คู่มือ 3rs...

คม อ

ก

จากนโยบายของกระทรวง อตสาหกรรมท ส ง เสรมการพฒนาอตสาหกรรมเ ชงน เ วศ (Eco-Industry) โดยสงเสรมและสนบสนนใหเกดการพฒนาทสอดคลองกนทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม อนจะทาใหเกดการพฒนาอยางยงยน อตสาหกรรมและชมชนสามารถอยรวมกนไดอยางเปนสข รวมทงสามารถพฒนาไปสการเปนสงคมปลดปลอยคารบอนตา (Low Carbon Society) ไดในอนาคต กรมโรงงานอตสาหกรรม (กรอ.) จงสงเสรมใหภาคอตสาหกรรมมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพสงสด ในปงบประมาณ 2554 ไดจด “การประกวดการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 3Rs” ภายใตโครงการพฒนาศกยภาพการใชประโยชนกากของเสย เพอสงเสรมใหภาคอตสาหกรรม ลดของเสยจากกระบวนการผลต และเพมขดความสามารถในการนากากอตสาหกรรมไปใชประโยชน ตามหลก 3Rs คอ Reduce (ลดการใชหรอใชนอยเทาทจาเปน) Reuse (การใชซา) และ Recycle (แปรรปมาใชใหม) เพอใหมการหมนเวยนและใชทรพยากรรวมกนอยางเกดประสทธภาพสงสด โดยเรมตงแตการออกแบบผลตภณฑ การวางแผนการผลต ขนตอน/วธการผลต และการจดการของเสยทเกดขนทงภายในโรงงาน ภายในกลมอตสาหกรรม และระหวางกลมอตสาหกรรม อนจะทาใหอตสาหกรรมไทยกาวไปสการเปนสงคมของการใชวสดหมนเวยน (Material-cycling Society) อยางแทจรง

การประกวดการจดการของเสยตามหลก 3Rs ประจาปงบประมาณ 2554 มโรงงานจานวน 16 ราย ไดรบเกยรตบตรและโลรางวลในฐานะโรงงานทมการจดการของเสยทดตามหลก 3Rs เพอเปนการเผยแพรความสาเรจของโรงงานทมการจดการของเสยทดและเพอเผยแพรแนวคดการจดการ ของเสยตามหลก 3Rs ไปยงผประกอบกจการโรงงาน “คมอ 3Rs กบการจดการของเสยภายในโรงงาน” ฉบบน จงไดจดทาขนดวยความพยายามทจะสอความหมายของหลกการ “3Rs” ในหลากหลายแงมม ทานสามารถทา 3Rs ไดในทกกระบวนการและทกขนตอนการผลต ตงแต การออกแบบและสรางสรรคผลตภณฑจนไดเปนผลตภณฑ รวมไปจนถงการขนสงผลตภณฑไปถง

คานาคานา

ข

มอลกคา โดยประกอบดวยเนอหาทครอบคลมทงขอมลทางวชาการเกยวกบหลก 3Rs กฎหมายทเกยวของ ขนตอนการประยกตใช และแนวปฏบตทดซงหลายขอเปนวธการปฏบตทมผลสาเรจทด รวมทงไดรวบรวมวธปฏบตสาหรบการจดการของเสยตามหลก 3Rs จากโรงงานทเขารวมประกวดดวย ซงคณะผจดทาตองขอขอบคณโรงงานทเขารวมกจกรรมมา ณ โอกาสน

กรมโรงงานอตสาหกรรมหวงเปนอยางยงวา คมอฉบบนจะใหขอมลและสรางภาพตวอยางใหทานไดเหนวา 3Rs ในอตสาหกรรมนน “ไมยาก” และ “ทาไดจรง” ยงกวานนเราหวงวา คมอฉบบนคงจะพอสรางแรงบนดาลใจในการสงเกตและใสใจกบสงรอบตวมากขน แลวทานจะพบวา ในธรกจของทานสามารถสราง 3Rs Project ไดมากมายทเดยว

สานกบรหารจดการกากอตสาหกรรม

กรมโรงงานอตสาหกรรม กมภาพนธ 2555

ค

คาคานานา

บทนา บทนา .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 11

สวนสวนทท 11:: หลกการ หลกการ 33RRss กบการจดการของเสยกบการจดการของเสยในโรงงานในโรงงาน ................................................................................................................ 44

1.1 3Rs คออะไร ? .............................................................................................................................................. 4 1.2 ขนตอนการประยกตใชหลก 3Rs ................................................................................................................. 6

สวนท สวนท 22:: กฎหมายทเกยวของกบการจดการของเสยสาหรบโรงงานผกอกาเนดกฎหมายทเกยวของกบการจดการของเสยสาหรบโรงงานผกอกาเนด ((WWaassttee GGeenneerraattoorr :: WWGG)) .............................................................................................................................................................................. 88

สาระสาคญของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 2.1 ประเภทของเสยทโรงงานผกอกาเนดจะตองแจงและขออนญาตกอนจดการ ........................................... 8 2.2 หนาทของโรงงานผกอกาเนดในการจดการของเสย .................................................................................. 12 2.3 หลกเกณฑและวธการจดการของเสย ....................................................................................................... 14 2.4 แนวทางการคดเลอกวธการจดการของเสยตามหลก 3Rs ....................................................................... 16

สวนท สวนท 33:: แนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก แนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 33RRss .................................. 2222

3.1 แนวปฏบตทดสาหรบการลดของเสยทแหลงกาเนด ............................................................................... 24 3.2 แนวปฏบตทดสาหรบการคดแยกและจดเกบของเสยทเกดขน .............................................................. 28 3.3 แนวปฏบตทดสาหรบการนาของเสยกลบไปใชซาหรอใชใหม ................................................................ 32 3.4 แนวปฏบตทดในการบาบด/กาจดของเสย .............................................................................................. 36

สารบญสารบญ

ง

สวนท สวนท 44:: ตวอยางตวอยางผลสาเรจทดในการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก ผลสาเรจทดในการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 33RRss ........................ 3377

กลมอตสาหกรรมสรา .......................................................................................................................................... 37 กลมอตสาหกรรมอาหารและเครองดม ............................................................................................................... 40 กลมอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ......................................................................................................................... 42 กลมอตสาหกรรมปโตรเคม ................................................................................................................................. 44 กลมอตสาหกรรมอนๆ

อตสาหกรรมปนซเมนต ................................................................................................................................ 46 อตสาหกรรมกระดาษ ................................................................................................................................... 47 อตสาหกรรมสงทอ ........................................................................................................................................ 48 เกรดเลกเกรดนอย 3Rs ................................................................................................................................ 49

1

ของเสย ของเสย

หมายถง สงของทไมใชแลวทเกดจากการประกอบกจการโรงงาน ทงทเกดจากวตถดบ กระบวนการผลต สวนสนบสนนการผลต และผลตภณฑเสอมสภาพ

การเตรยม วตถดบ

ขนตอน A

ขนตอน B

ขนตอน C

กระบวนการผลตหลก

หมอไอนา

ผลตภณฑเสอมสภาพ

ระบบทานาด

ระบบบาบดนาเสย

สาธารณปโภคตางๆ

สวนสนบสนนการผลต

ซอมบารง

บทนาบทนา

2

รหรอไม รหรอไม ??

จากขอมลกากอตสาหกรรมทมการขออนญาตตอกรมโรงงานอตสาหกรรมเพอนาออกนอกบรเวณโรงงาน ระหวางป 2549 – 2551 พบวา ในแตละปมของเสยทขออนญาตนาไปกาจดดวยวธฝงกลบประมาณ 7 – 10% กรมโรงงานอตสาหกรรมไดสงเสรมใหมการนาของเสยกลบมาใชประโยชนในรปแบบตางๆ และสงเสรมใหมการประยกตใชหลก 3Rs อยางตอเนอง ทาใหปรมาณของเสยทถกสงไปกาจดดวยวธฝงกลบลดลงอยางตอเนองเชนกน โดยขอมลในป 2554 พบวา มของเสยทขออนญาตนาไปกาจดดวยวธฝงกลบประมาณ 5%

แมวา สดสวนปรมาณของเสยทถกนาไปกาจดดวยวธฝงกลบจะลดลง แตกยงมปรมาณกวาลานตน ซงของเสยดงกลาวยงมศกยภาพในการนากลบมาใชประโยชนไดอก

4

คออะไร คออะไร ??

หากกลาวถงการจดการของเสย ทกทานคงจะคนหกบ “3Rs” คาฮตตดปากทถกกลาวถงมากทสด ประกอบดวย R1-Reduce ซงคอ การลดหรอใชนอยเทาทจาเปน R2-Reuse ซงคอ การใชซา และ R3-Recycle ซงคอ การแปรรปมาใชใหม

การจดการ “ของเสย” ตามหลก 3Rs หมายถง การจดการของเสยทใหความสาคญในการลดการเกดของเสยใหเหลอนอยทสดเปนลาดบแรก โดยมงเนนการใชวตถดบหรอทรพยากรการผลตอยางมประสทธภาพ ตอมาเมอเกด ของเสยแลวตองพยายามหาแนวทางการนากลบไปใชซาหรอใชใหมใหไดมากทสด โดยพจารณาถงศกยภาพการใชประโยชนของของเสยแตละประเภทและกฎหมาย ทเกยวของ เพอใหเหลอของเสยทจะตองบาบด/กาจดในปรมาณนอยทสด โดยเลอกใชวธการกาจดของเสยเปนวธสดทาย

โรงงานอตสาหกรรมทมการจดการของเสยทดภายในโรงงานตามหลก 3Rs จะตองมการดาเนนการ ดงน

มการพฒนาและปรบปรงกระบวนการดาเนนงานทงในสวนของการผลตและกจกรรมสนบสนนการผลตอยางตอเนอง เพอลดการเกดของเสยใหเหลอนอยทสด และ

เมอเกดของเสยขนแลว ใชวธจดการกบของเสยแตละประเภทตามศกยภาพการใชประโยชนของเสยเหลานน เพอใหมของเสยทตองถกสงไปกาจดโดยวธฝงกลบในปรมาณนอยทสด

มการจดการของเสยเปนไปตามทกฎหมายกาหนด ตงแตการจดเกบของเสย การนาไปใชประโยชนภายในโรงงาน และการนาออกไปบาบด/กาจดภายนอกโรงงาน

หลก กบการจดการของเสยในโรงงานหลก กบการจดการของเสยในโรงงาน

““

””

สวนทสวนท 11

5

ปจจบนมการนาแนวคด 3Rs ไปประยกตใช ร ว ม ก บ ก า รท า เ ท ค โ น โ ล ย ส ะ อ าด ( CT) หรอระบบการจดการ ส งแวดลอม (EMS) ในภาคอตสาหกรรมอยางกวางขวาง ในเบองตนผประกอบการหลายรายคาดหวงวา โรงงานของตนจะมการจดการของเสยทด และลดผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชนโดยรอบ ซงเมอไดดาเนนการอยางจรงจงแลวจะพบวา ยงทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพมากขน สามารถ ลดตนทนการผลตได อกทงยงเปนการสรางภาพลกษณและความรสกทดใหแกลกคา รวมถงสรางทศนคตทดและการยอมรบของชมชนโดยรอบ

ผประกอบกจการโรงงานสวนใหญทมการจดการของเสยทด ระบวา ปจจยสาคญททาใหการจดการของเสยตามหลก 3Rs ดาเนนการอยางไดผลและมประสทธภาพ คอ ความตระหนก ความมงมน และการสนบสนนของผบรหาร เนองจากเปนแรงผลกดนทสาคญทสดททาใหพนกงานปฏบตตามและรวมกนพฒนาอยางตอเนอง ทาใหสามารถหาแนวทางจดการของเสยทมประสทธภาพและเหมาะสมกบรปแบบของโรงงานมากทสด

ทา 3Rs ในโรงงาน แลวไดอะไร ?

“ประหยด” ตนทนการผลตตาลง เพมโอกาสในการแขงขนทางธรกจ ลดผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชน สรางทศนคตทดและการยอมรบระหวางโรงงานและชมชน

6

ขนตอนการประยกตใชหลก ขนตอนการประยกตใชหลก

โรงงานอตสาหกรรมทจะนาหลก 3Rs ไปประยกตใชจดการของเสยภายในโรงงานนน จะตองเรมจากการทผบรหารมความมงมนและใหความสาคญ มการกาหนดแนวทางและผรบผดชอบอยางชดเจน ดาเนนงานอยางเปนระบบ และมการตดตามตรวจสอบอยางตอเนอง

องคกรจะตองมการวเคราะหการเกดของเสยทครอบคลมในทกขนตอนการผลต และทกกจกรรมภายในโรงงาน พรอมท งว เคราะหและคดเลอกแนวทางทเหมาะสมและมประสทธภาพในการจดการของเสย รวมถงจดลาดบความสาคญหรอความเรงดวนของแนวทางทคดเลอก และจ ดท า แผนงานการจ ดการ ของเสยภายในโรงงานเพอใหบรรลตามเปาหมายทผบรหารประกาศไว

กาหนดแนวทาง และเปาหมายชดเจน

2

องคกรจะตองตระหนกถงความสาคญในการจดการของเสยตามหลก 3Rs โดยผบรหารใหการสนบสนนและ กาหนดผรบผดชอบททาหนาทดแลกจกรรมด านการจดการของเ สยภายในโรงงาน รวมถงกาหนดนโยบายและเปาหมายท ชด เจนในการลดปรมาณของเสยทตองกาจดใหเหลอนอยทสด

1 มความมงมน ในการดาเนนงาน

7

องคกรจะตองประเมนประสทธภาพ การจดการของเสยในโรงงาน และวเคราะหสาเหตหรอขอบกพรองตางๆ ททาใหการจดการของเสยของโรงงานยงไมมประสทธภาพหรอไมบรรลตามเปาหมาย รวมทงมการปรบปรงและพฒนากจกรรมดานการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 3Rs อยางตอเนอง

องคกรจะตองกาหนดและนามาตรฐานมา ใช ส าหร บ ว ธ ก า รป ฏบ ต ง านทเกยวของกบการจดการของเสย รวมถงพฒนาและสงเสรมใหพนกงานทกระดบมการดาเนนการจดการของเสยตามหลก 3Rs เพอใหเกดการพฒนาการดานการจดการของเสยอยางตอเนอง

มการดาเนนงาน อยางเปนระบบ

มการตดตามตรวจสอบ และประเมนผลอยางตอเนอง

3

4

จะเลอกวธจดการของเสยอยางไร ?

ในการเลอกวธการจดการของเสยแตละชนด ผประกอบการควรพจารณาศกยภาพในการนาของเสยนนๆ ไปใชประโยชนกอนเปนลาดบแรก ทงการใชประโยชนภายในโรงงาน หรอสงไปใชประโยชนทโรงงานอน หากไมสามารถนาไปใชประโยชนใดๆ ไดแลวจงพจารณาคดเลอกวธการบาบด/กาจด ทเหมาะสมกบลกษณะสมบตของเสยนนๆ

8

กฎหมายทควบคมการจดการกากอตสาหกรรมของโรงงานผกอกาเนด (Waste generator : WG) มทงกฎหมายภายใตพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 แตกฎหมายหลกทเกยวของโดยตรงจะอยภายใตพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ไดแก ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ไดแก ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ระบบเอกสารกากบการขนสงของเสยอนตราย พ .ศ . 2547 แตยงมกฎหมายอนท เกยวของและสนบสนน การดาเนนงานตามประกาศทงสองฉบบดงกลาวดวย

สาระสาคญของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม สาระสาคญของประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พเรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ..ศศ.. 25482548 2.1 ประเภทของเสยทโรงงานผกอกาเนดจะตองแจงและขออนญาตกอนจดการ

ของเสยจากโรงงานอตสาหกรรมหรอกากอตสาหกรรม ซงตามประกาศกระทรวงฯ ใชคาวา “สงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว” หมายถง สงของทไมใชแลวหรอของเสยทงหมดทเกดขนจากการประกอบกจการโรงงาน รวมถงของเสยจากวตถดบ ของเสยทเกดขนในกระบวนการผลต ของเสย ทเปนผลตภณฑเสอมคณภาพ และนาทงทมองคประกอบหรอมคณลกษณะทเปนอนตราย ตามทกาหนดในภาคผนวกท 2 ทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548

กฎหมายทเกยวของกบการจดการของเสยกฎหมายทเกยวของกบการจดการของเสย สาหรบโรงงานผกอกาเนดสาหรบโรงงานผกอกาเนด ((WWaassttee GGeenneerraattoorr :: WWGG))


9

แตกมของเสยบางประเภททไดรบการยกเวนไมตองปฏบตตามประกาศฉบบน ไดแก สงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทไมเปนของเสยอนตรายจากสานกงาน บานพกอาศย

และโรงอาหารในบรเวณโรงงาน เชน กระดาษเอกสาร เศษกงไมจากการตกแตงสวน ขวดเครองดมจากการบรโภคของพนกงาน เปนตน

สงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทมกฎหมายควบคมเฉพาะ ไดแก กากกมมนตรงส และมลฝอยวาดวยการสาธารณสข

นาเสยทสงบาบดนอกบรเวณโรงงานทางทอสง

2.1.1 ประเภทของเสย จาแนกตามแหลงกาเนด แบงออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก 1) ของเสยจากกระบวนการผลตหลก

เปนของเสยทเกดจากขนตอนตางๆ ในกระบวนการแปรรปวตถดบใหเปนผลตภณฑของโรงงาน ชนดของเสยจากกระบวนการผลตหลกจงแตกตางกนในแตละประเภทอตสาหกรรม โดยสวนใหญจะเปนเศษวตถดบและเศษเหลอของผลตภณฑทไมไดขนาดหรอคณภาพ

10

2) ของเสยจากกระบวนการสนบสนนการผลต ไดแก ระบบผลตนาประปา ระบบผลตไอนา การซอมบารง ระบบบาบดนาเสย หองปฏบตการวเคราะห เปนตน โดยสวนใหญของเสยทเกดขน เชน กระดาษกรองปนเปอนสารเคมจากหองปฏบตการวเคราะห สารเคมใชแลว เถาลอยจากการเผาไหมเชอเพลงของหมอไอนา เรซนและถานกมมนตจากการผลตนาประปา ผาปนเปอนนามนและนามนหลอลนใชแลวจากแผนกซอมบารง กากตะกอนจากระบบบาบดนาเสย

3) ของเสยจากสานกงาน บานพกอาศย และโรงอาหารในบรเวณโรงงาน ของเสยจากสานกงาน มทงของเสยจากการปฏบตงาน และจากการบรโภคของพนกงาน โดยทวไป ไดแก กระดาษใชแลว หมกพมพ เสอมสภาพ แบตเตอรจากอปกรณสานกงาน กระปองนาอดลม ขวดนา ถงพลาสตก ฯลฯ

ของเสยจากโรงอาหาร สวนใหญเปนเศษอาหารทเหลอจากการบรโภค และเศษภาชนะทใชบรรจอาหาร

ของเสยจากบานพกอาศยในโรงงาน จะมลกษณะเชนเดยวกบของเสยจากสานกงานและโรงอาหาร

11

2.1.2 ประเภทของเสย จาแนกตามความเปนอนตราย แบงออกไดเปน 2 ประเภท ไดแก ของเสยอนตราย และของเสยทไมเปนอนตราย

ของเสยอนตราย หมายถง ของเสยทมองคประกอบหรอปนเปอน สารอนตราย หรอมคณสมบตทเปนอนตราย ซงไดแก สารไวไฟ สารกดกรอน สารทเกดปฏกรยาไดงาย สารพษ สารอนนทรยอนตราย และสารอนทรยอนตราย โดยรายละเอยดเกยวกบลกษณะและคณสมบตของเสยอนตรายใหเปนไปตามภาคผนวกท 2 ทายประกาศกระทรวงฯ

สาหรบประเภทของเสยทโรงงานผกอกาเนดจะตองแจงและขออนญาตตอหนวยงานทเกยวของกอนดาเนนการจดการของเสยเหลานน ไดแก

แหลงกาเนดของเสย ของเสยทจะตองแจงและไดรบอนญาตกอนดาเนนการ กระบวนการผลตหลก ทกชนดทงทเปนอนตรายและไมเปนอนตราย ยกเวน นาเสยท

สงไปบาบดนอกโรงงานทางทอสงกระบวนการสนบสนนการผลต ทกชนดทงทเปนอนตรายและไมเปนอนตราย สานกงาน บานพกอาศยและ โรงอาหารในบรเวณโรงงาน

เฉพาะของเสยทเปนอนตราย

““

””

12

ทงน ประกาศกระทรวงฯ ไดจาแนกของเสยทโรงงานอตสาหกรรมจะตองแจงและขออนญาตตอหนวยงานกอนนาไปจดการดวยวธตางๆ ออกเปน 19 หมวดหม และกาหนดรหสเฉพาะสาหรบของเสยโดยใชรหสเลข 6 หลก (XX XX XX) โดย เลข 2 หลกแรก แสดงประเภทของการประกอบกจการหรอชนดของของเสย เลข 2 หลกกลาง แสดงกระบวนการเฉพาะในการประกอบกจการนนๆ ททาใหเกดของเสย

หรอชนดของเสย เลข 2 หลกสดทาย แสดงถงลกษณะเฉพาะของของเสยนนๆ ซงผประกอบกจการโรงงานสามารถศกษาเพมเตมไดตามภาคผนวกท 1 ทายประกาศกระทรวง สาหรบของเสยทมอกษร HA (Hazardous waste - Absolute entry) กากบทายรหสเลข 6 หลก ถอวา เปนของเสยทเปนอนตราย และในกรณกากบดวย HM (Hazardous waste - Mirror entry) กถอเปนของเสยอนตรายเชนกน แตผประกอบการสามารถโตแยงวา ไมเปนของเสยอนตราย โดยตองวเคราะหของเสยตามหลกเกณฑทกาหนดไวตามภาคผนวกท 2 ทายประกาศกระทรวงฯ 2.2 หนาทของโรงงานผกอกาเนดในการจดการของเสย

การครอบครองของเสย ตองไมครอบครองของเสยไวภายในโรงงานเกนระยะเวลา 90 วน หากเกนกวาระยะเวลาทกาหนดไวน ตองขออนญาต ตามแบบ สก.1

กรณทครอบครองของเสยอนตรายใหปฏบตตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ระบบเอกสารกากบการขนสงของเสยอนตราย พ.ศ. 2547

การควบคมดแล การจดการของเสย

ตองจดทาแผนการปองกนอบตภยเพอรองรบเหตฉกเฉน ในกรณเกดเหตรวไหล อคคภย การระเบดของของเสยหรอเหตทคาดไมถง ตามทกาหนดในภาคผนวกท 3 ทายประกาศกระทรวงฯ

ตองแยกเกบของเสยอนตรายไวในทรองรบตางหากทเหมาะสมและมฝาปดมดชด และตองจดใหมการกาจดของเสยโดยเฉพาะดวยวธการทปลอดภย และไมกอใหเกดความเดอดรอนราคาญ

13

การควบคมดแล การจดการของเสย (ตอ)

ตองมผควบคมดแลระบบปองกนสงแวดลอมทมความรเฉพาะดาน ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาหนดชนดและขนาดโรงงานฯ พ.ศ. 2545 และตองจดฝกอบรมพนกงานทเกยวของ เพอใหสามารถปฏบตงานตามหนาทไดอยางถกตองและปลอดภย

การนาของเสยออกไปบาบด/กาจด นอกโรงงาน

ตองขออนญาตการนาของเสยออกนอกบรเวณโรงงาน โดยใชแบบ สก.2 ตองสงของเสยทเปนอนตรายใหแกผรวบรวมและขนสง หรอผบาบดและกาจด

ของเสยทไดรบอนญาตเทานน ในกรณทจะใชบรการของผอนจดการของเสย จะตองไดรบความเหนชอบจาก กรอ.

การขนสงของเสย ออกนอกโรงงาน

ใหแจงขอมลการขนสงของเสยทกชนดผานสออเลกทรอนกส เมอมการนาของเสยอนตรายออกนอกบรเวณโรงงาน ตองมใบกากบการขนสง

การบาบด/กาจด ของเสยภายใน บรเวณโรงงาน

ตองปฏบตเกยวกบการจดการของเสยตามหลกเกณฑและวธการท กรอ. กาหนด (ตองขอความเหนชอบจาก กรอ. กอนดาเนนการ *)

ตองมขอมลผลวเคราะหทางเคมและกายภาพของของเสยกอนการบาบดหรอกาจด และเกบขอมลผลวเคราะหไวอยางนอย 3 ป เพอการตรวจสอบ

ตองสงรายงานประจาปใหแก กรอ. ตามแบบ สก.5 ทายประกาศกระทรวงฯ

ความรบผดชอบ ตอของเสย

ตองตรวจสอบของเสยและตองรบผดชอบตอภาระความรบผด (Liability) ในกรณสญหาย เกดอบตเหต การทงผดท หรอการลกลอบทง และการรบคน จนกวาผรบบาบดและกาจดของเสยจะรบของเสยนนไวในครอบครอง

รวมรบผดกรณแตงตงผรวบรวมและขนสงของเสยอนตราย

การรายงานผล ตองสงรายงานประจาปใหแก กรอ. ตามแบบ สก.3 ภายในวนท 1 มนาคมของปถดไป

* ดรายละเอยดในหวขอ 2.3.1 * ยกเวน การเผาของเสยทไมเปนของเสยอนตราย (Non-hazardous waste) ไมตองขอความเหนชอบกอนดาเนนการ

14

2.3 หลกเกณฑและวธการจดการของเสย

2.3.1 กรณทผประกอบกจการโรงงานตองจดการของเสยเองภายในโรงงาน

การฝงกลบ ใหดาเนนการฝงกลบ โดยจดใหมระบบกนซม ระบบการตรวจสอบการรวไหล ระบบระบายกาซ และระบบบาบดนาเสยตามความเหมาะสมของชนดหรอประเภท ของเสยนนๆ ทงน ตองไดรบความเหนชอบจาก กรอ.

การเผาของเสย - การเผาของเสยทไมเปนอนตราย ใหเผาโดยควบคม

คามาตรฐานของมลสารทระบายออกจากปลองใหเปนไปตามประกาศกระทรวง วทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม เรอง กาหนดมาตรฐานควบคมการปลอยทงอากาศเสยจากเตาเผามลฝอย ลงวนท 17 มถนายน 2540 - หามเผาของเสยทเปนอนตราย เวนแตจะไดรบ

ความเหนชอบจาก กรอ.

การจดการวธอนๆ เชน การหมกทาปย การถมท การนากลบไปใชประโยชนอก ฯลฯ จะตองไดรบความเหนชอบจาก กรอ.

15

2.3.2 กรณทผประกอบกจการโรงงานตองการขออนญาตนาของเสยออกนอกบรเวณโรงงาน ตองแจงรายละเอยดเกยวกบของเสย ระบวธการ และผรบดาเนนการทขออนญาตจดการกบของเสยนนๆ โดยใชแบบ สก.2 ซงจาแนกวธการจดการออกเปน 8 ประเภท และตองไดรบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรมกอน จงจะสามารถสงของเสยออกไปจดการตามวธการทไดรบอนญาต

3Rs

ตามประกาศ กระทรวงฯ

04การนากลบมา ใชประโยชนอก

(Recycle)

03การนากลบ มาใชซา (Reuse)

05 การนากลบคน

มาใหม (Recovery)

01

การคดแยก (Sorting)

08 การนาไป ใชประโยชน ดวยวธอนๆ

ตามประกาศกระทรวง ป ’48 ม ว ธ ก า ร จ ด ก า ร ข อ ง เ ส ย5 ประเภท ทเปนไปตามหลก3Rs ซงแนวทางการพจารณาใหอนญาตจดการของเสยดวยวธการใดๆ นน เจาหนาทจะพจารณาจากลกษณะทางเคม/ความเปนอนตรายของของเสยและผลกระทบทเกดจากการจดการของเสยดวยวธดงกลาวเปนหลก

16

2.4 แนวทางการคดเลอกวธการจดการของเสยตามหลก 3Rs

การเลอกวธการจดการของเสยตามหลก 3Rs ทสอดคลองกบประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 ทง 5 วธ มแนวทางพจารณา ดงน

การคดแยก (Sorting)

011 การคดแยกประเภทเพอจาหนายตอ (Sorting) ใช เฉพาะกบของเสยท ไม เปนอนตราย เชน เศษไม เศษกระดาษ เศษพลาสตกหรอยางสงเคราะห เศษผา เศษโลหะตางๆ ทไมอยในรปของเกลอโลหะ โดยจดสงของเสยใหกบโรงงานลาดบท 105 คดแยกของเสยทไมเปนอนตราย

01

ใ น ก ร ณ จ ด ก า ร ข อ ง เ ส ย ภายในโรงงาน เชน ทาป ย ใหยนเรองขอความเหนชอบ ใ น ก า ร จ ด ก า ร ข อ ง เ ส ย ภ า ย ใ น โ ร ง ง า น ต อ กรมโรงงานอตสาหกรรม เ ป น ร า ย ก ร ณ ไ ป

หากเปนการขายหรอบรจาคของเสยใหกบบคคลธรรมดา กลมชาวบาน กลมแมบ าน กลม เกษตรกร ฯลฯ เพอนาไปจดการดวยวธการใดๆ กตาม จะตองยนขออนญาตเปนเอกสาร ตอกรมโรงงานอตสาหกรรมเทานน

17

การนากลบมาใชซา (Reuse)

031 การใชเปนวตถดบทดแทน (Use as raw material substitution) โดยสวนใหญเปนการนากลบเขากระบวนการผลตใหม (Re-process) ภายในโรงงาน เชน การนาพลาสตกมาบดและหลอมซาภายในโรงงาน

033 การสงกลบผขายเพอนากลบไปบรรจใหมหรอใชซา (Reuse container; to be refilled)

ใชเฉพาะกบการสงภาชนะบรรจคนโรงงานผผลต เพอนากลบไปบรรจใหมหรอใช เชน - การสงถงบรรจกรด ดางคนโรงงานผผลตหรอผแบงบรรจ การสงถงบรรจนามนหลอลน คนโรงงานผผลต เปนตน

03

18

การนากลบมาใชประโยชนอก (Recycle)

041 การใชเปนเชอเพลงทดแทน (Use as fuel substitution or burn for energy recovery)

เปนการนาของเสยทมคาความรอนและมสภาพเหมาะสมไปเปนเชอเพลงทดแทนในเตาเผาปนซเมนต เชน - นามนเครอง หรอนามนหลอลนใชแลว - เศษผาปนเปอนนามน

042 การใชเปนเชอเพลงผสม (Fuel blending) เปนการนาของเสยมาผานกระบวนการปรบคณภาพ หรอ ผสมกนเพอใหเปนเชอเพลงผสม เชน - กระดาษหรอผาปนเปอนส หรอนามน หรอตวทาละลาย - ส หรอตวทาละลายหมดอายใชงาน - กากตะกอนนามน - นายาหลอเยน - นาปนเปอนนามน

043 เผาเพอเอาพลงงาน (Burn for energy recovery) เปนการนาของเสยทมสภาพเหมาะสมไปเปนเชอเพลง เชน - กะลาและเสนใยปาลม นามาเปนเชอเพลงในหมอไอนา - ขเลอย เศษไม เศษไมพาเลท - เศษไมหรอขเลอยทไมปนเปอนของเสยอนตรายใชเปน

เชอเพลงทดแทนในการปรงอาหารหรอเผาขาวหลาม

04

19

044 เปนวตถดบทดแทนในเตาเผาปนซเมนต (Use as co-material in cement kiln or rotary kiln) ใชเฉพาะกบของเสยทมองคประกอบของวตถดบหลกทใชในการผลตปนซเมนต ไดแก แคลเซยม อะลมนา เหลก หรอซลกา เชน - ทรายขดผวทใชแลว - Scale เหลกจากกระบวนการรดรอน - ฝนเหลก ผงเหลกจากการขด หรอการเจยร - กากตะกอนซลคอน

049 การนากลบไปใชประโยชนดวยวธอนๆ (Other recycle methods)

เปนการนาของเสยไปใชประโยชนดวยวธอนๆ นอกเหนอจากทกลาวแลว เชน - การสงนามนเครองหรอนามนหลอลนใชแลวใหโรงงานผลตสทาบานหรอสนามน - การสงยางรถยนตหมดสภาพใหโรงงานสกดนามนดเซล - การนาเศษผาหรอเศษดายหรอเศษฟองนาไปใชทาพรมเชดเทา ยดตกตาหรอทนอน หรอ

เพาะเหด

20

การนากลบคนมาใหม (Recovery)

051 การนาเขากระบวนการนาสารตวทาละลายกลบมาใหม (Solvent reclamation/regeneration)

เปนการนาของเสยประเภทสารตวทาละลายสงใหโรงงานลาดบท 106 เพอกลนและนากลบมาใชใหม เชน โทลอน ไซลน เมธลนคลอไรด ไตรคลอโรเอทธลน อะซโตน ฯลฯ

052 การนาเขากระบวนการนาโลหะกลบมาใหม (Reclamation/Regeneration of metal and metal compounds)

เปนการนาของเสยทมองคประกอบของโลหะ สงให โรงงานลาดบท 106 เพอน าไปผานกระบวนการสกดหรอนาโลหะกลบมาใหม เชน - การสกดเงนจากนายาลางฟลม - การสกดแยกดบกจากนายา Tin Stripper - การสกดแยกโลหะชนดตางๆ จากเศษโลหะบดกร หรอกาวเงน (Silver plate) หรอ Lead frame

053 การนาเขากระบวนการคนสภาพกรดดาง (Acid/Base regeneration)

เปนการนาของเสยประเภทกรดหรอดาง เชน กรดซลฟรก สงใหโรงงานลาดบท 106 เพอนาไปผานกระบวนการปรบคณภาพเพอนากลบมาใชใหม

05

21

การจดการดวยวธอนๆ

082 การนาไปถมท (Land reclamation) ใช เฉพาะกบของเสยท ไม เปนอนตราย ซ งมองคประกอบของดน หน ปน ทราย เชน - เศษอฐ หน ปน ทราย - เศษกระเบองทผานการอบดวยความรอนแลว - กากตะกอนจากระบบบาบดนาด หรอจากการผลตนาประปา

083 การหมกทาปยหรอสารปรบปรงดน (Composting or soil conditioner)

ใชเฉพาะกบของเสยทไมเปนอนตราย เชน - เศษชนสวนพช จาพวกทะลายปาลม เปลอกมนสาปะหลง - เศษชนสวนสตว - กากตะกอนจากระบบบาบดนาเสยของโรงงานแปรรปอาหาร - เถาทเหลอจากการเผาไหมเชอเพลงชวมวล

084 การทาอาหารสตว (Animal feed)

ใชเฉพาะกบของเสยทไมเปนอนตราย ม 2 ลกษณะ 1) การนาไปใชเปนอาหารเลยงสตว ไดแก เศษแปง หรอเสนหม

จากขาว เปลอกและแกนขาวโพด เปลอกสบปะรด 2) การนาไปผลตหรอผสมอาหารสตว ไดแก กางปลา เศษปลา

หวกง เปลอกกง ฯลฯ

08

22

แนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 3Rs ทพฒนาขน มวตถประสงคเพอผประกอบกจการโรงงานไดใชเปนแนวทางในการจดการของเสยทเกดขน โดยมจดมงหมายสาคญ คอ ลดปรมาณของเสยทโรงงานจะตองสงไปกาจดใหเหลอนอยทสด โดยลดของเสยทแหลงกาเนด และการนากลบไปใชซาหรอใชใหมตามศกยภาพการใชประโยชนของเสยแตละชนด ขณะเดยวกน การจดการของเสยในแตละขนตอนเปนการดาเนนการทสอดคลองกบขอกาหนดทางกฎหมายทงหมด

การจดการของเสยใหไดผลตองใชหลายวธการในการดาเนนการรวมกน ตงแตตนทางจนถงปลายทาง รวมทงคานงถงเหตปจจยตางๆ ทเกยวของ หรอเปน “การจดการของเสยแบบผสมผสาน”

การจดการของเสยแบบผสมผสาน (Integrated Waste Management) หมายถง การดาเนนการจดการของเสยทเหมาะสมกบลกษณะสมบต ของของเสย ดวยการคานงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและพลงงาน รวมทงการปองกนรกษาสงแวดลอมใหมคณภาพทดอยางยงยน

การจดการของเสยแบบผสมผสานนจะตองประกอบดวยแนวคดการจดการทเรมตงแตการลด การเกดของเสยทแหลงหรอกระบวนการทกอใหเกดของเสย (Source Reduction) การใชซาของเสย/วสดทยงใชงานได (Reuse) การหมนเวยนกลบมาใชใหม (Recycle) ในรปแบบตางๆ กอนทจะนาสวนทไมสามารถนาไปใชประโยชนใดๆ ไดอกไปบาบด (Treatment) และการกาจดของเสย (Disposal) อยางปลอดภย

แนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยแนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก ภายในโรงงานตามหลก

““ ””


23

การทจะจดการของเสยอยางไร และดวยวธการใดนน ตองทราบขอมลของเสยกอนเปนลาดบแรก ไดแก - ชนดและปรมาณของของเสย เพอพจารณาการจดลาดบความสาคญทจะตองดาเนนการ - ลกษณะสมบตของของเสย เพอศกษาและวางแผนการใชประโยชนของเสยไดอยางเหมาะสม

ทงน ในระยะเรมแรกการเกบขอมลดงกลาวอาจดาเนนการแบบคอยเปนคอยไป เมอมขอมล ทถกตองและชดเจนแลวจะเปนประโยชนอยางมากในการวางแผนการจดการของเสย ทาโครงการ นาของเสยมาใชประโยชน ตลอดจนการตดสนใจในการดาเนนการหรอลงทนเพมเตม แนวปฏบตทดสาหรบการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลก 3Rs จงเปนวธปฏบตสาหรบ การจดการกบของเสยในแตละขนตอนการจดการของเสยแบบผสมผสาน โดยประกอบดวย 4 สวน ดงน

1. แนวปฏบตทดสาหรบการลดของเสยทแหลงกาเนด 2. แนวปฏบตทดสาหรบการคดแยกและจดเกบของเสยทเกดขน 3. แนวปฏบตทดสาหรบการนาของเสยกลบไปใชซาหรอใชใหม 4. แนวปฏบตทดสาหรบการบาบด/กาจดของเสย

Reduction

Reuse

Recycle

Treatment

Disposal

ลดการเกดของเสย

นากลบมาใชซา

หมนเวยนใชประโยชนตามศกยภาพ/นากลบมาใชใหม

บาบดของเสยทไมสามารถใชประโยชนไดอก

กาจดอยางปลอดภย

24

33..1 1 แนวปฏบตทดสาหรบการลดของเสยทแหลงกาเนดแนวปฏบตทดสาหรบการลดของเสยทแหลงกาเนด เนนการลดการเกดของเสย ณ แหลงกาเนด (Source reduction) เชน ขนตอนการเตรยมวตถดบ ขนตอนการบรรจ สวนการผลตนาใช สวนซอมบารง สวนบาบดนาเสย ฯลฯ โดยใหความสาคญกบการลดของเสยท เกดขนโดย ไมจาเปน

การลดของเสยทเกดจากกระบวนการผลตสามารถดาเนนการตงแตในขนตอนการออกแบบผลตภณฑและเทคโนโลยการผลต ขนตอน การจดหาวตถดบและขนสงวตถดบ/ผลตภณฑ และขนตอนการผลต ดงน

3.1.1 การออกแบบผลตภณฑและเทคโนโลยการผลต

เปนขนตอนทสาคญเนองจากมผลโดยตรงตอประเภทและปรมาณของเสยทเกดขน หากผลตภณฑไมมองคประกอบของสารเคมหรอสารอนตราย ขณะเดยวกนกมขนตอนการผลตทไมซบซอนและ/หรอใชเทคโนโลยทมประสทธภาพสง มการสญเสยวตถดบนอย กจะสงผลใหเกดของเสยจากกระบวนการผลตนอยลงได

25

วธปฏบตทดในขนตอนการออกแบบผลตภณฑและเทคโนโลยการผลต ออกแบบผลตภณฑ ภายใตเงอนไขการลดของเสยจากกระบวนการผลตใหนอยลง (ทงในแงปรมาณ และความเปนอนตรายของของเสย) ออกแบบผลตภณฑโดยคานงถงองคประกอบของผลตภณฑ เพอใหมการใชสารเคมหรอวตถดบตางๆ นอยลง ซงจะทาใหเกดของเสย (อนตราย) นอยลงดวย พฒนาเทคโนโลยการผลตใหมขนตอนนอยลง หรอมประสทธภาพมากขน เพอใหมการใชทรพยากรในกระบวนการผลตนอยลง ออกแบบบรรจภณฑใหเหมาะสม เพอลดปญหาการกาจดของเสยทเปนบรรจภณฑ

- ออกแบบโดยไมใชบรรจภณฑ - ออกแบบเพอลดสวนประกอบทเกนความจาเปนในบรรจภณฑ - ออกแบบใหบรรจภณฑมนาหนกเบา/ใชวสดนอย - ออกแบบเพอใหสามารถนากลบมาใชซา - ออกแบบเพอใหนากลบมาผลตใหม - ออกแบบเพอใหนากลบมารไซเคล - ออกแบบเพอใหสามารถกาจดทงไดอยางปลอดภย - ออกแบบใหสนคามความเขมขนสง หรอลดปรมาณนา

เพอใหบรรจภณฑมขนาดเลกลง - ออกแบบใหมการรวมกลมสนคาตอหนวยบรรจภณฑ - ออกแบบใหลดจานวนสทใชพมพบนบรรจภณฑ

ก า ร อ อ ก แ บ บ บ ร ร จ ภ ณ ฑ เพอสงแวดลอม

10 กลยทธ

ทมา : คมอการออกแบบบรรจภณฑเพอสงแวดลอม (กรมควบคมมลพษ)

26

3.1.2 การบรหารจดการวตถดบ และการขนสงวตถดบ/ผลตภณฑ

วตถดบทไมมคณภาพจะทาใหไดเปนผลตภณฑทชารดหรอเสอมคณภาพและของเสย ดงนน การรกษาคณภาพของว ต ถ ด บ ท น า เ ข า จ ง เ ป น ส ง ท ต อ ง ใ หความสาคญ รวมถงในทกขนตอนทเกยวของกบการนาวตถดบมายงโรงงานหรอนาผลตภณฑออกจากโรงงาน เนองจากวตถดบทเสอมสภาพหรอวตถดบทมการปนเปอนสง เมอเขาสกระบวนการผลตของโรงงานจะกลายเปนของเสยทโรงงานตองบาบด/กาจดเชนเดยวกบผลตภณฑทชารดหรอเสอมคณภาพกอนถงมอผบรโภค วธปฏบตทดในขนตอนการบรหารจดการวตถดบและขนสงวตถดบ

เลอกใชวตถดบทมความบรสทธมากขน (มสงปนเปอนมากบวตถดบนอย) มมาตรฐานของวตถดบ และนามาใชตงแตกระบวนการจดหาและสงซอวตถดบ วางแผนการผลตและบรหารปรมาณวตถดบคงคลงทเหมาะสม สงซอวตถดบในปรมาณทสอดคลองกบแผนการผลต เพอลดของเสยเนองจากวตถดบหมดอายหรอเสอมคณภาพ ใชระบบเขากอน-ออกกอน (First in-First out : FIFO) เพอปองกนไมใหมวสดตกคางเปนเวลานาน ควบคมปรมาณวตถดบโดยใชเทคนคการควบคมดวยการมองเหน (Visual control) เพอใหสามารถเขาใจและสงเกตไดงาย ใชอปกรณขนถายวตถดบทเหมาะสมทงในระหวางการขนสง และการจดเกบกอนนามาใชงาน

คลงสนคา

วางแผนกระจายสนคา

การขนสง

บรการลกคา บรรจหบหอ

จดซอ

แผนกผลต วางแผนการผลต

คาดการการผลต ในอนาคต

จดการวตถดบ

จดการการขนสง

27

3.1.3 การบรหารจดการผลต

กระบวนการผลตเปนการนาวตถดบมา แปรรปเปนผลตภณฑตางๆ และยงมการใชสารเคม พลงงาน และทรพยากรอนๆ อกดวย ดงนน ปรมาณของเสยทเกดขนจะสะทอนถงประสทธภาพในการใชทรพยากรของโรงงาน ดงนน ผประกอบการจงควรมงเนนแนวทาง การใชทรพยากรการผลตทกชนดในแตละขนตอนหรอแตละกจกรรมอยางมประสทธภาพ เพอลดการเกดของเสยจากกระบวนการผลต หรอจากกจกรรมสนบสนนตางๆ

วธปฏบตทดในการบรหารจดการผลต : กระบวนการผลต

วเคราะหกระบวนการผลตโดยใช Operation process chart ปรบเปลยนวธการ/กลไกในการผลตเพอลดความซบซอนของขนตอนการผลต และลดการสญเสยวตถดบ รวมทงมการวจยและพฒนา (R&D) อยางตอเนอง บารงรกษาเครองจกรใหมสภาพพรอมใชงานตลอดเวลา (Preventive maintenance) ปรบปรงคณภาพเครองจกรอปกรณทใชผลต และ/หรอลดขอจากดในการปฏบตงานเพอ เพมประสทธภาพการผลต ซงทาใหมการสญเสยวตถดบหรอผลตภณฑนอยลง มการบรหารการจดการทดและวธปฏบตงานทถกตอง (Good housekeeping) มมาตรฐานการปฏบตงานในขนตอนทสาคญหรอจดทเสยงตอการเกดของเสย ควบคมใหพนกงานปฏบตงานใหถกตองตามมาตรฐานวธปฏบตงานในทกขนตอน มการบนทกขอมลการใชทรพยากร และพลงงานในการผลต เพอตรวจสอบการรวไหล/ การสญเสย และมงปรบปรงใหตรงจด

28

วธปฏบตทดในการบรหารจดการผลต : กจกรรมสนบสนนการผลตอนๆ มการบรหารการจดการทดและวธปฏบตงานทถกตอง (Good housekeeping) เชน

ปดอปกรณ/เครองจกร/หลอดไฟ เมอไมใชงาน ซอมรอยรว รอยแตกของอปกรณตางๆ ใชวธการกวาดแหงแทนการใชนาฉดลาง ใชอปกรณ/เครองจกรตางๆ ในสภาวะทเหมาะสม

33..22 แนวปฏบตทดสาหรบการคดแยกและจดเกบของเสยทเกดขนแนวปฏบตทดสาหรบการคดแยกและจดเกบของเสยทเกดขน 3.2.1 การคดแยกของเสย

แมวาจะดาเนนการลดของเสยทแหลงกาเนดแลว แตกจะยงคงมของเสยเกดขนจานวนหนงซงโรงงานจะตองคดแยกตามประเภท/ชนดหรอตามวธการจดการกบของเสยแตละชนด เพอไมใหเกดการปนเปอนของของเสยอนตราย และเพออานวยความสะดวกตอการนาของเสยนนไปใชประโยชน ดงนน การคดแยกจงมงเนนวธปฏบตทจะทาใหของเสยแตละชนดไมเกดการปนเปอนกน เนองจากอาจมผลตอการนาของเสยเหลานนไปใชซาหรอใชใหม สวนการจดเกบของเสยกอนนาไปใชประโยชนหรอบาบด/กาจดกจะมงเนนวธปฏบตสาหรบการจดเกบของเสยทมความปลอดภยทงตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอม

29

แนวปฏบตทดสาหรบการคดแยกของเสยทแหลงกาเนด จดภาชนะรองรบของเสยแยกประเภทบรเวณทเกดของเสย โดยเลอกใชภาชนะทเหมาะสมกบลกษณะทางกายภาพและเคมของของเสยแตละประเภท พรอมตดปาย/สญลกษณใหชดเจน ประชาสมพนธและใหความรแกพนกงานและผท เกยวของ เกยวกบการคดแยกของเสยและประเภทของเสย (โดยเฉพาะอยางยงในกรณของเสยอนตรายทตองทงในภาชนะทเหมาะสม) เพอใหพนกงานแยกของเสยไดอยางถกตอง

3.2.2 การจดเกบของเสย

การจดเกบของเสยจะตองคานงถงคณลกษณะของเสยเปนสาคญ เพอเลอกภาชนะจดเกบทเหมาะสมกบชนดและประเภทของของเสย และจดวางในพนทจดเกบอยางเหมาะสม รวมทง มมาตรการปองกนในกรณเกดเหตฉกเฉนดวย แนวปฏบตทดสาหรบการจดเกบของเสย

จดเกบของเสยไวภายในอาคารทมนคง แขงแรง พนอาคารทนตอการกดกรอน มการระบายอากาศทพอเพยง แยกจดเกบของเสยทเปนอนตรายออกจากของเสยทไมเปนอนตราย และจดขอบเขตพนทการเกบของเสยประเภทตางๆ ใหชดเจน พรอมตดปายแสดงชนด ประเภท ในบรเวณพนทจดเกบ ใชภาชนะบรรจของเ สยท เหมาะสมกบลกษณะสมบตของเ สย โดยเฉพาะอยางยงลกษณะสมบตทางเคมและการทาปฏกรยา

30

ตดฉลากทภาชนะบรรจของเสยใหชดเจน โดยประกอบดวย ชนด ประเภท และวนทจดเกบของเสย ภาชนะทนามาบรรจของเสยชนดใดชนดหนงแลว ควรเปนภาชนะทบรรจของเสยชนดเดยวกน ไมควรนาภาชนะทบรรจของเสยชนดอนมาใชปะปนกน เนองจากทาใหยากตอการนากลบไปใชซาหรอใชใหม มขอบเขอน/คนกน (Bun) เพอปองกนการรวไหล รวมทงมระบบระบายโดยรอบหากเกดการรวไหลดวย ทงทเกบในอาคารและนอกอาคาร มวธจดเกบทปลอดภย เชน ไมวางภาชนะทบรรจของเสยซอนกนสงเกนกวา 3 เมตร กรณมชนวางภายในสถานทจดเกบของเสยตองมนคง แขงแรง ไมมการสนสะเทอน มระบบปองกนและระงบเหตฉกเฉนในบรเวณทมความเสยง จดเตรยมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสมไวในจดทหยบใชไดสะดวก

กรณจดเกบของเสย นอกอาคาร ตองทาอยางไร ?

ตองมมาตรการปองกนและควบคมดานความปลอดภยและดานสงแวดลอมเพมเตม ไดแก บรเวณโดยรอบตองไมมสาเหตททาใหเกดอคคภย : ไมมหญาขนรก/ไมมวสดตดไฟได/ไมมแหลงประกายความรอน ตองไมเปนทจอดยานพาหนะหรอเสนทางจราจร เพอปองกนอบตเหตจากการจราจร พนตองแขงแรงและรบนาหนกกากของเสยได/ไมลน กรณจดเกบของเสยอนตราย พนตองทนตอการกดกรอน/ทนนา

31

กรณจดเกบ “ของเสยอนตราย” ตองทาอยางไร ?

ตองบรรจของเสยอนตรายไวในภาชนะทมสภาพมนคงแขงแรง และตองไมเกดปฏกรยาตอกน (Compatible) เชน

- สารทมฤทธกดกรอนสง เชน กรด ดาง ไมควรใชภาชนะทเปนเหลก

- สารไวไฟไมควรเกบในภาชนะทเปนพลาสตก - ตวทาละลายอนทรยทมธาตฮาโลเจนเปนองคประกอบ ไมควรเกบในภาชนะทเปนอลมเนยม

ภาชนะหรอบรรจภณฑท ใ สของเสยอนตราย ตองทาเครองหมายวา “ของเสยอนตราย (Hazardous Waste)” รวมทงตดฉลากทภาชนะบรรจใหชดเจน ประกอบดวย

- ชอชนดของสารทบรรจอยภายใน - เครองหมายความเปนอนตราย - ระบวนทเรมบรรจของเสย และวนทบรรจของเสยนนเตมภาชนะหรอบรรจภณฑนนๆ

การจดแผนผง (Layout) ในพนทจดเกบของเสย ใหจดกลมของเสยตามประเภทและความวองไวตอปฏกรยา โดยเฉพาะอยางย งกาหนดใหสารท เขากนไม ได ( Incompatible) วางแยกเกบใหหางจากกนอยางเดดขาด จดใหมการตรวจสอบอาคารหรอสถานททใชเกบภาชนะ แผนรองพนและภาชนะทกสปดาห จดใหมอปกรณสาหรบปองกนอบตภยและเหตฉกเฉนบรเวณพนทจดเกบใหเพยงพอ

32

33..33 แนวปฏบตทดสาหรบการแนวปฏบตทดสาหรบการนาของเสยนาของเสยกลบกลบไปใชซาหรอใชใหมไปใชซาหรอใชใหม เนนวธปฏบตทเหมาะสมเพอใหมการนาของเสยกลบไปใชซาหรอใชใหมใหมากทสด ตามศกยภาพของของเสยแตละประเภท โดยทไมกอใหเกดผลกระทบตอกระบวนการทนาของเสยไปใชซาหรอใชประโยชน อกทง ไมกอใหเกดการปนเปอนของมลสารตอสงแวดลอมอนเนองมาจากการนา ของเสยไปใชซาหรอใชใหม นอกจากน ยงตองเปนวธปฏบตทสอดคลองกบขอกฎหมายทเกยวของดวย* โดยมแนวทาง ดงน

ศกษาศกยภาพการใชประโยชนของของเสยแตละประเภท และแนวทาง/รปแบบการนา ของเสยนนไปใชประโยชน (ใชซาหรอใชใหม) ทงองคประกอบทางเคมและผลตอกระบวนการ ทนาของเสยไปใชประโยชน โดยคานงถงความเหมาะสมทางเศรษฐศาสตรและสงแวดลอมดวย นาของเสยไปใชประโยชนโดยไมทาใหเกดผลกระทบตอกระบวนการทนาของเสยนนไปใช ตองคานงถงการปนเปอนสสงแวดลอมจากการนาของเสยไปใชประโยชน โดยมการตดตามตรวจสอบอยางสมาเสมอ จดทาคมอการปฏบตงานสาหรบการนาของเสยไปใชประโยชนในแตละรปแบบสาหรบพนกงาน เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางถกตองและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

...แตอนนตองสงกาจด อนนยงใชไดอก

* ดหวขอ 2.4 เพมเตม

33

ตวอยางการนาของเสยไปใชประโยชน

อางอง : a http://www2.it.mju.ac.th/dbresearch/raen/index.php/newspeaper2011/293-compost b http://www.chiangrai.doae.go.th/chiangrai18.html

การทาปยหมกจากเศษวตถดบทเปนสารอนทรย เศษอาหาร และเศษใบไมจากพนทสเขยว

เ ต ร ย มบล อ ก ซ เ มนต ใ นก า ร ท า ป ยโดยวางบนอฐใหฐานสงจากพน ~15 ซม.

ใสใบไมแหงลงไปเปนชนแรกใหหนา ~40 ซม. จากนนใสเศษอาหารใหหนา~30 ซม. (หรออาจทาสลบชนกได) และใสใบไมแหงทบชนบนสด ~15-20 ซม.

ทงไวประมาณ 30 วน จะไดปยอนทรยเมอนาปยออกมาหมดแลว ควรเวนระยะหางโดยตากแดดไวประมาณ 7 วน

ขอควรระวง : ขณะเตมเศษอาหารตองระมดระวง

ไ ม ใ ห ม เ ศษอาหาร เลอ ะป ากบ อเพอไมใหมแมลงวนตอม

วธท 1a

ขนตอน นาเศษพชมาเรยงใหไดขนาด

ก ย ส = 2 4 0.3 ม. ยาบนกองและรดนาใหชม ใสมลสตว 50 กก. และปยยเรย 0.5 กก. ราดสารเรงจลนทรย 50 ลตร ทาซาขอ ถง จนครบ 4 ชน ชนบนสดโรยดวยหนาดน

หรอปยคอกหนา 1 – 2 นว คลมดวยทางมะพราวหรอ

ผาพลาสตกเพอรกษาความชน และปองกนสตวคยเขย

วธท 2b

เตรยมวสด 1. เศษพช เชน เศษวตถดบ เศษใบไม เศษหญา 1,000 กก. 2. มลสตว 200 กก. 3. ปยยเรย 2 กก. 4. สารเรงจลนทรย หรอหวเชอนาหมกชวภาพ 5. หนาดน 150 – 200 กก. 6. ผาพลาสตก 7. อปกรณในการกลบกองปย

34

การทาเชอเพลงเขยวอดแทงจากกากตะกอนจากระบบบาบดนาเสย เมดพรก และเศษกระเทยม

ชงสวนผสมตามสตร สตร 1 เศษพรก/กระเทยม : เถากะลาปาลม = 1:1 สตร 2 เศษผก/ผลไมแหง : ถานหน (บทมนส) = 1:1

เตมแปงมนเปนตวประสาน ในอตรา 5% ของนาหนกวตถดบรวมรวม

ผสมสวนผสมตางๆ ใหเขากน

นาสวนผสมเขาเครองอดแทงหรออดเมด นาเชอเพลงเขยวทไดไปตากแหง

สามารถศกษาเพมเตมไดจาก “คมอแนวทางและคณสมบตของเสยเพอการแปรรปเปนเชอเพลงและบลอกประสาน” ดาวนโหลดไดท www.diw.go.th/iwmb

35

การทานาหมกชวภาพ จากขยะเศษอาหารและเศษวตถดบทเปนสารอนทรย

เตรยมเศษผก/ผลไม เศษอาหาร โดยสบใหเปนชนเลกๆ

ผสมหวเชอจลนทรย 0.25 ลตร กบ กากนาตาล 0.25 ลตร และ นา 8 ลตร แลวคนใหเขากน

อางอง : http://hpc4.anamai.moph.go.th/market/EM.html

เตมสวนผสมทไดในขอ 2 ลงในเศษผก/ผลไม หรอ เศษวตถดบในขอ 1 แลวกวนผสมใหเขากน

หมกทงไวประมาณ 7 วน สามารถนามาใชประโยชนได อาท รดตนไม พช ผก ชวยบาบดนาเสย และดบกลนในหองนา

การเตรยมหวเชอจลนทรย

1. นาเศษวตถดบ/เศษอาหารมาสบใหเปนชนเลกๆ 2. ผสมกากนาตาลหรอนาตาลทรายแดงลงในเศษอาหาร ในอตราสวน เศษอาหาร : นาตาล เทากบ 3 : 1 3. ปดฝาทงไว หมนกวนทก 5 – 7 วน และหมกทงไว 1 – 2 เดอน จะไดหวเชอจลนทรย

36

33..4 4 แนวปฏบตทดในการบาบดแนวปฏบตทดในการบาบด//กาจดของเสย กาจดของเสย

แนวปฏบตทดในการบาบด/กาจดของเสยทไมสามารถนากลบไปใชซาหรอใชประโยชนใหม ไดแลว มงเนนวธปฏบตทถกตองสอดคลองกบขอกาหนดทางกฎหมายทเกยวของในการสงของเสยไป บาบด/กาจด รวมถงการใชวธบาบด/กาจดทเหมาะสมกบลกษณะสมบตของของเสย และสงของเสยใหแกผรบบาบด/กาจดทไดรบอนญาตจากหนวยงานทเกยวของ

เลอกใชวธบาบด/กาจดของเสยตามลกษณะสมบตของของเสย และสอดคลองกบขอกาหนดทางกฎหมาย เลอกใชผใหบรการรบบาบด/กาจดของเสยทไดการรบรองมาตรฐานการปฏบตงานจากหนวยงานทเชอถอได ปฏบตตามขนตอนทกฎหมายกาหนด ในการขนสงของเสยออกนอกโรงงาน

สก.1

Man

ifest

WP

WG

WT

สก.2

แจงรบของเสย

Manifest

Manifest

Manifest

Manifest

คอ เสนทางการไหลของของเสย คอ เสนทางการไหลของเอกสาร (การรายงาน/การขออนญาต)

37

กลมอตสาหกรรมสรา กลมอตสาหกรรมสรา

REDUCE

ลดการสญเสยนาสบปะรดทจะนาไปหมกสรา โดยทาถาดรองและนากลบมาใช ลดขยะจากถงโซดาไฟทจะใชลางขวดเกา โดยเลอกใชโซดาไฟแบบนา (สารละลาย) ทบรรจถงแทนโซดาไฟแบบเกลด ลดการใชสารเคมและวสดสนเปลองในหองปฏบตการ (Lab) โดยเลอกใช/ปรบวธการวเคราะห (Analytical method) ทใชสารเคมนอยลง และปรบวธปฏบตงานในหองปฏบตการใหใชวสดสนเปลองนอยลงและลดการสญเสยสารเคม เชน การตดแบงกระดาษลตมสเทาทพอใช เปนตน

REUSE

ใชขวดเกาในการบรรจสรา เวยนใชซานาโซดาไฟในการลางขวด และเลอกใชกาวตดฉลากชนดทลางออกไดงาย เพอควบคมปรมาณการใชโซดาไฟไมเกน 2% รวมทงนาตะกอนกระดาษเขาเครองรดนาเพอนาน าโซดาไฟกลบมาใชใหม และลดปรมาณ กากตะกอนกระดาษทตองนาไปกาจด

ตวอยางผลสาเรจทดในการจดการของเสยตวอยางผลสาเรจทดในการจดการของเสยภายในโรงงานตามหลกภายในโรงงานตามหลก

โ โ


ขวดเกาเตรยมเขาเครองลางขวด

เวยนใชนาโซดาไฟ ในการลางขวด

38

เวยนใชนาหลอเยนถงหมก และนานาออนทเหลอใชมาใชในหอหลอเยน (Cooling tower) เพอลดการใชนาดบ นาไสลงและสายรดพลาสตกเกามาใชซา นานาทงทผานการบาบดแลวมาใชในพนทสเขยวและใชซอมดบเพลง

RECYCLE

นานากากสาเขาระบบกาซชวภาพ (Biogas) และนากาซมเทนทได มาใชเปนเชอเพลงในหมอไอนาทดแทนนามนเตา นากากตะกอนจากระบบกาซชวภาพ (Biogas) เศษฉลากกระดาษจากการลางขวด เศษใบไมจากพนทสเขยว เศษอาหาร เถาจากหมอไอนา และตะกอนจากการเคยวคาราเมลมาทาปย และใหเกษตรกรไปใชเปนสารปรบปรงดน นากากสบปะรดและกากจากการลางสบปะรดไปใชเปนอาหารสตว นานาสบปะรดทเหลอซงไมสามารถนาไปหมกสราได มาใชปรบ pH ในระบบบาบดนาเสย นาถงไมโอคเกาและเศษไมพาเลทมาใชประโยชนอนๆ เชน ทาเฟอรนเจอร โตะ เกาอ กระถางตนไม และอปกรณตกแตงอนๆ

คดแยกไสลงเกาเมาใชใหม

กระถางตนไมจากถงไมโอค รวประดบจากถงไมโอค

39

ลด

3Rs

3Rs

3Rs

กาซมเทน

นามนเตา

กากตะกอนเศษใบไม เศษฉลาก เศษอาหาร

ปยหมกใหเกษตรกรใชเปนสารปรบปรงดน

นาทง

ใชในพนทสเขยว นาทง

ซอมดบเพลง

ถงหมก

ระบบ BIOGAS

นากากสา

ระบบบาบดนาเสย


นาหลอเยน

เวยนใชใหม

หมกทาปย

3Rs

3Rs

ภาพรวมการจดการของเสยในอตสาหกรรมสรา

40

กลมอตสาหกรรมอาหารและเครองดม กลมอตสาหกรรมอาหารและเครองดม

REDUCE

ลดขยะจากถงนาตาลและลดขนตอนการเตรยมนาเชอม โดยเลอกใชนาตาลเหลวแทนนาตาลเกลด ลดสทใชในการพมพบารโคดใหเหลอสเดยว (เฉพาะสบารโคด) ลดการใชไสกลองสาหรบผลตภณฑบางรน โดยการออกแบบขวดใหมจดสมผสทขวดและไมตองใช ไสกลองเมอบรรจลงกลอง ทาใหลดขนาดกลอง ลดพนทการจดเกบ ลดนาหนกในการขนสง นอกจากน ยงทาใหการปฏบตงานคลองตวมากขนอกดวย ลดการใชพลาสตกหม (Plastic wrap) โดยเลอกใชพลาสตกทมความหนาลดลง (แตยงคงใชไดตามมาตรฐานเดม) และใชเครองพนฟลมซงประหยด การใชฟลมมากกวาเมอเทยบกบการใชแรงงานคน ลดการใชฟลมพลาสตกในการปดภาชนะอาหารระหวางขนตอนการผลต โดยใชฝาพลาสตกทสามารถนากลบมาใชซาไดแทน

ขวดทมจดสมผส ไมตองใชไสกลอง

การพนพลาสตกโดยใชเครองพนฟลม

41

REUSE

นาแกลลอนบรรจวตถดบมาลางและนากลบมาใชซา นาสายรดพลาสตกและพลาสตกหมวตถดบ (Plastic wrap) มาใชซาเปนถงขยะ/คลมขยะเพอปองกนฝน นาถาดรองขวดสงกลบผผลตและนากลบมาใชซา นานาทงทผานการบาบดแลว และนาทงจากกระบวนการลางยอน (Backwash) (ทตกตะกอนแลว) กลบมาใชลางพนและใชในโถชกโครกในหองสขา

RECYCLE

ทาเชอเพลงอดแทงจากเศษวตถดบทมคาความรอนสงเพยงพอ เชน พรก กระเทยม นากาซมเทนจากระบบ Biogas ไปใชเปนเชอเพลงรวมกบกาซธรรมชาตในหมอไอนา นาวสดเหลอใชจากกระบวนการผลต เชน กากถว ไปใชเปนอาหารสตว นาเศษวตถดบและผลตภณฑทเสอมสภาพมาทาปยหมกและนาหมกชวภาพ

ใชซา Plastic wrap และสายรด

ใชซาถาดรองขวด

เชอเพลงอดแทง จากเศษพรกและกระเทยม

42

กลมอตสาหกรรมอเลกทรอนกส กลมอตสาหกรรมอเลกทรอนกส

REDUCE

ออกแบบผลตภณฑดวยแนวคด “Green product” ผลตภณฑมขนาดเลกลงและใชทรพยากรนอยลง รวมทงควบคมประสทธภาพการผลต (% yield) ใหไดสงสดและเกดของเสยนอยทสด เชน ใช Lead frame ใหคมคาทสด ลดการใชกาวเงน (Silver paste) เปนตน นาเทคโนโลยทเหมาะสมมาใชในกระบวนการผลต เชน ใชเทคโนโลย Mold Array Processing หรอ MAP mold ซงชวยลดการเกดของเสยในกระบวนการผลตชนสวนพวกเซมคอนดกเตอร ลดการใชสารเคมในกระบวนการผลต เชน ลดการใชอะซโตนในการลางชนอปกรณ

REUSE

เวยนใชซา Tray และ Reel ทใชใสชนงานระหวางขนตอนการผลต เลอกใชกลองกระดาษแทนกลองไมในการบรรจผลตภณฑ ทาใหสามารถเวยนใชซากลองอกหลายครง เปนการลดการใชบรรจภณฑ ลดนาหนกในการขนสง ลดพนทในการจดเกบกลองบรรจภณฑ ประยกตใชเปนชนสวนกนกระแทกในต คอนเทนเนอร แทนโฟมได นอกจากน ยงประกอบงายกวากลองไมทาใหการปฏบตงานคลองตวมากขนอกดวย

ใชซา Tray และ Reel

ใชกลองเกาแทนกระดาษรงผง

เวยนใชซากลองกระดาษและถงลม

43

เวยนใชตวทาละลายและนา DI1 ในกระบวนการผลต เชน อะซโตนทใชลางชนอปกรณ และนา DI จากกระบวนการชบชนงาน (Plating) และกระบวนการตดชนงาน (Dicing) นาสารดดความชน (Silica gel) เกา มาใชดดความชนในตไฟ

RECYCLE

แยกสารเคมประเภทกรด-ดางจากกระบวนการผลต แลวนาไปใชปรบสภาพ pH ในระบบบาบดนาเสย และใชเปนสารตงตนในระบบบาบด นาเสยโดยวธเคม (Chemical precipitation) เชน NaOH จากกระบวนการกดผว (Etching) สงตวทาละลายใชแลวไปรไซเคล และนากลบมาใชใหม นาเศษอาหารเขาระบบ Biogas และนากาซมเทนมาใชในโรงอาหาร นาเศษอาหารมาทาปย/นาหมกชวภาพ เพอใชในหองนา

1 นาปราศจากไอออน หรอ Deionized water (DI)

3Rs

กระบวนการผลต

Pre-treat

ตกตะกอน

นา DI

Plating

Dicing

. . .

นา DI ใชแลว เวย

นใชให

ม

ลด

ลด

Etching

กรด-ดาง

สงผรบ บาบด/กาจด

นาเสย

กรดใชแลว ดางใชแลว

NaOH H2SO4

ระบบบาบดนาเสย (Chemical precipitation)

ถงเกบ Chemical waste

3Rs

44

กลมอตสาหกรรกลมอตสาหกรรมปโตรเคม มปโตรเคม

REDUCE

ปรบกระบวนการผลต (Tune up) ใหเหมาะสมเพอทาใหเกดของเสยในปรมาณทลดลง เชน Yellow oil และ Spent caustic แยก Oily waste และโพลเมอรทเกดขนเองระหวางกระบวนการผลต ออกจากกนเพอลดปรมาณของเสยทตองกาจด

REUSE

แยก Spent caustic จากกระบวนการผลต และนากลบไปใชในกระบวนการผลต นานาทงทผานการบาบดแลว (บางสวน) กลบมาผานระบบ Reverse osmosis (RO) และ นากลบมาใชในหอหลอเยน (Cooling tower)

RECYCLE

นาเศษอาหารจากโรงอาหารและสานกงานมาทานาหมกชวภาพใชในโรงงาน

45

กระบวนการผลต

หมนเวยนใชใหม

ทาใหแยกชน

Yellow oil

Spent caustic

Spent caustic

46

กลมอตสาหกรรมอนๆ กลมอตสาหกรรมอนๆ

อตสาหกรรมปนซเมนต

REDUCE REUSE RECYCLE ลดการใชถานหนสาหรบเตาปนซเมนต โดยการใชเชอเพลงทดแทน ลดของเสยประเภทสาร หลอลนจากงานซอม โดยตรวจสอบจดรวไหลตางๆ เพอลดการสญเสยสาร หลอลนและลดการเกด ของเสย และตรวจสอบสภาพนามนหลอลนกอนทจะเปลยนถาย ลดการกอเกดของเสยภายในโรงงานทจะนาไปกาจดภายนอก โดยนามากาจดภายในเตาเผาปนซเมนต

นานามนหลอลนเกากลบมาใชใหมในสวนอน เชน นามาใชหลอลนขอโซ นาตวทาละลายใชแลวมาตกตะกอนสงปนเปอนและนาสวนใสดานบนกลบมา ใชใหม นาถงบรรจนามนกลบมา ใชซา

ใชเศษอฐเกาจากการรอเปลยนเตาเผานาเขาเตาเผาเพอเปนวตถดบทดแทนในการผลตปนซเมนต นาของเสยประเภทหนปนเกรดตา (Low grade limestone) เศษอฐทนไฟ และฝนผงปน ไปใชเปนวตถดบทดแทน นาของเสยประเภทนามน ใชแลว เศษผาปนเปอนนามน ถง Bag filter ไปใชเปนเชอเพลงทดแทน (Alternative Fuel)

47

อตสาหกรรมกระดาษ

REDUCE REUSE RECYCLE ลดการใชทรายเพอเปน Sand bed ในหมอไอนา โดยนา Fly ash ใชทดแทน ปรบปรงเตาเผาเพอเพมคณสมบตเถาใหสามารถนาไปเปนสวนผสมในการทาบลอกประสานได

นานาจากกระบวนการตเยอกระดาษมาใชซาเพอลด การใชนาบาดาล โดยผานกระบวนการกรองกอน นานาทงจากกระบวนการผลตทบาบดแลวไปใชรดนา ตนไมในโรงงาน และสงใหเกษตรกรในพนทใกลเคยง ใชในการเพาะปลก

นา Waste reject จาก การตเยอกระดาษและ กากตะกอนจากระบบบาบด นาเสย (ชนดแหง) ไปใชเปนเชอเพลงทดแทนถานหนใน หมอไอนา นากากตะกอนจากระบบบาบดนาเสย (ชนดเปยก) ไปผลตเปนปยอนทรย นาเถา (ทง Bottom ash และ Fly ash) ทไดจากการเผาไหมไปใชเปนสวนผสม ในการทาบลอกประสาน

48

อตสาหกรรมสงทอ

REDUCE REUSE RECYCLE เลอกใชสยอมเปนสยอมชนดทเปนมตรตอสงแวดลอม ลดการใชนาในกระบวนการยอม โดยปรบเปลยนเทคโนโลยการผลตเปนแบบทใชนาในปรมาณนอย ลดการใชพลาสตกในการคลมมวนผาชนดใชครงเดยว มาเปนพลาสตกชนด PP ทสามารถนากลบมาใชซาได

สงแกนกระดาษทใชในการพนผาคนผผลตเพอนากลบมาใชซา นาผาทไมไดมาตรฐาน (Off-spec) มาใชประโยชนอน เชน เยบเปนผาคลมรถ นานาทงทผานการบาบดแลวมาหมนเวยนใชซา

นาเถาจากการเผาไหมเชอเพลงชวมวล (เชน กะลามะพราว กะลาปาลม ใยปาลม ไมสบ ขเลอย) ของหมอไอนามาใชในการดดซบสทปนเปอนในนาเสย นาเศษผลไมจากโรงอาหารมาทานาหมกชวภาพ

เลอกใชพลาสตก PP ซงสามารถใชซาได ในการคลมมวนผา

49

เกรดเลกเกรดนอยเกรดเลกเกรดนอย 3Rs

คดแยกขยะเพอแยกประเภทขยะใหไดรบการจดการอยางเหมาะสม โดยจดหาถงขยะแยกประเภทไวตามจดตางๆ ของโรงงาน ใชลง/กลองบรรจภณฑเปนภาชนะในการแยกขยะประเภทนนๆ จากกระบวนการผลตเพอใหสามารถแยกขยะไดละเอยดขน เชน ใชกลองบรรจฟลมพนพาเลทมาใชใสแกนกระดาษทใชฟลมหมดแลว เปนตน เมอแยกประเภทแลวใหจดเกบในภาชนะทเหมาะสมเพอไมใหเกดความเสยหายตอของเสยนนจนไมสามารถนาไปใชประโยชน/ขายได หรอทาใหเกดการปนเปอนสภายนอก เชน

- การจดเกบกระดาษภายนอกอาคารตองเกบในภาชนะทมฝาปดมดชด เพอปองกนความเสยหายจากนาฝน ซงจะเสยราคาเมอขาย

- การจดเกบกากตะกอนจากระบบบาบดนาเสยภายนอกอาคาร ตองเกบในภาชนะทมฝาปดมดชด เพอปองกนนาฝนซงจะทาใหปรมาณของเสยเพมขนอนจะเปนการเพมภาระในการกาจด ของเสย และอาจทาใหปนเปอนสภายนอกดวย

นาระบบ GOLF (Generic On-line flow) มาใชในระบบเอกสารการตดตอหนวยงานภายใน และนาระบบ TIK-TOK (Time-In-OK, Time-Out-OK) เขามาใชในการลงเวลาปฏบตงาน เพอลดการใชกระดาษในสานกงาน คดแยกเศษเหลกและนามาใชในการซอมแซมหรอเปนชนสวนสาหรบงานอนๆ

ถงขยะแยกประเภทในอาคาร

ลงใสแกนฟลมพนพาเลท

ถงขยะแยกประเภทนอกอาคาร

50

นากากตะกอนจากระบบบาบดนาเสยแบบชวภาพ (Bio-sludge) ทไมเปนของเสยอนตราย (เชน กากตะกอนจากระบบบาบดนาเสยชนดตะกอนเรง หรอ Activated sludge) เศษใบไมจากพนทสเขยว และเศษผก/ผลไม/อาหารจากโรงอาหารมาทาปยหมก แลวใชในพนทสเขยวภายในบรเวณโรงงาน * นาฉนวน (Insulation) ชนดทเปนวสดใยหน (Rock wool) จากการซอมบารงฉนวนทไมสามารถ ใชงานไดอกมาผสมกบปยเปนวสดปลกตนไมเพอใชในพนทสเขยวของโรงงาน * ของเสยประเภทสารหลอลนจากงานซอม โดยเลอกใชนามนเครองชนดสงเคราะหซงมอายการใชงานทยาวนานกวา ตรวจสอบจดรวไหลเพอลดการสญเสยสารหลอลน และลดการเกดของเสย รวมทงใชระบบการตรวจสอบ Condition-based monitoring (CBM) เพอตรวจสอบสภาพนามนหลอลน นอกเหนอจากการเปลยนสารหลอลนตามกาหนด เพอยดอายการใชงานของสารหลอลน ลดปรมาณขยะอนตรายโดยใชถานไฟฉายแบบ Rechargeable และหลอดไฟแบบ T8 และ T5 และเลอกหลอดไฟยหอทสามารถสงคนซอผขายรบกลบไปกาจดได

...ใชหลอดไฟ T8 กบ T5 ประหยดไฟกวา

และหลายยหอยงสามารถสงกลบผผลต เพอนาไปรไซเคลไดดวยนะครบ

T5

T8

T12

ใชถานแบบชารจใหมไดดกวาครบ นอกจากจะประหยดกวาแลว

ยงลดขยะดวยนะครบ

* จะตองศกษาถงศกยภาพของของเสยกอนวา สามารถนาไปใชประโยชนในรปแบบนนๆ ไดจรง และไมมการปนเปอนหรอสงผลกระทบตอสงแวดลอม และยนเรองขอความเหนชอบในการจดการของเสยพรอมแนบเอกสารรบรองจากสถาบนทเชอถอไดตอกรมโรงงานอตสาหกรรม กอนดาเนนการจรง

51

สอสาร/ประชาสมพนธ/ใหความรดานการจดการของเสยและ 3Rs ใหแกพนกงานผานชองทางตางๆ เชน บอรดประชาสมพนธ และกจกรรมสงเสรมและสรางจตสานกตางๆ อาท . . .

สอสาร/ประชาสมพนธ/ใหความรดานการจดการของเสยและ3Rs ใหแกพนกงานผานชองทางตางๆ เชน บอรดประชาสมพนธและกจกรรมสงเสรมและสรางจตสานกตางๆ อาท

บอรดประชาสมพนธ

โครงการนาหมกชวภาพ

โครงการกระดาษหนาท 3เพอบรจาคใหมลนธเพอ คนตาบอดแหงประเทศไทย

โครงการหลงคาเขยวฯ คดแยกกลองเครองดมเพอ รไซเคลเปนแผนหลงคาชวยเหลอ ผประสบภยธรรมชาต

เลอกใชถงพลาสตกทยอยสลายได เพอลดปรมาณขยะถงพลาสตก

สงเสรมใหใชปนโตหรอกลองพลาสตกสาหรบ ใสอาหารแทนกลองโฟม

3rd page

เสยงตามสาย มอรนงทอลค (Morning Talk) และการสอสารตามสายการบงคบบญชา

โครงการธนาคารขยะ เพอสรางการมสวนรวมและสรางจตสานกในการจดการขยะใหแกพนกงาน และสงขยะทคดแยกแลวใหผรบบาบด/กาจดเพอรไซเคลตอไป

ทาไคเซน (Kaizen) เพอเปดโอกาสใหพนกงานเสนอแนวทางทจะปรบปรงการปฏบตงานและลดของเสย ซงถอเปนการสรางการมสวนรวมอยางหนง

52

ขนตอนไหนกขนตอนไหนก

ออกแบบชนสวนใหมขนาดเลก และใชทรพยากรการผลตนอยลง

เลอกใชวธวเคราะห (Analytical Method)

ทใชสารเคมนอยลง

ออกแบบขวดใหมจดสมผส และไมตองใชไสกลอง

ปรบ (Tune up) กระบวนการผลตใหเกดของเสยนอยลง

เลอกใชกาวชนดทลางออกงายเพอควบคมปรมาณสารเคมทใชลางขวด

เลอกใชนาเชอมแทนนาตาลเพอลดขยะถงนาตาล

ระบบสาธารณปโภค

แยกทงกรดและดางใชแลวในกระบวนการผลต

ใชฝาพลาสตกซาๆ แทนฟลมพลาสตก แยกขยะแตละประเภท

ทแหลงกาเนด

นากรด-ดางจากกระบวนการผลต มาใชในระบบบาบดนาเสย

เวยนใชนาโซดาไฟ ในการลางขวด

ใชวตถดบทมคณภาพ ลดวสดปนเปอน

53

ไดได

เวยนใชซากลองเพอลดการใชบรรจภณฑในการขนสงสนคา

ระบบสาธารณปโภค

ทาเชอเพลงอดแทงจาก เศษพรก-กระเทยมหรอ ของเสยทมคาความรอน

ใชเปนเชอเพลงในหมอไอนา


นานากากสาเขา ระบบกาซชวภาพ

นาถงไมโอคเกา/ไมพาเลทเกา มาทาของใช/เฟอรนเจอร

ใชเครองพนฟลมแทนแรงงานคนชวยประหยดการใชฟลมพลาสตกได

ระบบสาธารณปโภค ระบบกาซชวภาพ

นาถงพลาสตก/ลง ใสวตถดบมาใชซา เปนถงขยะ

CH4

54

บรษท กรนสปอต จากด (โรงงานรงสต) บรษท แกนขวญ จากด บรษท ซนโย เซมคอนดกเตอร (ประเทศไทย) จากด บรษท โซน ดไวซ เทคโนโลย (ประเทศไทย) จากด บรษท เทพผดงพรมะพราว จากด (โรงงานแมพลอย) บรษท ธนภกด จากด บรษท พทท โกลบอล เคมคอล จากด (มหาชน) (สาขาท 2 และสาขาท 3) [บรษท ปตท.เคมคอล จากด (มหาชน) (สาขาท 2 และ 3) เดม] บรษท ปนซเมนตนครหลวง จากด (มหาชน) (โรงงาน 3) บรษท ฟาบรเนท จากด บรษท ยไนเตดไวนเนอร แอนด ดสทลเลอร จากด บรษท แสงโสม จากด บรษท อธมาตร จากด บรษท อตสาหกรรมกระดาษคราฟทไทย จากด บรษท เอส. เอส. การสรา จากด บรษท แอลฟา โปรเซสซง จากด

ขอขอบคณขอขอบคณ

55

คณะกรรมการคณะกรรมการ

นางสภาภรณ อนยะวงษ ประธานคณะกรรมการ นายธารงศกด บญญานตย กรรมการ นายสมชาย อนทรงาม กรรมการ นายณฏฐพงษ จลาเกตโพธชย กรรมการ นางสาวปทมวรรณ คณประเสรฐ กรรมการ นางสาวนวพร สงวนหม กรรมการ และเลขานการ นางสาวสปปภา โอฬารรตนมณ กรรมการ และผชวยเลขานการ

ทปรกษา ทปรกษา

บรษท ซเอมเอส เอนจเนยรง แอนด แมเนจเมนท จากด 68/95-96 หม 5 ถนนพระราม 2 (ซอย 8) แขวงจอมทอง เขตจอมทอง กรงเทพฯ 10150 โทรศพท 0 2476 5058, 0 2877 0394-7 โทรสาร 0 2476 7079, 0 2468 5719 e-mail : [email protected]

คณะผจดทา คณะผจดทา

สานกบรหารจดการกากอตสาหกรรม กรมโรงงานอตสาหกรรม75/6 ถนนพระรามท 6 แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400โทรศพท 0 2354 3183, 0 2202 4195 โทรสาร 0 2202 4167www diw go thwww.diw.go.th

บรษท ซเอมเอส เอนจเนยรง แอนด แมเนจเมนท จ68/95-96 หม 5 ถนนพระราม 2 (ซอย 8)แขวงจอมทอง เขตจอมทอง กรงเทพฯ 10150โทรศพท 0 2476 5058, 0 2877 0394-7โทรสาร 0 2476 7079, 0 2468 5719

hwww.cms.co.th

จากด

คู่มือ 3rs...

Documents