ژماره 414

د.به رهه م س��اڵح ئاماژه به وه ده كات ك��ه دوای دواخس��تنی كۆنگ��ره ی چواره می یه كێت��ی نایه وێت جێگری ماوه به سه رچوی س��كرتێری گشتی یه كێتی نیش��تمانی كوردستان بێت، ئ��ه و به هێ��رۆ ئیبراهی��م ئه حمه دی راگه یاندوه كه "به مافی خۆمی ده زانم

ببمه سكرتێری یه كێتی ".تایبه ت به ئاوێنه : س��ه رچاوه یه كی ئ��اگادار به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه رابردوی هه فت��ه ی كۆبونه وه كان��ی مه كته بی سیاسی یه كێتی له ده باشان پ��ڕ چاره نوسس��از و كۆبون��ه وه ی له مش��تومڕ و ته نانه ت قسه ی زبریش بون و ملمالنێی س��ه ره كیش له نێوان هێ��رۆ ئیبراهی��م ئه حم��ه دو دكتۆر

به رهه مدا ده بێت.س��ه رچاوه كه وت��ی "دوای ئه وه ی كۆنگ��ره ی چواره م��ی یه كێت��ی بۆ كاتێكی نادی��ار دواده خرێت، دكتۆر به رهه م پێداگری له سه ر ئه وه ده كات ئه گه ر كۆنگره دوابخرێت پێویس��ته به ڕونی بوترێت بۆ كه ی دواده خرێت؟

10 رۆژی ت��ر ی��ان دو هه فت��ه ی تر یاخ��ود مانگێك��ی تر؟ ب��ه اڵم كه نادیار به كاتێكی كۆنگره دواخستنی ده سپێردرێت، به رهه م ساڵح ده ڵێت: له م ساته وه ئاماده نیم به رپرسیاریه تی به مج��ۆره یه كێت��ی به ڕێوه بردن��ی له ئه س��تۆبگرم و لێره وه له سیاسه ت و به ڕێوه بردن��ی یه كێتی به رپرس نیم و نامه وێت جێگری ماوه به س��ه رچوی

سكرتێری گشتی بم".س��اڵح "به ره��ه م وتیش��ی رابردوی هه فت��ه ی له كۆبونه وه كانی ب��ه چۆنێتی به رامبه ر ده باش��اندا، یه کێت��ی حیزبایه ت��ی سیس��ته می ناڕه زایی ده ربڕیوه و داوای چاکسازی به هێرۆ به راشكاوی هه روه ها کردوه ، ئیبراهیم ئه حمه دی وتوه كه من مافی خۆم��ه و خۆم به شایس��ته ی ئه وه ش ده زان��م كه بمه وێ ببمه س��كرتێری هه مو به رپرس��ی ته نانه ت یه كێتی و

كوردستانیش".

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )414( سێشەممە 2014/2/4

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

هه مو شتێك له باره ی كارتی ئه لكترۆنی ده نگدانه وه

«« 17 «« 12 ««4کارتی ئه لکترۆنی

گەڕانەوە بۆ زەردەشتی، کێشەی زۆری ڕوبەڕو کردوم

««17گه ڕانه وه بۆ ئاینی زه رده شتی پاره ی کاره با75% داهاتی میوانخانه و چێشتخانه كان بۆ

پاره ی كاره بایه

8 »»

ریکالم

به رهه م ساڵح: مافی خۆمه ببمه سكرتێر

ریکالم

كێ شكۆی پێشمه رگه ی شكاند؟ئەفسانەی کەرتی کشتوکاڵ

به رپرسی لقی 4ی پارتی دیموكراتی به وه ئاماژه له سلێمانی كوردستان ورده تاڵه بانیدا له غیابی كه ده كات ورده یه كێتی به ره و ئاوابون ده چێت، سلێمانی "دۆخی ده ڵێت ئه و

شێواوه ".ئه حمه د هه ڵۆ سلێمانی : ئاوێنه ، ئه ندامی 4 و لقی به رپرسی كورده ، پارتی سه ركردایه تی ئه نجومه نی

له چاوپێكه وتنێكی تایبه ت به ئاوێنه دا بارودۆخی شێواویی كه رایگه یاند باگراوه ندێكی كۆنی هه یه و سلێمانی كه ڵه كه گرفته كان ساڵه چه ندین سه رۆك "جه نابی وتی ئه و ده بن، وه ك نێچیرڤان، كاك بارزانی و پشكنینی ده بێت شاره زا پزیشكی تا بگرن بۆ ئه شیعه ی بكه ن و بۆ هه وڵی بدۆزنه وه و نه خۆشیه كه ی

چاره سه ركردن و چاككردنی بارودۆخی سلێمانی بده ن".

وتیشی "جه ختیش له وه ده كه مه وه یه كێتی ، نه ك نییه خۆش پێمان شكستبێنێ و حیزبێك هیچ به ڵكو ئه وه به داخه وه به اڵم بچوكبێته وه ، خه ڵكی هه ندێ خۆیانن یه كێتیه كان مه به ستم هه یه ، نابه رپرسیاریان به اڵم نییه ، مه كته بی سیاسیه كه یان

هه ندێكیان لێره و له وێ بۆچونی وه ها بۆ سه رئێشه ببێته كه ده رده بڕن

خۆیان".كه راگه یاند ئه وه شی ناوبراو به درێژایی سااڵنی رابردو چه ندینجار كوشتنی پالنی له سلێمانییه وه رۆژانێك "من وتی ئه و داڕێژراوه ، دانیشتوم و له هه ولێریش كه هه بوه پارتیشم به رپرسیارێتی

مه به ستم هه بوه ، هه ر هه وڵه ئه و هه وڵه ئه و له سلێمانیه وه ئه وه یه زانیاریتان بۆ بۆچی؟ نازانم دراوه ، ناترسم، ده كه م ئه وه باسی كه من بۆ حساب روانگه یه شه وه له و كه سیش ناكه م، حه ز ده كه م ئه مه ش

بنوسی ".

سه رۆکی ئه نجومه نی سه رکردایه تی یه کگرتو، پێیوایه کێشه کانی پارێزگای سلێمانی رێگرن له پێکهێنانی کابینه ی هه شته می حکومه ت و ده ڵێت "هۆکارێکی پێکنه هێنانی حکومه ت، یه کێتی و له نێوان که سلێمانییه کێشه ی

گۆڕاندایه و ئێستاش قه یرانه که له ناو یه کێتی خۆیدا چڕبۆته وه ".

ره ئوف محه مه د ئاوێنه : سلێمانی، سه رۆکی ئه نجومه نی سه رکردایه تی یه کگرتو، به ئاوێنه دا تایبه ت له چاوپێکه وتنێکی

ئۆپۆزیسیۆنبون قۆناغی که ڕایگه یاند کۆتایی پێهاتوه.

هیچ گۆڕاندا له گه ڵ "ئێمه وتی ئه و ساردیه ک له نێوانماندا نییه ، چونکه ئێمه هیچ له نێوانماندا مۆرکراو نوسراوو رێکه وتنێکی

هه تا ستراتیژی، رێکه وتنی وه ک نه بوه له هه ڵبژاردنه کان مانگێکیش چه ند دوای

هه ر کۆبونه وه له نێوانماندا هه بوه ".

هه زار په نجا بڕی بارزانی نێچیرڤان دۆالر واته پێنج ده فته ر دۆالر ده دات 2013ی شاجوانی محه مه د به فێنك

كوردستان.ئاوێنه ، هه ولێر: به پێی زانیاریه كانی شاجوانی محه مه د فێنك ئاوێنه 2013ی كوردستان بڕی په نجا هه زار بارزانیه وه نێچیرڤان له الیه ن دۆالری

پێدراوه .ئاوێنه بۆ ئه و مه به سته په یوه ندی شاجوانی محه مه دی به فێنك كرد كوردستانه وه ، به اڵم ناوبراو رایگه یاند بابه ته ئه و له سه ر "ئاماده نییم

قسه بكه م".

1613

به رپرسی لقی 4ی پارتی : دۆخی سلێمانی شێواوه

نێچیرڤان بارزانی په نجا هه زار دۆالر به شاجوان

ده داتبریكاری پێشوی وه زاره تی سامانه ده كات به وه ئاماژه سروشتیه كان وازمانلێبێنێت، به غداش ئێستا كه وازمانلێناهێنن، كۆمپانیاكان ئاشتی "مانه وه ی ده ڵێت ئه و به هۆی له پۆسته كه ی هه ورامی ئه وه وه یه پارتی له سه دا سه د ئه داو به ڕێزه ئه م ستایلی گوێڕایه ڵی و

گونجاوه بۆی ".ئاوێنه ، هه ولێر: ئه ندازیاری بواری وه زاره تی پێشوی بریكاری نه وت و حكومه تی سروشتیه كانی سامانه به ئاوێنه ی كوردستان هه رێمی راگه یاند كه نه ده بو هه مو بڵۆكه كان به رهه می به گرێبه ستی بدرێت گه ر "ئێستا وتی ئه و هاوبه ش،

به اڵم وازمانلێبێنێت، به غداش گه ر وازمانلێناهێنن و كۆمپانیاكان پالنێكی نیشتیمانی بۆ پێداچونه وه ئه وا نه بێت گرێبه ستانه دا به م به نه وه كانی فراوان زیانێكی زۆر به شێكی ده گات و داهاتومان كۆمپانیا بۆ ده چێت قازانج زۆری

بێگانه كان".

پێویست و پێم "بێگومان وتیشی خه ڵك هی حكومه ت دروسته ئه و حكومه تی خه ڵكه خۆی بێت و سه رپه رشتی گیرفانی خۆی بكات، پرۆفیشناڵێ ئابوریزانی به تیمێكی پرۆفیشناڵی نه ك راسته قینه

حزبیانه ی الكوت".

"هۆكاری مانه وه ی ئاشتی هه ورامی له پۆسته كه ی گوێڕایه ڵیه تی بۆ پارتی "

سه رۆکی ئه نجومه نی سه رکردایه تی یه کگرتو:کێشه کانی سلێمانی رێگرن له پێکهێنانی حکومه ت

4 »»

2 »» 5 »»

18 »»

3 »»به رهه م ساڵح و کۆسره ت ره سوڵ و هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د له حسێنیه که ی سلێمانی فۆتۆ: بڕیار نامیق

تایبه‌ت(414( سێشه ممه 22014/2/4

ریکالم

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

ئا: هاوكار حسێن

له كاتێكدا زۆرینه ی فه رمانبه رانی هه رێمی كوردستان چاوه ڕوانی

موچه كانیان له حكومه ت ده كه ن، ناكۆكیه كانی نێوان به غداو هه ولێر

له سه ر پرسی نه وت و بودجه ، هه رێمی كوردستانی توشی قه یرانی دارایی كردوه ته وه ، به پێی زانیاریه كانی

ئاوێنه ش خه زانه كانی به نده ری جیهان پڕبون به نه وتی ره وانه كراوی هه رێمی

كوردستان و به هۆی هه ڕه شه كانی به غداوه كه س ناوێرێت بڵێت به رمیلی

به چه ند؟

به پێی زانیاریه كان، به غدا رێوش��وێنی رێگرت��ن ب��ۆ گرتوه ته ب��ه ر تون��دی له الی��ه ن ن��ه وت له هه نارده كردن��ی حكومه ت��ی هه رێم��ه وه ب��ۆ بازاڕه كانی هه ستاوه له وچوارچێوه یه ش��دا ده ره وه ، به به كرێگرتن��ی دو كۆمپان��ی قانونی بۆ ئه نجامدان��ی رێكاری یاس��ایی به رامبه ر هه ر كڕیارێك��ی بیانی كه بیه وێت نه وتی هه رێم بكڕێت، ئه مه ش یه كه مجاره به غدا رێوش��وێنی قانونی به كرده وه بگرێته به ر بۆ په كخس��تنی سیاس��ه ته نه وتیه كانی

هه رێمی كوردستان.پێشتر هه رێمی كوردس��تان له رێگه ی ته نك��ه ره وه رۆژانه 60 ه��ه زار به رمیل ده ك��ردو ده ره وه هه ن��ارده ی نه وت��ی به غداش تاڕاده یه ك چاوپۆشی له و كاره ده ك��رد، به اڵم هه ر له گ��ه ڵ هه نگاونانی حكومه تی هه رێم به ئاراسته ی نزیكبونه وه له توركی��ا بۆ ره وانه كردن��ی نه وتی خاو له رێی سیستمی بۆریه وه و له چوارچێوه ی رێكه وتنێكی گش��تگیری ن��ه وت و غازدا به ب��ێ گه ڕان��ه وه بۆ ناوه ن��د، به غداش كارتی بڕینی به ش��ه بودج��ه ی هه رێمی كوردستانی هێنایه وه سه ر مێزو ئه مه ش قه یرانێك��ی گه وره ی دارای��ی بۆ هه رێم نوێنه ران��ی س��ه رله نوێ دروس��تكرد، حكومه ت��ی هه رێمیش ده س��تیانكرده وه

به هاتوچۆ له نێوان هه ولێرو به غدا.دوای گفتوگۆو دانوس��تانه كانی مانگی رابردوی نێوان به غ��داو هه ولێر، جۆرێك هه ستیپێكراو له هه ردوالوه له بێئومێدبون له وته ی به رپرسانیش ئه وه ده خوێنرایه وه كه رێكه وتنه كان له س��ه ر پرسی نه وت، هێشتا له چوارگۆشه ی یه كه مدایه . ئێستاش

به غدا له وه دڵنیابوه كه دانوس��تانه كان ناتوانێت ئه م پرس��ه به الدابخات و هه رێم سوره له س��ه ر ره وانه كردنی نه وت، بۆیه له رێگ��ه ی به كرێگرتن��ی دو كۆمپانیای بیان��ی ب��واری یاس��ایی به ناوه كان��ی رێگه ده یه وێ��ت ئێلكینس، ڤینس��ۆن و له هه نارده كردن��ی نه وت��ی خ��او بگرێت

له الیه ن هه رێمی كوردستانه وه .ئ��ه وه ی وای له حكومه تی به غدا كردوه هه نگاوێك��ی له وش��ێوه یه بگرێته ب��ه ر، راكێش��انی ئ��ه و بۆریه نه وتیی��ه بو كه ده به س��تێته وه كوردس��تان هه رێم��ی به به ن��ده ری جه یه��ان له توركی��ا ك��ه راسته وخۆ له رێگه ی ده ریای ناوه ڕاسته وه ده به س��ترێته وه به بازاره كانی جیهانه وه ، چونكه به رپرس��انی به غدا ترسیان له وه هه یه ئه م هه نگاوه راس��ته وخۆ هه رێمی كوردس��تان بخاته ناو بازن��ه ی بازاڕی وزه ی جیهانه وه و رێگه ی سه ربه خۆییبون

بۆ كورد كورتبكاته وه . به رپرس��ێكی ب��ااڵی حكومه تی به غدا كه ناوی خۆی ئاشكرانه كردوه به پێگه ی جیهان��ی وێڵ��د بوڵتن��ی راگه یان��دوه ، "ئه م��ه یاری نییه ، هه ركه س��ێك نه وتی هه رێم��ی كوردس��تان بكڕێ��ت، وات��ه سه رپێچی قانونی كردوه ، بۆیه ئێمه ئه و كۆمپانیایانه ده ده ین��ه دادگا كه نه وتی

هه رێم ده كڕن".سیاسه تی هه نارده كردنی نه وت له الیه ن هه رێمه وه كه "به مافی ده ستوری " خۆی ده زانێ��ت، له ماوه ی رابردوش��دا له الیه ن به غداوه دراوه ته به ر ره خنه ، به اڵم ئه وه ی به غدای دانبه خۆداگرتنی په تی ئه مجاره پس��اند، دامه زراندنی ئه و بۆرییه نه وتیه بو كه هه رێمی كوردستان ده به ستێته وه به جیهان��ی ده ره وه ، ئ��ه و به رپرس��ه ی به غدا له مباره یه وه ده ڵێت، "تۆ ناتوانیت هه نارده كردنی 60 ه��ه زار به رمیل نه وت بكه یت ب��ه راورد ته نك��ه ره وه له رێگه ی ن��ه وت گ��ه وره ی به هه نارده كردنێك��ی

له رێگه ی سیستمێكی بۆرییه وه ".عێراق له م رێگریه یاساییه دا به رامبه ر هه رێ��م، بیان��وی قانونی خ��ۆی هه یه و دو به رێكه وتنێك��ی به س��توه پش��تی قۆڵی نێ��وان به غداو ئه نكه ره و رێكه وتنه نێوده وڵه تی��ه كان، له وچوارچێوه یه ش��دا عێراق و توركیا رێكه وتنێكی دو قۆڵییان په رله مانیشه وه له الیه ن كه ئیمزاكردوه ، په س��ندكراوه و رێگ��ه ن��ادات به الیه نی

سێیه م بۆری نه وتی نێوان توركیا-عێراق به كاربهێنێت به بێ ره زامه ندی حكومه تی عێراق��ی . ل��ه م رێگه یه ش��ه وه به غ��دا ده خوازێت خۆی كۆنترۆڵی هه نارده كردنی هه م��و ئه و نه وت��ه بكات ك��ه له خاكی عێراق��ه وه ره وان��ه ی ده ره وه ده كرێت، كوردستانیش��ه وه . هه رێم��ی ب��ه وه ی له الی��ه ن له مش��ێوه یه ش هه نگاوێك��ی ره تده كرێته وه ، هه رێم��ه وه حكومه ت��ی به وپێیه ی له دواین كۆبونه وه ی نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی حكومه تی هه رێم له گه ڵ نوێنه رانی كورد له به غدا كه رۆژانی كۆتایی مانگ��ی رابردو ئه نجام��درا، به رونی ئه م ره تكردنه وه یه ی دا به گوێی به رپرس��انی به غ��داو پێیوابو چونه ژێر خواس��تێكی له و شێوه یه ، "ته نها حه ماڵیه كه بۆ كورد

ده هێڵێته وه ".له به رامبه ر پاساوه قانونیه كه ی به غدا، هه ولێری��ش وه اڵمی خۆی پێیه و ده ڵێت، به پێ��ی ده س��توری عێ��راق ك��ه 15ی نزیكه ی نۆڤه مب��ه ری 2005، ره زامه ندی 12 ملیۆن ده نگده ری عێراقی وه رگرتوه ، هه رێم ماف��ی خۆیه تی س��ودمه ند بێت له س��امانه كانی ژێر زه وی له و ناوچانه ی كه له ژێر كۆنترۆڵ��ی خۆیدایه ، هه روه ها هه رێم خاوه نی یاس��ای تایبه ت به نه وت و یاس��ایه كی ب��ه اڵم خۆیه ت��ی ، گازی له مش��ێوه یه هێشتا "له س��ه ر ره فه كانی په رله مانی عێراق جێهێڵراوه "و نه توانراوه په رله مان ن��او الیه نه كانی كۆده نگی��ی

به ده ستبهێنێت.چاوه ڕوان��ی توركی��ا له ئێس��تادا به غداو نێ��وان گفتوگۆكانی به رهه م��ی هه ولێره بۆ یه كالكردنه وه ی ئه و پرس��ه ، له سه ر هه رێمی كوردس��تانیش س��وره هه نارده كردنی نه وت له رێگه ی بۆریه تازه دامه زراوه كه یه وه ب��ۆ به نده ری جه یهان، به غداش ده ڵێت، هه ركه سێك له و نه وته بكڕێت ده بێت پێش��تر بیر له وه بكاته وه ده درێته دادگا، ئ��ه م دۆخه ش وایكردوه ئێس��تا پڕببن و به نده ره كه خه زانه كانی نزیك��ه ی 220 هه زار به رمیل نه وتی كورد له و به نده ره دا به نه فرۆشراویی بمێنێته وه و كه س��یش ناوێرێت بڵێ��ت به چه ند؟ له م نێوه نده ش��دا چه ند رۆژێك به سه ر واده ی دیاریكراوی خۆی��دا تێپه ڕیوه و زۆرینه ی كوردس��تان هه رێم��ی فه رمانبه ران��ی چاوه ڕوانی ئه وه ن حكومه ت موچه كانیان

پێبدات.

ئا: هێمن مامه ند، هه ولێر

نێچیرڤان بارزانی په نجا هه زار دۆالر ده دات به شاجوانی 2013ی كوردستان،

فێنک محه مه د.به پێی ئه و زانیاریانه ی ده س��ت ئاوێنه كه وتون له چه ند رۆژی رابردودا نێچیرڤان بارزانی بڕی په نجا هه زار دۆالر واته پێنج ده فت��ه ر دۆالر ده دات به فێن��ك محه مه د

شاجوانی 2013ی كوردستان.ئاوێنه ب��ۆ ئه و مه به س��ته په یوه ندی به فێنك محه مه د شاجوانی كوردستانه وه كرد، به اڵم ناوبراو رایگه یاند "ئاماده نییم

له سه ر ئه و بابه ته قسه بكه م".دواتر كه س��ێك به ناوی زانا دزه یی كه خۆی وه ك به ڕێوه به ری كاره كانی شاجوان ئاوێنه وه به په یامنێری په یوه ندی ناساند كردو رایگه یان��د "كێ ئه و هه واڵه ی به تۆ داوه و ده مه وێت سه رچاوه كه ی بزانم، دواتر هه ر خۆی وتی "ده زانم چ بێقیمه تێك ئه و هه واڵه ی به ت��ۆ داوه و فێنك خان پاره ی

له كه س وه رنه گرتوه ".جێگ��ه ی ئام��اژه بۆ كردن��ه هه فته ی رابردوش مه س��رور بارزانی به بڕی په نجا ه��ه زار دۆالر ئۆتۆمبیلێكی گرانبه های بۆ

هونه رمه ندێكی كۆمیدی كڕی.

ئا: ئاوێنه

بین��ای دروس��تکردنی پ��رۆژه ی کاره ب��ا وه زاره ت��ی باڵه خان��ه ی ده درێته " نایاس��ایی" به ش��ێوه یه كی کۆمپانیایه کی ئوس��تورالی، له کاتێکدا ئ��ه و بڕه پاره ی��ه ی ئ��ه و کۆمپانیایه پێشکه ش��ی کردوه بۆ دروس��تکردنی پرۆژه ک��ه ، دوو ملیار دینار له س��ه ر و

که شفه وه بوه .

زانیارییان��ه ی ئ��ه و به گوێ��ره ی ده س��ت ئاوێنه که وتون سێ کۆمپانیا پرۆپۆزه ڵی خۆیان پێشکه شی وه زاره تی کاره با ک��ردوه بۆ دروس��تکردنی ئه و به "نایاس��ایی" ب��ه اڵم باڵه خانه ی��ه ، دراوه به کۆمپانیایه ک��ی ئوس��تورالی و سه رچاوه كی تایبه ت به ئاوێنه ده ڵێت، ش��یکردنه وه ی لیژنه ی ئه ندامان��ی "کۆمپانی��ا له گ��ه ڵ ته ن��ده ره کان ئوس��تورالیه که رێکه وتون، بۆیه دراوه ب��ه و کۆمپانیای��ه ، هه رچه نده ئه و بڕه

پاره ی��ه ی کۆمپانیاک��ه پرۆژه که ی پێ وه رگرت��وه به دو ملیار دۆالر له س��ه ر و که ش��فه وه بووه و کۆمپانیایه کی دیکه

به ملیارێک له خوار که شفه وه بووه ".کاره با وه زاره ت��ی وته بێ��ژی به اڵم دی��ار بابان، ره تیده کات��ه وه که ئه وه راست بێت و ده ڵێت، "ئه و کۆمپانیایانه

ده یانتوانی سکااڵ تۆماربکه ن.ئ��ه و بڕه به گوێ��ره ی زانیارییه کان پاره یه ی بۆ ئه و پرۆژه یه ته رخانکراوه

12 ملیار دیناره .

ئا: ئاوێنه

له راپرسییه کدا که ماڵپه ری ئاوێنه نیوز ئه نجامیداوه ، 67% هاواڵتیان پێیان باشه س��ێ الیه نه که ی پێش��وی ئۆپۆزیسیۆن به ش��داری یه کگرتو( کۆمه ڵ و )گۆڕان و

کابینه ی هه شته می حکومه ت بکه ن.

له و راپرس��یه دا که م��اوه ی دو مانگه له ماڵپ��ه ڕی ئاوێنه نی��وزدا ئه نجامدراوه و

تێیدا نزیکه ی نۆ هه زار که س به شداریان کردوه ، ده رده که وێت که هاواڵتیان پێیان پێکهێنانی به شداری ئۆپۆزیسیۆن باشه

حکومه ت بکات.ئه وه ی��ه راپرس��یه که پرس��یاری ئۆپۆزیس��یۆن "به ش��داریكردنی چۆن هه رێمدا داهات��وی له حكومه ت��ی هه ڵده س��ه نگێنیت؟"، تێیدا 67% پێیان باشه که الیه نه کانی پێشوی ئۆپۆزیسیۆن به ش��داری کابینه ی هه شته می حکومه ت

بکه ن، به اڵم 29% پێیان خراپ بووه که ئۆپۆزیس��یۆن نه مێنێت و ئه و سێ الیه نه

به شداری حکومه تی داهاتو بکه ن.ه��ه ر له و راپرس��یه دا 3% ب��ه نازانم وه اڵمیانداوه ت��ه وه ، ئه م��ه ش له کاتێکدا دێت، که زیاتر له چوا مانگه هه ڵبژاردنی په رله م��ان ئه نجام��دراوه و تائێس��تاش ئاس��ۆکانی پێکهێنانی کابینه ی هه شته م نادی��ار ه و په رله مانی��ش ته نه��ا ی��ه ک

کۆبونه وه ی ئه نجامداوه .

هیچ كڕیارێك له نه وتی هه رێم ناپرسێت

فه رمانبه ران چاوه ڕوانی موچه ن و حكومه تی هه رێمیش چاوه ڕوانی داهاتی نه وته نه فرۆشراوه كه یه تی

نێچیرڤان بارزانی په نجا هه زار دۆالر

به شاجوان ده دات

دروستکردنی باڵه خانه ی وه زاره تی کاره با به " نایاسایی" ده درێته کۆمپانیایه کی ئوستورالی

67% هاواڵتیان پێیان باشه الیه نه کانی پێشوی ئۆپۆزیسیۆن به شداری حکومه ت بکه ن

وه اڵمێك بۆ عه بدولڕه زاق

نامۆ محه مه د

پێش��وی ژماره ی گۆش��ه ی له هه م��ان هه فته نامه ی ئاوێنه دا به ڕێزتان ناونیش��ان و بابه تێكی زۆر دیاریكراو و شه خسیتان له سه ر هه ندێ وێس��تگه ی سیاس��ی و حكومڕانی و هه ڵوێس��ته كانی د.به ره��ه م نوس��یبو كه به ش��ێكی زۆری زانیاری و ش��یكارییه كه ت پێویس��تیی به راس��تكردنه وه و وه اڵمدانه وه

هه یه .ئه وكاته ی به رپرس��ی راگه یاندنی م. س )ی ن ك( بوی��ت ب��ۆت هه ب��و زۆر له وه راش��كاوانه تر و راس��تگۆیانه تر ره خنه له د.

به ره��ه م یان هه ر به رپرس و سیاس��ه تێكی هه ڵه ی حزبه كه ت بگریت به س��ودوه رگرتن له و ئازادیی��ه ی كه یه كێتی ده س��ته به ری كردوه بۆ كادره كانی و جه نابیش��ت درێغیت نه كردبو, كاتێكیش یه كێتیت به جێهێش��ت گه ر وه ك نوسه ر و رۆژنامه نوسێكی بێالیه ن مامه ڵ��ه ت بكردایه به ده ر ل��ه و ناهه قیانه ی له و نوس��ینه تدا كردوته ئه وه ش تاڕاده یه ك قبوڵك��راو بو، ب��ه اڵم ئێس��تا كاتێك تۆ كاندی��دی سیاس��یت و حزبێك��ی كادری بزوتن��ه وه ی گۆڕانیت بۆ هه ڵبژاردنی عێراق نوسینێكی زۆر شه خس��ی ئه وه ی جه نابت له س��ه ر س��ه ركرده یه كی حزبێك��ی جی��ا له حزبه كه ی ئێس��تات نه ك الی ئێمه به ڵكو ده بێت الی بزوتنه وه كه ش��ت جێی پرسیار و

هه ڵوێسته كردن بێت.شه ش��ه مدا كابین��ه ی له س��ه روه ختی ملمالنێ��ی ئ��ه و قوڵبون��ه وه ی له ن��او سیاسیه ی له كوردس��تاندا هه بو له به رامبه ر ده مكردنه وه ی ئۆپۆزیسیۆن به قه ولی خۆت ل��ه و كابینه ی��ه ، د.به رهه م و س��تافه كه ی هه نگاوی عه مه لی و جدیان نا بۆ تێپه ڕاندنی هه ندێ گرف��ت و قه یرانی بۆم��اوه كه الی خه ڵكی كوردس��تان مایه ی قبوڵكردن نه بو ئ��ه و ئیجرائاتان��ه ش بێ باج و سه رئێش��ه نه بو له وانه ناردنی مه له فی گرێبه سته كانی نه وت ب��ۆ په رله مان و بڕی��اری گه ڕانه وه ی مومته له كاتی گش��تی و به خش��ینی قه رزی بچوك و سلفه ی عه قار بۆ گوند و دێهاته كان و سیس��ته می چه س��پاندنی تواناس��ازی و دامه زراندن به فۆرم تا ده گاته كه مكردنه وه ی ده س��تی ح��زب له هه ن��دێ له ناوه نده كانی ده س��ه اڵتدا كه ئه مانه نمون��ه ی هه نگاوی گرنگی ئه و قۆناغه بو ك��ه بوه هۆی لێدان به رژه وه ندخوازه كانی گروپه له به رژه وه ندی نێو حزبه سیاسیه كان كه سه رئه نجامه كه ی كۆكبونی گروپ��ه به رژه وه ندخوازه كانی ناو ئۆپۆزیس��یۆن و یه كێتی و پارتی لێكه وته وه بۆ راده ستكردنه وه ی سه رۆكایه تی دو ساڵی

حكومه ت به پارتی.17ی خۆپیش��اندانه كانی له سه روبه ندی شوبات د.به رهه م نه ك پێشوازی له هێنانی توندوتیژی پش��ێوی و دروس��تبونی هێز و نه كرد به ڵكو به شاهێدی ئه وانه ی له نزیكه وه ئاگاداری كۆبونه وه كه ی شه وی17ی شوباتی پارێزگای سلێمانی بون ئه وه د.به رهه م بو هه م��و هه وڵه كانی له گه ڵ س��ه ركرده كانی ئۆپۆزیسیۆن و تاڵه بانی و بارزانی خسته گه ڕ بۆ گه وره نه بونی كێش��ه كه و راوه س��تانی پێش��ڕه ویكردنی هێزی زێڕه ڤان��ی بۆ ناو س��لێمانی، كاتێكیش به شێك له نوسه ران و ئاڵ��ۆزه دا دۆخ��ه ل��ه و رۆژنامه نوس��ان كه وتنه ب��ه ر روبه روبون��ه وه و توندوتی��ژی د.به ره��ه م نه ك ه��ه ر دژی ئ��ه م كرده وه نه خوازراوه بو به ڵكو راس��ته وخۆ په یوه ندی به به ش��ێك له و رۆشنبیر و رۆژنامه نوسانه وه ك��رد و نیگه رانی ده ربڕی تا كار گه یش��ته ئه وه ی به ڕێزی��ان بڕیارێكیش ده ربكات كه به بێ پرسی س��ه رۆكی ئه وكاتی حكومه ت هیچ رۆژنامه نوسێك گه ر ده عوای قانونیشی له س��ه ربێت راس��ته وخۆ راپێچ��ی زیندان نه كرێت تا س��ه رۆكی حكومه ت له شێوازی

بانگكردنه كه ی ئاگادار نه بێت.پش��تیوانیكردنی گۆڕان و ئۆپۆزیس��یۆن گش��تی رای الیه نێكیت��ر و ه��ه ر ی��ان د.به رهه م سیاس��ی پ��رۆژه ی له به رنامه و له و س��ۆنگه یه وه س��ه رچاوه ی گرتوه كه وه ك س��ه ركرده یه ك بڕوا و قه ناعه تی به وه هه ی��ه ئ��ه م جۆره سیس��ته مه ی ئێس��تا له كوردس��تان به ڕێوه ده چێ��ت و هه م��وان لێیبه رپرس��یارن چیتر ئاوا ناڕوات به ڕێوه و چیتریش مایه ی قبوڵك��ردن نییه ، باوه ڕی ته واویش��ی به دیموكراس��ی راس��ته قینه و حوكمی خه ڵ��ك و له ئی��راده ی رێزگرت��ن ته ندروس��ت و هه نگاوی عه مه لی چاكسازیی بنه ڕه تی هه یه و ئه وه ش نه ك سیناریۆ نییه به ڵكو ستراتیژ و جیهانبینی هزری سیاسی د.به رهه مه بۆ سیاس��ه ت و واقعی ئه مڕۆی كوردس��تان و وه زعی حزبه كه ی خۆشی كه ره نگ��ه زۆر س��ه ركرده و ئه جن��دای حزبی

لێزه ره رمه ندبێت له داهاتودا.

فێنک محه مه د

3(414( سێشه ممه ‌2014/2/4هه‌نوکه

چوار خاڵی ناكۆكیی به رهه م و هێرۆد.به رهه م: نامه وێت جێگری ماوه به سه رچوی سكرتێری گشتی بم

ئا: ئاوێنه

یه كێتی سێ رۆژی دراماتیكی و چاره نوسسازی به ڕێكرد، سێ

كۆبونه وه كه ی كۆتایی هه فته ی رابردو، له و كۆبونه وانه بو كه چاره نوسی

حیزب و باڵ و سه ركرده كانی یه كێتی ده خه ن به الیه كدا، ملمالنێ له سه ر

ده سه اڵت و بون به كه سی یه كه م له ناو یه كێتیدا له نێوان هێرۆ

ئیبراهیم ئه حمه د و د.به رهه م ساڵح له وپه ڕیدایه .

رۆژانی چوارشه ممه و پێنج شه ممه ی رابردو، كۆبونه وه ی مه كته بی هه فته ی سیاسی یه كێتی نیشتمانی كوردستان شوێنه ی )ئه و ئه نجامدرا، له ده باشان ك��ه به درێژای��ی چه ند س��اڵێك ماڵ و شوێنی حه وانه وه ی ئه و پیاوه بو ئێستا میراتیه كه ی له سه ر ده س��ه اڵت و شه ڕ مه كته بی كۆبونه وانه ی ئه م ده كرێت(، سیاس��ی یه كێتی جی��اواز له زۆربه ی كۆبونه وه كان��ی ت��ری یه كێت��ی ، پڕ له مش��تومڕ و قس��ه ی توندو ته نانه ت

قسه ی زبریش بون.به پێی وته ی سه رچاوه یه كی تایبه ت به ئاوێن��ه له و كۆبونه وان��ه دا چه ندین ك��راوه و توند مش��تومڕی كاتژمێ��ر چوار خاڵی س��ه ره كیش جێی ناكۆكی

به شداربوان بون: یه كه م، پێش هه ڵبژاردنی عێراق بچینه

كۆنگره وه یان دوای هه ڵبژاردن؟دوه م، ئ��ه و رێككه وتن��ه ی له تاران و له كۆتایی س��اڵی رابردودا له سلێمانی هه ریه ك ئێرانیه كان به سه رپه رش��تی له هێرۆ ئیبراهی��م ئه حمه دو د.به رهه م س��اڵح و كۆسره ت ره س��وڵ سه باره ت س��ه ركردایه تییه كی وه ك به كاركردن به كۆمه ڵ له سه ری رێكه وتون، جێبه جێ

بكرێت یان نه كرێت؟ده زگا لێپرس��راوی س��ێهه م، )زانیاری ، یه كێت��ی هه س��تیاره كانی راگه یان��دن، مه كته ب��ی رێكخس��تن، تیرۆر( دژه ئاس��ایش، هه ڵب��ژاردن،

بگۆڕێن یان وه ك خۆیان بهێڵرێنه وه .چ��واره م، وه فدێكی ب��ااڵی یه كێتی سه ردانی تاڵه بانی له به رلین بكات یان نه یكات كه زیاد له ساڵێكه به مه به ستی چاره سه ركردن براوه ته ئه ڵمانیاو جگه له دكت��ۆر نه جمه دین كه س نه یبینیوه و

ئاگای لێنیه .س��ه باره ت به هه ریه ك ل��ه م خااڵنه ئه ندامان��ی مه كته بی سیاس��ی ده بن به دو به ره وه و هه ریه ك له هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه دو به رهه م ساڵح نوێنه رایه تییان

ده كه ن. ملمالنێ��ی س��ه رچاوه كه ، به پێ��ی به رهه مدا هێرۆو له نێوان راس��ته قینه ده بێت و ئه وانیتر زیاتر رۆڵی شایه تحاڵ ده بین��ن، ه��ه ردو به ره ك��ه ش تانه ی ئاشكراو هه ڕه شه ی ش��اراوه به رامبه ر

به یه كدی ده گۆڕنه وه . یه ك��ه م، هێرۆ به خاڵی س��ه باره ت به پشتبه س��تن ئه حم��ه د ئیبراهی��م به وه ی زۆرب��ه ی هه ره زۆری مه ڵبه ندو مه كت��ه ب و كادێره بااڵكان��ی یه كێتی له گ��ه ڵ دواخس��تنی هه ڵبژاردن��دان، خوازیاری دواخس��تنیه تی بۆ كاتێكی نادی��ار، له به رامب��ه ردا دكتۆر به رهه م پێداگری له س��ه ر ئه وه ده كات ئه گه ر كۆنگره دوابخرێت، پێویس��ته به رونی بوترێت بۆ كه ی دواده خرێت؟ 10 رۆژی تر یان دوو هه فته ی تر یاخود مانگێكی تر؟ كاتێك مشتومڕ له سه ر ئه م خاڵه ئه نجامی نابێت و دواخس��تنی كۆنگره به ده ستی كاتێكی نادیار ده سپێردرێت، به رهه م س��اڵح ده ڵێت، "له م ساته وه ئاماده نیم به رپرسیاریه تی به ڕێوه بردنی یه كێتی به مجۆره له ئه ستۆبگرم، لێره وه یه كێتی به ڕێوه بردن��ی له سیاس��ه ت و به رپرس نی��م و نامه وێت جێگری ماوه

به سه رچوی سكرتێری گشتی بم".س��ه باره ت ئاوێنه س��ه رچاوه كه ی به خاڵی دوه م، ئاماژه به وه ده كات كه مانگی تش��رینی دوه می ساڵی رابردو، هه ریه ك له كۆس��ره ت و هێرۆو به رهه م له س��ه ر پێكهێنان��ی ئه نجومه نێكی 3 كه سی رێكده كه ون، كه ده سه اڵته كانی سكرتێری گشتییان هه بێت و له سه ره تای ئه مساڵیشدا هه رسێكیان ده چنه تاران و به سه رپه رشتی ئێرانیه كان له سه ر چه ند خاڵێك رێكده كه ون بۆ ئه وه ی یه كێتی له م قۆناغه هه س��تیاره دا به بێ كێشه به ڕێوه به رن، ك��ه گرنگترین خاڵه كانی

ئ��ه و رێكه وتن��ه بریتی ده ب��ن له وه ی یه كێتی ، به رپرس��ی ببێته كه س��ێك به بێ ئه وه ی ناوی سكرتێری لێبنرێت، به ته وافوق بچنه كۆنگره وه ، ئه نجومه نی دیاریكردن��ی به رژه وه ندیی��ه بااڵكانی یه كێت��ی )هاوش��ێوه ی ئه نجومه ن��ی نیزام��ی ته شخیس��ی مه س��ڵه حه تی كۆماری ئیسالمی ئێران( دابمه زرێنرێت، به اڵم وه ك سه رچاوه كه ی ئاوێنه ده ڵێت "س��ه ركردایه تی به كۆمه ڵ��ی هه ڤااڵن زۆر ب��ڕ ن��اكات و ئه زمون��ی پێكه وه شكس��ت هه رزو س��ه ركردایه تیكردن

ده هێنێت".س��ێهه م، به خاڵ��ی س��ه باره ت س��ه رچاوه كه ئاماژه به وه ده كات كه دكتۆر به رهه م پێداگری له سه ر گۆڕینی هه س��تیاره كانی ده زگا لێپرس��راوی یه كێتی )زانیاری ، مه كته بی رێكخستن، دژه ئاسایش، هه ڵبژاردن، راگه یاندن، تیرۆر( ده كات، به و پێیه ی باڵێكی ناو یه كێتی هه مو جومگه س��ه ره كیه كانی هێزی له ده ستی خۆیان چڕ كردوه ته وه و له م س��ااڵنه ی دواییدا هه م��و ده زگاو مه ڵبه نده كانی یه كێتی له پاشه كش��ه دا بون، ته نه��ا هێزه كان��ی دژه تیرۆر و بون، له گه ش��ه كردندا نه بێت زانیاری به اڵم هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه دو ئه وانه ی ل��ه وه وه نزیكن جه غت له س��ه ر ئه وه ده ك��ه ن ك��ه ئ��ه و گۆڕانكاریانه له م

بارودۆخه دا ناكرێت. س��ه رچاوه كه وتی "زۆرب��ه ی هه ره ئ��ه و ده زگایان��ه لێپرس��راوی زۆری له هێرۆ ئیبراهی��م ئه حمه ده وه نزیكن و ه��ه ر گۆڕینێكیان ره نگ��ه ببێته هۆی له نێوان هێ��ز پارس��ه نگی تێكچونی

باڵه كانی یه كێتیدا".یه كێك له خاڵه پڕ له مش��تومڕه كان س��ه باره ت به س��ه ردانكردنی تاڵه بانی ده بێ��ت له ئه ڵمانی��ا، له كاتێك��دا كه به رهه م س��اڵح و به ش��ێك له مه كته بی سیاسی یه كێتی خوازیاری ئه وه ده بن له ئه ڵمانیا بچ��ن پێكبهێنن و وه فدێك تاڵه بان��ی ببین��ن، بۆ ئ��ه وه ی باری ته ندروستی ئه ویان بۆ رونبێته وه ، كه زیاتر له ساڵێكه جگه له هێرۆ ئیبراهیم ئه حم��ه د و نه جمه دی��ن كه ری��م، هیچ ئه ندامێك��ی تری مه كته بی سیاس��ی و جێگره كانیش��ی نه یانبینی��وه ، الیه نی به رامبه ر پێشوازی له م خواست و داوایه ن��اكات ب��ه و پێی��ه ی تاڵه بانی خۆی نایه وێت كه س ببینێت و ته ندروستیشی

رو له باشییه .ئه و چه ند كاتژمێره پڕ له مش��تومڕ و پ��ڕ له ناكۆكییه ی كۆبونه وه ی هه فته ی رابردوی مه كته بی سیاسی و ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی ، كه ملمالنێی باڵه سه ره كیه كانی ناو یه كێتی گه یاندوه ته ئه وپه ڕی ، وه ك هه ر روداوێكی گرنگی تری ئه م كوردس��تانه ، هۆكاری نزیك و دوری خۆی هه یه ، گێرمه و كێشه كانی ناو یه كێتی به درێژایی چه ند س��اڵێكه له س��ه ر یه ك كه ڵه كه بون، هه مو ئه م ناكۆكییانه ش ئه م هێزه و سه ركرده كانی له به رده م چه ند ئه گه رێكدا راگرتوه ، كه ره نگه هی��چ كامیان نه توانێت یه كێتی به ت��ه واوی له و ته نگه ژانه ده رباز بكات

كه تێیكه وتوه .

به رهه م ساڵح، کۆسره ت ره سوڵ و هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د له مه راسیمێکی تایبه تدا فۆتۆ: بڕیار نامیق

یه كێك له و كه سانه ی وه ك پیاوی قۆناغی داهات��وی یه كێتی ئام��اژه ی پێده كرێت، قوباد تاڵه بانییه ، ئه و كوڕه س��ه رو سیما كه ش��خه ته م��ه ن 37 س��اڵه ی تاڵه بانی كه به ش��ێكی زۆری ژیان��ی له به ریتانیاو

ئه مه ریكا به سه ربردوه .ناو كێشمه كێش��ه كانی س��ه ره نجام گه ر یه كێتی ب��ه وه كۆتاییان بێ��ت كه قوباد ببێته كه س��ی یه كه می قۆناغی داهاتوی

یه كێتی ، ئه وا له كوردستاندا به جێهێشتنی ده س��ه اڵت له باوكه وه بۆ ك��وڕه كان زیاتر ره گداده كوتێت، چونكه پێشتریش مسته فا بارزانی ده س��ه اڵتی پارت��ی بۆ كوڕه كانی به جێهێشت، هه رچه نده بۆ یه كێتی قورسه په نا بۆ كارێكی وا به رێت كه سااڵنێكی زۆر له ئه ده بیاتی سیاسی خۆیدا ئه م نه ریته ی پارتی و بارزانی ره خنه ب��اران كرد، به اڵم

هیچ شتێك له سیاسه تدا مه حاڵ نییه .

هێرۆ..میراتگری باوك و

هاوسه رهێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د كه هاوس��ه ری تاڵه بانی و كچی یه كێك له سیاسه تمه دارو رۆشنبیره ناوداره كانی كوردستانه ، له ناو مه كته بی سیاس��ی ئێس��تای یه كێتیدا چانسی بون به "كه سی یه كه م"ی له هه مو ئه وانی ت��ر زیاتره ، ئه م ژنه ته مه ن 65 ساڵه ، كه زۆرێك پێیانوایه سه رچاوه كانی دارای��ی و هێزه ئه منیه كاراكانی یه كێتی له ده ستدایه ، ده س��ه اڵتی له ناو یه كێتی بوه ت��ه دیفاكت��ۆ، هه ر ل��ه و كاته وه ی كه له پاییزی 2009دا، بوه لێپرس��راوی مه ڵبه ندی س��لێمانی و به دوای ئه وه شدا له كۆنگره ی سێهه می یه كێتیدا، زۆرترین ده نگی به ش��داربوانی به ده ستده هێنا بۆ چونه س��ه ركردایه تییه وه ، بوه "تاقانه "

له مه كته بی سیاسیدا. ئێس��تا هێرۆ ئیبراهی��م ئه حمه د خۆی تاڵه بانی میراتگری ش��ه رعی به تاك��ه هاوسه ری ده زانێ و ئه وه شی پێڕه وایه كه بڕیاری سیاسی یه كێتی به بێ هاوبه ش و ركابه ر له ده ستدا بێت. به اڵم پرسیاره كه ئه وه ی��ه كه ئ��ه وه ی له هاوس��ه ره كه ی قبوڵ ده ك��را له ناو یه كێتیدا، له م قبوڵ

ده كرێت.

س��ه ركرده كانی یه كێتی ئێستا له بڕگه یه كی مێژویی گرنگدا وه س��تاون، ره نگه هه مویان ده رك به و راستیه بكه ن كه الوازبونی یه كێتی له به رژه وه ن��دی هیچ كه س و هیچ باڵێكیاندا له حیزبه كه ش��یان به جیابون��ه وه نیی��ه ، توان��ای درێژه دان ب��ه كاری خۆیان نابێت، هه موش��یان تێده گه ن كه دوباره كردنه وه ی ئه زمونی نه وش��یروان مس��ته فا جارێكیتر مه حاڵ��ه . باڵه كان��ی یه كێت��ی ده زانن كه ئه و هێ��زو توانایه ی ئێس��تا هه یانه له ناو

نایانبێت، یه كێتی ل��ه ده ره وه ی یه كێتیدا، له ئاس��تی قورساییه ش��یان كێ��ش و ئه و كوردس��تان و عێراق و ناوچه كه ش��دا نابێت كه ئێس��تا هه یانه . ئه وان ده شزانن ئه گه ر یه كێتی نه توانێت به س��ه ر ئه م گرفتانه یدا زاڵبێت، ئه وا له ش��ه مه نده فه ری سیاس��ی عێ��راق و كوردس��تانیش دێته خوارو ده بێت به "پیاده "یی ب��ڕوات، له به رئه وه مانه وه یان به اڵم مێژوییه ، پێویستیه كی به یه كگرتویی

ئایا ده زانن چۆن به یه كگرتویی بمێننه وه ؟

ساڵێك بێ تاڵه بانی

وه ك له س��اڵێكه زیات��ر م��اوه ی یه كێتییه كان خۆیان ده ڵێن: تاڵه بانی "غیابه "، له م ساڵه دا یه كێتی له هه مو ئه و تاقیكردنه وانه دا كه وت كه پێیدا تێپه ڕی ، ه��ه ر له هه ڵبژاردنه وه بگره تا ده گات به مایه پوچبونی بانكه كانی

سلێمانی و تا نه به ستنی كۆنگره .تاڵه بانی به قسه ی دۆست و دوژمنانی ، له هونه ری سه ركردایه تیكردندا كارامه و مانۆڕكردنیش��دا له گه مه و لێهات��و، ش��اره زاو زۆرزان بو، به اڵم له ماوه ی ئه م ساڵه دا كه یه كێتی بێ تاڵه بانییه ، هه رچی زیاتر له ئاس��تی كوردستان و عێ��راق و ناوچه كه ش��دا گۆڕه پان��ی گه مه و ده رفه تی مانۆڕكردنی بچوك و بچوكت��ر بۆت��ه وه ، به ئه ندازه ی��ه ك كه ئێس��تا یه كێتی ته نها له ئاس��تی شارێكدا گه مه ده كات. ئه م رۆژانه ش ك��ه یه كێت��ی رۆژگارێك��ی ناله بار شكستی له كاتێكدا به س��ه رده بات، دو روداوی هه ڵبژاردن و نه به س��تنی كۆنگ��ره له پش��ته وه یه تی ، تارمایی شكس��تی هه ڵبژاردنه كان��ی عێراق و

پارێزگاكانیش له پێشه وه یه تی . كۆسره ت ره س��وڵ كه سه ره تای ئه م هه فته یه له گه ڵ دكتۆر به رهه م به هاوبه شی ده ستله كاركێشانه وه ی خۆیان له جێگری سكرتێری گشتیی راگه یاند، یه كێكه له و سه ركردانه ی یه كێت��ی كه به درێژایی س��ااڵنی رابردو له ملمالنێكانی ناو یه كێتیدا، كاره كته رێك��ی له س��ه ره تاوه س��ه ره كی بوه و له دواهه نگاویشدا پاشه كش��ه ی ك��ردوه . له نمونه ی هه ره نزیكی ئه م جۆره گه مانه شی ئ��ه وه ی س��اڵی 2004 بو، كاتێك نه ش��یروان له گه ڵ به هاوبه ش��ی مس��ته فاو عومه ری سه ید عه لی و مه حم��ود حاج��ی عوس��مانی ئاراس��ته ی ناڕه زاییان نامه یه كی تاڵه بانی ك��ردو ره خنه ی توندیان له ش��ێوه ی كاركردنی گرت، به اڵم دواتر كۆسره ت ره سوڵ له تاڵه بانی ئیمزا ئه وانه ی له ب��ری نزیكبۆوه هاوبه ش��ه كه ی له گ��ه ڵ كردبون. 2007 ساڵی دوه میشیان نمونه ی ب��و، كاتێك مس��ته فای س��ه ید

قادرو عوسمانی حاجی مه حمودو عوم��ه ری س��ه ید عه ل��ی له گه ڵ كۆسره ت ره سوڵ وابڕیاربو پێكه وه مه كته بی له ئه ندامێت��ی ده س��ت له یه كێتی بكش��ێنه وه و سیاسیی ب��ه اڵم كاتێ��ك بێن��ه ده ره وه ، گفته كه یان یه ك��ه م س��یانه كه ی برده س��ه ر، كۆس��ره ت یه كێت��ی تاڵه بانی له گه ڵ به جێنه هێش��ت و مایه وه ، پرسیاره كه ئێستا ئه وه یه ، ئایا ئه م ئیمزایه ی كۆسره ت له گه ڵ به رهه م ساڵح تا كوێ بڕده كات؟ له ماوه ی سه رنجڕاكێش��ه ئه وه ی دو س��ێ رۆژی راب��ردودا، ماڵی به چه قی بوه ره س��وڵ كۆسره ت كۆبونه وه كانی باڵه ناكۆكه كانی ناو به مه به ستی هه مویان كه یه كێتی گه یاندن��ی په یامه كانی��ان په نای بۆ ده ب��ه ن و بوه ته جێی متمانه ی هه مو الیه كیان. به مجۆره كۆسره ت ناكۆكیه كانی له س��ایه ی ره سوڵ ئه وانی ت��ردا پێگه ی خۆی به هێز

كردوه .

له چاودێران زۆرێ��ك د.به رهه م كه وه ك چاالكتری��ن كه س��ایه تی ناو یه كێتی لێیده ڕوان��ن، ماوه ی زیاتر له س��اڵێكه له گه ڵ زۆرێك له بڕیارو سیاسه ته كانی یه كێتی نییه ، له كاتی هه ڵمه تی دوا هه ڵبژاردنی په رله مانی كوردستانیش��دا ئ��ه م ناڕازیبونه ی به ئاش��كرا پێوه دیاربو، ئه م پیاوه ته م��ه ن 54 س��اڵه ، ك��ه رۆژێك له رۆژان پێش��مه رگایه تی نه كردوه ، مه كته بی ت��ری ئه ندامانی له هه مو سیاسی ناو یه كێتی له به ڕێوه بردنی حكومه ت و ئیداره كردندا به ئه زمون و شاره زاتره ، سه ره تای ئه م هه فته یه خۆی له كاركێش��انه وه ی به ده ست س��كرتێری جێگ��ری له پۆس��تی گش��تی ، هاوكێشه كانی ناو یه كێتی ئیبراهیم هێ��رۆ ئه م و قڵپكرده وه ،

ئه حمه د وه ك دو جه مسه ری زۆر دور له یه ك ده رده ك��ه ون، دوریی نێوان ئه م دوانه دۆخێك��ی پڕ له گومانی به رامبه ر به یه ك دروستكردوه : هێرۆ له پراگماتیی به ره��ه م و به رهه میش

له "عیناد"ی هێرۆ. ته نها له مه به دوا نایه وێ��ت به رهه م جێبه جێ��كاری بڕی��ار بێت، به ڵكو ئه و ده خوازێ بڕیارس��ازی یه كێتی س��ه رچاوه یه كی به پێ��ی بێ��ت، ئاوێن��ه ، د.به رهه م ب��ۆ ئ��اگادار له كۆبونه وه كان��ی هه فته ی رابردوی ده باش��ان، به راش��كاوی به هێ��رۆ ئیبراهیم ئه حم��ه دی وتوه كه "من حه قی خۆمه و خۆش��م به شایسته ی ئ��ه وه ده زان��م، ببمه س��كرتێری یه كێتی و ته نانه ت به رپرس��ی هه مو

كوردستانیش".

د.به رهه م:ده مه وێ ببمه سكرتێر

به درێژای��ی رۆژانی راب��ردو، چه ندین هێزی ناوخ��ۆو ده ره وه له س��ه ر هێ��ڵ و له هه وڵی ناكۆكییه كان��ی بۆئ��ه وه ی به رده وام��دان یه كێتی له س��نورێكی دیاریك��راودا رابگرن، له پێش��یانه وه كۆماری ئیسالمی ئێران، كه

ده ستیان له سه ر دڵیانه بۆ یه كێتی .بۆ په یب��ردن به بایه خدانی ئێران به یه كێتی ، باشترین ئاماژه ئه وه یه كاتێك كه خامه نه ئی رابه ری كۆماری ئیس��المی ئێران پێشوازی له ن��وری مالیكی كرد له دوا س��ه ردانیدا بۆ ئێ��ران، به پێ��ی راگه یاندنه كانی ئه و واڵته ، یه ك��ه م پرس��یاری خامه نه ئ��ی له مالیكی هه واڵپرس��ینی تاڵه بان��ی ب��و، میدیاكانی ئێ��ران ئاماژه ب��ه وه ده كه ن ك��ه ئه وكاته مالیكی باش تێگه یشت په یوه ندی تاڵه بانی و یه كێتی نیشتمانی كوردستان له گه ڵ ئێران،

په یوه ندیه كی ستراتیجییه . ئێرانیه كان زۆر مه به س��تیانه ك��ه یه كێتی توانای��ه ی هێ��زو ب��ه م به یه كگرتوی��ی و

ئێس��تایه وه بهێڵنه وه و به درێژای��ی رۆژانی رابردو وه فدێكیان له سلێمانی بو، به رده وام له په یوه ن��دی و ه��ه وڵ و كۆشش��دا بون بۆ ئه وه ی سه ركرده ناكۆكه كانی یه كێتی له یه ك نزیكبخه ن��ه وه ، چونكه له دی��دی ئێرانه وه ، تاڵه بانی و یه كێتی به درێژایی س��ی س��اڵی رابردو په یوه ندییه ك��ی توندوتۆڵیان له گه ڵ ش��یعه كان هه بوه ، هه روه ه��ا به درێژایی 20 س��اڵی رابردو س��نوره كانیان له گه ڵ زۆنی یه كێتی جێی مه ترس��ی نه ب��وه بۆ ئێران، ئێستاش ئه و واڵته له ناكۆكییه ناوخۆیه كانی ئه م حیزبه نیگه ران��ه ، نیگه رانه له وه ی كه به الوازبون��ی زیات��ری یه كێت��ی و تێكچونی بااڵنس��ی هێ��ز له هه رێم��ی كوردس��تان، مه ترس��یه وه . بكه وێته به رژه وه ندیه كان��ی ئه مه جگه ل��ه وه ی به الوازبون��ی یه كێتی ، شیعه كانی عێراق له م ساته وه خته دژواره دا كه ناوچه ك��ه ی تێكه وت��وه � هاوپه یمانێكی

جێمتمانه یان له كیس ده چێت.

كۆسره ت.. پیاوی پالنه تاكتیكیه كان

ده رفه تی پێكه وه سازان ماوه؟

ئێران و یه كێتی په یوه ندییه كی ستراتیجی

قوباد..شازاده ی جێنشین

سه ركردایه تی به كۆمه ڵی هه ڤااڵن

زۆر بڕ نه کرد و ئه زمونی پێكه وه

سه ركردایه تیكردن هه رزو شكستی

هێنا

‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌رپرسی‌‌لقی‌‌‌4و‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌پارتی‌،‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"له‌غیابی‌‌تاڵه‌بانیدا‌ورده‌‌ورده‌‌یه‌كێتی‌‌به‌ره‌و‌ئاوابون‌

ده‌چێت".

ئاوێن��ه‌:‌ئێس��تا‌یه‌كێت��ی‌‌هه‌م��و‌سه‌رنجه‌كانی‌‌به‌ره‌و‌الی‌‌خۆی‌‌راكێشاوه‌،‌ئێوه‌‌وه‌ك‌به‌رپرسی‌‌لقی‌‌4ی‌‌پارتی‌‌كه‌‌له‌سلێمانین،‌چۆن‌له‌م‌دۆخه‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌

ده‌ڕوانن؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌پێم‌خۆش‌نییه‌‌له‌م‌دۆخه‌ی‌‌یه‌كێتیدا‌هیچ‌بڵێم،‌به‌اڵم‌له‌به‌ر‌پرسیاره‌كه‌ی‌‌تۆ‌ناچارم‌قسه‌یه‌ك‌بكه‌م،‌ئه‌توانم‌ئ��ه‌وه‌‌بڵێم‌كه‌‌یه‌كێتی‌‌مام‌ج��ه‌الل‌دروس��تیكردوه‌‌و‌به‌ویش‌به‌ڕێوه‌چوه‌،‌به‌اڵم‌ئێستا‌له‌غیابی‌‌ئه‌ودا‌

ورده‌‌ورده‌‌به‌ره‌و‌ئاوابون‌ده‌چێت.ئاوێنه‌:‌وات��ه‌‌ده‌ته‌وێ‌‌بڵێیت‌له‌گه‌ڵ‌‌

نه‌مانی‌‌تاڵه‌بانی‌‌یه‌كێتیش‌نامێنێ‌؟هه‌ڵ��ۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌ب��ه‌و‌مانایه‌‌نا،‌كه‌‌ئیت��ر‌نامێنێ‌،‌به‌اڵم‌تۆ‌بیهێنه‌‌پێش‌چ��اوت‌یه‌كێت��ی‌‌له‌1976چۆن‌ب��و،‌1985چۆن‌ب��و،‌دواتریش‌چۆن‌له‌س��ه‌ر‌ تۆژینه‌وه‌یه‌ك‌ ئه‌گ��ه‌ر‌ ب��و،‌یه‌كێت��ی‌‌بكه‌یت،‌ده‌بێ��ت‌ئه‌و‌مێژوه‌‌و‌هه‌لومه‌رجه‌كان��ی‌‌بخوێنیته‌وه‌،‌ده‌بێت‌سه‌یری‌‌مێژوی‌‌كورد‌بكه‌ین‌كه‌‌له‌هه‌مو‌هه‌لومه‌رجێك��دا‌س��ه‌ركرده‌‌و‌پیاوێكی‌‌پێگه‌یاندوه‌،‌ب��ۆ‌نمونه‌‌مام‌جه‌الل‌كه‌‌پێشتریش‌هه‌ر‌هه‌بوه‌،‌به‌اڵم‌له‌1976دا‌

رۆڵێكی‌‌تری‌‌هه‌بوه‌.ئاوێنه‌:‌وات��ه‌‌ده‌ته‌وێت‌بڵێیت‌دوای‌‌تاڵه‌بان��ی‌‌له‌ناو‌یه‌كێتی��دا‌كه‌س‌نییه‌‌

بتوانێ‌‌جێگه‌ی‌‌ئه‌و‌بگرێته‌وه‌؟هه‌ڵ��ۆ‌ئه‌حم��ه‌د‌ك��ورده‌:‌ب��ه‌ڕای‌‌من‌جارێكیتر‌كه‌س��ێكی‌‌ت��ر‌ناتوانێ‌‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌ببێت��ه‌‌مام‌جه‌الل‌یان‌رۆڵ��ی‌‌ئه‌و‌ببینێت،‌ب��ه‌اڵم‌به‌گوێره‌ی‌‌هه‌لومه‌رج��ه‌كان‌ش��ته‌كان‌ده‌گۆڕێن،‌ره‌نگه‌‌له‌ناو‌یه‌كێتیشدا‌كه‌سانێك‌هه‌بن‌بتوانن‌یه‌كێتی‌‌به‌ڕێوه‌به‌رن،‌خۆی‌‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌بڵێیت‌ئه‌و‌حیزبه‌‌هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‌و‌نامێن��ێ‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ئه‌و‌قۆناغه‌ی‌‌مام‌جه‌الل‌به‌ڕێوه‌ی‌‌بردوه‌‌نه‌خێر‌به‌وجۆره‌‌

نابێت.ئاوێنه‌:‌ئێس��تا‌له‌ن��او‌یه‌كێتیدا‌دو‌به‌ره‌‌و‌ئاراس��ته‌ی‌‌جی��اوازی‌‌كاركردن‌به‌ڕون��ی‌‌ده‌بینرێ‌،‌ئێ��وه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌مامه‌ڵه‌كردنت��ان‌له‌گه‌ڵ‌كامیاندا‌به‌الوه‌‌

په‌سه‌ندتره‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌ئێمه‌‌حه‌زناكه‌ین‌ببن‌به‌دو‌به‌ره‌،‌جه‌نابی‌‌سه‌رۆك‌بارزانی‌‌هه‌وڵ‌و‌ته‌قه‌الكانی‌‌له‌و‌سه‌رده‌مه‌ی‌‌كه‌‌هێشتا‌كاك‌نه‌وشیروان‌جیانه‌بۆوه‌،‌كه‌‌

كۆمه‌ڵێك‌له‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌ئیمزایان‌له‌دژی‌‌مام‌جه‌الل‌كۆكرده‌وه‌،‌هه‌ر‌له‌و‌كاته‌ش‌جه‌نابی‌‌سه‌رۆك‌بارزانی‌‌هه‌وڵ‌‌و‌ته‌قه‌الكان��ی‌‌ئ��ه‌وه‌‌ب��وه‌‌یه‌كێتی‌‌ناو‌یه‌كێتی‌‌بپارێزێ‌،‌بۆیه‌‌ئێمه‌‌پێمانوایه‌‌له‌قازانجی‌‌كورد‌نییه‌‌یه‌كێتی‌‌ببێته‌‌دو‌ب��اڵ،‌ئێمه‌‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌باڵ‌ناكه‌ین،‌بارزانی‌‌هه‌وڵده‌دات‌ جه‌نابی‌‌س��ه‌رۆك‌

ئه‌و‌بۆچونانه‌‌بكاته‌وه‌‌به‌یه‌ك.ئاوێنه‌:‌واته‌‌بارزانی‌‌له‌م‌كێش��ه‌یه‌دا‌

هاتوه‌ته‌‌سه‌ر‌خه‌ت؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌به‌ڵێ‌‌له‌هه‌وڵ‌و‌ته‌قه‌الدایه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌

لێكترازان‌رونه‌دات.ئاوێنه‌:‌هه‌وڵه‌كه‌ی‌‌گه‌یش��توه‌‌به‌‌چ‌

ئه‌نجامێك؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌ئه‌مه‌‌دو‌به‌شه‌‌به‌ش��ه‌كه‌ی‌‌ئێم��ه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌له‌‌%50بارزانییه‌وه‌‌ كه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌س��ه‌رۆك‌هه‌ی��ه‌،‌ئێمه‌‌له‌50%‌خۆم��ان‌هاتوین،‌ئه‌وه‌ی‌‌تری‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌له‌50%كه‌ی‌‌تر‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌خۆیانه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌ئه‌گه‌ر‌له‌‌5%‌بێنه‌‌پێش��ه‌وه‌‌واته‌‌55%‌ئه‌وه‌ش‌باش��ه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌هیچ‌نه‌یه‌ن‌ئه‌وه‌‌

ده‌سه‌اڵت‌نییه‌.ئاوێن��ه‌:‌ب��ه‌اڵم‌نێچیرف��ان‌بارزانی‌‌له‌لێدوانێك��دا‌ئاماژه‌‌ب��ه‌وه‌‌ده‌دا،‌كه‌‌ئاسایشی‌‌سلێمانی‌‌هێڵی‌‌سوره‌،‌ئه‌مه‌‌وا‌لێكدان��ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌كرا‌كه‌‌هه‌ڕه‌ش��ه‌‌بێت‌بۆ‌به‌ره‌یه‌كی‌‌ن��او‌یه‌كێتی‌،‌ئه‌مه‌‌هه‌ڕه‌شه‌و‌ده‌س��توه‌ردانه‌‌ناو‌كاروباری‌‌

یه‌كێتی‌‌نییه‌؟هه‌ڵ��ۆ‌ئه‌حم��ه‌د‌ك��ورده‌:‌نه‌خێ��ر‌ئ��ه‌وه‌‌هه‌ڕه‌ش��ه‌‌نیی��ه‌،‌جه‌نابی‌‌كاك‌نێچیرڤان‌پیاوێك��ی‌‌زۆر‌ورد‌و‌ده‌قیقه‌‌ده‌زان��ێ‌‌چ��ۆن‌قس��ه‌‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ده‌شبێت‌حسابات‌له‌سه‌ر‌قسه‌كانیش��ی‌‌بكرێت،‌ئێمه‌‌له‌روانگه‌ی‌‌هه‌س��تی‌‌به‌رپرس��یارێتیمان‌به‌رامبه‌ر‌به‌میلله‌ته‌كه‌م��ان‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌هه‌م��و‌بس��تێكی‌‌ئه‌م‌خاكه‌،‌به‌ڵێ‌‌ئه‌منییه‌تی‌‌هێڵی‌‌سوره‌،‌س��لێمانیش‌ س��لێمانی‌‌ش��ارێكی‌‌گه‌وره‌ی��ه‌‌و‌ملیۆنێك‌و‌195 هه‌زار‌ده‌نگ��ده‌ری‌‌هه‌یه‌،‌یه‌ك‌ملیۆن‌و‌700هه‌زار‌دانیش��توی‌‌هه‌یه‌،‌بێگومان‌ده‌بێت‌ئه‌منیه‌ته‌كه‌ی‌‌هێڵی‌‌سور‌بێت،‌بیریش��تان‌نه‌چێت‌پارتی‌‌‌38كورسی‌‌به‌ده‌س��تهێناوه‌،‌ئێس��تا‌حكومه‌ت��ی‌‌به‌ده‌س��ته‌وه‌یه‌،‌ده‌بێ��ت‌حس��اب‌بۆ‌ئه‌وان��ه‌ش‌بكرێت،‌باش��ه‌‌ئه‌گه‌ر‌كاك‌نێچیرڤ��ان‌واش��نه‌ڵێت‌بڵ��ێ‌‌هه‌قمان‌به‌سه‌ر‌سلێمانییه‌وه‌‌نییه‌،‌ده‌ڵێن‌ئه‌وه‌‌

پارتی‌‌ده‌ستی‌‌له‌سلێمانی‌‌به‌رداوه‌.ئاوێنه‌:‌ل��ه‌م‌دۆخه‌دا‌ك��ه‌‌یه‌كێتی‌‌تێكه‌وتوه‌،‌ئێوه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌پالنتان‌بۆ‌

سلێمانی‌‌چییه‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌كه‌س��ێك‌كه‌‌

توش��ی‌‌نه‌خۆش��ی‌‌ده‌بێ��ت‌ئه‌گ��ه‌ر‌یه‌كه‌مجار‌نه‌خۆش��یه‌كه‌ی‌‌بدۆزرێته‌وه‌،‌زو‌چاره‌س��ه‌ر‌ده‌بێ��ت،‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌نه‌خۆش��ی‌‌ نه‌دۆزرای��ه‌وه‌‌ زو‌ ئه‌گ��ه‌ر‌له‌س��ه‌ر‌نه‌خۆش��ی‌‌لێ‌‌په‌یدا‌ده‌بێت،‌به‌و‌جۆره‌ش‌هه‌مو‌جومگه‌كانی‌‌توشی‌‌نه‌خۆش��ی‌‌ده‌بن،‌ئه‌و‌كاته‌‌پێویستی‌‌به‌پزیش��كی‌‌زۆر‌ش��اره‌زا‌و‌ماوه‌ی‌‌زۆر‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردن،‌پرسیاره‌كه‌‌ ده‌بێت‌ئه‌وه‌یه‌‌ئایا‌ئه‌و‌نه‌خۆشه‌‌چه‌ند‌به‌قسه‌ی‌‌پزیشكه‌كه‌ی‌‌ده‌كات‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردن‌به‌گوێره‌ی‌‌ئه‌و‌به‌رنامه‌ی‌‌بۆی‌‌داده‌نێ‌؟‌بارودۆخی‌‌سلێمانی‌‌به‌ڵێ‌‌شێواوه‌،‌به‌اڵم‌كۆنی‌‌ باكگراوه‌ندێكی‌‌ ش��ێواوییه‌‌ ئه‌م‌هه‌یه‌،‌چه‌ندین‌ساڵه‌‌گرفته‌كان‌كه‌ڵه‌كه‌‌ده‌بن،‌ئێمه‌‌وه‌كو‌پارتی‌‌جا‌كه‌‌ده‌ڵێم‌ئێمه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌مه‌به‌س��تم‌له‌جه‌نابی‌‌س��ه‌رۆك‌بارزانی‌‌یان‌كاك‌نێچیرڤانه‌،‌ئه‌وان‌وه‌ك‌پزیش��كه‌‌ش��اره‌زاكه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌پشكنینی‌‌بۆ‌بكه‌ن‌و‌ئه‌شیعه‌ی‌‌بۆ‌بگرن‌تا‌نه‌خۆش��یه‌كه‌ی‌‌بدۆزنه‌وه‌،‌ئ��ه‌وان‌هه‌وڵی‌‌خۆی��ان‌ده‌ده‌ن،‌به‌اڵم‌الیه‌نه‌كه‌ی‌‌تر‌كه‌‌خه‌ڵكی‌‌سلێمانین‌تا‌چه‌ند‌گوێرایه‌ڵی‌‌ئه‌وان��ن‌تا‌به‌هه‌وڵی‌‌هه‌موم��ان‌بارودۆخی‌‌س��لێمانی‌‌چاك‌

بكه‌ین؟!‌ئه‌وه‌‌شتێكی‌‌تره‌.ئاوێن��ه‌:‌ئایا‌ئه‌م‌دۆخه‌ی‌‌ئێس��تای‌‌یه‌كێتی‌‌كاریگه‌ریی‌‌له‌سه‌ر‌رێكه‌وتننامه‌ی‌‌

ستراتیژی‌‌ده‌بێت؟

ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ك��ورده‌:‌ ئه‌حمه‌د‌ هه‌ڵ��ۆ‌په‌یوه‌ن��دی‌‌به‌ئێمه‌وه‌ی��ه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌نا،‌ئه‌وه‌ی‌‌ت��ری‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌یه‌كێتی‌‌خۆیه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌جه‌نابی‌‌سه‌رۆك‌بارزانی‌‌به‌رپرس��یارێتی‌‌ هه‌س��تی‌‌ له‌روانگه‌ی‌‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌مێژوی‌‌گه‌له‌كه‌مان‌و‌واقعی‌‌ئێس��تای‌‌كوردس��تان،‌به‌و‌سیفه‌ته‌ی‌‌كه‌‌پارتی‌‌مه‌به‌س��تیه‌تی‌‌كوردس��تان‌ب��كات‌به‌ده‌وڵ��ه‌ت،‌ئێم��ه‌ش‌وه‌ك��و‌پارتی��ه‌كان‌كه‌‌گوێڕای��ه‌ڵ‌‌و‌مولزه‌می‌‌باوه‌ڕم‌ بارزانین،‌ بۆچونه‌كانی‌‌سه‌رۆك‌وای��ه‌‌هه‌م��و‌حیزبه‌كانی‌‌كوردس��تان‌به‌پێی‌‌قورس��ایی‌‌و‌قه‌ب��اره‌ی‌‌خۆیان‌بونیان‌هه‌بێ��ت،‌به‌تایبه‌ت‌یه‌كێتی‌‌كه‌‌مێژویه‌ك��ی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ئێمه‌‌هه‌ی��ه‌،‌بۆیه‌‌ئێم��ه‌‌وه‌ك‌پارتی‌‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌و‌رێبازه‌‌كار‌ده‌كه‌ی��ن،‌پێمانوایه‌‌كوردس��تان‌ئه‌فكاری‌‌ بیروباوه‌ڕ‌و‌ به‌بونی‌‌ پێویستی‌‌جی��اواز‌هه‌یه‌،‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌به‌هه‌موان‌ئه‌م‌قۆناغه‌‌راگوزه‌ره‌‌تێپه‌ڕێنین‌به‌ره‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌س��ه‌ربه‌خۆ‌هه‌ن��گاو‌بنێین،‌جه‌ختیش‌له‌وه‌‌ده‌كه‌مه‌وه‌‌پێمان‌خۆش‌نییه‌‌نه‌ك‌یه‌كێتی‌،‌به‌ڵكو‌هیچ‌حیزبێك‌شكس��تبێنێ‌‌و‌بچوك‌ببێت��ه‌وه‌،‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌ئ��ه‌وه‌‌یه‌كێتییه‌كان‌خۆیانن‌هه‌یه‌،‌ نابه‌رپرسیاریان‌ هه‌ندێ‌‌خه‌ڵكی‌‌مه‌به‌س��تم‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس��ییه‌كه‌یان‌نییه‌،‌ب��ه‌اڵم‌هه‌ندێكیان‌لێ��ره‌و‌له‌وێ‌‌

بۆچونی‌‌وه‌ه��ا‌ده‌رده‌بڕن‌ك��ه‌‌ببێته‌‌سه‌رئێشه‌‌بۆ‌خۆیان.

ئاوێنه‌:‌نزیك��ه‌ی‌‌‌10رۆژی‌‌ماوه‌‌بۆ‌یادی‌‌17ی‌‌ش��وبات،‌ئای��ا‌ئێوه‌‌وه‌ك‌پارت��ی‌‌هی��چ‌حه‌زه‌رێ��ك‌وه‌رده‌گرن‌و‌

ئاماده‌كارییتان‌بۆ‌كردوه‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌تا‌ئه‌م‌ده‌قیقه‌یه‌‌بیرمان‌ل��ه‌وه‌‌نه‌كردۆته‌وه‌،‌چونكه‌‌من‌دوای‌‌17ی‌‌ش��وبات‌هاتوم‌و‌ئه‌وه‌‌سێ‌‌س��اڵه‌‌لێره‌م،‌خه‌ڵكی‌‌سلێمانیش‌باش‌ئه‌وه‌‌ده‌زان��ن‌كه‌‌من‌و‌هاوڕێكانیش��م‌ته‌مه‌ن��ی‌‌گه‌نجیمان‌ب��ۆ‌خزمه‌تكردنی‌‌ئه‌م‌شاره‌‌و‌ئه‌م‌میلله‌ته‌‌خه‌رجكردوه‌،‌بۆیه‌‌پێشبینی‌‌ناكه‌م‌گه‌نجی‌‌ئه‌م‌شاره‌‌دڵی‌‌بێت‌كێش��ه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌دروست‌بكات،‌بۆچی‌‌ده‌یكات؟‌ئه‌گه‌ر‌رۆژانێك‌هه‌ڵه‌یه‌ك‌رویدابێت‌ئه‌وا‌هه‌مو‌الیه‌كمان‌باجی‌‌ هه‌س��تمان‌پێكردوه‌‌و‌هه‌موشی‌‌

دا.ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌تۆ‌له‌سلێمانی‌‌بویتایه‌‌

17ی‌‌شوبات‌رویده‌دا؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌نازانم،‌چونكه‌‌هاوڕێی‌‌م��ن‌لێره‌‌بو‌پێمخ��ۆش‌نییه‌‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌هیچ‌بڵێم،‌به‌اڵم‌من‌له‌لقی‌‌

‌11بوم‌و‌هیچیش‌روینه‌دا.ئاوێنه‌:‌په‌یوه‌ندیت��ان‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕان‌ل��ه‌چ‌ئاس��تێكدایه‌،‌ئای��ا‌نزیكبونه‌وه‌‌

له‌نێواندا‌رویداوه‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حم��ه‌د‌كورده‌:‌م��ن‌ئاگام‌له‌په‌یوه‌ن��دی‌‌گۆڕان‌نیی��ه‌،‌رێكخه‌ری‌‌گشتیی‌‌گۆڕان‌كه‌‌چوه‌ته‌‌الی‌‌سه‌رۆك‌بارزان��ی‌‌و‌پێك��ه‌وه‌‌دانیش��تون‌ئه‌وه‌‌ش��تێكی‌‌تره‌،‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌له‌س��لێمانی‌‌وه‌ك‌لقی‌‌چوار‌تاوه‌كو‌ئێس��تا‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕاندا‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌وه‌هامان‌نییه‌.

ئاوێنه‌:‌كه‌واته‌‌نزیكبونه‌وه‌ی‌‌پارتی‌‌و‌گۆڕان‌له‌س��ه‌ر‌ئاستی‌‌سه‌ره‌وه‌یه‌‌نه‌ك‌

خواره‌وه‌؟له‌واقیعدا‌ ك��ورده‌:‌ ئه‌حم��ه‌د‌ هه‌ڵۆ‌له‌بۆنه‌كاندا‌ له‌به‌شێك‌ نییه‌،‌ كێشه‌مان‌كارتی‌‌پیرۆزبایی‌‌بۆ‌یه‌كتری‌‌ده‌نێرین،‌له‌بۆنه‌كاندا‌ده‌عوه‌تم��ان‌كردون‌و‌جار‌هه‌بوه‌‌هاتون‌و‌جاریش‌هه‌بوه‌‌نه‌هاتون،‌ب��ه‌اڵم‌من‌بۆ‌خۆم‌س��ه‌رۆكی‌‌مه‌كۆی‌‌گ��ۆڕان‌كاك‌نه‌وش��یروان‌‌22س��اڵه‌‌روب��ه‌رو‌نه‌مبینیوه‌،‌له‌كاتێكدا‌خه‌ڵكی‌‌

ئه‌م‌شاره‌ین.ئاوێنه‌:‌پێش��تر‌له‌دیدارێكدا‌وتبوت‌هه‌وڵی‌‌كوش��تنم‌دراوه‌،‌ئایا‌ئێس��تا‌وه‌ك‌خۆت‌ده‌ڵێیت‌دۆخه‌كه‌‌ش��ێواوه‌،‌هه‌س��تده‌كه‌ن‌مه‌ترس��یتان‌له‌س��ه‌ره‌‌

له‌سلێمانی‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌:‌س��اڵی‌‌1991 هێشتا‌چه‌ند‌مانگێك‌به‌سه‌ر‌راپه‌ڕیندا‌تێپه‌ڕیب��و،‌م��ام‌جه‌الل‌كه‌‌تائێس��تا‌له‌ژیاندایه‌،‌ش��اهیده‌‌بانگیكردم‌و‌وتی‌‌موخابه‌راتی‌‌عێراقی‌‌نیوملیۆن‌دیناریان‌

دان��اوه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بتك��وژن،‌من‌به‌وه‌‌خۆشحاڵبوم،‌چونكه‌‌من‌پێشمه‌رگه‌‌بوم‌و‌موخابه‌راتیش‌هه‌وڵی‌‌ئه‌وه‌یداوه‌،‌به‌اڵم‌ئیتر‌له‌دوای‌‌ئه‌وه‌ش��ه‌وه‌‌هه‌ستمكردوه‌‌هه‌وڵ��ی‌‌كوش��تنم‌دراوه‌،‌ئێ‌‌ئه‌وه‌یان‌موخابه‌رات‌ب��و‌به‌هه‌رحاڵ،‌ئه‌وانی‌‌تر‌كێیه‌؟!‌بۆچی‌ئه‌و‌هه‌وڵه‌‌هه‌یه‌؟‌نازانم!‌من‌رۆژانێك‌كه‌‌له‌هه‌ولێریش‌دانیشتوم‌و‌به‌رپرس��یارێتی‌‌پارتیش��م‌هه‌بوه‌‌ئه‌و‌هه‌وڵه‌‌هه‌ر‌هه‌بوه‌،‌مه‌به‌س��تم‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌سلێمانییه‌وه‌‌ئه‌و‌هه‌وڵه‌‌دراوه‌و‌نازانم‌بۆچ��ی؟‌بۆ‌زانیاریتان‌من‌كه‌‌باس��ی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌م‌ناترسم،‌له‌و‌روانگه‌یه‌شه‌وه‌‌حساب‌بۆ‌كه‌سیش‌ناكه‌م،‌حه‌زده‌كه‌م‌له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا‌ئه‌مه‌ش‌بنوسی‌.

ئاوێنه‌:‌پێش��تر‌له‌ماوه‌یه‌كی‌‌كورتی‌‌دیاریكراودا‌پارتی‌‌چه‌ندین‌به‌رپرس��ی‌‌لق��ی‌4ی‌‌گ��ۆڕی‌،‌ئێس��تاش‌ده‌نگۆی‌‌گۆڕین��ی‌‌ت��ۆ‌هه‌ی��ه‌،‌ه��ۆكاری‌‌ئه‌م‌

گۆڕانكارییانه‌‌چییه‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌ك��ورده‌:‌نازانم‌بۆچی‌‌ئێس��تا،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌راب��ردو‌رویداوه‌‌مانای‌‌ئه‌وه‌یه‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌پارتی‌‌باش‌نه‌خوێندۆته‌وه‌،‌ سلێمانییان‌ بارودۆخی‌‌ئه‌وه‌ش‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌دو‌شته‌وه‌‌هه‌یه‌،‌به‌ش��ێكیان‌ئێم��ه‌‌وه‌ك‌به‌رپرس��ان‌به‌س��ه‌رو‌ راس��تییه‌كان‌ نه‌مانتوانیوه‌‌خۆمان‌بگه‌یه‌نین‌وه‌ك‌خۆی‌،‌به‌شێكی‌‌تری��ش‌ئه‌وان‌ده‌رفه‌ت��ی‌‌كه‌متریان‌بۆ‌ره‌خس��اوه‌‌تا‌باش��تر‌بتوانن‌خزمه‌تی‌‌ئه‌م‌ش��اره‌‌بكه‌ن،‌ئێس��تا‌ورده‌‌ورده‌‌ئه‌و‌ده‌رفه‌ته‌‌ره‌خساوه‌‌تا‌ئه‌وه‌‌بكه‌ن،‌به‌ش��ێكی‌‌تریش‌له‌وانه‌ی��ه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌ب��ه‌وه‌وه‌‌هه‌بوبێ��ت‌ك��ه‌‌موراعات��ی‌‌یه‌كێتیش��یان‌كردبێت‌كه‌‌دو‌ئیداره‌یی‌‌بو،‌ده‌بێت‌ئه‌وه‌ش‌بڵێم‌ئه‌وانه‌ی‌‌پێش‌من‌بون،‌هه‌ریه‌كه‌یان‌به‌پێی‌‌ده‌رفه‌تی‌‌

خۆی‌‌خزمه‌تی‌‌خۆیان‌كردوه‌.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌پێتانوانییه‌‌كه‌‌سلێمانی‌‌

پارتی‌‌قبوڵ‌نییه‌؟هه‌ڵۆ‌ئه‌حم��ه‌د‌ك��ورده‌:‌به‌داخه‌وه‌‌هه‌ندێكجار‌كار‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌‌كراوه‌‌كه‌‌پارتی‌‌ناشیرین‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌بچیت‌كۆنه‌كانی‌‌ له‌خێزانه‌‌ به‌ش��ێك‌ بۆچونی‌‌ئه‌م‌ش��اره‌‌وه‌ربگریت‌بۆتده‌رده‌كه‌وێت‌ك��ه‌‌خۆشه‌ویس��تییه‌كی‌‌تایبه‌تیان‌بۆ‌پارتی‌‌و‌ماڵی‌‌بارزانی‌‌هه‌یه‌.‌به‌ش��ێكی‌‌تری��ش‌په‌یوه‌ندی‌‌ب��ه‌وه‌وه‌‌هه‌بوه‌‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌لێره‌‌بااڵده‌ست‌بوه‌‌كاری‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌كردوه‌،‌ده‌بێت‌ئه‌وه‌ش‌بڵێم‌ئێستا‌ئه‌وه‌ش‌وا‌نه‌ماوه‌‌كه‌‌بگوترێ‌‌سلێمانی‌‌پارتی‌‌قبوڵ‌نییه‌،‌له‌و‌روه‌وه‌‌ده‌نگدانیش‌ناكرێت��ه‌‌پێ��وه‌ر،‌چونك��ه‌‌ئ��ه‌وه‌ش‌هه‌یه‌،‌ به‌به‌رژه‌وه‌ندی��ه‌وه‌‌ په‌یوه‌ن��دی‌‌ده‌ی��ان‌كه‌س‌هه‌ن‌له‌ناخ��دا‌پارتییان‌به‌رژه‌وه‌ندییان‌ ب��ه‌اڵم‌ خۆش��ده‌وێت،‌

له‌گه‌ڵ‌‌الیه‌نێكی‌‌تردایه‌.

‌ئا:‌ره‌وا‌بورهان

بڕیاره‌‌ئه‌مڕۆ‌کۆمسیۆنی‌سه‌ربه‌خۆی‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌ستبکات‌به‌دابه‌شکردنی‌کارتی‌ئه‌لکترۆنی‌که‌‌وه‌رگرتنی‌ئه‌و‌کارته‌‌تا‌20ی‌‌نیسان‌ده‌خایه‌نێت‌‌و‌به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌به‌رپرسانی‌‌بااڵی‌‌

كۆمسیۆنی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان،‌"هه‌ر‌چوار‌گه‌ڕه‌کێک‌یه‌ک‌بنکه‌ی‌دابه‌شکردنی‌

کارتی‌ئه‌لکترۆنی‌ده‌بێت".

کارته‌‌ ئه‌و‌ به‌دابه‌شکردنی‌ سه‌باره‌ت‌ئه‌لکترۆنیی��ه‌،‌به‌رپرس��ی‌ئۆفیس��ی‌‌هه‌ندرێ��ن‌ كۆمس��یۆن،‌ هه‌ولێ��ری‌‌محه‌م��ه‌د‌له‌لێدوانێکی��دا‌ب��ۆ‌ئاوێنه‌‌ئاشکرایکرد‌که‌‌"هه‌ر‌ده‌نگده‌رێک‌ئه‌و‌مافی‌ پێنه‌بێت‌ ئه‌لکترۆنیی��ه‌ی‌ کارته‌‌س��یمکارتێک‌ وه‌ک‌ نابێت‌و‌ ده‌نگدانی‌وایه‌‌و‌سه‌رجه‌م‌زانیاریه‌کانی‌سه‌باره‌ت‌به‌ده‌نگده‌ری‌تێدایه‌‌و‌س��ه‌رۆکی‌خێزان‌ده‌توانێ��ت‌بۆ‌ئه‌ندامان��ی‌خێزانه‌که‌ی‌

وه‌ربگرێت".

ئه‌و‌هێمای‌بۆ‌ئه‌وه‌شکرد‌که‌‌پێویسته‌‌بنکه‌کان��ی‌ س��ه‌ردانکردنی‌ له‌کات��ی‌دابه‌ش��کردنی‌ئه‌و‌کارته‌‌ئه‌لکترۆنیه‌،‌"ناسنامه‌یه‌ک‌به‌هاواڵتیان‌‌بێت‌تا‌پێی‌بناسرێنه‌وه‌‌و‌گه‌ر‌بۆ‌ئه‌ندامانی‌دیکه‌ی‌خێزانه‌که‌شیان‌وه‌ربگرن‌به‌هه‌مانشێوه‌‌ده‌بێت‌ناسنامه‌ی‌ئه‌وانیان‌پێبێت".

به‌وت��ه‌ی‌‌هه‌ندرێ��ن‌محه‌مه‌د،‌"‌ئه‌م‌کارت��ه‌‌ئه‌لکترۆنیی��ه‌‌ته‌زویر‌ناکرێت،‌چونکه‌‌هه‌ریه‌که‌و‌تایبه‌ته‌‌به‌یه‌ک‌که‌س‌و‌س��ه‌رجه‌م‌زانیاریه‌کان��ی‌تایبه‌ت‌به‌و‌که‌س��ه‌ی‌تێدایه‌‌و‌له‌کاتی‌ده‌نگدانیشدا‌گ��ه‌ر‌ئه‌م‌کارت��ه‌‌بۆ‌جارێک��ی‌دیکه‌‌ده‌نگی‌پێبدرێته‌وه‌،‌یه‌کسه‌ر‌ده‌زانرێت‌و‌

کارناکات".به‌پێی‌‌زانیاریه‌كان��ی‌‌ئاوێنه‌‌ماوه‌ی‌مانگێ��ک‌دان��راوه‌‌بۆ‌س��ه‌ردانكردنی‌کارته‌کان،‌ دابه‌ش��کردنی‌ بنکه‌کان��ی‌هاواڵتیان‌ هه‌روه‌ها‌ده‌بێت‌س��ه‌رجه‌م‌ئ��ه‌و‌کارت��ه‌‌ئه‌لکترۆنیی��ه‌‌وه‌ربگرن‌،‌نامێنێت‌و‌ ده‌نگدانیان‌ ماف��ی‌ ئه‌گه‌رنا‌

ناتوانن‌ده‌نگبده‌ن.

سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌که‌‌له‌کاتی‌فه‌وتانیدا‌ئای��ا‌جارێکی‌دیکه‌‌ده‌کرێت‌هاواڵتیان‌ئ��ه‌و‌کارت��ه‌‌وه‌ربگرن��ه‌وه‌،‌هه‌ندرێن‌هێم��ای‌بۆ‌ئه‌وه‌‌کرد‌ک��ه‌‌"هاواڵتیان‌ده‌بێ��ت‌پارێزگاری‌لێبک��ه‌ن،‌چونکه‌‌جارێک��ی‌دیکه‌‌ئه‌و‌کارت��ه‌‌نادرێته‌وه‌‌

به‌هاواڵتیان".کارتی‌‌‌ئه‌لکترۆنی‌تایبه‌ته‌‌به‌ده‌نگدان‌و‌له‌چه‌ندین‌ش��وێنی‌جیهان‌به‌کاردێن‌،‌له‌تورکیاش��ه‌وه‌‌دو‌ک��ه‌س‌هاتون‌تا‌راهێن��ان‌به‌کارمه‌ندان��ی‌کۆمس��یۆن‌بکه‌ن‌و‌دواتر‌ئه‌و‌که‌سانه‌ی‌راهێنانیان‌پێده‌کرێ��ت‌دوکه‌س‌دوکه‌س‌به‌س��ه‌ر‌پارێزگاکان��دا‌داب��ه‌ش‌ده‌کرێن‌و‌هه‌ر‌کێش��ه‌یه‌ک‌روبدات‌ئه‌وان‌چاره‌سه‌ری‌

ده‌که‌ن.نوێنه‌رانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌ هه‌ڵبژاردن��ی‌ عێ��راق‌و‌کوردس��تان‌ هه‌رێم��ی‌‌ پارێزگاکان��ی‌ك��ه‌‌بڕی��اره‌‌30ی‌‌نیس��انی‌‌داهات��و‌ئه‌نجامبدرێ��ن،‌بۆ‌یه‌که‌مج��ار‌کارتی‌ئه‌لکترۆن��ی‌به‌کاردێ��ت،‌ئ��ه‌م‌کارته‌‌

له‌الی��ه‌ن‌کۆمپانیایه‌کی‌ئیس��پانیه‌وه‌‌دروستکراوه‌‌و‌ژماره‌ی‌کارته‌کان‌بیست‌و‌یه‌ك‌ملیۆن‌و‌پێنج‌سه‌د‌هه‌زار‌دانه‌یه‌.ئ��ه‌م‌كارته‌‌ت��ه‌واوی‌‌زانیارییه‌كانی‌تێ��دا‌ده‌بێ��ت‌وه‌ك،‌ن��اوی‌‌پارێزگا،‌ژم��اره‌ی‌‌ده‌نگ��ده‌ر،‌ناوی‌‌س��یانی‌،‌س��اڵی‌‌له‌دایكبون،‌ژم��اره‌ی‌‌خێزان،‌ژماره‌ی‌‌بنكه‌ی‌‌تۆمار،‌ژماره‌ی‌‌بنكه‌ی‌‌ده‌نگ��دان،‌ن��اوی‌‌بنك��ه‌ی‌‌ده‌نگدان،‌ژماره‌ی‌‌وێس��تگه‌،‌ژم��اره‌ی‌‌ده‌نگده‌ر‌

له‌وێستگه‌دا.كارت��ی‌‌ده‌نگدان��ی‌‌ئه‌لیكترۆنی‌‌دو‌ج��ۆره‌،‌یه‌كه‌می��ان‌ب��ۆ‌ئه‌وانه‌یه‌‌كه‌‌له‌ده‌نگدان��ی‌‌گش��تیدا‌ده‌نگ‌ده‌ده‌ن‌و‌دوه‌میان‌ب��ۆ‌ئه‌وانه‌یه‌‌كه‌‌له‌ده‌نگدانی‌‌تایبه‌ت��دا‌ده‌ن��گ‌ده‌‌ده‌ن،‌ئه‌وان��ه‌ی‌‌تایب��ه‌ت‌هێزه‌كانی‌‌ئاسایش��ی‌‌ناوخۆ‌و‌س��ه‌ربازه‌كان‌ده‌گرێت��ه‌وه‌،‌وه‌‌هه‌ر‌له‌رێگ��ه‌ی‌‌داتاكان��ی‌‌س��ه‌ر‌كارت��ی‌‌ده‌نگدان��ی‌‌ئه‌لیكترۆنی��ه‌وه‌،‌ده‌نگده‌ر‌ده‌توانێت‌بنكه‌ی‌‌ده‌نگدان‌و‌وێستگه‌ی‌‌

ده‌نگدانی‌‌خۆی‌‌بدۆزێته‌وه.

هەنوکە(414(‌سێشه‌ممه‌‌42014/2/4

هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌‌به‌رپرسی‌‌لقی‌‌4ی‌‌پارتی‌:

دۆخی‌‌سلێمانی‌‌شێواوه‌

هه‌مو‌شتێك‌له‌باره‌ی‌‌كارتی‌‌ئه‌لكترۆنی‌‌ده‌نگدانه‌وه

یه‌کێتی‌مام‌جه‌الل‌دروستی‌کردوه‌‌و‌به‌ئه‌ویش‌

به‌رێوه‌چوه‌‌له‌ئێستادا‌و

له‌‌غیابی‌ئه‌ودا‌ورده‌‌ورده‌‌به‌ره‌و‌ئاوا‌بون‌ده‌چێت

هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌

‌21ملیۆن‌كارتی‌‌ده‌نگدانی‌‌ئه‌لیكترۆنی‌دابه‌ش‌ده‌کرێت‌

ئا: دیاری خالید

حاجی رێكانی سكرتێری مه كؤی بادینانی بزوتنه وه ی گۆڕان،

باس له بارودۆخی بزوتنه وه كه یان ده كات و پێیوایه گوتاری سیاسی و

میدیای بزوتنه وه ی گۆڕان بؤ ده ڤه ری بادینان جؤره خاوییه كی

پێوه دیاربوه و پارتی رێگای جیاجیا ده گرێته به ر بۆ ئه وه ی كؤسپ

له به رده م چاالكییه كانیان دابنێت و "سیخوڕه كانی بنێرێته ناومان".

ئاوێنه : له ئێس��تادا پارتی و گۆڕان نزیكبونه ته وه بۆ پێكهێنانی حكومه ت،

بارودۆخی ئه و ده ڤه ره گۆڕاوه ؟حاجی رێكانی : له دوای هه ڵبژاردنی 21ی ئیلول كه دوای ئه وه ی بزوتنه وه ی گۆڕان بوه هێزی دووه م له كوردستان، پێداچوونه وه راده ی��ه ك ت��ا پارتی له سیاس��ه ت و ره فتاری خۆی كردوه . من نالێم ئێمه به ته واوی ئازادین و بێ كۆس��پین به اڵم تا راده یه ك بارودۆخ

گؤڕاوه و وه زعمان باشه .

ئاوێن��ه : له كۆنگره ی گۆڕاندا چه ند ئه ندامێكی كه م��ی ده ڤه ری بادینانی لێكه وته وه ، ناڕه زایی ئه مه ش تێدابو

هۆكاری ئه مه چی بو؟ حاج��ی رێكان��ی : هیچ كه س��ێك له براده ران و ئه ندامانی ئێمه ناڕه زایه تی ده رنه بڕیوه ده رباره ی به شداربون یان به ش��دارنه بون له كۆنگ��ره دا، چونكه به ش��داری ئێم��ه وه ك��و ئه ندامان و هه ڤااڵن��ی گۆڕانی بادین��ان زیاتر بو له ئیس��تیحقاقی خؤی ك��ه ده بوایه 12 ك��ه س بوای��ه ن��ه ك 30 كه س، بزوتنه وه ی گرنگیپێدانی له به ر به اڵم گ��ۆڕان، به بادینان ئێم��ه 30 كه س وه كو ئه ندام به شداری كۆنگره بوین و خ��ؤم ده ستنیش��انكرام له كۆنگره دا له الی��ه ن به رێ��ز رێكخه ری گش��تی كاك نه وش��یروان وه ك��و بادینیه ك ببمه یه كێك له ئه ندامانی ده س��ته ی

سه رۆكایه تی كۆنگره .

ئاوێنه : بۆچی تائێس��تا رێكخه ری ده ڤه ری س��ه ردانی گۆڕان گش��تی

بادینانی نه كردوه ؟حاج��ی رێكان��ی : ئێس��تا گۆڕان یه ك بس��ت زه وی و خان��وو موڵكی نی��ه له هه رێمی له هی��چ ش��وێنێك له چوارچێوه ی ب��ه اڵم كوردس��تان، ئه و بای��ه خ و گرنگیدانه ی بزوتنه وه ی گۆڕان به بادینانی داوه ، پێش 2ساڵ خانویه كی گه وره ی له باشترین ناوچه به پاره یه كی ده��ؤك، له پارێ��زگای س��ه باره ت كڕی��وه . خه یاڵ��ی نه وشیروان به س��ه رداننه كردنی كاك ب��ؤ دهؤك، من ده ڵێ��م: هه ر كاتێك كاك نه وشیروان به پێویستی بزانێت و ده ڤه ره كه و خه ڵك��ی له به رژه وه ندی بزوتن��ه وه ی گ��ۆڕان بێ��ت، دڵنیام

سه ردان ده كات. پاراستن پارتی كه س��انی ئاوێنه : ده نێرێت��ه ناو گۆڕان ل��ه و ده ڤه ره ، ه��ۆكاری ئه مه چیه و تا ئێس��تاش

به رده وامه ؟حاج��ی رێكارن��ی : م��ن پێموایه دو ه��ۆكاری س��ه ره كی هه ن بؤ ئه م دیارده یه كه یه كێكیان ئه وه یه پارتی له بادین��ان ئه وه ن��ده له یه كگرت��وی ئیسالمی ناترسێت، ئه وه نده ی ترسی هه یه ، چونكه گ��ۆڕان له بزوتنه وه ی به خه باتی له دامه زراندنی��ه وه گۆڕان میدیایی و كاری په رله مانی و سیاسی ، سیاس��ی و پێگ��ه ی توانیویه ت��ی دروس��تبكات، گه وره جه ماوه ری��ی له بادین��ان. هه روه ه��ا به تایبه ت��ی گۆڕان بووه ته جێگای ئاوات و ئومێدی س��ته ملێكراو. مافخ��وارو و خه ڵكی دووه م، پارت��ی زیات��ر هاوش��ێوه ی حزبێكی خێڵه كی و له س��ه رخؤداخراو ده چێت نه ك حزبێكی كراوه و نوێخواز، ئ��ه م جؤره حزبانه هه میش��ه پێیان باش نیه رێكخراوێكی سیاسی كراوه و گۆڕان، بزوتن��ه وه ی مودێرنی وه كو بێته مه یدانی سیاسی و خه بات بكات. بؤیه هه ر له به ر ئه وه ده بینین پارتی رێگای جیاجیا ده گرێته به ر بۆ ئه وه ی كؤس��پ له ب��ه رده م چاالكییه كانمان بنێرێت��ه س��یخوڕه كانی دابنێ��ت و

ناومان. تا گۆڕانه وه له دروستبونی ئاوێنه :

ئێستا چیتان بۆ بادینان كردوه ؟حاجی رێكانی : وه كو خزمه تگوزاری هیچم��ان نه ك��ردوه ، چونك��ه ئێمه حكومه ت و ده زگای ته نفیزی نه بوین. به اڵم له ڕوی سیاسی و كاری حیزبیه وه به ڵێ كردومانه ، بؤ نمونه : توانیمان زیاتر له بادین��ان ن��اڕازی ده نگ��ی دروس��تبكه ین و ترس نه هێڵین له ناو خه ڵكی بادین��ان، هه روه ها توانیمان خه ڵك له بواره جیاجیاكاندا هؤشیار و به ئاگا بهێنین��ه وه و وای لێبكه ین كه داوای مافی خؤی بكات و به راشكاوانه له سه ر شه قامه كان الفیته هه ڵبگرێ. ئاوێنه : له الیه ن یه كێك له هه ڵسوڕاوه دیاره كان��ی گۆڕان��ه وه پێش��نیاری ئه وه كراوه ك��ه حیزبێك بۆ بادینان دابمه زرێنن كه نزیك بێت له گۆڕانه وه ،

ئه مه چی به سه ر هات؟حاجی رێكانی : من ئاگام له وه نیه و نازان��م كێ ئه مه ی پێش��نیاركردوه ، بؤیه من هیچ كؤمێنتێكم له سه ر نیه . ئاوێن��ه : بۆچی گ��ۆڕان له ده ڤه ری دهۆك گه ش��ه ی نه ك��ردوه ، خۆتان چاالك نین یان گۆڕان ئه و ده ڤه ره ی

پشتگوێخستوه ؟حاج��ی رێكانی : گ��ۆڕان بادینانی پشتگوێ نه خستوه ، به اڵم راستیه ك هه یه ده بێت هه مو الیه ك باش بیزانێت كه كاری رێكخراوه و سیاسی له بادینان زۆر گران و قورسه و موسته حیل نیه ، ب��ه اڵم قورس��ه . بادینان هه میش��ه پێویس��تی به به رنامه یه ك��ی چڕوپڕ و به په یامێكی پێویستی هه یه ، تؤكمه باش و شه فافه بؤ خه ڵكی ده ڤه ره كه . هه رچه ن��ده ئێمه ش كاری باش��مان

كردوه . خه ڵك��ی له ئێس��تادا ئاوێن��ه : گۆڕان به رامبه ر جیاوازی بۆچونێكی هه یه له دهۆك كه گوایه ئیشی به ته نها دژایه تیكردنی بنه ماڵه ی بارزانیه ، ئایا

ئه مه وایه ؟ حاج��ی رێكان��ی : نه خێ��ر وانیه ، بزوتنه وه ی گۆڕان دژی هیچ بنه ماڵه و كه س��ێك نیه ، گۆڕان نه هاتوه تاكو

پارتێكی سیاس��ی ، به دیلی ببێت��ه یاخود بؤ س��ڕینه وه ی ده سه اڵتێك و نه هێشتنی ، به ڵكو بزوتنه وه ی گۆڕان روئیایه كی رؤش��ن و جی��اوازی هه یه بۆ چاككردنی سیس��ته می سیاسی و كه رامه تی گه ڕاندنه وه ی حوكمڕانی و، تاكی ك��ورد و رزگاركردن��ی عه قڵی ك��وردی له هه م��و ه��زرو بؤچون��ی خێڵ و دژایه ت��ی نه ك دواكه وت��وو،

بنه ماڵه .كه مكردن��ی ه��ۆكاری ئاوێن��ه : رێژه ی ده نگاكانت��ان له دهۆك بۆچی

ده گێڕیته وه ؟

حاجی رێكانی : گوتاری سیاس��ی و میدیای بزوتنه وه ی گۆڕان بؤ ده ڤه ری بادینان جؤره خاوییه كی پێوه دیاربوه , له ده ڤه ره ك��ه پارت��ی ته زوی��ری هۆكارێك��ی تر بو كه به ش��ێوه یه كی یه كجار زۆربو هه روه ها فشاری پارتی به رده وام هه ڕه شه كردنی له سه رمان و كه من یه كێك بوم له وانه ی به ئاشكرا هه ڕه شه یان لێكردم سه ره ڕای كڕینی

هه ندێك خه ڵك به پاره .

ڤتفۆگڵ و مانای ستەمی خۆرهەاڵتی »بەشی چوارەم«

به سروش��تی ئاماژەدان��م ه��ۆی له س��تەمی دی��ن پاشکۆئاس��ای خۆرهەاڵتی��دا، ب��ۆ ئەوەی��ە خوێنەر ڤتفۆگڵ سەنتراڵەکانی له تێزە له یەکێ تێبگات، دەربارەی دەس��ەاڵتی ڕەهای دەوڵەت بەرامبەر کۆمەڵگا یان دەرە � دەوڵەت. دەسەاڵتێک خواستێتی هەموو ش��تێک ڕابکێش��ێتە بندەستی خۆی، هیچ هێزێک نەبێت، دەس��ەاڵتی خۆی له دەسەاڵتی دەوڵەتەوە وەرنەگرتبێت. ئ��ەوەی له تێزەک��ەی ڤتفۆگڵدا گرنگە ئەوەیە، ئەو س��اتە دیاری��دەکات کە تێی��دا دەوڵەت دەبێ��ت به ئۆرگانێکی له کۆمەڵ��گا زۆر بەهێزت��ر. »بڕوانە : هەمان س��ەرچاوەی پێشوو. ل 80«. کێشەیەک له سەدەی بیست و له شێوازی له دەوڵەت��ە کۆلۆنیالی��دا و پۆس��ت نوێکاندا، بەجۆرێکی بەرباڵو و ترسناک دێت��ەوە ڕێگامان. ڤتف��ۆگڵ له هەندێ کتێبەکەی��دا وادەبینێت کە جێ��گای له س��تەمی خۆرهەاڵتی��دا و له هەن��دێ جێگای وەک چیندا، هەتا دەس��ەاڵتی باوک له خێزان��دا، له ڕێگای پەیوەندی به دەسەاڵتی ستەمکارەوە مانای بووە، لێ��رەوە خودی خێزان له س��تراکتوری کۆمەاڵیەت��ی چینی��دا جێگایەکی زۆر گرنگ��ی نەب��ووە، جێگای��ەک بگاتە هەم��ان پل��ەی بای��ەخ و گەورەیی کە دەیبینی��ن، ت��ردا له کۆمەڵگاکان��ی چونکە هێزی ب��اوک، کەم تا زۆر لەو ڕۆڵەوە داکەوتووە کە وەک پۆلیس��ی فەرمانڕەوایان له ناو خێزاندا بینیوێتی. دەوڵ��ەت باوک��ی وەک بەرپرس��ێک و فەرمانبەرێکی دانراوی خۆی له خێزاندا سەرپێچی هەرکەس��ێک سەیرکردوە، باوکی کردبێت سزا دراوە و هەرکەسێک کردبێ��ت، س��ەرپێچی له خێزان��دا باوک��ی پێ��وە س��زادراوە. »هەمان سەرچاوەی پێشوو. ل 157 � 159«. له مان��ەش گرنگت��ر خ��ودی دەوڵەت ل��ەم کۆمەڵگایانەدا ڕێگ��ری یەکەمن بەهێزبوونی له کەڵەکەبوونی سەرمایە و ژێرخان��ی موڵکییەتی تایب��ەت، واتە جیابوونەوە و س��ەرچاوەی دەوڵ��ەت له فۆرمە موڵکدارییە فۆرم��ی ترازانی خۆرئاواییەک��ە، کەپیتالیس��تییە خ��ودی ئ��ەوە ت��ر به مانایەک��ی کەپیتالیزم��ە کە ڕێ��گا لە وەرگەڕانی ش��ێوەی کەپیتالیزم��ی خۆرهەاڵت��ی دەگرێ��ت ب��ۆ ش��ێوە کەپیتالیزم��ی موڵکداریی گەورەنەبوونی خۆرئاوایی. پێش��تردا له س��ەدەکانی تایبەت��ی پابەندی ڕاس��تەوخۆ له خۆره��ەاڵت، داگیرکردن��ی دەوڵەت��ە بۆ ت��ەواوی هەوڵدان��ی موڵکداری��ی و مافەکان��ی بەردەوام بۆ ڕێگریکردن له دابەشبوونی موڵک و باڵوبوونەوەی ڕۆحی هەڵگرتن و کۆکردنەوەی س��ەرمایە و بەش��کردنی بەجۆرێک له یەک دەستدا کۆنەبێتەوە.

له تێزەکانی س��ەرەکی ئاڕاس��تەی ڤتفۆگڵ��دا و ڕەخنەی س��ەرەکیش لەم تێزانە له خاڵێکی بنەڕەتیدا کۆدەبێتەوە، خۆرهەاڵت��ی س��تەمی پەیوەن��دی به مۆدێل��ی تۆتالیتاریی کۆمۆنیزمەوە. ڤتفۆگڵ کە خۆی سەرەتا له قوتابخانەی فرانکفۆرتەوە دەست پێدەکات، هەر زوو له دوژمنانی یەکێک وەردەگەڕێتە سەر هەموو سیستمێکی تۆتالیتاری. گرنگی تێزەکەی ڤتفۆگڵ لەوەدایە کە پێیوایە تۆتالیتاریزمی کۆمۆنیزمی له ش��ێوازی س��تەمی خۆرهەاڵتیی��ەوە نزیکترە تا فۆرمی کەپیتالیستی لیبراڵ و مۆدێرن. ڤتف��ۆگڵ تیورییەک��ەی چوارچێ��وە لەوەدا خۆی دەبینێتەوە کە سیستمی کۆمۆنیس��تی زیندووکردنەوەی فۆرمی س��تەمی خۆرهەاڵتییە، س��یفەتەکانی کۆمۆنیزمی ڕوسی و چینی هەر خۆ الدان نیی��ە له فۆرم��ی کەپیتالیزمی لیبرال، بەڵک��و داڕش��تنی بیرۆکراتییەتێک��ە به دەوڵەتێک��ی س��ەنتراڵی بەهێزەوە، دەوڵەتێک تێی��دا موڵکییەتی تەواوی کەرەس��تە گرنگ و دەزگا گ��ەورەکان دەوڵ��ەت ژێردەس��تی دەکەوێت��ە خ��ۆی، واتە ئ��ەوەی پێ��ی دەگووترا

»سوس��یالیزمی دەوڵەتی« له راستیدا هیچ نییە جگە له فۆرمێکی »س��تەمی خۆرهەاڵتی« کە ش��ێوە و ڕوخساری، سەدان ساڵ بەر له تیورەی سوسیالیزم داڕێژراون. ڤتفۆگڵ له تەواوی تێزەکەیدا پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت، کە ئاسیا و خۆرهەاڵت، بەو ئامادەگییە مێژووییەی کە سیستمی ستەمی خۆرهەاڵتی بۆی هەس��تان و زەمینەی فەراهەمکردون، گونجانی کولتووری و ئابوورییان لەگەڵ ستەمی کۆمۆنیستیدا زۆر گەورەیە. الی ڤتفۆگڵ سیحری کۆمۆنیزم لە واڵتەکانی خۆرهەاڵتی ئاسیا دەگەڕێتەوە بۆ نزیکی سیس��تمی ئابووری له شێوازی ستەمی خۆرهەاڵتیدا لەگەڵ سیستمی ئابووری له دەوڵەتی کۆمۆنیستیدا، کە دەوڵەت و له پێکهێنەرە بیروکراتییەت ستەمکار و س��ەرەکییەکانی هەردوو شێوازەکەن. تەواوی وردەکارییەکانی ئەم لێکچوونە بابەتی ئێمە نیی��ە، بەاڵم به بڕوای من تێزەک��ەی ڤتف��ۆگڵ دەس��تکەوتێکی تیوریی گرنگی تێدایە کە نابێت نادیدە بیگری��ن، ئەویش بریتییە له کاریگەریی فۆرمی کالسیکی ستەم لەسەر فۆرمی مۆدێرن، یاخود هەبوونی پەیوەندییەکی گرنگ و یەکسەرە له نێوان ستەمی دوای مۆدێرنە لەگەڵ ستەمی پێش مۆدێرنە. ڕەنگە یەکێک لەو هەاڵنەی کە ڤتفۆگڵ تێیکەوتبێ��ت ئەوە بووبێ��ت کە تەنیا الی دەوڵەتە کۆمۆنیس��تیەکانی ئاسیا خۆرهەاڵتی س��تەمی ش��ێوازی ب��ۆ ڕەنج��ی زۆرین��ەی ی��ان گەڕابێ��ت خۆی ب��ەو ئاڕاس��تەیەدا بردبێت کە بیس��ەلمێنێت کۆمۆنی��زم درێژکراوەی س��تەمی خۆرهەاڵتیی��ە، له کاتێک��دا ئەوە تەنیا دەوڵەتە کۆمۆنیس��تەکانی وەک چی��ن و کۆریا و کەمبودیا و ڤیتنام نین کە س��تەمی خۆرهەاڵتی ژێرخانی مێژووی��ی ب��ۆ ئامادەکردبێتن، بەڵکو له دەوڵەتگەلێکی تریشدا کە کۆمۆنیست نین، هەمان ئ��ەو دیاردانە به جۆرێکی عێراق. بەرچاودەک��ەون، وەک زەقتر ئەمە جگە لەوەی له دەوڵەتگەلێکدا کە ئێستا نەوت جێگای ئاوی ناو کۆمەڵگا گرتۆتەوە، تێ��دا هایدرۆلیکییەکان��ی هەمان ئەم فۆرمە ب��ەاڵم به کۆمەڵێک دەرکەوتوون، وەک دیکەوە س��یفاتی لیبیا و ئێران و سعودیە. تێزەکەی ڤتفۆگڵ له یەک خاڵی گرنگ ئاگادارماندەکاتەوە کە مۆدێرنە هێزی نوێ دروستدەکات،

5(414( سێشه ممه 2014/2/4کوردستانی

به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

ستەمی خۆرهەاڵتی و ستەمی خۆرئاوایی »فاشیزم وەک سنتێز«

له ڕەخنەی خوێندنەوەکانی پێشتردا بۆ کۆمەڵگای خۆرهەاڵتیکارل ئەوگۆست ڤتفۆگڵ، مستەفا حیجازی، داریوشی شایگان وەک نمونە

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، سه رۆكی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كگرتو

م.محه مه د ره ئوف ده ڵێت "ئۆپۆزیسیۆنبونمان به رێكردو

ته واوبو".

ئاوێنه : به بڕوای ئێوه وه ك یه كگرتو پێكهێنان��ی دواكه وتن��ی ه��ۆكاری

كابینه ی هه شته م چییه ؟محه مه د ره ئوف: دواكه وتنی كابینه ی هه شته م كۆمه ڵێك هۆكاری هه یه یه ك ره هه ن��د و یه ك هۆكاری نیه ، هۆكاری یه ك��ه م ئه وه یه هیچ حزبێك نه یتوانی 51 كورس��ی بهێنێت بۆیه ده بێت ئه و حكومه ته بنكه ف��راوان بێت و ئه وه ش پێویستی به كات هه یه بۆ رازیكردنی س��ه رجه م الیه نه كان، هۆكاری دوه م هێش��تا دو زۆنی س��ه وز و زه ردو دو حزبی ده سه اڵتدار له كوردستان بونی هه ی��ه هه تا ئه و حاڵه ته هه بێت دوای په نجا س��اڵی تریش هه م��ان قه یران روده داته وه ، هۆكاری سێیه م كێشه ی س��لێمانییه ك��ه له نێ��وان یه كێتی و گۆڕاندا ب��وه و ئێس��تاش قه یرانه كه چڕبۆته وه له ن��او یه كێتی خۆیدا ئه و س��ێ هۆكاره س��ه ره كییه هه یه ئیتر هه ر ش��تێكی تر بڵێین ورده هۆكارن ئ��ه وه ی ك��ه وا هه ر حزب��ه و تموحی شتێكی هه یه روئیایی تایبه تی خۆیی جه ماوه ره كه ی رازیكردن��ی هه ی��ه و ده وێت، هه مو ئه وانه ش پێویس��تیان

به كات هه یه .ئاوێنه : له به رامب��ه ر پێكنه هێنانیدا

بۆچی ئێوه بێده نگن؟په رله مانتارمان ره ئ��وف: محه مه د

هه یه قس��ه یكردوه ، خۆمان دو س��ێ كۆبونه وه م��ان له گ��ه ڵ پێكهێنه رانی حكوم��ه ت ك��ردوه ، له راگه یاندنه كان قس��ه ده كه ی��ن، له كۆبونه وه كان��ی مه كته بی سیاس��ی و س��ه ركردایه تی ئیتر باسمانكردوه ، له به الغی كۆتایی

بێده نگی مانای چیه .ئاوێن��ه : ئێ��وه له كابین��ه ی نوێی حكومه ت��دا داوای چه ند پۆس��ت و چ

پۆستێكتان كردوه ؟محه م��ه د ره ئ��وف: ئێم��ه چه ند كۆبونه وه یه ك��ی كۆتاییم��ان كردوه و هه ندێك كۆبونه وه ی تر ماوه بیكه ین، له كۆبونه وه ی كۆتایی ، بڕیاری كۆتایی باس��كردوه و هه ندێكمان ده ده ی��ن و هه ندێكیش��مان ماوه رێبكه وین به اڵم

تاكو كۆتایی باسی ناكه ین.ئاوێن��ه : ل��ه دوای هه ڵبژاردن��ه وه هه ست به جۆره س��اردییه ك له نێوان

ئێوه و گۆڕاندا ده كرێت، ئه مه بۆ؟قۆناغێ��ك ره ئ��وف: محه م��ه د كاری قۆناغ��ی پێیده وت��را هه ب��و ئۆپۆزس��یۆنبون، ت��ا كۆتایی هاتنی ب��ه رده وام هه ڵب��ژاردن ئه و حاڵه ته بوو حاڵه تێكی سروشتی بو له به ینی هه رس��ێ الیه نی ئۆپۆزس��یۆندا، كه چوینه هه ڵبژاردنه وه گۆڕان س��ه ره تا وتی ئێمه حكومه ت دروست ده كه ین، دوات��ر وتی به ش��داری ده كه ین ئه وه هه ڵوێس��تیان ب��و ئێم��ه ش وتمان به شداری له حكومه ت ده كه ین، كۆمه ڵی ئیسالمیش به هه مانشێوه ، ئه وه مان بۆ ئۆپۆزسیۆنبون قۆناغی ده رده كه وێت كۆتاییه��ات، ئیتر هه موم��ان ده بینه حزبێكی ساده له به رئه وه ی له رابردودا س��تراتیژیمان رێكه وتننامه یه ك��ی پێكه وه نه بوه تا بچینه وه سه ر هه مان

رێچكه ، رێكه وتننامه یه كی مۆركراومان له نێ��وان نه بوه تاكو بچینه وه س��ه ر ئ��ه و رێكه وتننامه یه هه تا دوای چه ند مانگێكیش ئێمه كۆبونه وه مان له نێوان هه بوه به اڵم ئێستا ناوی نانێم ساردیی چونكه رێكه وتنی ستراتیژیمان له نێوان ئۆپۆزیس��یۆنبونێكمان به ڵكو نه بوه

به رێكردوه ته واوبوه .ئاوێنه : ل��ه دوای هه ڵبژاردنه وه له چ ئاس��تێكدا ته نسیقتان له گه ڵ گۆڕان و

كۆمه ل ماوه ؟

له ئاس��تی ره ئ��وف: محه م��ه د نێ��وان ته له فۆن��ی هه مان��ه ب��ااڵ سه ركرده كانمان له و ئاستانه دا هه بوه و

ئێستاش به رده وامه .ئاوێنه : ب��اس ل��ه وه ده كرێت كه به هۆی توركیاوه ئێ��وه له پارتییه وه

نزیكن، ئایا وایه ؟محه مه د ره ئوف: هیچ په یوه ندیه ك له نێوان ئه و دو ش��ته دا نی��ه ، ئێمه ئه وه نده ش نزیكین له توركیاوه چه ند حزبێكی هه مو نزیكی��ن، له ئێرانه وه كوردس��تانیش هه ر وایه له به رئه وه ی هیچ كارێكی سیاس��ی له كوردستان و عێراقیش به بێ په یوه ندیه كانی نێوان واڵت��ه هه رێم��ه كان ناكرێ��ت، ئه وه قۆناغێكه كه نازانم چه ند س��اڵی تر ده خایه نێت چونك��ه به درێژایی مێژو ئێران كاریگه ری له س��ه ر كوردستان به هه مانش��ێوه توركی��اش هه ب��وه ته نی��ا ئێس��تا پێ��ش توركی��ای دراوس��ێیه كی ئه منی و په یوه ندیه كی دوربه دور هه بو ئه و توركیایه رۆشتوه نوێ و توركیای سیاس��ه تی ئێس��تا ئابوری نوێ و توركیای نه وته و توركیای روئیایه كی تازه یه له سیاسه تدا، ئێمه مام س��ه ردانی له قه اڵچواالن كاتێك جه اللم��ان كرد ی��ادی به خێ��ر ئه و كاته ئه ردۆگان س��ه رۆكی شاره وانی ئه سته مبوڵ بو، مام جه الل وتی چوم له گه ڵ ئه ردۆگان دانیشتم پێموت تۆ پیاوی ئاینده ی توركیای حه ز ده كه ین هه یه حزبێكی��ش س��ه ركه وتوبیت و له الی ئێمه وه كو ئه و حزبه ی تۆ وایه ناوی یه كگرتوی ئیسالمی كوردستانه حه زده ك��ه م په یوه ندیتان باش بێت، ئه و قسه یه له كاتێكدابو كه حزبه كه ی

ئه ردۆگان حاكم نه بو.

سه رۆكی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كگرتو: قۆناغی ئۆپۆزسیۆن بون كۆتایی هات

سكرتێری مه كۆی گۆڕان له بادینان: پارتی رێگای جیاجیا ده گرێته به ر بۆ ئه وه ی سیخوڕه كانی بنێرێته ناومان

دەوڵەت باوکی وەک بەرپرسێک و

فەرمانبەرێکی دانراوی خۆی

له خێزاندا سەیرکردوە، هەرکەسێک

سەرپێچی باوکی کردبێت سزا

دراوە و هەرکەسێک له خێزاندا

سەرپێچی کردبێت، باوکی پێوە

سزادراوە

19»»

حاجی رێكانی

م. محه مه د ره ئوف

ئا: هاوكار حسێن

به ڵگه نامه یه كی ویكیلیكس ئاماژه به وه ده كات كه هیچ كام له به رهه م ساڵح و كۆسره ت ره سوڵ له توانایاندا

نییه به ڕاستی شوێنی تاڵه بانی بگرنه وه و ئه و ئه گه ره ش هه ر له ئارادا ده مێنێته وه كه یه كێتی دوای مردنی

تاڵه بانی پارچه پارچه ببێت.

ئ��ه و به ڵگه نامه یه ك��ه مێژوه كه ی 2008 و س��اڵی ب��ۆ ده گه ڕێت��ه وه ئه مریكیه كانه وه دیپلۆمات��ه له الیه ن ئاماده ك��راوه ، ده ریده خات ئه وه نده ی دوای قۆناغ��ی نیگه ران��ی پارت��ی تاڵه بانیه ، هێنده یه كێتیه كان خۆیان له وچوارچێوه یه شدا نین، به وشێوه یه به ڵگه نامه ك��ه نوس��یویه تی ، "ل��ه م دواییانه دا نێچیرڤان بارزانی پێیوتین ك��ه پالن��ی پارت��ی بۆ مه س��ه له ی جێگرتنه وه له ناو یه كێتیدا ئه وه بوه ، كه تاڵه بانی رازیبكه ن باش��تر ئاگای له خۆی بێ��ت. له الیه ن خۆیش��یه وه زۆری نیگه ران��ی بارزانی مه س��عود ده ربڕیوه له وه ی كه به بێ مام جه الل هیچ كه س��ێك نییه مامه ڵ��ه له گه ڵ هه ردو الیه نی مالیك��ی و ئێرانیه كاندا

بكات".

له به ش��ێكی دیكه ی به ڵگه نامه كه دا هات��وه ، "ئه م مان��ۆڕه ناوخۆییانه ی یه كێت��ی نیش��انه ی توندبون��ه وه ی مه س��ه له ی له س��ه ر كێش��ه كانه هی��چ تاڵه بان��ی . جێگرتن��ه وه ی نییه و تاڵه بانی بۆ ش��وێنگره وه یه ك له حاڵه تی مردنیدا یه كێتی پارچه پارچه ده بێ��ت. ه��اوكات یه كێتیه كی الوازو پارچه پارچه ره نگه له ئاستی ناوخۆداو له م��ه ودای كورتدا كۆم��ه ك به پارتی بكات، به اڵم ده ره نجامه كان له مه ودای دوردا بۆ هه رێمی كوردستان و عێراق

ناسه قامگیریی ده بێت".

له ب��اره ی دیاریكردن��ی جێگران��ی سكرتێری گش��تیی و یه كالكردنه وه ی كێشه كان له الیه ن خودی تاڵه بانییه وه ، "چه ندین نوس��یویانه ، ئه مریكیه كان س��ه رچاوه ی ناو یه كێتی پێیانوتوین كه تاڵه بانی مه س��ه له ی چاكسازیی و ناوخۆی به ڕێوه بردن��ی ده س��ه اڵتی یه كێتی فه رامۆشكردوه ، به تایبه ت له و

كاتانه ی سه رۆكی عێراق بوه ".

تیشكده خاته به ڵگه نامه كه هاوكات س��ه ر ورده كاری كێشه ناوخۆیه كانی یه كێت��ی و ملمالنێی نێوان كوتله كان و نیگه رانی س��ه رانی پارتی دیموكراتی له الی��ه ن هه روه ه��ا كوردس��تان، خۆیش��یه وه به رهه م ساڵح وتویه تی ، "یه كێتی له نێوان به غداو س��لێمانیدا هه یه فراوان تێڕوانینێكی دابه شبوه ، له ناو كورده كاندا به وه ی تاڵه بانی زیاتر له خه می سیاس��ه تی نیش��تمانیدایه و پێویس��تیه كانی هه رێمی كوردستانی كه رونیشیكرده وه فه رامۆش��كردوه . به رپرس��ه ك��ورده كان له به غدا زیاتر

عێراقین له وه ی كورد بن".

ده قی به ڵگه نامه كه :

08BAGHDAD3836 : ئای دیبابه ت: تاڵه بانی ده سه اڵتی وه ك

یه ك ده داته جێگره كانی سه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مریكا

له به غداپۆلێن: نهێنی

به روار: 8ی كانونی یه كه می 2008

پوخته :نیشتمانی یه كێتی س��ه ركرده كانی كوردستان ئه و هه وااڵنه یان ره تكرده وه كه باس له وه ده كه ن جه الل تاڵه بانی له دوایی��ن له ده س��ه اڵت الدرابێ��ت. كۆبونه وه ی س��ه ركردایه تی یه كێتیدا، تاڵه بانی ده سه اڵتی یه كسانی داوه ته كۆسره ت ره س��وڵ و به رهه م ئه حمه د س��اڵح بۆ به ڕێوه بردنی كاروباره كانی یه كێتی . به هۆی سه رقاڵبونی تاڵه بانی له به غ��دا، ملمالن��ێ ناوخۆییه كان��ی ده س��ه اڵت له س��ه ر یه كێت��ی بۆ داواكاریی��ه كان توندتربۆت��ه وه و ماونه ته وه . وه اڵم ب��ێ چاكس��ازیی ئه مه هه نگاوێكی گرنگ��ه له و روه وه كه به رهه م س��اڵح و كۆسره ت ره سوڵ وه ك كاندیدانی س��ه ره كی بۆ پۆستی سكرتێریی دیاریبكرێن له چوارچێوه ی س��یناریۆی دوای تاڵه بانیدا، هاوكات به ره��ه م ك��ه ئه وه ش��ه ده رب��ڕی جێگره وه ی ببێته ده ش��ێت س��اڵح تاڵه بان��ی وه ك س��ه رۆك كۆم��اری عێ��راق. به له به رچاوگرتن��ی الوازیی ته ندروستی تاڵه بانی ، ئه م هه نگاوانه جدییه تی كێشه كانی ناوخۆی یه كێتی

ده رده خه ن له مه سه له ی جێگرتنه وه ی ده ركه وتنی س��ه ره ڕای تاڵه بانی��دا. ركابه ره سه ره كیه كان، به اڵم هیچ كام له به رهه م س��اڵح و كۆسره ت ره سوڵ له توانایاندا نیه به راس��تی ش��وێنی تاڵه بانی بگرنه وه و ئه و ئه گه ره ش هه ر له ئارادا ده مێنێته وه كه یه كێتی دوای مردنی تاڵه بانی پارچه پارچه بێت.

كێشه ناوخۆییه كانی یه كێتی :چه ندین س��ه رچاوه ی ن��او یه كێتی تاڵه بانی مه س��ه له ی پێیانوتوین كه چاكس��ازیی و ده سه اڵتی به ڕێوه بردنی یه كێتی فه رامۆش��كردوه ، ناوخ��ۆی به تایبه ت له و كاتانه ی سه رۆكی عێراق بوه . یه كێك له راوێژكاره كانی تاڵه بانی باس��ی له وه كرد ك��ه كۆبونه وه كانی یه كێتی بۆ چاره سه ركردنی گه نده ڵی و ك��ه وت و دره ن��گ زۆر چاكس��ازی پێویس��ت بو تاڵه بانی هه ڵوێس��تی یه كالكه ره وه بگرێته به ر بۆ پاراستنی یه كڕیزی یه كێتی . رۆژی 2ی ئه یلولی 2008، تاڵه بانی هاته وه بۆ س��لێمانی به مه به س��تی ئه نجامدانی زنجیره یه ك كۆبون��ه وه ی س��ه ركردایه تی . ئ��ه م كۆبونه وانه چه ندین گفتوگۆی ناوخۆی یه كێت��ی له مانگی تش��رینی یه كه م و ب��ه دوادا هات كه تش��رینی دوه مدا تێیدا تاڵه بانی چ��وار ئه ندامی كۆنی یه كێتی ده ركردو دواین كاتیش��ی بۆ نه وشیروان مسته فا، جێگری ئه وكاتی تا دیاریك��رد س��كرتێری گش��تیی خۆی یه كالبكاته وه ب��ه وه ی یان واز له ره خنه گرتن له تاڵه بانی بهێنێت یان یه كێتی جێبهێڵێت. بۆ س��ارێژكردنی برینه كه ، تاڵه بانی خه رجی كۆمپانیای وش��ه ی نه وشیروان مس��ته فای گرته ئه ستۆ كه دواتر مسته فا به كاریهێنا بۆ هێرشكردنه سه ر تاڵه بانی به ئاشكرا. نه وشیروان مسته فا داوای له حكومه تی مادیی ك��ردوه پش��تیوانی ئه مریكا حزبه كه ی بكه ن وه ك چۆن له رابردودا یارمه ت��ی پارته كوردییه كانی دیكه ی

داوه . ملمالنێكان��ی ناوخ��ۆی یه كێت��ی خزمه كانیشی گرتوه ته وه . رۆژی 14ی تشرینی دوه می 2008، هێرۆ ئیبراهیم ئه حم��ه د، هه ڵۆی برای برد بۆ به غدا وه ك ناوبژیوانێ��ك له نێ��وان هه ڵۆو تاڵه بانی��دا. زۆر له مێ��ژه تاڵه بانی و هه ڵۆ ناكۆكییان هه یه له س��ه ر رۆڵی هه ڵۆ له ناو یه كێتیدا. هه ڵۆ چیتر له ناو یه كێتی��دا نه م��اوه و له كۆبونه وه كانی ئاماده نه ب��وه . سه ركردایه تیش��دا ه��اوكات ده نگۆی ئ��ه وه هه بوه كه قوباد تاڵه بانی بگه ڕێته وه كه ماوه ی 20 س��اڵه له ئه مریكایه . وێڕای نزیكی له هه ری��ه ك له دایك و باوك��ی و توانا باشه كه ی ، به اڵم وا سه یرده كرێت كه زۆر دوربێ��ت له سیاس��ه تی ناوخۆیی حزبه كه ی بۆ ئه وه ی له ئێستادا بچێته رابه رایه تی ملمالنێی وه رگرتنی رۆڵی

له حزبه كه یدا.

به غدا به رامبه ر سلێمانی :له رۆژی 7ی تشرینی دوه م، به رهه م س��اڵح ئاماژه ی به وه كرد كه یه كێتی له نێوان به غداو سلێمانیدا دابه شبوه . وتیش��ی ، تێڕوانینێكی ف��راوان هه یه له ناو كورده كاندا به وه ی تاڵه بانی زیاتر له خه می سیاس��ه تی نیش��تمانیدایه و پێویس��تیه كانی هه رێمی كوردستانی كه رونیشیكرده وه فه رامۆش��كردوه . به رپرس��ه ك��ورده كان له به غدا زیاتر عێراقین له وه ی ك��ورد بن. ته نانه ت س��ه ركردایه تیدا، له كۆبونه وه ك��ه ی به رپرسه كانی یه كێتی له به غدا له نزیك هه م��و دانیش��تبون و تاڵه بانی��ه وه ئه وانی دیك��ه به ئه ندامانی مه كته بی سیاسیشه وه له سه ر كورسیه دوره كان دانیش��تبون. له س��ه ر نانخواردن��ی نیوه ڕۆش دیس��انه وه به هه مانش��ێوه ئه ندامه كانی به جۆرێك دانیش��تبون سلێمانی یه كێتی له سه ر مێزی دوه م دانیش��تبون، ته نها كۆسره ت ره سوڵ

نه بێت كه نێوانی هه ردوالی گرتبو.

جێگرتنه وه تاڵه بان��ی ته ندروس��تی الوازی��ی یه كێتی بااڵ و به ئاس��تی گه یش��توه پێویسته به دوای جێگره وه دا بگه ڕێت. ئه ندامانی بااڵی یه كێتی و پارتی كۆكن له سه ر ئه وه ی سێ كاندید هه بێت بۆ پۆستی س��كرتێری گشتیی یه كێتی ، ئه وانیش كۆس��ره ت ره س��وڵ عه لی و به ره��ه م س��اڵح و جێگری پێش��وی نه وش��یروان گش��تیی ، س��كرتێری مس��ته فان. رۆژی 2ی دیس��ه مبه ر، فوئ��اد حس��ێن، س��ه رۆكی دیوانی كوردس��تان هه رێمی س��ه رۆكایه تی باس��ی له وه كرد كه كۆسره ت ره سوڵ نه خۆشه ، بۆیه ده شێت به رهه م ساڵح ده ربكه وێت. گشتیی وه ك سكرتێری له الیه ن خۆیشیه وه نێچیرڤان بارزانی بۆچون��ی واب��وه كه به رهه م س��اڵح له گه ڵ سه ركرده كۆنه كان په یوه ندی باش نیه و س��ودی له تێپه ڕینی كات وه رنه گرت��وه بۆ ئه وه ی وایان لێبكات قه ناع��ه ت به تواناكان��ی بێنن. رۆژی دواتر خودی به رهه م ساڵح ته ئكیدی له س��ه ر ئه وه كرده وه كه مه سه له ی جێگرتن��ه وه ی تاڵه بانی په یوه س��ته به ره زامه ندی س��ه ركرده كۆنه كانه وه . له باره ی ئه وه ی كه ئه گه ر سه ربكه وێت بۆ پۆستی سه رۆكایه تی یه كێتی چی ده كات، س��اڵح وتی ، پێویسته كاتی له پێناو له سلێمانی به سه ربه رم زیاتر

رازیكردنی هه مو الیه ك.

هه ر به ته نها مه سه له ی جێگرتنه وه ی تاڵه بان��ی كاریگه ری نابێت له س��ه ر ناوخۆی��ی ده س��ه اڵتی پێكهات��ه ی یه كێتی ، به ڵكو كاریش ده كاته س��ه ر هاوسه نگیه الوازه كه ی نێوان یه كێتی و پارتیش. به هۆی بونی تاڵه بانی وه ك س��ه رۆك كۆماری عێراق و مه س��عود بارزانی��ش وه ك س��ه رۆكی هه رێمی كوردس��تان، دابه ش��كاری ده سه اڵت له كوردس��تان النیك��ه م له ئێس��تادا

پارێزراوه . چه ندین به رپرس��ی بااڵی پارت��ی كه هه ری��ه ك ل��ه رۆژ نوری شاوه یس، فوئاد حس��ێن و نێچیرڤان بارزانی و مه سرور بارزانین، له چه ندین ته ئكیدی��ان جی��ادا كۆبون��ه وه ی ل��ه وه كردوه ته وه كه به رهه م س��اڵح بۆ جێگرتنه وه ی لێهاتوترین كه س��ه تاڵه بان��ی . به بۆچونی رۆژ، له س��ه ر نیش��تمانی ، سیاس��ه تی ئاس��تی هه ڵبژاردن��ی به رهه م س��اڵح كارێكی لۆجیكی��ه بۆ ئه وه ی ببێته س��ه رۆك كۆماری عێراق كاتێك كورد بتوانێت دوای تاڵه بانی پارێزگاری له پۆس��تی س��ه رۆك كۆماری عێراق بكات. به اڵم فوئاد حس��ێن پێیوابوه ك��ه ئه گه ر به رهه م س��اڵح ببێته سه رۆكی عێراق ئه وا ل��ه روی داینامیكی سیاس��ه تی قورساییه كی كوردستانه وه ، ناوخۆی هاوسه نگ نابێت بۆ مه سعود بارزانی .

كۆمێنت:ئه م مان��ۆڕه ناوخۆییانه ی یه كێتی نیش��انه ی توندبونه وه ی كێش��ه كانه له س��ه ر مه س��ه له ی جێگرتن��ه وه ی تاڵه بان��ی . هیچ ش��وێنگره وه یه ك بۆ تاڵه بان��ی نییه و له حاڵه ت��ی مردنیدا یه كێت��ی پارچه پارچ��ه ده بێت. ئه و رێكه وتنه تۆكمه یه ی بۆ دابه ش��كاری ده سه اڵت له نێوان یه كێتی و پارتیدایه ، هه ی��ه و به داڕش��تنه وه پێویس��تی پێده چێ��ت پارتی ، كه زیاتر حزبێكی ده س��ه اڵتخوازه و كه مت��ر دیموكراته ، له هه ڵبژاردن��ی داهات��ودا له هه رێمی كوردس��تان و به غدایش ده سه اڵته كان بگرێته ده ست. ئه مه ش رێگه بۆ پارتی خ��ۆش ده كات ملمالنێی زیاتر بكات له گه ڵ حكومه تی ناوه ندیدا. ته نانه ت س��ه ركردایه تی خ��ودی پارتی ئه مه به ته ندروس��ت نازانن ب��ۆ حكومه تی هه رێم، یاخود په یوه ندییه كان له گه ڵ پارت��ه عه ره بییه كان��ی به غ��دا. له م دواییانه دا نێچیرڤان بارزانی پێیوتین ك��ه پالن��ی پارت��ی بۆ مه س��ه له ی جێگرتن��ه وه له ن��او یه كێتی��دا ئه وه بوه ك��ه تاڵه بانی به ته مه ن و نه خۆش رازیبك��ه ن باش��تر ئ��اگای له خۆی بێت. له الیه ن خۆیش��یه وه مه س��عود بارزان��ی نیگه ران��ی زۆری ده ربڕیوه ل��ه وه ی ك��ه به بێ مام ج��ه الل هیچ كه س��ێك نییه مامه ڵه له گه ڵ هه ردو الیه ن��ی مالیكی و ئێرانییه كاندا بكات. پارتی یه كێتی و نێوان ناكۆكییه كانی له كوردس��تان به به هێزیی ماونه ته وه ، هه ستیاره كانی له ش��وێنه به تایبه تی وه ك كه ركوك ك��ه تێیدا هه رد حزب له هه وڵ��ی وه رگرتنی ده س��ه اڵتدان. پارچه پارچ��ه الوازو یه كێتیه ك��ی ره نگه له ئاس��تی ناوخۆداو له مه ودای كورت��دا كۆم��ه ك به پارت��ی بكات، له م��ه ودای ده ره نجام��ه كان ب��ه اڵم دوردا بۆ هه رێمی كوردستان و عێراق

ناسه قامگیریی ده بێت.

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له سه روبه ندی هه ڵبژاردنه كانی كوردستاندا، به ستنی كۆنگره ی

نه ته وه یی ببوه باس و خواسی زۆربه ی راگه یاندنه كان و حزبه سیاسیه كانی هه رێمی كوردستان. به اڵم هه ر كه

هه ڵبژاردن كۆتایی هات، ئه و بابه ته ش بیرچۆوه ، به شێك له الیه نه كانیش هۆكاری ئه وه بۆ ملمالنێی نێوان

پارتی و په كه كه ده گه ڕێننه وه .

كۆنگ��ره ی نه به س��تنی ه��ۆكاری نه ته وه ی��ی زیاتر به بۆچون��ی محه مه د حاج��ی ، رێكخ��ه ری ژوری په یوه ندیه

گ��ۆڕان، بزوتن��ه وه ی سیاس��یه كانی ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ جی��اوازی له نێوان هێز و الیه نه سیاس��یه كانی كوردستان، "به تایبه ت��ی جیاوازی نێ��وان پارتی و په كه كه كه ئه وه ش كاریگه ری له س��ه ر ئاماده كاری كۆمیت��ه ی كۆبونه وه كانی كۆنگ��ره ی نه ته وه ی��ی هه ب��و بۆی��ه هۆكارێكی سه ره كی دواخستنی كۆنگره

ئه و جیاوازیه بو".كوردستانیش ئیس��المی یه كگرتوی هێ��زه نێ��وان ملمالنێ��ی پێیوای��ه سیاس��یه كان و نه گونجانی هه لومه رجی سیاس��ی ، هۆكارێك��ی س��ه ره كی بو بۆ دواخس��تنی كۆنگ��ره ی نه ته وه یی ، له وباره یه وه خه لی��ل ئیبراهیم ئه ندامی

كۆنگ��ره ی ئام��اده كاری كۆمیت��ه ی "هێزه راگه یاند به ئاوێن��ه ی نه ته وه یی سیاس��یه كان ملمالنێی زۆریان له نێوان دیموكراتی پارت��ی به تایبه تی هه ب��و كوردس��تان و په كه ك��ه ك��ه بۆچونی جیاوازیان له ب��اره ی رۆژئاوا هه بو هه ر ئه وه ش وایك��رد كۆنگره كه بۆ كاتێكی

نادیار دوابخرێت".به هه مانش��ێوه كۆمه ڵی ئیس��المیش پێیوایه دواخستنی كۆنگره ی نه ته وه یی به هۆی كێشه ی نێوان الیه نه سیاسیه كان بوه ، نازم عه ب��دواڵ ئه ندامی مه كته بی ئیسالمی كوردستان سیاسیی كۆمه ڵی بۆ ئاوێنه وتی "كێشه كانی نێوان هێزه سیاسیه كان وایكرد ئه و گه رموگوڕییه ی

له س��ه ره تاوه هه بو ئێس��تا نه مێنێت و ئه و حه ماسه ته ی الیه نه كانیش هه یانبو

ئێستا نه ماوه ". له پارت��ی هه ری��ه ك له به رامب��ه ردا یه كێت��ی كوردس��تان و دیموكرات��ی نیش��تیمانی كوردس��تان ئ��ه و جۆره بۆچونانه ره تده كه ن��ه وه و ئاماژه به وه ده ك��ه ن كۆنگره ی نه ته وه یی له س��ه ر

هه ندێك مه سه له ی تر دواخراوه .عه لی حس��ێن ئه ندام��ی ئه نجومه نی دیموكرات��ی پارت��ی س��ه ركردایه تی كوردستان نایش��ارێته وه كه هۆكاره كه راگه یاند به ئاوێن��ه ی بوه و سیاس��یی س��ه باره ت الیه ن هه ندێك "بۆچون��ی به كۆنگ��ره بۆچونێكی حزبی بو، ئه وان

به ره و نه ته وه یی كۆنگره ی ده یانویست ئاراس��ته یه كی حزبی به رن، به اڵم ئێمه ئه وه مان پێقبوڵ نه بو له به رئه وه ی ئێمه هه ر له سه ره تاوه په یامێكی نه ته وه ییمان

هه بو.یه كێتی نیشتیمانی كوردستان جیاواز ل��ه و بۆچونان��ه پێیوایه دواخس��تنی هه یه په یوه ندی نه ته وه ی��ی كۆنگره ی به هه ڵبژاردن��ه كان و به س��ه رقاڵبونیان له مباره یه وه س��ه عدی ئه حم��ه د پیره ئه ندامی كۆمیته ی ئاماده كاریی كۆنگره ی نه ته وه یی له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه وتی ، "هۆكاری دواكه وتنی كۆنگره ی نه ته وه یی ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی ئێمه له هه رێمی كوردستان س��ه رقاڵی هه ڵبژاردنه كانی

په رله مانی كوردستان بوین، له توركیاش هه ڵبژاردنی ناوخۆیی ئه نجامدرابو، بۆیه ئه وانه وایانكرد كه كۆنگره ی نه ته وه یی دوابخرێت، له گه ڵ ئه وه ش��دا مه سه له ی رۆژئاواش به ش��ێك بو ب��ۆ دواكه وتنی

كۆنگره كه ".

س��ه عدی پیره هێما بۆ ئه وه ده كات كه "حیكمه ت ته نیا به س��تنی كۆنگره له وه دای��ه نی��ه ، به ڵك��و حیكم��ه ت كۆنگره كه به س��ه ركه وتویی ته واوبێت. عێ��راق و هه ڵبژاردنه كان��ی دوای ئه نجومه ن��ی پارێ��زگاكان گفتوگۆكان له ب��اره ی كۆنگره ی نه ته وه یی ده س��ت

پێده كه نه وه ".

تایبه‌ت(414( سێشه ممه 662014/2/4

ویكیلیكس: هیچ كام له به رهه م ساڵح و كۆسره ت ره سوڵ ناتوانن شوێنی تاڵه بانی بگرنه وه

كۆنگره ی نه ته وه یی چی به سه رهات؟"ملمالنێی پارتی و په كه كه هۆکاری دواخستنی كۆنگره که یه "

به رهه م ساڵحجه الل تاڵه بانیکۆسره ت ره سوڵ

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

پارله‌مانتارێكی‌‌لیستی‌‌عێراقیه‌‌داواده‌كات‌باری‌‌ته‌ندروستی‌‌جه‌الل‌تاڵه‌بانی‌‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێراق‌

ئاشكرا‌بكرێ‌،‌به‌اڵم‌پارله‌مانتارێكی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌

شاردنه‌وه‌ی‌‌باری‌‌ته‌ندروستی‌‌له‌سه‌ر‌داوای‌‌پزیشكه‌كانێتی‌.‌دو‌پارله‌مانتاری‌‌پارتی‌‌دیموكراتیش‌رایده‌گه‌یه‌نن‌هیچ‌زانیارییه‌كیان‌له‌باره‌ی‌‌ته‌ندروستی‌‌

تاڵه‌بانیه‌وه‌‌نییه‌.

رۆژی‌‌)2012/12/17(‌جه‌الل‌تاڵه‌بانی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێراق‌دوچاری‌‌جه‌ڵته‌‌هات‌و‌به‌هۆیه‌وه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌ش��اری‌‌پزیش��كی‌‌له‌‌به‌غدا‌ك��را،‌دوای‌‌مان��ه‌وه‌ی‌‌ب��ۆ‌م��اوه‌ی‌‌دوو‌رۆژ‌ل��ه‌و‌تایب��ه‌ت‌ به‌فڕۆیه‌ك��ی‌‌ نه‌خۆش��خانه‌یه‌،‌ره‌وانه‌ی‌‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‌شاریتی‌‌له‌‌به‌رلینی‌‌پایته‌خت��ی‌‌ئه‌ڵمانی��ا‌ك��راو‌له‌وكاته‌وه‌‌تائێستا‌ته‌نها‌چه‌ند‌وێنه‌یه‌كی‌‌فۆتۆگرافی‌‌باڵوكراوه‌ت��ه‌وه‌و‌جگه‌ل��ه‌‌خانه‌واده‌كه‌ی‌‌و‌پزیشكه‌‌تایبه‌ته‌كه‌ی‌‌رێگه‌‌به‌هیچ‌كه‌سێك‌

نه‌دراوه‌‌سه‌ردانی‌‌بكات.دوای‌‌تێپه‌ڕبون��ی‌‌نزیك��ه‌ی‌‌چ��وارده‌‌مانگ‌به‌سه‌ر‌نه‌خۆش‌كه‌وتنی‌‌تاڵه‌بانی‌‌و‌مانه‌وه‌ی‌‌له‌نه‌خۆش��خانه‌،‌پارله‌مانتارێكی‌‌عێراقیه‌‌داواده‌كات‌چاره‌نوس��ی‌‌تاڵه‌بانی‌‌ئاش��كرا‌بكرێ��ت،‌به‌ه��ۆكاری‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌"زۆربه‌ی‌‌پۆس��ته‌كانی‌‌عێراق‌به‌وه‌كاله‌ت‌به‌ڕێوه‌ده‌برێن".‌پارله‌مانتارێكی‌‌یه‌كێتیش‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌مام‌جه‌الل‌سه‌ردانی‌‌شوێنه‌‌

مێژوویه‌كانی‌‌ئه‌ڵمانیای‌‌كردوه‌.

عێراقیه‌:‌پێویستمان‌به‌مام‌جه‌الله‌

عێراقی��ه‌‌ لیس��تی‌‌ پارله‌مانت��اری‌‌س��الم‌دلی‌،‌به‌پێویس��تی‌‌ده‌زانێ‌‌باری‌‌ته‌ندروس��تی‌‌مام‌جه‌الل‌بۆ‌هه‌مو‌الیه‌ك‌ئاش��كرا‌بك��رێ‌،‌چونكه‌‌"ئه‌و‌پۆس��ته‌‌به‌وه‌كاله‌ت‌به‌ڕێوه‌ده‌برێت‌و‌كاتێكی‌‌ئه‌وتۆ‌نه‌ماوه‌‌تاوه‌كو‌كه‌س��ێكی‌‌دیكه‌‌له‌شوێنی‌‌دابنرێ‌،‌له‌به‌رئ��ه‌وه‌ی‌‌ته‌مه‌نی‌‌حكومه‌ت‌چه‌ند‌مانگێكی‌‌كه‌م��ی‌‌ماوه‌‌و‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌كرێت‌و‌پاش��ان‌سه‌رۆكی‌‌كۆماری‌‌نوێ‌‌

هه‌ڵده‌بژێردرێت".

ل��ه‌وه‌ده‌كات‌ باس‌ پارله‌مانتاره‌‌ ئ��ه‌م‌تاڵه‌بانی‌‌مێژویه‌كی‌‌پرشنگداری‌‌له‌به‌رگری‌‌و‌له‌مافه‌كان��ی‌‌ تێكۆش��ان‌ خه‌باتك��ردن‌و‌ك��وردو‌هاواڵتیانی‌‌عێراق‌هه‌بوه‌‌و‌ده‌ڵێت‌"تاڵه‌بان��ی‌‌به‌باوكی‌‌هه‌م��وان‌داده‌نرێ‌،‌ئه‌و‌تێڕوانینێكی‌‌گشتگیری‌‌بۆ‌سیاسه‌تی‌‌عێراق‌هه‌بو‌و،‌ئه‌گه‌ر‌ده‌ربڕینه‌كه‌‌دروست‌بێت‌ئه‌و‌عه‌س��ای‌‌هاوسه‌نگی‌‌نێوان‌هێزه‌‌

سیاسیه‌كان‌بو".‌لێدوانه‌كه‌ی��دا،‌ دیك��ه‌ی‌‌ له‌به‌ش��ێكی‌‌دل��ی‌‌ره‌خن��ه‌‌له‌وه‌ده‌گرێ��ت‌زۆرێك‌له‌‌پۆس��ته‌كانی‌‌حكومه‌ت‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌عێراق‌به‌وه‌كاله‌ت‌به‌ڕێوه‌ده‌برێن‌و‌ساڵێك‌زیاتره‌‌پۆس��تی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆماریش��ی‌‌هاتۆته‌‌س��ه‌ر،‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێ��ت‌"ئێمه‌‌له‌به‌غداد‌له‌باره‌ی‌‌ پێویستمان‌به‌سه‌رۆك‌كۆماره‌".‌دوایین‌لێدوانی‌‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌یه‌كێت��ی‌‌و‌پزیش��كی‌‌تایبه‌ت��ی‌‌تاڵه‌بانی‌‌د.نه‌جمه‌دین‌كه‌ریم‌ك��ه‌‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌رایگه‌یاند‌تاڵه‌بانی‌‌به‌ناو‌ش��اری‌‌به‌رلیندا‌سوڕاوه‌ته‌وه‌،‌س��الم‌دلی‌‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌وێنه‌یه‌كی‌‌باڵوبكرێته‌وه‌‌كه‌‌ده‌س��وڕێته‌وه‌‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌ تاوه‌كو‌خه‌ڵك��ی‌‌ باش��تره‌،‌له‌ژی��ان‌و‌ته‌ندروس��تی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆمار‌

دڵنیابنه‌وه‌".

نه‌خۆشیه‌كانی‌‌تاڵه‌بانی‌له‌دوای‌‌وه‌رگرتنی‌‌پۆس��تی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆماریی��ه‌وه‌،‌چه‌ن��د‌جارێ��ك‌تاڵه‌بانی‌‌هات��وه‌و‌واڵت��ی‌‌ نه‌خۆش��ی‌‌ دوچ��اری‌‌پزیش��كی‌‌ چاره‌س��ه‌ری‌‌ جێهێش��توه‌و‌له‌س��اڵی‌‌)2007(‌ به‌جۆرێك‌ وه‌رگرتوه‌.‌ره‌وانه‌ی‌‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‌حسێنی‌‌پزیشكی‌‌له‌ئوردن‌كرا‌و‌چه‌ند‌هه‌فته‌یه‌ك‌چاره‌سه‌ری‌‌وه‌رگرت،‌پاش��ان‌ره‌وانه‌ی‌‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‌مایۆكلینك‌كرا‌له‌ئه‌مریكا.‌ساڵی‌‌)2008(‌جارێكی‌‌دیكه‌‌س��ه‌ردانی‌‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌مایۆكلینكی‌‌كردو‌نه‌ش��ته‌رگه‌ری‌‌ئه‌ژنۆی‌‌بۆ‌ئه‌نجامدرا.‌له‌س��اڵی‌‌)2011(‌جارێكی‌‌دیكه‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌رویكرده‌وه‌‌ئه‌مریكا.‌له‌‌)2012/12/17(‌دوچاری‌‌جه‌ڵده‌‌هات‌و‌ره‌وانه‌ی‌‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌شاری‌‌پزیشكی‌‌به‌غداو‌پاش��ان‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌شاریتی‌‌ئه‌ڵمانی��ا‌كرا.‌له‌وكاته‌ش��ه‌وه‌‌تائێس��تا‌جگه‌له‌‌چه‌ند‌وێنه‌یه‌ك‌و‌چه‌ند‌لێدوانێكی‌‌د.نه‌جمه‌دین‌كه‌ریم،‌هیچ‌گرته‌یه‌كی‌‌ده‌نگی‌‌یان‌ڤیدیۆیی‌‌تاڵه‌بانی‌‌باڵونه‌كراوه‌ته‌وه‌.

ده‌وڵه‌تی‌ قانون: زانیاریمان هه‌یه‌قانون‌خالید‌ ده‌وڵه‌ت��ی‌‌ پارله‌مانتاری‌‌ئه‌و‌ به‌پێی‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێ��ت‌ ئه‌س��ه‌دی‌،‌

زانیارییانه‌ی‌‌پێیانگه‌یشتوه‌‌مام‌جه‌الل‌تائێس��تا‌له‌ژیان��دا‌ماوه‌‌و‌چاره‌س��ه‌ر‌په‌رده‌پۆشكردنی‌‌ له‌باره‌ی‌‌ وه‌رده‌گرێ‌.‌تاڵه‌بانیه‌وه‌،‌ ته‌ندروس��تی‌‌ ره‌وش��تی‌‌ئه‌سه‌دی‌‌ده‌ڵێت‌"به‌پێی‌‌ئه‌و‌زانیاریانه‌ی‌‌راسپارده‌ی‌‌ له‌س��ه‌ر‌ گه‌یشتوه‌‌ به‌ئێمه‌‌

پزیشكه‌كانێتی‌".لیس��ته‌كه‌ی‌‌ پارله‌مانت��اره‌ی‌‌ ئ��ه‌و‌ن��وری‌‌مالیكی‌،‌پێش��بینی‌‌ده‌كات‌له‌‌رۆژان��ی‌‌داهاتوداو‌ب��ه‌ر‌له‌ئه‌نجامدانی‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌كه‌‌بڕیاره‌‌ل��ه‌‌)4/30(‌ئه‌مس��اڵ‌ئه‌نجام‌بدرێت،‌ورده‌كاری‌‌باری‌‌ته‌ندروس��تی‌‌تاڵه‌بانی‌‌بۆ‌رایگشتی‌‌ئاش��كرا‌بكرێت،‌وتیشی‌‌"هیچ‌پاساوێك‌بۆ‌ش��اردنه‌وه‌ی‌‌باری‌‌ته‌ندروستی‌‌سه‌رۆك‌كۆمار‌نیه‌،‌ره‌نگه‌‌ته‌نها‌به‌مه‌به‌س��تی‌‌به‌باشی‌‌وه‌رگرتنی‌‌چاره‌سه‌ره‌كان‌و‌ته‌واوكردنی‌‌قۆناغه‌كانی‌‌

چاره‌سه‌ری‌‌بێت".ئه‌س��ه‌دی‌‌جه‌خ��ت‌له‌وه‌ده‌كات��ه‌وه‌‌به‌نهێنی‌‌هێشتنه‌وه‌ی‌‌باری‌‌ته‌ندروستی‌‌تاڵه‌بانی‌‌ته‌نها‌به‌هۆكاری‌‌پزیش��كیه‌.‌له‌باره‌ی‌‌كه‌سایه‌تی‌‌تاڵه‌بانیشه‌وه‌،‌وتی‌‌"س��ه‌رۆك‌تاڵه‌بانی‌‌كه‌سایه‌تیه‌كی‌‌جێ‌‌بایه‌خی‌‌زۆربه‌ی‌‌عێراقیه‌كان‌و‌زۆرینه‌ی‌‌

هێزه‌‌سیاسی‌‌و‌هه‌رێمایه‌تیه‌كانه‌".

یه‌كێتی‌: ته‌ندروستی‌ باشه‌ته‌نه��ا‌ك��ه‌س‌ك��ه‌‌راس��پێردراوه‌‌ب��ۆ‌باڵوكردن��ه‌وه‌ی‌‌لێ��دوان‌له‌باره‌ی‌‌ته‌ندروس��تی‌‌تاڵه‌بانیه‌وه‌‌د.نه‌جمه‌دین‌كه‌ریم��ه‌،‌بۆیه‌‌پارله‌مانت��اری‌‌یه‌كێتی‌‌نیش��تیمانی‌‌كوردس��تان‌له‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌بورهان‌محه‌مه‌د‌فه‌ره‌ج،‌پاڵپشت‌به‌لێدوانه‌كان��ی‌‌كه‌ری��م‌ده‌ڵێ��ت‌"مام‌مێژویه‌كانی‌‌ ش��وێنه‌‌ سه‌ردانی‌‌ جه‌الل‌به‌رلینی‌‌كردوه‌‌و‌ته‌ندروستی‌‌باش‌بوه‌و‌رۆژ‌به‌رۆژیش‌به‌ره‌و‌باشبون‌ده‌چێت".

پارتی‌: زانیاریمان نییه‌هه‌ردوو‌پارله‌مانتاری‌‌س��ه‌ر‌به‌پارتی‌‌دیموكرات��ی‌‌كوردس��تان‌له‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌حس��ێن‌نه‌رمۆو‌قاسم‌محه‌مه‌د‌رایده‌گه‌یه‌ن��ن،‌جگه‌ل��ه‌‌لێدوانه‌كان��ی‌‌د.نه‌جمه‌دی��ن‌كه‌ریم‌ك��ه‌‌رایگه‌یاندوه‌‌ب��اری‌‌ته‌ندروس��تی‌‌تاڵه‌بان��ی‌‌به‌ره‌و‌باش��بون‌ده‌چێت،‌هی��چ‌زانیارییه‌كی‌‌دیكه‌یان‌له‌باره‌ی‌‌ره‌وش��ی‌‌ته‌ندروستی‌‌تاڵه‌بانی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆم��اری‌‌عێراقه‌وه‌‌

نییه‌.

یاوه‌ره‌كه‌ی‌‌نوجه‌یفی‌به‌ب��ێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هیچ‌پۆس��تێكی‌‌فه‌رمی‌‌له‌عێراق��دا‌هه‌بێ��ت،‌له‌ئه‌مری��كا‌له‌گه‌ڵ‌ئوس��امه‌‌نوجه‌یفی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌به‌شداری‌‌سه‌رجه‌م‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‌له‌گه‌ڵ‌گه‌وره‌‌به‌رپرس��انی‌‌ئ��ه‌و‌واڵته‌دا‌

كرد:‌ئه‌نه‌س‌تكریتی‌.رۆژی‌‌)2014/1/20(‌نوجه‌یفی‌‌به‌یاوه‌ری‌‌ئه‌مریكاو‌ گه‌یشته‌‌ پارله‌مانتار‌ ژماره‌یه‌ك‌له‌گه‌ڵ‌س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌مریكاو‌جێگره‌كه‌ی‌‌و‌وه‌زیری‌‌به‌رگری‌‌كۆبویه‌وه‌.‌له‌م‌سه‌ردانه‌دا‌ئاماده‌بون��ی‌‌ئه‌نه‌س‌كه‌‌م��اوه‌ی‌‌زیاتر‌له‌‌س��ی‌‌س��اڵه‌‌عێراقی‌‌جێهێشتوه‌،‌بوه‌‌جێگه‌ی‌‌سه‌رنج‌و‌پرسیاری‌‌پارله‌مانتاران.ئه‌ن��ه‌س‌ئوس��امه‌‌س��اڵی‌‌)1968(‌له‌به‌غدا‌له‌دایكبوه‌و‌له‌ته‌مه‌نی‌‌دو‌ساڵیه‌وه‌‌تكریتی‌‌ ئوس��امه‌‌ ده‌ژێت.‌ له‌به‌ریتانی��ا‌باوكی‌‌كه‌‌پارله‌مانتارو‌س��ه‌رۆكی‌‌حیزبی‌‌ئیسالمی‌‌عێراقه‌،‌یه‌كێكه‌‌له‌‌كه‌سایه‌تیه‌‌ئیسالمیه‌‌ناسراوه‌كانی‌‌عێراق‌و‌نه‌یارێكی‌‌سه‌رس��ه‌ختی‌‌رژێمی‌‌به‌عس‌بوه‌.‌ئه‌نه‌س‌له‌ساڵی‌‌)1995(‌له‌زانكۆی‌‌لیدز‌له‌بواری‌‌وه‌رگێڕان‌و‌وه‌رگێڕانی‌‌خێرا‌بوه‌ته‌‌وانه‌بێژ،‌له‌زانك��ۆی‌‌ ‌)2003 - له‌س��ااڵنی‌‌)2000 هێریۆت‌وات‌له‌ئه‌دنبه‌ره‌‌وانه‌ی‌‌وتۆته‌وه‌.‌دام��ه‌زراوه‌ی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌ له‌ئێستاش��دا‌قورتوبه‌ی��ه‌‌له‌له‌ن��ده‌ن‌و‌به‌رنامه‌یه‌ك��ی‌‌هه‌فتان��ه‌ی‌‌له‌‌كه‌ناڵی‌‌ئاس��مانی‌‌حیوار‌

هه‌یه‌.ناوب��راو،‌ل��ه‌‌ناوه‌ڕاس��تی‌‌ش��وباتی‌‌‌)2003(‌بوه‌ته‌‌ئه‌ندام‌له‌پارته‌كه‌ی‌‌جۆرج‌گاالوی‌‌و‌له‌س��ه‌ر‌لیستی‌‌ئه‌و‌پارته‌‌خۆی‌‌بۆ‌پارله‌مانی‌‌ئه‌وروپا‌كاندیدكردوه‌،‌به‌اڵم‌ده‌نگ��ی‌‌پێویس��تی‌‌نه‌هێن��اوه‌.‌ئه‌نه‌س‌چاالكانه‌‌به‌ش��داری‌‌له‌و‌خۆپیشاندانانه‌دا‌ك��ردوه‌‌ك��ه‌‌ل��ه‌‌له‌نده‌ن��ی‌‌پایته‌ختی‌‌دژی‌‌ ‌)2001( س��ااڵنی‌‌ ل��ه‌‌ به‌ریتانی��ا‌په‌الماری‌‌ئه‌مریكا‌بۆ‌س��ه‌ر‌ئه‌فغانستان‌و‌له‌ساڵی‌‌)2003(‌له‌دژی‌‌شه‌ڕی‌‌ئه‌مریكاو‌عێراق‌ئه‌نجامدراون.‌هه‌روه‌ها‌به‌ش��داری‌‌ل��ه‌‌هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌‌دژه‌‌ره‌گه‌زپه‌رس��تی‌‌و‌نه‌هێشتنی‌‌ترس‌له‌ئیسالم‌"ئیسالمۆفۆبیا"‌

كردوه‌.زمانزانینه‌كه‌ی‌،‌ چاالكیه‌كانی‌‌و‌ به‌هۆی‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌به‌رده‌وام‌له‌میدیا‌عه‌ره‌بی‌‌و‌نێوده‌وڵه‌تیه‌كان��ه‌وه‌‌ب��ۆ‌باس��كردن‌له‌‌پرسه‌كانی‌‌تایبه‌ت‌به‌ده‌وڵه‌ته‌‌عه‌ره‌بیه‌كان‌و‌ئاینی‌‌ئیسالم‌ده‌رده‌كه‌وێت،‌وتاره‌كانیشی‌‌له‌رۆژنام��ه‌ی‌‌گاردی��ان‌باڵوده‌كات��ه‌وه‌.‌قانون‌س��ه‌عد‌ ده‌وڵه‌تی‌‌ پارله‌مانت��اری‌‌به‌نماینده‌ی‌‌ "ئه‌ن��ه‌س‌ ده‌ڵێ‌‌ موته‌لیبی‌،‌باڵی‌‌هه‌واڵگری‌‌رێكخس��تنه‌كانی‌‌ئیخوان‌موسلمین‌له‌‌ئه‌وروپا‌داده‌نرێ‌".‌هه‌روه‌ها‌نه‌هیچ‌ نه‌پارله‌مانت��اره‌و‌ "ئ��ه‌و‌ ده‌ڵ��ێ‌‌س��یفه‌تێكی‌‌فه‌رم��ی‌‌هه‌ی��ه‌،‌ئیتر‌چۆن‌ده‌بێ‌‌رێگه‌ی‌‌پێبدرێ‌‌ئ��اگاداری‌‌وتوێژه‌‌ئێس��تاو‌ ره‌وش��ی‌‌ له‌باره‌ی‌‌ فه‌رمیه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌ عێراق‌و‌ ئاینده‌ی‌‌

واشنتۆندا‌بێت".زافر‌عانی‌‌وته‌بێژی‌‌كوتله‌ی‌‌موته‌حیدونه‌‌كه‌‌نوجه‌یفی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ده‌كات،‌ئه‌وه‌‌ره‌تده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌ئه‌ن��ه‌س‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌‌ئیخوان‌موس��لیمینه‌وه‌‌هه‌بێت،‌له‌باره‌ی‌‌ده‌ڵێت‌ له‌كۆبونه‌وه‌كاندا‌ ئاماده‌بونیش��ی‌‌"ئه‌و‌له‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌تایبه‌تی‌‌نوجه‌یفی‌‌و‌وه‌ك��و‌وه‌رگێڕێ��ك‌له‌به‌ریتانیاوه‌‌چوه‌ته‌‌كۆبونه‌وه‌كان��ی‌‌ به‌ش��داری‌‌ ئه‌مری��كاو‌

كردوه‌".گه‌ڕان��ه‌وه‌ی‌‌ دوای‌‌ )1/27(‌و‌ رۆژی‌‌له‌كۆنگره‌یه‌كی‌‌ نوجه‌یف��ی‌‌ له‌ئه‌مری��كا،‌رۆژنامه‌نوسیدا‌وتی‌‌"سه‌ردانه‌كه‌م‌به‌هه‌مو‌پێوه‌رێك‌س��ه‌ركه‌وتو‌بوه‌".‌راشیگه‌یاند‌به‌رپرسانی‌‌ گه‌وره‌‌ له‌گه‌ڵ‌ له‌كۆبونه‌وه‌یدا‌ئه‌مریكا‌داوای‌‌دابینكردنی‌‌چه‌كی‌‌كردوه‌‌

بۆ‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌تیرۆر.پارله‌م��ان‌ س��ه‌رۆكی‌‌ نوجه‌یف��ی‌‌له‌گه‌ش��ته‌كه‌یدا‌هی��چ‌پارله‌مانتارێك��ی‌‌ش��یعه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌خۆیدا‌نه‌بردبو،‌ئه‌مه‌ش‌بوه‌‌مایه‌ی‌‌گله‌یی‌‌و‌ناڕه‌زایی‌‌پارله‌مانتارانی‌‌ش��یعه‌.‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌خانمه‌‌پارله‌مانتاری‌‌لیس��تی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌حه‌نان‌فه‌تالوی‌‌ده‌ڵ��ێ‌‌"دامه‌زراوه‌یه‌ك��ی‌‌وه‌كو‌پارله‌مان‌خاوه‌نی‌‌هه‌زاره‌ها‌فه‌رمانبه‌ره‌،‌ده‌پرس��م‌ئایا‌ده‌چێته‌‌عه‌قڵه‌وه‌‌له‌و‌ژماره‌یه‌‌ته‌نها‌وه‌رگێڕێك��ی‌‌تیانه‌ب��ێ‌،‌تاوه‌ك��و‌به‌ڕێز‌نوجه‌یفی‌‌بۆ‌وه‌رگێڕان‌پشت‌به‌‌كه‌سێكی‌‌

ئیخوان‌ببه‌ستێ‌".زاف��ر‌عانی‌‌باس‌ل��ه‌وه‌ده‌كات‌ئه‌نه‌س‌وه‌ك��و‌كۆمپانیایه‌كی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌گش��تی‌‌وه‌فده‌كان‌ پیشه‌گه‌ره‌و‌ وه‌رگێڕێكی‌‌ وایه‌و‌له‌كاتی‌‌س��ه‌ردانه‌‌ده‌ره‌كیه‌كاندا‌پش��تی‌‌پێده‌به‌ستن،‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێ‌‌"ئه‌و‌كه‌سێكی‌‌ناس��راوه‌‌له‌ن��او‌نێوه‌نده‌‌رۆش��نبیری‌‌و‌فیكرییه‌كان��ی‌‌ئه‌وروپ��او‌به‌ریتانی��اداو‌به‌م‌ سه‌باره‌ت‌ بڕواپێكراوه‌".‌ كه‌س��ێكی‌‌رونكردنه‌وه‌ی��ه‌ی‌‌عانی‌،‌فه‌تالوی‌‌ده‌ڵێ‌‌"‌

عوزر‌له‌‌قه‌باحه‌ت‌خراپتر".

7 )414(‌سێشه‌ممه‌‌2014/2/4 عێراق

پرۆفایل پارله‌مانتارێكی‌‌عێراقیه‌‌داوای‌‌ئاشكراكردنی‌‌چاره‌نوسی‌‌مام‌جه‌الل‌ده‌كات

‌‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

به‌وته‌ی‌‌پارله‌مانتاران،‌له‌ناوچه‌‌شیعه‌‌نشینه‌كان‌به‌دابه‌شكردنی‌‌زه‌وی‌‌و‌له‌ناوچه‌‌سونیه‌كان‌به‌هه‌ڵمه‌تی‌‌

چه‌كداری‌‌و‌له‌گه‌ڵ‌هه‌رێمی‌‌كوردستانیش‌به‌دروستكردنی‌‌كێشه‌و‌قه‌یران،‌نوری‌‌مالیكی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و‌سه‌رۆكی‌‌لیستی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌هه‌ڵمه‌تی‌‌

بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ده‌ستپێكردوه‌.

نیس��انی‌‌ مانگی‌‌ له‌كۆتای��ی‌‌ بڕی��اره‌‌ئه‌مس��اڵدا‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌به‌ڕێوه‌بچێت،‌بۆ‌ئه‌م‌هه‌ڵبژاردنه‌ش‌زیاتر‌هاوپه‌یمانێتی‌‌و‌)9364(‌ قه‌واره‌و‌ له‌سه‌د‌پاڵێوراو‌ركابه‌ری‌‌له‌س��ه‌ر‌به‌ده‌ستهێنانی‌‌)328(‌كورس��ی‌‌پارله‌م��ان‌ده‌ك��ه‌ن.‌پارله‌مانتاران��ی‌‌عێراقی��ش‌ب��اس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌نوری‌‌مالیكی‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیران‌له‌پێناوی‌‌وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‌خولی‌‌س��ێیه‌می‌‌له‌ئێس��تاوه‌‌ حكوم��ه‌ت‌ س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌ڵمه‌ت��ی‌‌پڕوپاگه‌ن��ده‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن��ی‌‌

ده‌ست‌پێكردوه‌.پارله‌مانتاری‌‌لیس��تی‌‌مه‌واتنی‌‌س��ه‌ر‌به‌ئه‌نجومه‌نی‌‌بااڵی‌‌ئیسالمی‌‌عه‌لی‌‌شبر،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌ئێستاوه‌‌مالیكی‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌به‌دامه‌زراندنی‌‌ ده‌ستیكردوه‌‌ حكومه‌ته‌وه‌‌خه‌ڵكی‌‌و‌دابه‌ش��كردنی‌‌زه‌وی‌،‌وتیش��ی‌‌"ئامانج‌له‌و‌كارانه‌‌به‌ده‌ستهێنانی‌‌زۆرترین‌

ده‌نگه‌‌له‌هه‌ڵبژاردندا".ماوه‌یه‌كه‌‌نوری‌‌مالیكی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران‌پارێزگا‌ به‌س��ه‌ردانیكردنی‌‌ ده‌ستیكردوه‌‌شیعه‌‌نشینه‌كانی‌‌باش��وری‌‌عێراق،‌له‌و‌سه‌ردانانه‌شدا‌بڕیاری‌‌دابه‌شكردنی‌‌زه‌وی‌‌و‌دابینكردنی‌‌هه‌لی‌‌كار‌به‌هاواڵتیان‌ده‌دات.‌ئه‌م��ه‌‌جگه‌له‌وه‌ی‌‌باس‌له‌دروس��تكردنی‌‌كۆمه‌ڵگای‌‌نیشته‌جێبون‌بۆ‌هه‌ژاران‌و‌كه‌م‌

ده‌رامه‌تان‌ده‌كات.دابه‌ش��كردنی‌‌زه‌وی‌‌و‌ له‌بابه‌تی‌‌ به‌ده‌ر‌

به‌ڵێن��ی‌‌دامه‌رزاندن،‌وه‌كو‌پارله‌مانتاران‌مالیكی‌‌هه‌ڵمه‌تێكی‌‌سیاسی‌‌ باسیده‌كه‌ن‌بۆ‌سه‌ر‌الیه‌نی‌‌كوردی‌‌و‌سوننه‌‌له‌عێراقدا‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌ فش��اریش‌ ده‌ستپێكردوه‌و‌الیه‌نه‌‌ش��یعیه‌كان‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌پشتیوانی‌‌له‌‌بڕیارو‌پڕۆژه‌كان��ی‌‌بكه‌ن.‌بۆیه‌‌عه‌لی‌‌شبر‌راشكاوانه‌‌ده‌ڵێت‌"مالیكی‌‌له‌پێناوی‌‌ویالیه‌تی‌‌سێیه‌می‌‌ده‌جه‌نگێت‌و‌هیوادارام‌شه‌قامی‌‌عێراقی‌‌ئه‌م‌راستیه‌‌بزانن‌و‌ئه‌م‌به‌رپرس��یارێتیه‌‌له‌ئه‌س��تۆ‌بگرن‌و‌دوای‌‌

به‌ڵێنی‌‌ناڕاست‌نه‌كه‌ون".‌لیس��تی‌‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌)2010/3/7(،‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون‌كه‌‌له‌الی��ه‌ن‌مالیكیه‌وه‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ده‌كرا‌)89(‌كورسی‌‌له‌كۆی‌‌)325(‌كورسی‌‌پارله‌مان‌به‌ده‌ستهێنا‌و‌بوه‌‌لیستی‌‌دوه‌م،‌به‌اڵم‌دوای‌‌هاوپه‌یمانیكردنی‌‌

له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌الیه‌نێكی‌‌سیاسیدا‌حكومه‌تی‌‌پێكهێناو‌رێگه‌یان‌به‌لیستی‌‌عێراقیه‌‌نه‌دا‌ك��ه‌‌حكوم��ه‌ت‌پێكبهێنێ��ت‌هه‌رچه‌نده‌‌به‌به‌ده‌س��تهێنانی‌‌)91(‌كورسی‌‌براوه‌ی‌‌

یه‌كه‌می‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‌بو.له‌ئێستادا‌بابه‌تی‌‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌به‌شه‌‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێ��م‌و‌هه‌نارده‌كردنی‌‌نه‌وتی‌‌دروس��تكردنی‌‌ توركیا،‌ بۆ‌ كوردس��تان‌چه‌ن��د‌پارێزگایه‌ك��ی‌‌ن��وێ‌‌له‌عێ��راق‌و‌تێپه‌ڕاندنی‌‌چه‌ند‌پڕۆژه‌‌قانونێك‌له‌الیه‌ن‌پارله‌مانتارانی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانونه‌وه‌‌به‌توندی‌‌داكۆكی‌‌لێده‌كرێت.‌بۆیه‌‌شبر‌ره‌خنه‌‌له‌و‌پڕۆژه‌و‌پێشنیارانه‌‌ده‌گرێت‌و‌ده‌ڵێت‌"زۆر‌بابه‌ت‌هه‌ن‌ده‌بو‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌م‌خوله‌دا‌تاوتوێ‌‌بكرانایه‌،‌نه‌وه‌كو‌له‌ئێس��تادا‌كه‌‌خولی‌‌پارله‌م��ان‌به‌ره‌و‌كۆتایی‌‌ده‌چێت‌و‌

ئامانج‌له‌و‌پڕۆژانه‌ش‌ته‌نها‌پڕوپاگه‌نده‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌".

ئه‌و‌پارله‌مانتاره‌‌پێشبینی‌‌ئه‌وه‌ده‌كات‌چه‌ندی��ن‌بابه‌تی‌‌تر‌له‌الی��ه‌ن‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانون��ه‌وه‌‌بوروژێنرێ��ت‌و‌ببێت��ه‌‌مایه‌ی‌‌سه‌رس��وڕمانی‌‌هه‌مو‌الیه‌ن��ه‌كان،‌وه‌كو‌خ��ۆی‌‌ده‌ڵێ��ت‌"چاوه‌ڕوان��ی‌‌موفاجه‌ئه‌‌بن‌له‌الیه‌ن‌ده‌وڵه‌ت��ی‌‌قانونه‌وه‌،‌چونكه‌‌حكومه‌تیان‌به‌ده‌سته‌‌وه‌یه‌‌ره‌نگه‌‌هه‌ندێك‌باب��ه‌ت‌بهێنن��ه‌‌پێش��ه‌وه‌‌كه‌‌پێش��تر‌نه‌مانبیس��تبێ‌،‌وه‌كو‌چۆن‌له‌ئێس��تادا‌بانگه‌ش��ه‌ی‌‌دابه‌ش��كردنی‌‌زه‌وی‌‌و‌خانو‌

ده‌كه‌ن".‌شبر،‌له‌‌به‌شێكی‌‌دیكه‌ی‌‌لێدوانه‌كه‌یدا‌شارس��تانی‌‌ "ده‌وڵه‌تێك��ی‌‌ ده‌ڵێ��ت‌هاوچه‌رخی‌‌پێش��كه‌وتوی‌‌گه‌ش��ه‌كردو،‌

له‌سایه‌ی‌‌كاردانه‌وه‌‌به‌مه‌به‌ستی‌‌هه‌ڵمه‌تی‌‌بانگه‌شه‌‌دروست‌ناكرێت".

بڕیاریدا‌ عێ��راق‌ پارله‌مانی‌‌ هه‌رچه‌نده‌‌به‌ته‌رخانكردنی‌‌ب��ڕی‌‌پێنج‌دۆالر‌له‌هه‌ر‌به‌رمیله‌‌نه‌وتێكی‌‌هه‌نارده‌كراو‌بۆ‌پارێزگا‌به‌رهه‌مهێنه‌كانی‌‌نه‌وت،‌به‌اڵم‌له‌بودجه‌ی‌‌ئه‌مساڵداو‌له‌الیه‌ن‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیرانه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌بڕه‌‌ب��ۆ‌ی��ه‌ك‌دۆالر‌كه‌مكرایه‌وه‌،‌ئه‌م��ه‌ش‌ناڕه‌زایه‌تیه‌ك��ی‌‌فراوانی‌‌له‌الی‌‌ئه‌و‌پارێزگایانه‌‌دروس��تكرد.‌به‌بۆچونی‌‌پارله‌مانت��اری‌‌كوتله‌ی‌‌ئه‌حراری‌‌س��ه‌ر‌ب��ه‌‌ره‌وتی‌‌س��ه‌در‌حس��ێن‌خه‌فاجی‌،‌لیس��تی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانونی‌‌فه‌رمانڕه‌وا‌ئه‌م‌بابه‌ت��ه‌‌وه‌كو‌پڕوپاگه‌ن��ده‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌

به‌كارده‌هێنێت.له‌س��ه‌ره‌تای‌‌ئه‌مس��اڵه‌وه‌‌به‌بیان��وی‌‌راوه‌دونانی‌‌چه‌كدارانی‌‌س��ه‌ر‌به‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئیسالمی‌‌له‌عێراق‌و‌شام‌"داعش"‌له‌سنوری‌‌پارێزگای‌‌ئه‌نبارو‌قه‌زای‌‌فه‌لوجه‌،‌سوپای‌‌عێ��راق‌هه‌ڵمه‌تێكی‌‌فراوانی‌‌س��ه‌ربازی‌‌ده‌س��تپێكردوه‌.‌له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌خه‌فاجی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌هه‌ندێك‌الیه‌ن‌به‌مه‌به‌ستی‌‌دواخستنی‌‌هه‌ڵبژاردن‌ره‌وشی‌‌ئه‌منی‌‌ئاڵۆز‌ده‌كه‌ن،‌چونكه‌‌"دواخس��تنی‌‌هه‌ڵبژاردن‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌حكومه‌ته‌‌و‌وه‌كو‌هه‌ڵمه‌تی‌‌

پڕوپاگه‌نده‌‌به‌كاریده‌هێنێت".ده‌رب��اره‌ی‌‌بڕی��اری‌‌حكوم��ه‌ت‌ب��ۆ‌گۆڕین��ی‌‌چه‌ن��د‌قه‌زایه‌ك‌ب��ۆ‌پارێزگا،‌پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌‌ره‌وتی‌‌س��ه‌در‌پێیوایه‌‌ئ��ه‌و‌بابه‌ته‌‌ته‌نه��ا‌بۆ‌س��ه‌رقاڵكردنی‌‌رایگشتیه‌.‌له‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌وه‌شدا‌كه‌‌مالیكی‌‌به‌م‌كارانه‌ی‌‌ده‌یه‌وێت‌بنكه‌ی‌‌جه‌ماوه‌ری‌‌لیسته‌كه‌ی‌‌فراوان‌بكات‌و‌خۆی‌‌بۆ‌خولی‌‌سێیه‌می‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌حكومه‌ت‌ئاماده‌‌بكات،‌خه‌فاجی‌‌ده‌ڵێت‌"خولی‌‌سێیه‌می‌په‌یوه‌س��ته‌‌ حكوم��ه‌ت‌ س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌به‌ئه‌نجامی‌‌هه‌ڵبژاردن‌و‌سازان‌و‌رێكه‌وتنی‌‌له‌به‌رئ��ه‌وه‌‌ سیاس��یه‌كانه‌وه‌،‌ الیه‌ن��ه‌‌

له‌ئێستاوه‌‌پێشبینیكردنی‌‌ئه‌سته‌مه‌".

مالیكی‌‌به‌كێشه‌و‌دیاری‌‌هه‌ڵمه‌تی‌‌بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌ستپێده‌كات

خالید‌ئسه‌دی:‌هیچ‌پاساوێك‌بۆ‌شاردنه‌وه‌ی‌‌باری‌‌

ته‌ندروستی‌‌سه‌رۆك‌كۆمار‌نیه‌،‌ره‌نگه‌‌ته‌نها‌به‌مه‌به‌ستی‌‌به‌باشی‌‌

وه‌رگرتنی‌‌چاره‌سه‌ره‌كان‌و‌ته‌واوكردنی‌‌قۆناغه‌كانی‌‌

دواین‌وێنه‌ی‌تاڵه‌بانی‌که‌‌ماوه‌یه‌ک‌پێش‌ئێستا‌ده‌زگا‌راگه‌یاندنه‌کانی‌یه‌کێتی‌باڵویانکرده‌وه‌چاره‌سه‌ری‌‌بێت

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

"هه‌فته‌یه‌ك‌پێش‌نه‌ورۆزی‌‌ساڵی‌‌رابردو‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت،‌

به‌ڵێنی‌‌پێداین،‌نرخی‌‌كرێی‌‌كاره‌بای‌‌شوێنه‌‌گه‌شتیاریه‌كان،‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌دابه‌زێنێ‌،‌به‌اڵم‌وا‌نه‌ورۆز‌

هاته‌وه‌،‌هێشتا‌بڕیاره‌كه‌ی‌‌جێبه‌جی‌‌نه‌كردوه‌".‌سه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌

میوانخانه‌‌و‌چێشتخانه‌كانی‌‌كوردستان‌هێرش‌ئه‌حمه‌د‌چاوشین‌وه‌ها‌ده‌ڵێت.

له‌ئێس��تادا‌نرخی‌‌كرێك��ی‌‌كاره‌بای‌‌وه‌ك‌ گه‌ش��تیاریه‌كانی‌‌ ش��وێنه‌‌ریستورانت‌و‌چێشتخانه‌‌و‌میوانخانه‌كان،‌ل��ه‌‌24دیناره‌وه‌‌ بۆ‌ه��ه‌ر‌وه‌حده‌یه‌ك‌ده‌ست‌پێده‌كات‌تا‌90دینار‌و‌زیاتریش،‌به‌بڕوای‌‌سه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌میوانخانه‌‌و‌چێشتخانه‌كانی‌‌كوردس��تان‌ئه‌و‌نرخه‌‌زۆر‌به‌رزه‌‌و‌ئ��ه‌وه‌ش‌وایلێك��ردوه‌‌كه‌‌بڵێت‌"پابه‌ندی‌‌هیچ‌نرخێك‌نابین،‌كه‌‌

حكومه‌ت‌بۆمان‌دیاری‌‌بكات".چێش��تخانه‌‌و‌ كۆمه‌ڵ��ی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌هێ��رش‌ كوردس��تان‌ میوانخانه‌كان��ی‌‌ئه‌حمه‌د‌چاوش��ین‌له‌دیدارێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌چه‌ند‌رۆژێك‌پێش‌نه‌ورۆزی‌‌ساڵی‌‌پێش��و،‌ئه‌ندامه‌كانیان‌له‌س��ه‌ر‌ئ��ه‌وه‌‌رێكه‌وتون‌كه‌‌ش��وێنه‌‌گه‌شتیاریه‌كانیان‌به‌روی‌‌میواندا‌دابخه‌ن،‌ئه‌مه‌ش‌به‌هۆكاری‌‌به‌رزیی‌‌نرخی‌‌كرێی‌‌كاره‌با،‌به‌جۆرێك‌حكومه‌ت‌وه‌ك‌شوێنی‌‌بازرگانی‌‌كرێی‌‌كاره‌بایان‌لێده‌س��تێنێ‌‌كه‌‌بۆ‌هه‌ر‌وه‌حدیه‌ك‌كاره‌با‌له‌24دیناره‌‌ده‌س��ت‌پێده‌كات‌تا‌90دینار‌و‌زیاتریش‌له‌كاتێكدا‌له‌الی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقی‌‌نرخی‌‌ه��ه‌ر‌وه‌حده‌یه‌ك‌له‌‌50دیناره‌‌ده‌س��ت‌پێ��ده‌كات‌ورد‌ورد‌داده‌ب��ه‌زێ‌‌ت��ا‌10 دینار،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئێمه‌‌داوا‌ده‌كه‌ین‌وه‌ك‌شوێنه‌‌پیشه‌سازیه‌كان‌كرێی‌‌كاره‌بامان‌لێوه‌ربگ��رن‌ك��ه‌‌نرخێك��ی‌‌گونجاوه‌،‌نه‌ك‌وه‌ك‌ش��وێنی‌‌بازرگانی‌،‌به‌راستی‌‌له‌ئێس��تادا‌75%‌داهات��ی‌‌میوانخانه‌‌و‌

چێشتخانه‌كان‌بۆ‌كرێی‌‌كاره‌بایه‌".‌ئه‌و‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌له‌سه‌ر‌داوای‌‌جێگ��ری‌‌س��ه‌رۆكی‌‌حكوم��ه‌ت‌عیماد‌ئه‌حمه‌د‌له‌نه‌ورۆزی‌‌رابردودا‌له‌و‌هه‌ڵوێس��ته‌یان‌په‌ش��یمانبونه‌ته‌وه‌‌كه‌‌به‌گره‌نتی‌‌ نه‌كه‌ن،‌ له‌میوان‌ پێش��وازی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌دوای‌‌ماوه‌یه‌ك‌كێش��ه‌كه‌یان‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ر‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌خۆی‌‌ده‌ڵێت‌"ئه‌وا‌س��اڵێك‌تێپه‌ڕی‌‌هێش��تا‌ئ��ه‌و‌لیژنه‌یه‌‌كۆنه‌بوی��ه‌وه‌‌كه‌‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ده‌كرد‌بۆ‌داش��كاندنی‌‌نرخی‌‌كاره‌بای‌‌شوێنه‌‌گه‌ش��تیاریه‌كان،به‌م‌جۆره‌‌كاك‌عیماد‌

به‌ڵێنه‌كه‌ی‌‌نه‌برده‌سه‌ر".به‌ده‌ر‌له‌و‌به‌ڵێنه‌ی‌‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌مان‌ كاره‌ب��اش‌ وه‌زیری‌‌ حكوم��ه‌ت‌په‌یمانی‌‌پێداون،‌كه‌‌له‌كابینه‌ی‌‌7دا‌ئه‌و‌

كێشه‌یان‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ر‌بكات،‌"به‌اڵم‌كابینه‌ی‌‌7یش‌ته‌واو‌بو‌كێشه‌كه‌ی‌‌ئێمه‌‌

وه‌ك‌خۆی‌‌ماوه‌".به‌وت��ه‌ی‌‌هێرش‌ئه‌حم��ه‌د‌نه‌ك‌ئه‌و‌كێشه‌یه‌یان‌چاره‌س��ه‌ر‌نه‌كراوه‌،‌به‌ڵكو‌كرێ��ی‌‌ئاویش��یان‌له‌س��ه‌ر‌زیادكراوه‌‌ریس��تورانت‌و‌ مانگێكی‌‌ ئ��اوی‌‌ "كرێی‌‌ 100 ئه‌س��تێره‌یی‌‌ یه‌ك‌ میوانخانه‌یه‌كی‌‌ه��ه‌زار‌و‌هی‌‌دو‌ئه‌س��تێره‌یی‌‌200هه‌زار‌دین��اره‌‌به‌وج��ۆره‌‌هه‌ت��ا‌ده‌گات��ه‌‌5 ئه‌س��تێره‌یی‌‌500ه��ه‌زار‌دین��اره‌،‌كه‌‌ئه‌مه‌ش‌هیچ‌دادپه‌روه‌ریه‌كی‌‌تێدا‌نییه‌،‌شوێنی‌‌گه‌شتیاریی‌‌‌4ئه‌ستێره‌مان‌هه‌یه‌‌هێن��ده‌ی‌‌دو‌ئه‌س��تێره‌یه‌ك‌ئاو‌خه‌رج‌ناكات،‌كه‌چی‌‌له‌دو‌ئه‌ستێره‌ییه‌كه‌‌زیاتر‌

پاره‌ی‌‌لێده‌سێنرێ‌".ئه‌و‌نایش��ارێته‌وه‌‌ك��ه‌‌پێش‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ولێ��ر‌ببێته‌‌پایته‌ختی‌‌گه‌ش��تیاریی‌‌

واڵتانی‌‌عاره‌بی‌‌بۆ‌ساڵی‌2014،‌كۆمكاری‌‌لێكردون‌ داوای��ان‌ عاره‌ب��ی‌‌ واڵتان��ی‌‌كه‌‌نرخی‌‌ش��وێنه‌‌گه‌ش��تیاریه‌كان‌بۆ‌گه‌شتیاران‌دابه‌زێنن،‌به‌اڵم‌ئه‌وان‌وتویانه‌‌كه‌‌پابه‌ندی‌‌ئه‌وه‌‌نابن‌"به‌هیچ‌جۆرێك‌پابه‌ن��دی‌‌نرخێك‌نابی��ن‌كه‌‌حكومه‌ت‌دیاری‌‌بكات،‌یاخ��ود‌داوامان‌لێبكرێت‌ن��رخ‌دابه‌زێنین،‌چونكه‌‌له‌س��ه‌ره‌تای‌‌ساڵی‌‌‌2010نرخی‌‌كرێی‌‌كاره‌با‌له‌ماوه‌ی‌‌ش��ه‌و‌رۆژێكدا‌دو‌به‌رامبه‌ر‌له‌سه‌ر‌ئێمه‌‌زیادیك��رد‌كه‌س��ێكیش‌ده‌نگ��ی‌‌لێوه‌‌

نه‌هات".س��ه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵ��ه‌ی‌‌چێش��تخانه‌‌و‌سوپاسی‌‌ كوردس��تان،‌ میوانخانه‌كانی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌داراییش‌ده‌كات‌به‌وه‌ی‌‌نرخی‌‌به‌رێژه‌ی‌‌ گه‌شتیاریه‌كانی‌‌ شوێنه‌‌ باجی‌‌"جێگه‌ی‌‌ كه‌مكردونه‌ته‌وه‌‌ له‌س��ه‌ر‌ ‌%5ده‌ستخۆشیه‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌باجه‌كان،‌

باجی‌‌ش��وێنه‌‌گه‌ش��تیاریه‌كانی‌‌له‌‌%20دابه‌زاندوه‌‌بۆ‌له‌%15".

ده‌زان��ێ‌‌ به‌پێویستیش��ی‌‌ ئ��ه‌و‌به‌چه‌شنی‌‌هه‌ندێ‌‌واڵتی‌‌پێشكه‌وتو‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌كێش��ه‌‌و‌گرفته‌كانیان‌و‌گه‌ش��تیاری‌،‌ كه‌رت��ی‌‌ پێشخس��تنی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌بااڵی‌‌گه‌شتوگوزاریی‌‌هه‌رێم‌ده‌سته‌ی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌ به‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌،‌گه‌شتوگوزاری‌‌هه‌رێم‌و‌ئه‌ندامێتی‌‌الیه‌نه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كان��ی‌‌حكومه‌ت‌دابمه‌زرێ‌‌"به‌راس��تی‌‌دامه‌زراندنی‌‌ده‌س��ته‌یه‌كی‌‌

وه‌ها‌بۆ‌كوردستان‌زۆر‌پێویسته‌".ئه‌و‌ره‌تیشیكرده‌وه‌‌كه‌‌زۆرینه‌ی‌‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌له‌شوێنه‌‌گه‌شتیاریه‌كان‌كار‌ده‌كه‌ن‌كرێكاری‌‌بیانی‌‌بن،‌"هه‌ر‌به‌نمونه‌‌له‌پارێ��زگای‌‌هه‌ولێ��ر‌‌3له‌میوانخان��ه‌‌5ئه‌سێره‌یه‌كان‌كه‌‌هه‌ریه‌كه‌یان‌نزیكه‌ی‌‌‌350كارمه‌ندی‌‌هه‌یه‌،‌هه‌مو‌كرێكاره‌كانی‌‌

ك��وردن".‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ش��ی‌‌رونكرده‌وه‌‌وه‌به‌رهێناندا‌ له‌یاس��ای‌‌ كێشه‌یه‌ك‌ كه‌‌هه‌یه‌،‌ئه‌ویش‌ئه‌وه‌ی��ه‌‌كه‌‌وه‌به‌رهێنی‌‌بیان��ی‌‌ناچ��ار‌ناكرێ��ت‌ب��ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌ش��وێنێكی‌‌گه‌شتیاریی‌‌كرده‌وه‌‌به‌شێك‌"له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ بن‌ كورد‌ له‌كارمه‌نده‌كانی‌‌حكوم��ه‌ت‌زه‌وییان‌ب��ۆ‌دابین‌ده‌كات‌ده‌كات،‌ بۆ‌ ئاسانكارییش��یان‌ زۆرترین‌ده‌ب��و‌وه‌به‌رهێنی‌‌بیان��ی‌‌ناچاربكرایه‌،‌له‌و‌ش��وێنه‌‌گه‌ش��تیارییانه‌ی‌‌دروستی‌‌ده‌ك��ه‌ن،‌النیك��ه‌م‌40%‌كارمه‌نده‌كانی‌‌

كورد‌بن".‌

*‌له‌س��اڵی‌‌‌2007هه‌ردو‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌چێش��تخانه‌‌و‌میوانخانه‌كان��ی‌‌هه‌رێ��م‌باره‌گای‌‌ له‌ئێستاش��دا‌ یه‌كیگرتۆته‌وه‌‌و‌سه‌ره‌كییان‌له‌شاری‌‌هه‌ولێره‌‌و‌زیاتر‌له‌‌

2هه‌زار‌ئه‌ندامیان‌هه‌یه‌.‌

ئابوری(414(‌سێشه‌ممه‌‌2014/2/4 8

"75%‌داهاتی‌‌میوانخانه‌‌و‌چێشتخانه‌كان‌بۆ‌پاره‌ی‌‌كاره‌بایه‌""عیماد ئه حمه د به ڵێنه كه ی نه برده سه ر، نه ك كرێی كاره با كه می نه كردوه ، به ڵكو نرخی ئاویش زیادیكرد"

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د‌

له‌دوریی‌‌‌12كیلو‌مه‌تر‌له‌شاری‌‌كۆیه‌وه‌‌‌21بیره‌‌نه‌وت‌له‌گوندی‌‌شیواشۆك‌بونی‌‌هه‌یه‌‌و‌رۆژانه‌‌

زیاتر‌له‌‌100ته‌نكه‌ر‌نه‌وت‌به‌رهه‌مده‌هێنێت،‌په‌رله‌مانتارێكی‌‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌ش‌ده‌ڵێت‌"تا‌ئێستا‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌فه‌رمی‌‌حكومه‌ت‌

داهاتی‌‌تایبه‌تی‌‌له‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌كۆیه‌‌دابین‌نه‌كردوه‌".

كوردس��تان‌ په‌رله‌مانی‌‌ ئه‌ندام��ی‌‌قادر،‌ قاره‌مان‌ له‌فراكسیۆنی‌‌گۆڕان،‌كه‌‌خه‌ڵكی‌‌شاری‌‌كۆیه‌یه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"س��ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ش��اری‌‌كۆیه‌‌به‌هۆی‌‌كاركردنی‌‌كۆمپانیاكانی‌‌زیانێكی‌‌ زه‌ره‌ر‌و‌ نه‌وتی‌‌شیواش��ۆك‌زۆری‌‌به‌رده‌كه‌وێ��ت‌ل��ه‌روی‌‌ژینگه‌‌و‌رێگا‌وبان��ه‌وه‌،‌ب��ه‌اڵم‌ت��ا‌ئێس��تا‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌فه‌رمی‌‌هیچ‌داهاتێك‌له‌نه‌وتی‌‌شیواش��ۆك‌بۆ‌كۆیه‌‌دابین‌

نه‌كراوه‌".ناوب��راو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌له‌هه‌مو‌دونی��ا‌وایه‌‌هه‌ر‌كاتێك‌كۆمپانیایه‌ك‌پێویس��ته‌‌ كرد،‌ كاری‌‌ له‌ش��وێنێك‌كۆمه‌ڵێك‌پڕۆژه‌‌بۆ‌ئه‌و‌شوێنه‌‌دابین‌بكات،‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌ئه‌و‌

كۆمپانیایانه‌ی‌‌له‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌كار‌ده‌كه‌ن،‌تائێستا‌هیچ‌پڕۆژه‌یه‌كیان‌بۆ‌كۆیه‌‌نه‌بوه‌‌نه‌‌له‌بواری‌‌په‌روه‌رده‌یی‌‌نه‌‌له‌بواری‌‌ته‌ندروستی‌‌نه‌‌له‌بواره‌كانی‌‌

تر".ئه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌ی‌‌گۆڕان‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌ق��ه‌زای‌‌كۆیه‌‌هه‌روه‌كو‌قه‌زاكانی‌‌تری‌‌كوردس��تان‌مامه‌ڵه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌كرێت‌له‌مه‌س��ه‌له‌ی‌‌بودجه‌‌ئه‌گه‌ر‌قه‌زای‌‌كۆیه‌‌ب��ه‌رارود‌بكرێت‌له‌گ��ه‌ڵ‌ئ��ه‌و‌بودج��ه‌ی‌‌ب��ۆ‌دابین‌له‌هه‌رێمی‌‌ قه‌زایه‌‌ خراپترین‌ ده‌كرێت‌

كوردستان.به‌دابینكردن��ی‌‌ س��ه‌باره‌ت‌ ه��ه‌ر‌به‌ش��ێك‌له‌داهاتی‌‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌قه‌زای‌‌كۆیه‌‌له‌چه‌ند‌رۆژی‌‌رابردو‌كه‌مپه‌ینی‌‌كۆمه‌ڵ��ه‌ی‌‌داواكاریه‌كانی‌‌پێكهات‌و‌چه‌ن��د‌چاالكیه‌كیان‌ كۆیه‌‌به‌ش��ێك‌ داوایانك��رد‌ ئه‌نجام��داو‌و‌له‌داهاتی‌‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌كۆیه‌‌

دابین‌بكرێت.له‌مباره‌یه‌وه‌‌كاوه‌‌مه‌مه‌ند‌ئه‌ندامی‌‌كه‌مپه‌ینی‌‌كۆمه‌ڵ��ه‌ی‌‌داواكاریه‌كانی‌‌قه‌زای‌‌كۆیه‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌"سه‌روه‌ت‌و‌س��امانی‌‌سروش��تی‌‌له‌دونی��ا‌بۆته‌‌خۆشگوزه‌رانی‌‌بۆ‌خه‌ڵك‌كه‌‌بتوانرێت‌لێوه‌ربگرێت،‌ زۆرترین‌خه‌ڵك‌سودی‌‌له‌هه‌رێم��ی‌‌ به‌پێچه‌وان��ه‌وه‌‌ ب��ه‌اڵم‌

كوردستان‌نه‌ك‌نه‌بۆته‌‌خۆشگوزه‌رانی‌‌بۆ‌خه‌ڵكی‌،‌به‌ڵكو‌ته‌نیا‌بۆته‌‌مایه‌ی‌‌

ناخۆشی‌‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌كوردستان".ده‌كات‌ ب��ه‌وه‌‌ ئام��اژه‌‌ ناوب��راو‌له‌ته‌نیشت‌شاری‌‌كۆیه‌‌كۆمه‌ڵێك‌بیره‌‌نه‌وت‌هه‌ن‌كه‌‌رۆژانه‌‌به‌الیه‌نی‌‌كه‌مه‌وه‌‌زیاتر‌له‌‌100ته‌نكه‌ر‌به‌ناو‌شاری‌‌كۆیه‌‌ده‌ڕوات،‌به‌اڵم‌تا‌ئێستا‌دانیشتوانی‌‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌س��ودیان‌له‌داهاتی‌‌ئه‌و‌ته‌نك��ه‌ره‌‌نه‌وتان��ه‌‌نه‌بین��وه‌‌و‌هیچ‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌خزمه‌تگوزاریشیان‌بۆ‌ئه‌و‌

ناوچه‌یه‌‌نه‌بوه‌.مه‌مه‌ن��د‌جه‌خت‌ل��ه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌ئه‌گه‌رچ��ی‌‌له‌پ��اڵ‌ش��اری‌‌كۆی��ه‌‌گ��ه‌وره‌‌ نه‌وت��ی‌‌ س��ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌هه‌ی��ه‌،‌به‌اڵم‌ش��اری‌‌كۆی��ه‌‌له‌روی‌‌خزمه‌تگوزاریه‌كانی‌‌وه‌كو‌ئاو‌و‌كاره‌با‌و‌رێگه‌‌وبانه‌وه‌‌كێشه‌ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌هه‌یه‌و‌تائێس��تا‌هه‌وڵی‌‌چاره‌س��ه‌ركردنیان‌

نه‌دراوه‌.له‌كه‌مپه‌ینی‌‌ ئه‌وان‌ رونشیده‌كاته‌وه‌‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌داواكاریه‌كانی‌‌قه‌زای‌‌كۆیه‌‌كۆمه‌ڵێك‌داواكاری‌‌ده‌ده‌نه‌‌په‌رله‌مان‌"تاوه‌ك��و‌به‌زوتری��ن‌كات‌جێبه‌جێ‌بكرێ��ن،‌ئه‌گه‌رن��ا‌هه‌ڵوێس��تی‌‌تر‌

ده‌گرینه‌به‌ر".به‌ته‌رخانكردنی‌‌ س��ه‌باره‌ت‌ ه��ه‌ر‌به‌ش��ێك‌له‌داهاتی‌‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌

بۆ‌كۆی��ه‌‌په‌رله‌مانتارێك��ی‌‌یه‌كێتی‌‌ده‌ڵێ��ت‌"له‌م��اوه‌ی‌‌راب��ردو‌ئێم��ه‌‌توانیومانه‌‌ش��یرینی‌‌گرێبه‌سته‌كانی‌‌نه‌وتی‌‌شیواش��ۆك‌بۆ‌كۆی��ه‌‌دابین‌

بكه‌ین".كوردس��تان‌ په‌رله‌مانی‌‌ ئه‌ندام��ی‌‌گۆڕان‌ئ��ازاد‌له‌باره‌ی‌‌داهاتی‌‌نه‌وتی‌‌شیواش��ۆكه‌وه‌‌ب��ۆ‌ئاوێن��ه‌‌وت��ی‌‌"له‌م��اوه‌ی‌‌رابردو‌ئێم��ه‌‌توانیومانه‌‌31ملیار‌و‌‌500ملیۆن‌دینار‌له‌شیرینی‌‌بۆ‌ نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌ گرێبه‌سته‌كانی‌‌كۆیه‌‌دابین‌بكه‌ین،‌هه‌روه‌ها‌توانیومانه‌‌له‌پاره‌ی‌‌ش��یرینی‌‌راسته‌وخۆی‌‌ئه‌و‌كۆمپانیایان��ه‌ی‌‌له‌وێ��دا‌كار‌ده‌كه‌ن‌7ملی��ار‌دیناری‌‌تر‌دابین‌بكه‌ین،‌كه‌‌تاكو‌مانگی‌‌‌3به‌ته‌واوه‌تی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌بواری‌‌جێبه‌جێكردنه‌وه‌،‌جگه‌‌له‌وه‌ش‌گرێبه‌سته‌كانی‌‌ له‌شیرینی‌‌ توانیومانه‌‌نه‌وت‌‌830خانو‌بۆ‌كه‌سوكاری‌‌ئه‌نفال‌دروس��ت‌بكه‌ین‌هه‌روه‌ها‌‌29ملیۆن‌دیناریش‌بدرێت‌به‌كه‌سوكاری‌‌ئه‌نفال‌

بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌خانو‌دروست‌بكه‌ن".ناوب��راو‌پێیوای��ه‌‌دابینكردنی‌‌ئه‌و‌پ��ڕۆژه‌‌و‌پارانه‌‌بۆ‌كۆیه‌‌كه‌مه‌‌به‌ڵكو‌پێویس��تی‌‌به‌زیاتر‌هه‌یه‌‌و‌هێمای‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ش��كرد‌ئه‌وان‌زیاتر‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌ب��ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌زیاتر‌له‌و‌ب��ڕه‌‌پارانه‌‌بۆ‌

كۆیه‌‌دابین‌بكرێت.

نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌به‌رپرسان‌و‌دوكه‌ڵه‌كه‌شی‌‌بۆ‌دانیشتوانی‌‌كۆیه‌

په‌رله‌مانتارێكی‌‌گۆڕان:‌تا‌ئێستا‌

به‌شێوه‌یه‌كی‌‌فه‌رمی‌‌حكومه‌ت‌داهاتی‌‌تایبه‌تی‌‌

له‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌كۆیه‌‌دابین‌نه‌كردوه‌

په‌رله‌مانتارێكی‌‌یه‌كێتی‌:‌له‌ماوه‌ی‌‌رابردو‌توانیومانه‌‌

31ملیار‌و‌500 ملیۆن‌دینار‌له‌شیرینی‌‌

گرێبه‌سته‌كانی‌‌نه‌وتی‌‌شیواشۆك‌بۆ‌كۆیه‌‌دابین‌

بكه‌ین

یه‌کێک‌له‌میوانخانه‌کانی‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌رێبه‌ر‌نه‌جم

ساڵێك‌تێپه‌ڕی‌‌هێشتا‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌كۆنه‌بۆته‌وه‌،‌كه‌‌بڕیاربوو‌جێگری‌‌

سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌بكات

پابه‌ندی‌‌دابه‌زاندنی‌‌نرخێك‌نابین،‌كه‌‌حكومه‌ت‌بۆمان‌

دیاری‌‌بكات

9 (414( سێشه ممه 2014/2/4 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

به ڕێوه به ری كه ناڵی knn هوشیار عه بدواڵ له دیدارێكی ئاوێنه دا ئه وه ده خاته رو

له وكاته وه ی بۆته به ڕێوه به ر، هه ر جاره و بوختانێكی بۆ ده كرێت و ره تیشیده كاته وه

كه له و كۆمپانیایه ی ریكالمی knnی وه رگرتوه ، ئه و پشكی هه بێت و هه روه ها وه اڵمی ئه و پرسیاره ش ده داته وه كه بۆ له ناو یه كێتیدا نه یتوانیوه ببێته خاوه نی شوقه یه ك، به اڵم له ناو گۆڕاندا خانوی

كڕیوه و ئۆتۆمبیلی سێ ده فته رییش لێده خوڕێت.

ئاوێن��ه : به پێ��ی ئ��ه و راپۆرتانه ی كه مانگانه ی ژوری دارایی بزوتنه وه ی گۆڕان باڵویده كاته وه ته له فزیۆنه كه ی ئێوه ی زیاتر ل��ه 70% ی بودجه ی گش��تی بزوتنه وه كه ده ب��ات، ده وترێ��ت ئێ��وه ئ��ه و بودجه زۆره ی كه له به رده س��تاندایه بۆ باڵباڵێن و خزمه تكردنی خۆتانی به كارده هێنن، ئه مه

تا چه ند راسته ؟هوش��یار عه ب��دواڵ: بێگومان راس��ت نییه ، هه م��و مانگێك knn له رێگای چوار راپۆرته وه ، ورده كاری خه رجیه كانی ئاشكرا ده كات جا له كڕینی پێنوسێك تا گه وره ترین شت. ئه و راپۆرتانه وێنه ی لێده ڕوا بۆ كاك نه وش��یروان و ژوری دارایی و ئه وان خۆیان ئ��اگاداری هه مو ورده كاریه كانن من چۆن و چی خه رج ده كه م، تا ئێس��تا ته نها یه ك

جاریش موخاله فه یه كی داراییمان نه بوه .ئاوێن��ه : له 70%ی بودجه كه ی گۆڕان بۆ

knnه ؟هوشیار عه بدواڵ: نه خێر وانییه ، له سه دا چه ن��ده ئ��ه وه ژوری كارگێ��ڕی و دارایی به ده قیق��ی ده یزانێت ، به اڵم knn ئێس��تا جی��اوازی زۆره له گه ڵ ئه و كاته ی كه من بوم به به ڕێوه به ر، پێش من كه ناڵه كه ته نها نوسینگه یه كی هه بو ئێستا نۆ نوسینه گه ی هه یه ، ئه وكاته ی من بومه به ڕێوه به ر په خش ته نها 8 كاتژمێر بو، ئێستا 24 كاتژمێره ، پێش من ته نها په خش��ی له نایلسات هه بو ئێستا له هۆتبێرد هه یه تی و له نایل ساتیش دو فریكوینس��ی هه یه ، ئه وكاته س��ایتی نه بو، ئێس��تا س��ایتێكی چاالك��ی هه یه به سێ زمان و دو شێوه زاری كوردی، ئه مه

وایكردوه خه رجیی زیاتر بێت.

ئاوێنه : به پێی هه ن��دێ زانیاری له گه ڵ كۆمپانیایه كی ریكالمكردن ش��ه ریكی كه

ریكالمه كانی knn له الی ئه وه ؟هوش��یار عه ب��دواڵ: هیچ ئه ساس��ێكی نییه ، ئه وه پیش��تر ئه وترا س��ێ موچه ی هه یه كه ده ركه وت راست نییه هه رجاره و بوختانێ��ك، من دورو نزی��ك په یوه ندیم ب��ه كاری ریكالم��ه وه نییه و ئ��ه و بواره كاری ئیداره ی��ه و هه م��وی له الیه ن ژوری كارگێڕی و دارایی��ه وه كۆنترۆل كراوه ، من خ��ۆم دورو نزیك نامه وێت خۆم له و بواره هه ڵبقورتێنم.. قسه یه ك هه یه ده ڵێ )ئه و ده س��ته ی قه ڵ��ه م بگ��رێ ناتوانێت پاره بژمێرێت( س��وپاس بۆ خ��وا من وا خۆم

ده بینم.ئاوێن��ه : ئه وترێت تۆ له ن��او یه كێتیدا نه تتوانیوه ببیته خاوه نی شوقه یه ك، به اڵم ئێستا له س��ایه ی گۆڕاندا خانوت كڕیوه و

ئۆتۆمبیلی سێ ده فته ریی لێده خوڕیت؟هوش��یار عه ب��دواڵ: ئێس��تا خانویه كم له كۆمپانی��ای بیاب��ان كردوه به قیس��تی مانگان��ه و به چه ندی��ن س��اڵ ته واوبوه و خۆم و خێزانیشم یه ك س��ه یاره مان هه یه

كه تائێس��تا كه م ماڵ هه یه دو سه یاره ی نه بێت، ئه مه وێت بڵێ��م له و روه وه كه س

وه ك من بێ منه ت نییه .ئاوێنه : ده وترێت تۆ كه س��ێكی كار بۆ رازیكردن��ی س��ه روی خ��ۆت ده كه یت بۆ

ئه وه ی له پۆسته كه ت بمێنیته وه ؟هوش��یار عه بدواڵ: م��ن ته كلیف كرام بۆ ئه م پۆس��ته نه ك خ��ۆم داوای بكه م، ئه وكاته ش ك��ه بوم��ه به ڕێوه به ر دۆخی سیاس��ی هه رێ��م له خراپتری��ن كاتدا بو، بودج��ه ی بزوتنه وه كه بڕابو، كاره س��اتی knn 17ش��وبات رویداب��و، ئیداره دان��یجورئه ت و ئازایه تی ده ویس��ت، ئه و كاته و ئێس��تاش دوای كاری رێكخه ری گش��تی له گۆڕاندا ئ��ه رك گرانترین قورس��ترین و به ڕێوه بردن��ی ك��ه ی ئێن ئێن��ه و ئه گه ر كاریش��م بۆ رازیكردنی به رپرسان بكردایه ئێستا ئه وه نده نه یارم نه ده بو، په شیمانیش نیم له وه ی بۆ پاراستنی شكۆی كه ناڵه كه ئاماده نه ب��وم خه ڵك له خ��ۆم رازیبكه م و

كه ناڵه كه بۆ خۆ شیرینكردن به كاربێنم.ئاوێن��ه : ده وت��رێ به ڕێوه ب��ه ری هیچ ته له فزیۆنێ��ك له هه رێم��دا هێن��ده ی تۆ

خۆی��ه وه ته له فزیۆنه ك��ه ی له شاش��ه ی ده رناكه وێ��ت، هۆك��ه ی ئه وه یه كه س��ی ت��ر نییه ئ��ه و كاران��ه ب��كات، كه تۆی

ده یانكه یت؟هوش��یار عه بدواڵ: ئه و تۆمه ته راس��ت نیی��ه ، من پێش ئه وه ی ببم��ه به ڕێوه به ر چه ندی��ن به رنامه م كردوه ، به اڵم ئێس��تا

چوار مانگ جارێك به رنامه یه ك ناكه م.چاوپێكه وتنه كان��ی ب��ه اڵم ئاوێن��ه : نه وش��یروان مس��ته فا و كۆمه ڵێك كه سی

دیاری تر هه ر خۆت ده یكه یت؟هوش��یار عه بدواڵ: كاك نه وشیروان زۆر كه م ده رده كه وێ��ت، بۆچی له گه ڵ منیش به رنام��ه ده كات؟ ئه و پرس��یاره له خۆی بكه ن، هه ندێ له و نوس��ه ر و رۆشنبیرانه ی تریش پێش��تر ئه وه یان كردۆته مه رج كه

من چاوپێكه وتنیان له گه ڵ بكه م .ئاوێنه : تۆ یه كێكی له وانه ی بۆ په رله مانی عێراق خۆت كاندید كردوه ، ده وترێ ئه مه بیانویه كی گۆڕانه بۆ ئه وه ی له كه ناڵه كه ت

دوربخاته وه ، ئه وه تا چه ند راسته ؟هوش��یار عه بدواڵ: ئه گه ر ئه و قس��ه یه كاندیدبون��م دوای ئێس��تا راس��تبوایه

البراب��وم، م��ن كاندیدكردن��م قبوڵ كرد وه ك ئیلتیزامێك��ی ریكخراوه ی��ی و بۆ من رۆڵ گرنگه نه ك پۆس��ت، ته نانه ت دوای كاندیدبون��م داوام ك��ردوه ده رفه ت به من بدرێ خه ریكی كه مپه ین بم بۆ خۆم، به اڵم قب��وڵ نه كراوه و وت��راوه ده بێ جارێ ئه و

ئه مانه ته هه ر له ئه ستۆی تۆ بێت.له تاقیكردنه وه ی ده ش��وترێ ئاوێن��ه :

زمانی عاره بیدا ده رنه چویت؟هوشیار عه بدواڵ: تاقیكردنه وه كه له سه ر وه ره قه و به نوسراو بوه و له ژوری هه ڵبژاردن م��اوه ، یه كێك له وانه ی نمره ی زۆر به رزی هێناوه م��ن بوم، بڕۆن س��ه یری بكه ن و

باڵویشیبكه نه وه .ئاوێن��ه : ئه وترێ��ت تۆ به ش��ی ئایتی ته له فزیۆنه كه ت به كارهێناوه بۆ هاككردنی فه یسبوكی چه ند هاوڕێیه كی نزیكی خۆت و چاتكردنی ئه و كه س��انه ت به سیدییه ك بۆ رێكخه ری گش��تی بردوه ، ئ��ه وه تا چه ند

راسته ؟هوش��یار عه بدواڵ: ك��ه س ئه وه ندی من به ڕێوه بردن��ی كه ناڵه كه ئه ركی له س��ه ر له فه یس��بوك په المار ن��ه دراوه و قه تیش نه وه اڵمم داوه ته وه نه موهته م بوم، كاری له و ش��ێوه یه ش له كارمه ند و به ش��ه كانی ئێمه ناوه ش��ێته وه ، ئه و مه وزوعه منیش وه ك خه ڵكی تر به ده س��تم گه یشت چاتی نێوان چه ند كه س��ێك بو دژی من و چه ند براده رێكی تر، گوێم پێ نه داو راس��تیش

نییه برابێت بۆ كاك نه وشیروان.ئاوێن��ه : له م��اوه ی راب��ردودا چه ندین رۆژنامه ن��وس و كه س��ی به توان��ا وازیان له knn هێناوه ، زۆرینه ش��یان هۆكاره كه ی

ده گه ڕێننه وه بۆ تۆ؟هوش��یار عه ب��دواڵ: ئه گه ر ب��ه راوردی كه ناڵی ئێم��ه بكه یت به هه ریه ك له كه ناڵه ئازاد و حیزب��ی و س��ێبه ره كان، كه مترین كه س رۆیشتوه ، زۆرجار كێشه ئیدارییه كان به مه رامی سیاس��ی یان گرێ��ی ده رونی و شه خسی گه وره ده كرێن، بێگومان كه ناڵی تیڤی خه ڵكیش دێت و خه ڵكیش ده ڕوات و مه س��ه له كه ش یان نه گونجان و گوێنه دانه به رێنمایی��ه ئیدارییه كان یان مه س��ه له ی موچه ی باشترو ده رفه تی باشتری بژێوییه . له سه ر ده ستی ئێمه ٩ نوسینگه ی چاالك و سایتێكی گه وره كراوه ته وه به مه ش ستافی

ئێمه فراوانتر بوه .

ئاوێن��ه : ئ��ه وه ش ده وترێ كه ئێس��تا له به رئ��ه وه ی گ��ۆڕان نی��ازی چونه ناو حكومه ت��ی هه یه ئێوه له knn بێده نگیتان

به رامبه ر كه موكوڕییه كان هه ڵبژاردوه ؟هوشیار عه بدواڵ: ئێمه بێده نگ نه بوین، قس��ه ی خۆمان ك��ردوه و بێگومان دۆخی هه ڵب��ژاردن گه رمتره ل��ه دوای هه ڵبژاردن به س ئه و گله ییه له و ش��وێنه وه یه خه ڵك راهات��وه ته نها كه ی ئێن ئێن ده نگه هه ره ئازاد و ئازاو به رزه كه بێت، كه كه ی ئێن ئێن نه بو ئیدی كاریگه ریی الیه نی دی كه متره و

ئه وه ش بۆ ئێمه مایه ی شانازییه .ئاوێن��ه : ده وترێ، هێش��تا په یوه ندیت له گ��ه ڵ یه كێ��ك له كوڕه كانی كۆس��ره ت ره س��وڵ عه لی هه یه كه پێش��تر الی ئه و به رپرسه وه ك راوێژكاری راگه یاندن كارت

كردوه ؟هوش��یار عه بدواڵ: نه خێر ئه و مه وزوعه راس��ت نییه ، من ته نها بۆ ماوه ی ساڵێك به گرێبه س��ت وه ك سكرتێری رۆژنامه وانی جێگری س��ه رۆكی هه رێم ده وامم كردوه ، دوای ئه وه له سه ر جیاوازی بیر وڕا دورین و په یوه ندیم��ان نیی��ه ، یه ك ش��ت هه یه حه زده كه م بیڵێم من له هیچ وێستگه یه كی ژیانی سیاسی خۆم نه له ناو یه كگرتوو نه له ناو ئیعالمی یه كێتی په شیمان نیم به ڵكو به الپ��ه ڕه ی دره وش��اوه ی ژیانی خۆمیان ده زانم و كاری ئێستام له ئه زمون و قاڵبونی

ئه وسه رده مه وه سه رچاوه ده گرێت.ئێ��وه ته له فزیۆنه ك��ه ی ئاوێن��ه : ب��ه رده وام میدی��ای هێزه سیاس��ییه كان به رامب��ه ر به میدیای حزبی ناوده بات، ئایا میدیاك��ه ی ئێ��وه چ ج��ۆره میدیایه كه ، خ��ۆت له چاوپێكه وتنێك��دا ده ڵێیت: من به ڕێوه ب��ه ری تۆپخانه كه ی گۆڕانم، ئایا چ جۆره میدیایه ك وه ك تۆپخانه كارده كات

جگه له میدیای حزبی؟هوش��یار عه بدواڵ: من به خۆمم نه وتوه ئه مه گۆڕانم، تۆپخانه ك��ه ی به ڕێوه به ری كاك نه وشیروان وتویه تی، هه ڵبه ته شه رم و نه نگییه ك��ی تێدا نیه كه ئێم��ه میدیای گۆڕانین، به اڵم ئێم��ه له خه ڵك نزیكترین تا گۆڕان بۆی��ه كاریگه رترین، به هۆی ئه و به رگری و ش��ه ڕو داكۆكیه ی كه ی ئێن ئێن ئازایه تی و له ئ��ازادی و ده كات و له خه ڵكی هۆش��یارییان به شداره بۆیه وه ك تۆپخانه

ناوده برێت.

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ماوه ی 11 ساڵه هێڵی ته ماسی ناوچه كێشه له سه ره كان له سنوری پارێزگای سه اڵحه دین هه میشه له قه یرانی شه ڕو پێكدادانی نێوان گروپه چه كداره كان و

حكومه تی هه رێم و عێراقدا بووه ، به پێی وته ی ئه ندامێكی ئه نجومه نی قه زای دوزخورماتو زۆربه ی گونده كانی ئه و

ناوچه یه هیچ هێزێكی سه ربازیی و ئه منی هه ردو حكومه تی به غداو هه رێمی تێدا

نییه .

ئ��ه وه ی جێی پرس��یاری دانیش��توانی ناوچه كه یه چاره سه رنه كردنی ئه و دۆخه ی كۆمه ڵ��ی چاالكوانێك��ی ناوچه كه یان��ه ، نوری هێم��ن له دوزخورمات��و مه ده ن��ی ئاماژه ی به وه ك��رد كه هیچ الیه نێك خۆی ناكات��ه خاوه نی ئه م دۆخه و چاره س��ه ری بكات، وتیشی "ماوه ی شه ش مانگ ده بێت به ڕێوه به ری ناحیه ی س��لێمان به گ ده وام ناحیه كه ش ئه نجومه نی ئه ندامانی ناكات و به ش��ه وان له نێ��و ناحیه ك��ه ناخ��ه ون و نامێنن��ه وه و ماڵ و خێزانیان له و ش��وێنه ته نانه ت خانوه كانیشیان گواس��توه ته وه ،

ته قێنراوه ته وه ".ئ��ه و چاالكوان��ه ئاماژه ی به وه ش��كرد كه حكوم��ه ت له ناحیه ك��ه دا ته نها به رۆژ به شێوه یه كی كارتۆنی بونی هه یه و شه وان هیچ چونكه تیرۆریسته كاندایه ، له ده ستی هێزێ��ك نییه رێگ��ری و به ره ن��گاری ئه و جموجوڵه ی��ان بكات، به گش��تی حه وزی

حه مرین بوه ته مۆڵگه ی تیرۆریستان".ق��ه زای ئه نجومه ن��ی ئه ندامێك��ی به پارێ��زگای س��ه ر دوزخورمات��وی

س��ه اڵحه دین كه م��ال گل��ی له لێدوانێكی تایبه تدا بۆ ئاوێنه وتی "له ماوه ی پێشودا به دواداچونێكی وردم ك��ردوه له كۆی 5٩ گوندی س��ه ر به ناوچه ی ئامرلی و سلێمان ب��ه گ و دوزخورماتو ته نه��ا 12 گوندیان له ژێر كۆنترۆڵی حكومه تدایه و 41 گوندیان هیچ هێزێكی سه ربازیی و ئه منی حكومه تی عێراق و هه رێمی كوردستانی تێدا نییه ، بۆیه

ناوبه ناو پشێوییه كی گه وره ده نێنه وه ".ئه و ئه ندامه ی ئه نجومه نی قه زای ناوبراو رونیش��ی كرده وه كه ناوه ندی دو ناحیه ی گه وره له ژێر كۆنترۆڵی رێكخراوی قاعیده و گروپ��ه چه كداره كاندای��ه ، ته نها ناوه ندی قه زای دوزخورماتو له 80% و ناحیه ی ئامرلی هه موی له ژێ��ر كۆنترۆڵ��ی حكومه تدایه ، ئه وانی ت��ر به هه مو گونده كان��ه وه له ژێر

كۆنترۆڵی قاعیده دایه .ق��ه زای س��اڵێكه چه ن��د م��اوه ی دوزخورمات��وو ناحی��ه ی س��لێمان به گی س��ه ر به و قه زایه هێن��ده ی پارێزگایه ك كێش��ه و ته قین��ه وه و كوش��تن و تیرۆری تێدایه ، ب��ه ڕای چاودێرانیش ئه و ناوچه یه هێڵی ته ماس��ی نێوان هه رێم و حكومه تی ناوه نده بۆیه مه ترسییه كی گه وره ی هه یه و ده بێت له س��ه ر هه رێ��م و ده بێت ئه و هێڵه پش��تێنه ی س��ه ربازیی و ئه منی توندی بۆ

دابین بكرێت.هه رێ��م س��ه ربازیی س��ه رچاوه یه كی له ناوچه ی دوزخورماتو بۆ ئاوێنه ئاشكرای كرد كه هیچ الیه ك له حكومه تی ناوه ندی و حكومه تی هه رێم خ��ۆی ناكات به خاوه نی ئه و ناوچه یه و هیچ پالنێكی چاره س��ه ریان پێ نییه ، ته نان��ه ت ئه نجومه نی پارێزگای س��ه اڵحه دینیش خ��ۆی ب��ه دور ده گرێت له و بابه ته ئه گین��ا ده توانرێت رێگه چاره

بدۆزرێته وه .ئ��ه و س��ه رچاوه س��ه ربازییه ئاماژه ی به وه شكرد كه مالیكی نایه وێت چاره سه ری دۆخ��ی ئ��ه و ناوچان��ه ب��كات چونك��ه ناوچه یه كی سوننه نش��ینه و هیچ زیانێكی بۆ شیعه كان نییه ، دیاره ئه وه ش ئامانجی

سه ره كی ئه وانه .دو مان��گ پێ��ش ئێس��تا ئه نجومه نی قه زای دوزخورمات��و به هه مو الیه نه كانه وه له یاداش��تێكدا داوایان له حكومه تی به غداو ئه نجومه نی نوێنه ران ك��رد كه قه زاكه یان بخرێته س��ه ر پارێزگای كه ركوك، چونكه ئه و كاره ده توانێت كرده وه كوشتارییه كان

كه م بكاته وه .هاوكات قایمقامی ق��ه زای دوزخورماتو شه الل عه بدول له باره ی بونی دوزخورماتوو

سلێمان به گ به چه قی ملمالنێ و كێشه كان له لێدوانێك��ی پێش��ویدا ب��ۆ ئاوێنه وتی "ناوچ��ه ی دوزخورمات��و گرنگی��ی خۆی هه یه ، هه م له روی س��تراتیژی و سنوریی و ناوچه كانی هه مو هه م جیوپۆلیتیكییه وه ، باك��ورو باش��وری عێراق ده به س��تێته وه

به یه كه وه ".قایمقامی دوزخورماتو وتیش��ی "تاوه كو م��اده ی 140 جێبه جێ نه بێ��ت دۆخه كه ل��ه و س��نوره یه كالیینابێت��ه وه ، چونكه گروپ��ه چه ك��داره كان رۆژ ل��ه دوای رۆژ له الوازیدایه ، حكومه تیش له به هێزبوندان و

هه روه ها كێش��ه كانی نێوان هه رێم و به غدا، هه م��و ئه مانه كاریگ��ه ری ئه و دۆخه ن كه

به رده وامه و سه رهه ڵده داته وه ".ئه نجومه ن��ی ئه ندام��ی له وباره ی��ه وه نوێنه ران��ی عێراق له لیس��تی هاوپه یمانی كوردستان حه س��ه ن جیهاد له لێدوانێكیدا بۆ ئاوێن��ه رایگه یاند "مه س��ه له ی تیرۆر له ناوچ��ه ی دوزخورماتو ه��ه ر ده مێنێت و جارجار قاعیده ده س��ت ده گرێت به س��ه ر سلێمان به گدا، هۆكاری ئه مه ش ده گه ڕێته وه ب��ۆ ئه وه ی خه له لێكی زۆر گه وره ی ئه منی

هه یه له و ناوچه یه ".

جیهاد ئاماژه ی به وه ش��كرد كاتی خۆی له ئه نجومه ن��ی نوێنه ران پێش��نیارمانكرد هێزێكی ئۆپه راس��یۆنی هاوبه شی تایبه ت له ناوچ��ه ی دوزخورماتوه وه تا س��ه عدیه دابمه زرێ��ت، كه چی نه كرا، به اڵم ئێس��تا باس��ێك هه ی��ه كارێ��ك بكرێت ب��ۆ ئه و

ناوچه یه .ئه ندامه ك��ه ی به دواداچون��ی به پێ��ی له هه مو دوزخورماتو ق��ه زای ئه نجومه نی ئه و ناوچانه باره گای فه وجێكی سه ربازیی تێ��دا نییه و به ره اڵك��راوه ، بۆی��ه گروپه

چه كداره كانیش هاتونه ته ئه و ناوچه یه ".

هوشیار‌عه‌بدواڵ:‌هه‌ر‌جاره‌‌و‌بوختانێكم‌بۆ‌ده‌كرێت"دوای‌كاری‌رێكخه‌ری‌گشتی‌قورسترین‌و‌گرانترین‌ئه‌رك‌له‌گۆڕاندا‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌knn"ه

داعش‌ده‌بێته‌‌شه‌به‌ح"‌41گوندی‌‌نێوان‌دوزخورماتوو‌ئامرلی‌حكومه‌تی‌تێدا‌نییه‌"

بۆچی كاك نه وشیروان ته نها

له گه ڵ من به رنامه ده كات؟ ئه و

پرسیاره له خۆی بكه ن

له هیچ وێستگه یه كی ژیانی سیاسی خۆم نه له ناو یه كگرتوو

نه له ناو راگه یاندنی یه كێتی په شیمان

نیم

دوزخورماتو گرنگیی خۆی هه یه ، هه م له روی

ستراتیژی و سنوریی و جیوپۆلیتیكییه وه

هه م هه مو ناوچه كانی باكورو باشوری عێراق ده به ستێته وه به یه كه وه

چه ند چه کدارێکی داعش

[email protected] (414( سێشه ممه ‌2014/2/4ره‌نگاڵه

به ته نها تۆ توشی گرفت نابیت، سنگت ناره حه تییه كان روب��ه روی فراوانبكه و ببه وه ، كاتێكی گونجاوه بۆ كاره كانت.

باش��تره ئ��ه وه ی پێتس��پَیردراوه به باش��ی بیانكه ی��ت، چونك��ه له ژێر بۆی��ه به رپرس��ه كانتیت چاودێری��ی

وریابه .

گه ش��بینیت به دۆخی ئێستات و به ره و ده رئه نجام��ه كان ده ڕۆی��ت و باش��تر له به رژه وه ن��دی ت��ۆ ده ڕۆن و له قه یرانه

داراییه كه ت رزگارت ده بێت.

خه ریكه په ره یسه ندوه و چاالكییه كانت ناوبان��گ بۆ خ��ۆت په ی��دا ده كه یت،

ته ندروستیت به ره و باشتر ده ڕوات.

خشته یه ك دابنێ بۆ هه ر ئه ركێك كه ده یكه یت و به وه ش ده توانیت ئاگاداری ب��ارودۆخ تواناكانی خ��ۆت بیت به بێ

دودڵییت.

خه ریكه ده كه وێته قه یرانێكی دارایی كه هه رگیز بیرت له و دۆخه نه ده كرده وه ، پێویسته زۆر وریایانه بیر له ده ربازبون

بكه یته وه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

2014 ناوی فه رمیی: خه اڵتی شایسته ی ئۆسکار

به رزیی: 13 ئینجکێش: 8 پاوه ند

ژماره ی ئه و ئۆسکارانه ی تا ئێستا به خشراوه : 2809 دانه

دیزایین: سوارچاکێکه شمشێرێکی به ده سته وه یه و له سه ر به کره یه کی فیل��م وه س��تاوه . به کره که پێنج قسه که ر له خۆده گرێت، که هێمایه کن ب��ۆ پێنج لق��ه س��ه ره کییه که ی ئه وانی��ش: ئه کادیمیه ک��ه ، ده رهێن��ه ره کان، ئه کت��ه ره کان ، به رهه مهێن��ه ره کان، هونه رییه کان

هه روه ها نوسه ره کان.دیزاینه ر: سیدریک گیبۆنز

)Cedric Gibbons)په یکه رساز: جۆرج ستانیلی

)George Stanley)

خه اڵته کانی ئۆسکار؛ مێژوو.. زانیاریی

په یکه ره بچوکه که ی ئۆسکار

ئۆسکارو په خشی ته له فزیۆنیله س��اڵی 1953 بۆ یه که ج��ار ئاهه نگی س��پی ڕه ش و به ش��ێوازی ئۆس��کار له ساڵی په خش��ده کراو له ته له فزیۆنه وه 1966 به ره نگاوڕه ن��گ په خش��را. ئه م په خشانه ته نها بۆ دانیشتوانی ئه مه ریکاو که نه دا بو، دواتر له ساڵی 1969 په خشی نێوده وڵه تی ده س��تیپێکردو دانیشتوانی زۆرب��ه ی واڵتان��ی جیه��ان ده یانتوانی

ئاهه نگی ئۆسکار ببینن.

گه نجترین و به ته مه نترینگه نجترین ئه کته ر که خه اڵتی ئۆسکاری بۆ باشترین رۆڵی سه ره کیی وه رگرتبێت ئادرێی��ن ب��رۆدی Adrien Brody ب��وه له ته مه نی 29 س��اڵیدا ئه ویش له فیلمی به ناوبانگی )The pianist (. به ته مه نترین Henry Fonda براوه ش هێن��ه ری فۆندابوه له ته مه ن��ی 76 س��اڵیدا له فیلمی

.Golden Pon

ئۆسکارو نۆبڵیشی هه یه نوس��ه ری ئیرله ندی جۆرج بیرنارد ش��ۆ تاکه که س��ه له مێ��ژودا که هه ردو خه اڵتی به ناوبانگی جیهانی ئۆسکار هه روه ها نۆبڵی بردبێته وه . بیرنارد ش��ۆ له ساڵی 1925 نۆبڵی به ده ستهێنا، دواتر له ساڵی 1938

ئۆسکاریشی وه رگرت.

8 جار پاڵێورا، به اڵم نه یبرده وه ئه کت��ه ری ئیرله ن��دی پیت��ه ر ئه تۆل ژیان��ی له م��اوه ی )Peter O>Toole)ئه کته ریدا 8 جار پاڵێورا بۆ وه رگرتنی خه اڵتی ئۆسکار، به اڵم هیچ جارێکیان نه یتوانی سوارچاکه ئاڵتونییه که بگرێت به رێته وه . خه اڵته كه به ده س��تییه وه و پیت��ه ر له س��اڵی ڕاب��ردودا کۆچ��ی

دواییکرد.

ئێلین بۆ دوه مین جار ئاهه نگه که پێشکه ش ده کاتئه س��تێره ی ته له فزیۆنی ئێلین دی جینیریس بۆ دوه مین جار ئاهه نگی دابه ش��کردنی خه اڵته کان��ی ئۆس��کار به ڕێوه ده بات و ب��ه و ه��ۆکاره ش وێنه کانی ئێلی��ن زۆرترین پۆسته ره کانی ئۆس��کاری ئه مساڵیان داپۆشیوه . ئێلین پێش��تر ئاهه نگی ئۆسکاری له س��اڵی 2007 به ڕێوه بردبو. ئاهه نگه که ی ئه مساڵ رۆژی یه کشه ممه 2ی ئازاری 2014

به ڕێوه ده چێت و راسته وخۆ له ته له فزیۆنی ئه مه ریکیی ABC په خشده کرێت.

،)1977) Turning Point فیلم��ی هه ردو 11 ب��ۆ )1985) The Color Purpleخه اڵتی جی��اوازی ئۆس��کار پاڵێورابون، ب��ه اڵم نه یانتوانی هیچ خه اڵتێک به رنه وه . هاوشێوه ی ئه م روداوه له مێژوی ئۆسکاردا

نییه .

ئۆسکاریان ڕه تکردوه ته وه هه رچه ن��ده خه اڵتی ئۆس��کار یه کێکه له گرنگترین خه اڵته کان له س��ه ر ئاستی جیهان، به اڵم تا ئێس��تا س��ێ که س خه اڵته ی��ان ڕه تکرده وه ته وه . ئه وانیش بریتین ل��ه : Dudley Nichols خه اڵتی George C. .1935 باش��ترین سیناریۆ Marlon .1970 باشترین ئه کته ر Scott

Brando باشترین ئه کته ر 1972.

له س��اڵی 1950ه وه براوه کانی ئۆسکار په یماننامه یه کیان پێ واژۆ ده کرێ��ت که نابێت ئه و براوه ی وه ک په یک��ه ره ی

ئۆس��کار وه ریده گ��رن، بیفرۆشن. به اڵم ئه وانه ی مێ��ژوه ئ��ه و پێ��ش

بیفرۆش��ن. ده یانتوان��ی له ساڵی ئه وه ش سه ره ڕای رو س��ێڵ هارۆڵ��د 1990(Harold Russell( په یکه ره ئاڵتونییه که ی خۆی فرۆشت به 60500 دۆالر، ئه ویش بۆ

مه به س��تی دابینکردنی تێچ��وی نه خۆش��یی

هاوسه ره که ی.

له مێ��ژوی ئۆس��کاردا دو ئه کت��ه ر هه یه ک��ه خه اڵتی رۆڵی الوه کیی��ان وه رگرتوه و له فیلمه کاندا ته نها 8 خوله ک ده رکه وتون. )Anthony Quinn( ئه وانیش ئه نتۆنی کوینله فیلمی)Lust for Life( له ساڵی 1956. Judi( هه روه ها خانمه ئه کته ر جودی دێنچ Shakespeare in( له فیلم��ی )Dench

Love( له ساڵی 1999.

خه اڵتی به خشینی ئۆسکار له بارگرژترین ساڵه کانیش��دا ب��ه رده وام ب��وه ، به اڵم گۆڕانکاریی به سه ردا هاتوه . له سێ ساڵی جه نگ��ی جیهانی دوه م��داو له چله کانی سه ده ی ڕابردو، هێمای خه اڵتی ئۆسکار که بریتییه له په یکه رێکی ئاڵتون، له بری ئاڵتونه ک��ه له گه چ دروس��تکرا ئه ویش به ه��ۆی که می��ی کان��زای ئاڵتونه وه . دواترو دوای ته واوبونی جه نگی جیهانی

ر دوه م، ئه کادیمی��ای ئۆسکاسه رجه م خه اڵته به خشراوه کانی س��ێ ئ��ه و

به ئاڵتون ساڵه ی ه به خش��ییه و

به براوه کان.

وه برا

0 او،

وراڵێ

1 پ1

تشرێ

رۆبف

ت ابێ

ر نکا

ۆسئ

رد ک

ه رۆگ

مسن

ریاکا

ۆسک ئ

وله خ

8 به

چ!گه

له ر کا

سئۆ

ئا: رێنوار نه جم

دوای 34 ساڵ له هه نگاوه کانی یه که می ده ستپێکی س��ینه ما له جیهان��دا ک��ه هه وڵه کان��ی برایانی لومییه ر)Lumiere brothers( بو له ساڵی 1895، خه اڵتی ئۆس��کار له الی��ه ن ئه کادیمیای خه اڵتی شایسته وه )Academy Award of Merit( له ساڵی 1929 ده ستیپێکردو له و ساڵه وه تا ئێستاش سااڵنه به بایه خێکی زۆری میدیایی و جه ماوه ریی؛ له واڵتی ئه مه ریکا به رده وامه . یه که مین ئاهه نگی ئۆسکار له 15ی مایسی س��اڵی 1929 له هۆتێلی هۆڵیود رۆزفێڵ��د به ئاماده بونی 270 ک��ه س به ڕێوه چو. نرخی بلیتی چون��ه ژوره وه بۆ ئاهه نگه که ی ئه و شه وه ته نها 5 دۆالربو . له و شه وه دا 15 خه اڵت بۆ باشترینه کانی سینه مای ساڵی پێشوتر به خشرا. یه که مین که س که له مێژودا خه اڵتی ئۆس��کاری )Emil Jannings( وه رگرتبێت، ئیمیل جانینگس

بو، که وه ک باشترین ئه کته ر دیارییکرا. ئه کادیمای خه اڵته کان، چه ندین خه اڵتی جیاوازی ته رخانکردوه بۆ زۆربه ری الیه نه کانی س��ینه ما. له سه ره تاوه به چه ند خه اڵتێکی که م ده ستپێکرا،

به اڵم س��اڵ له دوای ساڵ خه اڵتی نوێ ده هێنرایه نێ��و کێبه رکێک��ه وه . هه مو خه اڵت��ه کان بۆ ئه و فیلمانه ن که به زمانی ئینگلیزیی به رهه مهێنراون، جگه له خه اڵتێک که ده به خشرێته باشترین فیلمی Best Foreign( زمانێک��ی ده ره وه ی ئینگلیزی��یLanguage Film ( که س��اڵی ڕاب��ردو فیلمێکی

فارسی ئه م خه اڵته ی برده وه . مه رج��ی به ش��دارییکردنی فیلم له فیس��تیڤاڵی ئۆسکاردا ئه وه یه که ده بێت فیلمه که له و ساڵه دا نمایشی یه که می بۆ کرابێت. هه روه ها مه رجێکی دیک��ه ی فیلم��ه کان ئه وه یه که ل��ه 40 خوله ک درێژتربن )جگه له خه اڵتی باشترین کورته فیلم(،

هه روه ها چه ند مه رجێکی هونه ریی دیکه ش.ئه کادیمیای ئۆسکار باشترین فیلمه کانی ئه و ساڵه دیاریی ده کات ئه وی��ش له الیه ن ئه ندامه کانییه وه ده بێ��ت که نزیک��ه ی 6000 ئه ندامه . ئه ندامه کان که له پس��پۆڕیی هونه ری��ی و زانس��تیی جیاواز پێکهاتون، له مانگی یه کی هه مو س��اڵێکدا ناوی فیلمه پاڵێوراوه کان ده ستنیش��ان ده که ن، دواتر له ئاهه نگێک��دا باش��ترینه کان دیاری��ی ده که ن و

خه اڵتی ئاڵتونیی ئۆسکاریان پێده به خشن.

‌ره‌نگاڵه(414( سێشه ممه 2014/2/4 [email protected]

گاکاوڕ

دوخی ئێستات پێویس��تی به وه هه یه توزێك ده ستوبرد بكه یت له و ئه ركانه ت كه به س��ه رتدا كه وت��ون، توندوتیژی

له به رژه وه ندی تۆدا نییه .

له هه مو ئه و كارانه ی كه ده یانكه یت جێ ده ستی خۆت دیاری ده كه یت، له گه ڵ ده وروبه ره ك��ه ت لێبورده به و

بۆچونیان وه ربگره .

پێده چێت ئه م هه فته روبه روی گرژییه ك ببیته وه له گه ڵ خێزانه كه ت، پێویستیت به سه فه رێك هه یه بۆ ماوه یه كی درێژ.

ده وروبه ره كه تبه ، ره فت��اری ئاگاداری پێده چێت چه ند كه سێك هه بن بیانه وێت زیانت پێبگه یه نن، بۆیه باشتره خۆتیان

لێ به دوربگریت.

له ئیشوكاره كانت، ئاڵۆزیی هه رچه نده ب��ه الَم له گه ڵ ئه وه ش��دا توانیوته به ڕێكوپێك��ی به رپرس��یارێتی خۆت

جێبه جێ بكه یت.

قرژاڵدوانه‌‌

رۆژێكی باش و دڵخۆشكه ره بۆ ته واوكردنی كاره كانت، خۆت له جێگه یه كی راس��ت ده بینیته وه و ئه ركێكی قورس ده كه وێته

سه ر شانت.

فه‌‌ریکشێر

10

گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

به پێی باران.. به جلی چۆله که وه ده رکه وته وه

بڕی��اره له ئاینده یه کی نزیک��دا په یکه ری گۆرانیبێژک��ی کوچکردو ئ��ه رده اڵن به کر په یکه ره که دابنرێ��ت. هه ولێر له ش��اری رێبین س��ه رکاره وه له الی��ه ن هونه رمه ند له م��اده ی فایب��ه ر گالس دروس��تکراوه و له پارک��ی مناره ی ئه و ش��اره داده نرێت.

هونه رمه ند ئه رده اڵن به کر له س��اڵی 2009 له ته مه نی 42 س��اڵیدا له نه خۆشخانه یه کی ش��اری س��تۆکهۆڵمی پایته ختی س��وید کۆچی دوایی کردو له شاری هه ولێر به خاک

سپێردرا.

ئێواره ی رۆژی ش��ه ممه 1ی ش��وبات، بنک��ه ی روناکبیری��ی گه الوێژ کۆڕێکی به ناوی ش��یعر خوێندنه وه و گفتوگۆی به پێ��ی ب��اران.. به جل��ی چۆله که وه ب��ۆ ش��اعیر دالوه ر قه ره داغی له هۆڵی دیالۆگی شاری س��لێمانیی ساز کرد. ژماره ی��ه ک به ئاماده بون��ی کۆڕه ک��ه له شیعردۆس��تان به ڕێوه چ��و، تێی��دا دالوه ر قه ره داغی به هاوکاری پیانۆژه ن زه رده ش��ت که مال، چه ند ش��یعرێکی کۆن و نوێی خوێن��ده وه . دواتر دالوه ر قه ره داغی باس��ێکی کورت��ی ئه زمونی ش��یعریی خ��ۆی ک��ردو رایگه یاند که له هه شتاکانه وه شیعری ده نوسێت، به اڵم که م باڵوی کردونه ته وه و دواتر له سااڵنی ده س��تیکرده وه ڕاپه ڕین��ه وه دوای هه روه ها شیعره کانی. به باڵوکردنه وه ی

باس��ی له کاریگه ریی خ��ۆی کرد دوای س��ه فه رکردنی بۆ ئێ��ران هه روه ها بۆ واڵتی س��وید و ئاش��نابونی به شیعری

دیکه و نوسینی دیکه ی جیاواز.له لێدوانێکی��دا قه ره داغ��ی دالوه ر به ئاوێن��ه ی راگه یان��د ک��ه داواکاریی زۆری له سه ره بۆ گێڕانی کۆڕ له شوێنه جیاوازه کان��ی کوردس��تان، "ئه گ��ه ر ده ر فه ت��ی گونجاو نه بێ��ت ناتوانم له و

ناوچانه ئاماده بم و کۆڕ ساز بکه م". 1963 له س��اڵی قه ره داغ��ی دالوه ر له شاری سلێمانی له دایکبوه . یه که مین دیوان��ی خ��ۆی به ن��اوی "په یکه رێک ڕابردو له نه وه ته کانی سه ده ی له باران" باڵوکردوه ته وه . س��اڵی رابردوش کۆی دوبه رگیدا له دیوانێک��ی ش��یعره کانی

به ناوی "جاده ی مێخه ک باڵوبویه وه ".

كێش زیاده كانیش ده توانن جوان ده ركه ون

زۆرێك له خه می ئه وه دان كه له گه ل زیادبونی كێش��یاندا، جوانی و سه رنجڕاكێش��ییان له ده س��تبده ن، دیاره كێش

زۆریی گرفتی خۆی هه یه ، هه ربۆیه زۆرجار ئه ستێره به ناوبانگ و ژنه ناوداره كانی جیهان له دوای منداڵ بوون یا زیادكردنی كێشان به ش��ێوه یه كی ناوه خت پش��ت ده به ستن به جلو

به رگێكی دیاری كراو.دیزاینه رانی پۆش��اك هه میشه ده خوازن جوانترین دیزاین پێش��كه ش بكه ن، بۆ زس��تانی 2014 دیزاینه ری ئیتاڵی )گاالنتین��ۆ گاراڤان��ی ( عه زیه كی كه مه رداری دروس��ت كردووه ، كه زۆرێك له ئه س��تێره كانی س��ینه ماو جیهانی هونه ر ده یپۆشن، له به رئه وه ی له ش و الریان به شێوه یه كی

جوان و سه رنجڕاكێش ده رده خات.ئه م عه زیه سه رسنگی ته سك و كه مه ری به رباڵوه و كراوه یه ، واته ئ��اره زووی ئه وانه به دیده هێنێت كه به هۆی كێش��ی زیادیانه وه پۆشاكی ته سك له به رناكه ن، چونكه به م جۆره عه زیه كراوه و به رباڵوه وه كێش زیادی یان ده ش��ارێته وه و

كێشیان كه متریش ده رده خات.پۆش��ینی ئه م جۆره عه زیه بۆ كێش زیاده كان نه ك ته نها وایان لێ��ده كات كه به جوانی ده ركه ون به ڵكو واش��یان لێ��ده كات متمانه ش��یان به خۆیان زیاتر بێ��ت, چونكه هه میشه ناتوانیت ئه وه ی ئاره زووت لێی بێت ده ستتكه وێت به هۆی كێش��ی زیاده ته وه به اڵم به هۆی كارامه یی و وردی دیزاینه رانه وه زیاتر له پارچه یه كی گونجاوت ده ستده كه وێت

بۆ ئه وه ی جوان ده ركه ویت.

به شداری فیستیڤاڵی

فه جر ده کات

به شداری فیستیڤاڵی

فه جر ده کاتفیلمی س��ینه مایی "عاش��ق به پێ��وه ده مرێت" ک��ه له ده رهێنانی ده رهێنه ری کورد ش��ه هرامی مه س��له خییه ، به شداری خولی 32 ی فیستیڤاڵی نێوده وڵه ت��ی فه ج��ر له واڵتی ئێ��ران، ده کات. له وباره یه وه ش��وان عه توف یه کێ��ک له ئه کته ره س��ه ره کییه کانی ئ��ه و فیلم��ه ک��ه ئێس��تا بۆ به ش��دارییکردن له و فیس��تیڤاڵه له واڵتی ئێرانه ، به ئاوێن��ه ی راگه یان��د: "م��ن وه ک ئه کته ر له و فیلمه دا به شداری له و فیستیڤاڵه ده که م. فیلمه که له به شی "نیگای نوێ" به شداریی ده کات و نمایشی یه که م��ی فیلمه که له فیس��تیڤاڵی فه جر ده بێت و

پێشبڕکێی خه اڵته کان ده کات". جگه له ش��وان عه توف، هه ری��ه ک له ئه کته رانی ئێرانیی س��روش صح��ت، لعیا زنگن��ه، پوریا پورس��رخ و چه ند ئه کته رێکی دیکه به ش��دارییان له فیلمه که دا کردوه که باس له کاره ساتی جه نگی

عێراق و ئێران ده کات.)فه جر( فیس��تیڤاڵێکی س��ااڵنه ی واڵتی ئێرانه و له ساڵی 1982ه وه ده ستیپێکردوه و سااڵنه له یادی

شۆڕشی ئیسالمیی ئێرانییدا به ڕێوه ده چێت.

په یکه رێک بۆ ئه رده اڵن به کر

دالوه ر قه ره داغی

پێشمه رگه ئه و ناوه یه كه هه موو تاكێكی كورد ئاش��نایه پێی و ده زانێت چ رۆڵێكی كاریگه ری هه بووه له خه باتی شۆڕشگێڕی كورد دژ به داگیركه ران، ئه مه ش به تایبه تی له الی ئ��ه و نه وه یه ی كه پێ��ش راپه ڕین ژی��اوه ، به باش��ی ده بینرێت ك��ه ره مزی قوربانیدان و خه بات و به رخۆدان و ش��ۆڕش بووه ، ب��ه اڵم به داخه وه ئ��ه وه ی له دوای راپه ڕین��ه وه به ناوی پێش��مه رگه وه كراو به رامبه ر به پێش��مه رگه كرا بوه جێگه ی س��ه رنج و تێڕام��ان. چونكه ئ��ه و رۆڵه ی كه دوای راپه ڕی��ن و پێكهاتنی حكومه ته جۆراوج��ۆره كان پێیدراو ئه و مامه ڵه یه ش كه پارته ده سه اڵتداره كان له گه ڵیدا كردیان ناوبانگی نه بوو، ش��ایه نی پێش��مه رگه و پێش��مه رگه راپه ڕینه وه ، له دوای چونكه چوه وه ناو كایه ی حیزب و كرایه پارێزه ری به رپرس��ه كان. حی��زب و به رژه وه ن��دی ه��ه ر ئه مه ش بوو كه وایكرد پێش��مه رگه بكرێته س��وته مه نی ش��ه ڕی ناوخۆو له و شه ڕه ش��دا هه زاران پێشمه رگه ی دڵسۆزو خه باتگێڕ و نیشتمانپه روه ر كوژران و كرانه ش��ه ڕی به رپرس��ه كان و حه زی قوربانی به رژه وه ندیخوازی پارته ده سه اڵتداره كان، سه ره ڕای ئه وه ی كه پێشمه رگه بچوككرایه وه بۆ پارێزه ری حی��زب و به رژه وه ندییه كان، به اڵم له گه ڵ ئه وه شدا نه بووه هۆی ئه وه ی كه وه ك كه سێكی خاوه ن رێزو كه رامه ت و مرۆڤێكی خ��اوه ن ماف مامه ڵه ی له گه ڵدا بك��ه ن. به ڵكو ب��ه رده وام وه ك گروپێكی الوازو ك��ه م ده رام��ه ت و برس��ی و هه ژار ده ركه وت��ووه ، له كاتێكدا كه به رپرس��ان به چاوی خۆیان ئ��ه و مامه ڵه ش ده بینن، به اڵم نه پالنێكی��ان هه یه بۆ چاككردنی ، ن��ه گوێ بۆ داواكاریه كانی��ان ده گرن، نه

ده یانه وێت پێش��مه رگه ش ببێته خاوه نی دامه زراوه یه كی نیشتمانی .

ئ��ه م ش��ێوازی مامه ڵه كردن��ه له گه ڵ پێش��مه رگه و وه زاره ته كه ی وایكردووه كه نیش��تمانی رۆڵێكی له ئاس��ت نه توانێت ب��ه رزدا مامه ڵه ی له گه ڵ��دا بكرێت و وه ك ئ��ه و ناوبانگ��ه ی كه هه یب��وو، وه ك ئه و له ئه س��تۆیدایه ك��ه به رپرس��یارێتیه ش

مامه ڵه ی له گه ڵدا بكرێت.له هه موو واڵتێكدا دامه زراوه ی سه ربازیی جۆرێك له پیرۆزیی هه یه ، چونكه ئه ركێكی گرنگ��ی نیش��تمانی له ئه س��تۆدایه ك��ه پاراستنی سنوره كانی نیشتمانه له به رامبه ر ته ماع و چاوتێبڕینی داگیركه ران و ئه مه ش كاتێك ده بێت كه دامه زراوه ی س��ه ربازیی هه موو بێت و نیش��تمانی دامه زراوه یه كی الیه ك هه س��ت بكه ن كه بۆ پاراس��تنی ئارامی و ئاسایش��ی ئ��ه وان كار ده كات و هۆكاری پاراس��تنی نیشتمانه له دوژمنان. ب��ه اڵم به داخ��ه وه له كوردس��تاندا نه ك له س��ه ر ئه م س��تراتیجه كاریان نه كرد، به ڵكو بچوكی��ان كرده وه ب��ۆ پارێزه ری هۆیه ش��ه وه به م به رپرس��ه كان و پارت و به رده وام ده بێت ده س��تمان له سه ر دڵمان بێ��ت كه تفه نگه كانیان ئاراس��ته ی یه كێ نه كه ن و ش��ه ڕی ناوخۆ دروست نه بێته وه . یان هاوش��ێوه ی هێرش��ه كانیان بۆ سه ر هاوواڵتیانی ئاش��تیخوازی 17ی ش��وبات

دوباره نه بێته وه .له كاتێكدا كه 20 س��اڵ زیاتر به س��ه ر دامه زراندن��ی حكومه ت��ی هه رێمدا تێپه ڕ ده بێت. ئ��ه وه ی جێگه ی داخه بچوكترین مافی پێشمه رگه كه پێدانی مووچه كه یه تی له كاتی خۆیدا نایده ن و ئه وه ش كه ده یده ن كه متری��ن مووچه یه به ب��ه راورد به زۆرێك

له فه رمانبه رانی تری حكومه ت.له م كات��ه دا ك��ه حكومه ت ل��ه رووی بارودۆخدای��ه و له باش��ترین دارایی��ه وه

بودج��ه ی 17%ی س��ه ره ڕای وه رگرتنی به غ��دا، رۆژانه س��ه دان ه��ه زار به رمیل نه وت ده فرۆشرێت ئه مه سه ره ڕای پاره ی گومرگ��ه كان، ك��ه كه س باس��ی ناكات و دیزه به ده رخۆن��ه ده كرێت، ب��ه اڵم له گه ڵ ئه مه ش��دا ده بینین پێش��مه رگه له س��ه ر

ده زگاكان��ی راگه یان��دن گازنده و ره خنه و گله یی زۆریان هه ی��ه ، ته نانه ت به جۆرێك باس��ی خراپی گوزه رانیان ده كه ن مایه ی به زه یی و سۆزه له هه موو الیه ك، ته نانه ت بارودۆخیان گه یش��تۆته ئاستێك خراپی كه له ب��ازاڕی چه كفرۆش��ان چه كه كانیان ده فرۆش��ن و هه ندێكیان خۆیان ده كوژن و ب��اس ل��ه وه ش ده ك��ه ن ك��ه ده چن بۆ واجب و ده گه ڕێنه وه كرێی س��ه یاره كانیان پ��ێ نییه ، لێره وه ده كرێت بپرس��ین ئایا بۆچی پێشمه رگه تان والێكرد بۆچی له ناو كۆمه ڵگه ی ك��وردی و ده ره وه یدا به وجۆره

شكۆتان له كه داركرد.له كاتێك��دا ك��ه ئێوه هی��چ رێزێكتان دانه نا بۆ كه رامه ت و ئاس��تی مرۆڤایه تی و زۆر بێباكانه قس��ه ده كه ن، كه س��ێكیش نییه به ده م چاككردنی ئه و بارو گوزه رانه س��ه رۆكی ته نانه ت بێت، خراپه یان��ه وه هه رێمی��ش ك��ه ب��ه رده وام ده ڵێت خۆم به پێش��مه رگه ده زان��م و ش��انازی پێوه ده كه م، ئه گه ر له س��ه ر حس��ابی تایبه تی خۆیش��ی بوای��ه ده بوایه بێت��ه ده نگ و به رگری له مافه كانی��ان بكات. ئایا ئه گه ر حكومه تی هه رێم و به رپرس��ان به م جۆره سه یری پێشمه رگه ده كه ن، ئه گه ر سبه ینێ به چ كوردس��تان رووبكاته مه ترس��یه ك قوربانیدانیان به رگری و داوای روویه كه وه لێده ك��ه ن؟، ئایا ئه گ��ه ر مامه ڵه له گه ڵ پێشمه رگه دا به و شێوه یه بكرێت و ئاستی ئینتیمای نیش��تمانبوونی بگاته نزمترین ئاس��ت، ئای��ا ده بێت ل��ه الی گه نجێك و تازه پێگه یشتوویه ك خۆشه ویسی نیشتمان

له چ ئاستێكدا بێت.به رپرس��ان پێویس��ته له به رئ��ه وه بگه ڕێنه وه ب��ۆ ئه و وته ی��ه ی فارابی كه ده ڵێت "با هه موان به شیان هه بێت له وه ی كه له نیشتماندا هه یه ، هه تا هه موو الیه ك

نیشتمانی خۆشبوێت".

خ��ۆی و به س��ه ر "هه ركه س��ێك ناوه كیه كانی��دا گ��رێ كه موكوڕی��ی و هیچ به س��ه ر ناتوانێ س��ه رنه كه وێ ،

شتێكدا سه ربكه وێ "هاشم ساڵح

له س��ه ر زۆر ئه مڕۆ قسه وباس��ێكی كوردس��تان نیش��تیمانی یه كێت��ی ده كرێ ، له س��ه ر ئاین��ده و چاره نوس و نوێبون��ه وه ی . بێگوم��ان قس��ه كردن له س��ه ر یه كێتی گرینگ��ه و دوراییه كی له وه ش سیاس��ی و كۆمه اڵیه تی هه یه . گرینگت��ر ئه وه ی��ه كه چۆن قس��ه ی له باره وه ده ك��رێ ؟ به وه دا كه یه كێتی وه ك هێزێكی سیاسی كاریگه ری له سه ر هه یه ، سیاس��یه كان گۆڕان��ه ڕه وت و كه واته قس��ه كردن و نوسین ده رباره ی یه كێت��ی له خاڵێكدا گرینگ��ه ئه ویش خواس��تێكه بۆ ئ��ه وه ی یه كێتی ببێته ئ��ه و هێزه ی كه كۆی به رنامه و دیدگای سیاسی ڕاستبكرێته وه بخرێته خزمه ت چاكه ی گش��تی كۆمه ڵ��گاوه . چونكه ئه گه ر هێزێكی سیاسی له قه یراندا بێت، به رده وامدا له قه یرانی كۆمه ڵگاش ئه وا ده ژی و له م ڕوش��ه وه ئه وانه ی ئه ركی ده كه وێته مێژوییان به رپرس��یاریه تی ئه ستۆ پێویس��ته ڕۆڵی خۆیان بگێڕن چ به نوس��ین یان له رێگه ی قسه كردن و گفتوگۆ بۆ ئه وه ی هێزه سیاس��یه كان وایانلێبكرێت كه به رنامه ی سیاس��ییان له خزم��ه ت دابڕێ��ژن به جۆری��ك

به رژه وه ندی بااڵی نه ته وه دا بێت.نیش��تیمانی یه كێت��ی ئ��ه وه ی بۆ كوردس��تان وه ك هێزێك��ی سیاس��ی بیه وێ نوێبێت��ه وه و ده ربازی ببێ له و قه یرانانه ی كه تێیكه وتوه ، پێویس��ته به ر له هه ر ش��تێك هه مو ئه و نوسین و گوتارو ڕه خنانه ی كه ئاراسته ی كراون به عه قڵیه تێكی ك��راوه وه بخوێنێته وه و ش��یكردنه وه یان بۆ بكات. خاڵێكی تر كه پێشمه رجی هه ر هێزێكی سیاسییه كه بیه وێ به خۆی��دا بچێته وه ئه ویش بریتیی��ه له ئیراده یه ك��ی به هێ��ز ب��ۆ قه یران. تێپه ڕاندنی به خۆداچون��ه وه و هه روه ها خاڵێكی دیك��ه ی گرینگ كه پابه ستی گۆڕانكاری ڕیشه ییه و خاڵێكی جه وهه ری��ه له پ��اڵ خاڵه كان��ی تردا ئه ویش زانینی میكانیزم و شێوازه كانی چاكبون و گۆڕانكاری��ه . چونكه ئه گه ر به دی و خراپی تاكه ڕێگه یه كیان هه بێ ،

ئه وا چاكه و چاكبون چه ندین ده روازه و ڕێگای هه یه مرۆڤ پێی بخاته ناویه وه . ب��ۆ نمون��ه تێكدانی خانوی��ه ك یه ك ڕێ��گای هه یه ، كه ئه وی��ش ده توانرێ به ئامێرێ��ك بڕوخێنرێ ، به اڵم پته وی و جوان��ی ته الرێ��ك به ده یان ش��ێوازو دیزاین��ی جیاواز ده ك��رێ . ئه ندازیاری سیاسی باشیش ئه و هێزه یه كه بتوانێ ته الری سیاس��ی باش بینا بكات. من له نوس��ینێكی ترمدا ك��ه له ڕۆژنامه ی ئاوێنه دا باڵوكراوه ته وه به درێژی باس��م له هه مو ئه و گرفت و قه یران و ئاسته نگانه كردوه كه یه كێت��ی ڕوبه ڕوی بۆته وه و سه ریان بگه ڕێمه وه نازانم به پێویستی به ڵكو دیدو س��ه رنجی خۆم ده خه مه ڕو به ئامانجی به شداریكردنێك بۆ باشبونی یه كێتی و نوێبونه وه ی . یه كێتی وه ك هه ر هێزێكی سیاس��ی خۆرهه اڵت له مێژوی خۆی��دا ڕوبه ڕوی چه ندین ئاس��ته نگی هه مه جۆر بۆته وه ، به اڵم س��ه ره كیترین كێشه یاخود ته حه دی گه وره به بۆچونی من بریتی بو له هه ڵبژاردنی په رله مانی

كوردستان كه له 21ی ئه یلولی 2013دا به ڕێوه چو. بێگومان خوێنده وارانی ناو یه كێتی پێش��بینی ئه مه ی��ان كردبوو هیچ س��وپرایز نه بو بۆ ئ��ه وان، به اڵم بۆ بڕیاربه ده س��تانی یه كێتی س��ۆپه ر سوپرایز و ش��ۆكێكی گه وره بو. لێره دا ده رب��اره ی س��ه رنجه كانم پوخت��ه ی چۆنیه ت��ی هه نگاون��ان ب��ۆ چاكبون و

نوێبونه وه ده خه مه ڕو:یه ك��ه م : 21 /9 بۆت��ه گرێیه كی سایكۆسیاس��ی بۆ یه كێتی ، بۆ ئه وه ی ده رب��ازی ببێ له م گرێیه ، پێویس��ته دابڕانێكی گه وره دروست بكات له نێوان پێش ئه م ب��ه رواره و دوای به رواره كه ، واتا ئه گه ر یه كێتی به نیازی نوێبونه وه و به خۆداچونه وه ی��ه ئه وا به هیچ جۆرێك ناب��ێ له زه مه نی پێ��ش 9/21دا بژی واتا دابڕانێكی گه وره دروس��ت بكات. ل��ه م ڕوه وه یه كێت��ی پێویس��تیه كی زۆری به گاس��تون باشالری فه یله سوف هه ی��ه ك��ه خاوه نی تی��ۆره ی دابڕانی ئه بستمۆلۆژییه له بواری تیۆری زانیندا )نظریه المعرفة (. لێره دا مه به ستم نیه زۆر بچم��ه ن��او قوڵی ئ��ه م تیۆره یه ، به ڵكو مه به ستمه بڵێم ده ستكاریكردنی كایه ی سیاسی به بێ ڕه هه ندی فكری و فه لس��ه فی نات��ه واو الس��ه نگ ده بێ . باشالر نمونه یه ك دێنێته وه له م بواره داو به راوردێ��ك ده كات له نێ��وان دو جۆر روناكی��دا كه یه كێكیان ڕوناكی چرایه و ئه ویتری��ش ڕوناكی گڵۆپ واتا كاره با و ده ڵێ��ت هه ردوكیان ڕوناكی��ن، به اڵم له نێوان ئه م دو ڕوناكیه دا قه تیعه واتا دابڕانێكی گه وره هه یه كه هی دوه میان به هیچ جۆرێك له هی یه كه میان ناچێ . ئه گه ر له م ڕوه وه گوزاره یه ك له باشالر بڵێی��ن یه كێتی وه ربگری��ن ده ك��رێ له بواری ئه بستمۆسیاسیدا نابێ به هیچ جۆرێك ل��ه 9/21 بچێ ، واتا دابڕانێكی ته واو بێنێته كایه وه له بواری سیسته می بیركردن��ه وه و كایه ی سیاس��ه تكردن. به بڕوای من ئه مه یان ده بێ ببێته خاڵی

سێنتراڵ و هه نگاوی پراكتیكی بنێ .دووه م: یه كێت��ی چ��ۆن ده توان��ێ به خۆیدا بچێته وه ؟ واتا میكانیزمه كانی

به خۆداچونه وه چۆن ده بن؟بۆ ئه م مه به سته پێویسته خه ڵكانی پسپۆڕو ش��اره زا له م بواره دا ڕاوێژیان ش��اره زا بۆچونی خه ڵكی پێبك��رێ و

بخرێته بواری جێبه جێكردنه وه .سێیه م: ده بێ یه كێتی ده ستكاریه كی رادیكاڵیی خۆی بكات، ده س��تكاریه ك له دۆخ��ی یه كێت��ی ئی��دی ك��ه

ب��ۆ بگوازێت��ه وه ناحیزبیبون��ه وه حیزبیبون و حیزبێك��ی به ده زگاییكراو، دۆخی ناحیزبیبون مه به ستم له تێكڕای ژیان��ی سیاس��ی و ڕێكخراوه یی��ه كه له غه ڵبه غه ڵب��ی سیاس��ی و پڕیه ت��ی شێواویی نابه رپرس��یاریه تی ویژدانی و یه كێتی پێویس��ته لێ��ره وه فیكریی . به دوای مۆدێلێكی نوێ��ی حیزبایه تیدا بگه ڕێ تاكو بتوانێ بمێنێته وه . یه كێتی له نێوان سۆشیال دیموكرات و سۆشیال ته كه تول و سۆش��یال خێڵه كیدا كامیان هه ڵده بژێرێ ؟ گه ڕان به دوای فۆڕمێكی له ئه ركه یه كێك��ه حیزبایه تیدا ت��ری هه ره س��ه خت و سه ره كیه كانی یه كێتی

نیشتیمانی كوردستان.چ��واره م: خاڵیك كه ب��ه الی منه وه گرینگ��ه یه كێتی كاری له س��ه ر بكات ده س��تكاریكردنی هه ره م��ی حیزبییه ، په یكه ری له داڕش��تنه وه ی پێویس��ته حیزبیدا ئه م ش��ێوه سواوو ته قلیدیه ی ئێس��تای ته جاوز بكات. ئه م هه ره مه ی تێكبشكێنێ و ده بێ به ته واوی ئێستای شێوازێكی نوێ بێنێته كایه وه . پێویسته په یوه ندی��ه ناوخۆییه كانی به ش��ێوه ی ئاس��ۆیی دابڕژێته وه نه ك وه ك ئێستا ئه م په یوه ندیه ك��ی س��تونییه . ك��ه په یوه ندییه س��تونیه له سه ر بنچینه ی منی بااڵو تۆی نزم، منی گه وره و تۆی بچ��وك داڕێژراوه ، واتا به ش��ێوه یه كی گشتی هه میشه ئه وانه ی كه له سه ره وه ن ڕوانینێكی ئیستعالئی واتا بڵندگه رانه یان هه یه بۆ خوار خۆیان. چونكه ئه وانه ی ك��ه له س��ه ره وه ن واتا له س��ه ره وه ی هه ره مه كه ن هه میشه خواره وه به بچوك ده بینن. كه ڕه نگبێ خواره وه زۆر جار دیدێكی ئاقاڵنه تریشی هه بێ بۆ كایه ی

سیاسه تكردن و ژیانی حیزبی .پێنج��ه م: تیۆریزه كردن��ی كای��ه ی سیاس��ی و ژیانی حیزبی و ڕێكخراوه یی س��ێنتراڵ گرینگ و یه كجار به خاڵێكی ده بین��م، بونی دیدێك��ی عه قاڵنیانه و گرینگه زۆر ڕه خنه گرانه بیركردنه وه ی قه یرانه كان، له كێش��ه و ده ربازبون بۆ به عه قڵێك��ی پێویس��تی یه كێت��ی بۆ هه یه موته عال��ی ترانس��ێندنتاڵ، ئ��ه وه ی ته جاوزی ئ��ه م قۆناغه ی پێ بكات و ده رب��ازی بكات له و قه یرانانه ی ڕوب��ه ڕوی بۆته وه . وات��ا عه قڵ لێره دا ئه و مایكرۆس��كۆبه یه ك��ه ورده كاری ش��ته كانمان بۆ ڕونده كاته وه . عه قڵێك كه بتوانێ به چه مكی نوێ و به شێوازی

نوێ بۆ سیاسه ت بگه ڕێ .

13 )414( سێشه ممه 2014/2/4 [email protected]بیروڕا

كێ شكۆی پێشمه رگه ی شكاند؟

ملشکاندنەی ناو سیاسەتدا ئەوەیە کە رۆش��نبیرییەک بەرهه مدەهێنێت پێیوایە ڕۆش��نبیر نابێت له دۆخێکی لەو بابەتەدا هەڵوێس��تی سیاس��ی روون و گوت��اری رۆشنبیریی سەربەخۆی دەربارەی ژیانی سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی هەبێ��ت. نابێت به زمانێک��ی ئاش��کرا و بێ پێ��چ و پەنا لەس��ەر دیاردە سیاسییەکان قسەبکات و ئەو مەترس��ییە جیاوازانەش باس��بکات به هێزێک هه ریەکێکیش��یان ه��ه ن و کە له هێزەکان��ەوە گرێ��دراوە. ل��ەم جۆرە گوتارانەدا رۆش��نبیر یان نابێت قس��ە لەسەر سیاس��ەت بکات، یان کە کەوتە قس��ەکردن لەسەر کایەی سیاسەت ئیتر پۆلینکارییەکی بێمانای بۆ دروستبکەیت کە یان دەیخاتە بەرەی دەسەاڵتەوە یان بەرەی ئۆپۆزیسیۆنەوە. ئەم دوو وێنەیەش لەڕێگای وێنەیەکی ت��رەوە تەواو بێنرخ دەکرێت، وێنەی ڕۆش��نبیر وەک زاهید و ل��ه دەرەوەی مەعریفیی فریش��تەیەکی ئەم سیاس��ییەکاندا. ملمالن��ێ هه موو ئەو هه مان له جەوه��ه ردا پۆلێنکردن��ە دیدەیە ک��ە دونیامان بۆ دابەش دەکات بەسەر دۆست و دوژمن، یار و نەیار، ئێمە و ئەوان، حەاڵڵ و حەرامدا. بەمانایەکی تر، لەو جیهان��ە ئاڵۆزکاوەی ئێمەدا دۆخێک له دروس��تبووندایە ک��ە دەیەوێت هه موو بەشدارییەکی فیکریی و تیۆریی له کایەی سیاسەتدا یەکس��انبکات به لەدەستدانی خەسڵەتی رۆش��نبیربوون و لەدەستدانی س��ەربەخۆیی ڕۆش��نبیر وەک بکەرێکی مەعریفیی. یاخود یەکگرتنەوەی هه ندێ گوت��اری ئەم یان ئەو ڕۆش��نبیر لەگەڵ بەرنامەی ئەم یان ئەو هێزی کۆمەاڵیەتی و به ئەندامبوون یەکسانبکات ئۆپۆزیسۆندا لەم یان لەو حیزبی سیاسیدا. ئەم دیدگایە جگە لەوەی وێنەیەکی فریشتەیی وەهمی و ساختە لەسەر ڕۆشنبیر بەرهه مدەهێنێت و وەک بوونەوەرێکی ئاس��مانی دەرەوەی ه��اوکات ملمالنێ��کان وێنای��دەکات، ترس��ناکیش رۆش��نبیریی جەبرێک��ی ئەوەی پێماندەڵێت کە بەرهه مدەهێنێت بەش��ێک نەبێت لەم هێزە ئەوا بەشێکە له هێزەکەی تر، ئەوەی لەگەڵ ئێمە نەبێت دوژمنی ئێمەیە، ئەوەی دۆس��تی ئەمال بێ��ت، دوژمنی ئەوالیە، ئەوەی ڕەخنەی له دەسەاڵت هه بوو سەر به ئۆپۆزیسیۆنە و ئەوەشی دژ به ئۆپۆزیسۆن شتێکی گوت ڕاس��تەوخۆ له کامپی دەسەاڵتدایە. ئەم رۆڵی ش��ێوێنەرانەی بەسیاس��ەتاندنە رۆش��نبیر له بنەڕەتدا کاری ئەو هێزانەیە کە نایانەوێت توندوتیژیی له سیاس��ەت، جیهان��ی سیس��تەم له جیهان��ی ژیان و س��ەرۆک له پیرۆزی��ی و خێ��ڵ له حیزب جیابکەنەوە. ئەمجۆرە پرۆسە تایبەتەی بەسیاس��ەتاندن دوو تەرز له ڕۆشنبیران خەمی الیەنێکی��ان بەرهه مدەهێنێ��ت، یەکەم و دواهه میان داڕش��تنی وێنەیەکی ل��ەدەرەوەی خۆیان ب��ۆ فریش��تەییە هه م��وو هێز و کەمپ و الیەنە سیاس��ییە جیاوازەکان��دا. ئەویتریان ئەو چەش��نە

رۆش��نبیرانەن کە خۆیان تا بینەقاقایان لەن��او گەم��ە سیاس��ییە ڕۆژانییەکەدا نووقمە و لەزۆر س��ات و له زۆر ش��وێندا، بەتایبەتی له ساتەوەختە ستراتیژییەکاندا، ه��ه رزان پڕوپاگەندەکەرێک��ی دەبن��ە خۆیان. دەس��ەاڵتدارەکان هێ��زە ب��ۆ س��ەیرتر پارادۆکس��تر و له هه م��ووی ئەوەیە کە رۆشنبیرانی دەسەاڵت ئەمڕۆ پشتیوانی ئەو مۆدێله له رۆشنبیر دەکەن ک��ە گوایە فریش��تەییە و س��ەربەخۆیی خۆیان نەدۆڕان��دووە، تەنها لەبەرئەوەی هی��چ جیاوازییەک لەنێوان دەس��ەاڵت و ئۆپۆزیس��یۆندا ناک��ەن و هه ردووکی��ان لەی��ەک س��ەبەتەی تیوری��ی و فیکریدا

کۆدەکەنەوە. ئەم گوتارە نوێیە له جەوهه ردا رۆشنبیر وەک باغەوانێک نماییش��دەکات کە له ناو تەلبەندک��راو و تیۆری��ی باخچەیەک��ی پۆلیس��ێکی به چەن��د پارێزراودای��ە فەلس��ەفی و خۆش��ی ل��ەو باخچەیەدا بێتەماحانە دانیش��توە و خەریکی ئیشە فیکرییەکان��ی خۆیەت��ی. ئ��ەم گوتارە تێکەاڵوب��وون و هه م��وو پێماندەڵێ��ت ئامادەبوونێ��ک لەناو دونی��ای ڕۆژانەی واقیعی کۆمەاڵیەتیی و سیاسییدا، هه موو گرن��گ بینینێکی ڕۆش��نبیر ب��ۆ ژیانی سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی، هیچ نییە جگە له پیسبوونی ئەو رۆحە بڵندپایەیەی کە ڕۆش��نبیر دەبێت هه یبێت. ئەم گوتارە گرنگیی فیکر به بێالیەنیی سیاس��ییەوە س��ەربەخۆبوونی گرێدەدات��ەوە و رۆشنبیریش به قسەنەکردن لەسەر پرسە سیاسییەکانەوە دەبەستێتەوە. بێگومان ئەو ج��ۆرە ڕوانینە ش��تێکی تازە نییە له دونیای فیکر و نووسیندا، هانا ئارێنت کە باس له پەیوەندی نێوان هایدگەر و فاشیزم دەکات، کە باس لەوەدەکات بۆ هایدگەر دەبێت به فەیلەس��وفێکی "فاشیس��ت - تەڵەب"، ب��اس له کردەی "چوونەدەرەوە له دونی��ا" دەکات، ب��اس له پچڕانی ئەو پەیوەندییە دەکات کە له نێوان ڕۆشنبیر و ئەو ژینگەیەدا دروس��تدەبێت کە تیایدا دەژی و هه ناس��ە دەدات. باس له دابڕینی فیک��ر له دونیا و نووقمبوونی ڕۆش��نبیر لەو باغە تیۆرییەدا دەکات کە بەدەوری خۆیدا دروس��تیدەکات، ب��اس له غیابی چەمکەکانی "کردە" و "لەگەڵ - ئەوانیتر - دا بوون" و دروستکردنی "ژیانێکی گشتیی" پێکەوەیی دەکات، باس له مەترسییەکانی نکوڵیکردن ل��ەوە دەکات کە "لەگەڵ - کەس��انیتر - دا ب��وون" وەک دەرکەوتە ئینسانیی ژیانی س��ەرەکییەکەی هه رە نەبینیت و ئەم دەرکەوتەش وه ک پاڵنەری سەرەکی مرۆڤ بۆ بەشداربوون له ژیانی

گشتیدا وێنانەکەیت.به ب��ڕوای ئێمە، هه ر کەس��ێک چاوی خۆی بەرامبەر واقعی سیاسیی کوردستان دانەخات، ئ��ەو راس��تییە دەبینێت کە ئینتیما بۆ هێزێکی سیاسی زۆر جیاوازە له ئینتیم��ا ب��ۆ پرس��ێکی سیاس��یی و رۆش��نبیر نزیکایەت��ی کومەاڵیەت��ی. له هێزێکی سیاس��ی ی��ان بزوتنەوەیەکی نزیکایەتیی نییە کۆمەاڵیەتییەوە، مەرج بێت له سیاس��ەت وەکو ئایدیۆلۆژیا، یان ئەو نزیکبوونە بەرژەوەندییەكی ئابووریی و دەس��تکەوتێکی کۆمەاڵیەتیی ئاراستەی بکات. بەپێچەوانەوە ئەم نزیکبوونەوەیە دەش��ێت بەشێک بێت له س��تراتیژیەتی دروس��تکردنی دوورییەک��ی پێویس��ت بەشێکبێت دەسەاڵتگەر، له دەسەاڵتێکی له بینین��ی ئ��ەو مەترس��ییە گەوران��ە کە ئامانجی��ان س��ڕینەوەی جیاوازیی و نەهێش��تنی کۆمەڵگا و کۆنترۆڵکردن��ی ملمالنێ��ی کۆمەاڵیەتی��ی و سیاس��یی و ڕۆش��نبیر دەش��ێت تیایدا. فیکریی��ە ل��ه ڕووی ئینتیمای حیزبیی��ەوە بێالیەن بێت، بەاڵم ئەم بێالیەنیبوونە مانای ئەوە نییه كه له رووی سیاس��ییه وه بەرامبەر ملمالنێی و کوش��تنی به دیکتاتۆرییەت و پلورالی��زم و کەڵەکەبوونی س��ڕینەوەی دەسەاڵت له دەستی نوخبەیەکی سیاسیی بێ��ت. پەیوەندی بێدەنگ خێزانیی��دا، ڕۆش��نبیر به کایەی سیاسەتەوە بەشێکە له پەیوەندی ڕۆش��نبیر به ژیانی گشتیی و بەو ژینگەیەوە کە به ش��وێنی کارکردنی خ��ۆی دەزانێت. هه رکاتێک پەیوەندیییە لەگەڵ کایەی رەخنەییەکەی رۆش��نبیر سیاسەتدا السەنگ بوو، لەناو سیاسەتدا وەک پیشە توایەوە، یاخود لەبەر هۆیەک له هۆکان له سیاسەت تۆرا یان سیاسەتی وەک کایەیەکی بەد و پیس وێناکرد، ئیتر ناتوانێ��ت ئەو ڕۆڵ��ە رەخنەییە ببینێت کە له ڕۆش��نبیر و له کردەی ڕۆشنبیربوون ئ��ەو ه��اوکات چاوەڕواندەکرێ��ت. مێژووییەش ئەخالقیی و بەرپرسیارێتییە لەدەس��تدەدات کە به توندی ڕۆش��نبیر

به دونیاوە گرێئەدات.

هه ر کەسێک چاوی خۆی بەرامبەر واقعی سیاسیی کوردستان

دانەخات، ئەو راستییە دەبینێت کە ئینتیما بۆ هێزێکی

سیاسی زۆر جیاوازە له ئینتیما بۆ پرسێکی سیاسیی و کومەاڵیەتی

نزیکایەتی رۆشنبیر له هێزێکی سیاسی یان بزوتنەوەیەکی

کۆمەاڵیەتییەوە، مەرج نییە نزیکایەتیی بێت

له سیاسەت وەکو ئایدیۆلۆژیا

عومه ر عه لی محه مه د

حسێن مه حمود

یه كێتی نیشتیمانی كوردستان چۆن نوێده بێته وه ؟

ده بێ یه كێتی ده ستكاریه كی رادیكاڵیی

خۆی بكات، ده ستكاریه ك كه ئیدی یه كێتی له دۆخی ناحیزبیبونه وه بگوازێته وه بۆ حیزبیبون و حیزبێكی

به ده زگاییكراو، دۆخی ناحیزبیبون مه به ستم

له تێكڕای ژیانی سیاسی و ڕێكخراوه ییه كه پڕیه تی له غه ڵبه غه ڵبی سیاسی و

نابه رپرسیاریه تی ویژدانی و شێواویی فیكریی

حكومه ت سه ره ڕای وه رگرتنی بودجه ی

17%ی به غدا، رۆژانه سه دان هه زار به رمیل

نه وت ده فرۆشرێت به اڵم له گه ڵ

ئه مه شدا ده بینین له ده زگاكانی

راگه یاندن پێشمه رگه به جۆرێك باسی

خراپی گوزه رانیان ده كه ن مایه ی

به زه ییه

19 »»

بەشی یەکەم

سەرەتاب��ا جارێکی دیک��ە بگەڕێین��ەوە بۆ سەرەتای سەرەتاکان و له خۆمان بپرسین ئایا له کۆمەڵگای ئێمەدا پەیوەندی نێوان ڕۆش��نبیر و سیاس��ەت چۆنە؟ ڕۆشنبیر چ ڕۆڵێ��ک دەبینێ��ت و چ پەیوەندییەک به کایەی سیاس��ەت و به ژیانی گشتییەوە

دروست دەکات؟ئێمە س��ااڵنێکە هه وڵدەدەین چەمکی سیاسەت لەو مانا ژەهراوییە ڕزگاربکەین ک��ە ک��ردەی زۆرینەی سیاس��ییەکان و به درۆ و بێدەربەستانە ڕۆشنبیر هه ندێک فێڵ و ساختەکاریی و تاوان و توندوتیژیی و کوش��تن یەکس��انیدەکەن. س��ااڵنێکە له هه وڵ��ی ئەوەدای��ن ئ��ەو ڕوانینە الی خوێنەر س��ەروەربکەین کە سیاس��ەت کردەیەک��ی کۆمەاڵیەت��ی و چاالکییەکی گرنگی ناو رووبەری گشتییە و پەیوەندی به دروس��تکردنی ئەو "دونیا گش��تی" و" هاوب��ەش"ەوە هه ی��ە ک��ە مرۆڤ��ەکان له کۆمەڵگادا بەیەکەوە دروس��تیدەکەن. سیاس��ەت به مان��ا ه��ه رە س��ادەکەی گفتوگ��ۆ و کردە و چاالکیی ڕێکخس��تن و بەڕێوەبردب��ی" ژیانی گش��تیی"ە؛ ئەو "رووبەرە گشتیی"ەی کە ژیانی هه مووانە، ن��ەک تەنها هی ئەم یان ئەو کەس، ئەم ی��ان ئەو گروپ��ی کۆمەاڵیەتی بەتەنها. ئەم خەسڵەتی گش��تیبوونەیە وادەکات سیاسەت بەشێک بێت له چاالکی هه موو مرۆڤەکانی ناو کۆمەڵگا، به ڕۆش��نبیران خۆشیانەوە. کە باس له ڕۆشنبیر دەکەین باس لەو ڕوانینە ڕۆمانس��ییە ناکەین کە ڕۆش��نبیر وەک ڕۆحێکی ت��اک و تەنها و وەک عابیدێکی فیکریی وێنادەکات، کە گوایە ئیش��ی ئەو تەنها گەڕانە بەدوای مەعریفەیەکی بەرهه مهێنانی هه قیقەت و له ڕۆشنبیر ئەو بێالیەندا. مەبەس��تمان کەسە خورافییە نییە گوایە کۆمەڵگا به چ ئاراستەیەکدا ڕوانی، ئەو به ئاراستەیەکی پێچەوانەدا بڕوانێت و کۆمەڵگا به کام ڕێگادا ڕۆیش��ت، ئەو ڕێگایەکی تر بگرێتەبەر. ئ��ەم وێنەیە بۆ رۆش��نبیر هه م لەرووی سۆس��یۆلۆژییەوە درۆیەک��ی گەورەیە، هه م لەرووی ئەخالقییەوە خۆدزینەوەیە ڕێسا و بەپێیی هه م له بەرپرس��یارێتی و میکانیزمەکانی بەرهه مهێنانی گوتاریش، درۆیەکی فیکرییە. ڕۆش��نبیر نە رۆڵی "فریشتەی مەعریفە" دەگێڕێت و نە ڕۆڵی حوکمدان و داوەریی دەبینێت. کاری ئەو گواس��تنەوەی زانین نییە بۆ کەس��انی ن��ەزان و داوەرییکردنی��ش نییە له نێوان هێز و زم��ان و هه قیقەت��ە جیاوازەکاندا و پێمانبڵێت کامیان هه قیقەتی ڕاستەقینە و کامیشیان س��اختە و ناڕاستە. ڕۆشنبیر لەم وێناکردنەدا خۆی لەس��ەر مۆدێلی ئەو پاڵەوانە ئەفالتوونییە دادەتاشێت کە ئەش��کەوتەکە بەجێدەهێڵێت و لەدەرەوە هه قیقەت��ەکان ئەدۆزێت��ەوە و ئینجا بۆ ناو ئەشکەوتەکە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی نیشانبدات. به هه مووان هه قیقەتانە ئەو ئەم وێناکردنە ئەفالتوونییە بۆ ڕۆشنبیر له خودئەڤینییەکی لێوانلێوە تەنها نەک کوش��ندە، بەڵکو بازدانێکی خورافیشە بەس��ەر هه موو میکانیزم و شێوازەکانی گوت��اردا مەعریف��ە و بەرهه مهێنان��ی له کۆمەڵ��گا و گرێدانەوەیەتی به ڕۆحێکی داتاش��راوەوە. سۆفیئاس��ای گەڕۆکی ڕۆش��نبیر ن��ە نوێن��ەری کۆمەڵ��گا و مرۆڤایەتییە و نە بەناوی هه قیقەتیشەوە دەدوێ��ت، نە ئەو ڕۆحە س��ۆفیگەرەیە کە تەنها عەش��ق ب��ۆ مەعریفە و زانین و ئەو جوانی��ی دەیجوڵێنێ��ت. هه روەها مامۆس��تایەش نییە کە دەبێت هه مووان چاوەڕوانی قسەکانی ئەو بین بۆ ئەوەی ڕاستییەکانمان بۆ ڕوونبکاتەوە. رۆشنبیر ئەو، کاری کۆمەاڵیەتیی��ە؛ بکەرێک��ی به پل��ەی یەک��ەم، بەرهه مهێنانی زمان و وێنە و چەمک و ڕوانینە، تا لەڕێگایانەوە لەن��او "رووبەری گش��تیی" کۆمەڵگادا، دەستکاریکردن و گۆڕان و له تێگەش��تن و داڕش��تنەوەی دونی��ادا، بەش��داربێت. رۆش��نبیریش وەک��و سیاس��یی و وەک ه��ه ر بکەرێک��ی کۆمەاڵیەت��ی دیک��ە لەب��ەردەم ئەگ��ەری بەهه ڵەداچ��وون و

کردەی لەبەردەمی بەهه ڵەدابردندای��ە، نیش��اندان و ش��اردنەوە و قس��ەکردن و

بێدەنگییدایە.

ڕۆشنبیر و سیاسەتله پەیوەندی نێوان ڕۆشنبیر و سیاسەتدا ئێمە بەرگریمان لەو دیدە کردوە و دەکەین بەبەردەوامی ڕۆش��نبیر پێویس��تە کە به چاوێکی رەخنەییەوە تەماش��ای کردە سیاس��ییەکان بکات، بەش��داربێت لەو گفتوگۆیانەدا کە لەدەوری دروستکردنی ژیانی گش��تیی دێنەکایەوە. لەسەر ئەو زم��ان و زاراوە و چەمکان��ە قس��ەبکات کە ئەو دونیا گش��تییەی پێ دروس��ت و سنوورداردەکرێت، دەربارەی ئەو پرس و کێش��انە بدوێت کە گفتوگۆی سەرەکی و گرنگی ناو کۆمەڵگان. رۆش��نبیر لەسەر سیاسەت قسەناکات بەمەبەستی ئەوەی خۆی ببێت به سیاسیی، یان ئەو ڕۆڵەی دەیگێڕێ��ت له کۆمەڵ��گادا سیاس��یی ئەم بی��کات به هی خۆی. قس��ەکردنی ڕۆش��نبیر لەسەر سیاس��ەت بۆ ئەوەیە بتوانێ��ت ک��ردەی سیاس��ەت له ژیانی گش��تیدا و کایەی سیاسەت خۆشی وەک کایەیەک��ی تایب��ەت، ب��کات به کردە و کایەیەکی چاودێریکراو. ڕۆش��نبیر هه م وەک ڕۆش��نبیر و ه��ه م وەک هاواڵت��ی چاودێرکردن و چاالکییی لەم بەش��دارە فراوانکردنەی بەش��داریکردن له مەسەله س��ەرەکیی و گرنگەکانی ژیانی گشتیدا. لەکاتێک��دا ئامانجی سیاس��ەت دەبێت به کۆنترۆڵکردن��ی کۆمەڵگا، رۆش��نبیر سیاسەت دەکات به کایەیەک کە کۆمەڵگا چاودێری بکات. لەم دۆخەش��دا شیاوە هه ندێکج��ار وەک بکەرێک��ی ئەکتی��ڤ لەو به بەش��ێک ببێ��ت دەربکەوێ��ت و پرسە سیاس��یی و کۆمەاڵیەتییانەی کە دێنەپێشەوە. تایبەتدا له ساتەوەختێکی ڕاس��ت نییە ڕۆش��نبیر سیاس��ەتکردن بزانێ��ت و هه م��وو به کردەیەک��ی گاڵو بەشدارییبوونێک له گفتوگۆ سیاسییەکان وەک ش��کانی دەس��تنوێژی فیکری��ی و مەعریفی ببینێت. مێژووی ڕۆش��نبیریی دەیەه��ا نموونەمان نیش��اندەدات چۆن له هه ندێ��ک س��اتەوەختدا ڕۆش��نبیران دەستوپلیان به تەواوی لەناو قوڕولیتەی سیاس��ەتدا نووقمدەبێ��ت. لەوانەش بۆ نموونە ئەو ڕۆڵەی س��ارتەر و بەتایبەتی ١٩٧٠ەوە س��ااڵنی ل��ەدوای فۆک��ۆ بەڕاستەوخۆ و پێیهه ستان و له فەرەنسادا ناڕاس��تەوخۆ بوون به بەشێک له چەندان بزوتنەوە و تەوژمی سیاسیی فەرەنسی و نافەرەنسی ئەو سەردەمە. یان هابەرماس ک��ە وەک فەیلەس��وفێکی گەورە س��ڵ لەوە ناکات��ەوە به بەردەوامی له ڕۆژنامە ئەڵمان��ی و فەرەنس��ی و ئەمریکییەکاندا بنووسێت و لەسەر مەسەله سیاسییەکان

قسەبکات و زۆرجاریش شەرم لەوە نەکات دانەپاڵی سیاسیی خۆی بشارێتەوە. ئەم بەناوی نیشانماندەدەن شتێک نموونانە تەاڵقێکی ئەخالقی و سیاسییەوە له نێوان ڕۆشنبیر و سیاسەتدا بوونی نییه . ئەوەی دەستنیش��انی کردە و هه ڵوێس��تەکانی رۆشنبیر دەکات ئەو ڕەوت و ساتەوەختە مێژوویی��ە تایبەتەی��ە ک��ە وایلێدەکات چەندە لەناو رووبەری گش��تیدا ئەکتیڤ

بێت.ئێمە وایدەبینین ڕۆش��نبیر له دونیای ئێم��ەدا پێویس��تە لەو س��ەرەتا هه رە لەو سادانەوە دەس��تپێبکات و بەرگریی راستییە سەرەتاییانە بکات کە بەشێکن له مێژووی سیاسیی و فیکریی ژمارەیەکی زۆری کۆمەڵگاکانی دونیاش. ڕۆش��نبیر لەبەرئ��ەوەی میکانیزمە ترس��ناکەکانی کارکردنی دەسەاڵت دەناسێت، بەردەوام دەس��ەاڵت دەخاتە ژێر پرسیارەوە. ئەو ڕاستییە وەبیر هه مووان دەهێنێتەوە کە دەسەاڵت بەبێ میکانیزمی چاودێرییکردن، دەشێت ببێت به کابوسێک و هه موو ماف و ئارامیی ژی��ان و مەدەنییەکانی بنەم��ا کۆمەاڵیەتی و ئازادیی تاکەکەس��ی بخاتە ژێر هه ڕەشەی کوش��ندەوە. ئەم دۆخە ڕۆشنبیر دەکاتە گەمەکەرێکی ناو کایەی سیاس��ەت بەبێئەوەی خۆی سیاس��یی بێ��ت، دەیکات��ە بەش��ێک له ک��ردەی سیاس��ەت بەبێ ئەوەی سیاسەت بەمانا پیش��ەییەکەی ش��وێنی کارکردنی ئەو بێت، لەس��ەر سیاس��ەت وەکو بەشێک له زانستە ئینس��انیی و کۆمەاڵیەتییەکان دەنووس��ێت بێئەوەی سیاس��ەت وەک پیش��ە خواس��تی ئەو بێ��ت. له هه موو پەیوەندییە ڕووبەری ڕۆشنبیر ئەمانەدا سیاس��ییەکان فراوان��دەکات و ڕەخنەی سیاس��یی دەکات��ە بەش��ێک له زمانی قس��ەکردنی مرۆڤ لەسەر کۆمەڵگاکەی خۆی. ڕۆش��نبیر دەش��ێت هه موو ئەم کارانە بکات بەبێ ئەوەی خۆی کەسێک بێت کاری سیاسیی بکات، یان ئەندامی ئ��ەم یان ئەو هێزی سیاس��ی بێت، یان تەماحی ئ��ەوەی هه بێت ش��وێنی ئەم یان ئەو سیاس��ەتمەدار بگرێتەوە. وەک هابەرماسیش دەڵێت زۆرجار ئەم ڕۆڵەی ڕۆش��نبیر ڕۆڵێ��ک نییە خ��ۆی حەزی پێب��کات، بەڵکو ڕۆڵێکی "وەڕس��کەر و بێزارکەرە و زۆرجاریش ڕێگرە" لەبەردەم ئەو کارانەدا کە ڕۆش��نبیر له ناو کایەی سەرەکی کارکردنی خۆیدا ئەنجامیدەدات ب��ەاڵم )هابەرم��اس،١٩٩٠:٩٧(، هاوکات کارێکی پێویس��تە و مەبەس��ت لێ��ی بەهێزک��ردن و دەوڵەمەندکردن��ی گش��تییە و رووبەری ن��او گفتوگۆکانی بەرگریکردنە لەو پرس��انە کە ڕۆشنبیر ناو س��ەرەکییەکانی گرنگ و به مەسەله

ژیانی گشتی دەزانێت.له هیچ شوێنێکی دونیادا ڕەچەتەیەکی فیکری��ی و تیۆریی و مەعریفی��ی لەئارادا نییە به ڕۆش��نبیران بڵێت پێویستە چی بک��ەن و واز ل��ه چ ش��تێکیش بهێنن، کەسێکیش نییە ڕاستەیەکی هه ڵگرتبێت و به ڕۆش��نبیران بڵێت دەبێت ئەمە بکەن و ئەوە نەکەن، لێرەدا قس��ەبکەن و لەوێدا دەمتان دابخەن بۆئەوەی له ڕۆشنبیربوون نەک��ەون. هه رکەس��ێک ئ��ەو ڕۆڵ��ەی به خۆی بەخشی، خۆی کرد به موختاری ڕۆش��نبیران و پێیووتن ل��ه چ کایەیەکی فیکرییدا ئیش��بکەن، هه ڵوێستیان لەم ی��ان لەو هێزی سیاس��یی دەبێت چۆن بێت، لەناو ڕۆژنامەدا بنووس��ن و لەسەر تەلەفیزیۆن قسەنەکەن؛ هتد... لەهه موو ئەو دۆخانەدا ئەو کەس��ە لەوە کەوتووە ڕۆڵی ڕۆشنبیر ببینێت، بەڵکو ڕۆڵەکەی دەگۆڕێت بۆ ڕۆڵی پۆلیسێکی فیکریی و

سیاسیی.

ڕۆشنبیر و ئۆپۆزیسیۆن خاوەن��ی کۆمەڵگای��ەک هه م��وو کۆمەاڵیەتی و دابەش��کردنی سیاس��ی و ڕەمزی��ی تایبەتە و هێز و ک��ەس و زمان و کردەی سیاسی و کۆمەاڵیەتی و فەرهه نگی جیاوازی تێدایە. یەکێ��ک له ئەرکەکانی نیشاندان و له بینین و بریتییە ڕۆش��نبیر بەرگرییکردن لەم جیاوازییانە. بێگومان ڕووب��ەر و ڕادەی جیاوازی��ی له هه م��وو کۆمەڵگاکان��دا بەهه م��ان ڕادە نیی��ە، دەشێت له کۆمەڵگایەکدا سنووری نێوان هێزەکان و زمان��ەکان و خەونەکان تەواو جیاوازب��ن و لەویتریاندا ئەم جیاوازییانە کەمت��ر و نادیارت��ر دەربک��ەون. بەاڵم لەهه موو دۆخێکدا یەکێک له ئیش��ەکانی ڕۆشنبیر ئەوەیە ئەو جیاوازییانە ببینێت، نەک نکوڵییان لێبکات و واینیش��انبدات جگە لەخۆی، هه موو ئەوانیتر مەس��خ و ماسک و کۆپیی خراپی یەکترن. هه روەها ئەو ئەنجامگیرییە بکات کە قس��ەگوتن

هه م��وو بێماناکردن��ی به هه م��ووان و نیش��اندانی ڕادە و بەهه م��ان هێزەکان هه مووان وەک دەرکەوتی ڕووکەشییانەی ی��ەک "جەوهه ری" "ق��ووڵ" و "نەگۆڕ"، تاقە کردەیەکە کە بێالیەنیی ڕۆش��نبیر بپارێزێت، یان وێنەی زاهیدێکی مەعریفی پێببه خشێت کە لەدەرەوەی ملمالنێکان و له دونیای پەیوەندییەکانی دەسەاڵتدایە. ئێم��ەدا کۆمەڵێک هێ��زی جیاواز هه ن، زم��ان و دید و ک��ردە و تەم��اح و خەونی سیاسیی و کۆمەاڵیەتی جیاوازیان هه یە، کاری ڕۆشنبیر ئەوە نییە زەربێک بەسەر هه موو ئەو جیاوازییانەدا بهێنێت و بەناوی قسەکردن لەسەر"بونیادە قووڵ"ەکانەوە هه موویان وەک هه ڵگری یەک" جەوهه ر"ی نەگۆڕ نیشانبدات. کاری ڕۆشنبیر ئەوەیە خەون و زمان و تەماح و خاڵە پراکتیکی و بدۆزێتەوە و جیاوازەکانیان ناپراکتیکییە هه وڵ��ی گەورەک��ردن و تۆخترکردنەوە و بەرامبەر هێزانە ئەو بەرپرس��یارکردنی به پاراس��تن و رێزگرتنی ئەو جیاوازییانە بدات؛ تا ئەو ڕادەیەش بتوانێت هاریکاری ئ��ەو هێزانە بێ��ت بۆ ناس��ینی زیاتری جیاوازییەکان��ی خۆی��ان و گەورەکردنی بەپرس��یاربوون س��نوورەکانیان و بەرامبەر به پاراس��تن و بەرگریکردن لەو دونیای له دونیایەکی وەک س��نوورانە. ئێمەدا ڕۆش��نبیر بۆ نموونە بەوە نابێت به بێالیەن ک��ە بڵێت بزوتنەوەی گۆڕان و پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکگرتوی ئیسالمی و یەکێتی نیشتیمانی کوردستان هه ڵگ��ری یەک "جەوهه ر"ی فاشیس��تی یان نافاشیس��تین و گرنگ نییە کامیان و کێیان له کوردس��تاندا بااڵدەستبن. ئەم ج��ۆرە ڕوانین��ە جگە ل��ەوەی لەڕووی سیاسییەوە سۆس��یۆلۆژیی و شیکاریی هه ڵەیە، هاوکات لەڕووی ئەخالقییشەوە کارێکی ناڕاس��ت و نابەرپرسیارە. وەک چ��ۆن وێرانکردن��ی س��ەرجەمی ئ��ەو جیاوازییانەش��ە ک��ە کۆمەڵ��گای ئێمە کۆمەاڵیەت��ی و سیاس��ی و لەمێ��ژووی فەرهه نگ��ی خۆی��دا بەرهه میهێن��اوە. ئەو چەش��نە دنیابینییەی هه موو هێزە سیاس��یی و کۆمەاڵیەتییەکان��ی دونیای ئێمە وەکو گشتێک و بۆتەیەکی تۆتالیتێر دەبینێت، وەزیفەی کوشتنی پلورالیزمی تیۆرییەوە جێبەجێ ل��ه رووی کۆمەڵگا

دەکات.

تەندروس��ت گش��تیی هه س��تێکی ڕۆشنبیر ئێمەدا له دونیای پێماندەڵێت، نە دەبێت ببێتە هاوڕێی ئەو دەس��ەاڵتە س��وڵتانییەی دامەزراوە و نە کاریش��ی ئەوەیە دوژمنایەتیی ئۆپۆزیسیۆنێک بکات کە بەگژ شێوازی کارکردن و بەگەڕخستنی ئەو سیستمە س��وڵتانییەدا دەچێتەوە. خراپتری��ن گەمەیەک ڕۆش��نبیر بیکات ئەوەیە بەناوی پاراس��تنی بێالیەنییەوە دەس��تی لەن��او هه م��وو قابلەمەکاندا بێت؛ هه م قابلەمەکانی دەس��ەاڵت و هه م قابلەمەکانی ئۆپۆزیسیۆنیش. ڕاستەیەکی بەدەستەوەبێت هه م هه ڵوێست و ڕستە و قسەکانی خۆی و هه م هی کەسانیتریشی پێ بپێوێت؛ نە بیەوێت دەسەاڵت لەخۆی زویربکات و نە هێزە ئۆپۆزیسیۆنەکانیش

بتۆرێنێت. کەی قس��ەیەکی به دەسەاڵت وت لەبەرامبەریدا دە قسە به ئۆپۆزیسۆن بڵێ، ڕووب��ەری ڕەخنەگرتنی له میدیای ڕەخنەگرتنی ڕووب��ەری دەقاتی ئەهلی بێت له میدیای دەسەاڵت و سێبەر، هه موو ئەمانەش بۆ ئەوەی پێیبڵێن تۆ س��ەر بەو میدیا ئەهلی و ئۆپۆزیس��یۆنە نیت و بەراس��تی بەو جۆرەی ئێمە له بێالیەنی تێگەشتووین، تۆ س��ەربەخۆیت. له هه ر بوارێک��ی ژیاندا ئەو دیدە ئەرس��تۆییە ڕاستبێت کە پێ لەسەر "ڕێگای زێڕینی ناوەڕاست" دادەگرێت، ئەوا له پەیوەندی نێوان ڕۆش��نبیر و سیاس��ەتدا ڕاس��ت نییە. له ه��ه ر واڵتێکی دونیاش��دا ئەم پێوەرە ئەرس��تۆییە لەکایەی سیاسیدا راس��ت بێت لە واڵتی ئێمەدا راست نییە، چونک��ی واڵت��ی ئێم��ە به ئەزموونێکی تێپەڕدەبێت. سوڵتانیزمدا مەترسیداری خۆسەرقاڵکردن به دۆزینەوەی ڕێگایەکی مامناوەندیی��ەوە له نێوان هێ��ز و بلۆکە س��ەرەکییەکانی سیاسەت و دەسەاڵتدا، پرۆژە و به ئەنقەس��تی تێکەڵکردنێک��ی تەماحە سیاسییه جیاوازەکان بەیەکتری، دۆزینەوەی هاوکێش��ەیەکی هاوس��ەنگ له نێ��وان دەس��ەاڵت و ئۆپۆزیس��یۆندا، مەس��ەله له س��ەرجەمی خۆدزین��ەوە س��ەرەکییەکان لەڕێ��گای پەنابردن بۆ گۆتارێک��ی نیمچ��ە عیرفان��ی و نیمچە کۆس��مۆپۆلیتی، نەک ڕۆش��نبیر ناکاتە بوونەوەرێکی بێالی��ەن، بەڵکو دەیکاتە بەشێکی ئۆرگانیی گەمە ناشیرینیەکانی دەس��ەاڵت ل��ەو کۆمەڵگای��ەدا. کاری رۆشنبیر وەکو فوکۆ دەڵێت ئەوە نییە بێ��ت و کەمێکیش له ترۆپکدا "تۆزێ��ک ل��ه دەرەوە" یان تۆزێک پێش��ڕەو بێت هه ندێکیش تەماش��اکەر. کەم نین ئەو له ناشیرینی باس رۆشنبیرانەی چەشنە دەس��ەاڵت و هه موو هێزە سیاس��ییەکان دەک��ەن، بەاڵم بارزانی وەک پادش��ای چاوەڕوانک��راو نماییش��دەکەن، یان کار ناو جیاوازییەکانی کوش��تنی لەس��ەر دونیای ئێمەدا دەکەن و ئۆپۆزیس��یۆن و دەس��ەاڵت دەک��ەن به کوان��ووی یەک فاش��یزم، کەم نین ئەو ڕۆش��نبیرانەش سیاس��ی"یەوە "پاکیزەی��ی بەن��اوی هه ڵوێس��ت و ڕووداو و س��ەرجەمی چاالکییە گرنگەکان��ی تاک و گروپەکانی کۆمەڵ��گای ئێمە بێبایەخ دەکەن، بەس بۆ ئەوەی پێیانبوترێت بێالیەنن و ئاستی دانەبەزیوەتە سەر شەقام و بڵندپایەیان پرسە رۆژانەکان، یان نەبوون بەبەشێک له گوتارێکی پۆپۆلیس��تی کە دەرکردنی ناو و ناوبانگ کۆڵەکە سەرەکییەکانیەتی. بێالیەن��ی ئەوە نییە ڕەخن��ەکان دوای حیس��اباتێکی ورد بەسەر ئۆپۆزیسۆن و دەس��ەاڵتدا دابەش��بکەیت. رۆش��نبیر له نێوان س��تەم و ئازادیدا بێالیەن نییە، ئەگ��ەری دیکتاتۆریی��ەت و له نێ��وان دیموکراس��یدا ناتوانێ��ت بێالیەن بێت. بەبۆچوون��ی ئێم��ە بێالیەن��ی لە واڵتی ئێم��ەدا ئەوەیە لەهه ر ش��وێنێکدا هه ر

مەترسییەکت بینی بەڕاشکاوی بیڵێیت، بەبێ ئەوەی بیر لەوە بکەیتەوە ئایا ئەو مەترس��ییە له ئۆپۆزیس��ۆنەوە دێت یان له دەسەاڵتەوە، شتگەلێکی گشتی نەڵێیت کە بۆ هه موو کۆمەڵگاکانی دونیا بخوات، بەڵکو بکەرە کۆنکریتە س��ەرەکییەکانی ئەو مەترس��ییانە دەستنیش��انبکەیت و ش��ێوازەکانی کارک��ردن و گوتارەکانیان سیاسییدا له ناوەندێکی ش��یبکەیتەوە. بەش��دارییەکی له هه موو ئۆپۆزیس��ۆن سیاسی ڕاستەقینە و له سادەترین پرۆسەی بڕیاردانی سیاس��یی بێبەشکرابێت و دوو هێزی س��وڵتانیی، لەژێر سێبەری چەند خێزانێکی سیاسییدا، سەرجەمی پرۆسەی بڕیاردانی��ان مۆنۆپۆڵکردبێ��ت، ئ��ەوە ئۆپۆزیس��ۆن و دەسەاڵت نییه بێالیەنی وەک دەرکەوتی یەک "جەوهه ر"ببینرێن، وەکو یەک تاوانب��ار بکرێن، وەکو یەک بەرامبەر به ناشیرینییەکانی دونیای ئێمە بەرپرس بکرێ��ن. بێالیەنی مانای ئەوە نییە به تەنها و بەشێوەیەکی گشتگیر باس له خراپەی تیۆرییانەی دەسەاڵت بکەیت و بڵێی من وەزیف��ەی خۆمم جێبەجێکرد، بەڵک��و ئەوەیە به ئاش��کرا و ب��ێ پێچ و بنەڕەتییەکانی بکەرە سەرەکیی و پەنا، ناو سیس��تمەکە به جیاوازیی رۆڵەکان و دەستنیش��انبکەیت. گوتارەکانیان��ەوە هه ر رۆش��نبیرێکی سەربەخۆ لەوە ترسا بەهۆی دیدو بۆچوونە رەخنەییەکانییەوە پێیبگوترێ��ت ب��ووە به ئۆپۆزیس��یۆن، هه رگیز ناتوانێت رۆڵی سەربەخۆییانەی بگێڕێ��ت. فیکریی��ش ئۆپۆزیس��یۆنی ڕۆش��نبیر ناتوانێ��ت له فیک��ر و تیۆریدا بکات، ئۆپۆزیس��یۆنبوون بانگەش��ەی ب��ەاڵم له ک��ردە و سیاس��ەت و ئەخالق و دەرکەوتەکان��ی ت��ری ژیانی گش��تیدا

ئۆپۆزیسیۆن نەبێت.

رۆشنبیر و ملمالنێرێکەوتنی لەدوای دەزانین هه موومان س��تراتیژییی نێوان پارتی و یەکێتییەوە کۆمەڵگای ئێمە بووبوو به کۆمەڵگایەکی ن��ە ک��ە کۆمەڵگای��ەک بێملمالن��ێ. ئۆپۆزیسیۆنی سیاسیی تیادا ئامادەبوو، ن��ە هێ��زە کۆمەاڵیەتییەکانی��ش ئ��ەو توانایەی��ان هه بوو خۆی��ان رێکبخەن و ناڕەزاییە دەیانتوانی گروپەکانی��ش نە سیاس��ییەکانیان کۆمەاڵیەتی��ی و له "ملمالنێیەک��ی پەنهان"ەوە بگوازنەوە بۆ "ملمالنێیەکی ئاشکرا"، له "بۆڵەبۆڵی ب��ۆ بیگوازن��ەوە کۆمەاڵیەتی��ی"ەوە "ملمالنێیەکی سیاس��یی ڕاس��تەقینە" و بەرنام��ە و ئ��ۆرگان و زمانی سیاس��یی جی��اواز بۆ ئ��ەو ورت��ەورت و بۆڵەبۆڵە پارت��ی و بدۆزن��ەوە. کۆمەاڵیەتیی��ە یەکێت��ی پالنی خەولێخس��تنی تەواوی کۆمەڵ��گای ئێمەیان ت��ا ڕۆژی قیامەت هه بوو؛ خەونیان به مۆدێلێکی سوڵتانیی شۆڕش��گێڕانەوە دەبین��ی ک��ە تیایدا نەوەکانی بۆ پشتاوپش��ت دەس��ەاڵت خۆیان بەجێیبهێڵن. لەس��ەرەتادا تاکە ئێمەدا له کۆمەڵ��گای ئۆپۆزیس��یۆنێک بوونی هه بوو چاالک بوو، ئەو نووسەر و رۆژنامەنووس و هونەرمەند و چاالکوانانەی کۆمەڵگای مەدەنی��ی بوون کە ئەوکات ژمارەی��ان له پەنجەکانی دەس��ت زیاتر نەب��وون. یەکێت��ی و پارتی س��ااڵنێکی زۆر لەوەدا س��ەرکەوتوبوون کۆمەڵگای کۆمەڵگایەکی چەقبەس��توو ب��ۆ ئێمە بێملمالنێ��ی بگۆڕن، ئەوان س��ااڵنێکی درێژ توانیی��ان کۆمەڵگایەکی بێدەنگ و بێقس��ە و کۆنترۆڵک��راو و ئاراس��تەکراو دروستبکەن. کۆمەڵگای بێملمالنێ، ئەو چەشنە کۆمەڵگایەیە کە دەسەاڵت تیایدا سیاس��یی و فیکریی و به جیاوازیی رێگە دینیی و فەرهه نگیی ڕاس��تەقینە نادات، له هه موو یەکە و خانەیەکی کۆمەاڵیەتیدا چان��دن و دروس��تکردن و خەریک��ی باڵوکردن��ەوەی عەقڵییەت و سیس��تەمە م��ادی و ڕەمزییەک��ەی خۆیەتی. هه موو هێ��ز و وزەی م��ادی و مەعن��ەوی خۆی کۆڵەکەکان��ی له بەدامودەزگاییکردن��ی خۆیدا بەرژەوەندییەکان��ی پاراس��تنی س��ەرفدەکات. ئەو کۆڵەکانەش بریتین له ئابوورییەکی کۆماندۆئاسای ناشەفاف و پڕنهێنیی، دەزگایەکی گەورەی ئەمنیی و میلیشیایی، لەشکری تایبەت، دامەزراندنی سەدان دەزگا و گروپی میدیایی حیزبیی و سێبەر، چڕکردنەوەی دەسەاڵت و بڕیارە نوخبەیەکی لەدەس��ت سیاس��ییەکان بچووکی خێزان��ی و ناوچەییدا، پەنابردن ب��ۆ دیکۆرێکی دیموکراس��یی لە وێنەی ڕێکخس��تنی هه ڵبژاردن��ی پەرلەم��ان، بەاڵم بەبێ ڕێگەدان به دروستبوونی هه ر

بکەرێکی دیموکراسیی ڕاستەقینە. هەڵەی گەورەی کایەی رۆشنبیریی ئێمە لەناو ئەو دونیا سوڵتانییە پڕدڕدۆنگی و

بیروڕا)4١4( سێشه ممه 122٠١4/2/4 [email protected]

ڕۆشنبیر و سیاسەت

مه ریوان وریا قانعئاراس فه تاح

له پەیوەندی نێوان ڕۆشنبیر و سیاسەتدا ئێمە بەرگریمان لەو

دیدە کردوە و دەکەین کە پێویستە ڕۆشنبیر

بەبەردەوامی به چاوێکی رەخنەییەوە تەماشای

کردە سیاسییەکان بکات، بەشداربێت

لەو گفتوگۆیانەدا کە لەدەوری دروستکردنی

ژیانی گشتیی دێنەکایەوە

له هیچ شوێنێکی دونیادا ڕەچەتەیەکی فیکریی و

تیۆریی و مەعریفیی لەئارادا نییە به ڕۆشنبیران

بڵێت پێویستە چی بکەن و واز له چ شتێکیش بهێنن، کەسێکیش نییە ڕاستەیەکی هه ڵگرتبێت و

به ڕۆشنبیران بڵێت دەبێت ئەمە بکەن و ئەوە نەکەن، لێرەدا قسەبکەن و لەوێدا دەمتان دابخەن بۆئەوەی

له ڕۆشنبیربوون نەکەون

له دونیایەکی وەک دونیای ئێمەدا ڕۆشنبیر بۆ نموونە بەوە نابێت

به بێالیەن کە بڵێت بزوتنەوەی گۆڕان و پارتی دیموکراتی

کوردستان و یەکگرتوی ئیسالمی و یەکێتی

نیشتیمانی کوردستان هه ڵگری یەک

"جەوهه ر"ی فاشیستی یان نافاشیستین و

گرنگ نییە کامیان و کێیان له کوردستاندا

بااڵدەستبن

برینه كان��ی یه كێتی ل��ه وه ده رچووه دابپۆش��رێت، ئه گه ر بینین��ی برینه كان به جۆرێ��ك له ج��ۆره كان گرنگ بێت بۆ ئ��ه وا خۆپیش��اندانت وه ك چاره س��ه ر جه سته یه كی ته ندروست و هه وڵنه دان بۆ ساڕێژكردنی برینه كه بۆ خۆی برینێكی قوڵه . به مانایه كی تر كێش��ه ی یه كێتی ئه وه نیه هه س��ت به برینه كانی ده كه ین، به ڵكو كێش��ه كه ئه وه یه ئه م برینه وه ك بده ین و نیشان له ته ندروس��تی جۆرێك دكتۆرێك شك نه به ین بۆ چاره سه ركردنی

برینه كه .دروست یه كێتی له م دۆخه دا ده ژێت. تازه ڕێگ��ه ی به خ��ۆی دا برینداربێت و برینه كانیشی هی ئه مڕۆ نیه و هی فه راغی س��كرتێر نیه ، به ڵك��و برینی ئه م هێزه له س��ه ره تای هاتنه ناو شاره وه ده ست پێده كات، برینی ئه م هێزه ده گه ڕێته وه ب��ۆ س��ه ره تای س��ه رده می حوكمڕانی ئه ویش به پش��تكردنی له دروش��مه كانی خۆی . دروشمی ئه م هێزه هه رگیز وا نه بو كه ئه مڕۆ نه تیجه كه ی ده بینین. پیربونی به دیار ش��ۆڕش كاره كته رێكی كۆمه ڵه كورس��ییه كانیانه وه بزنس و سه رمایه و

س��ه ره تای ده ركه وت��ه ی پش��تكردنی ئه م هێزه بو له به ڵێنه كانی س��ه رده می

شۆڕش.له كۆتایی هه ر نامه یه كی شۆڕشگێڕانی ئ��ه م هێزه له ش��اخ ده نوس��را ئیتر بۆ پێش��ه وه . بێ ئه وه ی بپرسیت پێویسته له سه ر ئێس��تا هه ڵوێسته بكه یت پێش ئ��ه وه ی هه نگاوبنێی بۆ پێش��ه وه . ئه م هێزه تائێستاش به رده وامه بۆ پێشه وه به م هه مو برینه وه ، به م هه مو قه یرانه وه . یه كێتی هێزێكه هێنده ی قس��ه ده كات ئه وه ن��ده به فیعل��ی كێش��ه كانی خۆی چاره سه ر ناكات. پلنیۆمی نیو سه عاتی و دواخس��تنی كۆنگ��ره و نه دۆزین��ه وه ی چاره سه رێكی ریشه یی بۆ بڕیاردان له ناو یه كێت��ی وا ده كات ئه م هێزه تاكه هێز بێت له دنیادا كه كێشه كانی به نیوه ناچڵی جێبێڵێت ئه وه ش دروست به رهه می ئه و دروش��مه یه كه ده ڵێ بۆ پێشه وه به بێ هه نوكه ییه كانت كێش��ه له سه ر ئه وه ی

هه ڵوێسته بكه ی .س��ه ركردایه تی ف��ره هێ��زه ئ��ه م ئه گ��ه ر وه ك ئه م��ه هه ڵده بژێرێ��ت. هاوسه رۆكی بێ بۆ ڕاپه ڕاندنی كاره كان لێره دایه ب��ه اڵم كێش��ه كه ئاس��اییه ، ئه م هێزه س��ێ س��ه رۆك دیاریده كات ب��ۆ حه س��مكردنی كێش��ه كانه ن��ه ك چاره سه ركردنیان. كێ ئازایه جیاوازییه فكرییه كانی ئه م سێ كه سه م بۆ دیاری بكات؟ كێشه له فكردا نیه به ڵكو كێشه له دابه شكردنی به رژه وه ندیدایه كه ئه مه

ئه وه نده ی تر ئه م هێزه ده كوژێت.ئه م هێزه له ئێستادا گیرۆده یه به ده ست كۆمه ڵگه به رپرس��ێكه وه ك��ه ئاگایان له كۆمه ڵگ��ه ی كوردی نه م��اوه . ئه گه ر دامه زرێنه ران��ی یه كێتی له ناوه ڕاس��تی حه فتاكان��دا له نوخب��ه خوێنده واره كان بن، ئێستا به رپرسانی ئه م هێزه یان ئه و خوێنده وارانه ن كه پێش��تر سه رگه رمی

كتێب بوون و ئێستا سه رگه رمی ده فته رن )مه به س��ت ده فته ر دۆالره (، ئه مه وای كردوه یه كێتی ئێس��تا خاوه نی كۆمه ڵه ده موچاوێكه كه له به رچاوی خه ڵك زۆر خوازراو نین. ئێس��تا شه قامێك هه یه ، نه وه یه ك هه ی��ه زۆر له م س��ه ركردانه به تاقه تتر و وش��یارتره . خوێنده وارتر و سپاردنی چاره سه ركردنی كێشه كان به م ده موچاوانه ی ئێستای یه كێتی هیچ نیه جگه له هێش��تنه وه ی برینه كانی یه كێتی

وه ك خۆی .هه س��تكردن ب��ه وه ی ك��ه له فه راغی س��كرتێری گش��تیدا ئ��ه م قه یرانان��ه چونك��ه هه ڵه ی��ه ، ب��ووه دروس��ت برینه كانی یه كێتی ده گه ڕێته وه بۆ پێش جیابوونه وه ی سكرتێر، نه خۆشكه وتنی مه كته بی ده نگه ده نگه كان��ی گ��ۆڕان و سیاسی و بۆڵه بۆڵی گه نجه كان و به ستنی كۆنگره یه كی خراپ كه زۆربه ی به رپرسه س��ه ره وه چوون��ه عه س��كه رییه كان س��كرتێری گش��تی لێره بووه و ئاگادار بووه . خۆهه ڵواس��ین به سكرتێره وه بۆ چاره سه ركردنی كێشه كان هیچ نیه جگه له نه دۆزین��ه وه ی به دیلێك بۆ ئێس��تای یه كێتی . هیچ نی��ه جگه له كورتبینیه ك بۆ س��اڕێژكردنی برینه كانی ئه م هێزه . لێ��ره وه ده زانی��ن جه ناب��ی س��كرتێر ته نها كێشه كانی حه س��م كردووه نه ك چاره س��ه ریان ب��كات. به ڵێ س��كرتێر یه كێتی له هێشتنه وه ی بوو سه ركه وتوو وه ك خ��ۆی ، به اڵم به ره و چاره س��ه ری

ڕیشه ی نا.ك��ه س غه در له یه كێت��ی ناكات خۆی نه بێت. ئه م پڵنگه برینداره پێویس��تی ب��ه وه نیه په الماری ك��ه س بدات. ئه م هێزه پێویستی به ساڕێژكردنی برینه كانی زانیم��ان خاوه نی خۆیه ت��ی و ئێس��تا دكت��ۆری باش نی��ه بۆ س��اڕێژكردنی جه س��ته ی . لێره وه ئه م هێ��زه نابێت

شه رم بكات كه دكتۆر له ده ره وه ی خۆی بێنێت و پرس��ی پێ بكات. ئ��ه م هێزه ده بێت ده س��تبه رداری قسه ی گه وره ی كۆمه ڵه سه ركره یه كه ی چه پی شاخ بێت كه خۆی��ان به هه ڵگ��ری حه قیقه ته كان ده زانن و ده م له هه موو ش��تێك ده سوون

بۆ قسه كردن و ته فسیر كردن.

داوای له س��ه ر 2014-1-27 رۆژی س��ه رۆكی حكوم��ه ت و به بانگهێش��تی فه ڕم��ی چوینه هۆڵی س��ه عد عه بدواڵ له راوبۆچونی گوێگرت��ن به مه به س��تی س��ه رۆكی هه رێم و كابینه كه ی ده رباره ی په یوه ندی حكومه تی ناوه ند و حكومه تی هه رێ��م و هه نارده كردنی نه وت و بودجه و راگۆڕینه وه له س��ه ر ئ��ه م دو ته وه ره ، زۆربه ی نوێنه رانی خه ڵكی كوردس��تان له و هۆڵ��ه ئاماده بون له نوێنه رانی كورد نیش��تمانی و پارله مانی له ئه نجومه ن��ی فراكس��یۆنه كان و له هه مو كوردس��تان

ژماره یه ك له وه زیره كان.س��ه ره تای چونه ناو هۆڵی س��ه عد عه ب��دواڵ، رێگ��ه ن��ه درا پارله مانتاران به رده ركی بچن��ه به ئۆتۆمبێله كانی��ان هۆڵ��ی كۆبونه وه كان و له س��ه ر جاده كه دابه زێنران و زیاتر له 100م به پێ رۆیشتن، تا ئێ��ره ئاس��اییه ، ب��ه اڵم كاتێك بو به نائاسایی كه ده رگا وااڵبو بۆ سه رۆكی لێوه ی حكومه ت و داروده سته و ئه وانه ی نزیكن وه ك ئاشتی هه ورامی . له وه سه یرتر هه ندێ له ئه ندام پارله مانه كان به پاس��ی گه وره له بین��ای پارله مانه وه گوازرانه وه بۆ به رده م هۆڵی س��ه عد عه بدواڵ، دوای دانرابو ژوره وه ش س��كانه رێك چون��ه له ده رگای ده ره وه به مه به ستی پشكنینی ئه ن��دام پارله مان��ه كان و له به رده رك��ی هۆڵه كه ش س��كانه رێكی دی بۆ هه مان مه به ست، من بۆ خۆم له یه كه م سكانه ر خۆم الدا و دوهه م س��كانه ر به شێوه یه ك جێگیر كرابو كه ئه ن��دام پارله مانه كان ناچار بكات به ناویدا بڕۆن، هه س��تمكرد دانان��ی ئ��ه م دو س��كانه ره ئه وپه ڕی بێمتمانه یی��ه به ئه ن��دام پارله مانه كان و س��وكایه تیكردنه به نوێنه ران��ی گ��ه ل، به س��ه ر قردێله ك��ه دا په ڕیمه وه و بۆیه

دوهه میشم تێپه ڕاند. كه چوینه ژوره وه له پش��تی بانگهێش��تكراوه كان ن��اوی به شێوه یه كی چه س��پابو، كورسیه كان هه ڕه مه كی و به مه به ستی دورخستنه وه ی ئه ندامان��ی فراكس��یۆنه كان له یه كت��ر به تایب��ه ت گۆڕان و یه كگرت��و و كۆمه ڵ. كابینه كه ی ئه ندامانی دییه وه له الیه كی له پێش��ه وه زۆربه ی��ان حكوم��ه ت و شوێنیان بۆ دیاریكرابو له گه ڵ سه رۆكی سه ر كه سێكی چه ند فراكس��یۆنه كان و

به حیزبه كانی ده سه اڵتی كاربه ڕێكه ر.سه ره تا س��ه رۆكی حكومه ت وتارێكی پێشكه ش��كرد و دوات��ر د.ئامانج ره حیم د. بودجه و ده رب��اره ی س��یمینارێكی دكتۆر ئاش��تی هه ورامی س��یمینارێك ده رب��اه ی به رهه م��ی ن��ه وت له هه رێم و ئامانج��ی هه نارده كردنی ن��ه وت و عه لی سندی سیمینارێكی ده رباره ی پالندانان پێش��كه ش كرد، دواتر بای��ز تاڵه بانی وته یه كی كورتی ده رباره ی بودجه و كۆتا وتاریش بۆ جه بار ی��اوه ر بو بابه تێكی پێش��مه رگه و كێش��ه كانی ده رب��اره ی پێشمه رگه له به غدا پێشكه شكرد، به دوای وتاری هه ریه ك له و به ڕێزانه ی س��ه ره وه بۆ چه پڵه یان له پارله مانت��اران هه ندێ كوتان به تایبه ت بۆ وتاره كه ی سه رۆكی هه رێم، ئه وه ی جێگای سه رنج بو ته نها چه پڵ��ه ب��ۆ س��یمیناره كه ی د ئامانج نه كوترا له كاتێكدا بابه ته كه ی له هه موان

زانستیتر بو. واڵتێك��ی كوردس��تان ئه گ��ه ر سه ربه خۆبا، په رله مان كارابا، پێویستبو حكومه ت و س��ه رۆكی پارله مانت��اران، كابینه كه ی��ان بانگبكردای��ه ب��ۆ هۆڵی پارله م��ان بۆ لێپێچین��ه وه له به رهه می چوار س��اڵی رابوردوی ئ��ه م كابینه یه ، كه لێوانلێوه له گه نده ڵی ، نه ك سه رۆكی حكومه ت بۆ سپیكردنه وه ی چوار ساڵی كابینه ی حه وت نوێنه رانی خه ڵك بانگ بكات، به اڵم كاتێك پارله مان ئیفلیجه و هه ندێ له ئه ندام پارله مانان وه ك نوێنه ری حی��زب ن��ه ك خه ڵك ره فت��ار ده كه ن، بێگومان پرۆسه كه پێچه وانه ده بێته وه ، پارله مانت��اران له هۆڵ��ی موحازه ره ریز ده كرێن و س��ه رۆكی حكوم��ه ت و كابینه فاشیله كه ی ده رسیان ده ده ن و ئه مانیش چه پڵه ی��ان بۆ لێ��ده ده ن، رێگه نه دان به زۆربه ی پارله مانتار كه ئۆتۆمبیله كه یان ببنه ب��ه رده م هۆڵی س��ه عد عه بدواڵ و رێگه دان به سه رۆكی حكومه ت و ئه وانه ی له پارله مان لێینزیكبون، واته حكومه ت گه وره تره كاتێ��ك پارله مانتاری خاوه ن

حه‌صانه به ئامێری سكانه ر ده پشكنرێ و س��ه رۆك و كه سه نزیكه كانی ناپشكنرێن به پارله مانتاران، ب��و بێمتمانه یی ئه وه ئه وه ی جێگای س��ه رنج بو س��ه رۆكی حكومه ت خۆی دواخست و دوای بیست خوله ك خۆی كرد به هۆڵه كه دا و هه ندێ له پارله مانت��اره كان له به ری هه س��تان و دوای ئ��ه وه وتاره كه ی پێش��كه ش كرد چه پڵ��ه ب��اران كرا، مه دحێك��ی زۆری ئاش��تی هه ورامی كرد ك��ه گوایا پێش ئ��ه م تااڵنو بڕۆ ب��وه و بێس��ه روبه ری هه بوه و ئه م كوردستانی كردوه به شامی شه ریف، دواتر ئاش��تی هه ورامی وه ك ئ��ه وه ی له س��ایه ی فرۆش��تنی نه وتی كوردس��تان به سه رپه رش��تی ئه و كۆتا مانگ��ی 2013 موچه ی دو مانگیان دابێ پێشمه رگه و حكومه ت و به فه رمانبه رانی خانه واده ی شه هید نازی به سه ر ئه ندام پارله ماندا ئه كرد و باس��ی سه ركه وتویی سیاس��ه تی نه وت��ی خ��ۆی ده ك��رد، له كاتێكدا بانقه كانی كوردس��تان خاڵی خاڵ��ی بو له پاره و موچ��ه ی مانگی 12 به ش��ێوه یه ك درا كه هه مو كارمه ندان و خانه نشینان و پێش��مه رگه و خانه واده ی

شه هید عیزه تی نه فسیان شكا و وا مانگی یه ك ته واو ده بێ و موچه یان وه رنه گرتوه كه چی خۆی و س��ه رۆكه كه ی ناز ده كه ن به س��ه ر په رله مانتاران��دا و موح��ازه ره ده ده ن و هه ن��دێ له په رله مانتاره كانیش چه پڵه بارانی��ان ده كردن، له بری ئه وه ی رۆژی موحاسه به و ده ستله كاركێشانه وه ی ئاش��تی هه ورامی بێت ك��ه نه یتوانیوه به فرۆشتنی نه وت به رنامه یه كی ستراتیجی تۆكمه ی ئابوری بۆ حكومه ت دابڕێژێ و نه یتوانیوه یه ك س��ه نت بۆ حكومه تی كوردی ئیحتیات ب��كات و به رگه ی یه ك مان��گ بڕینی موچه ی به غ��دای نه گرت روبه ڕوی خه زێنه یه كی به تاڵی كردینه وه ، ن��ازی ئه وه م��ان به س��ه ردا ده كات كه كوردستانی بردوه ته سه ر نه خشه ی وزه ی جیهان، به ڕێزم راس��ته كوردس��تانتان ب��رده س��ه ر نه خش��ه ی وزه ی جیهان به اڵم ره نگدانه وه ی چیه له س��ه ر ئاستی گیرفانی تاكی كورد ئه م نه خشه سازیه ی كوردستان بۆ خه زێنه ی حكومه ت نه بو بۆ به رژه وه ندی چه ند كۆمپانیایه ك بو، ئایا پێمان ناڵێی ن��ازی چی ده كه یت و پۆزی چی لێده ده یت؟ له كاتیكدا له سه ر زاری وه زیری پالندانانه كه ی ته نیش��تت گوێ��ت لێبو كه وت��ی ژێرخانی ئابوری كوردستان داڕماوه رێگا سازی له ئاست واڵت��ه دواكه وتوه كاندای��ه و له س��ایه ی سیستمێكی فاشلی هاتوچۆدا به رده وام تانكه ره بارهه ڵگره كانی ئه و نه وته ی كه جه نابت و س��ه رۆك نه بێت كه س نازانێ باره كه ی��ان چیه ؟ بۆكوێ ده چن؟ چۆن ده فرۆشرێ؟ پاره كه ی بۆ كوێ ده چێ؟ شۆفێره كان ده س��وتێن و وه رده گه ڕێن و گیرفانی سه رمایه دارانی قوربانی ده بنه ئه م هه رێم��ه ، ئ��اوی خواردنه وه وه ك پێویست نیه و هیچ ماڵێك بێ تانكی ئاو راسته خۆ س��ود له تۆڕی ئاو وه رناگرێ و زۆربه ی دانیش��توان ئ��اوی خواردنه وه ده كڕن به هۆی ته ندروست نه بونی ئاوی تۆڕی ش��اره كان ك��ه به گرانترین نرخ پێیانده فرۆشن، تۆڕی ئاوه ڕۆ له شاره كاندا وه ك پێویست نیه و له هه مو كوردستاندا پاكژكردن��ه وه ی ی��ه ك وێس��تگه ی ئاوی ق��ورس نیه و ت��ۆڕی ئاوی پیس تێكه ڵه به ئاوی ب��اران و ده ڕژێنه روبار و ده ریاچه كان دواجار هاواڵتیان له و ئاوه ده خۆنه وه و به تایبه ت پایته ختێك كه بۆ پایته ختی گه ش��تیاری واڵتانی عه ره ب دیاریكراوه تۆڕی ئاوه ڕۆی نیه و به 50ملم

باران ژێرئاو ده كه وێ،

سه ردار عه زیز

له نێوان هه یه پت��ه و په یوه ندییه كی بیری مارکس و بیری ئیسالمی سیاسی. پرۆلیتار و له که سایه تی په یوه ندیه ئه م موس��وڵمان ی��ان برای موس��وڵماندا خۆی ده بینێت��ه وه. هه ریه ك له م دوو فیگ��ه ره خ��اوه ن خه یاڵ و پاش��خان و ئامانج و ئاوات و نه رێتێکی دوور و درێژن. مارکس داهێنه ری پرۆلیتاریا نیه به ڵکو سه رله نوێ به كاربه ریه تی به مانا و رۆڵ و ئامانجی جیاواز. به هه مانشێوه فیگه ری موس��وڵمان له داهێن��ه ری ئیس��المی سیاس��ی نی��ه به ڵک��و نوێک��ه ره وه و سه رله نوێ به كاربه ره وه ی ئه م فیگه ره ن له س��ات و س��ه رده مێکی جی��اوازدا بۆ

ئامانجی جیاواز. کاتێک مارک��س نۆزده له س��ه ده ی بی��ری له کرێ��کار ده ك��رده وه وه های ده بینی که بونه وه رێکه به ده ست چینی جیاوازی به بێ ده چه وس��ێته وه بااڵوه له نێوان ش��وێن و که لتور و حوکم. به م پێیه کرێ��کار له هه ر ک��وێ بێت ئازار دیاره. چه وس��ێنه ره كه ی چه ش��توه و ئه م دی��ده وه ه��ای له مارکس کرد که بڕوا ب��ه وه بهێنێت که ده كرێت کرێکار له هه ر کوێیه ك هه یه یه كبخرێن چونکه دۆخ و دوژمنی��ان یه کێک��ه. ئه م دیده پاڵی پێو ه نا که وه ه��ا بیربکاته وه که یه كخس��تن و جواڵندن و وروژاندنی ئه م بون��ه وه ره مه حاڵ نیه به تایبه ت ئه گه ر بێت��وو رێگره كان��ی به رده می الببرێن. وه ك دی��اره که بۆ ئه وه ی بونه وه رێکی جیهانی بێت��ه ئاراوه ده بێ��ت هه موو نیش��تمانیه كان ناوچه یی و شوناس��ه بس��ڕێنه وه. له پێن��او ئه م پرۆس��ه ی سڕینه وه دا ده بێت پرۆسه یه ك بهێنرێته ئاراوه. پرۆس��ه كه بریتیه له سه رله نوێ راڤه كردن��ی مێ��ژوو له س��ه ر بنه مای ملمالنێی نێوان ئه م دوو چینه. له کردنی ئه م ملمالنێیه به ملمالنێی مێژوو ره گێک دروست ده كرێت که ده توانرێت خه یاڵی داهاتووی له س��ه ر بونیاد بنرێت. دوو رێگر و نه یار له ب��ه رده م فه راهه مبوونی ئه م پرۆژه یه دان که نه ته وه و ده وڵه تن. بۆیه دیدی مارک��س به رامبه ر نه ته وه، دیدێکی کۆمه ڵگه ده وڵ��ه ت، که لتور، خه باتگێڕین. ناواقیع��ی ئایدیۆل��ۆژی دیاره هه مان دید راسته بۆ خێزان و زۆر بواری تر. ئه و چه مکه ی مارکس دایهێنا ب��ۆ راڤه كردنی ئه م دۆخ��ه چین بوو. مارکس بۆ پته وکردنی ئه م دیده ی هات سه رجه م مێژووی مرۆڤایه تی له روانگه ی ئه م چینه وه خوێنده وه. ئه مه هه ڵه یه كی تری ئایدیۆڵۆژی زه ق بوو. ئه مڕۆ که س گومانی له وه نی��ه که چین چه مکێکی س��ه ر به مۆدێرنه یه، بنواڕه س��یگمۆند باوم��ان له کتێب��ی ی��اده وه ری چین. ئه وه ی شکس��تی به هاتنه ئارای چین و له ئه نجام��دا یه كگرتن��ی چینی کرێکار هێنا نه ت��ه وه و ده وڵه ت بوو. کرێکاران نه ک یه كی��ان نه گرت به ڵکو دژ به یه ك جه نگان و له ناو قاڵبی نه ته وه ده وڵه تدا بوونه نه یاری یه كت��ر. ئه وه ی هه رگیز نه هاته ئاراوه چین و کرێکار بوو، ئه وه ی له هه موو کاریگه رتره نه ته وه و ده وڵه ته. مارکسیه كانیش له به ر ئایدیۆ لۆژبوونیان له مامه ڵه كردن س��نورداربوو عه قڵیان

له گه ڵ واقیعدا.

ئه مه چ په یوه ندیه كی به ئیسالمی سیاسیه وه هه یه؟

ئیس��المی سیاس��ی ی��ان ئیخوانی به هه مانش��ێوازی مارک��س له هه وڵ��ی ئه وه دایه که که سایه تیه ك بهێنێته ئاراوه که موس��وڵمانبێت، سه رباری نه ته وه و که لت��ور و ده وڵ��ه ت. وه ك چۆن چین و کرێکاری مارکس نه یاری هاوبه ش��یان هه بوو موسڵمانی وێناکراویش هاوبه شی و نه یاری هاوبه ش��یان هه ی��ه. ده كرێت چه مک��ی چی��ن له به رامب��ه ر چه مکی ئوممه دا دابنێین. به مانای کۆکردنه وه ی خه ڵکانێکی زۆرجی��اواز له ژێر چه تری هاوبه ش��یه كدا به بێ گوێدانه ده وڵه ت و

نه ته وه.ئومه می ئیس��المی سیاس��ی بیری مارکس��ی بیری س��تراکتۆری هه مان ئومه می هه یه. به هه مان میتۆد مامه ڵه له گ��ه ڵ نه ته وه و ده وڵه ت��دا ده کات که وه ك رێگر و نه یاریان ده بینێت. هه ردووال به هه مان ش��ێوه بڕوایان به حه تمیه تی تاریخ��ی هه ی��ه. به بااڵی��ی و ڕه وایی و گه ره نتی داهاتوو بۆیان. هه ردووال دونیا

دابه ش ده كه ن به ڕه ش و سپی و خۆیان سپیه كه ن و ئه وانیتر ڕه شن و ده بێت قڕ

بکرێن.به اڵم وه ك چ��ۆن بیری مارکس هیچ په یوه ندیه كی به واقیعه وه نه بوو، به ڵكو ته نه��ا ئاواتێ��ک بوو، به هه مانش��ێوه بی��ری ئوم��ه ی ئیس��المی وه های��ه. گه رچ��ی ده كرێت بوترێ��ت له مێژووی ئیسالمدا سیس��ته مێکی مێژوویی بونی هه یه ک��ه ن��اوی خه لیفه ی��ه، ئه مڕۆ خه لیف��ه ب��ه اڵم زۆرن. خه لیفه ی��زم له دووالوه قه یراناویه. بڕی زۆری ئه وه ی له مێ��ژوودا پێیده ترێ��ت خه لیفه هیچ نیه جگه له سیس��ته می بنه ماڵه یی، که له س��ه رده می پێش مۆدرێندا له دونیادا باووب��وو. ئه م سیس��ته می بنه ماڵه ییه ب��ۆ حوکمکردنی پانتاییه ك��ی فراوان له خه ڵك به هیچ ش��ێوه یه ك له ئه مڕۆدا فه راهه م نابێت. چونک��ه له دونیایه كدا که مرۆڤ ده خوازێ��ت هاوواڵتی بێت، به هیچ ش��ێوه یه ك ناتوانرێت له رێگای ک��ه به رێوه ببرێ��ت سیس��ته مێکه وه هی��چ مافێک��ی هاوواڵتێتی پ��ێ ڕه وا ت��ر خه لیفه به مانایه ك��ی نابینێ��ت. وه ك سیس��ته مێکی پێ��ش مۆدرێ��ن له گ��ه ڵ دونیای مۆدرێن��دا ناگونجێت. سیس��ته مانه ئ��ه م له ڕاب��ووردوودا کاریانک��ردوه چونک��ه مرۆڤی س��اده هیچ رۆڵ و خواس��ت و پێگه و به هایه كی نه ب��ووه. دووه م، م��رۆڤ هه تا ئاگایی ده بێته وه، وردتر زیاتربێت شوناس��ی پێکهاته ش��وناس به ووردبوون��ه وه ی لۆکاڵی��ه كان پته وده بن بۆیه ناتوانرێت به هه مان پێوه ر و شێواز و ره فتار مامه ڵه له گه ڵ مرۆڤێک بکرێت له ئاسیا و یه كێک له ئه فریقا و یه کێک له س��نوری ئه وروپا. شوناسی نه ته وه له نیو کایه ی ده وڵه تدا ئه و ج��ۆره شوناس��ه یه ک��ه خه ڵک که لتوری، سیاسی، ئابوری، ڕه هه ندی ئیداری پێوه گرێ��ده ده ن، که جیاوازه

له جێگایه كی تر.ئ��ه و س��ه رچاوه ی ئه م��ه ش س��ه ره تای به ئاگابوونه وه یه که ئه مرۆ خه ریکه دێت��ه ئاراوه له الی��ه ن هێزه ئومه می بی��ری که ئیس��المیه كانه وه بیرێکی شکستخوارد وو ناواقیعیه. وه ك چۆن له نێو مارکس��یه كاندا ئه وانه ی که جیهان کرێکارانی به یه كگرتنی بڕوایان هه یه ده بێت به مایکرۆسکۆپ به دوایاندا ئومه میش ئیس��المی بیری بگه ڕێیت، وه های لێدێت. کاتێک راش��د غه نوشی ده ڵێت ئێمه حوکم سیاس��یانه ده که ین ن��ه ک ئایدیۆ لۆژیانه ئه وا مانای کۆتایی بیری ئومه یه. سیاس��ه ت یانی داننان به واقیع��دا و مامه ڵه ك��ردن له س��نوری واقیع. له به رامب��ه ردا ئایدیۆ لۆژیا یانی نکوڵیکردنی واقیع و هه وڵدان بۆ گۆڕینی واقی��ع، ب��ۆ ناواقیع. هه س��ت ده كه م ئیس��المی یه كگرتووی له کوردس��تان له هه موو هێزه كانی تر ئاگاییانه مامه ڵه له گه ڵ ئه م واقیع��ه دا ده کات. حوکمی ئایدیۆلۆژیانه. سیاسیانه نه ك حوکمی ئای��ا ئێمه له س��ه ره تای ئیس��المێکی کوردیدای��ن؟! که ره نگدانه وه ی واقیعی

سیاسی کورد بێت؟

بیرورا)414( سێشه ممه 2014/2/4 14

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیزو‌نیاز‌نه‌جمه‌دین‌‌ده‌ینوسن

مارکس و ئیسالم

وه ك چۆن بیری مارکس هیچ په یوه ندیه كی به واقیعه وه نه بوو،

به ڵكو ته نها ئاواتێک بوو، به هه مانشێوه

بیری ئومه ی ئیسالمی وه هایه. گه رچی ده كرێت بوترێت

له مێژووی ئیسالمدا سیسته مێکی مێژوویی بونی هه یه که ناوی

خه لیفه یه

له هۆڵی سه عد عه بدواڵ حكومه ت چه پڵه باران كرا؟!

یه كێتی ، به ره و كوێ؟

عه زیز ڕه ئوف

عومه ر حاجی عینایه ت

ئه گه ر دامه زرێنه رانی

یه كێتی له ناوه ڕاستی

حه فتاكاندا له نوخبه خوێنده واره كان بن، ئێستا به رپرسانی ئه م هێزه یان ئه و خوێنده وارانه ن كه پێشتر سه رگه رمی كتێب بوون و ئێستا

سه رگه رمی ده فته رن )ده فته ر دۆالر (

سه رۆكی حكومه ت خۆی دواخست و

دوای بیست خوله ك خۆی

كرد به هۆڵه كه دا و هه ندێ پارله مانتار له به ری هه ستان و

دوای ئه وه وتاره كه ی

پێشكه ش كرد چه پڵه باران كرا

19 »»

15 (414( سێشه ممه 2014/2/4 [email protected]ته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

هه‌رێمی‌‌ژماره‌كانته ندروستی هه رێم له به رده م ژماره دا

یه كێك له و گرفتانه ی زیاتر له سه ده یه كه بۆت��ه ئاس��ته نگ له ب��ه رده م گ��ۆڕان و نه بون��ی ته ندروس��تیدا پێش��كه وتنی هاوس��ه نگی ژماره ی دانیشتوان و توانای دابینكردن��ی پێداویس��تیه بنه ڕه تیه كانی ژیانی كۆمه ڵگاكه یانه وه كو خۆراك و ئاوی خواردنه وه ی پاك و شوێنی نیشته جێبون و

خوێنده واری و ئاستی ته ندروستی باش.له كۆتایی هه موو س��اڵێكدا له س��ه رجه م حكوم��ه ت داموده زگاكان��ی وه زاره ت و باڵوده كرێته وه ، خه یاڵی داتای كۆمه ڵێك ئه گه ر به پێی ئه و ریزبه ندی ژماره و داتایانه بێت كه له بواره كانی ته ندروستی و ئابوری باڵوده كرێته وه خزمه تگوزاریانه وه ئاستی ئ��ه وا ده بێ��ت هه رێمی ن��ه وت ناوبنێین

هه رێمی ژماره .وه زاره تی ته ندروستی به پێی ئه و داتایانه بێ��ت چه ندی��ن پ��رۆژه ی خزمه تگوزاری به اڵم ئه نجام��داوه ، رابردوودا له س��اڵی پێویس��ته بپرس��ین ئه و پڕۆژانه له رووی ئیداری و توانا لۆجیس��تی و سیس��ته می پسپۆریی پزیش��كی تا چه ند توانیویه تی هاواڵتیاندا پێداویس��تیه كانی له ئاس��ت

بێت؟له س��نوری پارێزگای س��لێمانیدا ژماره ی نه خۆش��خانه گه وره كان له ساڵی 2010 دا 16 نه خۆش��خانه بووه ، له كۆتایی ساڵی 2013 بووه ته 20 نه خۆشخانه ، كۆی گشتی ته ختی نه خۆش له نه خۆشخانه كاندا 2,060 ه )به نه خۆش��خانه ی 400 ته خته شه وه !( به به راوورد به ژماره ی دانیشتوانی سلێمانی ئه گه ر رێژه ی��ان 1,700,000 كه س بێت ئه وا بۆ هه موو 825 كه س یه ك ته خته ی نه خۆش��خانه كان ئه گه ر به رده كه وێ��ت، كه ره س��ته و كه لوپه له كانیش��یان ن��وێ و كاراب��ن، ناتوان��ن خزمه تگ��وزاری ته واو پێشكه ش بكه ن، له به ر زۆری نه خۆشه كان، له كاتێك��دا خزمه تگ��وزاری لۆجیس��تی و پزیش��كی له زۆرێك له نه خۆش��خانه كاندا

له ژێر پرسیاری جدیدایه .هه روه ها ژماره ی مه ڵبه نده ته ندروستیه كان 68 مه ڵبه ن��ده ، هه ر 25,000 كه س یه ك مه ڵبه ندی به رده كه وێت، هه روه ها ژماره ی بنكه ته ندروستیه كانیش 214 بنكه یه ، هه ر 7,943 كه س یه ك بنكه ی به رده كه وێت. ئه مه له كاتێكدای��ه 4,862,818 كه س ك��ردووه ، نه خۆش��خانه یان س��ه ردانی ك��ه س 593186 ژماره ی��ه ش ل��ه و

له نه خۆشخانه كان ماونه ته وه !س��ه ره ڕای زۆرترین رووداوه له ناكاوه كانی )ئاگركه وتنه وه و هاتوچۆ...( له س��نوری پارێزگاك��ه دا هه موو 15,545 كه س یه ك ئه مبوالنس��ی به رده كه وێ��ت، كه ده بێت به پێی س��تانداردی جیهانی هه موو 5000

كه سێك یه ك ئه مبوالنسی به ربكه وێت.هه روه ه��ا ژم��اره ی پزیش��كه كانی ددان 220 پزیش��كه ، بۆ ه��ه ر 7,772 كه س یه ك پزیش��كی به رده كه وێ��ت، له ماوه ی ك��ه س 454,302 راب��ردوودا س��اڵی سه ردانی دكتۆری ددانیان كردووه ، ئه مه به پێی له كاتێكدایه هه رێمی كوردس��تان توێژین��ه وه پزیش��كیه كان یه كێك��ه له و ناوچانه ی كه زۆرترین رێژه ی توش��بونی نه خۆش��ی ددانی تێدای��ه چونكه رێژه ی خواردن��ی چ��او و ش��یرینی و خواردنه وه

گازییه كانی تێدا زۆره . هه موو ئه م رێژانه به به راوورد به ستاندارده جیهانی��ه كان له ژێ��ر پرس��یارو گومانی ك��ه ئ��ه وه ی س��ه ره ڕای گه وره دای��ه ، خزمه تگوزاری وه ك پێویس��ت نیه له به ر زۆری نه خۆشه كان، چه ندین كه س به هۆی پزیشك و كه مته رخه می پشتگوێخس��تن و ستافی نه خۆشخانه كان و پێڕانه گه یشتنیان

گیان له ده ست ده ده ن.ده رمان كه بووه ته نه وتی سپی له هه رێمی كوردس��تاندا، له به غداوه بڕی زیاتر له 41 ملیارو س��ێ س��ه د ملیۆن دینار كڕڕاوه و هاتووه ته سنوری سلێمانی هه روه ها زیاتر له 20ملیار و 541 ملیۆن دینار له بازاڕه كاندا كراوه ، به پێی وته ی پس��پۆڕێكی ده رمان زۆرێك له و ده رمانان��ه له قاچاخچیه كان و بازرگانه كانی ده رمان ك��راوه ، 241 ته ن جێگای ئه مه ش له ناوب��راوه ، ده رمانیش مه ترسیه ، هه ر هاواڵتیه ك بڕی 36,377

دینار ده رمانی بۆ كراوه !هه م��وو ئ��ه م داتایان��ه پێمانده ڵێن كه هه رێم��ی كوردس��تان ئه گ��ه ر له ماوه ی سااڵنی رابردوو خزمه تگوزاری ته ندروستی بۆ هاواڵتی��ان ئه نجامدابێت، ئه وا رێژه ی ئه م خزمه تگوزارییه له ئاس��ت گه ش��ه ی رێ��ژه ی دانیش��توانی هه رێم��دا نه بووه ، ئه مه ش كورد وته نی "مشتێكه له نموونه ی

خه روارێك".هه روه ها په ندێكی فارس��ی هه یه ده ڵێت" هه موو ش��تێك كه بۆگه ن ده كات خوێی تێده كرێت، وه ی ب��ۆ ئه و كاته ی كه خوێ

خۆی بۆگه ن ده كات".

ئا: هاوڕاز سه لیمد.غه ری��ب عه ل��ی عه بدول پس��پۆڕی

نه خۆشییه كانی ددان

نه خۆش: كلۆربونی ددان چییه ؟ د.غه ریب: بریتیه له هه ڵوه شان و گه نین و ش��یبونه وه ی ددان, ك��ه له س��ه ر روی ددان روئ��ه دات ئه بێته هۆی كونبون یان تێكچون��ی ددانه كه و ئازار دروس��تكردن و

هه وكردنی .نه خۆش: نیشانه كانی كلۆربون چییه ..

یان چۆن بزانین ددانمان كلۆر بوه ؟ك��ه ره ن��گ گۆڕان��ی د.غه ری��ب: به ش��یوه ی درزی ڕه ش یان كونبون یان چاڵبون ده یبینی��ن, ددانه كه بۆی هه یه هه ستیاربێت به ش��یرینی و به ساردیی . كه زۆرجار كه سه كه هه ستی پێناكات ئه مانه كلۆربونی س��ه ره تایین. به اڵم ئه گه ر زۆر رۆیش��تبو له وانه یه ببێته هۆی ئاوس��انی

ددانه كه .نه خ��ۆش: ئه ی چی بكه ی��ن بۆ ئه وه ی

خۆمان له كلۆربون بپارێزین؟د.غه ریب: پاراس��تن به پێی قۆناغه كان له رێگ��ه ی ئه وه ی��ان ده گۆڕێ��ت, ئه كرێ��ت ته ندروس��تی چاودێریكردن��ی كه ئه بێت م��اده ی فلۆری��د بكاته ئاوی خواردنه وه , له منداڵیش پێویسته ماده ی فلۆریدی بدرێتی به شێوه ی حه ب و هه ر كه ددانی ده رهات پێویس��ته بۆی بشۆریت,

نه خۆش پێویس��ته ش��ه ش مانگ جارێك س��ه ردانی پزیش��ك بكات. ده زوی ددان

به كاربێنێت.نه خۆش: له ڕۆژێكدا چه ند جار ددانمان

بشۆین باشه ؟ د.غه ریب: به الیه ن��ی كه مه وه دو جار,

ئه بێت جارێكیان پێش خه وتن بێت.نه خۆش: ئایا دوای میوه خواردن ئه بێت

راسته وخۆ ددانمان بشۆین؟د.غه ریب: باشتره راسته وخۆ نه شۆرێت, چونك��ه له وانه یه هه ندێ ترش��ییان تێدا بێت كه ددانه كه له وكاته دا ناسكبكاته وه و زیانی پێبگه یه نێت، بۆیه باش��تره دواتر

بشۆرێت.نه خ��ۆش: ئایا خواردن��ه وه گازییه كان

كاریگه رییان بۆ سه ر ددان هه یه ؟د.غه ری��ب: به ڵێ ئه وانی��ش كاریگه ری نێگه تیڤی��ان هه ی��ه بۆ ددان. ك��ه ماده

كانزایه كانی لێده ربێت.نه خۆش: ئایا شیرینی به گشتی خراپه بۆ كلۆربونی ددان. یان به قس��ه ی هه ندێ

دكتۆر شیرینی هه ر نه خۆین باشتره ؟د.غه ری��ب: من ئه ڵێم هه مو خواردنێك، گ��ه ر ترش��یی ، چه وری��ی ، ش��یرینی ، به هاوسه نگی بخورێت زیانی نابێت، به اڵم هه ركاتێك یه كێك له و خۆراكانه زۆر خورا ئه وه ئه گه ری زۆری هه یه توشی كلۆربونی ددانمان بكات, به اڵم ش��یرینی هۆكاری

یه كه مه بۆ كلۆربونی ددان.

پرسیاری‌‌نه‌خۆش‌و‌وه‌اڵمی‌پزیشكه ته

تایبه کی

شه یگۆ

کانشیه

ه خۆبه ن

نه خۆشیه کانی ددانمایه س��یری بریتی��ه له ئه س��توربونی خوێنهێنه ره كان��ی ده رچ��ه ی پیس��ایی یاخود ك��ۆم، ئه مه ش به ش��ێكی زۆری په یوه ندی به فش��اركردنه وه هه یه له كاتی پیسایی ، یاخود له كاتی دوگیانی به هۆی بونی په س��تان له س��ه ر خوێنهێنه ره كان كه له 15% ی دوگیانه كان توش��ی ده بن، قه ڵه وی��ی ، مان��ه وه ب��ۆ ماوه یه كی زۆر له ته والێت، به ش��ه كه ی تریش په یوه ندی درێژخایه ن قه بزیی بۆم��اوه و به ته مه ن و

یان سكچونی به رده وام.یه كێك��ه مایه س��یری نه خۆش��یی له نه خۆش��ییه ب��اوه كان و نیوه ی خه ڵك

له دوای ته مه نی 50 ساڵی توشی ده بن.

نیشانه كانی نه خۆشییه كه :•بونی خوێن له كاتی پیسایی .

• خوران و ئازارو ناڕه حه تی له ده رچه ی كۆم.

• بونی ئه ستوربونێك یاخود گرێیه ك له ده وروبه ری ده رچه ی پیسایی .

• هه ندێجار مایه سیری له روی ناوه وه ی كۆم ده بێت كه هه ستی پێناكرێت.

چ��ۆن ئازاره ك��ه ی ك��ه م ده كه یته وه له ماڵه وه ؟

• خاوێنكردن و ش��ۆردنی ئه و شوێنه به ئاوی گه رم.

• په ڕۆیه ك��ی گ��ه رم یاخ��ود پارچه س��ه هۆڵێك بخه ره س��ه ر ئه و شوێنه بۆ كه مكردنه وه ی ئه ستوربونی ئه و شوێنه .

خۆپاراستن:• خواردن��ه وه ی بڕێك��ی زۆر له ئ��او، خۆراكی ده وڵه مه ند به ڕیش��اڵ بخۆ وه ك س��ه وزه و میوه ، هه ركات پیساییت هات زو بچۆ بۆ سه رئاو، له كاتی پیساییكردن

فشار مه كه ، وه رزشكردن.

قه بزیی و بۆماوه هۆكاری توشبونن به مایه سیری

پوكان��ه وه ی ئێس��ك یه كێكه له و نه خۆش��ییانه ی كه زۆرینه ی خه ڵكی له پاش سی ساڵیه وه توشیان ده بێت به تایبه تی ژنان كه به هۆی پێكهاته ی ئێسكیانه وه و هه روه ها كه میی ڕشتنی به تایبه تی سێكس��ییه كان هۆرمۆنه هۆرمۆن��ی ئیس��ترۆجین، ئه م��ه ش وایكردوه له پیاوان كه زیاتر توش��ی پوكانه وه ی ئێس��ك ببن. به گش��تی هۆكاری پوكانه وه ی ئێس��ك له دوای ته مه نه كانی سی ساڵیه وه ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی كه ش��ێوه ی ئێسك وه كو ئیسفنج وایه و كونی ورد وردی تێدایه ، ب��ه اڵم له گ��ه ڵ ته مه ن ئ��ه و كونانه گه وره ت��ر ده بن و به مه ش ئێس��كه كه توشی پوكانه وه ده بێت. له گرینگترین نیش��انه كانی ئه م نه خۆشیه : شكانی

ئێسك به تایبه تی ئێسكه كانی بڕبڕه ی پشت و حه وزو ڕان و مه چه ك.

هۆكاره كانی پوكانه وه ی ئێسك:1- الوازییه كی زۆر.

2- ته مه ن.3- ئه و كه سانه ی له خێزانه كه یاندا

ئه و نه خۆشییه یان هه بێت.4- كه می��ی خواردنی كالس��یۆم و

.D ڤیتامین5- جگه ره كێشان و زۆر خواردنه وه ی خواردنی گازیی��ه كان و خواردن��ه وه خوێی به كارهێنانی س��ورو گۆشتی

زۆر له خواردن.6- نه كردنی وه رزش و جوڵه ی كه م. چونكه ئه نجامنه دانی وه رزش ئه بێته هۆی ته مبه ڵبونی ئێسكه كه و به مه ش

ئه بێته هۆی زو شكانی .

ئه و خۆراكانه ی به دورت ده كه ن له پوكانه وه ی ئێسك

• كالیسیۆم:شیرو به رهه مه كانی ، سه وزه ی گه اڵ گه وره كان وه ك سڵق و سپیناخ و چه ند

جۆرێكی تر، پاقله مه نییه كان.

.D ڤیتامین •رۆنماسی ، شیر، هه تاو، تیش��كی

سه وزه ، زه ردێنه ی هێلكه .

• فسفۆر:ماس��ی و خۆراك��ه ده ریایی��ه كان،

خورما، چه ره سات، دانه وێله .

ژنان له پیاوان زیاتر توشی پوكانه وه ی ئێسك ده بن

یه كێك نوێیه كان لێكۆڵینه وه به پێی منداڵی دروس��تبونی له هۆكاره كان��ی ته مه نی بۆ ناته ندورس��ت ده گه ڕێته وه ب��اوك به تایبه تی ئه و باوكانه ی له پاش ته مه نی 45 ساڵی منداڵ دروست ده كه ن. هه روه ه��ا به یه كێ��ك له هۆكاره كان��ی

دروستبونی منداڵی ئۆتیزم داده نرێت.توێژینه وه كان زۆرین��ه ی هه رچه نده پێش��وتر باس��یان له وه ده كرد كه ئه و دایكانه ی پ��اش 40 س��اڵی منداڵیان ده بێ��ت ئه گ��ه ری زۆره ئ��ه و مندااڵنه ناته ندورس��ت بن، به اڵم ئێستا به پێی س��ێی له س��ه ر یه ك توێژین��ه وه كان نه خۆش��ی ئۆتیزم و نه خۆش��ییه كانی ش��یزۆفرینیا ده گه ڕێته وه ب��ۆ ئه وه ی

باوكان له پ��اش 45 س��اڵی منداڵیان دروستكردوه .

به پێی لێكۆڵینه وه ئوس��تورالییه كان ئ��ه و باوكانه ی پاش 45 س��اڵی منداڵ دروست ده كه ن له 30% ئه گه ری ئه وه یان عه قلی��ان منداڵه كانی��ان لێده كرێ��ت ناته واوبێ��ت به به راورد ب��ه و باوكانه ی له ته مه نی 25 س��اڵی منداڵیان ده بێت، هه ر به پێی توێژینه وه كان ئه و باوكانه ی پاش 40 س��اڵی منداڵیان ده بێت له %2 یان توش��ی ئۆتیزم ده بێ��ت، هۆكاری ئه مه ش ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی سپێرمی پیاوان له و ته مه نه توشی گۆڕانكارییه كی جین��ات ده بێت و به م��ه ش كار ده كاته

سه ر مێشكی منداڵ.

‌‌له‌2%ی‌‌دروستبونی‌‌منداڵی‌‌ئۆتیزم‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌ته‌مه‌نی‌‌باوكه‌وه‌‌هه‌یه‌

‌د.‌لەتیف‌کەریم‌واحید

پێشەکیله‌مێژە‌بوژاندنەوەی‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌بووەتە‌وێ��ردی‌دەم��ی‌ڕۆش��نبیران‌و‌ئەکادیمیاکان��ی‌کوردس��تان.‌زۆرجار‌له‌کۆڕ‌و‌کۆمەڵەکاندا‌‌واپیشاندەدرێت‌کە‌گەر‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌بواری‌شایستەی‌خۆی‌پێ‌بدرێت‌ئەوا‌کوردستان‌دەبێتە‌پێش��کەوتوو‌ دەوڵەمەندی‌ ‌واڵتێک��ی‌چی‌دی‌پێویس��تی‌بە‌واڵتانی‌دەرەوە‌نامێنێت،‌تەنانەت‌هەندێ‌‌وادەزانن‌کە‌بێت‌واڵت‌ پێش��کەوتوو‌ گەر‌کشتوکاڵ‌پێویستی‌به‌کەرتی‌نەوتیش‌نابێت.‌

بەشێوەیەکی‌گشتی‌ئەم‌‌بۆچوونانە‌‌وا‌پیش��اندەدەن‌کە‌پش��ت‌به‌سامانە‌سروش��تییه‌کان،‌دەش��ێت‌‌واڵت‌هەر‌پێویس��تی‌به‌هی��چ‌‌واڵتیک��ی‌دیکەی‌جیه��ان‌نەبێ��ت.‌ئەڵبەت��ە‌هەبوونی‌کش��توکاڵ‌ گەش��ەکردووی‌ کەرتێکی‌بناغەیەک��ی‌ئاب��وری‌پێویس��تە‌ب��ۆ‌ب��ەاڵم‌ ئاب��وری‌‌واڵت‌ گەش��ەکردنی‌کەرتێکی‌گەشەکردووی‌کشتوکاڵ‌تاکە‌مەرج‌نی��ە‌بۆ‌گەش��ەکردنی‌ئابوری‌و‌ئەو‌‌واڵتانەی‌زۆر‌دەوڵەمەندن‌له‌ڕووی‌س��امانە‌سروش��تیەکانەوە‌مەرج‌نیە‌به‌پێچەوانەوە،‌‌واڵتانی‌ گەشەکردووبن.‌گەش��ەکردووی‌‌وەک‌یابان‌و‌ئەڵمانیا‌و‌کۆریای‌باشوور‌له‌چاو‌‌واڵتانی‌دیکەی‌جیهان��دا‌زۆرهەژارن‌له‌ڕووی‌س��امانی‌

سروشتیەوە.‌‌پێش‌ئەوەی‌ئەم‌بابەتە‌بەشێوەیەکی‌وردتر‌شیبکەینەوە‌پێویستە‌بیر‌لەوە‌بکەینەوە‌کە‌بۆ‌ئ��ەو‌جۆرە‌بۆچونانە‌بەو‌ش��ێوەیە‌له‌کوردس��تاندا‌پەرەی‌سەندووە.‌هۆیەکی‌گرنگی‌ئەو‌بۆچونانە‌دەگەڕێتەوە‌بۆ‌بیرەوەریەکانی‌خەڵکی‌له‌نەوەدەکان��ی‌س��ەدەی‌پێش��وودا.‌ڕوخان‌و‌چۆڵکردنی‌الدێکانی‌کوردستان‌کەن��داوی‌ ش��ەڕی‌ به‌ش��انی‌ ش��ان‌یەک��ەم‌و‌ئابڵۆق��ەی‌ئابوری‌له‌س��ەر‌عێ��راق‌و‌له‌هەمانکاتدا‌عێراق‌له‌س��ەر‌کوردس��تان‌ب��وو‌به‌ه��ۆی‌کەمبوونی‌خۆراک‌و‌باڵبوونەوەی‌برس��ێتی‌و‌کەم‌دەرامەتیەکی‌بەرب��اڵو.‌ئەمە‌له‌خۆیدا‌بووەتە‌مایەی‌نیگەرانی‌ڕۆش��نبیران‌و‌سیاس��ەتمەداران‌ک��ە‌ب��ۆ‌ئ��ەوەی‌نەوەدەکانی‌ برس��ێتێکانی‌ نەهامەتی‌و‌سەدەی‌ڕابوردوو‌نەگەڕێتەوە‌پێویستە‌کەرت��ی‌کش��توکاڵ‌پەرەیپێبدرێ��ت.‌بێگوم��ان‌ئەمە‌ئامانجێکی‌دروس��تەو‌پێویس��تە‌کەرت��ی‌کش��توکاڵ‌‌وەک‌لێبکرێت‌ کەرتێکی‌س��تراتیجی‌چاوی‌له‌ڕوانگ��ەی‌هەبوون‌و‌ تەنه��ا‌ ب��ەاڵم‌هەموارکردنی‌خۆراکە‌سەرەکییەکانەوە‌

چاوی‌لێ‌بکرێت.‌ه��ۆکاری‌دووەمی‌ئ��ەم‌بۆچوونانە‌‌)Nostalgia(زیاتر‌مۆرکی‌تاسەکردنی‌دەروون��ی‌پێ��وە‌دی��ارە.‌له‌ڕوانگەی‌ئ��ەم‌بۆچون��ەوە،‌ئاوەدانکردن��ەوەی‌هەموو‌الدێ‌و‌گوندەکانی‌کوردس��تان‌مەبەس��تی‌ نیش��تمانیە.‌ ئەرکێک��ی‌سەرەکی‌ئەم‌ئاڕاس��تە‌بیرکردنەوەیە‌سیاسەتی‌ بەرپەرچدانەوەی‌ گێڕانەوە‌و‌پێش��ووە‌و‌ ڕژێم��ی‌ جێنۆس��ایدی‌گێڕانەوەی‌ژیان��ی‌الدێ‌بۆ‌بارودۆخی‌پێش‌ڕوخان.‌هەرچەندە‌مەبەستی‌ئەو‌بیرکردنەوه‌یان‌ جۆرە‌ ئەم‌ کەس��انەی‌هەیە‌جوامێرانەیە‌بەاڵم‌ساویلکەییەکی‌زۆری‌پێوەدیارە.‌پێویستە‌ئەو‌کەسانە‌ئەوە‌لەیاد‌نەکەن‌ک��ە‌له‌کۆندا‌ژیان‌و‌گوزەرانی‌الدێ‌نش��ینەکان‌نە‌ئاسان‌بووه‌و‌نە‌ڕۆمانتیک.‌هەربۆیە‌ئێس��تا‌خەڵکی‌الدێکان��ی‌کۆن‌زۆر‌بابەتیانە‌و‌کرداران��ە‌له‌ژیان��ی‌خۆی��ان‌دەڕوانن‌له‌ڕووی‌گوزەرانەوە‌دەڕواننە‌گەڕانەوە‌

بۆ‌الدێکان.‌لەبەر‌هەمان‌هۆیە‌دەبینین‌هەرچەندە‌هەلومەرجی‌گەڕانەوە‌ئێستا‌له‌بارترە‌له‌جاران‌و‌حکومەتی‌کوردستان‌له‌گەڕانەوەی‌ پش��تیوانی‌ ڕادەیەک‌ تا‌خەڵ��ک‌دەکات‌بۆ‌الدێکان،‌هێش��تا‌زۆر‌الدێ‌و‌گون��دەکان‌هەر‌به‌چۆڵی‌یا‌نیمج��ە‌چۆڵی‌ماونەتەوە.‌مەبەس��تی‌ئەم‌‌وتارە‌خس��تنەڕوو‌ش��یکردنەوەی‌ئەو‌ئاس��تەنگانەیە‌ک��ە‌بۆتە‌هۆکاری‌نائاوەدانکردنەوەی‌الدێکانی‌کوردستان‌

له‌ڕوانگەیەکی‌زانستیانەوە.

کەرتی‌کشتوکاڵ‌وگەشەکردنی‌ئابوری

کشتوکاڵ‌ کەرتی‌ ئەمڕۆدا‌ له‌جیهانی‌پەیوەندیەکی‌ب��ەرەواژی‌هەیە‌له‌گەڵ‌گەش��ەکردنی‌ئابوری��دا.‌‌واتە،‌لەگەڵ‌گەشەکردنی‌ئابوریدا،‌پشکی‌ئەم‌کەرتە‌له‌داهاتی‌نەتەوەیی��دا‌کەم‌دەبێتەوە.‌ه��ۆکاری‌ئ��ەم‌دی��اردە‌هاوچەرخ��ە‌دەگەڕێت��ەوە‌ب��ۆ‌ئەوەی‌ک��ە‌بەهای‌بەرهەمی‌کشتوکاڵ‌سنوردارە‌له‌کاتێکدا‌کااڵکانی‌ بەهای‌ پەرەس��ەندنی‌ بواری‌کەرتی‌خزمەتگوزاری‌و‌پیشەسازی‌زۆر‌بەرفراوانترە.‌بە‌واتایەکی‌دیکە،‌توانای‌بەرهەمهێنانی‌خاک‌زۆر‌سنوردارە‌و‌گەر‌مرۆڤ‌بیەوێت‌برەوی‌فرەتری‌پێبدات‌دەبێت‌کەرتی‌پیشەس��ازی‌پێشبخات.‌بۆ‌نموونە‌بۆ‌بەرزکردنەوەی‌بەرهەمی‌پارچە‌زەویەک‌پێویس��تە‌پەنا‌ببرێتە‌بەر‌پێشکەوتنی‌تەکنەلۆجیا‌و‌زانست.‌لەگەڵ‌ئەمەش��دا،‌ب��ۆ‌بازاڕیکردنیان،‌زۆر‌بەرهەمی‌کش��توکاڵی‌پێویستیان‌به‌پرۆس��ەی‌گۆڕان‌هەیە‌کە‌به‌ئامێری‌پیشەسازی‌دەکرێت.‌هەربۆیە‌هەرچەند‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌پێشبکەوێت،‌پشکی‌کەرتەکە‌له‌گەڵ‌گەش��ەکردنی‌ئابوریدا‌

ڕووەو‌کەمبونەوە‌دەچێت.ئەگەر‌بڕوانینە‌خش��تەی‌ژمارە‌یەک‌بۆم��ان‌دەردەکەوێ��ت‌ک��ە‌له‌زۆربەی‌‌واڵت��ە‌هەژارەکان��ی‌ئەفریقا‌و‌ئاس��یا‌ڕێژەی‌سەدی‌بەهای‌کشتوکاڵ‌له‌کۆی‌گش��تی‌داهات��ی‌نەتەوەیی��دا‌بەرزە‌له‌کاتێکدا‌له‌واڵتانی‌نیمچە‌گەشەکردوو‌گەشەکردوودا‌ئەم‌ڕێژەیە‌به‌شێوەیەکی‌بەرچاو‌کەمدەبێت��ەوە.‌بۆ‌نمونە‌ئەم‌ڕێژەی��ە‌له‌زۆربەی‌‌واڵتان��ی‌ئەفریقادا‌له‌س��ی‌له‌س��ەدا‌)30%(‌کەمتر‌نیە،‌له‌کاتێکدا‌له‌واڵتانی‌گەشەکردودا‌له‌سێ‌له‌س��ەدا‌)3%(‌تێپەڕ‌ناکات.‌ئەڵبەتە‌کەمبوونەوەی‌ئ��ەم‌ڕێژەیە‌به‌ڕێکەوت‌نەبووە.‌بۆ‌ئەم‌مەبەستەش‌گەر‌بڕوانینە‌ڕێژەک��ە‌له‌واڵتانی‌تازەگەش��ەکردوی‌چەش��نی‌‌واڵتانی‌باشووری‌ڕۆژهەاڵتی‌ئاسیادا‌بۆمان‌دەردەکەوێت‌کە‌ڕێژەکە‌ڕێژەی‌ له‌نێوان‌ گش��تی‌ به‌شێوەیەکی‌ئەو‌دوو‌گروپەی‌پێش��وودایە.‌بە‌واتە‌هەرچەن��د‌ئابوری‌‌واڵت‌پێش��بکەوێت‌ڕێ��ژەی‌بەهای‌کەرتی‌کش��توکاڵیش‌له‌داهاتی‌گشتی‌نەتەوەدا‌کەمدەبێتەوە.‌له‌الیەک��ی‌ترەوە‌ئام��ارەکان‌ئەوەمان‌پیشان‌دەدەن‌کە‌ڕێژەکە‌ساڵ‌به‌ساڵ‌ڕوو‌له‌کەمبوونەوەیە.‌خش��تەی‌ژمارە‌دوو‌ئەوەمان‌نیشاندەدات‌کە‌له‌ماوەی‌دوانزە‌س��اڵدا‌)له‌نێوان‌س��اڵی‌2000‌و‌2012(‌ئ��ەم‌ڕێژەیە‌له‌سەرتاس��ەری‌جیهان��دا‌کەمبووه‌تەوە.‌ب��ۆ‌نموونە،‌ڕێژەی‌بەهای‌کشتوکاڵ‌له‌واڵتانی‌کەم‌دەرامەت��دا17.7%‌‌کەم��ی‌کردووە‌و‌ناوەندیدا‌‌%23.1 دەرام��ەت‌ له‌واڵتانی‌کەمی‌کردووە‌و‌له‌واڵتانی‌گەشەکردوودا‌50%‌‌کەمی‌ک��ردووە.‌‌واتە‌هەتا‌‌واڵت‌گەشەکردووتر‌بێت‌هێندە‌ڕێژەی‌پشکی‌کشتوکاڵ‌له‌داهاتی‌‌گشتی‌‌واڵتدا‌کەمتر‌

دەبێتەوە.‌بێگومان‌ئەو‌شیکردنەوەی‌سەرەوە‌

ئ��ەوە‌ناگەیەنێ��ت‌ک��ە‌دەبێت‌کۆی‌کش��توکاڵ‌ کەرتی‌ بەرهەمی‌ گش��تی‌کەمبکرێتەوە‌بۆ‌ئەوەی‌گەش��ەکردنی‌به‌پێچەوان��ەوە،‌ ڕووب��دات.‌ ئاب��وری‌کش��توکاڵیەکان‌ بەرهەمە‌ دابینکردنی‌به‌تایبەت��ی‌خۆراک��ەکان‌له‌ناوخ��ۆدا‌دەبێتە‌مایەی‌تەندروس��تییه‌کی‌باشی‌کۆمەڵ��گا‌و‌کەمکردن��ەوەی‌خەرج��ی‌نەتەوەیی‌له‌سەر‌خواردنە‌هاوردەکان.‌ئەم��ەش‌یارمەت��ی‌هاوکێش��ەکردنی‌‌))Trade‌Balanceتەرازووی‌بازرگانی‌دەدات.‌‌له‌الیەکی‌ترەوە،‌به‌شیوەیەکی‌گشتی،‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌پەیوەندیەکی‌به‌پرۆس��ەی‌ هەی��ە‌ ڕاس��تەوخۆی‌گەشەکردنی‌ئابوریەوە.‌مێکانیزمەکانی‌پەیوەندی‌نێوان‌کشتوکاڵ‌و‌کەرتەکانی‌دیک��ەی‌ئاب��وری‌ل��ه‌ڕووی‌زانس��تی‌کەرەس��ەی‌ دابینکردنی‌ ئابوری��ەوە،‌خ��اوە‌ب��ۆ‌پیشەس��ازی،‌ئازادکردنی‌هێزی‌کاری‌هەرزانە‌بۆ‌گەش��ەکردنی‌کەرت��ی‌پیشەس��ازی،‌زی��ادە‌بەهایە‌ب��ۆ‌کەڵەکەکردنی‌س��ەرمایە‌و‌ژینگە‌و‌گەشت‌و‌گوزار‌بۆ‌ڕابواردنی‌دانیشتوانی‌ش��ار.‌بێگومان‌کارایی‌و‌بەهێزی‌ئەم‌به‌هەلومەرجی‌ بەن��دن‌ میکانیزمان��ە‌بایەخ��ی‌ پێویس��تە‌ ک��ە‌ دیک��ەوە‌خۆیانی��ان‌پێبدرێت‌و‌هەروا‌به‌خۆبەخۆ‌)ئۆتۆماتی��ک(‌کار‌ناک��ەن.‌بۆیە‌بۆ‌کارکردنی‌ئەو‌مێکانیزمانە‌پێویس��تە‌ئەم‌کارتێکەرانە‌ڕەچاوبکرێن‌کە:‌ئایە‌‌واڵت‌گەش��ەکردووە؟،‌ئایە‌هێزی‌کار‌به‌ت��ەواوی‌به‌کاربراوە‌یا‌بێکاری‌بەرزە‌له‌شارەکاندا؟،‌ئایە‌ئابوری‌کراوەیە‌یا‌بەرهەمهێنان‌ ڕێ��ژەی‌ ئایە‌ داخراوە؟،‌بەرزە‌یا‌کش��توکاڵ‌هێشتا‌له‌قۆناغی‌بژێویدایە‌)subsistence‌farming(؟‌لێکدان��ەوەی‌دروس��ت‌و‌لۆجیکیانە‌بۆ‌ئەو‌پرس��یارانەی‌سەرەوە‌ئەوەیە،‌یەکەم:‌گەر‌‌واڵت‌دواکەوتووبێت‌و‌داهاتی‌تاکەکەس‌هێشتا‌نزم‌بێت‌ئەوا‌زۆربەی‌داهاتی‌تاکەکەس‌بۆ‌خه‌رجکردن‌له‌سەر‌خواردن‌دەڕوات.‌له‌الیەکی‌دیکەوە،‌گەر‌‌واڵت‌گەشەکردوو‌نەبێت،‌به‌شێوەیەکی‌گشتی‌ڕێژەی‌بەرزبوونەوەی‌دانیشتوانی‌‌واڵت‌پێشبینی‌دەکرێت‌بەرزبێت.‌بۆیە‌بەرزبوون��ەوەی‌بەرهەمەکان��ی‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌به‌شێوەیەکی‌گشتی‌دەڕوات‌بۆ‌تێرکردنی‌بەرزبوونەوەی‌دانیشتوان‌و‌ئ��ەو‌توێژە‌کۆمەاڵیەتیانە‌کە‌هێش��تا‌خواس��تی‌خواردنی��ان‌تێ��ر‌نەبووە.‌دەرئەنجامی‌ئەم��ەش‌ئەوە‌دەبێت‌کە‌بەرزبوونەوەی‌کۆی‌گش��تی‌بەرهەمی‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌مەرج‌نیە‌ببێتە‌هۆی‌کەڵەکەبوونی‌سەرمایە‌بۆ‌گەشەکردنی‌کەرت��ی‌پیشەس��ازی.‌دووەم:‌کەرتی‌کش��توکاڵ‌مەرج‌نیە‌له‌هەموو‌بارێکدا‌ببێتە‌س��ەرچاوەیەکی‌باش‌بۆ‌هێزی‌کار‌بۆ‌گەشەکردنی‌کەرتی‌پیشەسازی‌له‌شارەکاندا.‌پێویس��تە‌خوێنەر‌لەوە‌تێبگات‌ک��ە‌له‌قۆناغی‌گەش��ەکردنی‌زۆر‌ بێکارییەکی‌ کوردستاندا،‌ ئێستای‌له‌ش��ارەکاندا‌هەیە.‌ج��ا‌ئازادکردنی‌هێزی‌کار‌ت��ر‌له‌کەرتی‌کش��توکاڵدا‌ئەم‌کێش��ەیە‌ئاڵۆزتر‌دەکات.‌سێیەم:‌ئاب��وری‌‌واڵت‌ کران��ەوەی‌ ش��ێوەی‌بەس��ەر‌بازاڕی‌جیهاندا‌کاریگەریەکی‌ڕاس��تەوخۆی‌هەیە‌له‌سەر‌ئەوەی‌ئایە‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌به‌تەنها‌خۆی‌دەتوانێ‌کش��توکاڵی‌ بەرهەمەکانی‌ ملمالنێ��ی‌‌واڵتانی‌دەرەوە‌بکات!‌لێرەدا‌پێویستە‌ئ��ەوە‌بخەین��ە‌ڕوو‌کە‌ڕای‌گش��تی‌و‌"ڕۆش��نبیران"‌ئەوەیە‌کە‌گەر‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌ئەو‌توانایەی‌نەبوو،‌پێویستە‌حکومەت‌پاڵپش��تی‌تەواوی‌بکات‌بۆ‌ئەوەی‌ئ��ەو‌بەربەرەکانێیە‌بکات.‌بەاڵم‌کەس‌بیر‌لەوە‌ناکاتەوە‌ئایە‌

ئەو‌پارەیە‌له‌کوێوە‌دێت‌کە‌پاڵپشتی‌کەرتی‌کشتوکاڵی‌پێدەکرێت‌و‌ئایە‌ئەو‌پارەیە‌چۆن‌دەدرێت‌و‌به‌چ‌بەرهەمێک‌دەدرێت‌و‌به‌چ‌بەرهەمێک‌نادرێت‌و‌ئەم‌پاڵپش��تیە‌تاکەی‌ب��ەردەوام‌دەبێت.‌ل��ه‌ڕووی‌ئەکادیمی‌و‌زانس��تیەوە‌ئەو‌ڕاس��تیە‌ل��ه‌زووەوە‌س��ەلمێنراوە‌کە‌بەرهەمهێنانی‌خۆراک‌ پاڵپش��تی‌ گەر‌بەرزبێت‌نرخی‌ڕاس��تەقینەی‌خواردن‌بەرزدەبێتەوەو‌ئەم��ەش‌دەبێتە‌هۆی‌ڕاس��تەقینە‌ کرێ��ی‌ بەرزبوون��ەوەی‌بەرزبوون��ەوەی‌ ‌.)Real‌ Wage(کڕێی‌ڕاس��تەقینە‌یەکێکە‌له‌بەربەستە‌بەهێزەکانی‌گەش��ەکردنی‌پیشەسازی‌ناوەڕاس��تدا.‌ ڕۆژهەاڵتی‌ له‌ناوچ��ەی‌بۆیە‌بەرزبوونەی‌نرخی‌خوراک‌و‌کرێی‌له‌خزمەتی‌ مودەتدا‌ له‌درێژ‌ ڕاستەقینە‌گەش��ەکردنی‌ئابوریدا‌نیە.‌ئەم‌بابەتە‌پێویستی‌به‌هەڵوێستە‌و‌بیرلێکردنەوەی‌قوڵتر‌هەیە‌گەر‌‌واڵت‌بیر‌له‌گەشەکردنی‌درێژخایەن‌بکاتەوە.‌چوارەم:‌گرفتێکی‌دیکەی‌کەرتی‌کش��توکاڵ‌ئەوەیە‌کە‌ئەگەر‌ئ��ەو‌کەرتە‌هێش��تا‌له‌قۆناغی‌بژێوی‌دابینکردندا‌بێت‌ئەوا‌ئەو‌کەرتە‌پێویس��تی‌به‌گۆڕانکارییەک��ی‌یەجگار‌گەورە‌هەیە‌بۆ‌ئەوەی‌له‌گەش��ەکردنی‌ئابوریدا‌نەخش��ی‌هەبێت.‌بۆ‌نموونە،‌زۆربەی‌ پەیداک��ەر‌ بژێو‌ کش��توکاڵی‌جار‌له‌س��ەر‌پارچە‌زەویەکی‌بچووکە‌کە‌ب��واری‌بەکارهێنانی‌تەکنەلۆجیای‌نوێ‌ن��ادات.‌گۆڕانی��ش‌له‌بناغەکانی‌خاوەندارێت��ی‌زەوی‌پ��ڕە‌له‌کێش��ە‌و‌بەربەست.‌له‌الیەکی‌دیکەوە،‌جوتیاری‌بژێو‌پەیداکەر‌زۆربەی‌جار‌نەخوێندەوارو‌کەم‌ش��ارەزایە‌و‌به‌شێوەیەکی‌نەریتی‌دەڕوانێتە‌کش��توکاڵکردن.‌بۆیە‌بواری‌له‌بەرهەمهێناندا‌ زانس��ت‌ بەکارهێنانی‌الیان‌تەس��کە‌و‌ئاس��ۆی‌پەرەپێدانی‌بەرهەمهێنانیان‌کەمە.‌له‌س��ەر‌هەموو‌ئەمان��ەوە،‌ئ��ەو‌جوتیارەی‌هێش��تا‌له‌قۆناغی‌بژێوی‌پەیداکردنە،‌پێویستی‌به‌پارەیەکی‌زۆرە‌بۆ‌ئەوەی‌پێداویستیە‌سەره‌تاییەکانی‌خۆی‌و‌خێزانەکەی‌دابین‌ناتوانێت‌پاش��ەکەوتێکی‌ بۆیە‌ بکات.‌ئەوتۆ‌بکات‌کە‌ش��ار‌و‌گەش��ەکردنی‌

ئابوری‌سودیان‌لێوەربگرێت.‌‌

ئەو‌شیکردنەوەی‌سەرەوە‌ بێگومان‌لەهەم��وو‌بارێک��دا‌ئ��ەوە‌ناگەیەنێت‌ک��ە‌بەرهەم��ی‌کەرت��ی‌کش��توکاڵ‌لێنەکرێت.‌ پش��تیوانی‌ کەمبکرێتەوەو‌زانس��ت‌و‌ بەکارهێنانی‌ به‌پێچەوانەوە،‌هەمیشە‌ له‌بەرهەمهێناندا‌ نوێ‌ ئامێری‌ڕێ��ژەی‌بەرهەمهێن��ان‌بەرزدەکاتەوە.‌بەرزبوون��ەوەی‌ له‌هەمانکات��دا،‌پێویس��تی‌ جیه��ان‌ دانیش��توانی‌کشتوکاڵە.‌ بەرهەمی‌ به‌بەرزکردنەوەی‌ئامارانە‌ ئ��ەو‌ دەرئەنجام��ی‌ ب��ەاڵم،‌به‌ش��ێوەیەکی‌گش��تی‌ئەوەم��ان‌بۆ‌دەس��ەلمێنێت‌کە‌پەیوەندی‌بەرەواژی‌گەش��ەکردنی‌ئاب��وری‌و‌کەمبونەوەی‌ڕێژەی‌پشکی‌داهاتی‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌بەواتایەک��ی‌ ئاش��کرایە.‌ ڕوون‌و‌ زۆر‌دیک��ە،‌گەش��ەکردنی‌ئاب��وری‌زیاتر‌بوار‌دەڕەخس��ێنێت‌بۆ‌گەش��ەکردن‌و‌بەرفراوانکردن��ی‌کەرتەکان��ی‌دیکەی‌

ئابوری.

‌خش��تەی‌-1:‌ڕێژەی‌سەدی‌بەهای‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌له‌کۆی‌گشتی‌بەرهەمی‌‌Gross‌ National( نەتەوه‌یی��دا‌Product(‌به‌پێی‌هەڵبژاردەی‌‌واڵتانی‌‌World‌ Bank.( ‌ ‌2012 جیه��ان.‌‌.World‌ Development‌ Indicators*ئام��اری‌ 2013س��ەرچاوە:‌

ساڵی‌2000(

هێزی‌کار‌و‌گەشەکردنی‌ئابوری

خش��تەی-2:‌ڕێژەی‌س��ەدی‌بەهای‌کەرتی‌کشتوکاڵ‌له‌کۆی‌گشتی‌بەرهەمی‌‌Gross‌ National( نەتەوه‌یی��دا‌Product(‌به‌پێ��ی‌گروپ��ی‌‌واڵتان��ی‌جیه��ان.‌س��ااڵنی‌‌2000و‌2012.‌‌).‌‌.World‌ Development‌ Indicators

)‌World‌Bank:2013سەرچاوە

‌Income(نەرمی��ی‌داخوازی‌داهات‌ب��ۆ‌ ‌)Elasticity‌ of‌ demand

بەرهەمەکانی‌کشتوکاڵ‌نەرمی��ی‌داخوازی‌ب��ۆ‌خەرجکردن‌له‌س��ەر‌هەر‌کااڵی��ەک‌گۆڕانی‌رێژەی‌داهاتی‌ گ��ەر‌ س��ەدی‌خەرجکردن��ە‌تاکەک��ەس‌یەک‌یەک��ە‌بەرزببێتەوە.‌بە‌واتایەک��ی‌دی،‌ئای��ە‌خەرکردن��ی‌تاکەک��ەس‌چەن��د‌دەگٶڕێ��ت‌گ��ەر‌داهاتەکەی‌بەرزببێت��ەوە.‌لێکۆڵینەوە‌زانس��تیەکان‌ئ��ەوە‌دەردەخ��ەن‌کە‌نەرمیی‌داخوازی‌داه��ات‌بۆ‌خۆراک‌و‌گش��تی‌ به‌ش��ێوەیەکی‌ خواردن��ەوە‌نزم��ە.‌‌وات��ە‌گەر‌داهات��ی‌تاکەکەس‌ی��ەک‌یەکە‌بەرزببێتەوە‌خواس��تی‌بۆ‌له‌یەک‌ کەمتر‌ خۆراکی��ەکان‌ بەرهەمە‌داخوازیەکانی‌ له‌کاتێکدا‌ بەرزدەبێتەوە‌ب��ۆ‌بەرهەمە‌پیشەس��ازیەکان‌له‌یەک‌بەوتەیەک��ی‌ بەرزدەبێت��ەوە.‌ زیات��ر‌تاکەکەس‌ داهات��ی‌ گ��ەر‌ س��ادەتر،‌نزمبێت‌تێرکردنی‌خواستە‌سەرەتایی‌و‌ڕاس��تەوخۆکانی‌بۆی‌له‌هەموو‌شتێکی‌دیک��ە‌گرن��گ‌ت��رە.‌بۆی��ە‌زۆربەی‌داهاتەکەی‌بۆ‌پێداویستیە‌خۆراکیەکان‌خ��ەرج‌دەکات.‌بێگومان‌هەتا‌داهاتی‌ک��ەس‌بەرزببێت��ەوە،‌خەرجکردنیش‌لەس��ەر‌خۆراک‌بەرزدەبێت��ەوە‌بەاڵم‌به‌هەمان‌ڕێژە‌نا.‌بۆیە،‌له‌ئاس��تێکی‌تاکەک��ەس‌خواس��تەکانی‌ داهات��دا،‌بۆ‌خ��ۆراک‌تێر‌دەب��ن‌و‌خەرجکردنی‌له‌س��ەر‌خ��ۆراک‌لەو‌ئاس��تەدا‌چەق‌دەبەس��تێت.‌بۆ‌نموونە‌گ��ەر‌داهاتی‌یەکێ��ک‌ه��ەزار‌دۆالری‌ئەمریکی‌بێت‌له‌مانگێک��دا‌چوار‌کیلۆ‌گۆش��تی‌مەڕ‌بخوات.‌ئەگەر‌داهاتەکەی‌سەد‌له‌سەدا‌

بەرزببێت��ەوە،‌‌واتە‌ببێت��ە‌دوو‌هەزار‌دۆالر‌له‌مانگێک��دا،‌خواردنی‌گۆش��ت‌به‌هه‌م��ان‌ڕێژە‌بەرزنابێت��ەوە‌و‌نابێتە‌هەش��ت‌کیلۆ.‌ئەمەش‌به‌ش��ێوەیەکی‌تایبەت‌ئەوەمان‌بۆ‌ڕوون‌دەکاتەوە‌کە‌له‌گەڵ‌بەرزبوونەوەی‌داهاتدا،‌خواست‌بۆ‌بەرهەمە‌کش��توکاڵیەکان‌به‌تایبەت‌خ��ۆراک‌کەمتر‌بەرزدەبێتەوە‌و‌زۆربەی‌بەرهەمە‌پێشەس��ازی‌و‌ ب��ۆ‌ داه��ات‌

خزمەتگوزاریەکان‌خەرج‌دەکرێت.لەئاس��تی‌‌واڵتدا،‌ئەو‌شیکردنەوەی‌سەرەوە‌ئەوەمان‌بۆ‌دەردەخات‌کە‌تا‌‌واڵت‌دواکەوتووتربێت‌له‌ڕووی‌ئابوریەوە،‌‌هێن��دە‌خەرجکردنی‌له‌س��ەر‌خۆراک‌کڕین‌بەرزدەبێ��ت.‌به‌پێچەوانەوە‌گەر‌‌واڵت‌پێش��کەوتووبێت‌پشکێکی‌کەمی‌داهاتی‌خێزان‌بۆ‌بەرهەمە‌خۆراکیەکان‌خەرج‌دەکرێ��ت.‌ب��ۆ‌ڕوونکردنەوەی‌زیاتر،‌گەر‌بڕوانینە‌خشتەی‌ژمارە‌سێ‌بۆمان‌دەردەکەوێت‌کە‌له‌زۆربەی‌زۆری‌خێزان‌ خەرجکردنی‌ ه��ەژاردا‌ ‌واڵتانی‌له‌س��ەر‌خۆراک‌زۆر‌بەرزە.‌بۆ‌نموونە‌له‌زۆربەی‌زۆری‌‌واڵتانی‌ئەفریقادا‌زیاتر‌له‌سەدا‌چلی‌)40%(‌داهات‌بۆ‌خۆراک‌کڕین‌خەرج‌دەکرێت‌و‌له‌واڵتانی‌هەژاری‌ئاسیاش��دا‌ڕێژەکە‌به‌هەمان‌شێوە‌زۆر‌بەرزە.‌له‌کاتێکدا‌له‌گەڵ‌گەش��ەکردنی‌ئابوریدا،‌ئەم‌ڕێژەیە‌کەمدەبێتەوە.‌بۆ‌نموونە‌له‌واڵتانی‌تازە‌گەش��ەکردووی‌‌وەک‌کۆریای‌باشور‌و‌تایوان‌و‌مالیزیا‌و‌بەرازی��ل‌و‌ئیس��رائیلدا‌ڕێژەک��ە‌زیاتر‌له‌نی��وەی‌ڕێژەکەی‌‌واڵت��ە‌هەژارەکان‌

دابەزیوە.ئەوەی‌جێگەی‌تێبینیە‌لێرەدا‌ئەوەیە‌کە‌ڕێژەی‌خەرجکردنی‌خێزان‌لەس��ەر‌گەشەکردووەکاندا‌ له‌واڵتە‌ خۆراکەکان‌زۆر‌نزمە.‌ب��ۆ‌نموون��ە،‌له‌ئەمریکادا‌له‌س��ەدا‌)%6.6(‌کەمترە‌و‌ له‌حەوت‌له‌ئەڵمانیادا‌نزیكەی‌یانزە‌له‌س��ەدایە‌دیکەش��دا‌ له‌واڵتان��ی‌ )10.9%(‌و‌له‌دەور‌وبەری‌13-12%‌دایە.‌بە‌واتایەکی‌تر،‌پش��کی‌ش��ێری‌خەرج��ی‌خێزان‌دەڕوات‌بۆ‌بەرهەمه‌کانی‌ناکشتوکاڵی.‌

تایبه‌ت)414(‌سێشه‌ممه‌‌162014/2/4 [email protected]

ئەفسانەی کەرتی کشتوکاڵ

خشته ی 1

خشته ی 1

خشته ی2 خشته ی 3 خشته ی 4

19‌»»

(414( سێشه ممه 2014/2/4 [email protected]کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: یاسین

ناوی لوقمانی حاجی كه ریمه و به ناوه كه یدا بێت ئه بێت كوردێكی

موسوڵمان بێت چونكه باوكی "زیاره تی ماڵی خودای كردوه ".

كه چی شانازی به گۆڕینی ئاینه كه ی له ئیسالمه وه بۆ زه رده شتی ده كات و به الی ئه وه وه " گه ڕانه وه ی بۆ ئاینی

زه رده شتی" و ده ستبه رداربونی له ئاینی ئیسالم بۆ "پڕکردنەوەی

بۆشایی گەورەی مرۆڤایەتی" كورده.

لوقمانی حاجی كه ریم، كه ئێس��تا له به ریتانی��ا ده ژی، خۆی به ئه ندامی ئه نجومه ن��ی ب��ااڵی زه رده ش��تیانی كوردستان ده ناسێنێت و له په یوه ندیدا له گ��ه ڵ ئاوێنه باس��ی له وه كرد له م س��ااڵنه ی دوایی��دا "ه��ه زاران كورد كوردس��تان ده ره وه ی له ناوخ��ۆو گه ڕانه وه ی��ان بۆ ئاینی زه رده ش��تی

هه ڵبژاردوه ".ئاینی زه رده شتی، یه ك له باڵوترین ئاینه كۆنه كانی ناو كوردستانه و بڕوا وه های��ه په یامبه رو س��ه رنمای ئه م ئاینه كه زه رده شته له نه ته وه ی كورد بێ��ت، چونكه له نزیك ش��ارۆچكه ی ورمێ له كوردستانی ئێران له دایكبوه و "ئاوێس��تا" كتێب��ه پیرۆزه كه ش��ی نوس��راوه ته وه كه می��دی به زمانی به بناغ��ه ی زمانی ئێس��تای كوردی

هه ژمار ده كرێت.ئه و ئه نجومه نه بااڵیه ی ئه م كورده زه رده ش��تییه باسی ده كات، له واڵتی

س��وید به ش��ێوه یه كی فه رمی وه ك ده زگایه كی ئاینی زه رده شتی ناسراوه و ئه م پایته ختی له شاری ستۆكهۆڵمی واڵته ش ئاگركه ده )په رستگا(یه كیان هه ی��ه ب��ۆ ئه نجامدانی په رس��تش و

سروته كانی ئاینی زه رده شتی .ئ��ه و كوردانه ی ئه م په رس��تگایان دامه زراندوه شانازی به وه وه ده كه ن " پاش 1000 ساڵ خامۆشی، توانیویانه دروست "ئاگركه ده یه كی فره شیرین" بك��ه ن. جگه ل��ه م ده زگا ناس��راو فه رمیی��ه ش له ت��ۆڕی كۆمه اڵیه ت��ی فه یسبوك په یجێك به ناوی "كوردانی زه رده شتی" هه یه و خۆی به "چاالکترین >زەردەش��تی<ە ئاینی الپ��ەڕەی لەس��ەر تۆری کۆمەاڵیەتی فەیسبوک ده ناس��ێنێت، ک��وردی" بەزمان��ی به اڵم ئه وه ی جێی س��ه رنجه ژماره ی فانه كان��ی ئ��ه م په یج��ه نزیكه ی 9 هه زار كه سه و به ته ماشاكردنی لیستی هه ره ناوه كانیش��دا وادیاره زۆربه ی زۆریان موس��وڵمانن و ره نگه هه ر بۆ ئاگاداری و زانین��ی هه واڵ الیكی ئه و

په یجه یان كردبێت.ماكۆ س��اوین، كه كوردێكی خه ڵكی شاری هه ولێره و ئێستا له تاراوگه ئاینی خۆی گۆڕیوه بۆ زه رده شتی، له باره ی ژماره ی كوردانی زه رده شتییه وه ئه وه ی به ئاوێن��ه راگه یان��د " ژم��ارە لەالی زەردەش��تیەکان هێن��دە بایەخی پێ نادرێت بەرادەی پەروەردەکردنی تاک" ساوین به ڵگه به وته یه كی >زەردەشت< "بەڕێکەوە ده هێنێته وه كه وتویه ت��ی بەرەو ئاس��ۆی خ��ۆر، ئاوڕمەدەوە تا

بزانی چەند پەنجەی قاچ بەدواتەوەیە"،. س��ه رباری ئه مه ش ژم��اره ی كوردانی زه رده ش��تی ب��ه "زۆر" دیاریی ده كات ك��ه زۆبه ی��ان له رێ��ی ته كنه لۆژیاوه

په یوه ندییان له گه ڵ یه كتر گرتوه .دی��ارده ی گۆڕین��ی ئای��ن ی��ان هه ڵبژاردن��ی ئاینی زه رده ش��تی كه په یڕه وان��ی به "گه ڕان��ه وه بۆ ئاینی باپیران" ناوی ده به ن، له م س��ااڵنه ی دوایی��دا زیاتر له ناو كوردانی تاڕاوگه زانراویش��ه ده كه وێت. وه ك به رچاو بنه ماو سروته كانی ئه م ئاینه ش ته واو جی��اوازه له په رس��تش و باوه ڕه كانی ئاینی ئیس��الم كه ئاین��ی زۆرینه ی ئێس��تای گه لی كوردو له ده س��تورو یاسادا ئاینی فه رمی ده وڵه تی عێراقه

به هه رێمی كوردستانیشه وه .لوقم��ان ك��ه ی��ه ك له و ك��ورده گۆڕینی زه رده شتیانه یه نایشارێته وه ئاینه ك��ه ی "کێش��ەی زۆری ڕوبەڕو کردوه ت��ه وه "، بەتایب��ەت لەالی��ەن لەکەس��وکارەکەیەوە هەندێ��ك ب��ه اڵم ئه مه به دیارده یه كی ئاس��ایی ناوده ب��ات و ب��اس ل��ه وه ش ده كات زەردەشتی بونی "وەك دوا کەرەستەی دۆزیوه ته وه و بەردەوام" تێکۆش��انی ئاین گۆڕینیش��ی له ئیس��المه وه بۆ زه رده ش��تی كه له دیدی به شی هه ره زۆری موس��ڵمانه كاندا ئاین��ی "ئاگر په رس��تییه " به "گەڕان��ەوە بۆ ڕێگا

ڕاستەقینەکە" ناو ده بات.به ی��ه ك هه رچه ن��ده زه رده ش��تی كوردس��تان له ئاین��ه كۆنه كان��ی ناس��راوه، به اڵم تاق��ه ئاینیش نه بوه

به بۆچونی له ناوچ��ه كوردیی��ه كان. كورد رۆژهه اڵتناس��ه كان لێكۆڵه ران و به رل��ه وه ی ببن��ه موس��وڵمان ئاینی جوله ك��ه و مه س��یحی و بتپه رس��تی و سروشت په رستی و بیروباوه ڕی مانی و مه زده كی��ش له ناویاندا باڵوبوه ، به اڵم زۆرێك له لێكۆڵه ران له سه ر ئه وه ن كه ئه م ئاینه )زه رده ش��تی( به بێ ئه وه ی شوێنكه وتوانی له ئێستادا له ناو كورددا له ناو كاریگه ری��ی زۆرترین زۆرب��ن،

دابونه ریته كانی كورده واریدا ماوه .لوقمان��ی حاج��ی كه ریم باس��ی له وه كرد له م ماوه یه دا كتێبێك له الیه ن ئه نجومه نه كه یانه وه له سه ر تێكچڕژانی كولتوری كوردی و كولتوری زه رده شتی باڵوده كرێته وه . هه رچی ماكۆ ساوین � یشه به الیه وه گرنگ نییه له ئێستادا له ناو كورددا ژماره ی زه رده ش��تیان به ژماره زۆرب��ن چونكه "هەتا تاکێک لەزەردەشتیەت دروست دەبێ سەدان تاک ل��ە کۆمەڵ��گای ئاینیەکانی تر

دروست دەبێ".ك��ورده زه رده ش��تییه ی ئ��ه م ئ��ه وه ش هه ن��ده ران نیش��ته جێی ناش��ارێته وه ، زۆرب��ه ی بانگ��ه وازی ئه وان بۆ ئاینه كه ی��ان له ناو كورددا ئ��ه م ته كنه لۆژیاوه ی��ه و له رێگ��ه ی هۆكاره ش به "دەروازەیەکی زێڕین بۆ پەروەردەکردنی تاکی کورد له س��ه ر ئایینی زه رده شتی" ناوده بات و ده ڵێت کاریگەری توانیی��ان تاکانەش "ئەو لەسەر خێزانی خۆیان بکەن و سەدان نەوەی خاوەن بەویژدان و فەلس��ەفی

دروست بکەن".

ئا: نزار گزالی, هه ولێر

له هه ولێر، ئوردن گش��تی كونسوڵی فایز فه رحان خوری له م دیداره تایبه ته ی

ئاوێنه دا باس له وه ده كات ك��ه په یوه ندیه كانیان له گه ڵ هه رێمی كوردس��تان له وپه ڕی باش��ی و پته ویدای��ه و ئام��اژه ب��ه وه ش ده كات له نێوان كه په یوه ندیه ك��ی درێژخایه ن ئوردن و هاشمی پاش��ایه تی بنه ماڵه ی ك��ورددا هه ی��ه و به ش��ێكی زۆری ئه و كوردانه ی له ئوردن ده ژین ئاماده باشیه كی رۆش��نبیریی و كۆمه اڵیه تی��ان هه ی��ه , هه روه ها س��ه باره ت به پیاوانی كاریش, ده ڵێت "به ش��ێكی زۆر ل��ه و كوردانه ی

له ئوردن ده ژین له بزنسمانه كانن".

ئاوێنه : له ناو كورددا زۆرجار باس له وه ده كرێت ك��ه په یوه ندیه كی درێژخایه ن هاشمی پاش��ایه تی بنه ماڵه ی له نێوان ئوردن و كورددا هه ی��ه ، ئه م په یوه ندیه

چۆنه و چۆن دروستبوه ؟په یوه ندی��ه ئ��ه م خ��وری: فای��ز درێژخایه ن و نایاب��ه ی نێوان بنه ماڵه ی هاش��می و برا كورده كانمان زۆر كۆنه , س��ه ره تاكانی سه ده ی بۆ ده گه ڕێته وه رابردو كه حوكم��ی مه له كی له عێراقدا هه ب��و, ئوردن و عێراق یه ك شانش��ین ب��ون. هه روه ها نزیكیه ك��ی زۆر هه بو له نێوان هه ردوالدا, پاشان له په نجاكان ت��ا حه فتاكانی س��ه ده ی راب��ردو ئه م گه شه یانس��ه ند زیات��ر په یوه ندیان��ه له نێ��وان ه��ه ردوالدا و له گ��ه ڵ هه م��و س��ه ركرده سیاس��یه كانی كوردستان, په یوه ندیه ك��ی ب��اش هه ب��و، له نێوان خواڵیخشبو مه لیك حسێن و مام جه الل كه هی��وای چاكبونه وه ی بۆ ده خوازین و هه روه ها له گه ڵ مه ال مسته فای بارزانی به هه مانش��ێوه , دواتریش له گه ڵ كاك مه س��عود. هه روه ها له گ��ه ڵ زۆرینه ی چین و الیه ن��ه كوردیه كانی دیكه دا ئه و

په یوه ندیه هه بوه .ئاوێنه : ئایا ئ��وردن كوردی تێدایه ؟ هه روه ه��ا ب��اس له وه ده كرێ��ت چه ند ئ��وردن هه ن كه بزنس��مانی گه وره ی

به ڕه چه ڵه ك كوردن، ئه مه راسته ؟فای��ز خوری: به ڵێ، ئ��ه و كوردانه ی له ئوردن ده ژین به ش��ێكن له كۆمه ڵگه ی ئوردن��ی و جیاناكرێن��ه وه , به ش��ێكی ئوردن��ن، له بزنس��مانه كانی زۆری��ان

هه روه ه��ا ژماره یه كی زۆری��ان بونه ته به رپ��رس و س��ه ركرده ی س��ه ربازیی و سیاس��ی, به ڵ��ێ جۆرێ��ك له ئامرازی لكاندن و خۆشه ویستیه كی كۆن له نێوان هه ردوالدا هه یه , كه ته مه نی بۆ چه ندین ساڵ ده گه ڕێته وه له نێوان سه ركرده كان و خه ڵكیشدا, ئه م په یوه ندیه ش زیاتر دوای (2003( گه ش��ه یكرد كاتێك كه خه ڵكی هه رێمی كوردستان رویانكرده ئوردن بۆ نیشته جێبونیش, خوێندن و چاره سه ر و ئه مه ش وایك��رد په یوه ندیه كان له نێوان له ئوردن هه روه ها پته وتربن. هه ردوالدا له س��ه ر بنچین��ه ی ره گه زی��ی مامه ڵه ناكرێ��ت, ته نها ئ��ه وه هه یه كه چه ند خێزانێ��ك ه��ه ن ن��اوی بنه ماڵه ی��ان خێزانی كوردیان هه یه , هه روه ها چه ند ش��وێنێكی جوگرافیمان ه��ه ن به نمونه ش��اری س��ڵت له رۆژئاوای عه ممان كه له روی جوگرافیه وه دابه شكراوه ته سه ر دو به ش, به ش��ێكی به ن��اوی كورده و به ش��ێكی دیكه ی به ناوی )حاره (یه كه له خێزان��ی جیاجیا پێكهات��وه , به ڵێ ئاماده باشیه كی رۆشنبیریی و كورده كان كۆمه اڵیه تی��ان هه ی��ه له ئ��وردن به اڵم به شێوه كی تێكه ڵ, هه روه ها سه باره ت به پیاوانی كار, به ڵێ ژماره یه كی زۆری بزنس��مان و وه به رهێن و كوردمان هه ن, هه مانه له بواری عه قارات و پزیش��كییدا

كار ده كه ن.

ئاوێن��ه : ژم��اره ی ئ��ه و ئوردنیانه ی له كوردستاندا كارده كه ن چه ندن و زیاتر

به چیه وه خه ریكن؟فایز خوری: ژماره یه كی دروس��تمان ناتوانین هه روه ها نیه , له به رده س��تدا بده ین��ێ, دیاركراوت��ان ژماره یه ك��ی ئه مه ش له به رئه وه ی به شێكی زۆری ئه و ئوردنیانه ی كه له هه رێمی كوردستان كار ده كه ن, یان په یوه ندیه كی بازرگانییان هه ی��ه له گ��ه ڵ هه رێمی كوردس��تان و هه میش��ه له نێ��وان عه مم��ان و هه ولێر هاتوچ��ۆ ده ك��ه ن, چونك��ه نێوانیان هێنده دور نیه , خه ڵكێكی دیكه ش��مان له عه ممان و هه ی��ه كۆمپانیایان ه��ه ن له گه ڵ كۆمپانیاكانی هه رێم به هاوبه شی كار ده كه ن, هه میشه هاتوچۆ ده كه ن. به اڵم ت��ۆ ده بینی كه ژماره یه كی زۆری گه ش��تی فڕۆكه وانی راس��ته وخۆ هه یه له نێوان هه ردوالدا كه به ش��ێكی زۆری ئه وانه ی دێن و ده چ��ن ئوردنین, بۆیه

ده ڵێم جموجۆڵێكی گه وره هه یه , به اڵم ناتوانین ژماره یه كی دروست بخه ینه رو.

ئاوێن��ه : ب��ه اڵم زیات��ر به چی��ه وه خه ریكن؟

فایز خوری: له كه رتی ته ندروستی كار ده كه ن, بنكه ی ته ندروستی ئوردنیمان هه یه له كوردس��تان, ژماره یه كی زۆری پزیشكمان هه یه كه پزیشكی پسپۆڕن و به به رده وامی س��ه ردانی هه رێم ده كه ن, به شێوه كی گشتی خه ڵكی پرۆفیشناڵمان

دێنه كوردستان, وه ك ئاماژه م بۆ كرد له روی پزیش��ك و هه روه ه��ا ئه ندازیار و پارێ��زه ر و خاوه ن لێزانیه ك��ی جیاواز و تاد.. ئه وه ش له بیرنه كه ین به ڵێ خه ڵكی وه به رهێنی��ش هه ن له گه ڵ بزنس��مان و

كه رتی بازرگانی.ئاوێنه : ئایا ژماره یه ك له به رده س��تدا هه یه ژماره ی ئه و كه سانه ی له كوردستان به مه به ستی چاره س��ه ریی رویانكردۆته ئوردن بخاته رو؟ هه روه ها تا بزانین كه ئایا ئه و ژماره یه رو له هه ڵكش��انه یان

به پێچه وانه وه ؟ژماره ی��ه ش ئ��ه م خ��وری: فای��ز دیاریكردنی ئاس��ان نی��ه , چونكه ئه و كه س��انه ی س��ه ردانی ئوردن ده كه ن و هه ڵگری پاسپۆرتی عێراقن و ده چنه ژێر هه مان خانه كه ره گه زنامه ی عێراقیه , بۆیه ئاس��ان نیه ئه وه جیابكه یته وه , به اڵم ده كرێ له رێگه ی زیادبونی ژماره ی له هه فته یه كدا فڕۆكه وانیه كان گه ش��ته ئه مه بڕیاری له س��ه ر بدرێت, به نمونه پێش��تر هێڵی مه له كیه ی ئوردنی ته نها له هه فته یه كدا هه ب��و گه ش��تیان )5)ئێستا بۆته )8( گه شت له هه فته یه كدا, هێڵی عێراقی��ه )4( گه ش��تیان هه یه زاگرۆزیش )3( له هه فته یه كدا و هێڵ��ی گه شتی هه یه له هه فته یه كدا، ده یانه وێ�ت له كۆتایی مانگی داهاتو بیكه نه پێنج, هه روه ها )صقر الملكی( دو گه ش��تی هه یه له هه فته یه ك��دا, هه روه ها له گه ڵ دو گه ش��تی دیكه كه خزمه تی موسڵ و له فڕۆكه خان��ه ی ده كات ده وروب��ه ری موس��ڵ, ئه مه ئ��ه وه ده گه یه نێت كه ژماره ك��ه گه ش��ه یه كی زۆر به رچ��اوی كردوه , وه ك وتیشم خه ڵكێك له ئوردن به رژه وه ندی خه ڵكێ��ك نیش��ته جێن و بازرگانی��ان له ئوردنه و ژماره ی ئه وانه ی س��ه ردانی چاره سه ریی به مه به س��تی ئوردن ده كه ن هه ر زۆر زۆره , هه روه ها چاره سه ریی بۆ س��ه ردان مه س��ه له ی له گه ڵ وه زاره تی تاالس��یمیا نه خۆشی ته ندروس��تی و س��ه نته ری حس��ێن بۆ ش��ێرپه نجه كه ئه و جۆره نه خۆش��انه له گه ڵ خێزانه كانیان س��ه ردانی ئوردن ده كه ن. به اڵم گه شه ی ژماره ی گه شتیار به ش��ێوه كی رۆژانه هه ردوالدا له نێوان

به رچاو هه ستی پێده كرێت.بازرگانی ئاڵوگۆڕی قه باره ی ئاوێنه :

سااڵنه ی نێوان هه رێم و ئوردن چه نده ؟فای��ز خوری: به هه مانش��ێوه ئه وه ی

س��ه باره ت به گه ش��ه ی ژم��اره ی ئه و كه س��انه ی س��ه ردانی ئ��وردن ده كه ن هه مان ش��ت به س��ه ر رێژه ی ئالۆگۆڕی بازرگانیش پیاده ده بێت, چونكه رێژه ی ئه و ئالۆگۆڕه ده چێته چوارچێوه ی ئه و ئالۆگ��ۆڕی بازرگانی��ه ی له گه ڵ عێراق و له س��ه ر ئه و هه ژمار ده كرێت, چونكه خاڵێكی راس��ته وخۆ و خاڵێكی سنوری راس��ته وخۆ له گ��ه ڵ هه رێم��دا نی��ه , ئالۆگۆڕیه كه له رێگه ی سنوری هاوبه شی نێوان عێراق و ئوردن ده بێت, پێش��تر جۆرێ��ك له ئالۆگ��ۆڕی نێ��وان هه رێم و ئوردن له رێگه ی سوریاو پاشان توركیاوه هه بو, به اڵم له ئێستادا به هۆی بارودۆخی سوریا ئه مه گۆڕانكاری به سه ردا هاتوه , به اڵم ئاڵوگ��ۆڕی بازرگان��ی له كه رته جیاوازه كان��دا هه ی��ه , به نمونه له روی به روبومی خۆراك كه رێژه یه كی به رچاوه له روی میوه و سه وزه , چونكه رێژه یه كی باشی میوه و س��ه وزه له ئوردنه وه دێته ئاڵوگۆڕی ل��ه روی هه روه ها عێ��راق, بازرگانی��ه وه ل��ه روی داووده رمان ئێمه چاالكیه كی باش��مان هه ی��ه له هه رێم,

له گه ڵ چه ند الیه نێكی دیكه ش.ئاوێنه : چی هانده ربو بۆ ئه وه ی ئێوه

كونسوڵخانه له كوردستان بكه نه وه ؟فایز خوری: كونس��وڵخانه له هه ولێر ئامانجی چاودێریكردنی به رژه وه ندیه كانی له روی گشتی, به ش��ێوه یه كی ئوردنه بازرگانی و مرۆیی و رۆشنبیریی و ئابوری و فێركردن و تاد... ئیدی هه ولێر شارێكی گرنگه , گه ش��ه یه كی باش��ی لێ به دی ده كرێت, بارستاییه كی ئابوری و مرۆیی نزیكیه ك هه روه ه��ا لێبه دیده كرێ��ت, هه ی��ه له نێوان خه ڵكی ئوردن و هه رێمی كوردس��تان بۆیه ئ��ه و بڕی��اره دوای سه ردانه كه ی سه رۆكی هه رێم له )2009( ب��ۆ عه مان و دیداری له گه ڵ شانش��ینی ئ��وردن, ئه وه رێنمای��ی فه رمیمان بۆ هات كه پێویس��ته ئێمه ش به شداربین له بوژانه وه ی هه رێ��م, چونكه ئێمه وا هه س��ت ده كه ین ئه وه ی ئێمه ده توانین هه رێم��ی پێشكه ش��ی ئ��وردن وه ك كوردس��تانی بكه ین, جی��اوازه له وه ی كه له واڵتانی دیك��ه و له گه ڵ خه ڵكانی دیكه بیكه ین, وات��ا ئه زمون و نمونه ی پیاده كردن��ی ئوردن��ی س��ه ركه وتنی ئه ویش كوردستان له هه رێمی ئاس��انه به هۆی نزیكی الیه ن��ی مرۆیی و ئاینی و رۆش��نبیریی و جوگراف��ی, هه روه ه��ا

ئاب��وری, هه روه ها ل��ه روی تێچ��وی به رژه وه ندیمان له وه دا هه یه كه هه رێمی به رده وامبێت و بوژانه وه كه ی كوردستان ئێم��ه ش تیای��دا به ش��داربین. له گه ڵ ئه وه ی به رژه وه ندیمان له و نزیكبونه وه یه هه رێم��ی ئێم��ه ش و له خه ڵك��ی و كوردستانیش له یه ك ناوچه ی جوگرافی رۆژهه اڵت��ی ناویندای��ن, ئێمه و هه ولێر چاره كێك كاتژمێ��ر و ته نه��ا به فڕۆكه

له یه كتری دورین.ئاوێنه : باس له وه ده كرێت كه ئوردن و حكومه ت��ی هه رێ��م له ب��واری ئه منیدا

هاوكاریه كی به هێزی یه كتر ده كه ن؟فایز خ��وری: ئێمه جه خت له س��ه ر له س��ه ر ده كه ین��ه وه هاریكاریك��ردن بنیاتنانی په یوه ندیه كی ئابوری گرنگ, په یوه ندیه ك��ی گه ش��تیاریی گرن��گ, په یوه ندی له كه رتی بازرگانی, هه روه ها ئ��ه وه ی ك��ه بتوانین ل��ه روی لێزانی و پسپۆڕیه وه خزمه ت پێشكه ش به هه رێم بكه ین, به نمونه له روی ته ندروس��تی, حكوم��ی, كارگێڕی��ی پ��ه روه رده , فێرك��ردن, خوێندنی ب��ااڵ, ئێمه له و الیه نان��ه وه لێزانیه كی باش��مان هه یه و ده توانین پێشكه ش��ی هه رێمی بكه ین, به اڵم ئ��ه وه ی تۆ باس��ی ده كه ی هیچ

بنچینه یه كی نیه .

له گ��ه ڵ په یوه ندی��ت ئاوێن��ه : هه رێم سیاسه تمه دارانی كاربه ده ستان و

چۆنه ؟فای��ز خ��وری: په یوه ندیه ك��ه م زۆر گرنگ و پته وه , ئێمه وا هه س��ت ناكه ین له واڵتێكی غه ریبین, وا هه ست ناكه ین له ش��وێنی دور له خۆمانین, ده رگاكان به ڕومان��دا وااڵیه ، چ له الیه ن كه س��انی ئابوری, چ له الیه ن به رپرس��انه وه , چ له الی��ه ن سیاس��یه كانه وه , چ له الیه ن پیاوان��ی كار, هه روه ه��ا له هه رس��ێ پارێزگاكه به هه مو گونده كانیش��ه وه كه من سه ردانی به شێكی زۆری شوێنه كانی كوردستانم كردوه , له هه مو الیه ك ده رگا به ڕوماندا كراوه ن و هه میشه پێشوازیه كی گه رممان لێده كرێت. ته نانه ت من زۆرجار كه له ئوردن ده بم له كاتی پش��وه كاندا, كاتێك كه به رپرس��ێك یان هاوڕێیه ك دێته ئوردن له وێش په یوه ندیمان ده بێت. بۆیه س��وپاس بۆ خ��وا په یوه ندیمان له گ��ه ڵ هه رێمی كوردس��تان له وپه ڕی

باشیی و پته ویدایه .

"گەڕانەوە بۆ زەردەشتی، کێشەی زۆری ڕوبەڕو کردوم"دو‌كوردی‌زه‌رده‌شتی‌له‌باره‌ی‌ئاین‌گۆڕینیانه‌وه‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌دوێن

كونسوڵی گشتی ئوردن له هه ولێر:به شێكی زۆر له و كوردانه ی له ئوردن ده ژین له بزنسمانه كانن

فایز فه رحان خوری

كونسوڵی گشتی ئوردن له هه ولێر

له وه زاره تی 1991ه وه له س��اڵی •ده ره وه ی ئوردن كار ده كات• به كالۆریۆس له ئابوری,

زانكۆی یه رموك ساڵی 1988• ماس��ته ر له كارگێڕی��ی حكومی و هارڤارد له زانكۆی ستراتیژی پالنی

ساڵی 2004• له ده ره وه له نێوان دوبه ی و یابان و

هه ولێر كاریكردوه لێكۆڵین��ه وه ی به ڕێوه ب��ه ری •

ستراتیژی بوه له 2004 تا 2007• ل��ه 2007 ت��ا 2010 له ده س��ته ی ئوردن گه شتوگوزاریی گه شه كردنی

كاریكردوه • س��اڵی 2010 بۆت��ه به ڕێوه به ری هاریكاری ئابوری ده ولی له وه زاره تی

ده ره وه ی ئوردن* له 2011 بوه ته كونسوڵی

گشتیی ئوردن له هه ولێر

►

مه راسیمێکی ئاینی زه رده شتی

محه مه د حسێن

هه رێم��ی بانكه كان��ی چۆڵبون��ی حكومه تی مایه پوچبونی كوردستان و هه رێم به لۆجی��ك و پێوانه ئابوریه كان ب��و، چاوه ڕوانك��راو كێش��ه یه كی تێپه ڕێنرێت ئه مجاره ش گه ر ته نانه ت ئه م��ه دواجاری نابێت و ئ��ه م گرفته به به رده وامی سه رهه ڵئه داته وه چونكه له پێكهاته و بونیادی ئابوری هه رێمه وه ئابوری��ه ك گرت��وه ، س��ه رچاوه ی له هه م��و الیه كه وه پش��تی به به غداو واڵتان��ی دراوس��ێ به س��توه ، ه��ه ر له بودج��ه ی حكومه ت��ه وه )كه ته نها سه رچاوه ی به شی هه ره زۆری خه ڵكی هاورده كردنی ده گاته تا كوردستانه ( هه نارده كردنی س��ه ره تاییه كان و كااڵ

نه وت.دی��اره قه یرانه كه ته نه��ا چوڵبونی بانكه كان نی��ه له پاره ، ئه وه نده ی كه ئیداره كردنێك��ی نه زانان��ه ی ئابوری و

سیاس��ه ته پێكه وه ، یان ش��ێواندنی هه مو س��امان و سه رچاوه مرۆییه كانی خه ڵكی كوردس��تانه له الیه ن گروپێك ده سه اڵتداری ده ست و پێ سپیه وه كه هه مو خه مێكی��ان ته نها قه ڵه وكردنی حس��ابی له س��ه ر بوه حیزبه كانیان ئابوری كوردستان. ئه م سه ركردایه تیه هه میش��ه چ��اوی له ده س��تی به غدا بوه بۆ دابینكردن��ی بودجه ی واڵت، هه مو بودجه یه ش��ه وه ئ��ه م به هۆی سه رچاوه ئابوریه كانی تری هه رێمیان ئیفلیجكردوه و دۆخێكیان دروستكردوه كه بۆ زۆربه ی كااڵو خزمه تگوزاریه كان خه ڵك ناچاره پش��ت به هاورده كردن

ببه ستێت.ئه مه كێش��ه ی نه بونی سیاسه تێكی زۆر ئه گین��ا دروس��ته ، ئاب��وری ده گمه ن��ه واڵتێك��ی ئاس��ایی ل��ه م به رهه می كه بدۆزرێ�ت��ه وه جیهانه دا خاو( له كه ره سته ی )به ده ر ناوخۆیی كه متر بێ�ت ل��ه 5%ی داهاته كه ی و بۆ هه ن��ارده و هاورده كردنیش هه میش��ه به ستبێت. به ده رودراوسێكانی پشتی به اڵم هه رێمی كوردستان له م مۆدێله سه ركرده كانیشی هه رگیز ئابوریه یه و ئ��ه م نه كردۆت��ه وه ل��ه وه س��ڵی تێكش��كان و دواكه وتویی��ه ی خ��ۆی به خه ڵك ئابوری " "گه شه كردنی وه ك رابردودا له س��ااڵنی بفرۆش��ێ�ته وه .. ئ��ه وه ی وه ك یه كێت��ی، پارت��ی و هه نگوینیان له كلۆره داردا دۆزیبێته وه ، هه میشه چاویان له وه بوه به بودجه ی

گشتی زۆرینه ی خه ڵك له خۆیان رازی بكه ن، دیدی هێزه ئۆپۆزیسیۆنه كانی جارانیش بۆ ئه م كێش��ه یه تا ئێستا له وه تێنه په ڕیوه ك��ه موزایه ده یه كی به كاربردنه مۆدێلی ئه م س��اویلكه ی بكه ن، به اڵم ئه وه تا بودجه كه گه یشته بنبه ست و هه مو ئه و خه ڵكه ش پێشتر حكومیه كاندا له كه رت��ه دام��ه زراون خه ڵكیش ده وێت، موچه یان ئێس��تا مافی خۆیه تی بپرس��ێت ك��وان ئه و سه ركردانه ی پێشتر به "گه شه كردنی ئابوری " هه رێمه وه خۆیان هه ڵده كێشا؟ ئێس��تا ئه و س��اته وه خته یه كه درۆ و پڕوپاگه ن��ده ی میدیایی فریای كه س ئابورییه كی ده كرێ�ت ناكه وێت، چۆن دواكه وتنی به مانگێگ "گه ش��ه كردو"

بودجه به م جۆره شلۆق ببێت. دۆخ��ی ئابوری هه رێ��م به جۆرێك 20ساڵی نابه رپرس��یارێتی له نه زانی و هه رێم��دا س��ه ركردایه تی راب��ردوی چه قیوه النیكه م پالنێكی ده یانساڵه ی ده وێ��ت بۆ خستنه وه س��ه ر س��كه ی ئاسایی خۆی ، سیاسه تی حه كیمانه و س��تراتیجی زیره ك��ی ده وێ��ت ب��ۆ ده رگای ئه گه ین��ا چاره س��ه ربون، گه لێك نائارامی كۆمه اڵیه تی و سیاسی نه هامه تی ده كات��ه وه ، له گه ڵ خۆیدا سه ركردایه تی هه رێمیش ئه وه یه نه ك هه ر دیدگاو ئیراده ی چاره سه ری كێشه ئابوریه كانی كوردس��تانی نیه ، به ڵكو توش��ی )خه یاڵ باڵویه كی( سه یریش بون له بینینی دۆخی كوردستان، هێشتا

قه باره ی تواناو هێزی ئه و هه رێمه یان نه زانیوه كه 20س��اڵه له شكستێكه وه ب��ه ره و شكس��تێكی ت��ری په لكێش ئه كه ن، ئه گه رن��ا چ لۆجیكێك هه یه له به گژاچونه وه ی حكومه تی به غدا كه تۆ بودجه و قوتی به ش��ی هه ره زۆری واڵته كه تی پێوه گرێدراوه ، بێ ئه وه ی ده روازیه كی تریان دابینكردبێ�ت چۆن به و ئاس��انیه ده بنه به شێك له گه مه پارتی ئه ردۆغان و هه رێمایه تیه كان��ی داد و گه ش��ه پێدانی توركی��ا كه تاقه هاوڕێیه تی و سه ركه وتوی ئه زمونێكی ل��ه ده ره وه ی نییه هاوپه یمانێ�تی��ان ئێستا ده ستێوه ردانێكیان تا توركیا، نه بوه به تێكشكاوی لێینه گه ڕابێتنه وه ، هه ر له میسرو فه له ستینه وه تا ئه گاته

سوریا.كێش��ه ی س��ه رانی هه رێم )پارتی به تایبه تی( له وه دایه بونه ته به ش��ێك له گه مه یه كی سیاسی و ئابوری كه زۆر له توانا ئابوری و سه ربازییه كانی هه رێمی كوردستان گه وره تره ، له وه ش خراپتر له ناوخۆی ئاماده كاریی��ان النیكه می هه رێمدا نه ك��ردوه بۆ روبه روبونه وه ی ئ��ه و پێش��هات و قه یرانان��ه ی ل��ه م ب��واره دا دێ�ته ڕێگای��ان. كه وتونه ته ملمالنێ��ی حكومه ت��ی به غ��داوه بێ ئابوری و پشتبه خۆبه ستنی النیكه می كۆده نگیی سیاس��ی له سه ر دۆسیه ی نه وت، وه ك ئ��ه وه ی ته نها نێچیرڤان بارزانی و ئاش��تی هه ورام��ی خاوه نی ئ��ه م نه وته ب��ن. زیاتر له 10س��اڵه

له كێشمه كێشدان له گه ڵ به غدا له سه ر دۆسیه كانی، پێش��مه رگه ، سیاسه تی نه وت و ناوچه جێناكۆكیه كان، كه چی پێشه وه نه چونه ته هه نگاوێك هێشتا له كاتێكدا هه رگی��ز حكومه تی عێراق به قه ده ر ئه م 10س��اڵه ی دوایی الواز و گیرۆده و داڕزاو نه بوه به هۆی ناكۆكیه تائیفیه كانی نێوان شیعه و سوننه و باڵه

سیاسیه كانی ناو ئه و دو پێكهاته وه .هه م��و س��ه ره تای بێگوم��ان له م قه یرانه تێگه یشتنێكی دروس��ت ئابوریه ی هه رێ��م به كۆتاییهاتنی ئه و هه ڵمه ته میدیایه ده س��تپێده كات كه هه میش��ه خه ریكی په خشكردنی درۆ ئابوری "گه ش��ه كردنی له س��ه ر بوه له هه رێمی كوردستان"، ئابوری هه رێم هێنده فشۆڵ و دواكه وتوو هه ژاره نه ك هه ر چه مكی "گه شه "ی پێهه ڵناگیرێت، ته نان��ه ت گه ر به م جۆره ی ئێس��تای به رده وام بێت گه وره ترین هه ڕه شه یش دروس��ت ده كات ب��ۆ س��ه ر ته واوی كۆمه اڵیه ت��ی سیاس��ی و دۆخ��ی باش��ترین كوردس��تان. خه ڵك��ی كۆمه كێ��ك له م بواره دا میدیاو زانكۆ و كوردس��تان ئه كادیمیه كانی ناوه نده به ده س��ه اڵتدارانی هه رێم��ی بك��ه ن "گه شه كردنی له درۆی ده ستهه ڵگرتنه ئاب��وری " و خوێندنه وه ی ئ��ه و وێرانه ئابوریه ی��ه كوردس��تان تێیدا ئه ژی ، نیش��اندانی هه مو ئ��ه و ئه گه ره تاڵ و ش��یرینانه یه كه ده شێت نه وتفرۆشتن

كوردستانی به ره وڕو بكاته وه .

ئا: هێمن مامه ند

ئه ندازیاری بواری نه وت و بریكاری وه زاره تی سامانه سروشتیه كانی پێشو، حه مه جه زا له م دیمانه

تایبه ته ی ئاوێنه دا تیشك ده خاته سه ر وته كانی ئه م دواییه ی نوری

مالیكی سه رۆك وه زیرانی عێراق كه ئاراسته ی نێچیرڤان بارزانی كردبو،

پێیوایه نه ده بو هه مو بڵۆكه كان بدرێت به گرێبه ستی به رهه می هاوبه ش،

ئێستا گه ر به غداش وازمانلێبێنێت، به اڵم كۆمپانیاكان وازمانلێناهێنن.

ئاوێن��ه : نوری مالیكی س��ه رۆك بارزانی به نێچیرڤان عێ��راق وه زیرانی وتوه نه وته كه تان هه رزانفرۆشی مه كه ن هه ڵیگرن بۆ دوای سه ربه خۆیتان، ئه م قسانه ی مالیكی له خه مخۆریه بۆ كورد یان نایه وێت كورد له ئێس��تادا نه وتی

خۆی بفرۆشێت؟حه مه جه زا: به ڕێز مالیكی به داخه وه دوفاقی قس��ه یه دا مه به س��تێكی له م هه یه ، بێگومان ح��ه زده كات نێچیرڤان نه وتی بارزانی هه ڵه ی هه رزانفرۆشتنی كردبێ��ت تا بی��كات به بیان��وو ئه زمه له س��ه ر كورد، فاقه كه ی تری گاڵته ی كوردس��تان به س��ه ربه خۆیی ناوه خن ده كات، راس��تیه كه ی ئه وه ی له ئه لف و بێی سیاس��ه ت بزانێت� تێ��ده گات كه جه ناب��ی مالیكی ئه گه ر وای فه رموبێت

به مه ئیهانه ی كورد ده كات.ئاوێنه : پارتی دیموكراتی كوردستان له كابین��ه ی هه ش��ته میش وه زاره ت��ی سامانه سروشتیه كان بۆ خۆی ده بێت و وه زیره كه ش��ی هه ر ئاش��تی هه ورامی ده بێ��ت، ئایا ئ��ه م پیاوه ت��ا چه ند له كاره كانی سه ركه وتوه ، كورد كه سێكی

تری له و شاره زاتری تێدا نییه ؟حه م��ه ج��ه زا: ك��ورد پس��پۆڕی پرۆفیش��ناڵی نه وت��ی زۆری هه ی��ه و به ش��ێكیان ن��ه ك له ش��ه قامی پانی و له رۆژان��ی به ڵك��و ، ده س��كراوییدا س��ه ختی دوای راپه ڕین و له ژێر س��ێ شیواش��ۆك له ته قت��ه ق و گه م��ارۆدا پااڵوگه شیان هێنا و به به رهه م نه وتیان له كارگه ی شه كری سلێمانی خۆماڵیانه دروس��تكردو ئه و پااڵوگانه ی ئێستای دیزاین و به هه م��ان خه ب��ات، بازیان و س��لێمانی پااڵوگ��ه ی میت��ۆدی دروستكراوه ، واته الساییكردنه وه یه كی س��لێمانییه ، پااڵوگ��ه ی گه وره ت��ری پسپۆڕی نه بونی مه به س��تیش ئه گه ر هاوت��ای ئه و به ڕێ��زه بێ��ت له بواری

گرێبه س��ته كانی نه وت و غازدا، دڵنیام كه به و ده سه اڵتانه و ده سكراوییه ره هاو موتڵه ق و توانا لۆجیستی و نازو نیعمه ت و رێزو پێزانینه ی ب��ۆی دابینكراوه ، به و پش��تگیرییه حكومیی و هه رێمیه ی كه لێیكراوه ، س��ه رجه م وایكردوه گش��ت جۆره كۆمپانیایه كی بچوك و مامناوه ندو گ��ه وره و زه ب��ه الح وه ك پوره ی هه نگ به دواییدا رابكه ن و گرێبه سته كانی عێراق جێبهێڵن، دیاره مانه وه ی له پۆسته كه یدا به ه��ۆی ئه وه وه یه كه پارتی له س��ه دا سه د له ئه داو گوێڕایه ڵیی و ستایڵی ئه م

به ڕێزه گونجاوه بۆی .ئاوێنه : پێتوایه دواجار نه وت هه رێمی كوردس��تان به ره و ك��وێ ده بات، ئایا نه وت ده بێته مایه ی خۆش��به ختی یان

ده بێته مایه ی نه گبه تیی بۆ كورد؟حه مه جه زا: هیچ رێگ��ه و ده روازه و ئه لته رناتی��ڤ نییه ك��ه ده بێت ببێت به نیعمه ت و رێگه كه ش رونه ، كه بریتییه له وه ی نه وت بۆ خه ڵك بێت، له خۆمانه وه ده س��تپێبكه ین و له پێش هه مو شتێك كۆمپانیا نه وتییه سێبه ره كانی حزبه كان له چوارچێ��وه ی كۆمپانی��ای نه وت��ی نیشتیمانی كوردستاندا بتوێنه وه و، كار به یاس��ای 22ی س��اڵی 2007 بكرێت و به پێی ده س��توری عێراق داهاتی نه وت ب��ه ر له هه م��و بابه تێك ب��ۆ قه ره بوی

ئاوه دانكردن��ه وه ی ئه نفالك��راوه كان و راسته قینه ی كوردستان به كاربهێنرێت، بڕگ��ه له س��ه ر چیت��ر پێویس��ته به مافه كانی په یوه ست ده ستوریه كانی

خه و نه مانباته وه .ئاوێن��ه : بۆ كورد ناردن��ه ده ره وه ی نه وت گرنگتره ، ی��ان مانه وه ی %17ی

بودجه ی حكومه تی عێراق؟ حه م��ه جه زا : ت��ازه زۆر دره نگه ، نه ده ب��و هه م��و بڵۆك��ه كان بدرێ��ت به گرێبه س��تی به رهه م��ی هاوب��ه ش، ئێس��تا گه ر به غداش وازمانلێبهێنێت، به اڵم كۆمپانیاكان وازمانلێناهێنن و گه ر پالنێكی نیش��تیمانی ب��ۆ پێداچونه وه به م گرێبه ستانه دا نه بێت، ئه وا زیانێكی فراوان به نه وه كانی داهاتومان ده گات و به ش��ێكی زۆر زۆری قازان��ج ده چێت بۆ كۆمپانیا بێگان��ه كان پێش ئه وه ی كورد ببێت به ده وڵ��ه ت، بێگومان پێم پێویست و دروسته حكومه ت هی خه ڵك بێت و ئه و حكومه تی خه ڵكه ش نه وتی كوردس��تان به ڕێژه ی ئاس��تی %17وه راس��ته وخۆ كورد خۆی نه وتی خۆی و ئاب��وری خۆی سه رپه رش��تی گیرفانی ئابوریزانی ب��كات. به تیمێك��ی خۆی ن��ه ك راس��ته قینه پرۆفیش��ناڵی پرۆفیش��ناڵی حزبیانه ی الكوت، به اڵم قه ره بوه كان ده بێت له داهاتی حكومه تی فیدراڵی كه جێگیره و وارسی حكومه تی

له ناوچوی به عسه . ئاوێنه : ده وترێت له هه رێمی كوردستان غازێكی سروشتی زۆر هه یه و سودیشی زیاتره له نه وت، ئه ی بۆچی حكومه تی هه رێم له ب��ری په نابردن بۆ نه وت په نا

بۆ به رهه مهێنانی غاز نابات؟حه م��ه ج��ه زا: به ڵێ راس��ته ئێمه له غاز قه باره یه كی زۆرمان هه یه ، ده بو فراوانتر به راده یكی به رهه مبهاتبای��ه چه مچه ماڵ و قادرك��ه ره م و له كوڕمورو به داخه وه دامه زراندنیشی بنه باویه وه ، ده ب��و له س��اڵی 2008وه پرۆژه كان��ی ش��اری غاز له چه مچه ماڵ، گازس��تی ك��ه به پیشه س��ازیكردنی غ��از بو بۆ به رهه مه كانی دروس��تكردنی م��ااڵن و پیتان��دن و په ین��ی پێترۆكیمی��اوی و پیشه سازیه كانی ده بوه زۆر كه ره سته ی وه ك بیناس��ازی و ده رمان و پالستیك و نایلۆن، پێده چێت به هۆكاره سیاس��یه ناموباره كه كان و په یڕه وكردنی ستراتیژی فیفیتی ماڵوێرانكه ری ناته ندروس��تی به فیفتی ، ئ��ه م پرۆژه موباره كه مه زنه ئابوریه كه هه لی كار و بژێوی بۆ په نجا ده ڕه خس��اند، ئه نفال له نه وه ی هه زار

جێبه جێ نه كرا.

تایبه‌ت)414( سێشه ممه 2014/2/4

له‌نێوان‌درۆ‌و‌گه‌شه‌كردندا،‌ده‌ركه‌وتنی‌روه‌‌ساخته‌كه‌ی‌‌ئابوری‌‌هه‌رێم

18

پسپۆڕێكی‌‌بواری‌‌نه‌وت:‌به‌غداش‌‌وازمانلێبێنێت‌كۆمپانیاكان‌‌وازمانلێناهێنن

هیچ ئه لته رناتیڤ نییه كه ده بێت

ببێت به نیعمه ت و رێگه كه ش رونه

له پێش هه مو شتێك كۆمپانیا نه وتییه

سێبه ره كانی حزبه كان له چوارچێوه ی

كۆمپانیای نه وتی نیشتیمانی كوردستاندا

بتوێنه وه

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

چ لۆجیكێك هه یه له به گژاچونه وه ی

حكومه تی به غدا كه تۆ

بودجه و قوتی به شی هه ره

زۆری واڵته كه تی پێوه گرێدراوه ،

بێ ئه وه ی ده روازیه كی تریان

دابینكردبێ�ت

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

کێڵگه یه کی نه وت و غاز

(414( سێشه ممه 2014/2/4 19تایبه‌ت

وزه ی كاره ب��ا كاتێ��ك هه ی��ه كه نیه و پێ��ی پێویس��تیان هاواڵتی��ان له پێویس��تیدا وه ك پێویس��ت نی��ه ، شكستخوارد و ته ندروستی سیستمێكی س��ه رتۆپی شكس��ته كه ش كوێركردنی 15 هاواڵت��ی ب��ه ده رزی ئه ڤاس��تین، بۆ فاش��ل په روه رده ی سیس��تمێكی قوتابی هه ژار و ه��ای تایپ بۆ منداڵی خواپیاوان له شویفات و عشق و میدیا... هتد، قوتابخانه و خوێندنگا نمونه ییه كانی ده وڵه مه نده كانی به رپ��رس و مندااڵنی ژێر س��ایه ی كابینه كه تان یه ك ده وام و ناوچه هه ژارنش��ینه كان س��ێ ده وام، له ب��ری ش��ه ڕی حكومه ت��ی هه رێ��م ب��ۆ گه ڕان��ه وه ی ناوچه داب��ڕاوه كان ئێوه ش��ه ڕی نه وت��ی دۆڕاوتان كرد و تۆپه كه تان خس��ته سه به ته ی توركیا و توركیاش تۆپه كه ی فڕێدایه سه به ته ی عێ��راق، ناوچ��ه دابڕاوه كانتان دۆڕاند له س��ایه ی حكومه ته كه ی له جه ل��ه وال

ئێ��وه و نوێنه ره كانمان له به غدا به ته نها له جه ل��ه وال 2500 خێ��زان هه ڵهاتون و سیاسه تی ته رحیل و ته عریب و ته رهیب به رده وامه و ئ��ه وه ی به عس بۆی نه كرا له س��ایه ی ئێوه دا كرا ئیتر پێمانناڵێ

نازی چیمان به سه ردا ده كات؟!ڕۆژی ڕۆژه ئ��ه م ده بوای��ه حس��اب و كیتاب بوایه له گ��ه ڵ ئێوه ، لێپێچینه وه ت��ان له گ��ه ڵ كراب��ا به اڵم به پێچه وانه وه ئێوه بونه خاوه ن حه ق و چه پڵه باران كران، به داخه وه س��ه ره ی جه لس��ه كه نه هات و من قس��ه كردنی كۆتای��ی پێه��ات نه متوان��ی ئه مانه ت ڕوبه ڕو پێ بڵێم ناچارم له دوتوێی ئه م وتاره پێتبڵێم، وه ك سوته مه نی له ژێر سایه ی حكومه ته كه ی تۆدا ده یان جار توشی قه یران بوه هه رجاره ی ئه یكرده ئه وه ی تۆ ده س��ت له كاربكێش��یته وه ، كه چی تۆ وا قس��ه ده ك��ه ی كه بۆری غازی سوتاندنت بردبێته هه مو ماڵیكی

كوردس��تان وه ك ئه وه ی له گونده كانی ئێ��ران هه ی��ه ، هاواڵتی ئ��ه م هه رێمه خێرنه دیوه ی سایه ی ئێوه بۆ وه رگرتنی ی��ه ك به رمیل نه وت چه ندین رۆژ له به ر به رمیله چاودێ��ری ده بن��ه س��ه رما ریزكراوه كانیان و ئێوه ش رۆژانه هه زاران تانكه ری زه به الحی پڕ له نه وت ئاودیوی س��نوری توركیا و ئێران ده كه ن و تااڵن فرۆش��ی ده ك��ه ن و له س��ایه ی ئێوه دا س��ه دان ملیۆنێ��ر و ده ی��ان ملیاردێر دروس��تبون به هه ڕاجكردنی سه رخان و

بنخانی ئه م واڵته .ده بوایه ئ��ه و ڕۆژه له به ر ئه م هه مو كه موكوڕییه ی كابینه كه ی ئێوه ده ست چه پڵه باران نه ك له كاربكێش��ایه ته وه كرابا، ئێوه له دانیش��تنه كه دا حكومه ت له پێشه وه و په رله مان له دواوه ، فیعله ن له م واڵته دا هه ر ئه ب��ێ وابێ نوێنه ری خه ڵ��ك بچوكت��ر بێ��ت له ئه ندامانی حكومه تی كاربه ڕێك��ه ر، من بێگومانم

له وه ی گه ر ئێوه له به غدا بگه شتنایه ته ئه نجام ناچار نه ده بون په نا بۆ نوێنه ری

خه ڵك بهێنن.بێگوم��ان م��ن له گه ڵ سیاس��ه تی كوردس��تاندام و ئابوری س��ه ربه خۆی هه رگیز پێم باش نییه نه وتی كوردستان له ڕێگای سۆمۆ یان هیچ كۆمپانیایه كی دی بفرۆشرێت، به هیوام چاو دابخه م و چاو بكه مه وه كوردستانێكی سه ربه خۆ ببین��م، به اڵم چی بكه م له فرۆش��تنی نه وتێك گه له كه م لێی سودمه ند نه بێت و سته م هه ر سته مه گه ر ئێوه ی هاوزمان لێم بك��ه ن یان دوژمن هه ر س��ته مه و هێشتا ئازاری سته مه كه ی ئێوه زۆرتره . كاتێك پشكی شێری بودجه ی 17% بۆ به رژه وه ندی دو حیزبی ده سه اڵت خه رج بكرێ��ت و ده یان هه زار ك��ه س به پله ی له سایه ی حكومه ته كه ی تایبه ت به رز و ئێ��وه دا خانه نش��ین بكرێ��ن ئایا ئه م حكومه ته ش��ایانی چه پڵه لێدانه یان

لێپێچینه وه و سزادان؟!ئێوه سه لماندتان كه له هیچ ڕویه كه وه له گه ل عه ره ب و توركمانه كان و به تایبه ت مالیكی رێكنین و ده یانه وێ له گۆشه یه كدا بمانخنكێنن و بمانكه نه حه ماڵی خۆیان ئه ی ئه م مالیكیه هه ر ئه و مالیكیه نه بو كه س��اڵی 2010 له هه ولێری پایته ختدا هه رێم به ده ستپێشخه ریه كه ی سه رۆكی

برایه وه سه ر كورسی حوكم!؟ئێوه گه ر ده تانزانی فرۆشتنی نه وتی كوردستان به شێوه ی راسته وخۆ له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه مه حاڵه توركیا ئه و واڵته نیه كه متمانه ی پێبكه ن، ده بوایه ئه و هه مو خه رجیه تان له راكێشانی بۆری نه كردایه و ئه سڵه ن باش��تر بو نه وتی نه كردبا و كوردس��تانتان ده س��تكاری له قۆناغی ته نقیب و حه فردا پرۆسه كه تان راگرتبا و كێشه تان بۆ 17%ی بودجه كه ی ناوه ندیش دروستنه كردبا تا ئه و كاته ی هه نارده كردنی راسته وخۆی كوردستان

مس��ۆگه ر ده ب��و، هه رچه ن��ده ئێران و توركیا دو رژێمی تا س��ه ر ئێسك دژی به رژه وه ندی و گه شه س��ه ندنی كوردن و مێژوش ئه مه ی سه لماندوه و دوا نمونه ی زیندوش راكێشانی 30 كم هێڵی وزه ی كاره بای فشار به رزی 132كه ی ڤی بو له نێوان شۆش��مێی ئێ��ران و هه ڵه بجه به گوژم��ه ی 14 ملی��ۆن دۆالر، حه وت س��اڵ له مه وب��ه ر و پ��اش ته واوبونی پاش��گه زبویه وه ئێ��ران حكومه ت��ی له په یمانه ك��ه و تا ئێس��تاش ئه و هێڵه

به ساردی ماوه ته وه .له كۆتای��دا م��ن ب��ه م حكومه ت��ه شكس��تخواردوه ده ڵێم گه ر ده تانه وێ ئابوری به ره و سه ربه خۆیی كوردستان ب��ه رن پێویس��ته بگه ڕێن��ه وه بۆ رای گشتی و پش��تیوانی س��ه رجه م الیه نه پارله مان و هۆڵی دواجار سیاسیه كان و بڕیاری كۆتایی الی پارله مان بێت نه ك

الی یه ك دو كه س.

شه ش��ه م: پێویسته ڕۆش��نبیرانی ن��او ح��زب ڕۆڵی س��ه ره كی بگێڕن له ناو یه كێتیدا، به جۆرێك كه بتوانن به ش��داربن له داڕش��تنی س��تراتیژو به رنامه ی سیاس��یدا، بیرمان نه چێ یه كێتی له س��ه ره تای دروستبونیه وه ئه وه ن��ده ی ڕێكخراوێك��ی فكری بو چه كداریی ڕێكخراوێك��ی ئه وه ن��ده دو پێویس��ته لێره ش��ه وه نه ب��و. ج��ۆر له ڕۆش��نبیر له ن��او یه كێتیدا ڕۆش��نبیرێكمان لێكجیابكه ین��ه وه ، هه یه به رده وام خه ریكی به هانه سازی و پاس��اوهێنانه وه یه بۆ هه مو شتێك و مه كت��ه ب خه ن��ده ی له به رامب��ه ر سیاسیه كدا شاگه شكه ده بێ و نایه وێ

ئیمتیازه ئابوریه كانی له ده س��تبچێ ، له خه ڵكان��ی بریتی��ن ئه مان��ه ئۆپۆرتۆنیستی ناو یه كێتی و پله دارن. له به رامبه ریش��دا ڕۆشنبیرێكی ترمان هه یه ك��ه ڕاس��تیه كان وه ك خۆیان ده ڵێ��ن و واقع وه ك خۆی پێناس��ه ده كه ن و ڕۆش��نبیری ده مامكدار نین، به اڵم ئه مانه ڕۆشنبیری په راوێزخراو، ئیهمالكراون. له م بواره ش��دا و ئه گه ر بڕیاره یه كێت��ی نوێبێته وه ده بێ ڕێز بگێڕێته وه بۆ ڕۆش��نبیری دڵس��ۆزو

كادری چاالكی په راوێزخراو.حه وته م: یه كێتی و چه مكه كان:

دیموكراسی و ئاشتی و چه مكه كانی مافی م��رۆڤ كه یه كێتی باس��یان

له گه ڵ گه مه كردن��ه ده كات، لێ��وه ئامانجێكی ب��ۆ چه مكان��ه دا ئ��ه م تێپ��ه ڕ ن��ه ك ئاوێزانب��ون له گ��ه ڵ ئ��ه م چه مكانه دا یه كێتی پێویس��تی به ئه نتیگراس��یۆنێكی ڕاسته قینه واتا ئاوێزانبونێك��ی حه قیقی هه یه له گه ڵ له نێوخۆدا ئاشتی چۆن چه مكه كاندا ده چه س��پێ كه دنیایه ك نابه رابه ری و نایه كسانی هه بێت؟ مافی مرۆڤ چۆن پیاده ده بێت ك��ه خه ڵكانێك هه بن مافیان پێش��ێل بكرێ ؟ دیموكراسی چ مانایه ك��ی ده بێ كه ئابوری باش و ژیانی باش ته نیا بۆ ئه و كه سانه بێت كه له سه ره وه نزیكن؟ ئه گه ر یه كێتی له گۆڕانكاری و جدیی��ه نیش��تیمانی

ده بێ ڕاس��ته قینه به خۆداهاتنه وه ی له مه ودوا خاوه ن گوتاری ڕاسته قینه و پڕۆژه ی ڕاس��ته قینه بێ��ت، چونكه ئێستا س��یگناڵی سیاسی الواز بوه و دروس��ت له به خۆداچونه وه یه ك��ی بۆ تێپه ڕێنێ ، ده توانێ قه یران��ه كان ئه وه ی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان بی��ه وێ حیزبی ئێس��تا ب��ێ ، ده بێ ئومێد بگێڕێته وه و م��ژده بێنێته وه و بگه ڕێت��ه وه بۆ س��ه ره تا جوانه كانی خۆی كه لێوه ی هاتوه ، واتا سه ره تای شۆڕش كه پڕبون له چاوه ڕوانی و هیوا، ئه گه رنا له ئێس��تادا ناژی ، حیزبیش له ئێستادا نه ژی چۆن ده توانین بڵێین یه كێتی ئاینده یه ؟

میکانیزمی نوێی جەنگ و دیسپلین و ب��ەاڵم دروس��تدەکات، کۆنت��رۆڵ فۆرمی دەوڵ��ەت بەجۆرێکی رادیکاڵ له راستیدا ناکات، واتە دەس��تکاری مۆدێلێکی نوێی دەس��ەاڵت و سیستم له گۆڕێ نییە، بەڵکو وەک هەمیش��ە له ناو ماترێکسێکداین ڕیشەی مێژوویی

قووڵ و چەسپاوی هەیە.هەڵب��ەت تێڕوانینی ڤتفۆگڵ، وەک ه��ەر تێڕوانینێکی ت��ر رەخنەیەکی زۆری لێگیراوە، بەتایبەت له ناوەڕۆکە ئایدیۆلۆژییەک��ەی، وەک کتێبێک��ی سیاس��ی کە »ستەمی خۆرهەاڵتی« له پێن��اوی ڕیس��واکردنی هەرچ��ی زۆرتری »س��تەمی کۆمۆنیس��تیدا« دەپشکنێت. توینبی له بەرجەستەترین کەس��انێک بوو کە ڕەخنەی توندی

ئاڕاس��تەی ڤتفۆگڵ ک��رد، تێزەکەی وا له قەڵەم��دا کە وێنەی »ئاس��یای بەرامب��ەر ب��ەد« خراپ��ەکار و »ئەوروپای دیموک��رات و چاکەکار« دەیسەپێنێت. پشتڕاس��تدەکاتەوە و خۆرهەاڵت له سەردەمی یۆنانەکانەوە، به ئەوروپا وەک سەرزەمینی بەراورد کۆیلەئاس��ا ملک��ەچ و میللەتان��ی س��ەرزەمینی س��ەیرکراوە، وەک میللەتانێک کە به خۆش��حاڵییەوە مل بۆ فەرمانڕەوای زاڵم کەچدەکەن. ئەم تێزەیەی ڤتفۆگڵ تەنیا له مۆنتسیکۆ وە نەهات��ووە، بەڵک��و وێن��ەی مرۆڤی الواز، ملک��ەچ، خۆرهەاڵت��ی وەک کڕنوش��بەر، بێ��رۆح له هیرۆدی��ت و هیپۆک��رات و ئەفالتونەوە هاتووە کە کاراکتەری مرۆڤی فارسیان بەوجۆرە

له ڕاس��تیدا الی ڤتفۆگڵ وێناکردوە. راس��تەوخۆ ئەو تێزەیە نابینیینەوە ک��ە وادابنێ��ت مرۆڤ��ی خۆرهەاڵتی قس��ە بەڵکو کۆیلەیە، به فیت��رەت الی ئ��ەو له سیس��تمێکی ئۆتۆکراتی س��تەمکارە کە له ناو هەلومەرجێکی مادییدا، مرۆڤەکان به زەبری س��تەم و تی��رۆر دەخاتە ژێر دەس��تی خۆی و کاراکتەرێک��ی ملک��ەچ له مرۆڤەکاندا ڤتف��ۆگڵ بەرگ��ری س��ەوزدەکات. له خۆرئ��اوا بەرامب��ەر خۆره��ەاڵت، ڕاسیس��تییەوە له پاش��خانێکی نیی��ە، بەڵک��و ل��ەو روانگەیەوەیە ک��ە لیبرالیزمی خۆرئاوا له س��تەمی خۆرهەاڵت��ی و فۆرم��ە مۆدێرنەکەی بپارێزێت کە کۆمۆنیزمە. ناکرێت هەر له دڕندەیی و ستەم و باسی نوسەرێک

کۆیلەیەتی کرد لە واڵتانی ئێمەدا ئیتر به ئیستشراقی و ڕاسیست ناوی بنێین، وەک ئەوەی ئەم س��یفەتانە درۆبن و له جیهانی ئێمەدا س��تەم و ملکەچی و نەبێ��ت. بوونی��ان کۆیلەیەتی��ی کە ئیستش��راقی تێزی هەڵگران��ی دەڵێن خۆرهەاڵت بوونی نییە و زادەی خەیاڵ��ی خۆرئاوایە، هەندێکیان ئەم تێزەیە تا ئەو جێگایە ڕادەکێش��ن، خۆرهەاڵت له ڕاس��تیدا ئەوەی وەک خ��ۆی بوونی نەبێت و هەر بەڕاس��ت دەس��تکردێکی ئەوروپی بێت، وەک ئەوەی سیستمێکی ئابووری و سیاسی و ئەخالقی لێرە بوونی نەبێت، س��تەم بوونی نەبێت، دیکتاتۆرییەت نەبێت، ملکەچ��ی بوونی نەبێ��ت، دڕندەیی فەنتازیای هەم��ووی ه��ەر نەبێت و

نەخۆش��ی خۆرئاوابێ��ت. هەڵگرانی ئەم تێزەی��ە، زۆر له خۆرئاواییەکان و ئیستیشراقییەکان زیاتر له خۆرهەاڵت و مێژووەک��ەی و واقعەک��ەی هەڵدێن، ل��ەوان زیاتر وێن��ە دەخەنە جێگای واقع. ئ��ەوان له راس��تیدا وێنەیەکی تریان بۆ خۆرهەاڵت نییە کە بیخەنە بەرامب��ەر وێن��ە ئیستش��راقییەکە، به پێچەوانەوە تەواوی خۆرهەاڵت له ژێر هەندێک زاراوەی وەک »جیاوازی« و دەش��ارنەوە، »هەمەڕەنگی��دا« بێئەوەی ئەو ڕاس��تییە س��ادەیەیان له بیربێ��ت کە مێ��ژووی خۆرهەاڵت، گەورەبوونی دروس��تبوون و مێژووی جیاوازیی��ەکان نییە، بەڵکو مێژووی خنکان��ی جیاوازییەکان��ە. ئەوان��ە وادەزانن کە گووتیان خۆرهەاڵت بوونی

نییە، یان وش��ەی »هەمەڕەنگی« و »جیاوازیی��ان« له بەرامبەر وش��ەی بەکارهێنا، دەتوانن »خۆره��ەاڵت« دەمام��ک بخەنە س��ەر مێژووییەک له ستەمکاری و دیسپۆتی بەردەوام کە تەواوی دونی��ای ئێمەی ڕەنگکردوە. له راستیدا تێزی ستەمی خۆرهەاڵتی، تێزێک��ی تیوری��ی گرنگ��ە، ب��ەاڵم چەمکێک��ی س��نووردارە و ناکرێ��ت دوای خۆرهەاڵتیی��ەکان کۆمەڵ��گا مۆدێرنە تەنیا بەم چەمکە، یان بەم بخوێنینەوە. بەرهەمهێنان شێوازەی بۆ دەگوازمەوە داهاتوودا له بەش��ی رەخنە تایبەتییەکانم له هەر هەوڵێک خۆرهەاڵت و به ڤتفۆگڵ تەنیا بیەوێت س��تەمی ئەم س��ەردەمە و فاشیزمی

هەنوکە بخوێنێتەوە »ماویەتی«.

ئ��ەم ش��یکردنەوەیەش ئەوەم��ان پیش��اندەدا کە گەش��ەکردنی ئابوری پەرەپێدان��ی له خزمەت��ی زیات��ر کەرتەکانی دیکەی ئابوریە نەک کەرتی

کشتوکاڵ.خش��تەی- 3 ڕێژەی سەدی خەرج له س��ەر خۆراک به پێی گروپی واڵتانی

جیهان: ساڵی 2012uCalculated from E :)سەرچاوە romonitor International data July

) 2013, USDA.org

له کەرتی کار هێ��زی بەکاربردن��ی کشتوکاڵدا

کەرت��ی دیک��ەی ئاس��تەنگیەکی کش��توکاڵ له بەکاربردنی هێزی کاردا دەردەکەوێ��ت. گەش��ەکردنی ئابوری واڵتانی جیهان ئەوەمان پیشان دەدات ک��ە بەکاربردنی هێ��زی کار له کەرتی کش��توکاڵدا پێ به پێی گەش��ەکردنی ئابوری کەمدەبێتەوە. هۆکاری بنەڕەتی بۆ ئ��ەم دیاردەی��ە دەگەڕێت��ەوە بۆ له کشتوکاڵدا و بەرهەمهێنان سروشتی پەیوەن��دی ئ��ەم کەرت��ە به خاکەوە. به پێچەوان��ەی کەرتەکان��ی دیک��ەی ئابوری��ەوە، بەرهەمهێنانی کش��وکاڵ ڕاس��تەوخۆ پشتدەبەس��تێت به خاک. بێگومان به پیتی و توانای بەرهەمهێنانی

خاکیش دیاریک��راوە. بۆ نموونە، گەر بمانەوێ ڕێژەی بەرهەم له سەر پارچە بەرزبکەینەوە، خاکێک��ی س��نووردار پێویس��ت ن��اکات کرێ��کاری زیات��ر بەکاربهێنی��ن، بەڵک��و به بەکارهێنانی پێشکەوتوو زانستی تەکنیک و ئامراز و دەتوانی��ن ئەو ئامانج��ە بپێکین. ئەم دیاردەیە له پانتایی خاک بەکارهێنانی کشتوکاڵ و کەرتەکانی دیکەی ئابوریدا به ڕوون��ی دەردەکەوێت. ب��ۆ نموونە، تەکنەلۆجیادا له سایەی پێش��کەوتنی تەنها یەک کرێکار دەتوانێت بەرهەمی چەند ه��ەزار هیکت��ار زەوی بەڕێوە ببات. له کاتێکدا، له کەرتی پیشەسازیدا ئەتوانرێت جێگ��ەی هەزارەها کرێکار له پانتاییەک��ی زۆر تەس��کدا له ڕووی

بەها و قەوارەوە جێگە بکرێتەوە. له ئابوری جیهاندا، ئەم بەرتەسکیە بەئاشکرا بەدیدەکرێت. خشتەی ژمارە چوار ئەوە دەردەخات کە هەتا ئابوری واڵت گەش��ەکردووتر بێ��ت هێندەش له کەرت��ی کار هێ��زی بەکاربردن��ی کش��توکاڵدا کەمدەبێتەوە. بۆ نموونە له س��ااڵنی گەش��ەکردوودا له واڵتانی نی��و س��ێ و تەنه��ا دا 2011u2009له س��ەدا )3.5%(ی کۆی هێزی کاری ئەو واڵتانە له کش��توکاڵدا بەکاربراون له کاتێکدا ئەم ڕێژەیە له واڵتانی کەم و

مامناوەن��د دەرامەت��دا دە هێن��دەی له هەمانکاتدا، زیات��رە. ڕێژەی��ە ئەو کەمبوون��ەوەی بەکاربردنی هێزی کار له کەرتی کش��توکاڵدا له ماوەی کەمتر پیشانیدەدات کە خشتەکە له دەساڵدا زۆر بەرچاوە. بۆ نموونە، له سەرانسەری جیهاندا، ئەم ڕێژەیە نۆزدە و نیو له سەدا ڕێژەکەش (19.5%( کەمبووەت��ەوە. له واڵتانی بەرز دەرامەتدا به شێوەیەکی گش��تی و ئەوروپا و ناوەڕاس��تی ئاسیا به شێوەیەکی تایبەت زۆر لەوە ڕێژەیە

زیاتر کەمیکردووە. دەرئەنجام��ی ئەم ئامارانە ئەوەمان پیش��اندەدەن ک��ە به پێچەوانەی ئەو ب��اون، له کوردس��تاندا بۆچونان��ەی کەرتی کش��توکاڵ توانای بەکاربردنی هێزی کاری زۆر کەمەو به پێشکەوتنی کەرتەک��ەش ئەو توانای��ە ڕۆژ به ڕۆژ کەمت��ر دەبێت��ەوە. تەنان��ەت گ��ەر بگاتە کش��توکاڵ به پیشەسازیکردنی ئاس��تێکی زۆر بەرزیش هێش��تا ئەو ئابوریدا گەش��ەکردنی له گەڵ توانایە

بەرەو کەمبوونەوە دەچێتس��ەدی ڕێ��ژەی :4 خش��تەی- بەکاربردنی هێ��زی کار به پێی گروپی World) 1u2009u02u2000 واڵت��ان؛ Bank, World Development

Indicators, 2013س��ەرچاوە:(

لەکۆتاییدا پێویس��تە ئ��ەوە وەبیر گەش��ەکردنی ڕەوتی ک��ە بخەینەوە ئابوری جیهان ئەو ڕاستیە دەردەخەن کە توانای کەرتی کش��توکاڵ له ڕووی بەها دروس��تکردن و بەکاربردنی هێزی به پێچەوانەی زۆر سنووردارە. کارەوە ئەو بۆچونانەی له کوردستاندا شێوەی کەرتی له خۆگرت��ووە، ئەفس��انەیان کشتوکاڵ ناتوانێت بێکاری لەناوببات و هێ��چ واڵتێکی��ش به تەنه��ا به کەرتی کش��توکاڵ دەوڵەمەند نابێت. له ڕووی خۆراکەوە، کەرتی کشتوکاڵ دەتوانێت دراوس��ێ له واڵتان��ی س��ەربەخۆیی بەدەس��تبهێنێت بەاڵم گۆش��ەگیری و خۆ دوورە پەرێزگرتن له بازاڕی جیهان سیاسەتێکی ناسەرکەوتووە و مێژوویەکی شیکردنەوەکانی هەیە. لەمەترسی پڕ ئەم وتارەش ئەوە ناگەیەنن کە پشت بکرێتە کەرتی کش��توکاڵ و حکومەتی کوردس��تان هی��چ کۆمەکێکی نەکات. کەرت��ی پێویس��تە به پێچەوان��ەوە، کش��توکاڵ پەرەیپێبدرێت بەاڵم له بەر ڕۆش��نایی ئ��ەو ئاس��تەنگانەی ئەم وتارە به ش��ێوەیەکی کورت خستوێتێ ڕوو دەبێ��ت دابینکردنی خۆراک وەک بەرهەمێکی ستراتیجی چاوی لێبکرێت و له ئاوەدانکردن��ەوەی الدی و گوندەکان

جیابکرێنەوە.

له‌هۆڵی‌‌سه‌عد‌عه‌بدواڵ‌حكومه‌ت‌چه‌پڵه‌باران‌كرا؟!...‌پاشماوه‌

یه‌كێتی‌‌نیشتیمانی‌‌كوردستان‌چۆن‌نوێده‌بێته‌وه‌؟...‌پاشماوه‌

ستەمی‌خۆرهەاڵتی‌و‌ستەمی‌خۆرئاوایی...‌پاشماوه‌

ئەفسانەی‌کەرتی‌کشتوکاڵ...‌پاشماوه‌

ونبون

* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی ) ئه ن��وه ر احمد علی ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه ..

سوپاسنامه به ن��اوی حۆم و بنه ماڵه كه مانه وه سوپاس��ی په یامی هاوخه می و سه ره خۆش��ی س��ه رجه م به رپرسانی حزبی و حوكمی كارمه ندانی سه رجه م به رێوبه رایه تیه كانی وه زاره تی ناوخۆ و سه رۆك عه شیره ته كانی كوردستان وخه ڵكی شاری سلێمانی و پیاو ماقواڵنی ش��اری س��لێمانی و هه ولێر و كه ركوك و قه زا و ناحیه كان ده كه ین، كه ئه ركیان كێش��او به شداریان له گه ڵدا كردین له پرسه ی هاوسه ره كه م )شیرین

محمد عزیز ( له سه ر قه بران و له مزگه وت ئاماده بون.به ش��داریكردنتان و هاوخه می و په یام و نام��ه و ته له فونه كانتان كۆمه كی گه وره ی كرد به به رگه گرتنی ئێمه له م كۆس��په گه وره یه دا، دووباره سوپاسی دلسۆزی و هاوخه م��ی هه موو الیه كتان ده كه م، به داخه وه له ده س��تدانی ئازیزانمان خه می گه وره جێدێڵێت له دڵدا، به اڵم یادگاره جوانه كانیان، شانازی و سه ربه رزیمان بۆ

جێدێلن له دوای خۆیان ....خوا پاداشتتان بداته وه .

عه قیدی هاتووچۆ فازل نامیق حه مه ره ش له عه شیره تی سمایل عوزێری 2014 / 1 / 27

فه‌رزه‌نده‌کان،ئه‌و‌ده‌مه‌ی‌باوکیان‌دیارنامێنێت

‌خه‌بات‌عه‌بدواڵ

‌‌له‌وه‌ته‌ی‌جاڕی‌به‌یاننامه‌که‌ی‌باڵی‌ڕیفۆرم‌ده‌‌ساڵ‌پێش‌ئێستا،‌ئه‌مه‌‌دوه‌مجاره‌‌یه‌کێتی‌توش��ی‌ش��ۆکی‌گه‌وره‌‌‌ببێت.‌جیا‌له‌هه‌مو‌ئه‌و‌هۆکارانه‌ی‌که‌‌لێره‌و‌له‌وێ‌ده‌کرێن��ه‌‌به‌هانه‌،‌‌ه��ۆکاری‌ته‌قینه‌وه‌ی‌قه‌یرانی‌ئه‌مج��اره‌‌‌نه‌پێوه‌ندی‌به‌‌به‌رنامه‌و‌پێڕه‌وی‌ناوخ��ۆی‌حیزبییه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌نه‌به‌گوتارو‌جیهانبین��ی‌یه‌کێتییه‌وه‌.‌قه‌یرانی‌یه‌کێت��ی،‌قه‌یرانی‌دیارنه‌مان��ی‌باوکه‌.‌به‌دیوێکی‌تردا‌توانای‌ده‌س��تبه‌ردارنه‌بونی‌فه‌رزه‌نده‌کانه‌‌‌له‌باوک.‌ئه‌ڵبه‌ته‌‌ئه‌مه‌ش‌پاش‌پڕۆسه‌یه‌کی‌دورودرێژی‌به‌جه‌اللیکردنی‌

یه‌کێتی.‌‌ڕاس��تیه‌که‌ی‌یه‌کێتی‌قۆن��اغ‌به‌قۆناغ‌و‌به‌به‌رنامه‌‌کرای��ه‌‌بزوتنه‌وه‌یه‌کی‌جه‌اللی.‌یه‌کێت��ی‌نیش��تمانی،‌به‌تایبه‌تیش‌کۆمه‌ڵه‌ی‌ڕه‌نجده‌ران،‌خه‌ون��ی‌ئه‌و‌نه‌وه‌‌گه‌نج‌و‌شۆڕش��گێڕه‌ی‌کورده‌واری‌بو‌که‌‌ش��ۆڕش‌سیماو‌ناسنامه‌ی‌س��ه‌رده‌مه‌که‌یان‌بو.‌پاڵه‌وانه‌کانی‌ئه‌م‌س��ه‌رده‌مه‌‌نه‌وه‌یه‌کی‌نوێ‌و‌ئایدۆلۆژیستی‌سه‌رسه‌ختی‌کولتوری‌شۆڕشگێڕانه‌ی‌قوتابخانه‌ی‌مارکسیزم‌بون.‌چیرۆکی‌نه‌به‌ردییه‌کانیان‌ده‌نگدانه‌وه‌ی‌م��ه‌زن‌و‌ماکی‌چه‌ندین‌کاری‌ئه‌ده‌بی‌و‌هونه‌ری‌بون.‌‌نه‌وه‌یه‌ک،‌‌له‌بریتی‌س��ه‌رکرده‌‌

لۆکاڵه‌‌کانی‌ئێستا،‌شۆڕشگێڕی‌وه‌کو‌گیڤارا‌سه‌رمه‌شقیان‌بو.‌‌ئه‌ڵبه‌ته‌‌‌جه‌اللی‌هێنده‌ی‌ئاماژه‌یه‌‌بۆ‌کولتورێکی‌سیاسی‌که‌‌زیاتر‌له‌نیو‌سه‌ده‌یه‌‌له‌کایه‌ی‌سیاس��ی‌کوردیدا‌ئاکتیڤه‌،‌هێنده‌‌مه‌به‌ست‌لێی‌شه‌خسی‌تاڵه‌بانی‌و‌هه‌وڵی‌به‌بنه‌ماڵه‌کردن��ی‌یه‌کێتی‌نیه.‌ئاخر‌‌پێش‌تاوانبارکردن��ی‌خودی‌تاڵه‌بانی،‌هاوڕێ‌به‌رپرس‌و‌نزیکه‌کانی‌تاڵه‌بانی‌که‌‌تا‌ئێس��تا‌له‌ناومان��دا‌ده‌ژین،‌تاوانباری‌گه‌وره‌ی‌ئه‌م‌به‌جه‌اللیکردن��ه‌ی‌کۆمه‌ڵه‌و‌یه‌کێتین.‌به‌جه‌اللیکردن��ی‌یه‌کێتی‌به‌دیوێکی‌تردا‌له‌گۆڕنانی‌خه‌ونی‌ئه‌و‌نه‌وه‌یه‌ش‌بو‌که‌‌له‌پێناوی‌هێنانه‌کایه‌ی‌کولتورێکی‌سیاس��ی‌

نوێ،‌جیا‌له‌کولتوره‌‌باوه‌که‌ی‌مه‌الیی‌و‌جه‌اللی،‌ڕه‌نجی‌فه‌رهادیان‌دا.‌‌ئه‌م‌قه‌یرانه‌‌که‌‌سااڵنێکه‌‌یه‌کێتی‌پێیدا‌ده‌گوزه‌رێت‌و‌کایه‌ی‌سیاسی‌و‌به‌تایبه‌تیش‌رۆژنامه‌وانی‌پێگه‌رم‌ده‌کرێت،‌له‌ڕاس��تیدا‌هه‌مان‌قه‌یرانه‌‌له‌هاوشێوه‌‌جه‌اللییه‌کانی‌یه‌کێتیدا.‌ئه‌وه‌‌دروسته‌‌که‌‌جه‌اللی‌وه‌کو‌ڕه‌وتێکی‌سیاسی‌‌له‌بنه‌ڕه‌تدا‌له‌‌ناوه‌ڕاستی‌شه‌س��ته‌کانی‌سه‌ده‌ی‌پێشو‌خۆی‌له‌ڕه‌وته‌‌باوه‌که‌ی‌کورده‌واری؛‌مه‌الیی‌ڕاپسکاندو‌جیابونه‌وه‌ی‌خۆی‌به‌چه‌ک‌ڕاگه‌یاند،‌به‌اڵم‌ئه‌م‌کولتوره‌‌سیاسیه‌‌دواجار‌کۆمه‌ڵێکی‌زۆر‌هاوش��ێوه‌ی‌لێکه‌وته‌وه‌؛‌)حس��ک‌له‌یه‌کێتی،‌به‌رزه‌و‌رێکخ��راوی‌ڕه‌نجبه‌ران‌و‌یه‌کێتی‌تێکۆشانی‌ڕه‌نجده‌ران‌و‌ئااڵی‌شۆڕش..‌له‌کۆمه‌ڵه،‌زه‌حمه‌تکێشان‌له‌حسک،‌دواهه‌مینیش��یان‌و‌تا‌ڕاده‌یه‌ک��ی‌زۆر،‌جیابونه‌وه‌و‌دروس��تبونی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌‌

له‌یه‌کێتی(.‌‌س��ه‌ره‌ڕای‌ڕس��تێک‌ڕایه‌ڵه‌ی‌هاوبه‌ش‌له‌نێوان‌هێزو‌کارا‌کته‌ره‌کانی‌ئه‌م‌کولتوره‌‌سیاس��یه‌دا،‌به‌اڵم‌له‌هه‌موی‌مه‌ترسیدارتر،‌پشتبه‌س��تنی‌ئه‌م‌کولتوره‌‌سیاسیه‌یه‌‌به‌س��ه‌رکرده‌ی‌کاریزم��ی؛‌س��ه‌رکرده‌ی‌تاکوته‌نهای‌حیزب.‌س��ه‌رکرده‌ی‌کاریزمی‌له‌خه‌تی‌جه‌اللیدا‌جومگه‌ی‌هه‌ره‌‌س��ه‌ره‌کی‌و‌به‌هێزی‌سیاس��ه‌تکردنه‌،‌دروستبونی‌

گۆڕان‌له‌به‌شی‌هه‌ره‌‌گه‌وره‌یدا‌قه‌رزارباری‌ئه‌م‌ستایڵه‌یه‌‌‌له‌سه‌رکرده‌‌‌.له‌م‌مۆدێله‌‌کاریزماییه‌ی‌سه‌رکرده‌دا،‌حیزب‌به‌سه‌رکرده‌وه‌‌حیزبه‌،‌هه‌ر‌چۆن‌حیزب‌

به‌و‌ده‌ژی،‌دواجار‌هه‌ر‌به‌ویش‌ده‌مرێت.‌‌بۆیه‌‌گرنگترین‌هه‌نگاو‌بۆ‌هه‌س��تانه‌وه‌ی‌یه‌کێتی،‌له‌بریتی‌ده‌س��تگرتن‌به‌میراتی‌جه‌اللییه‌وه‌،‌تێپه‌ڕاندنیه‌تی.‌ئه‌ڵبه‌ته‌‌تێپه‌ڕاندن‌به‌مانای‌نادیده‌کردنی‌ڕۆڵی‌مێژویی‌تاڵه‌بان��ی‌نای��ه‌ت.‌‌تێپه‌ڕاندن‌به‌مانای‌داهێنانی‌پارادایمێکی‌نوێی‌سیاس��ه‌تکردن‌له‌الیه‌ن‌نه‌وه‌یه‌کی‌سیاس��ی‌نوێ��وه‌،‌نه‌وه‌یه‌ک‌له‌جیاتی‌پشتبه‌س��تن‌به‌کاریزمای‌شۆڕش��گێڕو‌ده‌ستگرتنی‌کوێرانه‌‌به‌ڕابردوه‌وه‌،‌به‌عه‌قڵی‌ده‌سته‌جه‌معی،‌کار‌له‌سه‌ر‌

ئێستاو‌ئاینده‌‌بکات.‌ئێستا‌ئیتر‌کاتی‌هاتوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌کادرانی‌یه‌کێتی‌به‌ته‌نگ‌ئاینده‌ی‌حیزبه‌که‌یانه‌وه‌ن،‌‌خۆیان‌نه‌بان‌نه‌که‌ن،‌له‌جیاتی‌به‌شداریکردن‌له‌م‌چه‌مه‌رچۆپییه‌ی‌سه‌رکرده‌کانیاندا،‌

ڕێگه‌ی‌ماڵه‌وه‌‌به‌و‌به‌ڕێزانه‌‌پیشان‌بده‌ن.

‌ریکالم

‌ریکالم

ئۆسکار‌یه‌کێکه‌‌له‌گرنگترین‌و‌به‌ناوبانگترین‌خه‌اڵت‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌جیهان‌بۆ‌سینه‌ما.‌س��ه‌ره‌تای‌مانگی‌ئازاری‌ئه‌مس��اڵ‌هه‌شتاو‌شه‌ش��ه‌مین‌خولی‌خه‌اڵته‌کانی‌ئۆسکار‌له‌ش��اری‌لۆس‌ئه‌نجلیس��ی‌ئه‌مه‌ریکا‌به‌ڕێوه‌‌ده‌چێت.‌ئۆسکار‌له‌س��اڵی‌1929ه‌وه‌‌به‌به‌رده‌وامی‌س��ااڵنه‌‌به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و‌چه‌ندین‌خه‌اڵتی‌له‌بواری‌جیاوازی‌س��ینه‌مادا‌ده‌به‌خشێت.‌له‌راپۆرتێکی‌زنجیره‌یی‌رۆژنامه‌ی‌ئاوێنه‌دا،‌خوێنه‌ران‌ئاشنا‌ده‌کرێن‌به‌

زنیاریی‌و‌‌مێژووی‌ئۆسکار.‌چۆن‌فیله‌مه‌کان‌ده‌ستنیش��ان‌ده‌کرێن‌بۆ‌بردنه‌وه‌ی‌ئۆسکار؟‌ئاهه‌نگی‌ده‌ستپێکی‌ئۆس��کار‌چ��ۆن‌بو؟‌که‌ی‌ب��ۆ‌یه‌که‌مجار‌ئاهه‌نگه‌ک��ه‌‌له‌ته‌له‌فزیۆنه‌وه‌‌په‌خش��کرا؟‌گه‌نجترین‌و‌به‌ته‌مه‌نترین‌براوه‌کانی‌ئۆس��کار‌کێ��ن؟‌کێن‌ئه‌وانه‌ی‌وه‌رگرتنی‌خه‌اڵتی‌ئۆسکاریان‌ڕه‌تکردوه‌ته‌وه‌؟‌هه‌روه‌ها‌چه‌ندین‌زانیاریی‌دیکه‌ی‌سه‌رنجراکێش‌له‌باره‌ی‌

ئۆسکاره‌وه‌.له‌ژم��اره‌ی‌ئاینده‌دا‌باس‌ل��ه‌‌پاڵێ��وراوه‌کان‌ده‌که‌ین‌که‌‌بۆ‌بردن��ه‌وه‌ی‌خه‌اڵتی‌

باشترینه‌کانی‌2013ی‌سینه‌ما‌دیاریی‌کراون.

خه اڵته کانی ئۆسکار؛ مێژوو.. زانیاریی11 »»

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر،‌سەردەشت‌عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

ژماره 414

Documents