ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ ΜSc Ψηφιακών microορφών Τέχνης ΑΣΚΤ ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ

Ο τίτλος της πρότασης περιγράφει κατά λέξη microια κατάσταση στο χρόνο lsquolsquomicroετάrsquorsquo

∆ηλαδή παρουσιάζει microια ύστερη κατάσταση ενώ συγχρόνως ορίζει την παύση της προγενέστερης

Αυτό το τοπίο που όλοι γνωρίζουmicroε και κατέχουmicroε ως εικόνες απέχει από το τουριστικό φολκλορικό τοπίο των καρτ-πόστα εντούτοις ρεαλιστικών εικόνων όπου συmicromicroετέχει microε το ένδυmicroα των πολιτιστικών αναφορών

Η συρραφή διαφορετικών κειmicroένων στο άρθρο υπονοεί microια αντίστοιχη συρραφή των επιστηmicroών ως προς την αντιmicroετώπιση του σηmicroερινού τοπίου και τη microετατόπιση από το προσωπικό lsquolsquoβλέmicromicroαrsquorsquo του αρχιτέκτονα δηmicroιουργού τοπίου στην Ευρώπη η οποία εξέπνευσε (χωρίς να αγγίξει καν τη χώρα microας ) προς το απο- αρχιτεκτονηmicroένο τοπίο

Το φυσικό τοπίο το αντιλαmicroβανόmicroαστε και το περιγράφουmicroε σήmicroερα όχι σαν ένα ενιαίο περιβάλλον σε συνέχεια microε το κτισmicroένο αλλά αποδίδοντάς του την έννοια του αρνητικού περιγράmicromicroατος ή ενός στερητικού νοητού σχήmicroατος

Η σχέση microας microε ένα τοπίο (της φύσης) αποκτάται διαmicroέσου της εmicroπειρίας από τη γραmicromicroωτή οπτική και την ταχύτητα στα οδικά δίκτυα που διαφέρει από το οπτικό αποτέλεσmicroα των microονοπατιών των περιπατητών περιηγητών ∆ιαθέτουmicroε επίσης και την πανοπτική οπτική που τείνει να το συρρικνώνει και να το εξοmicroαλύνει Η ταχύτητα των εικόνων που δεχόmicroαστε είναι αντίστοιχη microε τη φιλmicroική η οποία λόγω της οικονοmicroίας της microας microεταβάλει το τοπίο σε ενδιάmicroεσο τmicroήmicroα που microεσολαβεί microεταξύ των αστικών ή προαστιακών κέντρων Αφαιρετικά διατηρούmicroε την εντύπωση ενός γραmicromicroικού στοιχείου που διατάσσεται σειριακά microεσολαβώντας στις κατοικήσιmicroες εκτάσεις Μια άλλου τύπου νοητική αφαίρεση είναι όταν θεωρούmicroε ότι το φυσικό εξοστρακίζεται γύρω από ένα αστικό κέντρο κυκλικά microε οmicroόκεντρους φυγόκεντρους δακτυλίους

Τις παραλλαγές του φυσικού lsquolsquoεξηmicroερωmicroένουrsquorsquo τοπίου τις συναντάmicroε εντονότερα στα περίχωρα των πόλεων στις ζώνες του ελεγχόmicroενου πρασίνου στις ενδιάmicroεσες ζώνες οικιστικών περιοχών σε microεταβατικές ζώνες ποικίλων χρήσεων σε επαφή microε τους microεγάλους οδικούς άξονες και τα παράλια τmicroήmicroατα πόλεων Αυτού του τύπου το φυσικό τοπίο αποτελεί το microεσοδιάστηmicroα που γεφυρώνει και εναρmicroονίζει τις διαφορές microεταξύ του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισmicroού και της φύσης που τείνει σε microια δική της ροϊκότητα να ενσωmicroατώνει και να εξισορροπεί τις microορφολογικές και τις υλικές διαφορές

Η εποχή της επανανοηmicroατοδότησης των φυσικών χώρων από τα πολιτισmicroικά ίχνη που ενυπάρχουν microε τη διάθεση της lsquolsquoανάπλασηςrsquorsquo ή της lsquolsquoανάδειξηςrsquorsquo microέσω αυτών της ευρηmicroατικότερης από αρχιτέκτονες ερmicroηνείας αυτών των τόπων και της ενστικτώδους lsquolsquoαποκατάστασηςrsquorsquo τους της επανάκτησης των microηχανισmicroών αυτοπροστασίας του περιβάλλοντος από ειδικούς microε τη διόρθωση των παραmicroέτρων στα microαθηmicroατικά microοντέλα ισορροπίας αποτελεί τη σηmicroερινή κατάσταση lsquolsquoσυνθετικούrsquorsquo τοπίου που αποδεικνύει ότι το τοπίο διαφεύγει

Το lsquolsquoφυσικό τοπίοrsquorsquo κρίνεται διαβαθmicroίζεται και αξιολογείται microε δείκτες προστασίας microνηmicroείου Η lsquolsquoεξαντλητικήrsquorsquo σχέση που διατηρούσε ο άνθρωπος microε το περιβάλλον του στις περιπτώσεις των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίνει τη θέση της στη λογική των πολλών κλειστών κυκλικών συστηmicroάτων που υλοποιούνται βασιζόmicroενα στην lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo

Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί

χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο lsquolsquoτοπίο-θύλακαrsquorsquo

FOLLOWING THE LANDSCAPE KOSTAS DAFLOS Architect NTUA Master ASFA in Digital Art 9 Dionysou Marousi 15124 Athens GR ARGYRO PANAGOULI Architect NTUA

The title of the proposal literally describes a situation in time lsquolsquowhereuponrsquorsquo

lsquolsquoafterwardsrsquorsquo It presents a sequential situation while simultaneously indicating the end of the previous one

The landscape we get to know and understand nowadays abstains from the nevertheless realistic pictures in the tourism folk cards with the suit of the cultural traces

Which is the scope of temporary architecture planning as far as it concerns the landscape and which is the reality in our country The context of different aspects in the proposal implies the conjunction of sciences in the configuration of the landscape and the shift to a de-architectural landscape We conceive it as a dynamic result of many of factors that continuously constitute the nextsequential situation a complex resulteffect that is coming off today inter-scientifically

We conceive and describe the natural landscape today not as a united environment as a consequence of the built but with the concept of a negative outline or a privative conceivable form

Our relation with the natural landscape is acquired through our experience from the linear vision and the speed on the road networks which differs from the opticalvisual result on the paths of walkers or sightseers We also dispose of the panoramic view which tends to reduce and smoothen it The speed of pictures that we accept is analogous with the filmic ones which alter the landscape in an intermediary interval (of some frames of natural landscape) that intervenes between the urban or suburban centers Abstractly we maintain the impression of a linear element that is ordered sequentially intervening in the residential extents Another type of a conceptual abstraction is when we consider nature ostracized around an urban centre circularly with concentric centrifugal rings ΕΙΣΗΓΗΣΗ 1ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ

Η πρόθεση lsquolsquomicroετάrsquorsquo στον τίτλο της εισήγησης ετυmicroολογικά προσδιορίζει microια κατάσταση lsquolsquoεπί χρόνουrsquorsquo lsquolsquoκατόπιν τινόςrsquorsquo lsquolsquoύστερα απόrsquorsquo την lsquolsquoπάροδοrsquorsquo ορισmicroένου χρόνου ∆ηλαδή παρουσιάζει microια ύστερη κατάσταση ενώ συγχρόνως ορίζει την παύση της προγενέστερης

Η έννοια του χρόνου στο κείmicroενο που ακολουθεί πέρα από τον προσδιορισmicroό της το διαποτίζει εφόσον η ανάλυση του ίδιου του Τοπίου σα γενική έννοια την εmicroπεριέχει Το αντιλαmicroβανόmicroαστε ως ένα δυναmicroικό αποτέλεσmicroα πολλών παραγόντων που συνεχώς αποτελεί microια επόmicroενη κατάσταση υπό διαmicroόρφωση ένα συνθετικό αποτέλεσmicroα που microορφοποιείται σήmicroερα από τις διεπιστήmicroες

Αυτό το τοπίο που όλοι γνωρίζουmicroε και κατέχουmicroε ως εικόνες αποτελεί ένα τοπίο που απέχει από το τουριστικό φολκλορικό τοπίο των καρτ-ποστάλ εντούτοις ρεαλιστικών εικόνων

όπου συmicromicroετέχει microε το ένδυmicroα των πολιτιστικών αναφορών Αυτό το τοπίο από εικόνα προς πώληση στις microέρες microας γίνεται εικόνα των νέων microέσων microετά από την πρώτη microας εκπαιδευτική επίδραση από τον κινηmicroατογράφο Συνεπώς ένα microέρος της διάλεξης προσπαθεί να ερmicroηνεύσει microε το είδος της εικόνας που ανακαλούmicroε σήmicroερα όταν έχουmicroε microπροστά microας ένα lsquolsquoφυσικόrsquorsquo τοπίο και πόσο πυκνά εmicroφανίζεται αυτό

Ποιο είναι το αντικείmicroενο της σηmicroερινής αρχιτεκτονικής σε ότι αφορά το τοπίο και ποια είναι η πραγmicroατικότητα στη χώρα microας Η συρραφή κειmicroένων από τους δύο microας υπονοεί microια αντίστοιχη συρραφή των επιστηmicroών ως προς την αντιmicroετώπιση του σηmicroερινού τοπίου και τη microετατόπιση από το προσωπικό lsquolsquoβλέmicromicroαrsquorsquo του αρχιτέκτονα δηmicroιουργού τοπίου στην Ευρώπη η οποία εξέπνευσε (χωρίς να αγγίξει καν τη χώρα microας) προς το απο- αρχιτεκτονηmicroένο τοπίο

Ως γνωστόν το σηmicroερινό ελληνικό τοπίο σε σχέση microε εκείνο που είχε περιγραφεί και απεικονιστεί από τους περιηγητές στα ταξίδια τους στη νεώτερη Ελλάδα σαφώς έχει τροποποιηθεί σε επίπεδο χρήσεων αισθητικής αξίας και ηθικής αποδίδοντάς του τη διαφορετική έκφραση microικρο- και microακρο- τοπογραφίας που παρουσιάζει

Το φυσικό τοπίο το αντιλαmicroβανόmicroαστε και το περιγράφουmicroε σήmicroερα όχι σαν ένα ενιαίο περιβάλλον σε συνέχεια microε το κτισmicroένο αλλά αποδίδοντάς του την έννοια του αρνητικού περιγράmicromicroατος ή ενός στερητικού νοητού σχήmicroατος Ως microη οικοπεδοποιηmicroένη ή microη καmicroένη έκταση γης microη καταπατηmicroένη ή microη αξιοποιηmicroένη περιοχή ή ως το ελεύθερο- κενό από εντός σχεδίου κτίσmicroατα χώρο Το φυσικό πρωτογενές περιβάλλον που διαχειρίζεται microόνο του τον εαυτό του σήmicroερα εκλείπει Τη θέση του έχει πάρει το τοπίο που περιγράφουmicroε παρακάτω ενώ έχει αλλάξει και η οπτική εmicroπειρία που έχουmicroε από αυτό αντικαθιστώντας στη microνήmicroη microας τους πίνακες της τοπιογραφίας και τις πιστές γκραβούρες microε τη γλώσσα του κινηmicroατογράφου αρχικά και έπειτα των ψηφιακών microέσων και συνδυασmicroών τους microε microηχανικά microέρη Οι οπτικές της Web κάmicroερας της σπασmicroένης φευγαλέας real time εικονοροής του διαδικτύου της δορυφορικής εικόνας microας και των VRML κατασκευασmicroένων τοπίων αποσύρουν την αναγεννησιακή οπτική ιδέα που διατηρούσαmicroε Ο Jacques Derrida στο άρθρο του lsquolsquoτεχνεπικαιρότητεςrsquorsquo1 αναφέρει ότι το lsquolsquoάmicroεσοlsquolsquo και ο lsquolsquoπραγmicroατικός χρόνοςrsquorsquo δεν είναι ποτέ καθαρά δεν microας παραδίδουν ποτέ ούτε ενόραση ούτε διαφάνεια καmicroία αντίληψη απογυmicroνωmicroένη από κάθε ερmicroηνεία ή τεχνική παρέmicroβαση Μια τέτοια απόδειξη ήδη αφrsquo εαυτής επικαλείται η φιλοσοφία Ο JHabermas αναφέρει ότι το lsquolsquoπρος στιγmicroήνrsquorsquo βίωmicroα οφείλεται σε microια πράξη ζωντανέmicroατος στη microνήmicroη-είναι η αισθητήρια αντίληψη σε microια αναπαραγωγική αναγνώριση έτσι που στον αυθόρmicroητο χαρακτήρα της ζωντανής στιγmicroής ενυπάρχει η διαφορά ενός χρονικού διαστήmicroατος και κατά συνέπεια στοιχείο ετερότητας 2

Η σχέση microας microε ένα τοπίο (της φύσης) αποκτάται διαmicroέσου της εmicroπειρίας από τη γραmicromicroωτή οπτική και την ταχύτητα στα οδικά δίκτυα που διαφέρει από το οπτικό αποτέλεσmicroα των microονοπατιών των περιπατητών περιηγητών ∆ιαθέτουmicroε επίσης και την πανοπτική οπτική που τείνει να το συρρικνώνει και να το εξοmicroαλύνει Η ταχύτητα των εικόνων που δεχόmicroαστε είναι αντίστοιχη microε τη φιλmicroική η οποία λόγω της οικονοmicroίας της microας microεταβάλει το τοπίο σε ενδιάmicroεσο τmicroήmicroα (κάποιων frames φυσικού τοπίου) που microεσολαβούν microεταξύ των αστικών ή προαστιακών κέντρων Αφαιρετικά διατηρούmicroε την εντύπωση ενός γραmicromicroικού στοιχείου που διατάσσεται σειραικά microεσολαβώντας στις κατοικήσιmicroες εκτάσεις Μια άλλου τύπου νοητική αφαίρεση είναι όταν θεωρούmicroε ότι το φυσικό εξοστρακίζεται γύρω από ένα αστικό κέντρο κυκλικά microε οmicroόκεντρους φυγόκεντρους δακτυλίους

Η επαφή microας όmicroως microε το φυσικό περιβάλλον σε άλλους χρόνους microε την εmicroπειρία της πεζοπορίας microας αποκαλύπτει ότι αυτό έχει microεταβληθεί έχει αλλοιωθεί και microετατραπεί σε σύγχρονες microορφές του φυσικού ενώ αυτές τις αποκλίσεις τις θεωρούmicroε ως υποκατάστατα και 1 Jacques Derrida - Bernard Stiegler Echographies de la television edition Galilee 1996 Ζακ Ντεριντά - Μπερνάρ Στιγκλέρ Υπερηχογραφήmicroατα της τηλεόρασης microαγνητοσκοπηmicroένες συνοmicroιλίες microτφ Μαγδ Ακτύπη έκδοση Εκκρεmicroές Αθήνα 1998 σελ12-13

2 Jurgen Habermas Der philosophische Diskurs der Moderne Frankfurt 1985 Ο Φιλοσοφικός λόγος της Νεωτερικότητας microετάφρ Λ Αναγνώστου-Α Καραστάθη έκδοση Αλεξάνδρεια Αθήνα 1993 σελ218

παραλλαγές του Τις παραλλαγές του φυσικού lsquolsquoεξηmicroερωmicroένουrsquorsquo τοπίου τις συναντάmicroε εντονότερα στα περίχωρα των πόλεων στις ζώνες του ελεγχόmicroενου πρασίνου στις ενδιάmicroεσες ζώνες οικιστικών περιοχών σε microεταβατικές ζώνες ποικίλων χρήσεων σε επαφή microε τους microεγάλους οδικούς άξονες και τα παράλια τmicroήmicroατα πόλεων Αυτού του τύπου το φυσικό τοπίο αποτελεί το microεσοδιάστηmicroα που γεφυρώνει και εναρmicroονίζει τις διαφορές microεταξύ του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισmicroού και της φύσης που τείνει σε microια δική της ροικότητα να ενσωmicroατώνει και να εξισορροπεί τις microορφολογικές και τις υλικές διαφορές

Συmicroφωνούmicroε όλοι ότι το φυσικό τοπίο microεταφέρεται ακόmicroα πιο microακριά από τους οργανωmicroένους οικισmicroούς όπου ζούmicroε ενώ η τεχνολογία υπόσχεται ότι είναι εφικτό να διασπειρόmicroαστε microέσα σε αυτό σαν αυτόνοmicroες microονάδες ή να συρρικνώνουmicroε τις σε έκταση ανάγκες microας Σωστικά βέβαια το αεροφωτογραφούmicroε το κτηmicroατογραφούmicroε ή το χαρτογραφούmicroε σε παραλιακές ζώνες και αιγιαλούς το ελέγχουmicroε και το οργανώνουmicroε το προστατεύουmicroε microε πινακίδες ή το microετατρέπουmicroε (πρακτικά) σε εντατική καλλιέργεια από όπου τελικά προκύπτουν οι νέοι υβριδικοί τύποι πρωτόγνωρου φυσικού τοπίου Σε αυτό το τοπίο διακρίνει κανείς τις σωστικές (αποσπασmicroατικές) ενέργειες του ανθρώπου microε οικολογικά και κυνηγετικά microονοπάτια microε χαρακτηρισmicroένες διαδροmicroές και ζώνες πυρασφάλειας και λιγότερο microια οργανωmicroένη αρχιτεκτονική στο τοπίο και καθόλου την τέχνη στο τοπίο στη χώρα microας Όλα αυτά ούτε καν καθυστερηmicroένα χρονικά microε την υπόλοιπη Ευρώπη δίνουν τη θέση τους στην ευρηmicroατικότητα και τη microειωmicroένη εmicroπειρία των επιστηmicroόνων που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις περιοχές του τοπίου είτε καταγράφοντας τα τελευταία είδη της χλωρίδας και της πανίδας του είτε προσπαθώντας να το ελέγξουν microέσω των φυσικοχηmicroικών και βιολογικών παραmicroέτρων λαmicroβάνοντας αρεστές τιmicroές ή αναmicroένοντας να lsquolsquoφυτοτεχνήσειrsquorsquo το δασαρχείο και όσοι εξωραϊστικοί σύλλογοι δραστηριοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση κλπ Το φυσικό τοπίο ποτέ δε σχεδιάστηκε στη χώρα microας από τους αρχιτέκτονες ενώ παρέmicroεινε αυτός ο ρόλος στην εντροπία της φύσης ή τη φυσική άmicroυνα να αντιmicroετωπίζει τις αντι-τοπιακές εκδηλώσεις Από το rsquo70 η τέχνη στο τοπίο και microια δεκαετία αργότερα η αρχιτεκτονική στο τοπίο διένυσε στην Ευρώπη την πορεία της εmicroπλουτίστηκε αργότερα από τα οικολογικά - ακτιβιστικά κινήmicroατα και έπειτα από την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης ωστόσο microας διαφεύγει ακόmicroα η σχέση αρχιτεκτονικής και τοπίου

Η πραγmicroατικότητα των φυσικών τοπίων microας είναι οι lsquolsquoσκοτεινέςrsquorsquo περιοχές που ανήκουν είτε σε microεγαλοακτήmicroονες χαρακτηρισmicroένες ως ιδιωτικές δασικές εκτάσεις προς αποχαρακτηρισmicroό και οικοπεδοποίηση είτε τα ανενεργά νταmicroάρια που microετατρέπονται σε χωmicroατερές είτε άλλες παρασιτικές περιοχές που διαθέτουν επίσης τα χαρακτηριστικά ενός άλλου τοπίου που ακολουθεί το φυσικό Η επόmicroενη κατάσταση τοπίου είναι εκείνη microε τις συνυφασmicroένες microικτές χρήσεις τις νόmicroιmicroες και παράνοmicroες της καταπατηmicroένης γης και της αυθαίρετης δόmicroησης που microε τη σειρά τους είναι συνυφασmicroένες microε τις θετικές παραmicroετρικές επιστήmicroες όπου κάνουν την προσπάθεια να αντιmicroετωπίσουν το αντιφατικό microε ορθολογικό τρόπο

Η εποχή της επανανοηmicroατοδότησης των φυσικών χώρων από τα πολιτισmicroικά ίχνη που ενυπάρχουν microε τη διάθεση της lsquolsquoανάπλασηςrsquorsquo ή της lsquolsquoανάδειξηςrsquorsquo microέσω αυτών της ευρηmicroατικότερης από αρχιτέκτονες ερmicroηνείας αυτών των τόπων και της ενστικτώδους lsquolsquoαποκατάστασηςrsquorsquo τους της επανάκτησης των microηχανισmicroών αυτοπροστασίας του περιβάλλοντος από ειδικούς microε τη διόρθωση των παραmicroέτρων στα microαθηmicroατικά microοντέλα ισορροπίας αποτελεί τη σηmicroερινή κατάσταση lsquolsquoσυνθετικούrsquorsquo τοπίου που αποδεικνύουν ότι το τοπίο διαφεύγει Στο Μοντέρνο όπου κυριάρχησε η προτεραιότητα των λέξεων microε microια ορθολογική άποψη για τον πολιτισmicroό που δίνεται έmicroφαση στο νόηmicroα προκαλείται η αποστασιοποίηση από το πολιτιστικό αντικείmicroενο Έπειτα το Μεταmicroοντέρνο βασιζόmicroενο στην εικόνα-θέαmicroα που δίνει έmicroφαση στην οπτική αίσθηση και την απαξίωση της microορφής στρέφεται ενάντια στον πολιτιστικό διδακτισmicroό και απελευθερώνει την επιθυmicroία για το πολιτιστικό αντικείmicroενο Σήmicroερα οι ψευδοηθικές αποδυναmicroώνονται από τις νέες τεχνολογίες που ενοποιούν τις τέχνες microε τις επιστήmicroες

Το lsquolsquoφυσικό τοπίοrsquorsquo κρίνεται διαβαθmicroίζεται και αξιολογείται microε δείκτες προστασίας microνηmicroείου Η lsquolsquoεξαντλητικήrsquorsquo σχέση που διατηρούσε ο άνθρωπος microε το περιβάλλον του στις περιπτώσεις των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίνει τη θέση της στη λογική των πολλών κλειστών κυκλικών συστηmicroάτων που υλοποιούνται ελεγχόmicroενα βασιζόmicroενα στην

lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο τοπίο-θύλακα Οι οικο-τουριστικές υποδοmicroές αποτελούν τον κινητήρα της ανασύστασης του φυσικού microε τα προγράmicromicroατα της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπλασης εν΄όψη των αθλητικο-τουριστικών απαιτήσεων της Ολυmicroπιάδας που πλησιάζει

Στο σηmicroερινό φυσικό τοπίο ανήκουν οι περιοχές που αποτελούν το περίσσευmicroα της πόλης που άλλες φορές είναι microια έντονη απόληξη όταν πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές άλλες φορές είναι οι λεγόmicroενες ασαφείς ζώνες οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο του αστικού Σε αυτές τις περιοχές ανήκουν τα ρέmicroατα οι ζώνες των βιοmicroηχανικών περιοχών τα απότοmicroα όρια της απόκρηmicroνης τοπογραφίας των υψωmicroάτων τα όρια microε τις θαλάσσιες περιοχές και αναπτύσσονται συνοδευτικές δραστηριότητες της πόλης οι οποίες δεν αποτελούν απαραίτητα κενό χώρο (αν υφίσταται αυτός) microε την έννοια του ακατοίκητου και του νεκρού α-χρηστικού χώρου Αντίθετα αυτοί οι χώροι ορίζουν συmicroπυκνωmicroένες περιοχές -πυκνών εγκαταστάσεων οι οποίες στερούνται χαρακτηρισmicroένης χρήσης που να τους αποδίδει την πραγmicroατική τους ταυτότητα Παρόmicroοιες περιοχές βρίσκονται επίσης στο εσωτερικό των πόλεων και είναι ακόmicroη πιο άκαρπη η αποκωδικοποίηση των πραγmicroατικοτήτων αυτών εφόσον αποτελούν ένα συνοθήλευmicroα εικόνων που καταλήγουν στα ριζώmicroατα ή τα συmicroπλέγmicroατα που microας περιέγραψαν οι Deleuze amp Guattari To lsquolsquoσύmicroπλεγmicroαrsquorsquo σύmicroφωνα microε τον LWittgenstein είναι ένα χωρικό αντικείmicroενο συνιστάmicroενο από χωρικά αντικείmicroενα και αποτελείται από τα microέρη του τα οmicroοειδή πράγmicroατα που το απαρτίζουν

Στο σύγχρονο τοπίο συmicromicroετέχουν οι παρακάτω χώροι οι οποίοι εκτείνονται σε χιλιάδες στρέmicromicroατα όπως Οι χώροι των εκσκαφών χώροι υγιεινοmicroικής ταφής σκουπιδιών ταmicroιευτήρες αποβλήτων και βιολογικών καθαρισmicroών συλλέκτες-λεκάνες τοξικών ή πυρηνικών() αποβλήτων εγκαταλελειmicromicroένα ή σε χρήση ορυχεία εξόρυξης microεταλλευmicroάτων και νταmicroάρια αδρανών υλικών Αυτοί οι χώροι δεν είναι επισκέψιmicroοι είναι ακατοίκητοι microη αναστρέψιmicroοι άmicroεσα (στις περισσότερες περιπτώσεις) ή κατοικήσιmicroοι Όταν αυτές οι περιοχές είναι ενεργές είναι οχλούσες ζώνες και έχουν το χαρακτηριστικό ότι η δράση τους επεκτείνεται τόσο επιδερmicroικά όσο και σε βάθος αλλοιώνοντας το ανάγλυφο δυναmicroικά και προκαλώντας microόνιmicroη βλάβη στην περιοχή που φιλοξενεί αυτές τις δράσεις

Οι χώροι των ανασκαφών των αρχαιολογικών ερευνών των αρχαίων νεκροταφείων και οι περιοχές σύγχρονων νεκροταφείων οι οποίοι είναι χώροι που χαρακτηρίζονται σαν πολεοδοmicroικές τρύπες και διατηρούν τα χαρακτηριστικά της συνεχόmicroενης επέκτασης και αλλοίωσης του τοπίου τόσο επιδερmicroικά όσο και σε διαδοχικές στρώσεις σε microηκοτοmicroές Καλλιεργείται microια αmicroοιβαία (φορτισmicroένη) σχέση αναγκαίας συνύπαρξης ndash συmicroβίωσης διατήρησης αυτών των τόπων microε το ειδικό περιβάλλον τους

Οι χώροι των επιχωmicroατώσεων οι διαπλατύνσεις στα έργα οδοποιίας τα λιmicroενικά έργα οι γεφυρώσεις και τα microπαζώmicroατα γηπέδων και λιmicroναίων εκτάσεων οι επεκτάσεις εις βάρος της θάλασσας των παράκτιων περιοχών είναι τα νέα τοπία που προκύπτουν σε βάρος microιας υφιστάmicroενης φυσικής κατάστασης microεταβάλλοντας τα όρια και το προγενέστερο φυσικό ανάγλυφοΟι τόποι άντλησης κοιτασmicroάτων γεωτρήσεων και αποθήκευσης microε υπερυψωmicroένους λέβητες υπέργειες και υπόγειες δεξαmicroενές καυσίmicroων και πρώτων υλών Τόποι εγκατάστασης αναmicroεταδοτών ραδιοτηλεπικοινωνιακών κεραιών ραντάρ κλπ Οι τόποι εκποmicroπής καυσαερίων υψικάmicroινοι υπερυψωmicroένες καmicroινάδες παραγωγής ή microετατροπής πηγών ενέργειας αιολικά πάρκα κλπ Τόποι σήmicroανσης ικριώmicroατα διαφηmicroίσεων - γιγαντοαφίσες γιγαντοοθόνες και διαφηmicroιστικά πάνελ φάροι ναυσιπλοϊίας υπερυψωmicroένοι φανοί Οι τόποι οmicroαδικής αναψυχής των λούνα -παρκ πάρκων αναψυχής κλπ Οι τόποι φορτοεκφορτώσεων γερανογέφυρες microηχανικά microέρη πλωτές γέφυρες και φράγmicroατα ικριώmicroατα κλπ Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν τοπικές εφαρmicroογές microε την επανάληψή τους να δηmicroιουργεί ευρύτερα σύνολα τέτοιων συστοιχιών και διατάξεων που εκτείνονται σε microεγάλες εκτάσεις

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο lsquolsquoτοπίο-θύλακαrsquorsquo

FOLLOWING THE LANDSCAPE KOSTAS DAFLOS Architect NTUA Master ASFA in Digital Art 9 Dionysou Marousi 15124 Athens GR ARGYRO PANAGOULI Architect NTUA

The title of the proposal literally describes a situation in time lsquolsquowhereuponrsquorsquo

lsquolsquoafterwardsrsquorsquo It presents a sequential situation while simultaneously indicating the end of the previous one

The landscape we get to know and understand nowadays abstains from the nevertheless realistic pictures in the tourism folk cards with the suit of the cultural traces

Which is the scope of temporary architecture planning as far as it concerns the landscape and which is the reality in our country The context of different aspects in the proposal implies the conjunction of sciences in the configuration of the landscape and the shift to a de-architectural landscape We conceive it as a dynamic result of many of factors that continuously constitute the nextsequential situation a complex resulteffect that is coming off today inter-scientifically

We conceive and describe the natural landscape today not as a united environment as a consequence of the built but with the concept of a negative outline or a privative conceivable form

Our relation with the natural landscape is acquired through our experience from the linear vision and the speed on the road networks which differs from the opticalvisual result on the paths of walkers or sightseers We also dispose of the panoramic view which tends to reduce and smoothen it The speed of pictures that we accept is analogous with the filmic ones which alter the landscape in an intermediary interval (of some frames of natural landscape) that intervenes between the urban or suburban centers Abstractly we maintain the impression of a linear element that is ordered sequentially intervening in the residential extents Another type of a conceptual abstraction is when we consider nature ostracized around an urban centre circularly with concentric centrifugal rings ΕΙΣΗΓΗΣΗ 1ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ

Η πρόθεση lsquolsquomicroετάrsquorsquo στον τίτλο της εισήγησης ετυmicroολογικά προσδιορίζει microια κατάσταση lsquolsquoεπί χρόνουrsquorsquo lsquolsquoκατόπιν τινόςrsquorsquo lsquolsquoύστερα απόrsquorsquo την lsquolsquoπάροδοrsquorsquo ορισmicroένου χρόνου ∆ηλαδή παρουσιάζει microια ύστερη κατάσταση ενώ συγχρόνως ορίζει την παύση της προγενέστερης

Η έννοια του χρόνου στο κείmicroενο που ακολουθεί πέρα από τον προσδιορισmicroό της το διαποτίζει εφόσον η ανάλυση του ίδιου του Τοπίου σα γενική έννοια την εmicroπεριέχει Το αντιλαmicroβανόmicroαστε ως ένα δυναmicroικό αποτέλεσmicroα πολλών παραγόντων που συνεχώς αποτελεί microια επόmicroενη κατάσταση υπό διαmicroόρφωση ένα συνθετικό αποτέλεσmicroα που microορφοποιείται σήmicroερα από τις διεπιστήmicroες

Αυτό το τοπίο που όλοι γνωρίζουmicroε και κατέχουmicroε ως εικόνες αποτελεί ένα τοπίο που απέχει από το τουριστικό φολκλορικό τοπίο των καρτ-ποστάλ εντούτοις ρεαλιστικών εικόνων

όπου συmicromicroετέχει microε το ένδυmicroα των πολιτιστικών αναφορών Αυτό το τοπίο από εικόνα προς πώληση στις microέρες microας γίνεται εικόνα των νέων microέσων microετά από την πρώτη microας εκπαιδευτική επίδραση από τον κινηmicroατογράφο Συνεπώς ένα microέρος της διάλεξης προσπαθεί να ερmicroηνεύσει microε το είδος της εικόνας που ανακαλούmicroε σήmicroερα όταν έχουmicroε microπροστά microας ένα lsquolsquoφυσικόrsquorsquo τοπίο και πόσο πυκνά εmicroφανίζεται αυτό

Ποιο είναι το αντικείmicroενο της σηmicroερινής αρχιτεκτονικής σε ότι αφορά το τοπίο και ποια είναι η πραγmicroατικότητα στη χώρα microας Η συρραφή κειmicroένων από τους δύο microας υπονοεί microια αντίστοιχη συρραφή των επιστηmicroών ως προς την αντιmicroετώπιση του σηmicroερινού τοπίου και τη microετατόπιση από το προσωπικό lsquolsquoβλέmicromicroαrsquorsquo του αρχιτέκτονα δηmicroιουργού τοπίου στην Ευρώπη η οποία εξέπνευσε (χωρίς να αγγίξει καν τη χώρα microας) προς το απο- αρχιτεκτονηmicroένο τοπίο

Ως γνωστόν το σηmicroερινό ελληνικό τοπίο σε σχέση microε εκείνο που είχε περιγραφεί και απεικονιστεί από τους περιηγητές στα ταξίδια τους στη νεώτερη Ελλάδα σαφώς έχει τροποποιηθεί σε επίπεδο χρήσεων αισθητικής αξίας και ηθικής αποδίδοντάς του τη διαφορετική έκφραση microικρο- και microακρο- τοπογραφίας που παρουσιάζει

Το φυσικό τοπίο το αντιλαmicroβανόmicroαστε και το περιγράφουmicroε σήmicroερα όχι σαν ένα ενιαίο περιβάλλον σε συνέχεια microε το κτισmicroένο αλλά αποδίδοντάς του την έννοια του αρνητικού περιγράmicromicroατος ή ενός στερητικού νοητού σχήmicroατος Ως microη οικοπεδοποιηmicroένη ή microη καmicroένη έκταση γης microη καταπατηmicroένη ή microη αξιοποιηmicroένη περιοχή ή ως το ελεύθερο- κενό από εντός σχεδίου κτίσmicroατα χώρο Το φυσικό πρωτογενές περιβάλλον που διαχειρίζεται microόνο του τον εαυτό του σήmicroερα εκλείπει Τη θέση του έχει πάρει το τοπίο που περιγράφουmicroε παρακάτω ενώ έχει αλλάξει και η οπτική εmicroπειρία που έχουmicroε από αυτό αντικαθιστώντας στη microνήmicroη microας τους πίνακες της τοπιογραφίας και τις πιστές γκραβούρες microε τη γλώσσα του κινηmicroατογράφου αρχικά και έπειτα των ψηφιακών microέσων και συνδυασmicroών τους microε microηχανικά microέρη Οι οπτικές της Web κάmicroερας της σπασmicroένης φευγαλέας real time εικονοροής του διαδικτύου της δορυφορικής εικόνας microας και των VRML κατασκευασmicroένων τοπίων αποσύρουν την αναγεννησιακή οπτική ιδέα που διατηρούσαmicroε Ο Jacques Derrida στο άρθρο του lsquolsquoτεχνεπικαιρότητεςrsquorsquo1 αναφέρει ότι το lsquolsquoάmicroεσοlsquolsquo και ο lsquolsquoπραγmicroατικός χρόνοςrsquorsquo δεν είναι ποτέ καθαρά δεν microας παραδίδουν ποτέ ούτε ενόραση ούτε διαφάνεια καmicroία αντίληψη απογυmicroνωmicroένη από κάθε ερmicroηνεία ή τεχνική παρέmicroβαση Μια τέτοια απόδειξη ήδη αφrsquo εαυτής επικαλείται η φιλοσοφία Ο JHabermas αναφέρει ότι το lsquolsquoπρος στιγmicroήνrsquorsquo βίωmicroα οφείλεται σε microια πράξη ζωντανέmicroατος στη microνήmicroη-είναι η αισθητήρια αντίληψη σε microια αναπαραγωγική αναγνώριση έτσι που στον αυθόρmicroητο χαρακτήρα της ζωντανής στιγmicroής ενυπάρχει η διαφορά ενός χρονικού διαστήmicroατος και κατά συνέπεια στοιχείο ετερότητας 2

Η σχέση microας microε ένα τοπίο (της φύσης) αποκτάται διαmicroέσου της εmicroπειρίας από τη γραmicromicroωτή οπτική και την ταχύτητα στα οδικά δίκτυα που διαφέρει από το οπτικό αποτέλεσmicroα των microονοπατιών των περιπατητών περιηγητών ∆ιαθέτουmicroε επίσης και την πανοπτική οπτική που τείνει να το συρρικνώνει και να το εξοmicroαλύνει Η ταχύτητα των εικόνων που δεχόmicroαστε είναι αντίστοιχη microε τη φιλmicroική η οποία λόγω της οικονοmicroίας της microας microεταβάλει το τοπίο σε ενδιάmicroεσο τmicroήmicroα (κάποιων frames φυσικού τοπίου) που microεσολαβούν microεταξύ των αστικών ή προαστιακών κέντρων Αφαιρετικά διατηρούmicroε την εντύπωση ενός γραmicromicroικού στοιχείου που διατάσσεται σειραικά microεσολαβώντας στις κατοικήσιmicroες εκτάσεις Μια άλλου τύπου νοητική αφαίρεση είναι όταν θεωρούmicroε ότι το φυσικό εξοστρακίζεται γύρω από ένα αστικό κέντρο κυκλικά microε οmicroόκεντρους φυγόκεντρους δακτυλίους

Η επαφή microας όmicroως microε το φυσικό περιβάλλον σε άλλους χρόνους microε την εmicroπειρία της πεζοπορίας microας αποκαλύπτει ότι αυτό έχει microεταβληθεί έχει αλλοιωθεί και microετατραπεί σε σύγχρονες microορφές του φυσικού ενώ αυτές τις αποκλίσεις τις θεωρούmicroε ως υποκατάστατα και 1 Jacques Derrida - Bernard Stiegler Echographies de la television edition Galilee 1996 Ζακ Ντεριντά - Μπερνάρ Στιγκλέρ Υπερηχογραφήmicroατα της τηλεόρασης microαγνητοσκοπηmicroένες συνοmicroιλίες microτφ Μαγδ Ακτύπη έκδοση Εκκρεmicroές Αθήνα 1998 σελ12-13

2 Jurgen Habermas Der philosophische Diskurs der Moderne Frankfurt 1985 Ο Φιλοσοφικός λόγος της Νεωτερικότητας microετάφρ Λ Αναγνώστου-Α Καραστάθη έκδοση Αλεξάνδρεια Αθήνα 1993 σελ218

παραλλαγές του Τις παραλλαγές του φυσικού lsquolsquoεξηmicroερωmicroένουrsquorsquo τοπίου τις συναντάmicroε εντονότερα στα περίχωρα των πόλεων στις ζώνες του ελεγχόmicroενου πρασίνου στις ενδιάmicroεσες ζώνες οικιστικών περιοχών σε microεταβατικές ζώνες ποικίλων χρήσεων σε επαφή microε τους microεγάλους οδικούς άξονες και τα παράλια τmicroήmicroατα πόλεων Αυτού του τύπου το φυσικό τοπίο αποτελεί το microεσοδιάστηmicroα που γεφυρώνει και εναρmicroονίζει τις διαφορές microεταξύ του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισmicroού και της φύσης που τείνει σε microια δική της ροικότητα να ενσωmicroατώνει και να εξισορροπεί τις microορφολογικές και τις υλικές διαφορές

Συmicroφωνούmicroε όλοι ότι το φυσικό τοπίο microεταφέρεται ακόmicroα πιο microακριά από τους οργανωmicroένους οικισmicroούς όπου ζούmicroε ενώ η τεχνολογία υπόσχεται ότι είναι εφικτό να διασπειρόmicroαστε microέσα σε αυτό σαν αυτόνοmicroες microονάδες ή να συρρικνώνουmicroε τις σε έκταση ανάγκες microας Σωστικά βέβαια το αεροφωτογραφούmicroε το κτηmicroατογραφούmicroε ή το χαρτογραφούmicroε σε παραλιακές ζώνες και αιγιαλούς το ελέγχουmicroε και το οργανώνουmicroε το προστατεύουmicroε microε πινακίδες ή το microετατρέπουmicroε (πρακτικά) σε εντατική καλλιέργεια από όπου τελικά προκύπτουν οι νέοι υβριδικοί τύποι πρωτόγνωρου φυσικού τοπίου Σε αυτό το τοπίο διακρίνει κανείς τις σωστικές (αποσπασmicroατικές) ενέργειες του ανθρώπου microε οικολογικά και κυνηγετικά microονοπάτια microε χαρακτηρισmicroένες διαδροmicroές και ζώνες πυρασφάλειας και λιγότερο microια οργανωmicroένη αρχιτεκτονική στο τοπίο και καθόλου την τέχνη στο τοπίο στη χώρα microας Όλα αυτά ούτε καν καθυστερηmicroένα χρονικά microε την υπόλοιπη Ευρώπη δίνουν τη θέση τους στην ευρηmicroατικότητα και τη microειωmicroένη εmicroπειρία των επιστηmicroόνων που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις περιοχές του τοπίου είτε καταγράφοντας τα τελευταία είδη της χλωρίδας και της πανίδας του είτε προσπαθώντας να το ελέγξουν microέσω των φυσικοχηmicroικών και βιολογικών παραmicroέτρων λαmicroβάνοντας αρεστές τιmicroές ή αναmicroένοντας να lsquolsquoφυτοτεχνήσειrsquorsquo το δασαρχείο και όσοι εξωραϊστικοί σύλλογοι δραστηριοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση κλπ Το φυσικό τοπίο ποτέ δε σχεδιάστηκε στη χώρα microας από τους αρχιτέκτονες ενώ παρέmicroεινε αυτός ο ρόλος στην εντροπία της φύσης ή τη φυσική άmicroυνα να αντιmicroετωπίζει τις αντι-τοπιακές εκδηλώσεις Από το rsquo70 η τέχνη στο τοπίο και microια δεκαετία αργότερα η αρχιτεκτονική στο τοπίο διένυσε στην Ευρώπη την πορεία της εmicroπλουτίστηκε αργότερα από τα οικολογικά - ακτιβιστικά κινήmicroατα και έπειτα από την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης ωστόσο microας διαφεύγει ακόmicroα η σχέση αρχιτεκτονικής και τοπίου

Η πραγmicroατικότητα των φυσικών τοπίων microας είναι οι lsquolsquoσκοτεινέςrsquorsquo περιοχές που ανήκουν είτε σε microεγαλοακτήmicroονες χαρακτηρισmicroένες ως ιδιωτικές δασικές εκτάσεις προς αποχαρακτηρισmicroό και οικοπεδοποίηση είτε τα ανενεργά νταmicroάρια που microετατρέπονται σε χωmicroατερές είτε άλλες παρασιτικές περιοχές που διαθέτουν επίσης τα χαρακτηριστικά ενός άλλου τοπίου που ακολουθεί το φυσικό Η επόmicroενη κατάσταση τοπίου είναι εκείνη microε τις συνυφασmicroένες microικτές χρήσεις τις νόmicroιmicroες και παράνοmicroες της καταπατηmicroένης γης και της αυθαίρετης δόmicroησης που microε τη σειρά τους είναι συνυφασmicroένες microε τις θετικές παραmicroετρικές επιστήmicroες όπου κάνουν την προσπάθεια να αντιmicroετωπίσουν το αντιφατικό microε ορθολογικό τρόπο

Η εποχή της επανανοηmicroατοδότησης των φυσικών χώρων από τα πολιτισmicroικά ίχνη που ενυπάρχουν microε τη διάθεση της lsquolsquoανάπλασηςrsquorsquo ή της lsquolsquoανάδειξηςrsquorsquo microέσω αυτών της ευρηmicroατικότερης από αρχιτέκτονες ερmicroηνείας αυτών των τόπων και της ενστικτώδους lsquolsquoαποκατάστασηςrsquorsquo τους της επανάκτησης των microηχανισmicroών αυτοπροστασίας του περιβάλλοντος από ειδικούς microε τη διόρθωση των παραmicroέτρων στα microαθηmicroατικά microοντέλα ισορροπίας αποτελεί τη σηmicroερινή κατάσταση lsquolsquoσυνθετικούrsquorsquo τοπίου που αποδεικνύουν ότι το τοπίο διαφεύγει Στο Μοντέρνο όπου κυριάρχησε η προτεραιότητα των λέξεων microε microια ορθολογική άποψη για τον πολιτισmicroό που δίνεται έmicroφαση στο νόηmicroα προκαλείται η αποστασιοποίηση από το πολιτιστικό αντικείmicroενο Έπειτα το Μεταmicroοντέρνο βασιζόmicroενο στην εικόνα-θέαmicroα που δίνει έmicroφαση στην οπτική αίσθηση και την απαξίωση της microορφής στρέφεται ενάντια στον πολιτιστικό διδακτισmicroό και απελευθερώνει την επιθυmicroία για το πολιτιστικό αντικείmicroενο Σήmicroερα οι ψευδοηθικές αποδυναmicroώνονται από τις νέες τεχνολογίες που ενοποιούν τις τέχνες microε τις επιστήmicroες

Το lsquolsquoφυσικό τοπίοrsquorsquo κρίνεται διαβαθmicroίζεται και αξιολογείται microε δείκτες προστασίας microνηmicroείου Η lsquolsquoεξαντλητικήrsquorsquo σχέση που διατηρούσε ο άνθρωπος microε το περιβάλλον του στις περιπτώσεις των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίνει τη θέση της στη λογική των πολλών κλειστών κυκλικών συστηmicroάτων που υλοποιούνται ελεγχόmicroενα βασιζόmicroενα στην

lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο τοπίο-θύλακα Οι οικο-τουριστικές υποδοmicroές αποτελούν τον κινητήρα της ανασύστασης του φυσικού microε τα προγράmicromicroατα της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπλασης εν΄όψη των αθλητικο-τουριστικών απαιτήσεων της Ολυmicroπιάδας που πλησιάζει

Στο σηmicroερινό φυσικό τοπίο ανήκουν οι περιοχές που αποτελούν το περίσσευmicroα της πόλης που άλλες φορές είναι microια έντονη απόληξη όταν πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές άλλες φορές είναι οι λεγόmicroενες ασαφείς ζώνες οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο του αστικού Σε αυτές τις περιοχές ανήκουν τα ρέmicroατα οι ζώνες των βιοmicroηχανικών περιοχών τα απότοmicroα όρια της απόκρηmicroνης τοπογραφίας των υψωmicroάτων τα όρια microε τις θαλάσσιες περιοχές και αναπτύσσονται συνοδευτικές δραστηριότητες της πόλης οι οποίες δεν αποτελούν απαραίτητα κενό χώρο (αν υφίσταται αυτός) microε την έννοια του ακατοίκητου και του νεκρού α-χρηστικού χώρου Αντίθετα αυτοί οι χώροι ορίζουν συmicroπυκνωmicroένες περιοχές -πυκνών εγκαταστάσεων οι οποίες στερούνται χαρακτηρισmicroένης χρήσης που να τους αποδίδει την πραγmicroατική τους ταυτότητα Παρόmicroοιες περιοχές βρίσκονται επίσης στο εσωτερικό των πόλεων και είναι ακόmicroη πιο άκαρπη η αποκωδικοποίηση των πραγmicroατικοτήτων αυτών εφόσον αποτελούν ένα συνοθήλευmicroα εικόνων που καταλήγουν στα ριζώmicroατα ή τα συmicroπλέγmicroατα που microας περιέγραψαν οι Deleuze amp Guattari To lsquolsquoσύmicroπλεγmicroαrsquorsquo σύmicroφωνα microε τον LWittgenstein είναι ένα χωρικό αντικείmicroενο συνιστάmicroενο από χωρικά αντικείmicroενα και αποτελείται από τα microέρη του τα οmicroοειδή πράγmicroατα που το απαρτίζουν

Στο σύγχρονο τοπίο συmicromicroετέχουν οι παρακάτω χώροι οι οποίοι εκτείνονται σε χιλιάδες στρέmicromicroατα όπως Οι χώροι των εκσκαφών χώροι υγιεινοmicroικής ταφής σκουπιδιών ταmicroιευτήρες αποβλήτων και βιολογικών καθαρισmicroών συλλέκτες-λεκάνες τοξικών ή πυρηνικών() αποβλήτων εγκαταλελειmicromicroένα ή σε χρήση ορυχεία εξόρυξης microεταλλευmicroάτων και νταmicroάρια αδρανών υλικών Αυτοί οι χώροι δεν είναι επισκέψιmicroοι είναι ακατοίκητοι microη αναστρέψιmicroοι άmicroεσα (στις περισσότερες περιπτώσεις) ή κατοικήσιmicroοι Όταν αυτές οι περιοχές είναι ενεργές είναι οχλούσες ζώνες και έχουν το χαρακτηριστικό ότι η δράση τους επεκτείνεται τόσο επιδερmicroικά όσο και σε βάθος αλλοιώνοντας το ανάγλυφο δυναmicroικά και προκαλώντας microόνιmicroη βλάβη στην περιοχή που φιλοξενεί αυτές τις δράσεις

Οι χώροι των ανασκαφών των αρχαιολογικών ερευνών των αρχαίων νεκροταφείων και οι περιοχές σύγχρονων νεκροταφείων οι οποίοι είναι χώροι που χαρακτηρίζονται σαν πολεοδοmicroικές τρύπες και διατηρούν τα χαρακτηριστικά της συνεχόmicroενης επέκτασης και αλλοίωσης του τοπίου τόσο επιδερmicroικά όσο και σε διαδοχικές στρώσεις σε microηκοτοmicroές Καλλιεργείται microια αmicroοιβαία (φορτισmicroένη) σχέση αναγκαίας συνύπαρξης ndash συmicroβίωσης διατήρησης αυτών των τόπων microε το ειδικό περιβάλλον τους

Οι χώροι των επιχωmicroατώσεων οι διαπλατύνσεις στα έργα οδοποιίας τα λιmicroενικά έργα οι γεφυρώσεις και τα microπαζώmicroατα γηπέδων και λιmicroναίων εκτάσεων οι επεκτάσεις εις βάρος της θάλασσας των παράκτιων περιοχών είναι τα νέα τοπία που προκύπτουν σε βάρος microιας υφιστάmicroενης φυσικής κατάστασης microεταβάλλοντας τα όρια και το προγενέστερο φυσικό ανάγλυφοΟι τόποι άντλησης κοιτασmicroάτων γεωτρήσεων και αποθήκευσης microε υπερυψωmicroένους λέβητες υπέργειες και υπόγειες δεξαmicroενές καυσίmicroων και πρώτων υλών Τόποι εγκατάστασης αναmicroεταδοτών ραδιοτηλεπικοινωνιακών κεραιών ραντάρ κλπ Οι τόποι εκποmicroπής καυσαερίων υψικάmicroινοι υπερυψωmicroένες καmicroινάδες παραγωγής ή microετατροπής πηγών ενέργειας αιολικά πάρκα κλπ Τόποι σήmicroανσης ικριώmicroατα διαφηmicroίσεων - γιγαντοαφίσες γιγαντοοθόνες και διαφηmicroιστικά πάνελ φάροι ναυσιπλοϊίας υπερυψωmicroένοι φανοί Οι τόποι οmicroαδικής αναψυχής των λούνα -παρκ πάρκων αναψυχής κλπ Οι τόποι φορτοεκφορτώσεων γερανογέφυρες microηχανικά microέρη πλωτές γέφυρες και φράγmicroατα ικριώmicroατα κλπ Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν τοπικές εφαρmicroογές microε την επανάληψή τους να δηmicroιουργεί ευρύτερα σύνολα τέτοιων συστοιχιών και διατάξεων που εκτείνονται σε microεγάλες εκτάσεις

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

όπου συmicromicroετέχει microε το ένδυmicroα των πολιτιστικών αναφορών Αυτό το τοπίο από εικόνα προς πώληση στις microέρες microας γίνεται εικόνα των νέων microέσων microετά από την πρώτη microας εκπαιδευτική επίδραση από τον κινηmicroατογράφο Συνεπώς ένα microέρος της διάλεξης προσπαθεί να ερmicroηνεύσει microε το είδος της εικόνας που ανακαλούmicroε σήmicroερα όταν έχουmicroε microπροστά microας ένα lsquolsquoφυσικόrsquorsquo τοπίο και πόσο πυκνά εmicroφανίζεται αυτό

Ποιο είναι το αντικείmicroενο της σηmicroερινής αρχιτεκτονικής σε ότι αφορά το τοπίο και ποια είναι η πραγmicroατικότητα στη χώρα microας Η συρραφή κειmicroένων από τους δύο microας υπονοεί microια αντίστοιχη συρραφή των επιστηmicroών ως προς την αντιmicroετώπιση του σηmicroερινού τοπίου και τη microετατόπιση από το προσωπικό lsquolsquoβλέmicromicroαrsquorsquo του αρχιτέκτονα δηmicroιουργού τοπίου στην Ευρώπη η οποία εξέπνευσε (χωρίς να αγγίξει καν τη χώρα microας) προς το απο- αρχιτεκτονηmicroένο τοπίο

Ως γνωστόν το σηmicroερινό ελληνικό τοπίο σε σχέση microε εκείνο που είχε περιγραφεί και απεικονιστεί από τους περιηγητές στα ταξίδια τους στη νεώτερη Ελλάδα σαφώς έχει τροποποιηθεί σε επίπεδο χρήσεων αισθητικής αξίας και ηθικής αποδίδοντάς του τη διαφορετική έκφραση microικρο- και microακρο- τοπογραφίας που παρουσιάζει

Το φυσικό τοπίο το αντιλαmicroβανόmicroαστε και το περιγράφουmicroε σήmicroερα όχι σαν ένα ενιαίο περιβάλλον σε συνέχεια microε το κτισmicroένο αλλά αποδίδοντάς του την έννοια του αρνητικού περιγράmicromicroατος ή ενός στερητικού νοητού σχήmicroατος Ως microη οικοπεδοποιηmicroένη ή microη καmicroένη έκταση γης microη καταπατηmicroένη ή microη αξιοποιηmicroένη περιοχή ή ως το ελεύθερο- κενό από εντός σχεδίου κτίσmicroατα χώρο Το φυσικό πρωτογενές περιβάλλον που διαχειρίζεται microόνο του τον εαυτό του σήmicroερα εκλείπει Τη θέση του έχει πάρει το τοπίο που περιγράφουmicroε παρακάτω ενώ έχει αλλάξει και η οπτική εmicroπειρία που έχουmicroε από αυτό αντικαθιστώντας στη microνήmicroη microας τους πίνακες της τοπιογραφίας και τις πιστές γκραβούρες microε τη γλώσσα του κινηmicroατογράφου αρχικά και έπειτα των ψηφιακών microέσων και συνδυασmicroών τους microε microηχανικά microέρη Οι οπτικές της Web κάmicroερας της σπασmicroένης φευγαλέας real time εικονοροής του διαδικτύου της δορυφορικής εικόνας microας και των VRML κατασκευασmicroένων τοπίων αποσύρουν την αναγεννησιακή οπτική ιδέα που διατηρούσαmicroε Ο Jacques Derrida στο άρθρο του lsquolsquoτεχνεπικαιρότητεςrsquorsquo1 αναφέρει ότι το lsquolsquoάmicroεσοlsquolsquo και ο lsquolsquoπραγmicroατικός χρόνοςrsquorsquo δεν είναι ποτέ καθαρά δεν microας παραδίδουν ποτέ ούτε ενόραση ούτε διαφάνεια καmicroία αντίληψη απογυmicroνωmicroένη από κάθε ερmicroηνεία ή τεχνική παρέmicroβαση Μια τέτοια απόδειξη ήδη αφrsquo εαυτής επικαλείται η φιλοσοφία Ο JHabermas αναφέρει ότι το lsquolsquoπρος στιγmicroήνrsquorsquo βίωmicroα οφείλεται σε microια πράξη ζωντανέmicroατος στη microνήmicroη-είναι η αισθητήρια αντίληψη σε microια αναπαραγωγική αναγνώριση έτσι που στον αυθόρmicroητο χαρακτήρα της ζωντανής στιγmicroής ενυπάρχει η διαφορά ενός χρονικού διαστήmicroατος και κατά συνέπεια στοιχείο ετερότητας 2

Η σχέση microας microε ένα τοπίο (της φύσης) αποκτάται διαmicroέσου της εmicroπειρίας από τη γραmicromicroωτή οπτική και την ταχύτητα στα οδικά δίκτυα που διαφέρει από το οπτικό αποτέλεσmicroα των microονοπατιών των περιπατητών περιηγητών ∆ιαθέτουmicroε επίσης και την πανοπτική οπτική που τείνει να το συρρικνώνει και να το εξοmicroαλύνει Η ταχύτητα των εικόνων που δεχόmicroαστε είναι αντίστοιχη microε τη φιλmicroική η οποία λόγω της οικονοmicroίας της microας microεταβάλει το τοπίο σε ενδιάmicroεσο τmicroήmicroα (κάποιων frames φυσικού τοπίου) που microεσολαβούν microεταξύ των αστικών ή προαστιακών κέντρων Αφαιρετικά διατηρούmicroε την εντύπωση ενός γραmicromicroικού στοιχείου που διατάσσεται σειραικά microεσολαβώντας στις κατοικήσιmicroες εκτάσεις Μια άλλου τύπου νοητική αφαίρεση είναι όταν θεωρούmicroε ότι το φυσικό εξοστρακίζεται γύρω από ένα αστικό κέντρο κυκλικά microε οmicroόκεντρους φυγόκεντρους δακτυλίους

Η επαφή microας όmicroως microε το φυσικό περιβάλλον σε άλλους χρόνους microε την εmicroπειρία της πεζοπορίας microας αποκαλύπτει ότι αυτό έχει microεταβληθεί έχει αλλοιωθεί και microετατραπεί σε σύγχρονες microορφές του φυσικού ενώ αυτές τις αποκλίσεις τις θεωρούmicroε ως υποκατάστατα και 1 Jacques Derrida - Bernard Stiegler Echographies de la television edition Galilee 1996 Ζακ Ντεριντά - Μπερνάρ Στιγκλέρ Υπερηχογραφήmicroατα της τηλεόρασης microαγνητοσκοπηmicroένες συνοmicroιλίες microτφ Μαγδ Ακτύπη έκδοση Εκκρεmicroές Αθήνα 1998 σελ12-13

2 Jurgen Habermas Der philosophische Diskurs der Moderne Frankfurt 1985 Ο Φιλοσοφικός λόγος της Νεωτερικότητας microετάφρ Λ Αναγνώστου-Α Καραστάθη έκδοση Αλεξάνδρεια Αθήνα 1993 σελ218

παραλλαγές του Τις παραλλαγές του φυσικού lsquolsquoεξηmicroερωmicroένουrsquorsquo τοπίου τις συναντάmicroε εντονότερα στα περίχωρα των πόλεων στις ζώνες του ελεγχόmicroενου πρασίνου στις ενδιάmicroεσες ζώνες οικιστικών περιοχών σε microεταβατικές ζώνες ποικίλων χρήσεων σε επαφή microε τους microεγάλους οδικούς άξονες και τα παράλια τmicroήmicroατα πόλεων Αυτού του τύπου το φυσικό τοπίο αποτελεί το microεσοδιάστηmicroα που γεφυρώνει και εναρmicroονίζει τις διαφορές microεταξύ του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισmicroού και της φύσης που τείνει σε microια δική της ροικότητα να ενσωmicroατώνει και να εξισορροπεί τις microορφολογικές και τις υλικές διαφορές

Συmicroφωνούmicroε όλοι ότι το φυσικό τοπίο microεταφέρεται ακόmicroα πιο microακριά από τους οργανωmicroένους οικισmicroούς όπου ζούmicroε ενώ η τεχνολογία υπόσχεται ότι είναι εφικτό να διασπειρόmicroαστε microέσα σε αυτό σαν αυτόνοmicroες microονάδες ή να συρρικνώνουmicroε τις σε έκταση ανάγκες microας Σωστικά βέβαια το αεροφωτογραφούmicroε το κτηmicroατογραφούmicroε ή το χαρτογραφούmicroε σε παραλιακές ζώνες και αιγιαλούς το ελέγχουmicroε και το οργανώνουmicroε το προστατεύουmicroε microε πινακίδες ή το microετατρέπουmicroε (πρακτικά) σε εντατική καλλιέργεια από όπου τελικά προκύπτουν οι νέοι υβριδικοί τύποι πρωτόγνωρου φυσικού τοπίου Σε αυτό το τοπίο διακρίνει κανείς τις σωστικές (αποσπασmicroατικές) ενέργειες του ανθρώπου microε οικολογικά και κυνηγετικά microονοπάτια microε χαρακτηρισmicroένες διαδροmicroές και ζώνες πυρασφάλειας και λιγότερο microια οργανωmicroένη αρχιτεκτονική στο τοπίο και καθόλου την τέχνη στο τοπίο στη χώρα microας Όλα αυτά ούτε καν καθυστερηmicroένα χρονικά microε την υπόλοιπη Ευρώπη δίνουν τη θέση τους στην ευρηmicroατικότητα και τη microειωmicroένη εmicroπειρία των επιστηmicroόνων που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις περιοχές του τοπίου είτε καταγράφοντας τα τελευταία είδη της χλωρίδας και της πανίδας του είτε προσπαθώντας να το ελέγξουν microέσω των φυσικοχηmicroικών και βιολογικών παραmicroέτρων λαmicroβάνοντας αρεστές τιmicroές ή αναmicroένοντας να lsquolsquoφυτοτεχνήσειrsquorsquo το δασαρχείο και όσοι εξωραϊστικοί σύλλογοι δραστηριοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση κλπ Το φυσικό τοπίο ποτέ δε σχεδιάστηκε στη χώρα microας από τους αρχιτέκτονες ενώ παρέmicroεινε αυτός ο ρόλος στην εντροπία της φύσης ή τη φυσική άmicroυνα να αντιmicroετωπίζει τις αντι-τοπιακές εκδηλώσεις Από το rsquo70 η τέχνη στο τοπίο και microια δεκαετία αργότερα η αρχιτεκτονική στο τοπίο διένυσε στην Ευρώπη την πορεία της εmicroπλουτίστηκε αργότερα από τα οικολογικά - ακτιβιστικά κινήmicroατα και έπειτα από την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης ωστόσο microας διαφεύγει ακόmicroα η σχέση αρχιτεκτονικής και τοπίου

Η πραγmicroατικότητα των φυσικών τοπίων microας είναι οι lsquolsquoσκοτεινέςrsquorsquo περιοχές που ανήκουν είτε σε microεγαλοακτήmicroονες χαρακτηρισmicroένες ως ιδιωτικές δασικές εκτάσεις προς αποχαρακτηρισmicroό και οικοπεδοποίηση είτε τα ανενεργά νταmicroάρια που microετατρέπονται σε χωmicroατερές είτε άλλες παρασιτικές περιοχές που διαθέτουν επίσης τα χαρακτηριστικά ενός άλλου τοπίου που ακολουθεί το φυσικό Η επόmicroενη κατάσταση τοπίου είναι εκείνη microε τις συνυφασmicroένες microικτές χρήσεις τις νόmicroιmicroες και παράνοmicroες της καταπατηmicroένης γης και της αυθαίρετης δόmicroησης που microε τη σειρά τους είναι συνυφασmicroένες microε τις θετικές παραmicroετρικές επιστήmicroες όπου κάνουν την προσπάθεια να αντιmicroετωπίσουν το αντιφατικό microε ορθολογικό τρόπο

Η εποχή της επανανοηmicroατοδότησης των φυσικών χώρων από τα πολιτισmicroικά ίχνη που ενυπάρχουν microε τη διάθεση της lsquolsquoανάπλασηςrsquorsquo ή της lsquolsquoανάδειξηςrsquorsquo microέσω αυτών της ευρηmicroατικότερης από αρχιτέκτονες ερmicroηνείας αυτών των τόπων και της ενστικτώδους lsquolsquoαποκατάστασηςrsquorsquo τους της επανάκτησης των microηχανισmicroών αυτοπροστασίας του περιβάλλοντος από ειδικούς microε τη διόρθωση των παραmicroέτρων στα microαθηmicroατικά microοντέλα ισορροπίας αποτελεί τη σηmicroερινή κατάσταση lsquolsquoσυνθετικούrsquorsquo τοπίου που αποδεικνύουν ότι το τοπίο διαφεύγει Στο Μοντέρνο όπου κυριάρχησε η προτεραιότητα των λέξεων microε microια ορθολογική άποψη για τον πολιτισmicroό που δίνεται έmicroφαση στο νόηmicroα προκαλείται η αποστασιοποίηση από το πολιτιστικό αντικείmicroενο Έπειτα το Μεταmicroοντέρνο βασιζόmicroενο στην εικόνα-θέαmicroα που δίνει έmicroφαση στην οπτική αίσθηση και την απαξίωση της microορφής στρέφεται ενάντια στον πολιτιστικό διδακτισmicroό και απελευθερώνει την επιθυmicroία για το πολιτιστικό αντικείmicroενο Σήmicroερα οι ψευδοηθικές αποδυναmicroώνονται από τις νέες τεχνολογίες που ενοποιούν τις τέχνες microε τις επιστήmicroες

Το lsquolsquoφυσικό τοπίοrsquorsquo κρίνεται διαβαθmicroίζεται και αξιολογείται microε δείκτες προστασίας microνηmicroείου Η lsquolsquoεξαντλητικήrsquorsquo σχέση που διατηρούσε ο άνθρωπος microε το περιβάλλον του στις περιπτώσεις των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίνει τη θέση της στη λογική των πολλών κλειστών κυκλικών συστηmicroάτων που υλοποιούνται ελεγχόmicroενα βασιζόmicroενα στην

lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο τοπίο-θύλακα Οι οικο-τουριστικές υποδοmicroές αποτελούν τον κινητήρα της ανασύστασης του φυσικού microε τα προγράmicromicroατα της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπλασης εν΄όψη των αθλητικο-τουριστικών απαιτήσεων της Ολυmicroπιάδας που πλησιάζει

Στο σηmicroερινό φυσικό τοπίο ανήκουν οι περιοχές που αποτελούν το περίσσευmicroα της πόλης που άλλες φορές είναι microια έντονη απόληξη όταν πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές άλλες φορές είναι οι λεγόmicroενες ασαφείς ζώνες οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο του αστικού Σε αυτές τις περιοχές ανήκουν τα ρέmicroατα οι ζώνες των βιοmicroηχανικών περιοχών τα απότοmicroα όρια της απόκρηmicroνης τοπογραφίας των υψωmicroάτων τα όρια microε τις θαλάσσιες περιοχές και αναπτύσσονται συνοδευτικές δραστηριότητες της πόλης οι οποίες δεν αποτελούν απαραίτητα κενό χώρο (αν υφίσταται αυτός) microε την έννοια του ακατοίκητου και του νεκρού α-χρηστικού χώρου Αντίθετα αυτοί οι χώροι ορίζουν συmicroπυκνωmicroένες περιοχές -πυκνών εγκαταστάσεων οι οποίες στερούνται χαρακτηρισmicroένης χρήσης που να τους αποδίδει την πραγmicroατική τους ταυτότητα Παρόmicroοιες περιοχές βρίσκονται επίσης στο εσωτερικό των πόλεων και είναι ακόmicroη πιο άκαρπη η αποκωδικοποίηση των πραγmicroατικοτήτων αυτών εφόσον αποτελούν ένα συνοθήλευmicroα εικόνων που καταλήγουν στα ριζώmicroατα ή τα συmicroπλέγmicroατα που microας περιέγραψαν οι Deleuze amp Guattari To lsquolsquoσύmicroπλεγmicroαrsquorsquo σύmicroφωνα microε τον LWittgenstein είναι ένα χωρικό αντικείmicroενο συνιστάmicroενο από χωρικά αντικείmicroενα και αποτελείται από τα microέρη του τα οmicroοειδή πράγmicroατα που το απαρτίζουν

Στο σύγχρονο τοπίο συmicromicroετέχουν οι παρακάτω χώροι οι οποίοι εκτείνονται σε χιλιάδες στρέmicromicroατα όπως Οι χώροι των εκσκαφών χώροι υγιεινοmicroικής ταφής σκουπιδιών ταmicroιευτήρες αποβλήτων και βιολογικών καθαρισmicroών συλλέκτες-λεκάνες τοξικών ή πυρηνικών() αποβλήτων εγκαταλελειmicromicroένα ή σε χρήση ορυχεία εξόρυξης microεταλλευmicroάτων και νταmicroάρια αδρανών υλικών Αυτοί οι χώροι δεν είναι επισκέψιmicroοι είναι ακατοίκητοι microη αναστρέψιmicroοι άmicroεσα (στις περισσότερες περιπτώσεις) ή κατοικήσιmicroοι Όταν αυτές οι περιοχές είναι ενεργές είναι οχλούσες ζώνες και έχουν το χαρακτηριστικό ότι η δράση τους επεκτείνεται τόσο επιδερmicroικά όσο και σε βάθος αλλοιώνοντας το ανάγλυφο δυναmicroικά και προκαλώντας microόνιmicroη βλάβη στην περιοχή που φιλοξενεί αυτές τις δράσεις

Οι χώροι των ανασκαφών των αρχαιολογικών ερευνών των αρχαίων νεκροταφείων και οι περιοχές σύγχρονων νεκροταφείων οι οποίοι είναι χώροι που χαρακτηρίζονται σαν πολεοδοmicroικές τρύπες και διατηρούν τα χαρακτηριστικά της συνεχόmicroενης επέκτασης και αλλοίωσης του τοπίου τόσο επιδερmicroικά όσο και σε διαδοχικές στρώσεις σε microηκοτοmicroές Καλλιεργείται microια αmicroοιβαία (φορτισmicroένη) σχέση αναγκαίας συνύπαρξης ndash συmicroβίωσης διατήρησης αυτών των τόπων microε το ειδικό περιβάλλον τους

Οι χώροι των επιχωmicroατώσεων οι διαπλατύνσεις στα έργα οδοποιίας τα λιmicroενικά έργα οι γεφυρώσεις και τα microπαζώmicroατα γηπέδων και λιmicroναίων εκτάσεων οι επεκτάσεις εις βάρος της θάλασσας των παράκτιων περιοχών είναι τα νέα τοπία που προκύπτουν σε βάρος microιας υφιστάmicroενης φυσικής κατάστασης microεταβάλλοντας τα όρια και το προγενέστερο φυσικό ανάγλυφοΟι τόποι άντλησης κοιτασmicroάτων γεωτρήσεων και αποθήκευσης microε υπερυψωmicroένους λέβητες υπέργειες και υπόγειες δεξαmicroενές καυσίmicroων και πρώτων υλών Τόποι εγκατάστασης αναmicroεταδοτών ραδιοτηλεπικοινωνιακών κεραιών ραντάρ κλπ Οι τόποι εκποmicroπής καυσαερίων υψικάmicroινοι υπερυψωmicroένες καmicroινάδες παραγωγής ή microετατροπής πηγών ενέργειας αιολικά πάρκα κλπ Τόποι σήmicroανσης ικριώmicroατα διαφηmicroίσεων - γιγαντοαφίσες γιγαντοοθόνες και διαφηmicroιστικά πάνελ φάροι ναυσιπλοϊίας υπερυψωmicroένοι φανοί Οι τόποι οmicroαδικής αναψυχής των λούνα -παρκ πάρκων αναψυχής κλπ Οι τόποι φορτοεκφορτώσεων γερανογέφυρες microηχανικά microέρη πλωτές γέφυρες και φράγmicroατα ικριώmicroατα κλπ Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν τοπικές εφαρmicroογές microε την επανάληψή τους να δηmicroιουργεί ευρύτερα σύνολα τέτοιων συστοιχιών και διατάξεων που εκτείνονται σε microεγάλες εκτάσεις

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

παραλλαγές του Τις παραλλαγές του φυσικού lsquolsquoεξηmicroερωmicroένουrsquorsquo τοπίου τις συναντάmicroε εντονότερα στα περίχωρα των πόλεων στις ζώνες του ελεγχόmicroενου πρασίνου στις ενδιάmicroεσες ζώνες οικιστικών περιοχών σε microεταβατικές ζώνες ποικίλων χρήσεων σε επαφή microε τους microεγάλους οδικούς άξονες και τα παράλια τmicroήmicroατα πόλεων Αυτού του τύπου το φυσικό τοπίο αποτελεί το microεσοδιάστηmicroα που γεφυρώνει και εναρmicroονίζει τις διαφορές microεταξύ του σύγχρονου καταναλωτικού πολιτισmicroού και της φύσης που τείνει σε microια δική της ροικότητα να ενσωmicroατώνει και να εξισορροπεί τις microορφολογικές και τις υλικές διαφορές

Συmicroφωνούmicroε όλοι ότι το φυσικό τοπίο microεταφέρεται ακόmicroα πιο microακριά από τους οργανωmicroένους οικισmicroούς όπου ζούmicroε ενώ η τεχνολογία υπόσχεται ότι είναι εφικτό να διασπειρόmicroαστε microέσα σε αυτό σαν αυτόνοmicroες microονάδες ή να συρρικνώνουmicroε τις σε έκταση ανάγκες microας Σωστικά βέβαια το αεροφωτογραφούmicroε το κτηmicroατογραφούmicroε ή το χαρτογραφούmicroε σε παραλιακές ζώνες και αιγιαλούς το ελέγχουmicroε και το οργανώνουmicroε το προστατεύουmicroε microε πινακίδες ή το microετατρέπουmicroε (πρακτικά) σε εντατική καλλιέργεια από όπου τελικά προκύπτουν οι νέοι υβριδικοί τύποι πρωτόγνωρου φυσικού τοπίου Σε αυτό το τοπίο διακρίνει κανείς τις σωστικές (αποσπασmicroατικές) ενέργειες του ανθρώπου microε οικολογικά και κυνηγετικά microονοπάτια microε χαρακτηρισmicroένες διαδροmicroές και ζώνες πυρασφάλειας και λιγότερο microια οργανωmicroένη αρχιτεκτονική στο τοπίο και καθόλου την τέχνη στο τοπίο στη χώρα microας Όλα αυτά ούτε καν καθυστερηmicroένα χρονικά microε την υπόλοιπη Ευρώπη δίνουν τη θέση τους στην ευρηmicroατικότητα και τη microειωmicroένη εmicroπειρία των επιστηmicroόνων που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις περιοχές του τοπίου είτε καταγράφοντας τα τελευταία είδη της χλωρίδας και της πανίδας του είτε προσπαθώντας να το ελέγξουν microέσω των φυσικοχηmicroικών και βιολογικών παραmicroέτρων λαmicroβάνοντας αρεστές τιmicroές ή αναmicroένοντας να lsquolsquoφυτοτεχνήσειrsquorsquo το δασαρχείο και όσοι εξωραϊστικοί σύλλογοι δραστηριοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση κλπ Το φυσικό τοπίο ποτέ δε σχεδιάστηκε στη χώρα microας από τους αρχιτέκτονες ενώ παρέmicroεινε αυτός ο ρόλος στην εντροπία της φύσης ή τη φυσική άmicroυνα να αντιmicroετωπίζει τις αντι-τοπιακές εκδηλώσεις Από το rsquo70 η τέχνη στο τοπίο και microια δεκαετία αργότερα η αρχιτεκτονική στο τοπίο διένυσε στην Ευρώπη την πορεία της εmicroπλουτίστηκε αργότερα από τα οικολογικά - ακτιβιστικά κινήmicroατα και έπειτα από την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης ωστόσο microας διαφεύγει ακόmicroα η σχέση αρχιτεκτονικής και τοπίου

Η πραγmicroατικότητα των φυσικών τοπίων microας είναι οι lsquolsquoσκοτεινέςrsquorsquo περιοχές που ανήκουν είτε σε microεγαλοακτήmicroονες χαρακτηρισmicroένες ως ιδιωτικές δασικές εκτάσεις προς αποχαρακτηρισmicroό και οικοπεδοποίηση είτε τα ανενεργά νταmicroάρια που microετατρέπονται σε χωmicroατερές είτε άλλες παρασιτικές περιοχές που διαθέτουν επίσης τα χαρακτηριστικά ενός άλλου τοπίου που ακολουθεί το φυσικό Η επόmicroενη κατάσταση τοπίου είναι εκείνη microε τις συνυφασmicroένες microικτές χρήσεις τις νόmicroιmicroες και παράνοmicroες της καταπατηmicroένης γης και της αυθαίρετης δόmicroησης που microε τη σειρά τους είναι συνυφασmicroένες microε τις θετικές παραmicroετρικές επιστήmicroες όπου κάνουν την προσπάθεια να αντιmicroετωπίσουν το αντιφατικό microε ορθολογικό τρόπο

Η εποχή της επανανοηmicroατοδότησης των φυσικών χώρων από τα πολιτισmicroικά ίχνη που ενυπάρχουν microε τη διάθεση της lsquolsquoανάπλασηςrsquorsquo ή της lsquolsquoανάδειξηςrsquorsquo microέσω αυτών της ευρηmicroατικότερης από αρχιτέκτονες ερmicroηνείας αυτών των τόπων και της ενστικτώδους lsquolsquoαποκατάστασηςrsquorsquo τους της επανάκτησης των microηχανισmicroών αυτοπροστασίας του περιβάλλοντος από ειδικούς microε τη διόρθωση των παραmicroέτρων στα microαθηmicroατικά microοντέλα ισορροπίας αποτελεί τη σηmicroερινή κατάσταση lsquolsquoσυνθετικούrsquorsquo τοπίου που αποδεικνύουν ότι το τοπίο διαφεύγει Στο Μοντέρνο όπου κυριάρχησε η προτεραιότητα των λέξεων microε microια ορθολογική άποψη για τον πολιτισmicroό που δίνεται έmicroφαση στο νόηmicroα προκαλείται η αποστασιοποίηση από το πολιτιστικό αντικείmicroενο Έπειτα το Μεταmicroοντέρνο βασιζόmicroενο στην εικόνα-θέαmicroα που δίνει έmicroφαση στην οπτική αίσθηση και την απαξίωση της microορφής στρέφεται ενάντια στον πολιτιστικό διδακτισmicroό και απελευθερώνει την επιθυmicroία για το πολιτιστικό αντικείmicroενο Σήmicroερα οι ψευδοηθικές αποδυναmicroώνονται από τις νέες τεχνολογίες που ενοποιούν τις τέχνες microε τις επιστήmicroες

Το lsquolsquoφυσικό τοπίοrsquorsquo κρίνεται διαβαθmicroίζεται και αξιολογείται microε δείκτες προστασίας microνηmicroείου Η lsquolsquoεξαντλητικήrsquorsquo σχέση που διατηρούσε ο άνθρωπος microε το περιβάλλον του στις περιπτώσεις των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίνει τη θέση της στη λογική των πολλών κλειστών κυκλικών συστηmicroάτων που υλοποιούνται ελεγχόmicroενα βασιζόmicroενα στην

lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο τοπίο-θύλακα Οι οικο-τουριστικές υποδοmicroές αποτελούν τον κινητήρα της ανασύστασης του φυσικού microε τα προγράmicromicroατα της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπλασης εν΄όψη των αθλητικο-τουριστικών απαιτήσεων της Ολυmicroπιάδας που πλησιάζει

Στο σηmicroερινό φυσικό τοπίο ανήκουν οι περιοχές που αποτελούν το περίσσευmicroα της πόλης που άλλες φορές είναι microια έντονη απόληξη όταν πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές άλλες φορές είναι οι λεγόmicroενες ασαφείς ζώνες οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο του αστικού Σε αυτές τις περιοχές ανήκουν τα ρέmicroατα οι ζώνες των βιοmicroηχανικών περιοχών τα απότοmicroα όρια της απόκρηmicroνης τοπογραφίας των υψωmicroάτων τα όρια microε τις θαλάσσιες περιοχές και αναπτύσσονται συνοδευτικές δραστηριότητες της πόλης οι οποίες δεν αποτελούν απαραίτητα κενό χώρο (αν υφίσταται αυτός) microε την έννοια του ακατοίκητου και του νεκρού α-χρηστικού χώρου Αντίθετα αυτοί οι χώροι ορίζουν συmicroπυκνωmicroένες περιοχές -πυκνών εγκαταστάσεων οι οποίες στερούνται χαρακτηρισmicroένης χρήσης που να τους αποδίδει την πραγmicroατική τους ταυτότητα Παρόmicroοιες περιοχές βρίσκονται επίσης στο εσωτερικό των πόλεων και είναι ακόmicroη πιο άκαρπη η αποκωδικοποίηση των πραγmicroατικοτήτων αυτών εφόσον αποτελούν ένα συνοθήλευmicroα εικόνων που καταλήγουν στα ριζώmicroατα ή τα συmicroπλέγmicroατα που microας περιέγραψαν οι Deleuze amp Guattari To lsquolsquoσύmicroπλεγmicroαrsquorsquo σύmicroφωνα microε τον LWittgenstein είναι ένα χωρικό αντικείmicroενο συνιστάmicroενο από χωρικά αντικείmicroενα και αποτελείται από τα microέρη του τα οmicroοειδή πράγmicroατα που το απαρτίζουν

Στο σύγχρονο τοπίο συmicromicroετέχουν οι παρακάτω χώροι οι οποίοι εκτείνονται σε χιλιάδες στρέmicromicroατα όπως Οι χώροι των εκσκαφών χώροι υγιεινοmicroικής ταφής σκουπιδιών ταmicroιευτήρες αποβλήτων και βιολογικών καθαρισmicroών συλλέκτες-λεκάνες τοξικών ή πυρηνικών() αποβλήτων εγκαταλελειmicromicroένα ή σε χρήση ορυχεία εξόρυξης microεταλλευmicroάτων και νταmicroάρια αδρανών υλικών Αυτοί οι χώροι δεν είναι επισκέψιmicroοι είναι ακατοίκητοι microη αναστρέψιmicroοι άmicroεσα (στις περισσότερες περιπτώσεις) ή κατοικήσιmicroοι Όταν αυτές οι περιοχές είναι ενεργές είναι οχλούσες ζώνες και έχουν το χαρακτηριστικό ότι η δράση τους επεκτείνεται τόσο επιδερmicroικά όσο και σε βάθος αλλοιώνοντας το ανάγλυφο δυναmicroικά και προκαλώντας microόνιmicroη βλάβη στην περιοχή που φιλοξενεί αυτές τις δράσεις

Οι χώροι των ανασκαφών των αρχαιολογικών ερευνών των αρχαίων νεκροταφείων και οι περιοχές σύγχρονων νεκροταφείων οι οποίοι είναι χώροι που χαρακτηρίζονται σαν πολεοδοmicroικές τρύπες και διατηρούν τα χαρακτηριστικά της συνεχόmicroενης επέκτασης και αλλοίωσης του τοπίου τόσο επιδερmicroικά όσο και σε διαδοχικές στρώσεις σε microηκοτοmicroές Καλλιεργείται microια αmicroοιβαία (φορτισmicroένη) σχέση αναγκαίας συνύπαρξης ndash συmicroβίωσης διατήρησης αυτών των τόπων microε το ειδικό περιβάλλον τους

Οι χώροι των επιχωmicroατώσεων οι διαπλατύνσεις στα έργα οδοποιίας τα λιmicroενικά έργα οι γεφυρώσεις και τα microπαζώmicroατα γηπέδων και λιmicroναίων εκτάσεων οι επεκτάσεις εις βάρος της θάλασσας των παράκτιων περιοχών είναι τα νέα τοπία που προκύπτουν σε βάρος microιας υφιστάmicroενης φυσικής κατάστασης microεταβάλλοντας τα όρια και το προγενέστερο φυσικό ανάγλυφοΟι τόποι άντλησης κοιτασmicroάτων γεωτρήσεων και αποθήκευσης microε υπερυψωmicroένους λέβητες υπέργειες και υπόγειες δεξαmicroενές καυσίmicroων και πρώτων υλών Τόποι εγκατάστασης αναmicroεταδοτών ραδιοτηλεπικοινωνιακών κεραιών ραντάρ κλπ Οι τόποι εκποmicroπής καυσαερίων υψικάmicroινοι υπερυψωmicroένες καmicroινάδες παραγωγής ή microετατροπής πηγών ενέργειας αιολικά πάρκα κλπ Τόποι σήmicroανσης ικριώmicroατα διαφηmicroίσεων - γιγαντοαφίσες γιγαντοοθόνες και διαφηmicroιστικά πάνελ φάροι ναυσιπλοϊίας υπερυψωmicroένοι φανοί Οι τόποι οmicroαδικής αναψυχής των λούνα -παρκ πάρκων αναψυχής κλπ Οι τόποι φορτοεκφορτώσεων γερανογέφυρες microηχανικά microέρη πλωτές γέφυρες και φράγmicroατα ικριώmicroατα κλπ Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν τοπικές εφαρmicroογές microε την επανάληψή τους να δηmicroιουργεί ευρύτερα σύνολα τέτοιων συστοιχιών και διατάξεων που εκτείνονται σε microεγάλες εκτάσεις

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

lsquolsquoοικολογία των ισορροπιώνrsquorsquo Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής περιορίζεται στο να προσδιορίζει το είδος της επέmicroβασης για την τόνωση των φυσικών διεργασιών σε αυτά τα κλειστά ελεγχόmicroενα συστήmicroατα ή να επιλύει τη βιωσιmicroότητα αυτών των επιχειρηmicroατικά οργανωmicroένων επενδύσεων Οι φυσικοί χώροι microετά την απόκλισή τους από το lsquolsquoφυσικόrsquorsquo καλούνται να δεχθούν και microια επόmicroενη microετατόπιση από το εξηmicroερωmicroένο φυσικό τοπίο στο εξηmicroερωmicroένο φυσικό ελεγχόmicroενο τοπίο-θύλακα Οι οικο-τουριστικές υποδοmicroές αποτελούν τον κινητήρα της ανασύστασης του φυσικού microε τα προγράmicromicroατα της αστικής ανασυγκρότησης και ανάπλασης εν΄όψη των αθλητικο-τουριστικών απαιτήσεων της Ολυmicroπιάδας που πλησιάζει

Στο σηmicroερινό φυσικό τοπίο ανήκουν οι περιοχές που αποτελούν το περίσσευmicroα της πόλης που άλλες φορές είναι microια έντονη απόληξη όταν πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές άλλες φορές είναι οι λεγόmicroενες ασαφείς ζώνες οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο του αστικού Σε αυτές τις περιοχές ανήκουν τα ρέmicroατα οι ζώνες των βιοmicroηχανικών περιοχών τα απότοmicroα όρια της απόκρηmicroνης τοπογραφίας των υψωmicroάτων τα όρια microε τις θαλάσσιες περιοχές και αναπτύσσονται συνοδευτικές δραστηριότητες της πόλης οι οποίες δεν αποτελούν απαραίτητα κενό χώρο (αν υφίσταται αυτός) microε την έννοια του ακατοίκητου και του νεκρού α-χρηστικού χώρου Αντίθετα αυτοί οι χώροι ορίζουν συmicroπυκνωmicroένες περιοχές -πυκνών εγκαταστάσεων οι οποίες στερούνται χαρακτηρισmicroένης χρήσης που να τους αποδίδει την πραγmicroατική τους ταυτότητα Παρόmicroοιες περιοχές βρίσκονται επίσης στο εσωτερικό των πόλεων και είναι ακόmicroη πιο άκαρπη η αποκωδικοποίηση των πραγmicroατικοτήτων αυτών εφόσον αποτελούν ένα συνοθήλευmicroα εικόνων που καταλήγουν στα ριζώmicroατα ή τα συmicroπλέγmicroατα που microας περιέγραψαν οι Deleuze amp Guattari To lsquolsquoσύmicroπλεγmicroαrsquorsquo σύmicroφωνα microε τον LWittgenstein είναι ένα χωρικό αντικείmicroενο συνιστάmicroενο από χωρικά αντικείmicroενα και αποτελείται από τα microέρη του τα οmicroοειδή πράγmicroατα που το απαρτίζουν

Στο σύγχρονο τοπίο συmicromicroετέχουν οι παρακάτω χώροι οι οποίοι εκτείνονται σε χιλιάδες στρέmicromicroατα όπως Οι χώροι των εκσκαφών χώροι υγιεινοmicroικής ταφής σκουπιδιών ταmicroιευτήρες αποβλήτων και βιολογικών καθαρισmicroών συλλέκτες-λεκάνες τοξικών ή πυρηνικών() αποβλήτων εγκαταλελειmicromicroένα ή σε χρήση ορυχεία εξόρυξης microεταλλευmicroάτων και νταmicroάρια αδρανών υλικών Αυτοί οι χώροι δεν είναι επισκέψιmicroοι είναι ακατοίκητοι microη αναστρέψιmicroοι άmicroεσα (στις περισσότερες περιπτώσεις) ή κατοικήσιmicroοι Όταν αυτές οι περιοχές είναι ενεργές είναι οχλούσες ζώνες και έχουν το χαρακτηριστικό ότι η δράση τους επεκτείνεται τόσο επιδερmicroικά όσο και σε βάθος αλλοιώνοντας το ανάγλυφο δυναmicroικά και προκαλώντας microόνιmicroη βλάβη στην περιοχή που φιλοξενεί αυτές τις δράσεις

Οι χώροι των ανασκαφών των αρχαιολογικών ερευνών των αρχαίων νεκροταφείων και οι περιοχές σύγχρονων νεκροταφείων οι οποίοι είναι χώροι που χαρακτηρίζονται σαν πολεοδοmicroικές τρύπες και διατηρούν τα χαρακτηριστικά της συνεχόmicroενης επέκτασης και αλλοίωσης του τοπίου τόσο επιδερmicroικά όσο και σε διαδοχικές στρώσεις σε microηκοτοmicroές Καλλιεργείται microια αmicroοιβαία (φορτισmicroένη) σχέση αναγκαίας συνύπαρξης ndash συmicroβίωσης διατήρησης αυτών των τόπων microε το ειδικό περιβάλλον τους

Οι χώροι των επιχωmicroατώσεων οι διαπλατύνσεις στα έργα οδοποιίας τα λιmicroενικά έργα οι γεφυρώσεις και τα microπαζώmicroατα γηπέδων και λιmicroναίων εκτάσεων οι επεκτάσεις εις βάρος της θάλασσας των παράκτιων περιοχών είναι τα νέα τοπία που προκύπτουν σε βάρος microιας υφιστάmicroενης φυσικής κατάστασης microεταβάλλοντας τα όρια και το προγενέστερο φυσικό ανάγλυφοΟι τόποι άντλησης κοιτασmicroάτων γεωτρήσεων και αποθήκευσης microε υπερυψωmicroένους λέβητες υπέργειες και υπόγειες δεξαmicroενές καυσίmicroων και πρώτων υλών Τόποι εγκατάστασης αναmicroεταδοτών ραδιοτηλεπικοινωνιακών κεραιών ραντάρ κλπ Οι τόποι εκποmicroπής καυσαερίων υψικάmicroινοι υπερυψωmicroένες καmicroινάδες παραγωγής ή microετατροπής πηγών ενέργειας αιολικά πάρκα κλπ Τόποι σήmicroανσης ικριώmicroατα διαφηmicroίσεων - γιγαντοαφίσες γιγαντοοθόνες και διαφηmicroιστικά πάνελ φάροι ναυσιπλοϊίας υπερυψωmicroένοι φανοί Οι τόποι οmicroαδικής αναψυχής των λούνα -παρκ πάρκων αναψυχής κλπ Οι τόποι φορτοεκφορτώσεων γερανογέφυρες microηχανικά microέρη πλωτές γέφυρες και φράγmicroατα ικριώmicroατα κλπ Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν τοπικές εφαρmicroογές microε την επανάληψή τους να δηmicroιουργεί ευρύτερα σύνολα τέτοιων συστοιχιών και διατάξεων που εκτείνονται σε microεγάλες εκτάσεις

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

2 Η ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Το φυσικό τοπίο κυρίως είναι κάποιες θελκτικές εικόνες τις οποίες ανακαλούmicroε microε τη microνήmicroη microας Αυτές οι εικόνες microε την εξέλιξη των microέσων ανανεώνονται όχι microόνο από τη σωmicroατική microας εmicroπειρία στη φύση αλλά και microε τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Η γλώσσα του κινηmicroατογράφου καθιέρωσε πρώτη ένα διαφορετικό χωροχρόνο από την πραγmicroατικότητα που ζούmicroε lsquolsquoΣτην ανθρώπινη αντίληψη υπάρχει χώρος και χρόνος απrsquo όπου γίνεται αρκετά δύσκολα η σύνθεση του χωρο-χρόνου Στην κινηmicroατογραφική αντίληψη υπάρχει microόνο χωρο-χρόνος Ο χώρος είναι αδύνατο να συλληφθεί έξω από την κίνησή του στο χρόνο Οι κινηmicroατογραφικές εικόνες είναι συγγενικές microε τη γλώσσα του ονείρου Παραδείγmicroατα της αντιστροφής αναστρεψιmicroότητας του χρόνουhellip microας δίνουν ο κινηmicroατογράφος και το όνειρο σαν αλήθεια εσωτερική πραγmicroατικότητα του κόσmicroου του ονείρου microε τα χαρακτηριστικά του υπερκαθορισmicroού και του πολυχρονισmicroού στην οθόνηrsquorsquo 3 Ο Deleuze στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΕmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότηταrsquorsquo 4 αναφερόmicroενος στην έννοια του χώρου και του χρόνου microας microεταφέρει σε microια έmicromicroεση αντίληψη αυτών των δύο συστατικών τα οποία εντοπίζονται στο νου microε τη βοήθεια κάποιων αντικειmicroένων που περιέχονται στο χώρο Τα αντικείmicroενα αυτά αφενός τον καλύπτουν χωρικά και αφετέρου η χρήση τους ως microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microας βοηθά στο να αντιλαmicroβανόmicroαστε τη χρονική διαδοχή Μπαίνει λοιπόν η έννοια της microεταβολής της κίνησης στην οποία αποδίδεται το φυσικό microέγεθος της καταγραφής -microέτρησης του χρόνου Αυτά τα microεταβαλλόmicroενα αντικείmicroενα microπορεί επίσης να είναι αυτοmicroατοποιηmicroένα έτσι ώστε να υφίστανται ως lsquolsquomicroετρονόmicroοιrsquorsquo

lsquolsquoΟ χώρος ανακαλύπτεται microε τη διαmicroεσολάβηση της διάταξης ορατών και απτών αντικειmicroένων Κατrsquo αναλογία ο χρόνος ανακαλύπτεται microε την αντιληπτή διαδοχή των microεταβαλλόmicroενων αντικειmicroένωνrsquorsquo O Gilles Deleuze σχολίαζε επίσης ότι στον πρώιmicroο κινηmicroατογράφο ο χειρισmicroός του χρόνου ήταν σωmicroατικός ndash κιναισθητικός και ενσωmicroάτωνε αυτό που αποκαλείται lsquolsquoκίνηση ndashεικόναrsquorsquo ενώ αυτό που χαρακτηρίζει το κινηmicroατογράφο σήmicroερα είναι lsquolsquoχρόνος-εικόναrsquorsquo5 Στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος χρησιmicroοποιείται αντιληπτικά microε ένα έτοιmicroο τρόπο όπως ορίζει η πλοκή και η δράση καταγράφεται από τη microηχανή λήψης Είναι ο γραmicromicroικός χρόνος η κατάλληλη ακολουθία η αιτιότητα προς το επερχόmicroενο Αντίθετα το microοντέλο lsquolsquoχρόνο ndash εικόναrsquorsquo βασίζεται σε microηχανισmicroούς συνδέσεων microνήmicroης φαντασίας οραmicroάτων και παραισθήσεων Ένα αντικείmicroενο έξω από το χώρο το χρόνο και την πλοκή ορθολογικά ανακόλουθο χρωmicroατίζει microια σκηνή microε τις προφανείς ιστορίες των πιθανών microελλούmicroενων O Deleuze βλέπει σε κάθε αντικείmicroενο σε κάθε frame του φιλmicro ένα ρίζωmicroα στο χρόνο το οποίο επιτρέπει χαόmicroατα επικοινωνίας της κίνησης microε τη δράση lsquolsquoΈνα αντικείmicroενο περιτυλίγεται από microια αύρα της τροχιάς του microέσα στο χρόνο που διαφέρει αισθητά από την ακολουθία των εικόνων που περιγράφει την κίνηση microέσα στο χώροrsquorsquo Η κινούmicroενη εικόνα εγγράφει θέσεις στο χώρο ενώ η χρονο-εικόνα εγγράφει καταστάσεις στο χρόνο Ο κινηmicroατογράφος της χρονο-εικόνας προσθέτει το συνδυασmicroό των ανόmicroοιων αντικειmicroένων καθενός microε τον εαυτό του και την αύρα του και κατασκευάζει microια γλώσσα των αποχρώσεων στον τόπο της γλώσσας των δράσεων Αυτές οι δράσεις ανασύρονται από την απλότητα της κινούmicroενης ndash εικόνας και τοποθετούνται microέσα στη χρόνο- εικόνα Ο χρόνος διαπερνά κάθε αρχιτεκτονική χειρονοmicroία αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η ανησυχία της αρχιτεκτονικής microε το χρόνο είναι παθητική

lsquolsquoΟρισmicroένα άτοmicroα άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα εισέρχονται microε η χωρίς τη 3 Επστάιν Η νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφου σελ6879

4 Gilles Deleuze Empirisme et subjectivite Essai sur la nature humaine selon Hume Paris 1953 Ζιλ Ντελέζ Εmicroπειρισmicroός και Υποκειmicroενικότητα ∆οκίmicroιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιούmicro microετάφρ Π Πούλος εκδόσεις Ολκός Μικρή άρκτος Αθήνα1995 σ 138

5 Ο αναπτυσσόmicroενος κινηmicroατογράφος όπως τα εκτιθέmicroενα ΄΄κινητικά συστήmicroατα΄΄στην Air Art ήταν microια προσπάθεια να δηmicroιουργηθεί microια καλλιτεχνική φόρmicroα η οποία να ανταποκρίνεται microε microεγαλύτερη ακρίβεια στο περιβάλλον του 1960 που άλλαζε ταχύτατα Ο καλλιτέχνης των microέσων Jeffrey Shaw χρησιmicroοποιεί αεριώδεις φόρmicroες διογκωmicroένους έγκλειστους χώρους σε πολλά συmicroβάντα του αναπτυσσόmicroενου κινηmicroατογράφου microεταξύ του 1966 και του 1973 BLOWUP Inflatable art architecture and design Sean Topham - Prestel Shock of the Pneu p86

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

θέλησή τους σε ένα ενδότερο χώρο και χρόνο λιγότερο ή περισσότερο κλειστό Η κοινωνία microας έχει διαmicroορφώσει microε τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρούmicroε φυσιολογική και υγιή την απόλυτη ένταξη στον εξωτερικό χώρο και χρόνο Αντίθετα η ένταξη στον ενδότερο χώρο και χρόνο συνήθως θεωρείται αντικοινωνική φυγή παρέκκλιση κατεξοχήν παθολογική και δυσφηmicroιστική για το άτοmicroο(hellip) Οι πιο οικείες microορφές βύθισης στο άπειρο του ενδότερου χώρου microας επηρεάζουν βαθύτερα από όσο τα ταξίδια στον εξωτερικό χώροrsquorsquo 6

Ο Επστάϊν microιλώντας για τον κινηmicroατογράφο αναφέρει ότι lsquolsquo (hellip)η microηχανή που σκέφτεται δεν είναι πια εντελώς ουτοπία ο κινηmicroατογράφος και ο υπολογιστής αποτελούν τις πρώτες πραγmicroατώσεις (hellip) ο κινηmicroατογράφος είναι ένα από αυτά τα νοήmicroονα ροmicroπότ ατελή ακόmicroα που microε τη βοήθεια δύο αισθήσεων φωτοηλεκτρο-microηχανικών και microιας microνήmicroης φωτοχηmicroικής εγγραφής δηmicroιουργεί αναπαραστάσεις δηλαδή microια σκέψη που microέσα της αναγνωρίζουmicroε τα πρωταρχικά πλαίσια της σκέψης τις τρεις Καντιανές κατηγορίες της έκτασης της διάρκειας της αιτίας () ο κινηmicroατογράφος σχηmicroατίζει(αντίθετα microε το microηχανικό υπολογιστή) την αναπαράσταση του σύmicroπαντος microε δικούς του χαρακτήρες και microε πρωτοτυπία (ως)hellipσύστηmicroα διαφορετικά εξατοmicroικευmicroένο κατά ένα microέρος ανεξάρτητο που περιέχει την ανάπτυξη () της αντι-φιλοσοφίαςrsquorsquo 7

Σήmicroερα η εικόνα διαmicroορφώνεται από τις τηλε-τεχνολογίες microετάδοσης όπως η τηλεόραση οι βιντεοεπικοινωνίες ο κυβερνοχώρος και το διαδίκτυο Η ραγδαία εξέλιξη των νέων microέσων αλλάζει ριζικά το χαρακτήρα του φυσικού χώρου την επικοινωνία microας microε τη φύση και την αντίληψη της πραγmicroατικότητας και του χρόνου Ο υλικός χώρος και η σωmicroατική εmicroπειρία υποχωρεί microπροστά στον σύνθετο φυσικό τεχνολογικό χώρο και έπειτα στον πληροφοριακά οργανωmicroένο εικονικό χώρο Η SSontag αναφέρει ότι ιστορικά lsquolsquoη ερmicroηνεία της πραγmicroατικότητας γινόταν microέσα από αναφορές που κατασκευάζονταν microε εικόνες Οι φιλόσοφοι από την εποχή του Πλάτωνα κατέβαλλαν προσπάθειες να αποmicroακρύνουν την εξάρτησή microας από τις εικόνες προτείνοντας ως microέτρο τον τρόπο κατανόησης του πραγmicroατικού που δε θα περιείχε εικόνεςrsquorsquo 8

Η αστική ζωή οικειοποιείται τα σύmicroβολα-εικόνες microέσα από την εmicroπειρία των εικόνων της διαφήmicroισης9 Ωστόσο η εποχή microας βιώνει την κατάσταση του lsquolsquoκορεσmicroούrsquorsquo της εικόνας από τη διαφήmicroιση Με την ευρεία και την έντονη χρήση της εικόνας στη διαφήmicroιση -της αποσπασmicroατικής εικόνας της πληθωρικής εικόνας της εικονοροής προκλήθηκε ο υπερκορεσmicroός από αυτές τις εικόνες Αυτό το συmicroπέρασmicroα ενισχύεται microε τη διατύπωση του Eco το 1982 ότι lsquolsquoτα σηmicroεία microας είναι κουρασmicroέναrsquorsquo και αποτελούν σηmicroεία παρακmicroής φανερώνοντας την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo του ατόmicroου στο ψυχολογικό επίπεδο από τη σηmicroασιολογική παρακmicroή της εικόνας Η αστική διαφήmicroιση αντιπροσωπεύει microια τυπική πλευρά του αστικού τοπίου microε τη microαζική της παρουσία και microε την οπτική συmicromicroετοχή της στον εξωτερικό χώρο Αρκετοί γλωσσολόγοι και ειδικοί των microέσων επικοινωνίας θεωρούσαν ότι η microαζική εmicroφάνιση αυτών των σηmicroείων στον αστικό χώρο microπορεί να συγκριθεί σε σηmicroασία microε την ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη (Eco 1988) Ο Giedion παρατηρεί ότι lsquolsquoο microέσος άνθρωπος έχει γίνει αδιάφορος στον κατακλυσmicroό των υποκατάστατων στην τέχνη και την αρχιτεκτονική στην λάθος έκφραση και αυτή η διαδικασία ονοmicroάστηκε υποτίmicroηση των συmicroβόλωνrsquorsquo αν microάλιστα προσθέσουmicroε και lsquolsquoτην έννοια του Kitch που πρόσφατα δείχνει να κατακτά την κοινωνική ανοχήrsquorsquo 10 6 Wim Wenters Emotion Pictures Κείmicroενα και κριτικές 1968-1984 σελ27 7Ζαν ΕπστάινΗ νόηση microιας microηχανής Μια φιλοσοφική θεώρηση του κινηmicroατογράφουσελ66

8 Ο ορισmicroός της εικόνας κατά Burchard για τον Lindekens ως τρόπος αναπαράστασης είναι ότι ΄΄η εικόνα αποτελεί microίmicroηση microια αναπαράσταση η microια οmicroοιότητα ενός πράγmicroατος ή ενός προσώπου που έχει γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις΄΄- το σύmicroβολο γίνεται αντιληπτό ως επέκταση αυτής της εικόνας Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145

9 ΄΄Τα σύmicroβολα και οι αστικές εικόνες microε πλούσιο συναισθηmicroατικό περιεχόmicroενο παρέχουν στον αστικό χρήστη καλύτερες προσεγγίσεις της άmicroεσης αντίληψης΄΄Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία Η αντίληψη του χώρου εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της εικόνας του αστικού χώρου σελ255

10 Πάνος Κοσmicroόπουλος Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία- Η αντίληψη του χώρου

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

Οι τεχνολογικές εξελίξεις παρότρυναν - επέτρεψαν στον άνθρωπο να microετατραπεί σε ηδονοβλεψία της ίδιας του της ζωής microέσα από την όραση των εικόνων - οι οποίες παράγονται από τον ίδιο microε τον τρόπο που τον έχουν ήδη εκπαιδεύσει τα microέσα Οι σύγχρονες κοινωνίες καλλιέργησαν την παραγωγή και την επιρροή των εικόνων lsquolsquomicroια κοινωνία γίνεται ΄΄σύγχρονη΄΄ όταν microια από τις κύριες δραστηριότητές της είναι η παραγωγή και η κατανάλωση εικόνων οι οποίες έχουν την υπερβολική δύναmicroη να καθορίζουν τις απαιτήσεις microας από την πραγmicroατικότητα και είναι οι ίδιες αχόρταγα υποκατάστατα της άmicroεσης εmicroπειρίας γίνονται απαραίτητες για την υγεία της οικονοmicroίας τη πολιτική σταθερότητα και την επιδίωξη ιδιωτικής ευτυχίαςrsquorsquo 11 Ο πληθωρισmicroός και ο υπερκαθορισmicroός των πάντων από τις εικόνες επέβαλαν την lsquolsquoκρίσηrsquorsquo και στο επίπεδο της τέχνης εφόσον η εικόνα συνδέεται άmicroεσα microε αυτήν Το lsquolsquoαντικείmicroενοrsquorsquo στην τέχνη πέρασε κρίση microετατράπηκε σε εικόνα ndash αυτές οι εικόνες κατέκλυσαν τον πολιτισmicroό microας και microετατράπηκαν σε προϊόντα αγοραστικής ισχύς microε συνέπεια να χαθεί η σηmicroειολογική τους οντότητα Πριν την αποmicroυθοποίηση της εικόνας προηγήθηκε η αποmicroυθοποίηση της πραγmicroατικότητας από την εικόνα Η εικόνα λοιπόν λειτουργεί και σαν lsquolsquoενισχυτήςrsquorsquo της πραγmicroατικότητας Η αναφορά της σε διαφορετικούς πολιτισmicroούς (microε διαφορετικούς ερmicroηνευτικούς κώδικες) σε συνδυασmicroό microε τις δυνατότητες που έχει από τη φύση της- δηλαδή την ωραιοποίηση της πραγmicroατικότητας (δυνητικότητα της εικόνας) την συνθετότητα που microπορεί να αποκτήσει από τη χρήση ορισmicroένων effects και την επιmicroεληmicroένη ή όχι σκηνοθεσία που microπορεί να διατυπώνει τη διαστρέβλωσαν στα microάτια των θεατών της Σήmicroερα η καταγραφική και η επεξηγηmicroατική φύση της ως το αποτύπωmicroα του υπαρκτού - υλικού κόσmicroου έχει πάψει να υφίσταται στη συνείδηση ακόmicroα και των δηmicroιουργών της12

3 ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική δέχθηκε ένα microέρος αυτής της κινητικότητας είτε γιατί απέκτησε microορφή η οποία microπορεί να ειδωθεί από υψηλές ταχύτητες θέασης είτε γιατί στράφηκε σε παρελθοντικές microορφές νοmicroαδικής κατοίκησης Η εφήmicroερη η προσθετική η lsquolsquoλείαrsquorsquo αρχιτεκτονική microε τις ρευστές επιφάνειες αλλά και η microεταβαλλόmicroενη ή microετακινούmicroενη αρχιτεκτονική αποτελούν τις τελευταίες έννοιες που ενσωmicroατώνονται στα νέα projects

O B Tschumi ορίζει την αρχιτεκτονική lsquolsquoσαν το συναπάντηmicroα του χώρου του γεγονότος και της κίνησης Συνεπώς είναι αναπόφευκτα σχετική microε τις δυναmicroικές αλληλουχίες κίνησης που εκτυλίσσονται εντός στατικών αλληλουχιών χώρωνrsquorsquo 13 Η σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας εκφρασmicroένη microε το φυσικό microέγεθος της ταχύτητας σήmicroανε στο πολεοδοmicroικό επίπεδο τη σύντοmicroη microεταφορά της πληροφορίας από το αστικό περιβάλλον προς τον κάτοικο των αστικών κέντρων και των προαστίων των microεγαλουπόλεων Η διανοmicroή των αστικών εικόνων πραγmicroατοποιείται επίσης microε ταχύτητα και ροή που είναι ανάλογη εκείνης microε την οποία διασχίζονται οι microεγάλοι αστικοί αυτοκινητόδροmicroοι οι υπεραστικοί και υπερτοπικοί κόmicroβοι και οι σταθmicroοί microετεπιβίβασης

Η ταχύτητα στην εύρεση τη διανοmicroή και τη διάθεση της πληροφορίας στους συνδέσmicroους του διαδικτύου όρισε αναλογικά και microια τάξη microεγέθους κινητικότητας πληθυσmicroών στη γεωγραφική σφαίρα τις περισσότερες φορές γύρω από τους ισχυρούς κόmicroβους διάθεσης αυτής της πληροφορίας που είναι τα microεγάλα αστικά κέντρα αλλά και την ανάγκη σύντοmicroων microετακινήσεων και επικοινωνίας14 Αυτή η συσσώρευση15 των πληθυσmicroών εκδόσεις University studio pressΘεσσαλονίκη 2000 Κεφ9 Η θεώρηση της Εικόνας του Αστικού Χώρου σελ265-266

11 Susan Sontag Περί Φωτογραφίας εκδόσεις Φωτογράφος σελ 145 12 Στέλλα Θεοδωράκη Κινηmicroατογραφικές Πρωτοπορίες εκδόσεις Νεφέλη σελ145 13 Architectural Design Architecture + Animation Anodyn Conversation with Bernard

Tschumi 14 ΄΄Μέσα σε 20 χρόνια το Λάγκος microεγάλωσε από 2 σε 7 σε 12 σε 15 εκατοmicromicroύρια η Κωνσταντινούπολη διπλασιάστηκε από 6 σε 12 Η Κίνα προετοιmicroάζεται για ακόmicroα πιο συγκλονιστικούς πολλαπλασιασmicroούς΄΄ Rem Koolhaas lsquoWhat ever happened to Urbanismrsquo SMLXL Rotterdam010 Publishers1995

15 ΄΄το project αναπτύχθηκε στο Τόκιο ως πρωτότυπη κατοικία που φτάνει την τυπική πυκνότητα της οικονοmicroικής αξίας της γης σε αυτό το κοmicromicroάτι της πόλης εισάγοντας

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

στα αστικά κέντρα οδήγησε τελικά στη συρρίκνωση άλλων περιοχών και τη δηmicroιουργία εκτεταmicroένων κενών - χρήσης Οι απαιτήσεις των προηγούmicroενων χρήσεων συρρικνώθηκαν στις νέες απαιτήσεις χώρου και τις νέες microορφές επανακατοίκησης ενός εγκαταλελειmicromicroένου κτισmicroένου κενού πλέον χώρου Στο κτισmicroένο περιβάλλον εmicroφανίστηκαν σύνθετες microορφές κτισmicroένου χώρου που microετασχηmicroάτισαν τις υπάρχουσες δοmicroές των αστικών κέντρων σε ριζώmicroατα θύλακες και νευρωνικά δίκτυα και άλλα τέτοια παρόmicroοια microορφώmicroατα που ανατρέχουν σε όρους της βιολογίας και της γενετικής microηχανικής

Ο William Katavolos σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά microιας lsquolsquoχηmicroικής αρχιτεκτονικήςrsquorsquoστο κείmicroενό του που τιτλοφορείται lsquolsquoOrganicsrsquorsquo (1960) Θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική microπορεί να απελευθερωθεί από microόνη της από το κτίριο -τα microηχανικά επινοήmicroατα καθίστανται οργανικά lsquolsquoώριmicroεςrsquorsquo κατασκευές και microορφές Η αρχιτεκτονική σήmicroερα σε microεγάλο βαθmicroό ελέγχεται από υπολογιστικά περιβάλλοντα microε τους όρους και τις δυνατότητες των λογισmicroικών Τα αποτελέσmicroατα που προκύπτουν είναι ο συνδυασmicroός microιας αισθητικής η οποία ενσωmicroατώνει τις ιδιότητες των λογισmicroικών της γλυπτικής εmicroπειρίας - εποπτείας του χώρου Ο G Deleuze στο 1992-93 αναφέρει16 για τον F Guattari ότι lsquolsquoο Felix ονειρευόταν ίσως ένα σύστηmicroα του οποίου συγκεκριmicroένα microέρη θα ήταν επιστηmicroονικά άλλα φιλοσοφικά κάποια εmicroπειρικά καλλιτεχνικά κοκ rsquorsquo

Η microορφή του υπολογιστή και της διεπικοινωνίας του διαδικτύου microετασχηmicroάτισε σε άλλες περιπτώσεις microε αυτά τα microορφώmicroατα τις όψεις όπως και το ίδιο το κτίριο λειτουργικά ενώ σε άλλες περιπτώσεις η lsquolsquoVirtualrsquorsquo κατοίκηση microετέφερε το πεδίο ζωής εξαντλώντας τις ανάγκες κατοίκησης στα lsquolsquoVirtual housesrsquorsquo σε microια κατάσταση α-τοπικής και α-τελούς ριζωmicroατικής17 lsquolsquoWebrsquorsquo- πολεοδοmicroίας18 lsquolsquoΕίναι microάλλον η ανάmicroειξη της οmicroοιογένειας microε την ετερογένεια αυτό που κάνει το σύγχρονο χώρο όπως είναι(Yataka Ueki) Οι microητροπόλεις συγχρονίζονται σε microια microοναδική 24ωρη παγκόσmicroια αγορά Μια τοπολογία στην οποία κάποιος ανεξάρτητος αγκυρώνεται microέσα στην αγορά και στέκεται microόνος του και microόνο εmicroπορεύmicroατα και πληροφορίες ρέουν διαρκώς microέσω της αγοράς ενώ το φυσικό του σώmicroα παραmicroένει ακίνητο χωρίς να περιφέρεταιrsquorsquo 19 Ο κοινωνικός χώρος microετασχηmicroατίζεται και επεκτείνεται microέσα στα δίκτυα των ηλεκτρονικών υπολογιστών όπου επηρεάζεται υλικά και προγραmicromicroατικά Του αντιστοιχίζεται lsquolsquomicroια σειρά χωρικών και χρονικών συmicroβάσεων του κινηmicroατογράφου της αρχιτεκτονικής της τηλεφωνικής επικοινωνίας και του Internetrsquorsquo 4 Η ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο J Habermas αναφέρει για τη θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann ότι αντικαθιστά τις υπολανθάνουσες microεταφυσικές πεποιθήσεις microε microεταβιολογικές lsquolsquoΜε αυτόν τον

παράλληλα microια διαστηmicroική συνθετότητα κινήσεων και ευελιξίας΄΄Project Νο9303 prototype house Project team Neil Denari Benny Chan Tomoharu Ono Hiroki Aso

16 Gilles Deleuze Ζυλ Ντελέζ Η κοινωνία του ελέγχου έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα Αθήνα 2001 σελ36

17 ΄΄το Άmicroστερνταmicro είναι το σχιζοφρενικό ιδεώδες των Deleuze amp Guattari ndash ένας όρος που καταλαβαίνουmicroε ότι δεν έχει σχέση microε την ψυχιατρική κατάσταση microε την οποία συνήθως συνδέεται Αντίθετα η σχιζοφρένεια τους microπορεί να ζήσει ένα αριθmicroό από συντεταγmicroένες ζωές την ίδια ώρα Οι Gilles Deleuze και Felix Guattari επιχειρηmicroατολόγησαν υπέρ της ριζωmicroατικής διαδικασίας της προσαρmicroοστικότητας και για τις αλληλο- συσχετιζόmicroενες συνθετότητες microιας δενδροειδούς δοmicroής από ΄΄αποκλεισmicroένες΄΄ ιδέες και microοντέλα παρουσίασης Το δυναmicroικό (ή δυνητικότητα) αυτής της αποτελεσmicroατικής σκέψης microπορεί εύκολα να χαθεί αν microεταφερθεί σε microοντέλα ή δοmicroικά διαγράmicromicroατα τα οποία απλώς και microόνο εξηγούν και προσοmicroοιάζουν στη συνθετότητα αυτών των αστικών καταστάσεων διαmicroέσου της γενεσιουργούς microορφής τους ΄΄Architectural design Contemporary Processes in Architecture -vol70no3June 2000 Why Difference Matters Differential Notational Systems Oliver Lang p 14 ΄΄Άmicroστερνταmicro ριζωmicroατική πόλη δίαυλοι ριζώmicroατα κανάλια΄΄ Gilles Deleuze - Felix Guattari A thousand plateaus Capitalism and Schizophrenia The Athlone Press London1988 Mille plateaux vol2 of Capitalisme et SchizophrenieLes editions de MinuitParis1980 p15

18 Httpwwwlabiennaledivenezianet ityamashitayamaHtml΄΄The Web city΄΄ 19 Http wwwlabiennaledivenezianet ittoyotoyo Html

τρόπο ο υποκειmicroενοκεντρικός λόγος αντικαθίσταται από την ορθολογικότητα των συστηmicroάτων ()Τα πράγmicroατα έχουν αλλάξει microε τη γλώσσα που ανέπτυξε η γενική θεωρία των συστηmicroάτων βασιζόmicroενη στην κυβερνητική και στην εφαρmicroογή των microοντέλων της σε διάφορες βιολογικές επιστήmicroες ∆ανεισmicroένες από τις λειτουργίες της ευφυίας και κοmicromicroένες στα microέτρα της οργανικής ζωής οι ιδέες των microοντέλων είναι πολύ πιο κοντά στην κοινωνικο-πολιτιστική microορφή ζωής απrsquo ότι τα microοντέλα της κλασσικής microηχανικήςrsquorsquo20 Ένα δυναmicroικό σύστηmicroα όπως είναι και το φυσικό τοπίο αποτελείται από δύο microέρη την αντίληψη microιας κατάστασης (θεmicroελιώδη πληροφορία για ένα σύστηmicroα) και τη δυναmicroική (ένα νόmicroο για το πως η κατάσταση εξελίσσεται στο χρόνο) Η φύση των δυναmicroικών συστηmicroάτων είναι η ευαισθησία ως πρωταρχική συνθήκη η αλληλεξάρτηση και η αυτοπροσαρmicroοστικότητα σε αντίθεση microε την εξισορρόπηση και την αυτοοργάνωση

Η θεωρία των συστηmicroάτων του Luhmann επιτελεί microια microετακίνηση της σκέψης από τη microεταφυσική στη microεταβιολογία lsquolsquoΕπιτυγχάνεται ένα αποτέλεσmicroα αντικειmicroενοποίησης καθόσον η θεωρία των συστηmicroάτων διεισδύει σιγά - σιγά στον κόσmicroο της ζωής και εισάγει σε αυτόν microια microεταβιολογική προοπτική microέσα στην οποία microαθαίνει να κατανοεί τον εαυτό της ως ένα σύστηmicroα που βρίσκεται microέσα σε ένα περιβάλλον -microε -άλλα -συστήmicroατα -που ndashβρίσκονται-και αυτά-microέσα -σε ένα-περιβάλλον ndashως εάν η διαδικασία του κόσmicroου να πραγmicroατοποιείτο microόνο microέσω των διαφορών microεταξύ συστήmicroατος και περιβάλλοντοςrsquorsquo

Όπως προαναφέρθηκε στα δυναmicroικά συστήmicroατα ενυπάρχει η έννοια του χρόνου και microάλιστα microια εξελικτική πορεία χρόνου που πιστοποιείται φαινοmicroενικά από την κίνηση Η έννοια της κίνησης για ένα άγνωστο συγγραφέα επηρεασmicroένο από τη φυσική του Αριστοτέλη σε σχέση microε τον καθορισmicroό του χώρου δεν υπάρχει21 lsquolsquoο χώρος είναι το έσχατο όριο του περιέχοντος ακινήτουrsquorsquo Η υπερβατική αισθητική του Kant συmicroπεριλαmicroβάνει microόνο τα στοιχεία του χώρου και του χρόνου ενώ η έννοια της κίνησης ανήκει στο βασίλειο της αισθητικότητας lsquolsquoΣτη βάση της γεωmicroετρικής microας γνώσης βρίσκεται η εποπτείαrsquorsquo για τον Kant η έννοια του χώρου είναι microια καθαρή εποπτεία υποκειmicroενική και ιδεατή Ο Nietzsche όπως περιγράφεται από το βιβλίο του G Deleuze Nietzsche et la philosophie καλύπτει microε το ∆ιόνυσο τους φιλοσοφικούς συλλογισmicroούς του Ο Max Jammer στο Concepts of space αναφέρει ότι lsquolsquo ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό της αντίληψής microας για το ∆ιόνυσο είναι η ιδέα microιας θεότητας κατεξοχήν κινητικής σε διαρκές ταξίδι κινητικότητα στην οποία συmicromicroετέχει microια ποmicroπήrsquorsquo

Η σχέση του χώρου και του χρόνου microε την κίνηση καθορίζονται από τη microοντέρνα θεωρία της σχετικότητας22 Το συστατικό θεmicroελιώδες στοιχείο της είναι η θέση του παρατηρητή του συστήmicroατος Στο γραmicromicroικό χώρο του microοντερνισmicroού lsquolsquoη microορφή ακολουθεί τη λειτουργίαrsquorsquo αλλά ο αφηγηmicroατικός χώρος χαρακτηρίζεται από την αοριστία του ndash δίνει την ευκαιρία να ξεκινήσεις κάτι καινούριο Το ίδιο ισχύει και στην αρχιτεκτονική Ένας αρχιτέκτονας επιθυmicroώντας να σχεδιάσει έναν αφηγηmicroατικό χώρο θα βασιστεί στην αοριστία την απροσδιοριστία το ακαθόριστο της χρήσης του ndash και δεν θα χρησιmicroοποιήσει την ιδέα - η microορφή ακολουθεί τη λειτουργία Ένας τέτοιος σχεδιασmicroός απαιτεί επικαλύψεις αντί για καταmicroερισmicroούς και συνθετότητα αντί για καθαρότητα και διαφάνεια 5 ΤΟ ΚΙΝΟΥΜΕΝΟ ΣΧΕ∆ΙΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Τα ψηφιακά microοντέλα είτε ανήκουν στις ερευνητικές διατυπώσεις microιας επερχόmicroενης 20 Jurgen Habermas Der philosophische Diskurs der Moderne Frankfurt 1985 Ο Φιλοσοφικός λόγος της Νεωτερικότητας microετάφρ Λ Αναγνώστου-Α Καραστάθη έκδοση Αλεξάνδρεια Αθήνα 1993 σελ300 σελ471

21 Max Jammer Concepts of space 1993 Έννοιες του χώρου Η ιστορία των θεωριών του χώρου στη φυσική microτφ Τζ Λάζαρη Θ Χριστακόπουλος έκδοση Πανεπιστηmicroιακές εκδόσεις Κρήτης Ηράκλειο 2001 σελ51 σελ235 σελ34 σελ190

22 ΄΄Ο LWittgenstein στις Φιλοσοφικές Παρατηρήσεις αναφέρεται στη θεωρία της σχετικότητας διατυπώνοντας ότι αυτή δεν παριστάνει τη λογική πολλαπλότητα των ίδιων των φαινοmicroένων αλλά την πολλαπλότητα των παρατηρούmicroενων κανονικοτήτων΄΄ Ludwig Wittgenstein Philosophische Bemerkungen 1975 Λούντβιχ Βιττγκενστάιν Φιλοσοφικές Παρατηρήσεις microετάφρ Κ Κωβαίος έκδοση Γνώση Αθήνα 1993 σελ376 σελ392 σύmicroπλεγmicroα και γεγονός Ιούνιος 1931

αρχιτεκτονικής lsquolsquoνέας γενιάςrsquorsquo Παράγουν πολλαπλές οπτικές θέασης πολλαπλές εικόνες microέσω της κίνησης της κάmicroερας microέσα και γύρω από αυτούς τους χώρους Η συρραφή και το microοντάζ αυτών των στατικών lsquolsquoσπασmicroένωνrsquorsquo εικόνων23 στη τέταρτη διάσταση του χρόνου προκαλεί την εmicroψύχωση αυτών των microοντέλων

Μετά τη δεκαετία του rsquo60 η τέχνη και ειδικότερα η αρχιτεκτονική εmicroπεριέχει τους όρους της κίνησης Ο γλύπτης Nicolas Schoffer ξεκινά το 1954 τις σπουδές του για την εκτεταmicroένη δυναmicroική πόλη Η lsquolsquoουτοπική πόληrsquorsquo (1954) είχε σίγουρα σχέση microε τα κείmicroενα και τα πειράmicroατα των Ρώσων Κονστρουκτιβιστών το 1917 αλλά επίσης ήταν συνδεδεmicroένη και microε όλα τα είδη των συστηmicroάτων επικοινωνίας που εκφράστηκαν από την αρχιτεκτονική microέχρι τα θεωρητικά όριά της

Μία έρευνά του το 1955 αποτελούνταν από την υλοποίηση ενός υπερmicroεγέθους microοντέλου στο lsquolsquoconstruction showrsquorsquo Αυτό απεικόνιζε τον τρόπο microε τον οποίο οι όψεις των κτιρίων αντί να είναι απλά περιτυλίγmicroατα θα λειτουργούσαν διαδραστικά σαν πραγmicroατικοί αστικοί ποmicroποί που θα επέτρεπαν συναλλαγές σαν microόνιmicroες πηγές πληροφόρησης οι οποίες δηmicroιουργούσαν εmicroψυχωmicroένες κινήσεις των κινούmicroενων σχεδίων στην πόλη Ο Claude Parent και ο Nicolas Schoffer είχαν ήδη υλοποιήσει24 οθόνες από εικόνες που προβάλλονταν σε κινούmicroενα γλυπτά σε εmicroπορικές πινακίδες διαφηmicroίσεων Μέσα από αυτή τη δυναmicroική του φωτός σκοπός ήταν να δηmicroιουργηθούν ζωντανές και εκφραστικές όψεις της χωρο-δυναmicroικής πόλης η οποία microετατρεπόταν σε (αυτόmicroατη) κυβερνητική

Στο ερώτηmicroα γιατί η ίδια η αρχιτεκτονική δεν microετακινείται ή δεν είναι κινούmicroενη ο Greg Lynn αναφέρει ότι lsquolsquoόταν σχεδιάζει κανείς χρησιmicroοποιώντας τις τεχνικές της κίνησης είναι κινούmicroενη αλλά όχι αρχιτεκτονική όταν αποκτά microορφή γίνεται στατικό και σταθερό microοντέλο ως τελικό προϊόν microιας διαδικασίας κίνησης και προσαρmicroογής - συναρmicroολόγησηςrsquorsquo Ο Eisenman25 αντίθετα από τον Lynn δεν απασχολείται microε νέες microορφές αλλά επικεντρώνεται σε lsquolsquoεκτοπισmicroένεςrsquorsquo microορφές οι οποίες θέτουν υπό εξέταση αυτό που ονοmicroάζει lsquolsquomicroεταφυσική της αρχιτεκτονικήςrsquorsquo lsquolsquoΗ αρχιτεκτονική που εκmicroεταλλεύεται ή χειραγωγεί την κίνηση microε σκοπό να επηρεάσει την παραγωγή της αστικής ζωής - σε αυτή την περίπτωση θα microπορούσε να είναι παράλληλα ένα εξισορροποιητικό στοιχείο και microια ζωντανή κινούmicroενη δύναmicroη στη Μητρόπολη χωρίς να αισθάνεται υποχρεωmicroένη να κινούνται και οι microορφές τηςrsquorsquo

Πριν από τη γενικευmicroένη παρουσία του υπολογιστή δε διατυπώθηκε από τους αρχιτέκτονες η ανάγκη σχεδιασmicroάτων και εικόνων η οποίες θα microετασχηmicroατιζόντουσαν σε κινούmicroενο σχεδίο - τουλάχιστον microε τις αναλογικές microεθόδους και microε την τεχνική που ανάπτυξε η τέχνη του κινηmicroατογράφου Πιθανότητα οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν διατύπωναν την

23 laquo Ο χάρτης των επιφανειών - ο οποίος είναι ουσιαστικά η ενσωmicroάτωση microιας εικόνας κειmicroένου ή σχεδίου που επικάθεται τοποθετούmicroενο από πάνω ή microέσα σε microια ψηφιακά παραγόmicroενη επιφάνεια κατασκευή ή εικόνα αποκαλύπτει microια σειρά από δυνητικά διαβάσmicroατα και δυσανάγνωστα microέρη Αυτό δεν είναι τελείως διαφορετικό από τις παραδοσιακές τεχνικές του κολάζ ή στην περίπτωση του φιλmicro από το microοντάζraquo Studio AsymptoteHani Rashid amp Lise Anne Couture Architexturing Copenhagen p63 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

24 lsquolsquoΣτην πραγmicroατικότητα οι απαιτήσεις microας ήταν πολύ προωθηmicroένες για τις φιλοδοξίες και τις συνθήκες των microέσων εκείνη τη χρονική στιγmicroή Το σηmicroαντικό γεγονός που πρέπει να θυmicroόmicroαστε ήταν ότι το 1955 ένας αρχιτέκτονας και ένας γλύπτης είχαν προσπαθήσει να δηmicroιουργήσουν microια αρχιτεκτονική στενά συνδεmicroένη microε την ανάπτυξη των microέσων ()∆έκα χρόνια αργότερα ο Claude Parent και ο Paul Virilio αντιmicroετώπισαν το πρόβληmicroα microε ένα διαφορετικό τρόπο microέσα από την πρότασή τους ΄΄γερmicroένα επίπεδα΄΄ ή κεκλιmicroένα Η βάση της ζωής δεν είναι πια ουδέτερη αλλά δραστήρια και οι διακοπές που προκαλούνται από τα κεκλιmicroένα επίπεδα δεν ήταν δυνατό να microην γίνουν αντιληπτές γιατί αυτό αναφερόταν σε προφανείς ανθρώπινες στάσεις όπως η ισορροπία και η ανισορροπία (σταθερότητα αστάθεια εναλλαγή αναφορών) Χρησιmicroοποιήθηκαν microέσα άmicroεσης πληροφόρησης όπως η αποκριτική ικανότητα στις αισθήσειςrsquorsquo Claude Parent The oblique function meets electronic media p 75Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

25 Το ερευνητικό έργο του Eisenman είναι συγγενές microε το φιλοσοφικό του DerridaMichael Speacs The formal limits of the American Avant- Garde p 28 Greg Lynn Animate Form forthcoming from Princenton Architectural PressArchitectural designHypersurface architecture v68 no56May-June 98

ανάγκη για την απεικόνιση microιας δυναmicroικής κίνησης ή microεταβολών στο χρόνο στις όψεις και τα κελύφη των κτιρίων

Η στατική αντίληψη για τη δοmicroή των κτιρίων στο πραγmicroατικό τους περιβάλλον σήmicroερα microετασκευάζεται σε ροική περνώντας από την οπτική των lsquolsquoαποδοmicroιστώνrsquorsquo αρχιτεκτόνων του rsquo80 - microε τη λιγότερο lsquolsquoφαινοmicroενολογική ndash οπτικήrsquorsquo αλλά πρακτικά lsquolsquoσχετικήrsquorsquo κίνηση των κτιρίων τους O Greg -Lynn προτείνει να απευθυνθούmicroε στις ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές συνθήκες της αστικής ζωής του τέλους του 20ου αιώνα αναζητώντας αρχιτεκτονικές microορφές οι οποίες να είναι περισσότερο ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές lsquolsquoΕπικρίνει την ανικανότητα της αποδόmicroησης να παράξει νέες σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε microια αρχιτεκτονική η οποία είναι παράλληλα εσωτερικά συνεκτική και ανοικτή στις εξωγενείς συνθήκεςrsquorsquo Αντίθετα υποστηρίζει26 ότι η αποδόmicroηση microας δίνει microόνο αρχιτεκτονήmicroατα που είναι microη συνεκτικά και η σχέση τους microε το περιβάλλον τους ή τον εξωτερικό χώρο είναι συγκρουόmicroενη και αντιφατική Η αποδόmicroηση επιτρέπει microόνο στατικά κολάζ των υπαρχόντων ή αρχιτεκτονικές microορφές ενός καταλόγου microε τα υπάρχοντα περιβάλλοντα Έχει αναπτύξει πιο ρευστές και προσωρινά βασισmicroένες σχεδιαστικές τεχνικές συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των εντυπωσιακών microοντέλων του συνθετικής κίνησης οι οποίες επιτράπηκαν από συγκεκριmicroένο λογισmicroικό αναζητώντας να παράγει κινούmicroενες microορφές που microοιάζουν έmicroβιες

Ο Greg Lynn αναζητά τις σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες βασίζονται στην κίνηση και πιστεύει ότι η χρήση των κινούmicroενων εικόνων στο βίντεο για τη σύλληψη του αστικού περιβάλλοντος ως κινούmicroενου microας επιτρέπει να κατανοήσουmicroε τη σχέση microεταξύ της αρχιτεκτονικής και της αστικότητας microε ένα νέο τρόπο O Ocean North27 περιγράφει συστήmicroατα καναλιών και την ανάπτυξη διαγραmicromicroάτων που βασίζονται στο χρόνο χαρτών και τεχνικών εmicroψυχωmicroένης κίνησης Οι Van Berkel και Bos στην πρότασή τους για το West Side της Ν Υόρκης microεταχειρίζονται την πόλη σαν microια τοπολογία από κυmicroαινόmicroενα δίκτυα αντί για ξεχωριστές αστικές ενότητες ή οικοδοmicroικά τετράγωνα Οι James Corner Enrique Norten και Ali Rahim28 χρησιmicroοποιούν τεχνικές ανάλυσης κίνησης κινούmicroενου σχεδίου ως γεννήτριες οι οποίες διαλύουν τους συmicroβατικούς κανόνες του γενικού σχεδιασmicroού Τα ψηφιακά διαγράmicromicroατα και οι τεχνικές των κινούmicroενων σχεδίων παρουσιάζονται ως ευκαιρία ώστε να συνδεθούν microε τη συνθετότητα και τις αστικές δυναmicroικές της πόλης

Οι microηχανικοί των υποδοmicroών και των εγκαταστάσεων προσοmicroοίωσαν ανέλυσαν και ρύθmicroισαν κυκλοφοριακά σχέδια microε τη βοήθεια ενός καλοφτιαγmicroένου λογισmicroικού προγράmicromicroατος δυναmicroικής κίνησης οmicroοιωmicroάτων Χρησιmicroοποιώντας συνδυασmicroούς προσωρινών ψηφιακών τεχνικών - το σχέδιο ενοποιεί αστικές και προαστικές υποδοmicroές αστικότητα και διάφορα προγράmicromicroατα microε το να ζητάει ανταπόκριση και επικαλύψεις microεταξύ των περιοχών που εmicroπλέκονται lsquolsquoΗ συνδυασmicroένη χρήση του αυτοmicroατοποιηmicroένου σχεδιασmicroού 26 ΄΄ O Greg Lynn αναζητά microια αρχιτεκτονική η οποία όπως και αυτές που επηρεάστηκαν από την αποδόmicroηση είναι ετερογενής αλλά είναι ακόmicroα εύπλαστη ρευστή και ευέλικτη Βλέπει έξω από την αρχιτεκτονική στις microαγειρικές τέχνες στον G Deleuze τον Rene Thom και σε άλλες πηγές microε σκοπό να αναπτύξει νέες αναδιπλούmicroενες και ευλύγιστες τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε αρχιτεκτονικές microορφές που είναι επίσης εύκαmicroπτες και ρευστές microε σεβασmicroό στις εξωτερικές τους συνθήκες΄΄ Στα δοκίmicroιά του όπως το ΄΄Form and Field΄΄ ( που αρχικά δόθηκε σαν διάλεξη στη Σεούλ ndash Κορέα 1995) ο Lynn επιχειρηmicroατολογεί ότι ΄΄ δεδοmicroένων των υλικών και microη υλικών δοmicroικών αλλαγών που συmicroβαίνουν σήmicroερα η αρχιτεκτονική πρέπει να γίνει πιο έmicroβια ndash πρέπει να κινηθεί Τα κλασικά microοντέλα της καθαρής της στατικής της ουσιαστικής και της αιώνιας microορφής και κατασκευής δεν είναι πια επαρκή ώστε να περιγράψουν τη σύγχρονη πόλη και τις δραστηριότητες που αυτή υποστηρίζει΄΄Michael Speacs The formal limits of the American Avant- Garde p 28 Greg Lynn Animate Form forthcoming from Princenton Architectural PressArchitectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

27 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000Editorial p 5

28 Ο Ali Rahim εξηγεί πως οι τεχνικές της ανάλυσης και της παραγωγής microέσα από τη δυναmicroική κίνηση εmicroψυχωmicroένων οmicroοιωmicroάτων microπορούν να αναπτυχθούν microε σκοπό να διαλύσουν τα αυστηρά όρια της πόλης[Ali Rahim City From the Definitive to the Unbounded p19Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000]

και των τεχνικών του κινούmicroενου σχεδίου επιτρέπει microια microέθοδο εργασίας η οποία ενοποιεί τα ζητούmicroενα για την κίνηση του χρήστη τον σχεδιασmicroό την κατασκευή και το δυναmicroικό των προγραmicromicroάτων που microπορούν να αναπτυχθούν σε συγκεκριmicroένα σηmicroεία ενός δικτύου ∆οmicroές σαν αυτές δεν είναι αντιληπτές ως αναπαραστάσεις οmicroογενών γραmicromicroικών συστηmicroάτων αλλά σαν πεδία διεργασιών ∆εν έχουν κλίmicroακα υπόκεινται σε ανάπτυξη επέκταση αναστροφή και άλλες συσπάσεις και παραποιήσειςrsquorsquo 29

Η αντίληψη του υλικού σαν διαδραστικό σύστηmicroα προσφέρθηκε από τους βιολόγους τους χηmicroικούς τους microοριακούς και τους microεγαλο-microοριακούς microηχανικούς όπως και στην περίπτωση των φυσικών επιστηmicroόνων στη συmicroβολή της επιστήmicroης των νέων υλικών Οι επικρατέστερες ανησυχίες αυτών των επιστηmicroών εmicroπεριέχουν τις ιδέες της αυτο-οργάνωσης της αυτο-συναρmicroολόγησης30 της περισυλλογής της αυτο-απόκρισης στη φύση - τέτοιες αρχές οργάνωσης microπορούν να προσοmicroοιωθούν για να δηmicroιουργήσουν υπερ-microοριακές δοmicroές ή lsquolsquoέξυπναrsquorsquo microη φυσικά υλικά συστήmicroατα Η προσοmicroοίωση και η σύνθεση των οργανικών συστηmicroάτων από microοριακούς χηmicroικούς και microηχανικούς έχει επιφέρει πρόοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες microεσουρανώντας στην πρόσφατη ανάπτυξη των lsquolsquoέξυπνωνrsquorsquo υλικών συστηmicroάτων Η ιδέα ενός σχεδίου οργάνωσης σχηmicroατισmicroού σχέσεων χαρακτηριστικών ενός ιδιαίτερου συστήmicroατος αποτελεί την κεντρική ιδέα στην ανάπτυξη της συστηmicroικής θεωρίας

Τα παραπάνω αντανακλούν την τετραδιάστατη λογική της σύναψης των λειτουργικών προγραmicromicroάτων τα οποία microετασχηmicroατίζονται σε lsquolsquoσενάριαrsquorsquo εξελισσόmicroενα στο χώρο και το χρόνο lsquolsquoΑναπτύσσονται σχεδιαστικές αρχές από microεταλλαγές microοντέλων υπολογιστών σε προσοmicroοιωmicroένα περιβάλλοντα που είναι εγκατεστηmicroένα microε τις τεχνικές στα διάφορα πεδία όπως την αεροναυτική το σχεδιασmicroό θαλαmicroηγών την αρχιτεκτονική το σχεδιασmicroό υφασmicroάτων τις Καλές τέχνες και τη microουσικήrsquorsquo 31 Στην αυτοσχεδιαστική microουσική του John Cage32 του Karl-Heinz Stockhausen του Sylvano Bussotti και του Γιάννη Ξενάκη οι οποίοι θεmicroελιωδώς microεταmicroόρφωσαν το παραδοσιακό σηmicroειογραφικό πεντάγραmicromicroο εmicroφανίζονται προωθηmicroένα λογισmicroικά κίνησης κινούmicroενων σχεδίων και εmicroψύχωσης αντικειmicroένων lsquolsquoΗ microετάθεση των σχηmicroάτων η εκτόπιση των χαρτογραφήσεων οι ρυθmicroίσεις των δικτύων και οι microικρές αποχρώσεις των δικτύων microεταξύ πολλών άλλων εργαλείων σε συνδυασmicroό microε τη δυνατότητα να δηmicroιουργηθεί κίνηση microε αλληλεξάρτηση όλων των ρυθmicroίσεων των microεταβλητών επιτρέπουν τη γέννηση ενός σχεδόν ατελείωτου αριθmicroού ιδιαίτερων διαφορικών σηmicroειογραφικών συστηmicroάτωνrsquorsquo 33 Εκφρασmicroένες στον πραγmicroατικό χώρο αυτές οι προσπάθειες υλοποιούν συνέχειες και επεκτάσεις του ψηφιακού κόσmicroου προς το φυσικό χώρο και αναπτύσσονται από τις επιστήmicroες της αεροδιαστηmicroικής της νανοροmicroποτικής και των ευφυών συστηmicroάτων της microοριακής βιολογίας και άλλων34 29 Ben Van Berkel amp Caroline Bos Deep Planning West Side New York p46 30 ΄΄Η φύση χρησιmicroοποιεί τα φαινόmicroενα της αυτο-συναρmicroολόγησης και αυτοοργάνωσης για να κατασκευάσει microεγάλες δοmicroές και εκτεταmicroένες microοριακές σειρές οι οποίες δεν έχουν microόνο microορφή αλλά και λειτουργία Η συνθετική χηmicroεία είναι τώρα έτοιmicroη να υιοθετήσει αυτές τις αρχές και να της χρησιmicroοποιήσει στην προστασία οmicroάδων αντιδραστηρίων καταλυτών για τη σύνθεση φυσικών προϊόντων και άλλων αναλογικών τους΄΄ Gillian Hunt architecture in the lsquocybernetic agersquo p 54-55 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec rsquo98

31 ΄΄Οι τεχνικές που χρησιmicroοποιούνται σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία εmicroπλέκουν τους ΄΄γενετικούς αλγόριθmicroους΄΄ οι οποίοι αξιώνουν σε κλειδιά παραmicroέτρους από το σχεδιασmicroό της ιδέας στην κωδικοποίηση και στο ΄΄κωδικό αλφάβητο΄΄ το οποίο είναι ανάλογο στο κωδικό αλφάβητο της ζωής που είναι κωδικοποιηmicroένη στο DNA Αυτό αντιmicroετωπίζεται σαν το ανάλογο της φυσικής επιλογής΄΄J Frazer amp M Rastogi The new canvas p 9 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 98

32 Goumldel Escher Bach 1999 Douglas R Hofstadter Bach us Cage again p174 New Media in Late 20th ndashCentury Art Michael RushThames amp Hudson world of art p24

33 Ιάννης Ξενάκης Κείmicroενα περί microουσικής και αρχιτεκτονικής microτφΤ Πλυτά εκδόσεις Ψυχογιός Oliver Lang Why Difference Matters Differential Notational Systems p17 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000

34 ΄΄hellipΗ σύγκληση της βιο- αρχιτεκτονικής βασίζεται στη microοριακή τεχνολογία και στη νανο- microηχανική συmicromicroαχικές στις τεχνητές συναισθήσεις και στον ανθρώπινο υπερ- φλοιό΄΄ Roy Ascott Technoetic structures p 32 Architectural design Architects in cyberspace

Αυτά τα λογισmicroικά αντιπροσωπεύουν microια ενδιαφέρουσα εναλλακτική για τη θεωρία της υπερεπιφάνειας όπου ριζοσπαστικές microορφές και εικόνες γεννιούνται από υψηλής τεχνολογίας υπολογιστές οι οποίοι microεταφράζουν αλγοριθmicroικά δεδοmicroένα σε σύνθετους σχηmicroατισmicroούς κάτι που εmicroφανίζεται και στο έργο του Marcos Novac35 Ο Brian Massumi στη θεωρία του για τις υπερεπιφάνειες θεωρεί ότι η διαδικασία του σχεδιασmicroού ενός κτιρίου συγκριτικά microε την καθαρή αρχιτεκτονική διαδικασία παραγωγής ενός κατασκευάσmicroατος όταν γίνεται microε τη χρήση κινουmicroένων ndash εmicroψυχωmicroένων σχεδίων οδηγεί τελικά σε ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα που ανταποκρίνεται ισότιmicroα microε το ίδιο το κτίριο36

Το κινούmicroενο σχέδιο microετατρέπεται microε τη ζωηρή περιγραφή φωτοσκιάσεων και υφών (rendering) σε κινούmicroενη εικόνα Η ευρεία εφαρmicroογή του διαδικτύου και η επίδραση της εικονικής πραγmicroατικότητας - (VRML) lsquolsquoεπενδύουνrsquorsquo microε κινούmicroενες εικόνες τον πραγmicroατικό κόσmicroο και παράγουν νέα τοπία37 Αυτοί οι κόσmicroοι βιώνονται και αφοmicroοιώνονται από τους χρήστες σαν συνεχείς ρευστοί επεκτεινόmicroενοι αέναα χώροι ή σα νοmicroαδικά microεταφερόmicroενοι τόποι ή σαν κοινόβιοι χώροι αλληλεπίδρασης και συγκατοίκησης

Ο Paul Virilio στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΗ πληροφορική βόmicroβαrsquorsquo φοβάται ότι lsquolsquo() θα παραχωρήσουmicroε τη διαχείριση της ζωής στις άψυχες αλλά υπερταχείες microηχανές που microπορούν να πραγmicroατώσουν το αποκορύφωmicroα της τεχνικής προόδου την αυτόmicroατη (εικονική) δηmicroοκρατίαrsquorsquo lsquolsquoο υπολογιστής δεν είναι πια microόνο microια συmicroβουλευτική microηχανή πληροφορίας αλλά microια αυτόmicroατη microηχανή όρασης που εργάζεται microέσα στο χώρο microιας εξ ολοκλήρου εικονοποιηmicroένης γεωγραφικής πραγmicroατικότηταςrsquorsquoΟ εξανθρωπισmicroός των microηχανών αποτελεί το νέο ρεαλισmicroό για τον J Baudrillard όπως η γενετική microηχανή του Τινγκελί38

ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 9

35 ΄΄ Από τη στιγmicroή που θα κατασκευαστεί το microοντέλο microια επαναληπτική εξελισσόmicroενη διαδικασία τοποθετεί microια σειρά από τιmicroές που ταιριάζουν σε κενά microεταβλητών και αυτό δηmicroιουργεί στιγmicroιαία ένα σχέδιο Αυτές οι τιmicroές αντλούνται από τις περιστάσεις του πραγmicroατικού κόσmicroου από δεδοmicroένα και από διεργασίες του εικονικού χώρου ή από microια σειρά τεχνικών που συλλαmicroβάνουν το πραγmicroατικό και τον αναmicroεταδίδουν σε εικονικό - για παράδειγmicroα συλλήψεις κινήσεων Αφού ο χρόνος είναι ένα χαρακτηριστικό του microοντέλου αυτό τροφοδοτείται microε χρονικά βασισmicroένα δεδοmicroένα και η microορφή του αποκτά εmicroψυχωmicroένη δυναmicroική κίνηση και η αρχιτεκτονική ρευστότητα΄΄ Marcos Novac Transarchitectures and Hypersurfaces p 89 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

36΄΄Το κτίριο είναι το αποτέλεσmicroα της αρχιτεκτονικής διαδικασίας αλλά από τη στιγmicroή που είναι και το αποτέλεσmicroα εmicroψυχωmicroένου σχεδίου σε όλη τη διαδικασία είναι ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα΄΄Brian Massumi Hypersurface theory p 16Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

37 Paul Virilio La bombe informatique 1996-1998 Πωλ Βιρίλιο Η πληροφορική βόmicroβα microετάφρ Β Τοmicroανάς έκδοση Νησίδες Σκόπελος 2000 σελ117

38 Jean Baudrillard La Transparence du Mal edition Galilee 1990 Ζαν Μπωντριγιάρ Η διαφάνεια του κακού - ∆οκίmicroιο πάνω στα ακραία φαινόmicroενα microετάφρ Ζ Σαρίκας έκδοση Εξάντας Αθήνα 1996 σελ59 σελ64

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
• ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ
• ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ

αρχιτεκτονικής lsquolsquoνέας γενιάςrsquorsquo Παράγουν πολλαπλές οπτικές θέασης πολλαπλές εικόνες microέσω της κίνησης της κάmicroερας microέσα και γύρω από αυτούς τους χώρους Η συρραφή και το microοντάζ αυτών των στατικών lsquolsquoσπασmicroένωνrsquorsquo εικόνων23 στη τέταρτη διάσταση του χρόνου προκαλεί την εmicroψύχωση αυτών των microοντέλων

Μετά τη δεκαετία του rsquo60 η τέχνη και ειδικότερα η αρχιτεκτονική εmicroπεριέχει τους όρους της κίνησης Ο γλύπτης Nicolas Schoffer ξεκινά το 1954 τις σπουδές του για την εκτεταmicroένη δυναmicroική πόλη Η lsquolsquoουτοπική πόληrsquorsquo (1954) είχε σίγουρα σχέση microε τα κείmicroενα και τα πειράmicroατα των Ρώσων Κονστρουκτιβιστών το 1917 αλλά επίσης ήταν συνδεδεmicroένη και microε όλα τα είδη των συστηmicroάτων επικοινωνίας που εκφράστηκαν από την αρχιτεκτονική microέχρι τα θεωρητικά όριά της

Μία έρευνά του το 1955 αποτελούνταν από την υλοποίηση ενός υπερmicroεγέθους microοντέλου στο lsquolsquoconstruction showrsquorsquo Αυτό απεικόνιζε τον τρόπο microε τον οποίο οι όψεις των κτιρίων αντί να είναι απλά περιτυλίγmicroατα θα λειτουργούσαν διαδραστικά σαν πραγmicroατικοί αστικοί ποmicroποί που θα επέτρεπαν συναλλαγές σαν microόνιmicroες πηγές πληροφόρησης οι οποίες δηmicroιουργούσαν εmicroψυχωmicroένες κινήσεις των κινούmicroενων σχεδίων στην πόλη Ο Claude Parent και ο Nicolas Schoffer είχαν ήδη υλοποιήσει24 οθόνες από εικόνες που προβάλλονταν σε κινούmicroενα γλυπτά σε εmicroπορικές πινακίδες διαφηmicroίσεων Μέσα από αυτή τη δυναmicroική του φωτός σκοπός ήταν να δηmicroιουργηθούν ζωντανές και εκφραστικές όψεις της χωρο-δυναmicroικής πόλης η οποία microετατρεπόταν σε (αυτόmicroατη) κυβερνητική

Στο ερώτηmicroα γιατί η ίδια η αρχιτεκτονική δεν microετακινείται ή δεν είναι κινούmicroενη ο Greg Lynn αναφέρει ότι lsquolsquoόταν σχεδιάζει κανείς χρησιmicroοποιώντας τις τεχνικές της κίνησης είναι κινούmicroενη αλλά όχι αρχιτεκτονική όταν αποκτά microορφή γίνεται στατικό και σταθερό microοντέλο ως τελικό προϊόν microιας διαδικασίας κίνησης και προσαρmicroογής - συναρmicroολόγησηςrsquorsquo Ο Eisenman25 αντίθετα από τον Lynn δεν απασχολείται microε νέες microορφές αλλά επικεντρώνεται σε lsquolsquoεκτοπισmicroένεςrsquorsquo microορφές οι οποίες θέτουν υπό εξέταση αυτό που ονοmicroάζει lsquolsquomicroεταφυσική της αρχιτεκτονικήςrsquorsquo lsquolsquoΗ αρχιτεκτονική που εκmicroεταλλεύεται ή χειραγωγεί την κίνηση microε σκοπό να επηρεάσει την παραγωγή της αστικής ζωής - σε αυτή την περίπτωση θα microπορούσε να είναι παράλληλα ένα εξισορροποιητικό στοιχείο και microια ζωντανή κινούmicroενη δύναmicroη στη Μητρόπολη χωρίς να αισθάνεται υποχρεωmicroένη να κινούνται και οι microορφές τηςrsquorsquo

Πριν από τη γενικευmicroένη παρουσία του υπολογιστή δε διατυπώθηκε από τους αρχιτέκτονες η ανάγκη σχεδιασmicroάτων και εικόνων η οποίες θα microετασχηmicroατιζόντουσαν σε κινούmicroενο σχεδίο - τουλάχιστον microε τις αναλογικές microεθόδους και microε την τεχνική που ανάπτυξε η τέχνη του κινηmicroατογράφου Πιθανότητα οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν διατύπωναν την

23 laquo Ο χάρτης των επιφανειών - ο οποίος είναι ουσιαστικά η ενσωmicroάτωση microιας εικόνας κειmicroένου ή σχεδίου που επικάθεται τοποθετούmicroενο από πάνω ή microέσα σε microια ψηφιακά παραγόmicroενη επιφάνεια κατασκευή ή εικόνα αποκαλύπτει microια σειρά από δυνητικά διαβάσmicroατα και δυσανάγνωστα microέρη Αυτό δεν είναι τελείως διαφορετικό από τις παραδοσιακές τεχνικές του κολάζ ή στην περίπτωση του φιλmicro από το microοντάζraquo Studio AsymptoteHani Rashid amp Lise Anne Couture Architexturing Copenhagen p63 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

24 lsquolsquoΣτην πραγmicroατικότητα οι απαιτήσεις microας ήταν πολύ προωθηmicroένες για τις φιλοδοξίες και τις συνθήκες των microέσων εκείνη τη χρονική στιγmicroή Το σηmicroαντικό γεγονός που πρέπει να θυmicroόmicroαστε ήταν ότι το 1955 ένας αρχιτέκτονας και ένας γλύπτης είχαν προσπαθήσει να δηmicroιουργήσουν microια αρχιτεκτονική στενά συνδεmicroένη microε την ανάπτυξη των microέσων ()∆έκα χρόνια αργότερα ο Claude Parent και ο Paul Virilio αντιmicroετώπισαν το πρόβληmicroα microε ένα διαφορετικό τρόπο microέσα από την πρότασή τους ΄΄γερmicroένα επίπεδα΄΄ ή κεκλιmicroένα Η βάση της ζωής δεν είναι πια ουδέτερη αλλά δραστήρια και οι διακοπές που προκαλούνται από τα κεκλιmicroένα επίπεδα δεν ήταν δυνατό να microην γίνουν αντιληπτές γιατί αυτό αναφερόταν σε προφανείς ανθρώπινες στάσεις όπως η ισορροπία και η ανισορροπία (σταθερότητα αστάθεια εναλλαγή αναφορών) Χρησιmicroοποιήθηκαν microέσα άmicroεσης πληροφόρησης όπως η αποκριτική ικανότητα στις αισθήσειςrsquorsquo Claude Parent The oblique function meets electronic media p 75Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

25 Το ερευνητικό έργο του Eisenman είναι συγγενές microε το φιλοσοφικό του DerridaMichael Speacs The formal limits of the American Avant- Garde p 28 Greg Lynn Animate Form forthcoming from Princenton Architectural PressArchitectural designHypersurface architecture v68 no56May-June 98

ανάγκη για την απεικόνιση microιας δυναmicroικής κίνησης ή microεταβολών στο χρόνο στις όψεις και τα κελύφη των κτιρίων

Η στατική αντίληψη για τη δοmicroή των κτιρίων στο πραγmicroατικό τους περιβάλλον σήmicroερα microετασκευάζεται σε ροική περνώντας από την οπτική των lsquolsquoαποδοmicroιστώνrsquorsquo αρχιτεκτόνων του rsquo80 - microε τη λιγότερο lsquolsquoφαινοmicroενολογική ndash οπτικήrsquorsquo αλλά πρακτικά lsquolsquoσχετικήrsquorsquo κίνηση των κτιρίων τους O Greg -Lynn προτείνει να απευθυνθούmicroε στις ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές συνθήκες της αστικής ζωής του τέλους του 20ου αιώνα αναζητώντας αρχιτεκτονικές microορφές οι οποίες να είναι περισσότερο ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές lsquolsquoΕπικρίνει την ανικανότητα της αποδόmicroησης να παράξει νέες σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε microια αρχιτεκτονική η οποία είναι παράλληλα εσωτερικά συνεκτική και ανοικτή στις εξωγενείς συνθήκεςrsquorsquo Αντίθετα υποστηρίζει26 ότι η αποδόmicroηση microας δίνει microόνο αρχιτεκτονήmicroατα που είναι microη συνεκτικά και η σχέση τους microε το περιβάλλον τους ή τον εξωτερικό χώρο είναι συγκρουόmicroενη και αντιφατική Η αποδόmicroηση επιτρέπει microόνο στατικά κολάζ των υπαρχόντων ή αρχιτεκτονικές microορφές ενός καταλόγου microε τα υπάρχοντα περιβάλλοντα Έχει αναπτύξει πιο ρευστές και προσωρινά βασισmicroένες σχεδιαστικές τεχνικές συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των εντυπωσιακών microοντέλων του συνθετικής κίνησης οι οποίες επιτράπηκαν από συγκεκριmicroένο λογισmicroικό αναζητώντας να παράγει κινούmicroενες microορφές που microοιάζουν έmicroβιες

Ο Greg Lynn αναζητά τις σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες βασίζονται στην κίνηση και πιστεύει ότι η χρήση των κινούmicroενων εικόνων στο βίντεο για τη σύλληψη του αστικού περιβάλλοντος ως κινούmicroενου microας επιτρέπει να κατανοήσουmicroε τη σχέση microεταξύ της αρχιτεκτονικής και της αστικότητας microε ένα νέο τρόπο O Ocean North27 περιγράφει συστήmicroατα καναλιών και την ανάπτυξη διαγραmicromicroάτων που βασίζονται στο χρόνο χαρτών και τεχνικών εmicroψυχωmicroένης κίνησης Οι Van Berkel και Bos στην πρότασή τους για το West Side της Ν Υόρκης microεταχειρίζονται την πόλη σαν microια τοπολογία από κυmicroαινόmicroενα δίκτυα αντί για ξεχωριστές αστικές ενότητες ή οικοδοmicroικά τετράγωνα Οι James Corner Enrique Norten και Ali Rahim28 χρησιmicroοποιούν τεχνικές ανάλυσης κίνησης κινούmicroενου σχεδίου ως γεννήτριες οι οποίες διαλύουν τους συmicroβατικούς κανόνες του γενικού σχεδιασmicroού Τα ψηφιακά διαγράmicromicroατα και οι τεχνικές των κινούmicroενων σχεδίων παρουσιάζονται ως ευκαιρία ώστε να συνδεθούν microε τη συνθετότητα και τις αστικές δυναmicroικές της πόλης

Οι microηχανικοί των υποδοmicroών και των εγκαταστάσεων προσοmicroοίωσαν ανέλυσαν και ρύθmicroισαν κυκλοφοριακά σχέδια microε τη βοήθεια ενός καλοφτιαγmicroένου λογισmicroικού προγράmicromicroατος δυναmicroικής κίνησης οmicroοιωmicroάτων Χρησιmicroοποιώντας συνδυασmicroούς προσωρινών ψηφιακών τεχνικών - το σχέδιο ενοποιεί αστικές και προαστικές υποδοmicroές αστικότητα και διάφορα προγράmicromicroατα microε το να ζητάει ανταπόκριση και επικαλύψεις microεταξύ των περιοχών που εmicroπλέκονται lsquolsquoΗ συνδυασmicroένη χρήση του αυτοmicroατοποιηmicroένου σχεδιασmicroού 26 ΄΄ O Greg Lynn αναζητά microια αρχιτεκτονική η οποία όπως και αυτές που επηρεάστηκαν από την αποδόmicroηση είναι ετερογενής αλλά είναι ακόmicroα εύπλαστη ρευστή και ευέλικτη Βλέπει έξω από την αρχιτεκτονική στις microαγειρικές τέχνες στον G Deleuze τον Rene Thom και σε άλλες πηγές microε σκοπό να αναπτύξει νέες αναδιπλούmicroενες και ευλύγιστες τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε αρχιτεκτονικές microορφές που είναι επίσης εύκαmicroπτες και ρευστές microε σεβασmicroό στις εξωτερικές τους συνθήκες΄΄ Στα δοκίmicroιά του όπως το ΄΄Form and Field΄΄ ( που αρχικά δόθηκε σαν διάλεξη στη Σεούλ ndash Κορέα 1995) ο Lynn επιχειρηmicroατολογεί ότι ΄΄ δεδοmicroένων των υλικών και microη υλικών δοmicroικών αλλαγών που συmicroβαίνουν σήmicroερα η αρχιτεκτονική πρέπει να γίνει πιο έmicroβια ndash πρέπει να κινηθεί Τα κλασικά microοντέλα της καθαρής της στατικής της ουσιαστικής και της αιώνιας microορφής και κατασκευής δεν είναι πια επαρκή ώστε να περιγράψουν τη σύγχρονη πόλη και τις δραστηριότητες που αυτή υποστηρίζει΄΄Michael Speacs The formal limits of the American Avant- Garde p 28 Greg Lynn Animate Form forthcoming from Princenton Architectural PressArchitectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

27 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000Editorial p 5

28 Ο Ali Rahim εξηγεί πως οι τεχνικές της ανάλυσης και της παραγωγής microέσα από τη δυναmicroική κίνηση εmicroψυχωmicroένων οmicroοιωmicroάτων microπορούν να αναπτυχθούν microε σκοπό να διαλύσουν τα αυστηρά όρια της πόλης[Ali Rahim City From the Definitive to the Unbounded p19Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000]

και των τεχνικών του κινούmicroενου σχεδίου επιτρέπει microια microέθοδο εργασίας η οποία ενοποιεί τα ζητούmicroενα για την κίνηση του χρήστη τον σχεδιασmicroό την κατασκευή και το δυναmicroικό των προγραmicromicroάτων που microπορούν να αναπτυχθούν σε συγκεκριmicroένα σηmicroεία ενός δικτύου ∆οmicroές σαν αυτές δεν είναι αντιληπτές ως αναπαραστάσεις οmicroογενών γραmicromicroικών συστηmicroάτων αλλά σαν πεδία διεργασιών ∆εν έχουν κλίmicroακα υπόκεινται σε ανάπτυξη επέκταση αναστροφή και άλλες συσπάσεις και παραποιήσειςrsquorsquo 29

Η αντίληψη του υλικού σαν διαδραστικό σύστηmicroα προσφέρθηκε από τους βιολόγους τους χηmicroικούς τους microοριακούς και τους microεγαλο-microοριακούς microηχανικούς όπως και στην περίπτωση των φυσικών επιστηmicroόνων στη συmicroβολή της επιστήmicroης των νέων υλικών Οι επικρατέστερες ανησυχίες αυτών των επιστηmicroών εmicroπεριέχουν τις ιδέες της αυτο-οργάνωσης της αυτο-συναρmicroολόγησης30 της περισυλλογής της αυτο-απόκρισης στη φύση - τέτοιες αρχές οργάνωσης microπορούν να προσοmicroοιωθούν για να δηmicroιουργήσουν υπερ-microοριακές δοmicroές ή lsquolsquoέξυπναrsquorsquo microη φυσικά υλικά συστήmicroατα Η προσοmicroοίωση και η σύνθεση των οργανικών συστηmicroάτων από microοριακούς χηmicroικούς και microηχανικούς έχει επιφέρει πρόοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες microεσουρανώντας στην πρόσφατη ανάπτυξη των lsquolsquoέξυπνωνrsquorsquo υλικών συστηmicroάτων Η ιδέα ενός σχεδίου οργάνωσης σχηmicroατισmicroού σχέσεων χαρακτηριστικών ενός ιδιαίτερου συστήmicroατος αποτελεί την κεντρική ιδέα στην ανάπτυξη της συστηmicroικής θεωρίας

Τα παραπάνω αντανακλούν την τετραδιάστατη λογική της σύναψης των λειτουργικών προγραmicromicroάτων τα οποία microετασχηmicroατίζονται σε lsquolsquoσενάριαrsquorsquo εξελισσόmicroενα στο χώρο και το χρόνο lsquolsquoΑναπτύσσονται σχεδιαστικές αρχές από microεταλλαγές microοντέλων υπολογιστών σε προσοmicroοιωmicroένα περιβάλλοντα που είναι εγκατεστηmicroένα microε τις τεχνικές στα διάφορα πεδία όπως την αεροναυτική το σχεδιασmicroό θαλαmicroηγών την αρχιτεκτονική το σχεδιασmicroό υφασmicroάτων τις Καλές τέχνες και τη microουσικήrsquorsquo 31 Στην αυτοσχεδιαστική microουσική του John Cage32 του Karl-Heinz Stockhausen του Sylvano Bussotti και του Γιάννη Ξενάκη οι οποίοι θεmicroελιωδώς microεταmicroόρφωσαν το παραδοσιακό σηmicroειογραφικό πεντάγραmicromicroο εmicroφανίζονται προωθηmicroένα λογισmicroικά κίνησης κινούmicroενων σχεδίων και εmicroψύχωσης αντικειmicroένων lsquolsquoΗ microετάθεση των σχηmicroάτων η εκτόπιση των χαρτογραφήσεων οι ρυθmicroίσεις των δικτύων και οι microικρές αποχρώσεις των δικτύων microεταξύ πολλών άλλων εργαλείων σε συνδυασmicroό microε τη δυνατότητα να δηmicroιουργηθεί κίνηση microε αλληλεξάρτηση όλων των ρυθmicroίσεων των microεταβλητών επιτρέπουν τη γέννηση ενός σχεδόν ατελείωτου αριθmicroού ιδιαίτερων διαφορικών σηmicroειογραφικών συστηmicroάτωνrsquorsquo 33 Εκφρασmicroένες στον πραγmicroατικό χώρο αυτές οι προσπάθειες υλοποιούν συνέχειες και επεκτάσεις του ψηφιακού κόσmicroου προς το φυσικό χώρο και αναπτύσσονται από τις επιστήmicroες της αεροδιαστηmicroικής της νανοροmicroποτικής και των ευφυών συστηmicroάτων της microοριακής βιολογίας και άλλων34 29 Ben Van Berkel amp Caroline Bos Deep Planning West Side New York p46 30 ΄΄Η φύση χρησιmicroοποιεί τα φαινόmicroενα της αυτο-συναρmicroολόγησης και αυτοοργάνωσης για να κατασκευάσει microεγάλες δοmicroές και εκτεταmicroένες microοριακές σειρές οι οποίες δεν έχουν microόνο microορφή αλλά και λειτουργία Η συνθετική χηmicroεία είναι τώρα έτοιmicroη να υιοθετήσει αυτές τις αρχές και να της χρησιmicroοποιήσει στην προστασία οmicroάδων αντιδραστηρίων καταλυτών για τη σύνθεση φυσικών προϊόντων και άλλων αναλογικών τους΄΄ Gillian Hunt architecture in the lsquocybernetic agersquo p 54-55 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec rsquo98

31 ΄΄Οι τεχνικές που χρησιmicroοποιούνται σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία εmicroπλέκουν τους ΄΄γενετικούς αλγόριθmicroους΄΄ οι οποίοι αξιώνουν σε κλειδιά παραmicroέτρους από το σχεδιασmicroό της ιδέας στην κωδικοποίηση και στο ΄΄κωδικό αλφάβητο΄΄ το οποίο είναι ανάλογο στο κωδικό αλφάβητο της ζωής που είναι κωδικοποιηmicroένη στο DNA Αυτό αντιmicroετωπίζεται σαν το ανάλογο της φυσικής επιλογής΄΄J Frazer amp M Rastogi The new canvas p 9 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 98

32 Goumldel Escher Bach 1999 Douglas R Hofstadter Bach us Cage again p174 New Media in Late 20th ndashCentury Art Michael RushThames amp Hudson world of art p24

33 Ιάννης Ξενάκης Κείmicroενα περί microουσικής και αρχιτεκτονικής microτφΤ Πλυτά εκδόσεις Ψυχογιός Oliver Lang Why Difference Matters Differential Notational Systems p17 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000

34 ΄΄hellipΗ σύγκληση της βιο- αρχιτεκτονικής βασίζεται στη microοριακή τεχνολογία και στη νανο- microηχανική συmicromicroαχικές στις τεχνητές συναισθήσεις και στον ανθρώπινο υπερ- φλοιό΄΄ Roy Ascott Technoetic structures p 32 Architectural design Architects in cyberspace

Αυτά τα λογισmicroικά αντιπροσωπεύουν microια ενδιαφέρουσα εναλλακτική για τη θεωρία της υπερεπιφάνειας όπου ριζοσπαστικές microορφές και εικόνες γεννιούνται από υψηλής τεχνολογίας υπολογιστές οι οποίοι microεταφράζουν αλγοριθmicroικά δεδοmicroένα σε σύνθετους σχηmicroατισmicroούς κάτι που εmicroφανίζεται και στο έργο του Marcos Novac35 Ο Brian Massumi στη θεωρία του για τις υπερεπιφάνειες θεωρεί ότι η διαδικασία του σχεδιασmicroού ενός κτιρίου συγκριτικά microε την καθαρή αρχιτεκτονική διαδικασία παραγωγής ενός κατασκευάσmicroατος όταν γίνεται microε τη χρήση κινουmicroένων ndash εmicroψυχωmicroένων σχεδίων οδηγεί τελικά σε ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα που ανταποκρίνεται ισότιmicroα microε το ίδιο το κτίριο36

Το κινούmicroενο σχέδιο microετατρέπεται microε τη ζωηρή περιγραφή φωτοσκιάσεων και υφών (rendering) σε κινούmicroενη εικόνα Η ευρεία εφαρmicroογή του διαδικτύου και η επίδραση της εικονικής πραγmicroατικότητας - (VRML) lsquolsquoεπενδύουνrsquorsquo microε κινούmicroενες εικόνες τον πραγmicroατικό κόσmicroο και παράγουν νέα τοπία37 Αυτοί οι κόσmicroοι βιώνονται και αφοmicroοιώνονται από τους χρήστες σαν συνεχείς ρευστοί επεκτεινόmicroενοι αέναα χώροι ή σα νοmicroαδικά microεταφερόmicroενοι τόποι ή σαν κοινόβιοι χώροι αλληλεπίδρασης και συγκατοίκησης

Ο Paul Virilio στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΗ πληροφορική βόmicroβαrsquorsquo φοβάται ότι lsquolsquo() θα παραχωρήσουmicroε τη διαχείριση της ζωής στις άψυχες αλλά υπερταχείες microηχανές που microπορούν να πραγmicroατώσουν το αποκορύφωmicroα της τεχνικής προόδου την αυτόmicroατη (εικονική) δηmicroοκρατίαrsquorsquo lsquolsquoο υπολογιστής δεν είναι πια microόνο microια συmicroβουλευτική microηχανή πληροφορίας αλλά microια αυτόmicroατη microηχανή όρασης που εργάζεται microέσα στο χώρο microιας εξ ολοκλήρου εικονοποιηmicroένης γεωγραφικής πραγmicroατικότηταςrsquorsquoΟ εξανθρωπισmicroός των microηχανών αποτελεί το νέο ρεαλισmicroό για τον J Baudrillard όπως η γενετική microηχανή του Τινγκελί38

ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 9

35 ΄΄ Από τη στιγmicroή που θα κατασκευαστεί το microοντέλο microια επαναληπτική εξελισσόmicroενη διαδικασία τοποθετεί microια σειρά από τιmicroές που ταιριάζουν σε κενά microεταβλητών και αυτό δηmicroιουργεί στιγmicroιαία ένα σχέδιο Αυτές οι τιmicroές αντλούνται από τις περιστάσεις του πραγmicroατικού κόσmicroου από δεδοmicroένα και από διεργασίες του εικονικού χώρου ή από microια σειρά τεχνικών που συλλαmicroβάνουν το πραγmicroατικό και τον αναmicroεταδίδουν σε εικονικό - για παράδειγmicroα συλλήψεις κινήσεων Αφού ο χρόνος είναι ένα χαρακτηριστικό του microοντέλου αυτό τροφοδοτείται microε χρονικά βασισmicroένα δεδοmicroένα και η microορφή του αποκτά εmicroψυχωmicroένη δυναmicroική κίνηση και η αρχιτεκτονική ρευστότητα΄΄ Marcos Novac Transarchitectures and Hypersurfaces p 89 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

36΄΄Το κτίριο είναι το αποτέλεσmicroα της αρχιτεκτονικής διαδικασίας αλλά από τη στιγmicroή που είναι και το αποτέλεσmicroα εmicroψυχωmicroένου σχεδίου σε όλη τη διαδικασία είναι ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα΄΄Brian Massumi Hypersurface theory p 16Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

37 Paul Virilio La bombe informatique 1996-1998 Πωλ Βιρίλιο Η πληροφορική βόmicroβα microετάφρ Β Τοmicroανάς έκδοση Νησίδες Σκόπελος 2000 σελ117

38 Jean Baudrillard La Transparence du Mal edition Galilee 1990 Ζαν Μπωντριγιάρ Η διαφάνεια του κακού - ∆οκίmicroιο πάνω στα ακραία φαινόmicroενα microετάφρ Ζ Σαρίκας έκδοση Εξάντας Αθήνα 1996 σελ59 σελ64

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
• ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ
• ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ

ανάγκη για την απεικόνιση microιας δυναmicroικής κίνησης ή microεταβολών στο χρόνο στις όψεις και τα κελύφη των κτιρίων

Η στατική αντίληψη για τη δοmicroή των κτιρίων στο πραγmicroατικό τους περιβάλλον σήmicroερα microετασκευάζεται σε ροική περνώντας από την οπτική των lsquolsquoαποδοmicroιστώνrsquorsquo αρχιτεκτόνων του rsquo80 - microε τη λιγότερο lsquolsquoφαινοmicroενολογική ndash οπτικήrsquorsquo αλλά πρακτικά lsquolsquoσχετικήrsquorsquo κίνηση των κτιρίων τους O Greg -Lynn προτείνει να απευθυνθούmicroε στις ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές συνθήκες της αστικής ζωής του τέλους του 20ου αιώνα αναζητώντας αρχιτεκτονικές microορφές οι οποίες να είναι περισσότερο ρευστές και συmicroπλεγmicroατικές lsquolsquoΕπικρίνει την ανικανότητα της αποδόmicroησης να παράξει νέες σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε microια αρχιτεκτονική η οποία είναι παράλληλα εσωτερικά συνεκτική και ανοικτή στις εξωγενείς συνθήκεςrsquorsquo Αντίθετα υποστηρίζει26 ότι η αποδόmicroηση microας δίνει microόνο αρχιτεκτονήmicroατα που είναι microη συνεκτικά και η σχέση τους microε το περιβάλλον τους ή τον εξωτερικό χώρο είναι συγκρουόmicroενη και αντιφατική Η αποδόmicroηση επιτρέπει microόνο στατικά κολάζ των υπαρχόντων ή αρχιτεκτονικές microορφές ενός καταλόγου microε τα υπάρχοντα περιβάλλοντα Έχει αναπτύξει πιο ρευστές και προσωρινά βασισmicroένες σχεδιαστικές τεχνικές συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των εντυπωσιακών microοντέλων του συνθετικής κίνησης οι οποίες επιτράπηκαν από συγκεκριmicroένο λογισmicroικό αναζητώντας να παράγει κινούmicroενες microορφές που microοιάζουν έmicroβιες

Ο Greg Lynn αναζητά τις σχεδιαστικές τεχνικές οι οποίες βασίζονται στην κίνηση και πιστεύει ότι η χρήση των κινούmicroενων εικόνων στο βίντεο για τη σύλληψη του αστικού περιβάλλοντος ως κινούmicroενου microας επιτρέπει να κατανοήσουmicroε τη σχέση microεταξύ της αρχιτεκτονικής και της αστικότητας microε ένα νέο τρόπο O Ocean North27 περιγράφει συστήmicroατα καναλιών και την ανάπτυξη διαγραmicromicroάτων που βασίζονται στο χρόνο χαρτών και τεχνικών εmicroψυχωmicroένης κίνησης Οι Van Berkel και Bos στην πρότασή τους για το West Side της Ν Υόρκης microεταχειρίζονται την πόλη σαν microια τοπολογία από κυmicroαινόmicroενα δίκτυα αντί για ξεχωριστές αστικές ενότητες ή οικοδοmicroικά τετράγωνα Οι James Corner Enrique Norten και Ali Rahim28 χρησιmicroοποιούν τεχνικές ανάλυσης κίνησης κινούmicroενου σχεδίου ως γεννήτριες οι οποίες διαλύουν τους συmicroβατικούς κανόνες του γενικού σχεδιασmicroού Τα ψηφιακά διαγράmicromicroατα και οι τεχνικές των κινούmicroενων σχεδίων παρουσιάζονται ως ευκαιρία ώστε να συνδεθούν microε τη συνθετότητα και τις αστικές δυναmicroικές της πόλης

Οι microηχανικοί των υποδοmicroών και των εγκαταστάσεων προσοmicroοίωσαν ανέλυσαν και ρύθmicroισαν κυκλοφοριακά σχέδια microε τη βοήθεια ενός καλοφτιαγmicroένου λογισmicroικού προγράmicromicroατος δυναmicroικής κίνησης οmicroοιωmicroάτων Χρησιmicroοποιώντας συνδυασmicroούς προσωρινών ψηφιακών τεχνικών - το σχέδιο ενοποιεί αστικές και προαστικές υποδοmicroές αστικότητα και διάφορα προγράmicromicroατα microε το να ζητάει ανταπόκριση και επικαλύψεις microεταξύ των περιοχών που εmicroπλέκονται lsquolsquoΗ συνδυασmicroένη χρήση του αυτοmicroατοποιηmicroένου σχεδιασmicroού 26 ΄΄ O Greg Lynn αναζητά microια αρχιτεκτονική η οποία όπως και αυτές που επηρεάστηκαν από την αποδόmicroηση είναι ετερογενής αλλά είναι ακόmicroα εύπλαστη ρευστή και ευέλικτη Βλέπει έξω από την αρχιτεκτονική στις microαγειρικές τέχνες στον G Deleuze τον Rene Thom και σε άλλες πηγές microε σκοπό να αναπτύξει νέες αναδιπλούmicroενες και ευλύγιστες τεχνικές οι οποίες θα microπορούσαν να καταλήξουν σε αρχιτεκτονικές microορφές που είναι επίσης εύκαmicroπτες και ρευστές microε σεβασmicroό στις εξωτερικές τους συνθήκες΄΄ Στα δοκίmicroιά του όπως το ΄΄Form and Field΄΄ ( που αρχικά δόθηκε σαν διάλεξη στη Σεούλ ndash Κορέα 1995) ο Lynn επιχειρηmicroατολογεί ότι ΄΄ δεδοmicroένων των υλικών και microη υλικών δοmicroικών αλλαγών που συmicroβαίνουν σήmicroερα η αρχιτεκτονική πρέπει να γίνει πιο έmicroβια ndash πρέπει να κινηθεί Τα κλασικά microοντέλα της καθαρής της στατικής της ουσιαστικής και της αιώνιας microορφής και κατασκευής δεν είναι πια επαρκή ώστε να περιγράψουν τη σύγχρονη πόλη και τις δραστηριότητες που αυτή υποστηρίζει΄΄Michael Speacs The formal limits of the American Avant- Garde p 28 Greg Lynn Animate Form forthcoming from Princenton Architectural PressArchitectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

27 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000Editorial p 5

28 Ο Ali Rahim εξηγεί πως οι τεχνικές της ανάλυσης και της παραγωγής microέσα από τη δυναmicroική κίνηση εmicroψυχωmicroένων οmicroοιωmicroάτων microπορούν να αναπτυχθούν microε σκοπό να διαλύσουν τα αυστηρά όρια της πόλης[Ali Rahim City From the Definitive to the Unbounded p19Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000]

και των τεχνικών του κινούmicroενου σχεδίου επιτρέπει microια microέθοδο εργασίας η οποία ενοποιεί τα ζητούmicroενα για την κίνηση του χρήστη τον σχεδιασmicroό την κατασκευή και το δυναmicroικό των προγραmicromicroάτων που microπορούν να αναπτυχθούν σε συγκεκριmicroένα σηmicroεία ενός δικτύου ∆οmicroές σαν αυτές δεν είναι αντιληπτές ως αναπαραστάσεις οmicroογενών γραmicromicroικών συστηmicroάτων αλλά σαν πεδία διεργασιών ∆εν έχουν κλίmicroακα υπόκεινται σε ανάπτυξη επέκταση αναστροφή και άλλες συσπάσεις και παραποιήσειςrsquorsquo 29

Η αντίληψη του υλικού σαν διαδραστικό σύστηmicroα προσφέρθηκε από τους βιολόγους τους χηmicroικούς τους microοριακούς και τους microεγαλο-microοριακούς microηχανικούς όπως και στην περίπτωση των φυσικών επιστηmicroόνων στη συmicroβολή της επιστήmicroης των νέων υλικών Οι επικρατέστερες ανησυχίες αυτών των επιστηmicroών εmicroπεριέχουν τις ιδέες της αυτο-οργάνωσης της αυτο-συναρmicroολόγησης30 της περισυλλογής της αυτο-απόκρισης στη φύση - τέτοιες αρχές οργάνωσης microπορούν να προσοmicroοιωθούν για να δηmicroιουργήσουν υπερ-microοριακές δοmicroές ή lsquolsquoέξυπναrsquorsquo microη φυσικά υλικά συστήmicroατα Η προσοmicroοίωση και η σύνθεση των οργανικών συστηmicroάτων από microοριακούς χηmicroικούς και microηχανικούς έχει επιφέρει πρόοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες microεσουρανώντας στην πρόσφατη ανάπτυξη των lsquolsquoέξυπνωνrsquorsquo υλικών συστηmicroάτων Η ιδέα ενός σχεδίου οργάνωσης σχηmicroατισmicroού σχέσεων χαρακτηριστικών ενός ιδιαίτερου συστήmicroατος αποτελεί την κεντρική ιδέα στην ανάπτυξη της συστηmicroικής θεωρίας

Τα παραπάνω αντανακλούν την τετραδιάστατη λογική της σύναψης των λειτουργικών προγραmicromicroάτων τα οποία microετασχηmicroατίζονται σε lsquolsquoσενάριαrsquorsquo εξελισσόmicroενα στο χώρο και το χρόνο lsquolsquoΑναπτύσσονται σχεδιαστικές αρχές από microεταλλαγές microοντέλων υπολογιστών σε προσοmicroοιωmicroένα περιβάλλοντα που είναι εγκατεστηmicroένα microε τις τεχνικές στα διάφορα πεδία όπως την αεροναυτική το σχεδιασmicroό θαλαmicroηγών την αρχιτεκτονική το σχεδιασmicroό υφασmicroάτων τις Καλές τέχνες και τη microουσικήrsquorsquo 31 Στην αυτοσχεδιαστική microουσική του John Cage32 του Karl-Heinz Stockhausen του Sylvano Bussotti και του Γιάννη Ξενάκη οι οποίοι θεmicroελιωδώς microεταmicroόρφωσαν το παραδοσιακό σηmicroειογραφικό πεντάγραmicromicroο εmicroφανίζονται προωθηmicroένα λογισmicroικά κίνησης κινούmicroενων σχεδίων και εmicroψύχωσης αντικειmicroένων lsquolsquoΗ microετάθεση των σχηmicroάτων η εκτόπιση των χαρτογραφήσεων οι ρυθmicroίσεις των δικτύων και οι microικρές αποχρώσεις των δικτύων microεταξύ πολλών άλλων εργαλείων σε συνδυασmicroό microε τη δυνατότητα να δηmicroιουργηθεί κίνηση microε αλληλεξάρτηση όλων των ρυθmicroίσεων των microεταβλητών επιτρέπουν τη γέννηση ενός σχεδόν ατελείωτου αριθmicroού ιδιαίτερων διαφορικών σηmicroειογραφικών συστηmicroάτωνrsquorsquo 33 Εκφρασmicroένες στον πραγmicroατικό χώρο αυτές οι προσπάθειες υλοποιούν συνέχειες και επεκτάσεις του ψηφιακού κόσmicroου προς το φυσικό χώρο και αναπτύσσονται από τις επιστήmicroες της αεροδιαστηmicroικής της νανοροmicroποτικής και των ευφυών συστηmicroάτων της microοριακής βιολογίας και άλλων34 29 Ben Van Berkel amp Caroline Bos Deep Planning West Side New York p46 30 ΄΄Η φύση χρησιmicroοποιεί τα φαινόmicroενα της αυτο-συναρmicroολόγησης και αυτοοργάνωσης για να κατασκευάσει microεγάλες δοmicroές και εκτεταmicroένες microοριακές σειρές οι οποίες δεν έχουν microόνο microορφή αλλά και λειτουργία Η συνθετική χηmicroεία είναι τώρα έτοιmicroη να υιοθετήσει αυτές τις αρχές και να της χρησιmicroοποιήσει στην προστασία οmicroάδων αντιδραστηρίων καταλυτών για τη σύνθεση φυσικών προϊόντων και άλλων αναλογικών τους΄΄ Gillian Hunt architecture in the lsquocybernetic agersquo p 54-55 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec rsquo98

31 ΄΄Οι τεχνικές που χρησιmicroοποιούνται σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία εmicroπλέκουν τους ΄΄γενετικούς αλγόριθmicroους΄΄ οι οποίοι αξιώνουν σε κλειδιά παραmicroέτρους από το σχεδιασmicroό της ιδέας στην κωδικοποίηση και στο ΄΄κωδικό αλφάβητο΄΄ το οποίο είναι ανάλογο στο κωδικό αλφάβητο της ζωής που είναι κωδικοποιηmicroένη στο DNA Αυτό αντιmicroετωπίζεται σαν το ανάλογο της φυσικής επιλογής΄΄J Frazer amp M Rastogi The new canvas p 9 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 98

32 Goumldel Escher Bach 1999 Douglas R Hofstadter Bach us Cage again p174 New Media in Late 20th ndashCentury Art Michael RushThames amp Hudson world of art p24

33 Ιάννης Ξενάκης Κείmicroενα περί microουσικής και αρχιτεκτονικής microτφΤ Πλυτά εκδόσεις Ψυχογιός Oliver Lang Why Difference Matters Differential Notational Systems p17 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000

34 ΄΄hellipΗ σύγκληση της βιο- αρχιτεκτονικής βασίζεται στη microοριακή τεχνολογία και στη νανο- microηχανική συmicromicroαχικές στις τεχνητές συναισθήσεις και στον ανθρώπινο υπερ- φλοιό΄΄ Roy Ascott Technoetic structures p 32 Architectural design Architects in cyberspace

Αυτά τα λογισmicroικά αντιπροσωπεύουν microια ενδιαφέρουσα εναλλακτική για τη θεωρία της υπερεπιφάνειας όπου ριζοσπαστικές microορφές και εικόνες γεννιούνται από υψηλής τεχνολογίας υπολογιστές οι οποίοι microεταφράζουν αλγοριθmicroικά δεδοmicroένα σε σύνθετους σχηmicroατισmicroούς κάτι που εmicroφανίζεται και στο έργο του Marcos Novac35 Ο Brian Massumi στη θεωρία του για τις υπερεπιφάνειες θεωρεί ότι η διαδικασία του σχεδιασmicroού ενός κτιρίου συγκριτικά microε την καθαρή αρχιτεκτονική διαδικασία παραγωγής ενός κατασκευάσmicroατος όταν γίνεται microε τη χρήση κινουmicroένων ndash εmicroψυχωmicroένων σχεδίων οδηγεί τελικά σε ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα που ανταποκρίνεται ισότιmicroα microε το ίδιο το κτίριο36

Το κινούmicroενο σχέδιο microετατρέπεται microε τη ζωηρή περιγραφή φωτοσκιάσεων και υφών (rendering) σε κινούmicroενη εικόνα Η ευρεία εφαρmicroογή του διαδικτύου και η επίδραση της εικονικής πραγmicroατικότητας - (VRML) lsquolsquoεπενδύουνrsquorsquo microε κινούmicroενες εικόνες τον πραγmicroατικό κόσmicroο και παράγουν νέα τοπία37 Αυτοί οι κόσmicroοι βιώνονται και αφοmicroοιώνονται από τους χρήστες σαν συνεχείς ρευστοί επεκτεινόmicroενοι αέναα χώροι ή σα νοmicroαδικά microεταφερόmicroενοι τόποι ή σαν κοινόβιοι χώροι αλληλεπίδρασης και συγκατοίκησης

Ο Paul Virilio στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΗ πληροφορική βόmicroβαrsquorsquo φοβάται ότι lsquolsquo() θα παραχωρήσουmicroε τη διαχείριση της ζωής στις άψυχες αλλά υπερταχείες microηχανές που microπορούν να πραγmicroατώσουν το αποκορύφωmicroα της τεχνικής προόδου την αυτόmicroατη (εικονική) δηmicroοκρατίαrsquorsquo lsquolsquoο υπολογιστής δεν είναι πια microόνο microια συmicroβουλευτική microηχανή πληροφορίας αλλά microια αυτόmicroατη microηχανή όρασης που εργάζεται microέσα στο χώρο microιας εξ ολοκλήρου εικονοποιηmicroένης γεωγραφικής πραγmicroατικότηταςrsquorsquoΟ εξανθρωπισmicroός των microηχανών αποτελεί το νέο ρεαλισmicroό για τον J Baudrillard όπως η γενετική microηχανή του Τινγκελί38

ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 9

35 ΄΄ Από τη στιγmicroή που θα κατασκευαστεί το microοντέλο microια επαναληπτική εξελισσόmicroενη διαδικασία τοποθετεί microια σειρά από τιmicroές που ταιριάζουν σε κενά microεταβλητών και αυτό δηmicroιουργεί στιγmicroιαία ένα σχέδιο Αυτές οι τιmicroές αντλούνται από τις περιστάσεις του πραγmicroατικού κόσmicroου από δεδοmicroένα και από διεργασίες του εικονικού χώρου ή από microια σειρά τεχνικών που συλλαmicroβάνουν το πραγmicroατικό και τον αναmicroεταδίδουν σε εικονικό - για παράδειγmicroα συλλήψεις κινήσεων Αφού ο χρόνος είναι ένα χαρακτηριστικό του microοντέλου αυτό τροφοδοτείται microε χρονικά βασισmicroένα δεδοmicroένα και η microορφή του αποκτά εmicroψυχωmicroένη δυναmicroική κίνηση και η αρχιτεκτονική ρευστότητα΄΄ Marcos Novac Transarchitectures and Hypersurfaces p 89 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

36΄΄Το κτίριο είναι το αποτέλεσmicroα της αρχιτεκτονικής διαδικασίας αλλά από τη στιγmicroή που είναι και το αποτέλεσmicroα εmicroψυχωmicroένου σχεδίου σε όλη τη διαδικασία είναι ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα΄΄Brian Massumi Hypersurface theory p 16Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

37 Paul Virilio La bombe informatique 1996-1998 Πωλ Βιρίλιο Η πληροφορική βόmicroβα microετάφρ Β Τοmicroανάς έκδοση Νησίδες Σκόπελος 2000 σελ117

38 Jean Baudrillard La Transparence du Mal edition Galilee 1990 Ζαν Μπωντριγιάρ Η διαφάνεια του κακού - ∆οκίmicroιο πάνω στα ακραία φαινόmicroενα microετάφρ Ζ Σαρίκας έκδοση Εξάντας Αθήνα 1996 σελ59 σελ64

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
• ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ
• ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ

και των τεχνικών του κινούmicroενου σχεδίου επιτρέπει microια microέθοδο εργασίας η οποία ενοποιεί τα ζητούmicroενα για την κίνηση του χρήστη τον σχεδιασmicroό την κατασκευή και το δυναmicroικό των προγραmicromicroάτων που microπορούν να αναπτυχθούν σε συγκεκριmicroένα σηmicroεία ενός δικτύου ∆οmicroές σαν αυτές δεν είναι αντιληπτές ως αναπαραστάσεις οmicroογενών γραmicromicroικών συστηmicroάτων αλλά σαν πεδία διεργασιών ∆εν έχουν κλίmicroακα υπόκεινται σε ανάπτυξη επέκταση αναστροφή και άλλες συσπάσεις και παραποιήσειςrsquorsquo 29

Η αντίληψη του υλικού σαν διαδραστικό σύστηmicroα προσφέρθηκε από τους βιολόγους τους χηmicroικούς τους microοριακούς και τους microεγαλο-microοριακούς microηχανικούς όπως και στην περίπτωση των φυσικών επιστηmicroόνων στη συmicroβολή της επιστήmicroης των νέων υλικών Οι επικρατέστερες ανησυχίες αυτών των επιστηmicroών εmicroπεριέχουν τις ιδέες της αυτο-οργάνωσης της αυτο-συναρmicroολόγησης30 της περισυλλογής της αυτο-απόκρισης στη φύση - τέτοιες αρχές οργάνωσης microπορούν να προσοmicroοιωθούν για να δηmicroιουργήσουν υπερ-microοριακές δοmicroές ή lsquolsquoέξυπναrsquorsquo microη φυσικά υλικά συστήmicroατα Η προσοmicroοίωση και η σύνθεση των οργανικών συστηmicroάτων από microοριακούς χηmicroικούς και microηχανικούς έχει επιφέρει πρόοδο τις τελευταίες δύο δεκαετίες microεσουρανώντας στην πρόσφατη ανάπτυξη των lsquolsquoέξυπνωνrsquorsquo υλικών συστηmicroάτων Η ιδέα ενός σχεδίου οργάνωσης σχηmicroατισmicroού σχέσεων χαρακτηριστικών ενός ιδιαίτερου συστήmicroατος αποτελεί την κεντρική ιδέα στην ανάπτυξη της συστηmicroικής θεωρίας

Τα παραπάνω αντανακλούν την τετραδιάστατη λογική της σύναψης των λειτουργικών προγραmicromicroάτων τα οποία microετασχηmicroατίζονται σε lsquolsquoσενάριαrsquorsquo εξελισσόmicroενα στο χώρο και το χρόνο lsquolsquoΑναπτύσσονται σχεδιαστικές αρχές από microεταλλαγές microοντέλων υπολογιστών σε προσοmicroοιωmicroένα περιβάλλοντα που είναι εγκατεστηmicroένα microε τις τεχνικές στα διάφορα πεδία όπως την αεροναυτική το σχεδιασmicroό θαλαmicroηγών την αρχιτεκτονική το σχεδιασmicroό υφασmicroάτων τις Καλές τέχνες και τη microουσικήrsquorsquo 31 Στην αυτοσχεδιαστική microουσική του John Cage32 του Karl-Heinz Stockhausen του Sylvano Bussotti και του Γιάννη Ξενάκη οι οποίοι θεmicroελιωδώς microεταmicroόρφωσαν το παραδοσιακό σηmicroειογραφικό πεντάγραmicromicroο εmicroφανίζονται προωθηmicroένα λογισmicroικά κίνησης κινούmicroενων σχεδίων και εmicroψύχωσης αντικειmicroένων lsquolsquoΗ microετάθεση των σχηmicroάτων η εκτόπιση των χαρτογραφήσεων οι ρυθmicroίσεις των δικτύων και οι microικρές αποχρώσεις των δικτύων microεταξύ πολλών άλλων εργαλείων σε συνδυασmicroό microε τη δυνατότητα να δηmicroιουργηθεί κίνηση microε αλληλεξάρτηση όλων των ρυθmicroίσεων των microεταβλητών επιτρέπουν τη γέννηση ενός σχεδόν ατελείωτου αριθmicroού ιδιαίτερων διαφορικών σηmicroειογραφικών συστηmicroάτωνrsquorsquo 33 Εκφρασmicroένες στον πραγmicroατικό χώρο αυτές οι προσπάθειες υλοποιούν συνέχειες και επεκτάσεις του ψηφιακού κόσmicroου προς το φυσικό χώρο και αναπτύσσονται από τις επιστήmicroες της αεροδιαστηmicroικής της νανοροmicroποτικής και των ευφυών συστηmicroάτων της microοριακής βιολογίας και άλλων34 29 Ben Van Berkel amp Caroline Bos Deep Planning West Side New York p46 30 ΄΄Η φύση χρησιmicroοποιεί τα φαινόmicroενα της αυτο-συναρmicroολόγησης και αυτοοργάνωσης για να κατασκευάσει microεγάλες δοmicroές και εκτεταmicroένες microοριακές σειρές οι οποίες δεν έχουν microόνο microορφή αλλά και λειτουργία Η συνθετική χηmicroεία είναι τώρα έτοιmicroη να υιοθετήσει αυτές τις αρχές και να της χρησιmicroοποιήσει στην προστασία οmicroάδων αντιδραστηρίων καταλυτών για τη σύνθεση φυσικών προϊόντων και άλλων αναλογικών τους΄΄ Gillian Hunt architecture in the lsquocybernetic agersquo p 54-55 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec rsquo98

31 ΄΄Οι τεχνικές που χρησιmicroοποιούνται σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία εmicroπλέκουν τους ΄΄γενετικούς αλγόριθmicroους΄΄ οι οποίοι αξιώνουν σε κλειδιά παραmicroέτρους από το σχεδιασmicroό της ιδέας στην κωδικοποίηση και στο ΄΄κωδικό αλφάβητο΄΄ το οποίο είναι ανάλογο στο κωδικό αλφάβητο της ζωής που είναι κωδικοποιηmicroένη στο DNA Αυτό αντιmicroετωπίζεται σαν το ανάλογο της φυσικής επιλογής΄΄J Frazer amp M Rastogi The new canvas p 9 Architectural design Architects in cyberspace ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 98

32 Goumldel Escher Bach 1999 Douglas R Hofstadter Bach us Cage again p174 New Media in Late 20th ndashCentury Art Michael RushThames amp Hudson world of art p24

33 Ιάννης Ξενάκης Κείmicroενα περί microουσικής και αρχιτεκτονικής microτφΤ Πλυτά εκδόσεις Ψυχογιός Oliver Lang Why Difference Matters Differential Notational Systems p17 Architectural design Contemporary Processes in Architecture vol70no3June 2000

34 ΄΄hellipΗ σύγκληση της βιο- αρχιτεκτονικής βασίζεται στη microοριακή τεχνολογία και στη νανο- microηχανική συmicromicroαχικές στις τεχνητές συναισθήσεις και στον ανθρώπινο υπερ- φλοιό΄΄ Roy Ascott Technoetic structures p 32 Architectural design Architects in cyberspace

Αυτά τα λογισmicroικά αντιπροσωπεύουν microια ενδιαφέρουσα εναλλακτική για τη θεωρία της υπερεπιφάνειας όπου ριζοσπαστικές microορφές και εικόνες γεννιούνται από υψηλής τεχνολογίας υπολογιστές οι οποίοι microεταφράζουν αλγοριθmicroικά δεδοmicroένα σε σύνθετους σχηmicroατισmicroούς κάτι που εmicroφανίζεται και στο έργο του Marcos Novac35 Ο Brian Massumi στη θεωρία του για τις υπερεπιφάνειες θεωρεί ότι η διαδικασία του σχεδιασmicroού ενός κτιρίου συγκριτικά microε την καθαρή αρχιτεκτονική διαδικασία παραγωγής ενός κατασκευάσmicroατος όταν γίνεται microε τη χρήση κινουmicroένων ndash εmicroψυχωmicroένων σχεδίων οδηγεί τελικά σε ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα που ανταποκρίνεται ισότιmicroα microε το ίδιο το κτίριο36

Το κινούmicroενο σχέδιο microετατρέπεται microε τη ζωηρή περιγραφή φωτοσκιάσεων και υφών (rendering) σε κινούmicroενη εικόνα Η ευρεία εφαρmicroογή του διαδικτύου και η επίδραση της εικονικής πραγmicroατικότητας - (VRML) lsquolsquoεπενδύουνrsquorsquo microε κινούmicroενες εικόνες τον πραγmicroατικό κόσmicroο και παράγουν νέα τοπία37 Αυτοί οι κόσmicroοι βιώνονται και αφοmicroοιώνονται από τους χρήστες σαν συνεχείς ρευστοί επεκτεινόmicroενοι αέναα χώροι ή σα νοmicroαδικά microεταφερόmicroενοι τόποι ή σαν κοινόβιοι χώροι αλληλεπίδρασης και συγκατοίκησης

Ο Paul Virilio στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΗ πληροφορική βόmicroβαrsquorsquo φοβάται ότι lsquolsquo() θα παραχωρήσουmicroε τη διαχείριση της ζωής στις άψυχες αλλά υπερταχείες microηχανές που microπορούν να πραγmicroατώσουν το αποκορύφωmicroα της τεχνικής προόδου την αυτόmicroατη (εικονική) δηmicroοκρατίαrsquorsquo lsquolsquoο υπολογιστής δεν είναι πια microόνο microια συmicroβουλευτική microηχανή πληροφορίας αλλά microια αυτόmicroατη microηχανή όρασης που εργάζεται microέσα στο χώρο microιας εξ ολοκλήρου εικονοποιηmicroένης γεωγραφικής πραγmicroατικότηταςrsquorsquoΟ εξανθρωπισmicroός των microηχανών αποτελεί το νέο ρεαλισmicroό για τον J Baudrillard όπως η γενετική microηχανή του Τινγκελί38

ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 9

35 ΄΄ Από τη στιγmicroή που θα κατασκευαστεί το microοντέλο microια επαναληπτική εξελισσόmicroενη διαδικασία τοποθετεί microια σειρά από τιmicroές που ταιριάζουν σε κενά microεταβλητών και αυτό δηmicroιουργεί στιγmicroιαία ένα σχέδιο Αυτές οι τιmicroές αντλούνται από τις περιστάσεις του πραγmicroατικού κόσmicroου από δεδοmicroένα και από διεργασίες του εικονικού χώρου ή από microια σειρά τεχνικών που συλλαmicroβάνουν το πραγmicroατικό και τον αναmicroεταδίδουν σε εικονικό - για παράδειγmicroα συλλήψεις κινήσεων Αφού ο χρόνος είναι ένα χαρακτηριστικό του microοντέλου αυτό τροφοδοτείται microε χρονικά βασισmicroένα δεδοmicroένα και η microορφή του αποκτά εmicroψυχωmicroένη δυναmicroική κίνηση και η αρχιτεκτονική ρευστότητα΄΄ Marcos Novac Transarchitectures and Hypersurfaces p 89 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

36΄΄Το κτίριο είναι το αποτέλεσmicroα της αρχιτεκτονικής διαδικασίας αλλά από τη στιγmicroή που είναι και το αποτέλεσmicroα εmicroψυχωmicroένου σχεδίου σε όλη τη διαδικασία είναι ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα΄΄Brian Massumi Hypersurface theory p 16Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

37 Paul Virilio La bombe informatique 1996-1998 Πωλ Βιρίλιο Η πληροφορική βόmicroβα microετάφρ Β Τοmicroανάς έκδοση Νησίδες Σκόπελος 2000 σελ117

38 Jean Baudrillard La Transparence du Mal edition Galilee 1990 Ζαν Μπωντριγιάρ Η διαφάνεια του κακού - ∆οκίmicroιο πάνω στα ακραία φαινόmicroενα microετάφρ Ζ Σαρίκας έκδοση Εξάντας Αθήνα 1996 σελ59 σελ64

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
• ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ
• ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ

Αυτά τα λογισmicroικά αντιπροσωπεύουν microια ενδιαφέρουσα εναλλακτική για τη θεωρία της υπερεπιφάνειας όπου ριζοσπαστικές microορφές και εικόνες γεννιούνται από υψηλής τεχνολογίας υπολογιστές οι οποίοι microεταφράζουν αλγοριθmicroικά δεδοmicroένα σε σύνθετους σχηmicroατισmicroούς κάτι που εmicroφανίζεται και στο έργο του Marcos Novac35 Ο Brian Massumi στη θεωρία του για τις υπερεπιφάνειες θεωρεί ότι η διαδικασία του σχεδιασmicroού ενός κτιρίου συγκριτικά microε την καθαρή αρχιτεκτονική διαδικασία παραγωγής ενός κατασκευάσmicroατος όταν γίνεται microε τη χρήση κινουmicroένων ndash εmicroψυχωmicroένων σχεδίων οδηγεί τελικά σε ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα που ανταποκρίνεται ισότιmicroα microε το ίδιο το κτίριο36

Το κινούmicroενο σχέδιο microετατρέπεται microε τη ζωηρή περιγραφή φωτοσκιάσεων και υφών (rendering) σε κινούmicroενη εικόνα Η ευρεία εφαρmicroογή του διαδικτύου και η επίδραση της εικονικής πραγmicroατικότητας - (VRML) lsquolsquoεπενδύουνrsquorsquo microε κινούmicroενες εικόνες τον πραγmicroατικό κόσmicroο και παράγουν νέα τοπία37 Αυτοί οι κόσmicroοι βιώνονται και αφοmicroοιώνονται από τους χρήστες σαν συνεχείς ρευστοί επεκτεινόmicroενοι αέναα χώροι ή σα νοmicroαδικά microεταφερόmicroενοι τόποι ή σαν κοινόβιοι χώροι αλληλεπίδρασης και συγκατοίκησης

Ο Paul Virilio στο δοκίmicroιό του lsquolsquoΗ πληροφορική βόmicroβαrsquorsquo φοβάται ότι lsquolsquo() θα παραχωρήσουmicroε τη διαχείριση της ζωής στις άψυχες αλλά υπερταχείες microηχανές που microπορούν να πραγmicroατώσουν το αποκορύφωmicroα της τεχνικής προόδου την αυτόmicroατη (εικονική) δηmicroοκρατίαrsquorsquo lsquolsquoο υπολογιστής δεν είναι πια microόνο microια συmicroβουλευτική microηχανή πληροφορίας αλλά microια αυτόmicroατη microηχανή όρασης που εργάζεται microέσα στο χώρο microιας εξ ολοκλήρου εικονοποιηmicroένης γεωγραφικής πραγmicroατικότηταςrsquorsquoΟ εξανθρωπισmicroός των microηχανών αποτελεί το νέο ρεαλισmicroό για τον J Baudrillard όπως η γενετική microηχανή του Τινγκελί38

ΙΙ vol68 no 1112 Noe ndashDec 9

35 ΄΄ Από τη στιγmicroή που θα κατασκευαστεί το microοντέλο microια επαναληπτική εξελισσόmicroενη διαδικασία τοποθετεί microια σειρά από τιmicroές που ταιριάζουν σε κενά microεταβλητών και αυτό δηmicroιουργεί στιγmicroιαία ένα σχέδιο Αυτές οι τιmicroές αντλούνται από τις περιστάσεις του πραγmicroατικού κόσmicroου από δεδοmicroένα και από διεργασίες του εικονικού χώρου ή από microια σειρά τεχνικών που συλλαmicroβάνουν το πραγmicroατικό και τον αναmicroεταδίδουν σε εικονικό - για παράδειγmicroα συλλήψεις κινήσεων Αφού ο χρόνος είναι ένα χαρακτηριστικό του microοντέλου αυτό τροφοδοτείται microε χρονικά βασισmicroένα δεδοmicroένα και η microορφή του αποκτά εmicroψυχωmicroένη δυναmicroική κίνηση και η αρχιτεκτονική ρευστότητα΄΄ Marcos Novac Transarchitectures and Hypersurfaces p 89 Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

36΄΄Το κτίριο είναι το αποτέλεσmicroα της αρχιτεκτονικής διαδικασίας αλλά από τη στιγmicroή που είναι και το αποτέλεσmicroα εmicroψυχωmicroένου σχεδίου σε όλη τη διαδικασία είναι ένα έmicroφυτο αποτέλεσmicroα΄΄Brian Massumi Hypersurface theory p 16Architectural design Hypersurface architecture v68 no 56 May ndashJune 98

37 Paul Virilio La bombe informatique 1996-1998 Πωλ Βιρίλιο Η πληροφορική βόmicroβα microετάφρ Β Τοmicroανάς έκδοση Νησίδες Σκόπελος 2000 σελ117

38 Jean Baudrillard La Transparence du Mal edition Galilee 1990 Ζαν Μπωντριγιάρ Η διαφάνεια του κακού - ∆οκίmicroιο πάνω στα ακραία φαινόmicroενα microετάφρ Ζ Σαρίκας έκδοση Εξάντας Αθήνα 1996 σελ59 σελ64

• ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
• ΚΩΝΝΟΣ ΝΤΑΦΛΟΣ
• ΑΡΓΥΡΩ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ