอยาพดวาจะเอามาสรางกฏ ตองบอกวา ชาวบานคนหนงเขาสรางบาน มไมเหลออยากถวายวด

ทานกวา "ศรทธามกเอามา"

หากทานถามหาใบอนญาต กตองเอาใหทานด โชคดวนนน กานนนาใบอนญาตมาให เหนบอยทประคดเอวผเลา ทานขอดกเอาใหดไดทนท ทานดแลวกสงคน

ความเกยจครานของคนสมยนน ขนไมเขาวดแลว มแตไมโครง แตไมมเสา ทงไว วนแลววนเลา ผเลาจะชกชวนวงเตนอยางไร กบอกกนแตวา พรงนกอนๆ ไมส นสดสกท

วนนนมาถงเขา ทานฉนเสรจ เดนลงมาจะไปหองนา ยนดกองไม ขณะนนมโยม 3-4 คน พรอมผเลาตดตามไป พอเหน ทานกพดแรงๆ วา








"ใครเอาไมมากองไวน มนรกวด จะทาอะไรกไมเหนทา เสากไมม เอาคนหรอเปน

เสา คนน นไปยนน น คนนไปยนน อยางน นหรอ รบขนออกไป ใครจะเลอยเอาไปแบงกนก

เอาไป"

ทานวาแลว กทงรสกกลว ทงขบขน เอาคนมาเปนเสา 5-6 วนใหหลงกไดเสามา พทโธเอย ชางไรสตเสยจรงๆ ทนเสามาแลว ไมมใครทา อางแตวา ทาไมเปนๆ ทงพระทงโยม

เดกเลยงควายประถม 2 ผกลาหาญชาญชยเหมอนเดม ตดสนใจใหโยมเอาตนหญาสาบเสอมา เอาตอกมดโครงสรางขน พระอาจารยเดนมาเหน ทานถามวา

"จะทาอะไร"

เรยนทานวา "จะสรางกระตอบดวยไมท มอย กระผม"

"นหรอแบบ"

"กระผม"

"เออ ใชได" ทานวา ฟงแลวกแสนจะดใจ

"ปลกทไหนเลา"

"ปลกทน ขอรบกระผม"

ทๆ มผไปนมสการเหนอยตอนนละ แตกอนมตนหวาอยขางหลง เวลาบายมนกเขามาขนทกวน เรยนวา

"นกเขามาขนทตนหวานทกวน จะไดฟงเสยงนกเขา"

ทานวา "เออด ปลกกปลก"

เรมโครงสรางได 2 วน พระอาจารยพรหม จรปญโญ มาพอด ผเลาโลงอก เราไมตายแลว พรงนฉนเชาเสรจ พระอาจารยพรหมกไปสงการ ใชแกนถายไฟฉายขดเสน เจาะตรงนน ผาตรงน ทงโยมทงพระระดมกนใหญเลย ประมาณ 10 วน กเสรจเรยบรอย

ชาวบานขอนมนตทานพระอาจารยข นไปอย ทานบอกวา

"ไมยงใหมอย ยงไมคลายกลน หมดกลนไมกอนคอยไป"

ตงแตวนทานพระอาจารยไปอยจนบดน ไปกราบนมสการคราวใด ขนหวลก ทงละอาย คดไมถก ควรทาใหลกษณะดกวาน นพอเปนรปโกโรโกโส ทงสลดทงสงเวชตวเอง เดกประถม 2 เดกเลยงควายบานนอก ทาไมแกมาอาจหาญชาญชยใหผดมเกยรตมาดหวคดฝมอของแกได เปนจตสานกมาจนบดน

การสรรหาเจาคณะมณฑลและเจาคณะจงหวด

เมอตาแหนงเจาคณะมณฑลหมากแขง

และเจาคณะจงหวดนครพนม วางลง ความทราบถงสมเดจพระสงฆราชเจา กรมหลวงชนวรสรวฒน สถต ณ วดราชบพธฯ ใหสรรหาผสมควร แตควรเปนคนทางภาคอสาน ไมมใครนอกจากพระจนทร (จนทร เขมโย) กบพระมหาจม (จม พนธโล) วดเทพศรนทร โปรดใหนาตวเขาเฝา ทอดพระเนตรเหนตรสวา

"พระจนทร มวฒแคนกธรรมตร อาย

พรรษากมากอย แตวฒการศกษาไมเขาเกณฑ จะเปน

เจาคณะมณฑล เปนเจาคณะจงหวดได ใหไปดารง

ตาแหนงเจาคณะจงหวดนครพนม"

"สวนพระมหาจม เปรยญ 3 นกธรรมโทเขาเกณฑ แตอายแค 28 พรรษา 8 อายพรรษายงนอยนก จะไหวหรอ"

นคอพระดารส แตไมมตวเปลยน จงนาตวพระทง 2 รป เขาเฝาพระเจาแผนดน คอ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาฯ ในขณะนน

สมเดจพระสงฆราชเจา ทรงปรกษาเรองพระมหาจม กบพระเจาอยหว พระองคทรงรบรองอยางแนพระทย ตรสวา

"สงไปไดเลย หมอมฉนรบรอง พระมหาองคน นไมมทางเสยหาย มแตทางด"

สมเดจพระสงฆราชเจากสนองพระประสงค พระจนทร เขมโย และพระมหาจม พนธโล เคยออกปฏบตกมมฏฐานกบทานพระอาจารยมน ทานเหนวา ไมเปนวสย จงนาฝากเขาศกษาพระปรยตธรรมทวดเทพศรนทร (ทานพระอาจารยเลาวา ธรรมเนยมการสงพระสงฆผทรงคณวฒ ไปดารงตาแหนงวดสาคญ จะตองนาตวเขาเฝาสมเดจพระสงฆราชเจา หรอสมเดจพระสงฆราช และองคพระมหากษตรยกอน)

มณฑลหมากแขง ประกอบดวย จงหวดเลย หนองคาย นครพนม สกลนคร และอดรธาน เปนวดคณะธรรมยต จดการศกษาทงดานบาลและนกธรรม การปฏบตธรรมวนย เปนไปอยางมระเบยบดยงมากขนทกจงหวด มศนยกลางอยทวดโพธสมภรณ แมตางมณฑลยงสงมาเรยนทน

สามสปใหหลงผลงานออกมาเปนทยอมรบ ไดพระราชทาน ตาแหนงพระครสญญาบตรทง 2 องค สมเดจพระสงฆราชเจา ทรงชมเชยพระเจาอยหว ตอหนาพระพกตรวา ทรงมสายพระเนตรไกล มองดบคคลออก พระพรรษานอยอยางพระมหาจม พอพระทยสงไปเปนเจาคณะมณฑลได นคอผเลาไดฟงจากทาน

พระเทพสทธาจารย (จนทร เขมโย) แถวหนา ซาย

พระธรรมเจดย (จมพนธโล) แถวหนา ขวา

ไดรบจดหมายใหญ

คงจะเปนความผกพนระหวางศษยกบอาจารยอยางแนนแฟน เมอครงททานพระอาจารยสงพระจนทร ซงภายหลง คอ พระเทพสทธาจารย (จนทร เขมโย) และ สามเณรจม ซงภายหลง คอ พระธรรมเจดย (จม พนธโล) ไปศกษาตอทกรงเทพมหานคร ตอมาทางราชการไดสงพระทงสองรป มาปฏบตศาสนกจทางภาคอสาน เปนศษยของทาน ทานพระ

อาจารยสงไปศกษาเอง เวลามาทางานทภาคอสาน นกปราชญอยางทานพระอาจารยจะไมเอาธระชวย คงเปนไปไมได คลายๆ กบวามอะไรผกพนกนอยอยางนน

ครงทานพระอาจารยจาพรรษาอยภาคเหนอ ทกปทานเจาคณพระมหาจมสงจดหมายไปกราบนมสการนมนตกลบภาคอสาน ปแลวปเลาทานพระอาจารยกเฉยๆ ปนน

ทานเจาคณฯ จงไปกราบนมสการดวยตนเอง ขอนมนตกลบภาคอสาน ทานตอบรบทนท แลวยงเรงดวยวา

"จะกลบวนไหนกลบดวยกน ทกปเหนแตจดหมายเลกเลยไมกลบ ปนจดหมาย

ใหญมาแลว ตองกลบ" ทานวา

ทานเจาคณฯ จงกราบเรยนทานวา "นมนตพกอยกอน กระผมจะไปอดรธาน จดท

พกเรยบรอยแลว จะสงคนมารบทหลง"

ทานเจาคณฯ ไดจดวดปาโนนนเวศน อาเภอเมอง จงหวดอดรธาน ถวายใหทานพานกเปนวดแรก หลงจากทานไปจาพรรษาทภาคเหนอ ถง 11 ป (พ.ศ.2472 - 2482) ทานไดมาชวยศษยทงสองเตมกาลง ดงผลงานทปรากฏอยทวไปในภาคอสาน

การวนจฉยอธกรณ

เรองนเกดขน เมอทานพระอาจารยมนพกอยทวดปาบานหนองผอ หลวงตามน นมมโล อยวดวรยะพล อาเภอเตางอย จงหวดสกลนคร เปนศษยองคหนง เปนผปฏบตด มชาวสกลนครนบถอ นมนตมารบสงฆทาน โดยพกทวดปาสทธาวาสเปนประจา

คราวหนง เธอดวนจะกลบวด ฉนเสรจแลว นาโยมไปเอาปจจยสวนแบงกบผาขาวคนหนงทเปนไวยาวจกร พระทรบนมนตม 7 รป ไดไปรบปจจย ปรากฏวาหายไปสวนหนง ไมครบพระ ถามผาขาว เธอบอกวา

"หลวงตามนเอาไปสองสวน"

อธกรณกเกดขน มหลกฐานพยานเพยงพอ คณะสงฆจงหวดตดสนวา หลวงตามนละเมดอทตตาทานสกขาบท จานวนเงนทไดรปละ 2.50 บาท สองสวนรวมเปน 5 บาท เธอปฏเสธ แตหกลางหลกฐานไมพอ คณะสงฆตดสนวนจฉยใหเธอสก เธอบอกหากจะใหสก กรณาพาไปกราบทานพระอาจารยมนกอน คณะสงฆพรอมทงเจาคณะจงหวด(ธ) จงพาหลวงตามนไปวดปาบานหนองผอ

พอไปถงกราบนมสการ เจาคณะจงหวดยนเอกสารถวายทาน

พระอาจารยทานวา "วางไวน นกอน" ถามวา "เร องอะไร"

เจาคณะจงหวดกราบเรยนวา "เร องหลวงตามนละเมดอทนนาทานสกขาบท คณะ

วนจฉยใหเธอสก เธออยากใหพระอาจารยวนจฉยอก"

ทานพระอาจารยถามวา "แลวจะเชอผมไหม"

พากนตอบวา "เชอ"

"ถาอยางน นเอาเอกสารไปเผาไฟเดยวน เพราะตวหนงสอเลกไป เอาตวหนงสอ

ใหญ คอ พวกเรา มาวนจฉยกน" ทานวา

เจาคณะจงหวดจงจดการเผาทนท

ทานพระอาจารยวา "อนเงนน นหลวงตามนไมไดเอาไปสองสวน เอาไปสวนเดยว

คนทเอาเงนน นไป คอ คนทอยใกลเงน ใครอยใกล คนน นเอา"

ตาผาขาวคนหนงซงนงนงอยนน กสารภาพขนตอหนาสงฆ ททานพระอาจารยเปนประธาน

ทานพระอาจารยวา "น นเหนไหม ตวหนงสอใหญแจงจางปาง ปานเหนเสอ

กลางวน ลายพาดกลอนเตมตว" ทานวา

"หลวงตามนเธอเปนพระมศล ทานเจาคณะจงหวดกด ทานมหาทองสกกด คณะ

สงฆกด ทาอะไรใหรอบคอบ จะทาลายพระมศลโดยไมรตว จะไปตกนรกเปลาๆ ไมเสยดาย

หรอ ประพฤตพรหมจรรยมานาน หวงมรรคผลนพพาน ตองมาตกนรก มนไมคมคากน อยา

ไปทาลายพระมศล" ทานวา

เรองกสงบลงโดยความบรสทธยตธรรม เปนตวอยางแกคณะพระวนยธรตอไป หลวงตามนกพนคดไป เปนพระบรสทธ

ทไดเหนไดฟง ทานพระอาจารยมนวนจฉยอธกรณ มครงนครงเดยว

เทศนมลกมมฏฐาน

ทานพระอาจารยไดเทศนเรองนวา

กอนพระอปชฌายจะบวชใหกลบตรทงหลายนน จะตองสอนเรอง มล

กมมฏฐาน กอน

เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ นเปนอนโลม

ตโจ ทนตา นขา โลมา เกสา นเปนปฏโลม

ตอจากนนพระอปชฌายจะอธบาย พอใหไดใจความวา รากเหงาของพระกมมฏฐานทงหมด อนผปฏบตจะพจารณานน ออกไปจากกมมฏฐาน 5 นเอง จงเรยกวา มล คอ เคาเปนมลเหต อนมลกมมฏฐานน ทานพระอาจารยอธบายไดละเอยด เปนอเนกปรยายอยางมระบบ ซงผเลาจะนามาเลาพอไดใจความดงน

ทานแปล เกสา อนวาผมทงหลาย โลมา อนวาขนทงหลาย นขา อนวาเลบทงหลาย ทนตา อนวาฟนทงหลาย ตโจ อนวาหนง ทานไมวาทงหลาย กมนหนงผนเดยวน หมหอรางกายอย นอกนนมนมมาก กวาทงหลาย

ผมอยบนศรษะอยเบองสง ตามองดจะเหนสวนบนกอน ตอจากนนจงเหนโดยลาดบ รวมลงทสด คอ หนง

หนงเปนใหญกวาอะไรทงหมด ความนยมชมชอบ ความสมมตวา เปนพระ เณร เถรทาว รวมไปทง บตร ภรรยา สาม กเพราะหนงผนนหมหอ หากไมมหนงหมหอ มแตเลอด เนอ เอน ตบ ไต ไส พง สดทายเหลอแตกระดกในหมอในโหล หรอวาเหลอแตโครงกระดก ใครเลาจะนยมชมชอบ วาบคคลน เปนพระเณรเถรทาว นเปนบตรภรรยาสามของเรา มไหมละ

ดวยเหตนเอง พระอปชฌายจงไดสอนกลบตรผจะบรรพชาอปสมบท ใหเรยนมลกมมฏฐานกอน เพราะวา ราคะ ความกาหนดยนด อยากจะไดชมเชย เชยชด กเพราะไอเจา

ตามองไปเหนหนงกอน ไมวาชายเหนหญง หญงเหนชาย แลวอยากไดมาเปนภรรยา สาม

กเพราะหนงผนนเอง นอกน นเปนแคสวนประกอบ หนงเปนตนเหต หนงกอทกข หนงกอภพ

กอชาต ไมวาคนและสตว หม หมา กา ไก ชาง มา โค กระบอ แมกระท งลา กหนงผนนแล

ทาไมพระอปชฌายจงสอนใหพจารณามลกมมฏฐาน

เพราะวาเจาราคะ เจาโทสะ เจาโมหะ เจากามตณหา ภวตณหา วภวตณหา เกดจากตาไปกระทบกบเคามลน จงตองใหรสภาวะทแทจรง ทเกดลกษณะอาการ กลน ส ให เหนเปนสงปฏกล ไมงาม นาเกลยด โสโครก เพอบรรเทากาจดกเลสอาสวะใหหมดสนไป ตามความตงใจของกลบตร ทมศรทธาเขามาบวชในพระพทธศาสนา

ทานยกอทาหรณในเรองมลกมมฏฐานไววา

แมสมเดจพระสพพญ�เจากตรสสอนพระราหลพทธชโนรส เปนกรณพเศษ พระโอวาทนเรยกวา จฬราหโลวาทสตร เปนการทดสอบความสามารถของพทธชโนรสครงแรก เพราะพระราหลทรงไดรบการยกยองจากพระศาสดาวา เลศกวาสาวกทงหลาย เปนผใครตอการศกษา

ครงท 2 ทรงแสดงแกพระราหลกมลกมมฏฐาน แตเปนอเนกปรยายตามอธยาศยของพระราหล ชอวา มหาราหโลวาทสตร จบลงจงไดสาเรจเปนพระอรหนต พรอมกบจตปฏสมภทาญาณอยางสมบรณ ไดรบสมญาวา พระมหาราหล ตงแตบดนน

หลงจากนน พระอปชฌายกคลผากาสาวพสตร เอาองสะจากผาไตรจวร หมเฉวยงบาขางซาย อธบายวธครองผาเสรจ มอบผากาสายะใหนาไปครอง

ครองผาเสรจ เขามาในทามกลางสงฆ กราบสามหน ถวายดอกไม กลาวคาขอสรณะและศล พระอปชฌายกใหสรณะและศล โดยบทบาลวา พทธ ฯ ปฯ สงฆ สรณ คจฉาม วาระท 1 สามหน ทตยมป พทธ ฯ ปฯ สงฆ สรณ คจฉาม วาระท 2 สามหน เปน 6 ตตยมป พทธ ฯ ปฯ สงฆ สรณ คจฉาม วาระท 3 สามหน เปน 9 แลวอาจารยจะบอกวา การบรรพชาเปนสามเณรสาเรจลงดวยไตรสรณคมนเพยงเทาน

ทานพระอาจารยไดอธบายตอไปวา

สรณะในศาสนามแค 3 แมวาจะถงวาระท 3 เกาหน กไตรสรณะอนเกา ไมมคาวา ภเขาตนไม รกขเจตยา สรณ คจฉาม ภตผปศาจ เสอสางคางแดง สรณ คจฉาม ถาเพมเขามาอยางนผด สรณะไมเปนสรณะ ไมเปนบรรพชต จะเพมเขามาภายหลง สรณะกเศราหมอง ทานวา

ตอจากนน จะบอกใหสามเณรสมาทานสกขาบท อนจะพงศกษา 10 ประการ สวนการอปสมบทเปนพระภกษนน ไมตองสมาทานศล 227 เปนเรองของสงฆจะยกฐานะใหเปนพระภกษ เมอคณะสงฆยนยอมแลว กเปนพระสงฆโดยสมบรณ

จากนนเปนหนาทพระอปชฌายจะสอนอนศาสน ขอหาม และขออนญาต

การแสดงธรรมของทานพระอาจารยมน มไดสอนพระททาหนาทพระอปชฌายใหมเทานน แตทานสอนศษยทงเกาและใหม เพอใหศษยสานกเสมอวา การปฏบตตามโอวาทพระอปชฌายนน สามารถบรรลธรรมวเศษชนใดชนหนง มพระโสดาบน เปนตน ภายใน 7 วน 7 เดอน 7 ป 12 ป และ 16 ป เปนอยางชา

ทานสอนสลบกนไป ทงภาษาบาลและภาษาไทย อยางมระบบ ละเอยด อปมาอปไมย เปนอเนกปรยาย ชนดผฟงใจจดใจจอ อยากฟงตลอดเวลา ทานเปรยบ พระอปชฌายเหมอนมารดาผใหกาเนดลก จะสอนลกทกอยาง ใหทกอยางทเปนมนษยสมบต พอกนพอใชจนวนตาย ไมมผใดเทยบได จงไดชอวา เปนมตรในเรอน เปนพรหมของบตร เปนพระอรหนตในกระทอมจนถงมหาปราสาท ฉนใดกฉนนน ทานวา

ทานพระอาจารยปฏบตตอสตรเพศ

สตรเพศนนเปนเพศยวยวนกามกเลสของบรษเพศ ในขณะเดยวกน บรษเพศกเปนทยวยวนกามกเลสของสตร เปนคกนมากบโลกฉะนน พระเถระชอวา พระอานนท ผทรงคณสมบตถง 5 ประการ ขอทวา มนต คอ อบายเปนเครองนาไปของพระเถระนน พระอานนทไดเลงเหนการณไกลตอพระภกษ ผจะสบตออายพระพทธศาสนา ในกาลตอมา ในวนทพระพทธเจาจะปรนพพาน จงกราบทลถาม เรองการปฏบตตอสตรเพศของพระภกษ วา

พระอานนท "ขาแตพระองคผเจรญ อนพระภกษในธรรมวนย จะปฏบตตอสตร

เพศอยางไร"

พระพทธเจาตรสวา "ดกอนอานนท การไมรไมเหนเปนการด"

พระอานนท "ถาจาเปนจาเปนตองดตองรตองเหน ควรทาอยางไรพระเจาขา"

พระพทธเจา "ถาเหนไมพดเปนการด ถาจาเปนตองพด กตองมสต พด

พอประมาณ อานนท"

ขอนพระพทธเจาทรงแสดงเปนอนโลม คอ ตามไป หรอเปนอนวตร คอ ความกลบ แตทานพระอาจารยนนปฏบตเปนปฏโลม คอ ถอยหลงกลบ หรอปฏวตกลบหลง เมอ

จาเปนตองพด มสตพด เมอเหน ไมพดเจรจา เอาขอแรกทพระพทธเจาตรส คอ ไมรไมเหนเปนหลก ทานวา คอ ไมรไมเหนเปนการดนนเอง

ในการสงเกตของผเลา ทานพระอาจารยจะปฏบตขอไมรไมเหนตลอดมา เสมอตนเสมอปลาย เพราะทานไมคลกคลกบเพศหญงเลย แมแตหลานเหลนของทาน

ศษยสายของทานจะยดขอนตามแนวของทาน

การปลกตนโพธ

ครงหนง ทานพระอาจารยไปพกอยในวดรางแหงหนง วดนนมตนโพธหลายตน แผกงกานสาขาออกไปกวางขวางมาก ใบแหงหลนเปนกองพะเนน ทานกเลยบนวา

"ตนโพธน เอามาปลกทาไมกน รกท ตนไมอ นกข นไมได นกมาขใส ทาลายโบสถ

วหาร"

ผเลาคดในใจ "โพธตรสร ใครๆ กอยากไดบญ"

ขณะนนทานกาลงกวาดใบโพธแหงอย จงพดวา

"เหอ...บญมแตปลกตนโพธเทานหรอ อยางอ นไมมหรอ ตนโพธพระพทธเจามา

ตรสร พระองคกตรสรไปแลว และตนโพธท ปลกกนเปนรอยๆ พนๆ กไมเหนมใครสกคน

เดยวมาตรสรอก"

ทานวา แตละยคมพระพทธเจามาตรสรองคเดยว แลวจะปลกใหใครมาตรสรอก

แตละพระองคท มาตรสร กไมใชใตตนโพธอยางเดยว ตนไมอ นกม ทานวาอยางน

การรบศษยในยคปลายสมย

ลกศษยทกทานทเขาไปศกษากบทานพระอาจารยมนในยคตนๆ ทานจะเรงในเรองการทาความเพยร เดนจงกรม และภาวนา อยางชนดทเรยกวา เอาเปนเอาตาย ศษยกม

ความเชอมนกบครบาอาจารย ความเชอมนตอพระพทธเจา วาไมตาย เพราะเราทาถก แตอยาทาผดพนฐาน คอ พระวนย รบรองไมตาย

ยคหลงนกศกษาทสาเรจนกธรรม สาเรจบาลมา กเรมเขาไปศกษา ทานเหลาน ยกตวอยาง ทานอาจารยมหาบว ทานฯ พดไมมาก ไดฟงแลวกเขาใจ เปนลกษณะของผมปญญามาก

ผทผานการศกษานกธรรมบาลมาแลว จงจะรบใหอยในสานก สามเณรกตองอายถง 17 ปเสยกอน ทาบตรประชาชนแลวถงจะรบ ถาเปนพระ ตองคดเลอกทหารกอน ทานถงจะรบ ตองผานการศกษามาแลว เพราะวาเขาเหลานรแบบแผนแลว เมอมาปฏบตจนรเหนดวย จะเปนประโยชนทงสองดาน สามารถเผยแผศาสนาไปในทางทถกตอง อนนเปนวตถประสงคของทานพระอาจารยมน

ศษยทเขามาในยคปลายกม ทานอาจารยวน ทานอาจารยวรยงค หลวงป

หลา และลกศษยของทานเจาคณธรรมเจดย ทผานนกธรรมบาลมาแลวทงนน เชน เจาคณ

มหาเขยน [พระอรยเวท (เขยน ฐตสโล) วดรงสปาลวน จงหวดกาฬสนธ] เจาคณมหา

โชต [พระเทพสทธาจารย (โชต คณสมปนโน) วดวชราลงกรณ จงหวดนครราชสมา] พระ

มหาประทศ เจาคณกง [พระราชศลโสภต (กง โฆสโก) วดพระธาตเชงชม จงหวดสกลนคร] เปนตน

วนจฉยปจจยส

วาทะทานพระอาจารยมนนาคด

เศรษฐกจนกคอ ปจจย 4 ใชไหม

ปจจย 4 เปน เสฏโฐ เสฏฐา เสฏฐ ทงปฯ ทงอตฯ และนปฯ ครบทง 3 ลงค

เสฏฐ แปลวา เจรญทสด เจรญอยางไร เจรญเคยงคกบคน เศรษฐกจหรอ

ปจจย 4 นมนษยจะอยได เพราะอาศยความเจรญนไปพรอมๆ กน จงสบตอมาได ทานฯ วา พระพทธเจาตรสไว ในพระวนยปาฏโมกข ทเกยวของกบหลกการเศรษฐกจน เกอบจะทกสกขาบท

บางสกขาบท ทานพระอาจารยกวนจฉย และเขาใจความหมาย เชน สกขาบท

เกยวปจจยท 4 คอ ยารกษาโรค ความวา ภกษไมเปนไข ตดไฟเองกด ใชใหคนอนตดกด เพอจะผงไฟนน ตองอาบตปาจตตย แตทานพระอาจารยมนมกจะผงไฟเปนนสย

ขอนทาใหศษยสงสยกนมาก โดยเฉพาะในฤดหนาว จะทาซมไฟตดไฟ ตงแครนงนอนในซมไฟ เทศนแกศษยในซมไฟ ศษยกไดผงไฟไปดวย ไมตองหนาวลาบาก ขอนทานบอกวา

คาวา ไข นน หนาวจนทนไมไหวกคอไขน นเอง หรอจะใหเปนไขจบส น จวนจะ

ตายอยแลวจงจะผงไฟไดอยางน นหรอ อยาไปผงเลย นอนคอยตายดกวา คนหนาวจะตาย

แลว ไฟกเปนยา ทาใหรางกายอบอน เลอดลมเดนไดสะดวก เจรญสมณธรรมได ดกวา

อดทนหนาวตาย ไมเกดประโยชนอะไร

ทานวา นสยทพระอปชฌายสอนครงแรก ขอ 4 วา อาศยนามตรเนาเปนยานน ตามความเขาใจของนกวนยทงหลาย หมายเอาผลมะขามปอม ผลสมอ มาดองดวยนามตรเนานาเยยว อนนนกถกตองแตทานหมายเอานาปสสาวะ คอ นาเนาทดองในรางกายคน แก

โรคได เพราะ "อนนไดพจารณาแลว" (อนนหมายถงทานพระอาจารยมน)

คาวา เภสช นนหมายถง ยาทกชนดทแกโรคได แตละอยางตองการกรรมวธดวย

การหมกดองใหเนาเสยกอน รวมความแลว ยาตองดองดวยนามตรเนา กนความกวาง

หมายเอายารกษาโรคท วไป รวมท งยาบารงดวย เชน เภสชท ง 5 ทานฯ วาอยางน

ในพระวนย พระพทธเจาทรงแสดงเปนอเนกปรยาย พระพทธเจาทรงเปนนกเศรษฐศาสตรชนเยยม ทานพระอาจารยเนนในวนยปาฏโมกข คอ เสขยวตรทงหมด เปนเศรษฐกจสมบรณแบบ รวมทงสงคม และมารยาทในสงคมดวย

ทานอธบายสมณสารป 26 วา สมณสารป สมณะผมรปงาม จะนงจะหมจะยนจะเดน ลวนมความงามทงนน นงใหเรยบรอย หมใหเรยบรอย ทงในวดและในบาน จงเรยกวา เปนปรมณฑล ทานยาใหเกดบรรยากาศแหงความราเรงในธรรมวา ไมใชปรมนซงซะ ไปไหนกซงซะ มาไหนกซงซะ (หมายถง ไมเรยบรอย ไมงาม ไมเปนระเบยบ) ไมใชสมณสารป

เศรษฐกจสมพนธโยงใยไปถง ธรรมวภาคทสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรสทรงรจนา เปนหลกสตรนกธรรมตร แตหาเปนเชนนนไม ทงธรรมทงวนย เปนสงผกพนกบชวตมนษยทกรปทกนาม เพราะฉะนนพระองคจงทรงวางหลกเกณฑไวในคานาวา

กลบตรผบวชภายในไตรมาส 3 เดอน กอนลาสกขา ใหทองใหจบ คอ เดอนท 1 ทองวนยบญญต เดอนท 2 ทองธรรมวภาค เดอนท 3 ทองคหปฏบต จบพอด กลบตรลาสกขาไป จะไดรหลกธรรมนาไปปฏบต

หนงสอนวโกวาท เปนหนงสอธรรมยอๆ แตรวมเศรษฐกจสมพนธไปดวยอยาง

สมบรณ เพราะเหตนทานพระอาจารยมนจงยานกยาหนา ใหศษยทองใหได ผเลาเคยถวายกณฑสงฆาทเสส พระวนย และธรรมวภาคหมวด 10 อภณหปจจเวกขณ ทวา บรรพชตควรพจารณาเนองๆ และคหปฏบต เกยจครานทาการงาน มโทษ 6 อยาง

ในหมวด 10 ทานมกจะยา เรองกถาวตถ 10 ขอ 1 ขอ 2 วา มกนอยสนโดษ อปปจฉกถา สนตฏฐกถา คอ ความมธยสถ ใชสอยพอดแกฐานะของตน กดารงชวตอยางมความสข

ทานพระอาจารยกลาวเตอนศษยเสมอวา จะสอนศลธรรมแกชาวบาน ตองสอน

ใหอ มปากอมทองเสยกอน จงคอยสอนศลธรรมทหลง สรปไดวา เศรษฐกจสมพนธและพลานามยแบบทานพระอาจารยมน ดจะสมพนธผกพนตอเนองเปนวงจร ระหวาง พระสตร พระวนย และพระอภธรรม

ทานพระอาจารยวา อยาไปทาตวเปนนกการคาผลตผลของชาวบานเสยเอง เพราะหากทาเชนนน ทานพระอาจารยวา มหจฉตา อสนตฏฐ สสคณกา ไมเกดวเวก มความเกยจคราน จตกหางจากศล สมาธ ปญญา วมตต วมตตญาณทสสนะ อนควรเปน ควรม ควรได จากเพศพรหมจรรย

เรงอบรมพระเณร

คงจะเปนครงสดทายแหงชวตของทานพระอาจารย หลงสงครามโลกครงทสองสงบลง สภาพแวดลอมเอออานวย ปจจยทเปนเครองดารงชพสะดวกสบาย ปจจยสพอพยง จตใจของประชาชนไมสบสนวนวาย สรรพสนคาเกษตรกรรม พาณชยกรรม อตสาหกรรม หลงไหลเขาสตลาดการคา ทงของไทยและของตางประเทศ

ทานพระอาจารยถอเอาจงหวะน เรงรดอบรมสงสอนศลธรรม สมถวปสสนา แกพระสงฆและประชาชน หนทางยงกนดารอย เดนทางดวยเทาเปลาเขามา เปนเรองสนกของชาวกรงเทพฯ ไปแลว ทงหญงชายจากกรงเทพฯ จนทบร ชยนาท สระบร เชยงใหม เขาไปถวายทาน กราบนมสการเปนระยะ เปนหมเปนคณะ ตงแตออกพรรษาตลอดฤดหนาว 4 เดอน ทงใกลไกล

ทานพระอาจารยตองทากจประจา 5 ประการใหมากยงข น ตอนเชาเทยวบณฑบาต ตอนบายเทศนาสงสอนประชาชน พลบคาใหโอวาทแกพระสงฆ เกอบจะไมมเวนวน อก 2 อยาง เปนเรองภายในสวนตวของทาน ผเลาไมสามารถนามาเลาได

พระเถระฝายบรหาร ทงเปนเพอนเกาและใหม ไดเดนทางขามเขา ไปกราบนมสการหลายรป เทาทจาไดเพอนเกา มเจาคณปราจน [คอ พระปราจนมน (เพง กตตงกโร) วดมะกอก จงหวดปราจนบร]เจาคณสงหบร เจาคณลพบร [คอ พระเทพวรคณ (อา ภทราวโธ) วดมณชลขณฑ จงหวดลพบร ผเปนนองชายของพระอบาลคณปมาจารย(จนทร สรจนโท) ]

เจาคณใหม ม เจาคณรกษ หนองคาย [คอ พระธรรมไตรโลกาจารย (รกษ เรวโต) วดศรเมอง จงหวดหนองคาย] เจาคณเมองเลย [คอ พระธรรมวราลงการ (ศรจนทร วณณาโภ) วดศรสทธาวาส จงหวดเลย] เจาคณพระมหาโชต [คอ พระเทพสทธาจารย (โชต คณสมปนโน) วดวชราลงกรณ จงหวดนครราชสมา] เจาคณเขยนนครราชสมา [คอ พระอรยเวท (เขยน ฐตสโล) วดรงสปาลวน จงหวดกาฬสนธ]

แสดงบพพนมต

ประมาณตนป 2492 ปททานจะเรมอาพาธ มนเปนลกษณะคลายๆ กบเปนลางสงหรณของชวตแตละบคคล ปกตทานพระอาจารยมนจะมตะเกยงโปะเลก ๆ สวนมงนนเปนมงผา ชาวบานทอเอง ขณะนนเปนฤดหนาว อากาศหนาวมากคลายภาคเหนอ จดไฟมาหลายป ไมมอะไรเกดขน

แตวนนนอยางไรไมทราบ ทานรองขนประมาณต 2

"โอย โอย ไฟไหม ใครไดยนมาชวยดวย ไฟไหม ใครไดยนมาชวยดวย"

มกฏ 3-4 หลง อยใกล ๆ ผเลาไดยนเสยงทาน ตนขนมาเปดประตกระโดดออกไป ไฟขางในสวางอยแลว กาลงจะไหมมง ผาสวนหนงมนปดทานอย ทานแกไมออก ผาหมสวนหนงแยกออกไปไดแลว ทานกพยายามหอบผาทแยกออกแลว พงออกไป

ผเลาผลกประตเขาไปแรงๆ ประตกพงไปเลย แลวกผลกประตขางหนาอก ผลกประตหนาตางอก หนาตางกบประตมนมพนฐานเทากน ผลกเขาไปแลว กรบเปดผาออก แลวประคองทานออกมาขางนอก ทานลกขน เขาไปดงมงลงมา ไฟมนจะขนตดเพดาน

กาลงจะไหมแลว ผเลากกระโดดเขาไป ลมคดถงอนตราย บกตะลยเลย โยนมงลงไปขางลาง เปนแสงวบไป พอปลอดภยแลว พระรปนนกมา พระรปนกมา สวางพอด จงกลบไปกฏ เตรยมบาตรลงไปศาลา

ทานมองดผเลา มนทงดาทงแดงไปหมด

"เจบไหมละ" ทานวา

"พอทนได มนรอนกพอทนได"

ทานมนามนทาเอง สาหรบใชทารดสดวงทเปนโรคประจาตวของทาน เวลาถายแลวเลอดออก ตองใชนามนนน

"นามนเราม เอาไปทา เอา หลา ชวยกนทานะ"

ไมพอ 2-3 วนกเปนปกต จะเปนดวยอานภาพของทานกได เพราะสงเหลานมนเปนอจนไตย

นามนน ทานทาใชเฉพาะองคเดยว มนามนมะพราว ขผ งแทเปนสวนประกอบ

นอกจากนนกอะไรทไมใชของแสบรอน ใชรกษาแผล เมนทอลทานไมเอา ทาเขาไปเยนๆ ใช 2-3 อยางเทานน ถาไมมจรงๆ กใชนามนมะพราวกบขผ งเทานน ใชไดนาน 2-3 ป จงจะหมด กฏทไฟไหม คอ หลงปจจบนทวดปาบานหนองผอนนแหละ

เกรดประวต และ ปกณกธรรมของหลวงป ม น ภรทตโต ๘




ตอนท ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘

สบนนมตบงบอก

สบนนมต (ฝน) กบงบอกชะตาชวต และอปนสยของบคคล ทเคยอบรมสงสอนมาแตปางกอน ทานพระอาจารยมนเลาวา นบตงแตวนบวชเปนพระมา (หมายถง ชวงบวชในพรรษาแรกๆ - ภเนษกรมณ) นอนหลบทฝนทกครง คอ ฝนวาไดไปโนนไปน อยในสภาพทเปนพระน และแปลกเพราะบนบาสะพายดาบ ทเทาทงสองขางมรองเทาทาดวยหนง

ภายหลงมาพจารณาไดความวา ดาบ คอ ปญญา รองเทา คอ สมาธ เมอปฏบตไป หากไมมอาจารยแนะนา กสามารถแกปญหาดวยตนเองได ทานวา

และยงวาตอไปวา บคคลผบรจาควตถประเภทโลหะ เชน บาตร มดโกน และเขมเยบผา เปนการเพมปญญาบารม เวลาทานจะใหของเบดเตลดแกลกศษย มกจะหยบเขมออกมายนให สานศษย ผเลากเคยไดรบจากมอของทาน สวนการบรจาคหนง เชน หนงรองนง และรองเทา เปนการบาเพญเจรญฌาน อธษฐานบารม มผลานสงส

ผเลาเคยตดรองเทาหนงถวายทาน และพระเถระหลายองค รองเทาทเปนฝมอของผเลา คอ คเลก สวนคใหญเปนฝมอของทานอาจารยวรยงค ดไดทพพธภณฑทานพระอาจารยมน อยทวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร

หมายเหต เคร องรองน งทกชนด เชน ผาปน ง พรมปน งม ในจมมขนธ ผ บรจาคมอานสงส ทาจตใหรวมเร ว

เมตตาผเลา

ทานพระอาจารยมน เปนผรจกอธยาศยของบรรดาสานศษยเปนอยางด ทานเคยพดเสมอวา

"คณทองคานเปนบคคลทมสตปญญาออน และวาสนานอย ถาจะอปมาเปรยบสานศษยท งหลาย เหมอนเหลกซงถกหลอมเปนแทงมาแลว เพราะฉะน นเมอถกไฟเผา เนอเหลกออน กตองตดวยฆอนแปดปอนด มนไมเสยหายอะไร แตคณทองคาน เปรยบเหมอนเนอเหลกผสมอยกบหนทมนเกดทแรก ถาเราใชฆอนทบกจะแหลกละเอยดหมด"








ตอนททานพระอาจารยเรมอาพาธ ไดเมตตาผเลาวา

"ทองคาเอย เรากสงสารเธอ ไมมอะไรจะให ขอใหเธอจงจดจาไว อนนเปนคาส งสาหรบคณโดยเฉพาะ คร งสดทายเมอเราตายไปแลว จะไมมใครส งสอนคณ เหมอนดงเราส งสอน ขอใหคณปฏบตตามคาส งสอนของพระอปชฌาย ทสอนคร งแรกต งแตวนบวช คอ การต งศรทธาความเชอในคณพระรตนตรยอยางแนวแน"

"ตอจากน นกพจารณาองคกมมฏฐาน 5 คอ เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ ขอใหยดม นอยางน เพราะวา นอกเหนอจากพระพทธเจาผ ทรงเปนบรมครแลว กมครคนทสองรองจากพระพทธเจา คอ พระอปชฌายนเอง"

พระอปชฌายจะสอนตงแตสรณคมน จนกระทงถงพระนพพาน ใหตงศรทธาตอพระรตนตรย ใหพจารณากมมฏฐาน 5 คอ เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ ใหยดมนในหลกน รบรองไมผด ทานวาอยางนน นเปนการสงสมวาสนาบารมใหยงๆ ขนไป ถงไมรชาตน ชาตตอไปกสามารถรได

ผเลามาคดเฉลยวใจวา "เราปฏบตไปอยางน เกดเปนบาเปนอะไรขนมา จะทาอยางไร"

ทานบอกวา "อยาไปนก เปนบาอะไรไมตองหวง เพราะวาถาคณไปเพงออกนอก คณจะเปนบา หากมอะไรเกดขน คณมาเพงในน คอ เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ มนจะแกของมนไปเอง" ทานวาอยางนน

"แลวกทาใหมนตอเนองเปน ภาวตา พหลกตา เจรญใหมาก ถาหากวาบคคลทมวาสนาบารมแลว อยางเรว 7 วน หรอ 7 เดอน ตองไดบรรลคณวเศษอยางใดอยางหนง มพระโสดาบนเปนตน แตวาสนาพอปานกลาง อบรมตอเนองบาง ไมตอเนองบาง กไมเกน 7 ป ตองไดบรรลคณวเศษ ผท อบรมตอเนองบาง ไมตอเนองบาง ยอหยอนไป แตวาไมทอถอย มความเชอม นอยในคาสอนของพระอปชฌาย อยางชาก 16 ป"

ทานพระอาจารยวาเปนไปไดทกคนนนแหละ ถายดมนในคาสอนของพระอปชฌายได รบรองไมมผด ทานวางน และมรรคผลในธรรมวเศษน น เปนของคนไทยโดยเฉพาะ ทาไมจงวาเปนของคนไทยโดยเฉพาะ เพราะเราไดปฏบตสบธรรมคาสอนของพระพทธเจามาเปนพนๆ ปแลว ความพรอมของคนไทยจงม เพราะฉะนนผทประสงคจะได บรรลคณธรรมวเศษนน มโอกาสทกคน

อครฐานเปนทต งแหงมรรคผลนพพาน

เทศนกณฑนเกดทวดปทมวนาราม ความเดมมวา หลงจากทานพระอาจารยมนไปเจรญสมณธรรมอยท ถาสงหโต หรอเรยกอกชอวา ถาไผขวาง ทานพกอยพอสมควรแลว กกลบเขากรงเทพฯ พกทวดสระปทม (วดปทมวนาราม) มโอกาสกไปนมสการ ทานเจาคณ

พระอบาลคณปมาจารย (จนทร สรจนโท) เลาความเปนไปในการปฏบตบาง สนทนาธรรมบาง ตามประสาศษยและคร

ไดปรารภถงการแนะนาสงสอนหมคณะเชงปรกษาวา ทานมวาสนาทางนไหม

ทานเจาคณกรบรองวา ม

พอกลบมาวดสระปทม ทานกพจารณาเรองการแนะนาหมคณะ เกดความรข นมาจากภายในวา

อคค ฐาน มนสเสส มคค สตต วสทธยา

ไดความวา ฐานะอนเลศมอยในหมมนษย มแตหมมนษยเทาน น ทจะดาเนนไปส

หนทางเพอความดบทกขได ทานพจารณาไดความวา การแนะนาหมคณะเปนไปไดอย ธรรมเทศนาเรองน ทานอธบายอางองคมภรเปนพเศษ

ทานวา ผท จะมาตรสรเปนพระพทธเจา หรอพระสาวกกด ตองเปนมนษยเทาน น

ท งอดตนบดวยแสนเปนอเนกกด ปจจบนกด ในกาลอนาคตอนจะมาถงกด ผท จะมาตรสร

เปนพระพทธเจาหรอพระสาวกกด มแตมนษยเทาน น สวนเทพ อนทร พรหม และอบายภม

ท งส กไมสามารถจะมาตรสรได เพราะวากายของเทพละเอยดเกนไป กายของอบายภมส ก

หยาบเกนไป สวนมนษยอยทามกลางแหงภพท งสาม โดยเฉพาะกามภพ 11 คอ นบขน

ขางบน 6 นบลงขางลาง 4 รวมเปน 10 มนษยอยตรงกลาง รวมเปน 11

มนษยน คอ อครฐาน มคณสมบตหรอองคประกอบพรอมทกอยาง มนษยผเลศ

มนษยผประเสรฐ มนษยผมความสามารถ ทาไดท งโลกยปญญา และโลกตรปญญา มนษย

อยในทามกลาง จะขนขางบนกได จะลงขางลางกได นกปราชญท งหลาย มพระพทธเจา

เปนตน ทรงแนะนาไวท งสองทาง โดยยกสรณะ 3 ศล 5 ธรรม 5 มงคลสตร ธรรมบท ขททกนกาย มหาสมยสตร และสตรอนๆ อก

จะขอกลาวแค 8 สตร คอ สกกธมมสตร สตรนเปน เทวธมมสตร ในพระธรรมบท มหลลกภกข พหภณทกภกข พวกเทพเรยกเทวธรรมวา สกกธรรม ผเลาจะยกมาพอ

เปนอทาหรณ เนอความพสดาร ทานพระอาจารยเปดกวาง ใหบณฑตอธบายเพมเตมได โดยไมผด วาเปน มนสสธม เกดเปนมนษยมความสามารถ

ผไมมสรณะ 3 ถอลทธอนเปนสรณะ

ละเมดศล 5 ขอ 1 ตายแลวลงขางลาง เกดเปนมนษยอายสน

ละเมดขอ 2, ขอ 4 ตายแลวลงขางลาง เกดเปนเปรตอสรกายทองโต ปากเทารเขม เพราะฉอราษฎรบงหลวง เงนเหลานเกดจากหยาดเหงอแรงงานของมนษยดวยกน รงแกขมเหง เอาเปรยบ จงไปเกดเปนเปรต กนไมอ ม หวเปนนจ เพราะรปากเลก

ละเมดขอ 3 ลงขางลาง เกดเปนสนขนบชาตไมถวน

ละเมดขอ 5 ลงขางลาง สราเมรย ยาเสพตดทกชนด ตกโลหกมภ ดมนาทองแดง ตบไตไสพงทะล เกดใหมกนอก ไมกนกไมไดเพราะหว ไมมอะไรจะกน พนแลวไดเกดเปนมนษย เปนบาใบเสยจรตผดมนษย นบชาตไมถวน นมสวนลงขางลาง

สวนขนขางบนน น ทานอางคมภรหนง คอ มงคลสตร ตงแต อเสวนาฯ เปฯ

ผฏฐสสโลก ธมเมห ฯ เปฯ วาเปนยอดมงคลอนอดมเลศ ทานยามาก คอ ปฏรปเทสวาโส จ

ฯ ลฯ เอตมมงคลมตตม เพราะคนไทย ประเทศไทย เปนปฏรปเทส มคณสมบต และ

องคประกอบสมบรณแบบ ไมมชาตไหนเหมอน

ภมประเทศไทย มลกษณะ 4 คอ ภเขา แมนา ทงกวาง สาวงาม ลกษณะ 4 อยาง

น มในประเทศใด ประเทศนนจะพฒนาตวของมนโดยไมหยดยง ถามปจจยภายนอกเขาไปเสรม กจะพฒนาไปไดเรว หากไมม เขากพฒนาของเขาได ทานวาอยางน

คาผญาสอนศษย

บทโคลง กาพย กลอน หรอ ผญา (อานวา "ผะ-หยา" - ภเนษกรมณ) นน เปนเรองธรรมดาททานจะนามาพดมาสอน สลบกบพระธรรมเทศนา เชน คราวใดทจตของผฟงสวนมาก มอาการตามกระแสธรรมของทาน เมอทานกาหนดดจตวา ขณะน จตของผฟงเกดปตเพลดเพลนเกนไปจนลมทกข คดวาจะยนดพอใจในอารมณนน ทานกจะสลบเปนผญาหรอรายออกมา

"เออ เอา อยาพากนลมทกขเนอ"

เหมอนคาวา

"ทกขต งแตในขนธหา โฮมมาขนธส ทกขต งแตในโลกน โฮมขอยผเดยว"

เมอมความเพลนจนลมตว ตอไปกจะลมไตรลกษณ นเปนความรสกของผเลา ผ ปฏบตเกดปตสข เอกคคตา อนเกดจากฌานสมาธสมถะ เปนทพกเอากาลงปญญา เลยไปตดในนน ทานจงใหเอาไตรลกษณแก หรอเพอความราเรง อาจหาญ บนเทงบาง ตามแตจตของผฟงจะมอาการ ททานแสดง เปนอาเทศนาปาฏหารยของทาน

คาวา "มะหบมะหายไป" เกดขนแลวกหายไป เกดขนแลวกหายไป เหมอนธดามารมาลอลวงพระพทธเจา เหมอนมตวมตนแลวกจางหายไป หรอเหมอนพยบแดดมองดไกล เหมอนมตวมตน พอเขาใกลกจางหายไป

"สาระพดเกยวขา สาระพาเกยวแขง สายตองแตงเก ยวคอ น งกอสอเหมอนลงตด

ตง"

ความหมาย "ตณหารกลกเหมอนเชอกผกคอ ตณหารกเมย (ผว) เหมอนปอผก

ศอก ตณหารกวตถขาวของเหมอนปลอกใสตน (เทา) น งคอตกจนปญญาคาความคด

เหมอนลงตดตง"

ผญาบางบท เปนของนกปราชญแตปางกอนแตงไวบาง ทเขากนไดกบธรรมททานแสดง ธรรมดาพระอรยเจาชนใดชนหนง ทานมวาสนาในนรตต (นรกตศาสตร) ปฏสมภทาญาณ เวลาทานแสดงธรรม คาเหลานจะขนมาจากญาณของทาน อนเปนอาเทสนาปาฏหารยของพระอรยเจา

เหตททาใหฝนแลง

ปนนฟาฝนไมคอยด แตไมถงกบแลง นาลมพอไดเกยว นาบกเฉาตาย ชาวบานกบนตางๆ นานา บางคนถามทานพระอาจารยซอๆ ดวยความเคารพและกนเองวา

"ทาไม อญญาทาน"

"อญญาทาน" เปนภาษาสกลนคร ทถวายใหเกยรตอยางสง แกพระเถระทประชาชนเคารพนบถอมาก ทงจงหวดจะไดสมญานนอยมาก

อญญาทาน ตอบ

"ฝนตกบชอบ เมอนกปราชญเบอครองธรรม

คนบยานกบวช เพราะนกบวชละสกขาวนย

เมอหนาหากซมแลฯ "

น นไดยนไหม ฟงเอา ไมอยากใหฝนแลง กอยาใหเปนอยางน นซ นคอคาตอบ

กอนนพพานทวดปาบานภ

หลงจากออกพรรษาแลว (พ.ศ.2492-ภเนษกรมณ) อาการปวยของทานดจะหนกขนทกวน บรรดาศษยผใหญของทานไดประชมกน จะนาทานไปยงวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร โดยแวะพกทวดปาบานภกอน (วดปาบานภ คอ วดปากลางโนนภ ในปจจบน - ภเนษกรมณ) ผเลาจะขอเลาเหตการณในวาระสดทายทจาไดดงน

เหตการณในระหวางเดนทางจากหนองผอสพรรณานคม ระยะทางจากหนองผอ มบานหวยบน นาเลา คาแหว (อานวา หะแว) ทดไทย โคกเสาขวญ กดกอม

และพรรณาฯ นาเลา คาแหว หมบานหางออกไป ตองเดนออมเขา คนสมยนนมไมมาก แตคนมาจากไหนมากมายเกนกวาสมยนน ทงหญงทงชายทงเดก ทออมหวยมาทางลด ทงชองเขา ทานา ชองปาไม คนมากนทกทศทกทาง ทงๆ ทไมรวาทานพระอาจารยจะออกเดนทางวนนน เพราะพดตก

ลงวนนน ทาเสลยงเสรจ วนทสองกนาทานออกมาเลย มคนแบกคานหาม 4 คน ลวนแตเปนชายฉกรรจทงนน

พอเดนไปไดประมาณครงกโลเมตร ผรอเปลยนคานหามกบอกวา

"เธอออกไป เราจะเขาหามแทน"

คนหามกบอกวา "มายงไมถง 10 วา จะมาแยงแลว"

"อาว เธอหามไกลแลวตองใหเราซ"

ทะเลาะกนมาตลอดทาง พระอาจารยฝนตองตดตามใกลชด คอยหามทพ ไมให ทะเลาะกน

พอคนนนออกมา ผเลาถามวา "ทาไมหามไปไกลแลว ยงวาหามไปไมถง 10 วา"

เขาบอกวา "เวลาแบกเสาแบกฟน หามน นหามน มแตหนก แตหามอญญาทาน

ม น เบาเหมอนกบวาเทาไมตดดน" นคอคาบอกเลาของคนหาม

จากบานคาแหว ถงบานโคก กอนถงบานโคก มลาหวย นาเยนไหลใสสะอาด คนหามขอพกลางมอ ลบไลแขนขา เพอเขาสหมบาน ทานพระอาจารยกอนญาต และทานกลางหนาดวย ศษยเชดตวถวาย ขณะนนตวทานรอนอย คลายๆ จะมไข พรอมแลวกหามทานเดนทางตอ จนกระทงอกไมเกน 10 ก.ม. จะถงพรรณาฯ เลยบานกดกอมออกมา มทางแยกสองแพรง แพรงหนงไปพรรณาฯ แพรงหนงไปบานมวงไข จงเอาทานวางลง

ทวดปาบานภ พรรณาฯ ทานอาจารยฉลวย สธมโม เตรยมรบพรอม ทวดปาบานมวงไข ทานอาจารยออน ญาณสร เตรยมรบพรอม เลยเจรจากน แตยงตกลงกนไมได

ไดยนถงทานพระอาจารย เลยถามวา "ถงหรอยง"

ตอบ "ยงไมถง"

ขบวนอญเชญพระอาจารยมนจากวดปาบานหนองผอ

มาพกทวดปากลางโนนภ และไปวดปาสทธาวาส

"เออ ไมถงจะอยน หรอ"

"กราบเรยน ทานอาจารยออนจะนาไปมวงไข ทานอาจารยฉลวยจะนาไปพรรณาฯ "

"บานมวงไขเราไมไป เราจะไปวดโยมออน รแลวหรอยง รแลวกไป"

พอถงทงนาหมดทางเกวยนแลว ชาวบานตองเดนตามคนนา กวางไมเกน 50 ซ.ม. ขาวแกกม กาลงจะแกกม แตคนหามรวมทงคนเอามอประคองเปนสบสบ เลยหยดยน กลวจะเหยยบยาขาว เจาของนาทกคนทตดตามไป เขาไปยนอยบนคนนา ประกาศขนวา

"ขาวเอยขาว บดนความจาเปนเกดขนแลว ขอยาขอกรายดวย"

แลวกหนมาบอกพวกหามวา "ไปไดเลย"

แลวกพากนเดนเอาคนนาไวกลาง ยาไรนาไปเลย ผเลาเดนตามหลง ไมเหนม

ขาวลมแมแตกอเดยว เพราะคนหามกคอชาวนานเอง เขาตองระวงเปนพเศษ ขาวกเลยปลอดภย

ถงวดปาบานภ ประมาณ 16.00 น.

เศษๆ ทาเวลาไดเรวกวาปกต สวนหมคณะทงพระเถระอนเถระ ตดตามทานมาเกอบหมดวด เดนตามกมมาก เดนลดเขามากม ผไมคอยมกาลงกเดนลดเขา เพราะใกลกวา

เปนเวลา 11 วน ททานไดพกอยวดปาบานภ อนเปนวดท โยมออน โมราราษฎร เปนผสราง โยมออน เปนผมศรทธารบสงสงของตางๆ ทสงมาจากกรงเทพฯ เชยงใหม จนทบร โดยทางพสดไปรษณยบาง ฝากคนมาบาง สงถงวดปาบานหนองผอ ตลอด 5 ป ผเลาคดวาทานพระอาจารยคงเปนอปการะสวนน อนเปนวสยของนกปราชญ จงมาพกฉลองศรทธาของโยมออน

บรรดาพระสงฆทเปนศษย ทงพระเถระอนเถระ ทงไกลทงใกล ไดมาดแลปฏบต เปนจานวนรอย ตางพกหมบานใกลเคยง มหนองโดก มวงไข บะทอง เปนตน สวนปาบานภไมตองกลาวถง นอกกฏ ตามรมไม รมปา ปกกลดเตมไปหมด

ทางราชการ มทานนายอาเภอพรรณานคม เปนประธาน กไดประกาศเปนทางการใหชาวพรรณาฯ ทกตาบล หมบาน ขอใหมาชวยกนดแล เพอความสะดวกสบายแกพระสงฆเปนจานวนรอยๆ นน อาหารบณฑบาต ทพก นาปานะ เพยงพอ ไมมบกพรอง อาการ

ศาลาทพกอาพาธทานพระอาจารยมน ณ วดปาบานภ อ.พรรณานคม จ.สกลนคร

เจบปวยของทานพระอาจารย ดจะทรดลงเรอยๆ ตวรอนเปนไข ไอจะสงบกเปนครงคราว พอใหทานไดพกบาง

บรรดาศษยทงคฤหสถและบรรพชต ไดมการประชมกน ม ทานเจาคณธรรม

เจดย (จม พนธโล) เปนประธาน ความวา จะใหทานมรณภาพทน หรอทสกลนคร มตในทประชมเหนวา ใหทานมรณภาพทนกอน แลวคอยนาไปสกลฯ โดยใหพระมหาทองสกไปจดสถานทคอย ทวดปาสทธาวาส สกลนคร

คนวนท 11 ทมาพกวดกลางบานภ เวลาตสามเหนจะได ทานพระอาจารยมอาการไมสบายมาก ทานโบกมอขวา บอกวา ไปสกลฯ ไปสกล จนอาการทเลาลง คณะคลานปฏฐากกทาการเชดตว ถวายนาลางหนา เชดหนา หมผา กรงสวางพอด

อาหารบณฑบาตพระปวยกนามา ผเลาตกถวาย ทานอาจารยวนประคองขางหลง อาหารชอนแรก ทานเรมเคยว พอกลนไดครงหนง กมอาการไอ ไอ ไอตดตอกน อาหารชอนแรกยงไมไดกลน กตองคายออก

ตกถวายชอนทสอง ทานยงไมไดเคยว เกดไอ ไอใหญ ทานคายลงกระโถน แลวบอกวา

"เรากนมา 80 ป แลว กนมาพอแลว"

ผเลาถวายนาอนใหดมเพอระงบอาการไอ

ทานบอกวา "เอากบขาวออกไป"

ผเลาออนวอนทานอก

"เอาอกแลว ทองคานพดไมรจกภาษา บอกวาเอาออกไป มนพอแลว"

กจาใจนาออกไป

พอทานบวนปากเสรจ จงเขาไปประคองแทนทานอาจารยวน

ทานบอกวา "พลกเราไปดานน น ทางหนาตางดานใต" แลวบอกวา "เปดหนาตาง

ออก"

ผเลากราบเรยนวา "อากาศยงหนาวอย สายๆ จงคอยเปด"

"เอาอกแลว ทองคานไมรภาษาจรงๆ บอกวาใหเปดออก หจาวหรอ จงไมไดยน"

พอเปดหนาตางออกไป อะไรได คนเตมไปหมดทงบรเวณ ประมาณไดเปนรอยๆ คน ทกคนทมาจะเงยบหมด ไมมเสยงใหปรากฏ ถาเราอยทลบตา จะไมรวามคนมา ทกคนกมกราบ นงประนมมอ

ทานพระอาจารยกลาววา

"พวกญาตโยมพากนมามาก มาดพระเฒาปวย ดหนาตาส เปนอยางนละ ญาต

โยมเอย ไมวาพระ ไมวาคน พระกมาจากคน มเนอมหนงเหมอนกน คนกเจบปวยได พระก

เจบปวยได สดทายกคอ ตาย ไดมาเหนอยางนแลว กจงพากนนาไปพจารณา เกดมาแลว ก

แก เจบ ตาย แตกอนจะตาย ทานยงไมมกใหมเสย ศลยงไมเคยรกษากรกษาเสย ภาวนายง

ไมเคยเจรญกเจรญใหพอเสย จะไดไมเสยทท ไดเกดมาพบพระพทธศาสนา ดวยความไม

ประมาท น นละจงจะสมกบทไดเกดมาเปนคน เทานละ พดมากกเหนอย"

นคอ โอวาทททานใหไวแกชาวพรรณานคม ต งแตน นจนวาระสดทาย ทานไมได

พดอกเลย

ประตทพกดานหนาเปดอย ทานบอก “หนตวเราไปทางประต”

พอหนเสรจ กเหนคนแตงตวผด 3-4 คน นงบนเสอทปอยขางลาง สาหรบใหแขกนง ทานเพงดแลวถามวา

"ใคร"

แขก "กระผม วเศษ ลกเขยแมนม (คอ คณวเศษ เชาวนสมทธ ลกเขยของคณแมนม ชวานนท - ภเนษกรมณ) เอารถมารบทานอาจารยกลบสกลฯ ทานมหาทองสกบอก

เมอวานน กระผมเลยนารถมารบ ขอรบ"

"เออ ไปซ เราอยากไปต งแตเมอคนน เอา วน ทองคา แตงของเรว"

"เราจะไปอยางไร รถจอดบนทางหลวง นมนมแตทางเกวยน"

นายวเศษ "ไมยาก กระผมไดนาเปลพยาบาลมา เปนผาใบ เบาๆ นมๆ นมนตนอน

พกไปสบายๆ "

"คนหามเลา"

นายวเศษ "ทานแขวงฯ ไดเตรยมคนมาพรอมแลว รถกสบาย ไมกระเทอน เพราะ

เปนรถประจาตาแหนงของทาน"

พอแตงของเสรจ หมอกถวายยาใหทานนอนหลบไปสบายๆ กอนไป

ทานเอยขนวา "กหมเลา จะไปกนอยางไร"

นายวเศษ "ไมยากกระผม ทานแขวงฯ ไดเตรยมรถบรรทกคนงานมาพรอมแลว

บรรทกไดเปนสบๆ รป จะขนถายใหหมดวนน"

จงนาทานไปขนรถ สมยนนรถหายาก รถประจาตาแหนงทานแขวงฯ ไมรวายหออะไร ไดยนเขาพดกนวา แลนดโรเวอร สวนรถบรรทก เขาวา รถดอดจ หรอฟารโกนละ

จากพรรณานคม ถงวดปาสทธาวาส สกลนคร เกอบ 12 นาฬกา เพราะทางหนลกรง กลวทานจะกระเทอนมาก ทานกหลบมาตลอด นาทานขนกฏ ศษยผใกลชดกม ผเลา

ทานวน ทานหลา ผจดทนอนใหทาน ไดผนศรษะไปทางทศใต ปกตเวลานอน ทานจะผน

ศรษะไปทางทศตะวนออก ดวยความพะวาพะวง จงพากนลมคดทจะเปลยนทศทางผนศรษะของทาน

เวลาประมาณ 1.00 น.เศษ ทานรสกตวตนจากหลบ แลวพดออกเสยงไดแตออๆ แลวกโบกมอเปนสญญาณ แตไมมใครทราบวาทานประสงคส งใด มสามเณรรปหนงอยทนน เหนทาอาการไมด จงใหสามเณรอกรปไปนมนตพระเถระทกรป มเจาคณจม พระอาจารยเทสก พระอาจารยฝน เปนตน มากนเตมกฏ

เทาทสงเกตด ทานใกลจะละสงขารแลว แตอยากจะผนศรษะไปทางทศตะวนออก ทานพลกตวไปไดเลกนอย ทานหลา (พระอาจารยหลา เขมปตโต) คงเขาใจ เลยเอาหมอนคอยๆ ผลกทานไป ผเลาประคองหมอนททานหนน แตทานรสกเหนอยมาก จะเปนการรบกวนทาน กเลยหยด ทานกเหนจะหมดเรยวแรง ขยบตอไมได แลวกสงบนง ยงมลมหายใจอย แตตองเงยหฟง ทานวนไดคลาชพจรทเทา ชพจรของทานเตนเรวชนดรวเลย รวจนสดขดแลวกดบไปเฉยๆ ดวยอาการอนสงบ

เปนอนวา อวสานแหงขนธวบากของทานไดส นสดลงแลว ทามกลางศษยจานวนมาก ในเวลาประมาณ 02.00 น.เศษๆ ณ วดปาสทธาวาส อาเภอเมอง จงหวดสกลนคร เหลอไวแตผลงานของทานมากมายเหลอคณานบ

การเดนทางอนยาวนานในวฏสงสารของทานพระอาจารยมน ภรทตตเถระ ไดยตลงแลว เชนเดยวกบการนาเสนอเกรดประวตและปกณกธรรมของทาน จากหนงสอ "ราลกวนวาน"ตลอดระยะเวลา 3 เดอน กเหนสมควรจะยตลงเชนเดยวกน

ในวนมงคลดถเพญ 15 คา เดอน 7

หวงเปนอยางยงวา ส งทนาเสนอน จะเปนประโยชนแกผสนใจ และเปนแรงบนดาลใจใหเรงปรารภความเพยร ดาเนนตามรอยททานพระอาจารยมนเดนนาไปแลวนน จนถงฝงแหงความพนทกขโดยทวกนทกทาน

ตมห สงฆ อภปชยามขาพเจาขอบชาอยางยงซงพระสงฆน น

ตมห สงฆ สรสา นมามขาพเจาขอนอบนอมพระสงฆน น…ดวยเศยรเกลา

ภเนษกรมณ

12 ม.ย. 49

รำลึกวันวาน ปกิณกธรรม...

Spiritual