กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 4 (ปทมธาน)

รายงานการประเมนโครงการ โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ

ประจ าป พ.ศ.2555

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 4 (ปทมธาน)

ค าน า

งานวจยเรองการตดตามและประเมนโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ

ของโรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา เปนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานกจกรรม

ตลาดนดอาชพ โดยมวตถประสงคของการประเมนคอ 1. เพอศกษาแนวคดและประสบการณในการประกอบ

อาชพหลกหรออาชพเสรมในอนาคตของนกเรยน 2. เพอประเมนกระบวนการหลกการบรหารจดการรานของ

นกเรยน 3. เพอประเมนคณลกษณะของนกเรยนในดานการประกอบอาชพ

ส าหรบผลการประเมนพบวาการจดกจกรรมตลาดนดอาชพ ส าหรบนกเรยนทกระดบชนในครงน

ส าเรจและเรยบรอยผานไปดวยด กดวยความรวมมอและความสามคคของคณะครผจดกจกรรม อกทงยงไดรบ

ความรวมมอจากทางโรงเรยนใหจดกจกรรมดงกลาว และทส าคญนกเรยนทกคนไดใหความรวมมอในการ

ด าเนนกจกรรม ท าใหกจกรรมตลาดนดอาชพไปดวยความเรยบรอย และไมมเหตการณผดปกต อนตราย หรอ

ผลลพธทไมดกบนกเรยน คร

และการประเมนผลการจดกจกรรมตลาดนดอาชพ โดยนกเรยนและครเปนผท าการประเมน ซงมผล

การประเมนอยในระดบมากทสด คอ นกเรยนและครมความพงพอใจตอการจดกจกรรมนและไดรบความรจาก

การจดกจกรรมตลาดนดอาชพมากทสด

ในสวนของขอเสนอแนะนน ความเหนของนกเรยนสวนใหญคออยากใหมการจดกจกรรมตลาดนด

อาชพทกภาคเรยน เพราะเหนวาเปนกจกรรมทนกเรยนทกคนในโรงเรยนมสวนรวมและเกดประโยชนตอ

นกเรยนอยางแทจรง

สารบญ

หนา

บทท 1 บทน า 1 ความส าคญของปญหา 1 ค าถามการประเมน 2 วตถประสงคการประเมน 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 ขอบเขตการประเมน 4 นยามศพท 5 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 6 โครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ 7 แนวคดเกยวกบการประเมนโครงการ 13 งานวจยทเกยวของ 35 องคความรเกยวกบอาชพ 42 บทท 3 วธด าเนนการวจย 56 กลมประชากร 56 กลมตวอยาง 56 เครองมอทใชในการวจย 56 การรวบรวมขอมล 57 การวเคราะหขอมล 58 บทท 4 ผลการวจยและขอวจารณ 59 ผลการวจย 59 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 62 ภาคผนวก 63 ภาคผนวก ก การด าเนนกจกรรม 64 ภาคผนวก ข ค าสงโรงเรยน 71 ภาคผนวก ค ผจดท า 82

1

บทท 1

บทน า

ความส าคญของปญหา

การท ามาหากนของคนไทยสมยโบราณ เลยงตนเองและครอบครวดวยการท าไรท านา เมอ

วางจากการท านาจะทอผาไวใช หากมเหลอจะจ าหนายในชมชน นอกจากนยงท าเครองจกสานเปน

ภาชนะไวใชสอยในครวเรอนและจ าหนาย เชน ตะกรา สมจบปลา กระดง เครองปนดนเผา ต

เหลก ท ามดขวาน หรองานศลปะตาง ๆ สถานทท างานจะอยชนลางหรอใตถนบานของตนเอง สวน

คนอกกลมหนงมอาชพเปนผดและผลประโยชนของแผนดน มยศถาบรรดาศกด มเงนเดอนเปน

คาตอบแทนหรอทเรยกวาเปนขาในแผนดน ในสมยกอนมบรษทตางชาตเขามาลงทนในประเทศ

ไทย เชน บรษท บอรเนยว จ ากด บรษท บ กรม แอนด โก จ ากด เปนตน ท าใหมการจาง

งานเปนลกจางในบรษท ตอมามบรษทและโรงงานเอกชนเปดด าเนนการเปนจ านวนมาก ต าแหนง

ลกจางของรฐกมจ านวนเพมขน จงมอาชพมากมายใหคนไดเลอก เชน การเปนเจาของธรกจของ

ตนเอง หรอเปนลกจางของเอกชนหรอลกจางรฐบาล จะเหนไดวาสงคมไทยเมอ 40 ปทผาน

มา ผใหญมกจะอวยพรใหลกหลานไดเปนเจาคนนายคน ยอมหมายความวา ผใหญสนบสนนให

ประกอบอาชพเปนลกจางของรฐบาลหรอรบราชการ ซงมเงนเดอน ต าแหนงหนาทการงานดเปน

เกยรตแกวงศตระกล เมอเวลาผานมาจนถงปจจบนทการเปลยนแปลงบทบาทของรฐ จ านวน

ต าแหนงขาราชการถกลดจ านวนลงสวนธรกจเอกชนทอยในยคเศรษฐกจถดถอย ท าใหองคกรธรกจ

มากมายตองปดกจการลง ท าใหคนวางงาน สวนทเปดด าเนนธรกจตอไปกพยายามลดจ านวน

พนกงานลง เพอลดคาใชจายใหเหลอนอยทสด ดวยเหตดงกลาวขางตนจงท าใหผคนเหลานนหนมา

สรางอาชพสวนตวหรออาชพอสระมากขน

โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ เปนกจกรรมท

โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา ไดด าเนนการทกปการศกษา เนองจากเปนกจกรรมท

นกเรยนทกคนในโรงเรยนมสวนรวม นกเรยนมความพงพอใจตอการจดงานมาโดยตลอด และทส าคญ

เปนกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนมรายได และพฒนาทกษะทางอาชพของตนเอง แตทงนการสอบถาม

ความพงพอใจตอโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ยงเปนการสอบถาม

ความพงพอใจของนกเรยน คร และผปกครองเทานน ยงไมมการประเมนผลและตดตามผลหลงจาก

2

กจกรรมด าเนนเสรจสนแลว ท าใหยงไมมขอมลและสารสนเทศเพอหาขอสรปวานกเรยนสวนใหญ

สามารถน าความร ทกษะ และประสบการณทไดจากกจกรรมตลาดนดอาชพนไปใชในการประกอบ

อาชพเสรมเพอหารายไดระหวางเรยนไดหรอไม ดงนนคณะผจดท าโครงการจงไมสามารถขยายงานได

ในภาพรวม และไมมขอมลทเปนสงยนยนจากการจดโครงการวาควรจะด าเนนการอยางตอเนองตอไป

ในภายภาคหนาหรอไม รวมทงการจดโครงการนบรรลวตถประสงคทตงไวครบทกประเดนหรอไม

จากความส าคญของการประเมนโครงการ ทจะชวยท าใหการใชทรพยากรเปนไปอยางคมคา

หรอเกดประโยชนเตมท เพราะการประเมนโครงการจะตองวเคราะหทกสวนของโครงการ ขอมลใด

หรอปจจยใดทเปนปญหาจะไดรบการปรบปรงแกไข เพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางเหมาะสมคมคา

ชวยใหแผนงานบรรลวตถประสงค ชวยแกปญหาอนเกดจากผลกระทบของโครงการ และท าให

โครงการมขอทท าใหเกดความเสยหายลดนอยลง ชวยในการควบคมคณภาพของงาน มสวนในการ

สรางขวญและก าลงใจใหผปฏบตงานตามโครงการ และทส าคญคอชวยในการตดสนใจในการบรหาร

โครงการ เพราะการประเมนโครงการท าใหผบรหารไดทราบถงอปสรรค ปญหา ขอด ขอเสย ความ

เปนไปได และแนวทางในการปรบปรงแกไขการด าเนนการโครงการ ท าใหผบรหารสามารถตดสนใจ

ไดวาจะด าเนนโครงการนนตอไปอยางไร นอกจากนนผลของการประเมนโครงการยงอาจะเปนขอมล

ส าคญในการวางแผนหรอก าหนดนโยบายของผบรหารอกดวย

จากปญหาและความส าคญของการประเมนโครงการขางตน ผวจยจงมความสนใจทจะท า

การตดตามผลโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ของโรงเรยนเตรยม

อดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา เพอศกษาในดานผลทเกดจากการจดท าโครงการวาเปนไปตาม

วตถประสงคทก าหนดไวหรอไม และเปนสารสนเทศส าหรบผจดท าโครงการ กลมบรหารวชาการ ใน

การจดโครงการเพอสงเสรมการมรายไดระหวางเรยนทเหมาะสม ตรงกบความตองการตอไป

ค าถามการประเมน

1. โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ สงเสรมใหนกเรยนมทกษะ

ในการประกอบอาชพมากขนหรอไม

3

2. โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ สงเสรมใหนกเรยนม

หลกการและการบวนการในการบรหารจดการธรกจของตนเองหรอไม อยางไร

3. โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ สงผลใหนกเรยนมคณ

ลกษณของผประกอบอาชพทด มความซอสตยสจรตหรอไม อยางไร

4. นกเรยนมความพงพอใจตอการจดโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาด

นดอาชพ หรอไม อยางไร

วตถประสงคการประเมน

1. เพอศกษาทกษะในการประกอบอาชพของนกเรยน

2. เพอประเมนหลกการและการบวนการในการบรหารจดการธรกจของนกเรยน

3. เพอประเมนคณลกษณของนกเรยนในการประกอบอาชพหรอท าธรกจ

4. เพอศกษาความพงพอใจตอการจดโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาด

นดอาชพ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

คณะผจดท าโครงการ กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย และฝายวชาการของโรงเรยน ไดสารสนเทศส าหรบใชในการวางแผนการจดกจกรรมตลาดนดอาชพในครงตอไป โดยหากโครงการนประสบความส าเรจ กจะด าเนนการตอ โดยปรบปรงในสวนทตองแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะของผมสวนเกยวของ หากโครงการนประสบความลมเหลว ฝายทเกยวของจะไดหาแนวทางหรอเครองมออนๆ มาใชในการอบรมและพฒนาบคลากรตอไป เพอใหสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพนกเรยน เพอใหนกเรยนไดเกดการเรยนรมากทสด

4

ขอบเขตการประเมน การประเมนครงนก าหนดขอบเขตไวดงน 1. แหลงขอมลในการประเมน ไดแก 1.1 บคลากรภายในโรงเรยนจ านวน 40 คน ไดแก ครทเขารวมโครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ โดยจ าแนกเปนครในแตละกลมสาระการเรยนร ไดแก กลมสาระการเรยนรภาษาไทย กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม กลมสาระการเรยนรศลปะ กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ จ านวนกลมสาระการเรยนรละ 5 คน 1.2 นกเรยนโรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา โดยเปนนกเรยนทเรยนทเขารวมโครงการหารายไดระหวางเรยนทกหองเรยน หองเรยนละ 5 คน 2. ตวแปรส าคญในการตดตามผลโครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ตวแปรส าคญในการตดตามผลตามโครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ แบงตามค าถามการประเมนเปน 1 ดาน ดงน

1. ดานนกเรยนทเขารวมโครงการ ตวบงช คอ 1. รอยละของนกเรยนทมทกษะในการประกอบอาชพอยในระดบด 2. รอยละของนกเรยนทมหลกการและการบวนการในการบรหารจดการ

ธรกจ

5

3. รอยละของนกเรยนทมคณลกษณะของนกเรยนในการประกอบอาชพ

หรอท าธรกจ

4. รอยละของนกเรยนทมความพงพอใจตอการจดโครงการสงเสรมรายได

ระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ

นยามศพท โครงการหารายไดระหวางเรยน หมายถง โครงการทสงเสรมใหนกเรยนรและเขาใจ

กระบวนการในการบรหารจดการ และพฒนาผลตภณฑเพอน าไปจ าหนายและหารายไดระหวางเรยน

เพอน าเงนทไดมาใชจายในการเรยนรของตนเอง โดยมกจกรรมตางๆ เชน กจกรรมตลาดนดอาชพ

กจกรรมเรยนรกบวทยากรทองถน เปนตน

กจกรรมตลาดนดอาชพ หมายถง กจกรรมทจดขนเพอใหนกเรยนทกคนในโรงเรยนไดมสวน

รวมในการพฒนาและจดหาผลตภณฑทงทจดหามาหรอผลตขนไดดวยตนเองมาจดจ าหนายในงานวน

ตลาดนดอาชพ เพอเปนการสงเสรมผลตภณฑของตนเองและหารายไดเพอน ามาใชในการเรยนของ

ตนเอง

6

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามลาดบดงน 1. โครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ 2. แนวคดเกยวกบการประเมนโครงการ 3. งานวจยทเกยวของ 4. องคความรเกยวกบอาชพ

7

โครงการหารายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ

ชอโครงการ โครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน (Mini Company) สนองนโยบาย กลยทธ สพฐ. ขอท ๑ พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบตามหลกสตร และสงเสรมความสามารถดานเทคโนโลยเพอเปนเครองมอในการเรยนร มาตรฐานการศกษาขนพนฐาน ท ๒. ผเรยนมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค

๓. ผเรยนมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเอง รกเรยนร และพฒนาตนเองอยางตอเนอง

๔. ผเรยนมความสามารถในการคดอยางเปนระบบ คดสรางสรรค ตดสนใจ แกปญหาไดอยาง

มสตสมเหตผล

๕. ผเรยน มความรและทกษะทจาเปนตามหลกสตร

๖. ผเรยนมทกษะในการทางาน รกการทางาน สามารถทางานรวมกบผอนได

ลกษณะกกรรมตาม OUCP กจกรรมรอง รหสกจกรรม ๒๑ ลกษณะโครงการ ตอเนอง กลมบรหารทรบผดชอบ กลมบรหารงานวชาการ ผรบผดชอบ นางอนงค มปญญา ระยะเวลา ๑ ก.ย. ๒๕๕๕ ถง ๓๐ ม.ค. ๒๕๕๖ ๑. หลกการและเหตผล กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เปนกลมสาระทชวยพฒนาใหผเรยน มความร ความเขาใจ มทกษะพนฐานทจาเปนตอการดารงชวต และรเทาทนการเปลยนแปลงสามารถนาความรเกยวกบการดารงชวต การอาชพ และเทคโนโลย มาใชประโยชนในการทางานอยางมความคดสรางสรรค และแขงขนในสงคมไทย และสากล เหนแนวทางในการประกอบอาชพ รกการทางาน และมเจตคตทดตอการทางาน สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางพอเพยง และมความสข โดยมงพฒนาผเรยนแบบองครวม เพอใหมความรความสามารถ มทกษะในการทางาน เหนแนวทางในการประกอบอาชพ และการศกษาตอไดอยางมประสทธภาพ (กระทรวงศกษาธการ, ๒๕๕๑ : ๒๐๔-๒๑๘)

แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ.๒๕๕๒-๒๕๕๙) ยงไดกลาวถงหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงยดทางสายกลางอยบนพนฐานของความสมดลพอด รจกพอประมาณ อยางมเหตผล มความรอบรเทาทน

โลก เพอมงใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย เกดการบรณาการแบบองครวมทยด “คน”

เปนศนยกลางของการพฒนาอยางม “ดลยภาพ” ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง สงแวดลอม เปนแผนทบรณา

การศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และกฬากบการศกษาทกระดบ รวมทงเชอมโยงการพฒนาการศกษากบการพฒนา

ดานตาง ๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง วฒนธรรม สงแวดลอม วทยาศาสตร และ

8

เทคโนโลย เปนตน โดยคานงถงการพฒนาอยางตอเนองตลอดชวต เพอใหบรรลตามปรชญาหลกและเจตนารมณ

ของแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง จงกาหนดวตถประสงคของแผนทสาคญ ๓ ประการ คอ

๑) เพอพฒนาคนอยางรอบดานและสมดลเพอเปนฐานหลกของการพฒนา

๒) เพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรม ภมปญญา และการเรยนร

๓) เพอพฒนาสภาพแวดลอมของสงคมเพอเปนฐานในการพฒนาคนและสรางสงคม คณธรรม ภม

ปญญา การเรยนร

(สภาการศกษา,สานกงาน:๒๕๕๓)

จากการวเคราะหผเรยนเปนรายบคคล ของครทปรกษา โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ลาลกกา พบวาผเรยนมปญหาดานเศรษฐกจ ประมาณ รอยละ ๑๐ ซงสงผลใหผเรยนมปญหาดานตาง ๆ เชน ไมมเงนมาโรงเรยน หรอซออปกรณการเรยน ดงนน นนทางกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย จงไดจดทาโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน (Mini Company) เพอเปนการแสดง หรอจดการสาธต ในเรองการฝกอาชพตาง ๆ ใหผเรยนไดรจก ไดศกษา เกดการเรยนรสการปฏบตจรง มทกษะงานอาชพตามความสนใจ มความรในการบรหารจดการอยางครบวงจรในลกษณะบรษทจาลอง (Mini Company) มรายไดจากการทางาน เรยนรการทางานกบผอน เกดความเอออาทร มคณธรรม จรยธรรม ในการดาเนนชวต สามารถนาความร ทกษะทไดจากการปฏบตงานอาชพ มาประยกตใชในการประกอบอาชพสจรตตอไปในอนาคต สงผลใหผปกครอง และชมชนเกดความภาคภมใจในตวบตรหลาน

เพอใหผเรยนบรรลตามจดเนนของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มคณลกษณะอน

พงประสงค คอมความมงมนในการทางาน บรรลตามวตถประสงคของแผนการศกษาแหงชาต และบรรลมาตรฐาน

การศกษาท ๒ ๓ ๔ ๕ และ ๖ ตามทโรงเรยนคาดหวง กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ลาลกกา จงไดจดทาโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน (Mini Company) ป

การศกษา ๒๕๕๕ ขน

๒. วตถประสงค เพอใหผเรยน

๒.๑ ผลลพธ (Outcomes) เชงปรมาณ

- กลมท ๑ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเรยนรายวชาพนฐาน รอยละ ๘๐

๑. มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ อยางนอย ๑ งาน

๒. มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต และรวธการหารายได อยางเปนระบบ - กลมท ๒ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเรยนรายวชาเพมเตม รอยละ ๘๐

๑. มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ อยางนอย ๑ งาน

๒. มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓. มรายไดระหวางเรยน

- กลมท ๓ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเลอกกจกรรมชมนมสงเสรมรายได

ระหวางเรยน (สอร.) รอยละ ๘๐

9

๑. ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๓ ทเลอกกจกรรมชมนมสงเสรมรายได

ระหวางเรยน (สอร.) รอยละ ๘๐

๑). มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ อยางนอย ๑ งาน ๒). มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓) รวธการหารายไดระหวางเรยนอยางเปนระบบ

- ๒. ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๔-๖ ทเลอกกจกรรมชมนมสงเสรมรายได

ระหวางเรยน (สอร.) รอยละ ๘๐

๑). มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ อยางนอย ๑ งาน ๒). มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓) มรายไดระหวางเรยน

เชงคณภาพ กลมท ๑ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเรยนรายวชาพนฐาน

๑. มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ

๒. มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓. รวธการหารายได ระหวางเรยน - กลมท ๒ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเรยนรายวชาเพมเตม

๑. มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ ๒. มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓. รวธการหารายได ระหวางเรยน

- กลมท ๓ ผเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑-๖ ทเลอกกจกรรมชมนมสงเสรมรายได

ระหวางเรยน (สอร.) ๑. มทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ ๒. มจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓. รวธการหารายได ระหวางเรยน

๓. เปาหมาย ๓.๑ ผลลพธ (Outcomes)

๑. ผเรยนมทกษะในการปฏบตงานอาชพทตนเองสนใจ ๒. ผเรยนมจตสานกในการประกอบอาชพสจรต

๓. ผเรยนมรายได ระหวางเรยน

๔. กจกรรม และขนตอนการด าเนนงาน

ท กจกรรม ระยะเวลาด าเนนงาน

ผรบผดชอบ

๑ กจกรรมตลาดนดอาชพ บรณาการ ๘ กลมสาระการเรยนรนกเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา กนยายน ๒๕๕๕

กนยายน ๒๕๕๕ ถง

นางอนงค

10

ท กจกรรม ระยะเวลาด าเนนงาน

ผรบผดชอบ

และ มนาคม ๒๕๕๖

ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลอดปการศกษา ๑.ตไมจาหนายสนคา จานวน ๓ หลง ๆ ละ ๕,๐๐๐ ๒.แผนปายไวนล จานวน ๑๐ ปาย ๆ ละ ๕๐๐ (๕๐๐X๑๐) ๓.กรอบรปขนาด A๔ ใสเกยรตบตร บรษทจาลองทประสบผลสาเรจ ประมาณ ๑๐ บรษท (๒๐๐X๑๐) ๔.คาเชาเวทจดงาน จานวน ๒ ครง ๆ ละ ๕,๐๐๐

๕.คาแผนปายไวนล จานวน ๑ ปาย ๆ ละ ๑,๐๐๐

มนาคม ๒๕๕๖

๒ หนงคนหนงชนงาน ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลอดปการศกษา ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลอดปการศกษา ๑.ประกวดผลงาน ภายในโรงเรยน และจดทาปายนเทศ การนาเสนองาน สาหรบกลมทบรรลผลสาเรจ ๕ ปาย

๒.กระดาษการดขาว จดทาเกยรตบตร ๓.แผนปายไวนลแสดงขนตอนการปฏบตชนงาน จานวน ๑๐ ปาย ๆ ละ ๕๐๐ (๕๐๐X๑๐) ๔.ตโชวผลงาน จานวน ๑ หลง ๆ ละ ๘,๐๐๐

ตลาคม๒๕๕๕ ถง

มนาคม ๒๕๕๖

นางอนงค

๓ เรยนรกบวทยากรทองถน (สาระทองถน) ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลาคม ๒๕๕๕ และ มนาคม ๒๕๕๖

๑. คาวทยากร ๓ งาน ๑.๑ งานอาหาร

๑.๒. งานประดษฐ

๑.๓ งานเกษตร

ชวโมงละ ๒๐๐ จานวน ๑๒ : วชา จานวน ๑๐๐ ชวโมง

ตลาคม๒๕๕๕ ถง

มนาคม ๒๕๕๖

นางอนงค

๕.งบประมาณทใช

เงนงบประมาณ (ระดมทรพย) บาท

เงนนอกงบประมาณ - บาท

รวมงบประมาณทงสน ๖๗,๘๐๐ บาท

รายการ/ กจกรรม/ค าชแจง/ในการใชเงนงบประมาณ งบ

ประมาณ นอก

งบประมาณ รวม

ไตรมาศ ทใชงบ

11

๑. กจกรรมตลาดนดอาชพ บรณาการ ๘ กลมสาระ การเรยนรนกเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา กนยายน ๒๕๕๕ และ มนาคม ๒๕๕๖

๑.ตไมจาหนายสนคา จานวน ๓ หลง ๆ ละ ๕,๐๐๐ ๒.แผนปายไวนล จานวน ๑๐ ปาย ๆ ละ ๕๐๐ (๕๐๐X๑๐) ๓.กรอบรปขนาด A๔ ใสเกยรตบตร บรษทจาลอง ทประสบผลสาเรจ ประมาณ ๑๐ บรษท (๒๐๐X๑๐) ๔.คาเชาเวทจดงาน จานวน ๒ ครง ๆ ละ ๕,๐๐๐

๕.คาแผนปายไวนล จานวน ๑ ปาย ๆ ละ ๑,๐๐๐

๑๕,๐๐๐ ๕,๐๐๐ ๒,๐๐๐ ๑๐,๐๐๐ ๑,๐๐๐

๑๕,๐๐๐ ๕,๐๐๐ ๒,๐๐๐ ๑๐,๐๐๐ ๑,๐๐๐

๒. หนงคนหนงชนงาน ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลอดปการศกษา ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลอดปการศกษา ๑.ประกวดผลงาน ภายในโรงเรยน และจดทาปายนเทศ การนาเสนองาน สาหรบกลมทบรรลผลสาเรจ ๓ ปาย

๒.กระดาษการดขาว จดทาเกยรตบตร ๓.แผนปายไวนลแสดงขนตอนการปฏบตชนงาน จานวน ๑๐ ปาย ๆ ละ ๕๐๐ (๕๐๐X๑๐) ๔.ตโชวผลงาน จานวน ๑ หลง ๆ ละ ๘,๐๐๐

๑,๕๐๐ ๓๐๐

๕,๐๐๐ ๘,๐๐๐

๑,๕๐๐ ๓๐๐

๕,๐๐๐ ๘,๐๐๐

๓.เรยนรกบวทยากรทองถน (สาระทองถน) ผเรยน จานวน ๒,๓๐๐ คน ระยะเวลา ตลาคม ๒๕๕๕ และ มนาคม ๒๕๕๖

๑. คาวทยากร ๓ งาน ๑.๑ งานอาหาร

๑.๒. งานประดษฐ

๑.๓ งานเกษตร

ชวโมงละ ๒๐๐ จานวน ๑๒ : วชา จานวน ๑๐๐ ชวโมง

๒๐,๐๐๐

๒๐,๐๐๐

๔. กจกรรมถนนอาชพ - -

12

(ลงชอ) ผเสนอโครงการ (นางอนงค มปญญา)

หวหนากลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

(ลงชอ) ผตรวจสอบโครงการ

(นายณฐพล บวอไร) หวหนาแผนงาน

(ลงชอ) ผตรวจสอบโครงการ

(นางอรวรรณ วฒเวช) รองผอานวยการกลมบรหารวชาการ โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ลาลกกา

(ลงชอ) ผอนมตโครงการ (นายประสงค สบรรณพงษ)

ผอานวยการ โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ลาลกกา

13

แนวคดเกยวกบการประเมนโครงการ

การประเมนโครงการเปน “ศาสตรประยกต (Applied Science)” หรอเปน “วทยาการประยกตทเกดจากการผสมผสานของศาสตรหลายแขนง โดยเฉพาะอยางยงมแนวคดและวธการทผกพนกบวชาการสาขาเศรษฐศาสตรเปนอยางมาก อยางไรกดถาพจารณาเฉพาะคาวา “การประเมนโครงการ” แลว อาจบอกไดวาเปนคาผสมของคาสองคาคอคาวา “การประเมน” กบคาวา “โครงการ” ซงทงสองคาตางกมความหมายหรอคาจากดความเฉพาะของตนเอง ความหมายของการประเมนโครงการ นกวชาการการศกษาหลายทาน ใหความหมายของคาวา “การประเมน” ไวดงน Stake (1973) ไดใหความหมายของการประเมนวา เปนการบรรยายและตดสนคณคาโครงการศกษา ซงเนนเรองการบรรยายสงทจะถกประเมนโดยอาศยผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญในการตดสนคณคา Stufflebeam (1971) ไดกลาวไววา การประเมนผลเปนกระบวนการของการกาจดขอมลการไดรบและการใหขอมลสารสนเทศทเปนประโยชน เพอตดสนทางเลอกทแนนอน Rossi and Freeman (1985) ใหความหมายของคาวาประเมนผล วาหมายถงแบบแผนในการกากบควบคมการดาเนนการใชโครงการ และการประเมนคาคณประโยชนของโครงการ Cronbach (1980) ใหความหมายของคาวาประเมนผลวาหมายถงการตรวจสอบหรอสอบวดอยางเปนระบบของสงทเกดขนอนเนองมากจากโครงการ เพอทจะรวบรวมสงทไดจากการตรวจสอบนไปปรบปรงโครงการ สมหวง, พรยานวฒน (2544) การประเมนโครงการ หมายถง กระบวนการทกอใหเกดสารนเทศในการปรบปรงโครงการ และสารนเทศในการตดสนผลสมฤทธของโครงการ เยาวด รางชยกล (2546) การประเมนโครงการ หมายถง กระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลอยางเปนระบบเพอสรปผลวาโครงการนนๆ ไดบรรล วตถประสงค/เปาหมาย และมประสทธภาพเพยงใด

14

จากความหมายดงกลาวแลวอาจสรปไดวา การประเมนโครงการหมายถง กระบวนการในการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลของการดาเนนโครงการ และพจารณาบงชใหทราบถงจดเดนหรอจดดอยของโครงการนนอยางมระบบแลวตดสนใจวาจะปรบปรงแกไขโครงการนนเพอการดาเนนงานตอไปหรอจะยตการดาเนนงานโครงการนน ท าไมตองประเมนโครงการ ในการประเมนโครงการมเปาประสงคหลกคอ ตองการขอมลทบงชวาโครงการทดาเนนการนนเปนไปตามวตถประสงคทตงไวหรอไมหรอเปนโครงการทคมคาตอการตดสนใจในการดาเนนการหรอไม รวมถงการศกษาวาในการดาเนนการโครงการมปญหาทตองปรบปรงเปลยนแปลงหรอแกไขในเรองอะไรบาง และเปนโครงการทมคณคามากนอยเพยงใด ประเภทของการประเมนโครงการ การแบงประเภทการประเมนโครงการคงมใชเปนการกาหนดเกณฑเดดขาด แตจาเปนตองอาศยเกณฑหลายชนดมาจาแนกประเภท เชน ใชเวลา วตถประสงค วธการ และรปแบบการประเมนมาบงบอกถงประเภทของการประเมน ซงในทนอาจจาแนกการประเมนโครงการออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. การประเมนโครงการกอนด าเนนการ (Preliminary Evaluation) เปนการศกษาประเมนความเปนไปได (Feasibility Study) กอนทเรมโครงการใดๆ โดยอาจทาการศกษาถงประสทธภาพของปจจยปอน ความเหมาะสมของกระบวนการทคาดวาจะนามาใชในการบรหารจดการโครงการ ปญหา อปสรรค ความเสยงของโครงการ ตลอดจนผลลพธ หรอประสทธผลทคาดวาจะไดรบ ในขณะเดยวกนกอาจจะศกษาปลกระทบทคาดวาจะเกดขนในดานตาง ๆ เชน - การประเมนผลกระทบดานสงคม Social Impact Assessment-SIA) - การประเมนผลกระทบดานนเวศ (Ecological Impact Assessment-EIA) - การประเมนผลกระทบดานการเมอง (Political Impact Assessment-PIA)

15

- การประเมนผลกระทบดานเทคโนโลย (Technological Impact Assessment-TIA) - การประเมนผลกระทบดานประชากร (Population Impact Assessment-PIA) - การประเมนผลกระทบดานนโยบาย (Policy Impact Assessment-POIA) - การประเมนผลกระทบทางดานเศรษฐกจ (Economic Impact Assessment) การประเมนโครงการกอนการดาเนนการนมประโยชนสาหรบนกลงทน เพอศกษาดวากอนลงมอโครงการใดๆ นน จะเกดความคมคาแกการลงทน (Cost effectiveness) หรอจะเกดผลกระทบตอระบบสงแวดลอมทงดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง ประชากร เทคโนโลย และระดบนโยบายหรอไม หากไดทาการศกษารอบคอบแลวอาจจะไดผลการคาดการณลวงหนาวา จะไดเกดประโยชนหรอโทษอยางไร ปญหา อปสรรค เปนอยางไร เพอผเปนเจาของโครงการจะไดตดสนลวงหนาวาจะเลกลมโครงการหรอปรบปรงองคประกอบ และกระบวนการบรหารจดการโครงการเพยงใดเพอใหเกดผลด 2. การประเมนระหวางด าเนนการโครงการ (Formative evaluation) เปนการประเมนผลเพอการปรบปรงเปนสาคญซงมกจะใชประเมนผลระหวางแผนหรอระหวางพฒนาโครงการ ผลทไดจาก Formative evaluation นน จะชวยตงวตถประสงคของโครงการใหเปนไปตามเปาหมายทแทจรง นอกจากนน Formative evaluation อาจใชในระหวางดาเนนโครงการ จะชวยตรวจสอบวา โครงการไดดาเนนไปตามแผนของโครงการอยางไร อาจเรยกชอเฉพาะวา Implementation evaluation หรอ Formative evaluation อาจตรวจสอบความกาวหนาของโครงการวาดาเนนไดผลเพยงไร เรยกวา Progress evaluation โดยทวไปแลว Formative evaluation อาจใชประเมนสงตอไปน

1. ทบทวนแผนของโครงการ

2. การสรางแผนของโครงการ

16

3. การพฒนาแบบสอบถาม (Questionnaire) หรอรายการ (Check list)

สาหรบรวบรวมขอมลตามเรองทตองการ

4. การคดเลอกวธการวดผลทเหมาะสม

5. การกาหนดตารางเวลาการประเมนผลใหสอดคลองกบการดาเนนโครงการ

6. การเตรยมขอมลทจะเปนขาวสารสาหรบการรายงานและเสนอแนะสาหรบการตดสนเกยวกบการดาเนนโครงการ

7. การแนะนาแนวทางปรบปรง การแกปญหา และการเปลยนแปลงการปฏบตของโครงการ

3. การประเ มนเ มอสนสดโครงการหรอประเ มนผลผลต (Summative Evaluation) เปนการประเมนผลรวมสรป มกจะใชประเมนหลงสนสดโครงการ สาหรบโครงการทมการดาเนนระยะยาวกอาจใช Summative Evaluation ในการสรปยอความระยะยาวตางๆ ขอมลทไดจากระยะตางๆ จะชวยใหมการประเมนสรปรวมนน สวนใหญจะรวบรวมจากผลของ Formative evaluationเปน Summative Evaluation ซงผลสรปทไดจะนาสการรายงายวา โครงการไดบรรลเปาหมาย (Goals) หรอไมอยางไร ตลอดจนการรายงานถงสถานภาพของโครงการวาประสบความสาเรจหรอลมเหลวเพยงไร มปญหาหรออปสรรคใดทตองแกไขปรบปรงขอมลเหลานจะชวยใหผบรหารโครงการสามารถนาไปสการตดสนวา โครงการนนควรดาเนนการตอหรอยกเลก 4. การประเมนประสทธภาพ การประเมนโครงการโดยทวไป โดยเฉพาะอยางยงในประเทศไทยทผานมา ยงจากดอยตาเพยงการประเมนผลผลต โดยมงทจะทราบความสาเรจหรอความลมเหลวของโครงการเทานน ทงนเพอประกอบการตดสนใจของผใหบรการหรอผใหทนในการยตหรอขยายโครงการ แตในปจจบนนกประเมนและผบรหารโครงการ ไดตระหนกถงความสาคญของการประเมนประสทธภาพของโครงการดวย โดยถอวาเปนประเภทของการประเมนทจาเปนสาหรบโครงการบรการทวไป เพราะจะชวยเสรมใหโครงการเหลานน สามารถดาเนนการอยางสอดคลองกบสภาวการณของสงคม โดยเฉพาะอยางยง โครงการทเอออานวยตอการพฒนาทองถน หรอโครงการทเปนตวกาหนดเกณฑสาคญสาหรบประกนโครงการขนาดใหญระดบชาต ทจะไมตองสญเสยทรพยากรทมอยอยางจากดโดยไมจาเปน การดาเนนโครงการบรการสงคมนน จะไมมงแตเพยงความสาเรจของโครงการเทานน แตจะตองใหคมคาในเชงของประสทธภาพดวย

17

โดยปกตการประเมนประสทธภาพของโครงการมกจะเรมจากคาถามตางๆ กน เชน

1. ความสาเรจของโครงการนนๆ เมอเทยบกบคาใชจายแลวมความเหมาะสมหรอไม

2. ผลผลตของโครงการเกดจากปจจยทลงทนไปใชหรอไม

3. โครงการนมผลผลตสงกวาโครงการอนๆ เมอลงทนเทากนหรอไม และเพราะเหตใด การประเมนโครงการบางครงอาจจะไมจาเปนตองประเมนแยกเปนประเภททไดกลาวมาขางตน แตสามารถทาการประเมนตลอดชวงของโครงการกได โดยทาการประเมนกอนดาเนนการ จนถงดาเนนโครงการเสรจสน แตหากผประเมนตองการศกษาและตองการสารสนเทศสาหรบพฒนาโครงการในชวงใด กอาจจะทาการประเมนในชวงนนเพยงอยางเดยวกได ทงนขนอยกบความเหมาะสมและความตองการของเจาของโครงการ รปแบบการประเมนโครงการ 1. แนวคดและโมเดลซปในการประเมนของสตฟเฟลบม (Srufflebeam’s CIPP Model) ในป ค.ศ. 1971 สตฟเฟลบมและคณะไดเขยนหนงสอทางการประเมนออกมาหนงเลม ชอ “Educational Evaluation and decision Making” หนงสอเลมนไดเปนทยอมรบกนอยางกวางขวางในวงการศกษาของไทยเพราะไดใหแนวคดและวธการทางการวดและประเมนผลการศกษาไดอยางนาสนใจและทนสมยดวย นอกจากนน สตฟเฟลบมกไดเขยนหนงสอเกยวกบการประเมนและรปแบบของการประเมนอกหลายเลมอยางตอเนอง จงกลาวไดวา ทานผนเปนผมบทบาทสาคญในการพฒนาทฤษฎการประเมน จนเปนทยอมรบกนทวไปในปจจบน เรยกวา CIPP Model

18

รปแบบการประเมนแบบซป (CIPP Model) เปนการประเมนภาพรวมของโครงการ ตงแตบรบท ปจจยปอน กระบวนการ และผลผลต (Context, Input, Process and product) โดยจะใชวธการสรางเกณฑและประสทธภาพของโครงการ ทงภาพรวมหรอรายปจจยเปนสาคญ ซงพออธบายไดดงน การประเมนดานบรบท หรอประเมนเนอความ (context Evaluation ) เปนการศกษาปจจยพนฐานทนาไปสการพฒนาเปาหมายของโครงการ ไดแก บรบทของสภาพแวดล อม นโยบาย วสยทศน ปญหา แหลงทน สภาพความผนผวนทางดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง ตลอดจนแนวโนมการกอตวของปญหาทอาจจะเปนอปสรรคตอการดาเนนโครงการ เปนตน การประเมนปจจยปอน (Input Evaluation) เพอตนหาประสทธภาพขององคประกอบทนามาเปนปจจยปอน ซงในดานการทองเทยวอาจจะจาแนกเปนบคคล สงอานวยความสะดวก เครองมอ อปกรณ ครภณฑ ศกยภาพการบรหารงาน ซงแตละปจจยกยงจาแนกยอยออกไปอก เชน บคคล อาจพจารณาเปน เพศ อาย มสถานภาพทางส งคมและเศรษฐกจ ความพงพอใจ ความคาดหวง ทศนคต ศกยภาพ ความสามารถ ประสบการณ ความร คณวฒทางการศกษา ถนทอยและลกษณะกระบวนการกลม เปนตน การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการศกษาตอจากการประเมนบรบทและปจจยปอนวา กระบวนการเปนไปตามแผนทวางไว เปนการศกษาคนหาขอบกพรอง จดออน หรอจดแขงของกระบวนการบรหารจดการโครงการทจะนาโครงการบรรลวตถประสงคทวางไววามประสทธภาพมากนอยเพยงใด

การประเมนสภาวะแวดลอม (Context Evaluation)

การประเมนปจจยเบองตน/ตวปอน (Input Evaluation)

การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation)

การประเมนผลผลต (Product Evaluation)

19

การประเมนผลตผล (Product Evaluation) เปนการตรวจสอบประสทธผลของโครงการ โดยเฉพาะความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบผลลพธทไดแลวนาเกณฑทกาหนดไวไปตดสน เกณฑมาตรฐานนนอาจจะกาหนดขนเองหรออาศยเกณฑทบคคลหรอหนวยงานอนกาหนดไวกได ซงในทนผวจยจะกลาวในตอนตอไป 2. แนวความคดและแบบจ าลองของ R.W. Tyler R.W. Tyler เปนนกประเมนรนแรกๆ ในป ค.ศ. 1930 และเปนผทเรมตนบกเบกแนวความคดเหนเกยวกบการประเมนโครงการ เขามความเหนวา “การประเมนคอการเปรยบเทยบพฤตกรรมเฉพาะอยาง (performance) กบจดมงหมายเชงพฤตกรรมทวางไว” โดยมความเชอวา จดมงหมายทตงไวอยางชดเจน รดกมและจาเพาะเจาะจงแลว จะเปนแนวทางชวยในการประเมนไดเปนอยางดในภายหลง จากคาจากดความของการประเมนดงกลาวแลวนจะเหนไดวา มแนวความคดเหนวา โครงการจะประสบผลสาเรจหรอไม ดไดจากผลผลตของโครงการวาตรงตามจดมงหมายทตงไวแตแรกหรอไมเทานน แนวความคดในลกษณะดงกลาวนเรยกวา “แบบจาลองทยดความสาเรจของจดมงหมายเปนหลก (Goal Attainment Model or Objective) เรยกวา Tyler’s Goal Attainment Model ซงตอมาป 1950 ไดมรปแบบ มาใชเปนกระบวนการตดสนการบรรลวตถประสงคของสงททาการประเมน (R.W. Tyler.1950) เรยกวา “Triple Ps Model” ดงน P-Philosophy & Purpose -ปรชญา/จดมงหมาย P-Process -กระบวนการ P-Product -ผลผลต ในการประยกตใชในการประเมนโครงการทางการศกษาไดโดยการประเมนความสมพนธของทง 3 วา ปรชญา/จดมงหมายของโครงการมความสมพนธกบกระบวนการและผลผลตหรอไม ถาประเมนเปนสวนๆ กจะประเมนในดานประสทธภาพของปรชญา/จดมงหมายและกระบวนการประเมนประสทธผลของผลผลตวาตรงกบปรชญา/จดมงหมายหรอไม มประสทธภาพเพยงใด เปนตน

20

3. แนวความคดของ Stake ในการประเมน แนวความคดของ Robert E. Stake นน คานงถงความตองการสารสนเทศทแตกตางกนของบคคลหลายๆ ฝาย ทเกยวของกบโครงการในการประเมนโครงการ ผเกยวของคนหนงอาจตองการทราบเกยวกบความแนนอนและสอดคลองในการวด เพอการประเมนนนๆในขณะทผเกยวของคนอนอาจตองการทราบทศทางการดาเนนงานของโครงการหรอผใชผลผลตของโครงการอาจมความตองการอกรปหนง สาหรบนกวจยอาจตองการสารสนเทศทแตกตางไปจากผเกยวของอนๆ เพราะการประเมนนนเพอทจะรเรองราวตางๆ ของโครงการอยางละเอยดลกซง เพอนามาประกอบการตดสนใจเกยวกบโครงการ ดงนนการประเมนโครงการจงตองมการบรรยายเกยวกบโครงการอยางละเอยดเพอใหครอบคลมถงสารสนเทศทจะตองสนองความตองการของผเกยวของ เพอจะนาไปสการตดสนใจเกยวกบโครงการนน จงเสนอรปแบบของการประเมนโครงการอยางมระบบ โดยการบรรยายและตดสนคณคาเกยวกบโครงการตามหลกการของโครงการนนๆ Stake ไดต งชอแบบจาลองในการประเมนผลของเขาวา แบบจาลองการสนบสนน (Countenance Model) โดย Stake ไดเนนวา การประเมนโครงการจะตองม 2 สวน คอ การบรรยาย (Descriptive) และการตดสนคณคา (Judgment) ในภาคการบรรยายนน ผเชยวชาญหรอผประเมนจะตองหาขอมลทเกยวของกบโครงการใหไดมากทสด ประกอบดวย 2 สวน คอ 1. เปาหมายหรอความคาดหวง (Goals or Intents) เปาหมายทครอบคลมนโยบายทงหมด สาหรบการประเมนการศกษาไมควรจะสนใจเปาหมายเฉพาะในแงพฤตกรรมของผเรยนเพยงอยางเดยว ตองคานงถงองคประกอบอนๆ ดวย ความคาดหวงนประกอบดวย 3 สวน คอ 1.1 สงนา (Antecedence) เปนสภาพทมอยกอน ซงอาจจะเกยวพนกบผลของการเรยนการสอน 1.2 ปฏบตการ (Transactions) เปนผลสาเรจของการจดกระทางานเปนองคประกอบของขบวนการเรยนการสอน 1.3 ผลลพธ (Outcomes) เปนผลของโปรแกรมทางการศกษา

21

2. สงทเปนจรงหรอสงเกตได (Observations) เปนสงทเกดขนจรงในสภาพความเปนจรง มสวนประกอบ 3 สวนเชนกน คอ สงนา ปฏบตการ และผลลพธ ความสอดคลองระหวางสงทคาดหวงกบสงทเปนจรง มไดเปนตวชบงวาขอมลทเราไดมความเทยงหรอความตรง แตเปนเพยงสงทแสดงใหเหนวา สงทตงใจไวไดเกดขนจรงเทานน ในภาคการตดสนคณคา เปนสวนทจะตดสนวา โครงการประสบความสาเรจหรอไมเพยงใด นกประเมนตองพยายามศกษาดวา มาตรฐานอะไรบางทเหมาะสมในการทจะนามาเปรยบเทยบเพอชวยในการตดสนใจโดยทวๆ ไป เกณฑทใชม 2 ชนด คอ 1. เกณฑสมบรณ (Absolute Criterion) เปนเกณฑทเราตงไว อาจจะเกดขนกอนโดยมความเปนอสระจากพฤตกรรมของกลม 2. เกณฑสมพทธ (Relative Criterion) เปนเกณฑทไดมาจากพฤตกรรมของกลม ถาผประเมนไมสามารถหามาตรฐานทจะนามาเปรยบเทยบได กตองพยายามหาโครงการอนทมลกษณะคลายคลงกนมาเปรยบเทยบเพอชวยในการตดสนใจ แบบจาลองนมงเนนความสอดคลอง และความสมเหตสมผลของเมตรกบรรยาย และเมตรกตดสนคณคา สาหรบความสอดคลองนน ม 2 ลกษณะ คอ 1. Contingence เปนความสอดคลองเชงเหตผล จะพจารณาความสมพนธในแนวตงตาม ของ Stake 2. Congruence เปนความสอดคลองทปรากฏขนจรง หรอเปนความสอดคลองในเชงประจกษ (empirical) พจารณาความสมพนธในแนวนอนตามของ Stake ขอดสาหรบรปแบบของการประเมนของ Stake คอ เสนอวธการประเมนเปนระบบ เพอจดเตรยมขอมลเชงบรรยาย และตดสนคณคา มมาตรฐานในการประเมนปรากฏชดเจน แตมขอจากดคอ เซลลบางเซลลของเมตรกมความคาบเกยวกน และความแตกตางระหวางเซลลไมชดเจน ซงอาจจะทาใหเกดความขดแยงภายในโครงการได การเลอกใชแนวคดและโมเดลการประเมน ผประเมนควรเลอกใหเหมาะสมและเปนโมเดลทสามารถตอบคาถามการประเมนไดตรงประเดน เพราะโมเดลการประเมนแตละแบบมลกษณะและ

22

สถานการณทเหมาะสมตางๆ กน เชน โมเดลการประเมนของสตฟเฟลบม ทเรยกกวา CIPP Model เปนโมเดลทมลกษณะเปนการประเมนตลอดชวง ตงแตการประเมนบรบท ไปจนถงการประเมนผลต ดงนนหากโครงการทตองการประเมนดาเนนการเสรจสนไปแลว การใชโมเดลนกจะไมเหมาะสม ดงนนผประเมนจงควรเลอกโมเดลการประเมนทเหมาะสมกอนทาการประเมนทกครง ประโยชนของการประเมนโครงการ 1. การประเมนจะชวยทาใหการกาหนดวตถประสงคและมาตรฐานของการดาเนนงานมความชดเจนขนกลาวคอกอนทโครงการจะไดรบการสนบสนนใหนาไปใชยอมจะไดรบการตรวจสอบอยางละเอยดจากผบรหารและผประเมน สวนใดทไมชดเจนเชนวตถประสงคหรอมาตรฐานในการดาเนนงานหากขาดความแนนอนแจมชดจะตองไดรบการปรบปรงแกไขใหมความถกตองชดเจนเสยกอน ฉะนนจงกลาวไดวาการประเมนโครงการมสวนชวยทาใหโครงการมความชดเจนและสามารถทจะนาไปปฏบตไดอยางไดผล มากกวาโครงการทไมไดรบการประเมน 2. การประเมนโครงการชวยใหการใชทรพยากรเปนไปอยางคมคาหรอเกดประโยชนเตมท ทงนเพราะการประเมนโครงการจะตองวเคราะหทกสวนของโครงการ ขอมลใดหรอปจจยใดทเปนปญหาจะไดรบการจดสรรใหอยในจานวนหรอปรมาณทเหมาะสมเพยงพอแกการดาเนนงาน ทรพยากรทไมจาเปนหรอมมากเกนไปจะไดรบการตดทอน และทรพยากรใดทขาดกจะไดรบการจดหาเพมเตม ฉะนนการประเมนโครงการจงมสวนททาใหการใชทรพยากรของโครงการเปนไปอยางคมคาและมประสทธภาพ 3. การประเมนโครงการชวยใหแผนงานบรรลวตถประสงค ดงทไดกลาวแลววาโครงการเปนสวนหนงของแผน ดงนนเมอโครงการไดรบการตรวจสอบวเคราะหปรบปรงแกไขใหดาเนนการไปดวยด ยอมจะทาใหแผนงานดาเนนไปดวยดและบรรลถงวตถประสงคทไดกาหนดไว หากโครงการใดโครงการหนงมปญหาในการนาไปปฏบตยอมกระทบกระเทอนตอแผนงานทงหมดโดยสวนรวม ฉะนนจงอาจกลาวไดเชนเดยวกนวาหากการประเมนโครงการมสวนชวยใหโครงการดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ยอมหมายถงการประเมนโครงการมสวนชวยใหแผนงานบรรลถงวตถประสงคและดาเนนงานไปดวยดเชนเดยวกน 4. การประเมนโครงการมสวนชวยในการแกปญหาอนเกดจากผลกระทบ (Impact) ของโครงการและทาใหโครงการมขอททาใหเกดความเสยหายลดนอยลง ดงตวอยางโครงการเขอนนาโจนซงในการสรางถนนเพอไปสสถานทสรางเขอนนนตองผานปาไมธรรมชาต ทาใหเกดการลกลอบตดไมทาลายปาและสตวปาหลายชนดอาจตองสญพนธการประเมนโครงการจะชวยใหเกดโครงการปองกน

23

รกษาปา และโครงการอนรกษและอพยพสตวปาขนเพอการแกปญหาเปนตน ดวยตวอยางและเหตผลดงกลาวจงถอไดวาการประเมนโครงการมสวนในการชวยแกปญหาได 5. การประเมนโครงการมสวนชวยอยางสาคญในการควบคมคณภาพของงาน ดงทไดกลาวแลววาการประเมนโครงการเปนการตรวจสอบและควบคมชนดหนงซงดาเนนงานอยางมระบบและมความเปนวทยาศาสตรอยางมาก ทกอยางของโครงการและปจจยทกชนดทใชในการดาเนนงานจะไดรบการวเคราะหอยางละเอยดกลาวคอทงขอมลนาเขา(Inputs) กระบวนการ(Process) และผลงาน(Outputs) จะไดรบการตรวจสอบประเมนผลทกขนตอนสวนใดทเปนปญหาหรอไมมคณภาพจะไดรบการพจารณายอนกลบ (feedback) เพอใหมการดาเนนงานใหมจนกวาจะเปนไปมาตรฐานหรอเปาหมายทตองการ ดงนนจงถอไดวาการประเมนผลเปนการควบคมคณภาพของโครงการ 6. การประเมนโครงการมสวนในการสรางขวญและกาลงใจใหผปฏบตตามโครงการ เพราะการประเมนโครงการมใชเปนการควบคมบงคบบญชาหรอสงการ แตเปนการศกษาวเคราะหเพอการปรบปรงแกไขและเสนอแนะวธการใหม ๆ เพอใชในการปฏบตโครงการ อนยอมจะนามาซงผลงานทดเปนทยอมรบของผเกยวของทงปวง โดยลกษณะเชนนยอมทาใหผปฏบตมกาลงใจ มความพงพอใจ และมความตงใจกระตอรอรนทจะปฏบตงานตอไปและมากขน ฉะนนจงกลาวไดวาการประเมนโครงการมสวนอยางสาคญในการสรางขวญ กาลงใจและความพงพอใจในการปฏบตงาน 7. การประเมนโครงการชวยในการตดสนใจในการบรหารโครงการกลาวคอ การประเมนโครงการจะทาใหผบรหารไดทราบถงอปสรรคปญหาขอด ขอเสย ความเปนไปได และแนวทางในการปรบปรงแกไขการดาเนนการโครงการ โดยขอมลดงกลาวแลวจะชวยทาใหผบรหารตดสนใจวาจะดาเนนโครงการนนตอไป หรอจะยตโครงการนนเสย นอกจากนนผลของการประเมนโครงการอาจเปนขอมลอยางสาคญในการวางแผนหรอการกาหนดนโยบายของผบรหารและฝายการเมอง สรปไดวาการประเมนโครงการมประโยชนสาหรบเจาของโครงการและผมสวนไดสวนเสยตอโครงการเปนอยางมาก ซงจะชวยใหไดสารสนเทศทเจาของโครงการจะนาไปใชในการปรบปรง พฒนาโครงการ หรอหาแนวทางในการจดทาโครงการทดตอไป กระบวนการของการประเมนโครงการ

การประเมนโครงการเปนกระบวนการของการตรวจสอบและวเคราะหขอมลตางๆ ของโครงการอยางมระบบโดยมวตถประสงคหรอเปาหมายเพอการปรบปรงโครงการใหดขน กระบวนการในการประเมนผลโครงการอาจมขนตอนและรายละเอยดของขนตอนแตกตางกนไปตามแนวคดของ

24

นกวชาการทางการประเมนผลโครงการแตละบคคลหรออาจมรายละเอยดทแตกตางเพราะรปแบบหรอประเภทของการประเมนผล หรอประเมนไปตามแตละประเภทของโครงการ อยางไรกดการประเมนผลโครงการนอกจากจะประเมนโครงการทงหมดโดยสวนรวมแลว แตละสวนของโครงการจะตองไดรบการประเมนควบคกนไปดวยเสมอ คอ การประเมนขอมลนาเขา (Inputs) การประเมนตวกระบวนการ (Processor) และการประเมนผลงาน (Outputs) ซงแตละสวนและโดยทงหมดของโครงการจะประกอบดวยขนตอนทสาคญ ดงน 1. การศกษาและพจารณาถงรายละเอยดของวตถประสงคโครงการ ซงเปนการประเมนเพอใหทราบวาโครงการทกาหนดขนนนมวตถประสงคหรอจดมงหมายทสามารถดาเนนการไดหรอไม จะมการปรบเปลยนวตถประสงคใหมความเฉพาะเจาะจงและปฏบตไดโดยลกษณะใด การประเมนผลโครงการในขนตอนนถอไดวาเปนการประเมนกอนทจะลงมอปฏบตงานจรง เปนการตรวจสอบและทบทวนความเรยบรอยวตถประสงคโครงการเปนสาคญ 2. การศกษาความเปนไปไดของขอมลซงเปนการประเมนขอมลและทรพยากรตางๆ ทจะตองใชดาเนนการวายงมความเหมาะสมเพยงพอทจะใชปฏบตงานหรอไมขอมลและทรพยากรทมอยสามารถทจะสนองตอบวตถประสงคไดมากนอยเพยงใด และการเปลยนแปลงทเกดขนยงจะใชทรพยากรทมอยไดหรอไม การประเมนในขนตอนนเปนการตรวจสอบทบทวนความเหมาะสมของทรพยากรทจะตองใชเพอการบรหารโครงการนนเอง 3. การเกบรวบรวมและการกระทากบขอมลและทรพยากร ซงเปนการวเคราะหถงกระบวนการในการดาเนนโครงการในลกษณะเปนการเกบรวบรวมและจาแนกขอมลใหเปนหมวดหม เปนสดสวน และใหมความเปนจรงมากทสด เพราะหากการดาเนนงานในขนตอนนมปญหายอมทาใหผลงานทเกดขนมปญหาตามไปดวย กลาวคอ แมวาผบรหารโครงการจะทราบถงทรพยากรทจะตองใชทงปรมาณและคณภาพเปนอยางดแลว แตในขนตอนของการรวบรวมและจดดาเนนการกบขอมลไมดพอ ผลทเกดขนยอมไมมคณภาพหรอดอยคณภาพ ตวอยาง เนอยาง ดยางกบเตาทไฟแรงเกนไป ยอมไดเนอยางทไหมเกรยม เปนตน การประเมนในขนตอนนเปนการตรวจสอบกระบวนการวาเหมาะสมกบขอมลหรอทรพยากรทนาเขาหรอไม 4. การวเคราะห การแปลความหมาย และการสรปผลซงเปนขนตอนทขอมลไดผานกระบวนการเรยบรอยแลว และผประเมนจะตองทาการวเคราะหผลทเกดขนวาเปนเชนใด ตรงตามวตถประสงคหรอมาตรฐานทกาหนดไวหรอไม จะมการปรบปรงแกไขเพอใหดยงขนในลกษณะใด และผลทเกดขนจะมแนวโนมไปในลกษณะใด การประเมนในขนตอนนเปนการประเมนผลงานของโครงการทเกดขน และรวมไปถงการประเมนโครงการโดยทงหมดดวยวาทรพยากรหรอขอมลนาเขาท

25

มอย ดานกระบวนการทใช และดวยผลงานทปรากฏนนโครงการโดยรวมเปนเชนใด เปนโครงการทใหผลประโยชนคมคากบการดาเนนงานหรอไม ควรปรบปรงเปลยนแปลงใหดขนแลวดาเนนงานตอไป หรอจะลมเลกยตโครงการนเสย โดยกระบวนการทกลาวแลวเปนกระบวนการทวไปของการประเมนโครงการหรอประเมนการปฏบตงานทกชนด และในการประเมนโครงการแตละโครงการนนปจจยอกปจจยหนงทจะตองเกยวของและมสวนสาคญในการพจารณาเพอการประเมนผลโครงการดวย คอ ระยะเวลา (Timing periods) ของการดาเนนงานโครงการ นอกจากนในการประเมนผลโครงการจะตองอาศยสงสาคญหรอขอคดทสาคญอกหลายชนด เชน ขอเทจจรง ผลประโยชน ขอผกพน ความเปนไปได มาตรฐาน และอน ๆ เพอประกอบในการพจารณาดวย การด าเนนงานของคณะกรรมการประเมนโครงการ

เมอคณะกรรมการประเมนโครงการไมวาจะเปนคณะกรรมการชดเดยว หรอจาแนกเปนอนกรรมการยอยหลายคณะ หรอเปนคณะกรรมการถาวร หรอคณะกรรมการชวคราว ไดรบการแตงตงแลวการวางแผนเพอการดาเนนงานเปนหนาทและภารกจทคณะกรรมการจะตองจดทา การวางแผนเพอการประเมนโครงการสามารถกระทาไดดวยหลายวธการทงนขนอยกบองคประกอบหลายประการเชนนอยกบความรความสามารถของคณะกรรมการ ลกษณะของโครงการ และองคประกอบอนๆ อยางไรกตามการประเมนโครงการมขนตอนและแผนงานทคณะกรรมการจะตองจดทาดงตอไปน ขนท 1 : ก าหนดความมงหมายหรอวตถประสงคของการประเมน คณะกรรมการประเมนโครงการจะตองกาหนดความมงหมายหรอวตถประสงคการประเมนเปนลาดบแรกเพราะวตถประสงคเปนทศทางในการดาเนนงาน วตถประสงคจะตองเขยนอยางชดเจนและมความเฉพาะเจาะจงมากทสด โดยจะตองมทงวตถประสงคระยะสน และวตถประสงคระยะยาวในการดาเนนงาน การดาเนนงานขนตอนแรกนคณะกรรมการจะตองสามารถตอบคาถามดงตอไปน

- อะไร คอ ความมงหมายของการประเมนโครงการน

- วตถประสงคในการประเมนมอะไรบาง

26

- ทาไม จงตองประเมนโครงการน ขนท 2 : การหาความตองการในการประเมน

หลงจากตอบคาถามในขนตอนแรกแลว คณะผประเมนจะตองทาความจาเปนในการประเมน และสามารถลาดบความจาเปนกอนหลงในการประเมน อยางไรกดในการหาความจาเปนลาดบแรกๆ นน คณะผประเมนไมควรพจารณาเฉพาะลาดบแรกๆ ทเกดขนในขณะนนโดยทนท แตควรพจารณายอนหลงไปบางวาในระยะหนงหรอสองปทผานมาวามความจาเปนอนใดหรอไม ถามควรจะไดพจารณาถงความจาเปนเหลานนเสยกอนอยางละเอยดและรอบคอบ การหาความตองการจาเปนในการประเมน และการจดลาดบความสาคญกอนหลงของสงทตองประเมนเปนการประหยดทงเวลา เงน วสดอปกรณ และแรงงาน ในขนตอนนนอกจากคณะกรรมการตองหาความจาเปนในการประเมนผลโครงการแลว โดยสวนตวของคณะกรรมการทกคนจะตองเตรยมตนใหพรอม กลาวคอมความเขาใจในจดมงหมายและวตถประสงคของการประเมนอยางแจมชดและทสาคญ คอจะตองมทศนคตหรอเจตนคตทดตอสงทตองประเมน จงจะสามารถทาใหการประเมนและผลของการประเมนเปนไปอยางมประสทธภาพ ขนท 3 : การหาเครองมอและการรวบรวมขอมล เครองมอ (Instruments) เปนสงทสาคญในการประเมนโครงการ เมอคณะกรรมการทราบความมงหมายและวตถประสงคของการประเมนแลว คณะกรรมการจะตองสรางหรอเลอกหาเครองมอทสอดคลองมาทสดกบวตถประสงคหรอสงทตองการประเมน ในการสรางหรอเลอกเครองมอนนคณะกรรมการควรใหผเกยวของทกฝายไดรบรและถาเปนไปไดจะตองยอมรบเครองมอทจะนาไปใชนน หรอเปดโอกาสใหทกฝายไดแสดงความคดเหนและสรางเครองมอรวมกน เมอไดเครองมอทตองการแลวคณะผประเมนจะตองกาหนดเวลา (schedule) ในการนาเครองมอไปรวบรวมขอมลกาหนดเวลาควรตองประกอบดวย เวลาการปฐมนเทศชแจงผเกบขอมล การจดเตรยมขอมล และการรวบรวมขอมล เปนตน การรวบรวมขอมลเปนขนตอนทสาคญยง เพราะหากรวบรวมขอมลเปนไปอยางไมมประสทธภาพแลวยอมมผลกระทบอยางสาคญตอผลการประเมน ฉะนนในการวางแผนเพอการรวบรวมขอมลคณะผประเมนควร

- กาหนดวตถประสงคใหชดเจน

27

- ขอมลใดทตองการเกบรวบรวม

- จะเกบขอมลเหลานนอยางไร

- จะเกบขอมลเหลานนเมอใด

- ใครจะเปนผเกบขอมลเหลานน

ขนท 4 : การวเคราะหขอมล เมอขอมลไดรบการรวบรวมเปนไปตามวธการและไดจ านวนทตองการแลว คณะกรรมการประเมนโครงการจะตองตรวจสอบขอมลอยางละเอยด และจาแนกขอมลตามวตถประสงคทตองการ วธการวเคราะหขอมลจะตองสอดคลองและเปนไปตามวตถประสงคและรปแบบ ของการประเมนทไดกาหนดไว การวเคราะหขอมลเปนขนตอนทสาคญอกขนตอนหนงของการประเมนโครงการ ขอมลทไดรบอาจประกอบดวยขอมลหลายประเภท รวมถงความสมบรณของขอมลทได หากการวเคราะหเปนไปอยางไมมประสทธภาพ ขาดหลกการในการวเคราะหยอมมผลเสยหายตอผลการประเมนฉะนนในการวเคราะหขอมลคณะผประเมนจะตองคานงถง

- ประเภทและชนดของขอมลทจะรวบรวมตองเปนทตกลงและเหนพองตองกน

- เครองมอทจะใชในการเกบรวบรวมขอมลจะตองไดรบการตรวจสอบอยางละเอยดและรอบคอบ

- ขอมลทไดรบจะตองจาแนกเปนหมวดหม และระบไดวาเปนขอมลทเสรม หรอเปนขอมลทเปนอปสรรคตอการดาเนนงาน

- วธการในการวเคราะหขอมลจะตองถกกาหนดขนไวลวงหนา

28

ขนท 5 : การรายงานขอมลและการรายงานผล

เมอขอมลไดรบการวเคราะหแลว คณะกรรมการจะนาเสนอขอมลนนซงถอวาเปนผลการประเมนโครงการนนเอง การกระทาเชนนคณะผประเมนจะตองจะตองวางแผนในการนาเสนอขอมลซงมเนอหาทสาคญจะตองรายงาน คอ วตถประสงค (objectives) ในการประเมน วธการ (Procedures) ในการประเมนผล ผล(Results) ของการประเมนและการนาผลการประเมนไปใช (Implications) ใหเกดประโยชน การนาผลการประเมนไปใชนนจะตองชใหเหนถงจดเดน(Strength) และจดดอย(Weakness) ของผลเหลานนและจะตองชใหเหนดวยวาจะแกไขจดดอยไดอยางไร และทาอยางไรจงจะทาใหจดเดนนน คงสภาพทเปนจดเดนอยเสมอ นอกจากนนการรายงานผลการดาเนนงานโครงการควรตองแสดงถงขอเสนอแนะในการปรบปรงโครงการ บคลากรและทรพยากรทตองใช ตลอดจนขอมลเพมเตมทตองการรวบรวมทงความผกพนดานการงบประมาณและการเงน การรายงานผลการประเมนโครงการมเปาหมายทสาคญอยางหนงคอจะตองใหผประเมนระดบสงของหนวยงานมความเขาใจและทราบโดยเรวทสด ทงนเพอประโยชนในการตดสนใจอยางทนทวงท การรายงานผลตอผบรหารควรเปนภาษาทเขาใจงายและกะทดรด ควรหลกเลยงภาษาสถตหรอภาษาทางวชาการทไมจาเปน ขนท 6 : การตดตามผล เมอผลการประเมนไดนาไปใช จดเดนและจดดอยของผลงานไดรบการสงเสรมและปรบปรงเพอการดาเนนงานโครงการแลว โครงการอาจะไดรบการพจารณาใหดาเนนงานตอไป และการดาเนนงานควรปฏบตในรปแบบเดมโดยการปรบปรงแกไขขอบกพรองทเปนอยและเปลยนแปลงตามความจาเปน แลวทาการประเมนซาอกครงหนงหากผลการประเมนเปนทพอใจและเปนไปตามวตถประสงคแลว โครงการนนยอมถอไดวาเปนโครงการทประสบกบความสาเรจ จากขนตอนท 6 ในการประเมนโครงการของคณะกรรมการประเมนโครงการดงทกลาวแลว อาจสรปไดวาเปนแผนการประเมนทผประเมนใชเปนทศทางในการดาเนนงานโดยจะตองตอบคาถามเปนลาดบขนดงตอไปน

- ประเมนอะไร - ประเมนไปทาไม - ประเมนอยางไร

29

- ประเมนเมอใด - ประเมนโดยใคร - เกบรวบรวมขอมลอยางไร - วเคราะหขอมลอยางไร - นาเสนอขอมลอยางไร - รายงานผลการประเมนโดยใคร - ผลการประเมนจะใชประโยชนหรอมประโยชนอะไร

สรปไดวาการประเมนโครงการมความสาคญตอการกาหนดแผนงานหรอโครงการตอเนองของหนวยงาน ถาโครงการไดรบการประเมนผลอยางมระบบและเปนไปตามขนตอนยอมมสวนอนสาคญตอความถกตองและความเทยงตรงของผลการดาเนนงานโครงการซงสงผลตอการตดสนใจของผบรหารหนวยงานวาภารกจหรอการดาเนนงานของหนวยงานควรจะไดรบการปรบปรงแกไขและพฒนาไปในทศทางใด อาจกลาวไดวาปจจยหนงทมผลกระทบตอความอยรอดขององคการคอการประเมนผลโครงการอยางเปนระบบและผลของการประเมนโครงการมความถกตอง สงส าคญทตองค านงถงในการประเมนโครงการ

การประเมนโครงการเปนกระบวนการในการตรวจสอบ และวเคราะหสวนสาคญของโครงการซงไดแก ขอมลนาเขา (Inputs) กระบวนการ (Process หรอ Transactions) และผลงาน (Outputs หรอ Outcomes) ดงทไดกลาวมาแลว ทงนเพอปรบปรงการดาเนนงานของโครงการทงหมดโดยสวนรวมใหดาเนนงานอยางมประสทธภาพมากทสด อยางไรกดการประเมนโครงการเปนกระบวนการทอาจมความสลบซบซอนแลวแตลกษณะของโครงการทตองประเมน และมความละเอยดออนทตองใชการพนจพจารณาและความละเอยดรอบคอบในการดาเนนการ และการตดสนใจ ฉะนนจงมสงสาคญหรอแนวคดทสาคญซงผประเมนโครงการจะตองคานงถง จงจะทาใหการประเมนโครงการบรรลถงเปาหมายทตองการอยางแทจรง สงสาคญดงกลาวไดแก ขอเทจจรง คณประโยชน ความถ ขอมลยอนกลบ ความผกพน ความนาเชอถอ วตถประสงค มาตรฐาน ความจาเปน และคณคา ซงสามารถอธบายพอสงเขปไดดงน ขอเทจจรง (Evidence) หมายความวารายละเอยด และขอเทจจรงตางๆทไดจากการประเมนโครงการทกชนดตองใชเวลา แรงงาน และทนทรพยเปนจานวนมากในการจดตงและดาเนนงาน ความผดพลาดในการวเคราะหรายละเอยดและขอเทจจรงทจาเปน อาจนาไปสการตดสนใจทผดพลาดหรอขาดประสทธภาพ และทาใหโครงการทกาหนดขนหรอกาลงดาเนนงานอยนน

30

ขาดประสทธผลและประสทธภาพ หรออาจลมเหลวโดยสนเชง ฉะนนการประเมนโครงการจะตองไดรายละเอยดทเปนจรง และมเหตผลอยางเพยงพอ คณประโยชน (Benefit) หมายความวาในการประเมนโครงการนนจะตองคานงดวยวา การลงทนกบผลประโยชนทจะไดรบคมกนหรอไม ถาเปนการประเมนโครงการทไมใหประโยชนกบสงคมโดยสวนรวมกไมควรจะลงทน เพราะการประเมนผลโครงการนนมกจะตองเสยคาใชจายคอนขางสง ถาประเมนแลวผลทไดไมเกดประโยชน หรอเปนผลทไมอาจเชอถอไดการประเมนโครงการนนจะเปนการสญเปลา ฉะนนการประเมนโครงการทกโครงการ และทกครงทจะตองประเมน ผประเมนจะตองคานงถงความคมทน หรอผลประโยชนทจะไดรบเปนสาคญ จงจะทาใหคณภาพของการประเมนเปนไปตามความมงหวงทตองการ และเปนวธการประเมนโครงการทถกตองและมประสทธภาพ ความถ (Frequency) ความหมายวาในการประเมนโครงการควรจะมความถในการรวบรวมขอมลบอยครงเพยงใด ยอมตองขนอยกบลกษณะของโครงการเปนสาคญ หากเปนโครงการระยะยาว การเกบขอมลจะตองไดรบการกาหนดไวเปนระยะอาจเปนทก 6 เดอน ทกรอบป หรอแลวแตความเหมาะสม แตจะตองมการเกบรวบรวม และการวเคราะหอยางตอเนอง ทงนเพอใหขอมลมความเปนจรงทนสมย จงจะทาใหการวเคราะหขอมลมความถกตอง ฉะนนจงอาจจะกลาวไดวาความถในการเกบรวบรวมขอมล เปนสงสาคญประการหนงทผมหนาทในการประเมนโครงการจะตองคานงถง ขอมลยอนกลบ (Feedback) หมายความวาในการประเมนโครงการนนผประเมนจะตองพจารณาขอมลยอนกลบตางๆ อยางตอเนอง ทงนเพอจะไดปรบปรงโครงการไดทนทวงท ขอมลยอนกลบอาจเปนอปสรรค ปญหา ผลดหรอผลเสยตางๆอนเกดจากการดาเนนงานโครงการ ถาเปนขอมลยอนกลบทไมดผประเมนโครงการกจะวเคราะหและนาเสนอตอผมอานาจตดสนใจ เพอการปรบปรงแกไขหรออาจตดสนใจเลกลมโครงการนน ถาเปนขอมลยอนกลบทดผประเมนโครงการกจะวเคราะหขอมลแลวนาเสนอตอผมอานาจตดสนใจเพอการปรบปรงโครงการใหดยงขน ฉะนนขอมลยอนกลบจงเปนสงสาคญทผประเมนโครงการและผบรหารโครงการจะตองคานงถงอยางมากอยางหนง ขอผกมด (Commitment) หมายความวาการประเมนผลโครงการจะตองมบคคลทไดรบผลกระทบและบคคลทจะตองมสวนเกยวของดาเนนงาน รวมทงบคคลทจะตองนาผลการประเมนโครงการไปใช จะตองเปนผทมพนธะหรอผกพนกบการประเมนโครงการโดยตลอด ทงนเพอใหผลของการประเมนโครงการทความเชอมนหรอไมลาเอยง และผลของการประเมนโครงการ

31

สามารถนาไปใชไดเปนอยางดมประสทธภาพ เพราะทกคนมสวนรบผดชอบและยอมรบรวมกน ดงนนการผกมดบคคลหลาบฝายใหมสวนรวมยอมเปนสงสาคญของกระบวนการประเมนผลโครงการ ความเปนปรนย (Objectivity) หมายความวาการประเมนผลโครงการทดนนจะตองมความเปนปรนยหรอความตรงไปตรงมาสง และความเปนปรนยจะเกดขนไดยอมตองอาศยบคคลภายนอก หรอผเชยวชาญในการประเมนเปนผเขามสวนรวมและชวยเหลอในการประเมน ผเชยวชาญอาจเปนอาจารยจากมหาวทยาลยหรอจากสถาบนททความชานาญดานการประเมนโครงการโดยเฉพาะ ผเชยวชาญซงเปนบคคลภายนอกองคการนอกจากจะชวยขจดการประเมนดวยการคดและนกฝนเอาเอง หรอความลาเอยงของผประเมนภายในองคการแลว ยงจะใหความรความเขาใจเกยวกบการเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมลดวย ฉะนนผประเมนโครงการพงระลกเสมอวาความเปนปรนยหรอความตรงไปตรงมาของการประเมนโครงการนนเกดจากการประเมนของผร หรอผเชยวชาญอกประการหนง วตถประสงค (Objective) หมายความวา การประเมนโครงการจะตองมวตถประสงค และรายละเอยดในการดาเนนงานอยางชดเจน อาจกลาวไดวาการประเมนโครงการทมวตถประสงคไมชดเจนเปนปจจยสาคญททาใหการพจารณาตดสนใจในการดาเนนงานโครงการผดพลาด ความชดเจนของวตถประสงคไมเพยงแตจะชวยใหการประเมนโครงการเปนไปดวยดมประสทธภาพเทานน ยงจะชวยการดาเนนงานโครงการหรอการพฒนาโครงการในลกษณะตางๆเปนไปดวยด พงระลกเสมอวา โครงการเปนจานวนมากเมอดาเนนการแลวกอใหเกดคณประโยชนอยางมาก เพราะความชดเจนในวตถประสงคของโครงการเหลานน มาตรฐาน (Standards) หมายความวาในการประเมนโครงการจะตองมมาตรฐานทสามารถนาเอาผลงานทเกดขนไปเปรยบเทยบได มาตรฐานทใชเปรยบเทยบม 2 ลกษณะ คอมาตรฐานทเปนเกณฑแนนอนหรอเปนเกณฑตายตว (Absolute standard) ซงเปนเกณฑมาตรฐานทกาหนดขนแลวเปลยนแปลงยาก บางทเรยกมาตรฐานชนดนวา มาตรฐานแหงความเปนเลศ (Standard of Excellence) สวนมาตรฐานอกลกษณะหนงเรยกวา มาตรฐานทงสองลกษณะนจะตองกาหนดโดยบคคลทมความรความสามารถในการประเมนผลโครงการ บคคลทวไปไมสามารถกาหนดเกณฑมาตรฐานได ความสอดคลองสมพนธ (Relevance) หมายความวา ขอมลทเกบรวบรวมและไดรบการคดเลอกจะตองสอดคลองหรอเหมาะสมกบวตถประสงคทไดกาหนดไว และจะตองสอดคลองสมพนธกบโครงการทตองการประเมนดวย นนคอการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมลจะตองเปนไปตามความเปนจรงของขอมลนาเขา (Inputs) ทจะตองใช จะตองเหมาะสมกบ

32

กระบวนการ (Transactions) ในการดาเนนงาน และเกดผลงาน (outcomes) ตามทไดคาดหวงไวของโครงการ ฉะนนขอมลทจาเปนและสอดคลองกบโครงการจงเปนปจจยทผประเมนโครงการจะตองคานงถงในการประเมนโครงการ คานยม (Values) หมายความวาในการพจารณาตดสนโครงการนนควรจะตองเปนไปตามคณคาอนเหมาะสมของขอมลขอตกลง และขอผกมดทตอเนองกน การเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมลเปนองคประกอบอนสาคญของกระบวนการประเมนโครงการ และสวนประกอบทสาคญอกอยางหนงของกระบวนการประเมนผลโครงการคอ “คานยม” ของผประเมนโครงการ ผประเมนโครงการบางคนเนนการวพากษวจารณโครงการเปนหลก แตผประเมนบางคนเนนทกษะในการกระทาเปนหลก การเนนการกระทาเปนหลกเปนการพจารณาถงคณคาและความเหมาะสมของขอมล พจารณาถงขอตกลงและขอผกมดในการกระทาทยอมรบรวมกน การพจารณาตดสนโครงการดวยวธนยอมจะเปนวธทสามารถปรบปรงแกไขโครงการไดดกวาการพจารณาจากการวจารณโครงการแตเพยงอยางเดยว ซงจะไมใหแนวทางในการแกไขปรบปรงโครงการทแนนอนและชดเจน สงสาคญดงทกลาวแลว ลวนเปนปจจยทจาเปนอนมผลตอคณภาพของการประเมนโครงการ และมผลตอคณภาพในการตดสนใจการดาเนนโครงการ เพราะการประเมนโครงการเปนเรองทเกยวของกบคน สภาพแวดลอมตางๆ รวมทงความรสกนกคดของคนในหลายรปแบบและหลายลกษณะ ซงอาจเปนทงความเชอ คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมของกลมคนเหลานน ฉะนนผประเมนโครงการหรอผทเกยวของจะตองคานงถงและวเคราะหปจจยตางๆอยางพนจพจารณาเปนทสด ทงนเพอใหการดาเนนโครงการ และการประเมนผลโครงการมความเปนไปได และผลงานทเกดขนมความถกตองนาเชอถอ สมดงความตองการและเจตนารมณของผเกยวของทงหลายทเหนวา การประเมนผลโครงการมวตถประสงคทสาคญ 3 ประการ คอ เพอการบรหารและการจดการทดและมประสทธภาพขน เพอการวางแผนและการกาหนดนโยบายทถกตอง และวตถประสงคสดทายคอ เพอการทดสอบสมมตฐานทางสงคมศาสตรอนจะนาไปสการแกปญหาเฉพาะอยางหรอบางอยางได ซงวตถประสงคทงสามจะบรรลไดยอมตองใชปจจยทสาคญดงทกลาวแลว และจะตองใชปจจยเหลานนอยางพนจพเคราะห โดยเลอกใชตามความจาเปน และเทาทสามารถจะใชไดเทานน จงจะทาใหผลของการประเมนโครงการมคณประโยชนตอการตดสนใจอยางแทจรง ปญหาของการประเมนโครงการ การประเมนโครงการมลกษณะคลายกบการทาการวจย กลาวคอประกอบดวยกระบวนการในการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและการนาขอมลไปใชใหเกดประโยชนตามทตองการ ดงนนปญหาของการประเมนโครงการกบปญหาการวจยจงอาจมสวนทคลายคลงกนอยบาง อยางไรก

33

ดหากจะพจารณาในสวนประกอบของการประเมนโครงการวาจะประกอบไปดวยขอมลนาเขา (Inputs) กระบวนการ (Process) และผลงาน (Outputs) แลวอาจกลาวไดวาแตละสวนประกอบมสวนททาใหเกดปญหาได และปญหาทเกดขนอาจมผลทาใหโครงการทดาเนนอยหยดชะงก ลมเหลว หรอมผลทาใหโครงการทสาเรจแลวนนไดผลโดยไมเปนทยอมรบได

ปญหาอนเกดจากขอมลน าเขา ขอมลนาเขาในการประเมนโครงการมมากมายทงนแลวแตลกษณะของโครงการ และลกษณะหรอความซบซอนของการประเมน ขอมลนาเขาทมสวนทาใหเกดปญหาและอปสรรคในการประเมนอาจแจกแจงไดดงน

1. การขาดแคลนงบประมาณทจะตองใชเพอการประเมนโครงการ

2. ความไมเพยงพอ และความไมเหมาะสมของผทจะทาหนาทในการประเมน

โครงการ

3. การขาดแคลนวสดอปกรณทจาเปนตองใชในการประเมนโครงการ

4. การขาดหลกการในการบรหารและการประเมนโครงการ ปญหาอนเกดจากกระบวนการ กระบวนการประเมนโครงการเปนปจจยทสาคญประการหนง เพราะเปรยบเสมอนกบเครองมอหรอเครองจกรทจะตองทาหนาทกลนกรองขอมลนาเขาซงเปนวตถดบใหเปนผลผลตหรอผลตภณฑทมคณประโยชนตอสงคมและบคคลทวไป กระบวนการมสวนทาใหเกดปญหาและอปสรรคในการประเมนโครงการไดหลายลกษณะดงเชน

1. ความไมชดเจนและเหมาะสมในวตถประสงคของการประเมนโครงการ

2. การใชรปแบบการประเมนทไมเหมาะสมกบลกษณะของโครงการ

3. ประเมนเฉพาะจดใดจดหนงของโครงการเทานน หรอประเมนผลสดทาย หรอผลสาเรจของโครงการเพยงอยางเดยว จงทาใหการสรปผลการปะเมนขาดความชดเจน หรอขาดความถกตองเทาทควรจะเปน

4. ขาดการประสานงานทดระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบโครงการ และ

การประเมนโครงการหรอระหวางผประเมนกบผดาเนนงานโครงการ

34

ปญหาอนเกดจากผลงาน การกระทาสงหนงสงใด หากไดรบการดาเนนงานจนบรรลถงความสาเรจแลวแตผลของการกระทานนมไดถกนาไปใชใหเกดประโยชนยอมถอไดวาเปนการลงทนทไมคมคา หรอเปนการกระทาทเกดการสญเปลาอยางสนเชง ผลของการประเมนโครงการมลกษณะเชนเดยวกนหากไมไดรบการนาไปใชยอมไมเกดประโยชนอนใดทจะตองมการประเมนโครงการ ปญหาอนเกดจากผลงานอาจจาแนกไดดงน

1. ผลงานการประเมนโครงการขาดความนาเชอถอตอการทจะตองนาไปใชหรอเพอการตดสนใจ

2. ผลการประเมนไดรบการบดเบอนจากความเปนจรงครนนาไปใชจงไมเกดผลดตอ

การบรหารโครงการและกอใหเกดปญหาตอองคการโดยสวนรวม

3. ผลของการประเมนมกถกละเลยจากผบรหารทจะตองนาไปใชเพอการปรบปรงงานของตนใหดขนคดเพยงวาการประเมนเปนผลงานอยางหนงทหนวยงานของตนนาจะทาไวเพอเปนผลงานของหนวยงาน มากกวาจะคดวาการประเมนเปนการกระทาเพอการปรบปรงและพฒนาหนวยงานโดยสวนรวมใหดขน

4. ผลของการประเมนไมสอดคลอง หรอเบยงเบนไปจากวตถประสงคหรอมาตรฐาน

ทกาหนดไวมากเกนไป ทาใหการประเมนนนสญเสยคาใชจายในการดาเนนงานเปนจานวนมาก และการทจะปรบผลการประเมนใหสอดคลองกบวตถประสงคในภายหลงเปนเรองททาไดยาก

ปญหาและอปสรรคในการประเมนโครงการดงทกลาวแลวเปนเพยงตวอยางทผประเมนโครงการจะตองคาดการณ พจารณาอยางรอบคอบ และจะตองคานงถงทกครงในการวางแผนประเมนโครงการ การทผประเมนโครงการสามารถทราบและแกไขปญหาทอาจเกดขนเสยกอนเปนการลวงหนา ยอมทาใหผลของการประเมนโครงการมความนาเชอถอ และนาไปสการตดสนใจทถกตองในทสด

35

งานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาคนควาเกยวกบงานวจยทเกยวของกบการประเมนโครงการพฒนาบคลากรในดานตางๆ ซงสรปไดดงน พรทพย ไชยโส (2538) ทาการศกษาตดตามการดาเนนงานโครงการฝกอบรมคอมพวเตอรแกขาราชการตามมตของคณะรฐมนตร ซงจดโดยศนยคอมพวเตอรเพอการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มวตถประสงคเพอศกษาความสอดคลองของการดาเนนงานกบแผนงานของศนยฯ ทกาหนดไว และเพอศกษาผลการจดดาเนนงานตามวตถประสงคของโครงการ ตลอดจนปญหาในการดาเนนงาน รวบรวมขอมลจากการสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณคณะกรรมการดาเนนงาน และการออกแบบสอบขาราชการทเขารบการอบรม ผลการวจยพบวา 1) การดาเนนงานโครงการสอดคลองกบแผนงานทกาหนดในระยะเวลา 6 เดอน จดการอบรมใหขาราชการ 15 ครง ครงละ 15 – 25 คน จานวนทงสน 350 คน โดยมขาราชการในระดบ 5 เขารบการอบรมมากทสด 2) หลกสตรการอบรม กจกรรมทจด สอ อปกรณ เอกสาร มความเหมาะสม 3) ผเขารบการอบรมมความรความเขาใจถงการนาคอมพวเตอรมาใชในหนวยงาน ระบบคอมพวเตอรและการใชเครองคอมพวเตอรในระดบปานกลางถงมาก ยงตองการเวลาในการฝกทกษะการใชงานสเปรตชตและวธการพฒนาระบบคอมพวเตอรใหใชปฏบตงานไดโดยตรง 4) มความตองการในการใหขาราชการทกระดบไดรบการอบรมความรในการใชคอมพวเตอรเปนระยะๆ และมเครองคอมพวเตอรใชในหนวยงานอยางพอเพยง กมล วาจาง (2539) ทาการวจยเรอง การประเมนโครงการฝกอบรมขาราชการคร สงกดกรมสามญศกษา จงหวดนครราชสมา เพอเลอนระดบใหสงขน โดยใชรปแบบ CIPP Model ในการประเมน กลมตวอยางไดแกบคลากรทเกยวของกบโครงการฝกอบรมขาราชการคร สงกดกรมสามญศกษา จงหวดนครราชสมา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามความคดเหนตอโครงการอบรม การวเคราะหขอมลใชคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยสรปผลการวจยไดดงน 1. บคลากรทเกยวของกบโครงการฝกอบรมขาราชการคร เหนดวยกบโครงการในระดบมาก โดยเรยงคาเฉลยจากสงไปตา คอ ดานบรบทหรอสภาวะแวดลอม ดานกระบวนการ ดานผลผลต และปจจยสนบสนนหรอปจจยเบองตน 2. คร อาจารยทเขารบการฝกอบรม วทยากรประจากลม และคณะกรรมการดาเนนโครงการ มความคดเหนดวยกบโครงการในระดบมาก โดยเรยงลาดบคาเฉลยสงไปตา คอ ดานบรบทหรอสภาวะแวดลอม ดานกระบวนการ ดานผลผลต และปจจยสนบสนน

36

นตยารตน รตนพนธ (2539) ทาการศกษาตดตามการดาเนนงานตามโครงการสนบสนนกจกรรมประชาธปไตยในสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดนครศรธรรมราช โดยกลมตวอยางเปนโรงเรยนประถมศกษาตนแบบ 6 โรงเรยน และโรงเรยนประถมศกษาทไมใชตนแบบ 94 โรงเรยน เกบขอมลในโรงเรยนประถมศกษาตนแบบโดยการสมภาษณและศกษาเอกสารและใชแบบสอบถามในโรงเรยนประถมศกษาทไมใชตนแบบ ผลการวจยพบวา 1) ดานการเตรยมการดาเนนงาน โรงเรยนสวนใหญมการเตรยมการดาเนนงานในทกๆ ดาน ทงการแตงตงวทยากรศกษาคมอ การประชมชแจงแนวทางการดาเนนงาน การแตงตงคณะกรรมการดาเนนงานและการจดทาโครงการซงเปนไปตามนโยบายทกาหนดไว 2) ดานการดาเนนการจดกจกรรม โรงเรยนสวนใหญไดดาเนนการจดกจกรรมสงเสรมประชาธปไตยเปนไปตามนโยบายทกาหนด โดยจดใหนกเรยนมสวนรวมในการดาเนนงาน แตวธการดาเนนงานของโรงเรยนคนแบบมหลากหลายมากกวาในโรงเรยนทไมใชตนแบบ 3) ดานการนเทศตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน โรงเรยนสวนใหญมการนเทศตดตามและประเมนการดาเนนงาน โดยผบรหารและผรบผดชอบโครงการ ผลการดาเนนงานในโรงเรยนตนแบบสวนใหญประสบความสาเรจตามเปาหมาย ในโรงเรยนทไมใชตนแบบสวนใหญยงมบางสวนทตองปรบปรง 4) ปญหาการดาเนนงานทพบสวนใหญ ขาดเอกสารทใชในการศกษาดาเนนงาน ครมภาระมากทาใหการดาเนนงานโครงการขาดประสทธภาพ ครขาดความรในการจดกจกรรมประชาธปไตย งบประมาณและวสดอปกรณไมเพยงพอ และขาดเครองมอทใชในการนเทศ ตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน ศภลกษณ ไตรคมดน (2541) ไดทาการวจยเพอประเมนโครงการพฒนาบคลากรทางดานคอมพวเตอร สงกดสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เขตการศกษา 9 ประจาปงบประมาณ 2539 ตลอดจนความคดเหนของกลมผบรหาร และเจาหนาทใน 4 ดาน คอ ดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ และดานผลผลต โดยผลการศกษาพบวา ความคดเหนของกลมผบรหาร และเจาหนาทตอโครงการอยในระดบเหนดวย และผลการศกษาแสดงวาโครงการพฒนาบคลากรทางคอมพวเตอร เปนกระบวนการทสงเสรมการปฏบตงานใหมประสทธภาพยงขน ประเดนทผเกยวของควรนาไปปรบปรงแกไข คอ สงอานวยความสะดวก สอ วสด งบประมาณ วทยากร และเนอหาโครงการ กมล อรณโชคสมศกด (2542) ทาการประเมนโครงการพฒนาบคลากรเพอปฏรปกระบวนการเรยนร สพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ของสานกงานการประถมศกษาอาเภอเมองอตรดตถ โดยมวตถประสงคเพอประเมนโครงการทง 4 ดาน คอ ดานบรบท ดานปจจยเบองตน ดานกระบวนการ และดานผลผลต รวมทงเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารโรงเรยนกบครผสอนในการดาเนนการปฏรปกระบวนการเรยนร เมอสนสดการอบรมตามโครงการและเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารโรงเรยนกบครผสอนในโรงเรยนเกยวกบสภาพทคาดหวงและสภาพทเปนจรงเมอสนสดโครงการ กลมตวอยาง ไดแก ศกษานเทศก คณะกรรมการพฒนา

37

บคลากรเพอปฏรปการเรยนร ผบรหารโรงเรยน ครวชาการและครผสอน สงกด สานกงานการประถมศกษาอาเภอเมองอตรดตถ จานวน 284 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ทผวจยสรางขนเอง รวม 2 ฉบบ วเคราะห ขอมลโดยใชสถตรอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบคาเฉลยกลมตวอยาง 2 กลม ผลการวจยพบวา ดานบรบท ผลการประเมนโครงการภาพรวมของศกษานเทศก คณะกรรมการพฒนาบคลากรเพอปฏรปการเรยนร ผบรหารโรงเรยน ครวชาการโรงเรยนและครผสอน ผลการประเมนอยในระดบมาก ดานปจจยเบองตน ผลการประเมนโครงการโดยภาพรวมของศกษานเทศก คณะกรรมการพฒนาบคลากรเพอปฏรปการเรยนร ผบรหารโรงเรยน ครวชาการโรงเรยนและครผสอน ผลการประเมนโครงการอยในระดบปานกลาง ดานกระบวนการ ผลการประเมนโดยภาพรวมของผบรหารโรง เรยนและครวชาการโรงเรยน ผลการประเมนอยในระดบมาก สวนศกษานเทศก คณะกรรมการพฒนาบคลากรเพอปฏรปการเรยนรและครผสอน ผลการประเมนอยในระดบปานกลาง ดานผลผลต ผลการประเมนเกยวกบความรความสามารถของผเขารบการอบรมเมอสนสดการอบรม พบวา ผลการประเมนโดยภาพรวมของศกษานเทศก คณะกรรมการพฒนาบคลากรเพอปฏรปการเรยนร ผบรหารโรงเรยนและครวชาการโรงเรยน ผลการประเมนผในระดบปานกลาง ผลการประเมนดานผลผลตเกยวกบผลงานของผผานการอบรมเมอสนสดโครงการ พบวา ผลการประเมนโดยภาพรวมของศกษ านเทศก คณะกรรมการพฒนาบคลากรเพอปฏรปการเรยนร ผบรหารโรงเรยน ครวชาการโรงเรยน และครผสอน ผลการประเมนอยในระดบปานกลาง ผลการเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบการประเมนโครงการ เปรยบเทยบผลการประเมนระหวางผบรหารโรงเรยนกบครผสอนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทคาดหวง พบวา ผลการประเมนระหวางผบรหารโรงเรยนกบครผสอนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทคาดหวงไมแตกตางกน เปรยบเทยบผลการประเมนระหวางผบรหารโรงเรยนกบครผสอนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทเปนจรง พบวา ผลการประเมนระหวางผบรหารโรงเรยนกบครผสอนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทเปนจรง ไมแตกตางกน การเปรยบเทยบผลการประเมนของผบรหารโรงเรยนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทคาดหวงกบสภาพทเปนจรง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เปรยบเทยบผลการประเมนของครผสอนในโรงเรยนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทคาดหวงกบสภาพทเปนจรง พบวา ผลการประเมนของครผสอนในโรงเรยนเกยวกบคณภาพของครผสอนตามสภาพทคาดหวงกบสภาพทเปนจรงแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทนกร บรรพรหม (2543) ไดทาการประเมนโครงการพฒนาบคลากรทางดานคอมพวเตอรสงกดสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สวนภมภาพ ในจงหวดขอนแกน ประจาปงบประมาณ 2543 โดยมจดมงหมายเพอประเมนโครงการพฒนาบคลากรดานคอมพวเตอรสงกดสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สวนภมภาพ ในจงหวดขอนแกน ประจาปงบประมาณ 2543 ตามรปแบบ CIPP โดยทาการศกษาจากบคลากรจานวน 150 คน ซงประกอบดวย ผบรหาร 52 คน นกวชาการ

38

ศกษา 44 คน และเจาหนาท 54 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามชนดมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จานวน 1 ฉบบ รวม 51 ขอ มคาอานาจจาแนกรายขอตงแต 0.32 ถง 0.89 และมคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ 0.77 สถตทใชในการศกษาคนควา ไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการศกษาคนควาพบวา บคลากรโดยรวม ประกอบดวย ผบรหาร นกวชาการศกษา และเจาหนาท มความคดเหนเกยวกบโครงการพฒนาบคลากรทางดานคอมพวเตอรสงกดสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สวนภมภาพ ในจงหวดขอนแกน ประจาปงบประมาณ 2543 โดยรวม และรายดาน อยในระดบเหนดวย โดยเรยงตามลาดบรายดานจากคาเฉลยมากไปหานอย คอ ดานผลผลต ดานกระบวนการ ดานปจจยนาเขา และดานบรบท โดยมหวขอทมความคดเหนอยในระดบเหนดวยอยางยง และมคาเฉลยมาทสดเรยนตามลาดบ ดงน 1. ดานผลผลต เรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก คอ ผทผานการฝกอบรมชอบทางานกบคอมพวเตอรมากขน ผทผานการฝกอบรมมการนาแนวความคดจากการฝกอบรมไปพฒนาตนเองดานคอมพวเตอร และมการประเมนผลกอนเขารบการฝกอบรมและหลงการฝกอบรม 2. ดานกระบวนการ เรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก คอ ผจดการฝกอบรมดาเนนรายการอบรมไดตามกาหนดการ ผจดการฝกอบรมจดใหมบรรยากาศทด เพอใหผเขารบการฝกอบรมตงใจฝก และการจดใหทางานหรอฝกปฏบตเปนรายบคคลทาใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพยงขน 3. ดานปจจยนาเขา เรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก คอ อปกรณประกอบการฝกอบรมมความเหมาะสมกบการเรยนการสอนคอมพวเตอร ผเขารบการฝกอบรมสามารถเสนอความคดเหนปรบปรงหลกสตรคอมพวเตอร และสถานทในการจดฝกอบรมมความเหมาะสม 4. ดานบรบท เรยงตามลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบแรก คอ สอดคลองกบความตองการ การกาหนดวตถประสงคของโครงการสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนไป และโครงการนมคณคาและประโยชนตอบคลากรตองานในหนาท ดรณ บอจกรพนธ (2545) ทาการศกษาเรองการประเมนโครงการพฒนาบคลากรแกนนาปฏรปการเรยนร (หองเรยนครมออาชพ) โดยใชรปแบบการประเมนแบบซปโมเดล (CIPP Model) โดยมวตถประสงคเพอประเมนโครงการบคลากรแกนนาปฏรปการเรยนร (หองเรยนครมออาชพ) ในดานนโยบายและเปาหมายทางการศกษา แผนการดาเนนโครงการ องคประกอบตางๆ การดาเนนการตามแผนปฏบตของโครงการ การวดและประเมนผลตลอดจนผลการดาเนนงานตามวตถประสงคการวจยกบประชากรทผานการอบรมโดยสมจานวน 190 คน ไดแก หวหนาการประถมศกษาอาเภอ ศกษานเทศกอาเภอ ผบรหารโรงเรยนและคร การวเคราะหขอมลใชคารอยละ คาเฉลย และคา

39

เบยงเบนมาตรฐาน สาหรบผลการวจยพบวา 1) ดานบรบทหรอสภาพแวดลอมของโครงการกอนเขารบการอบรมของหวหนาการประถมศกษาอาเภอ ศกษานเทศกอาเภอ ผบรหารสถานศกษา และครผสอนทผานการอบรม มความคดเหนเกยวกบการประเมนโครงการพฒนาบคลากรแกนนาปฏรปการเรยนร พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 อยในระดบมากทสด เนอหาสาระในการฝกอบรมมความสอดคลองกบ พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ตลอดจนมการพฒนา รปแบบการแลกเปลยนเรยนร และมการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามแนวทางปฏรปกระบวนการเรยนรกอนเขารวมโครงการอยในระดบมาก 2) ดานปจจยเบองตน พบวา โดยรวมอยในระดบมากคอผบรหารสถานศกษาและบคลากรในโรงเรยนใหความสาคญกบหองเรยนครมออาชพ วทยากรมความรความสามารถในการถายทอดความร ความคดและทกษะ บคลากรทเขารบการอบรมมความสนใจพฒนาตนเอง และมการวางแผนการจดกจกรรมไวอยางเหมาะสมอยในระดบมาก 3) ดานกระบวนการ พบวา โดยรวมอยในระดบมาก คอ การจดกจกรรมของโครงการเปนไปตามแผนทวางไว วธการนาเสนอของวทยากรมขนตอนอยางเปนระบบ การจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรมความเหมาะสม และมการประสานงานเตรยมการระหวาง ผเขารบการอบรม วทยากรประจาหองเรยน กบเจาหนาทผรบผดชอบโครงการ ตลอดจนมการประสานงานระหวางเขารวมโครงการ และมแผนกากบ ตดตาม ประเมนผล เพอการปรบปรงแกไขอยในระดบมาก 4) ดานผลผลต พบวา โดยรวมอยในระดบมาก คอ ศกษาหาความรเกยวกบการจดกาเรยนการสอนทรบผดชอบอยสมาเสมอ รปแบบการพฒนาบคลากรสอดคลองกบความตองการของคร ทาการสอนตามแนวปฏรปการเรยนรไดอยางมคณภาพ ตลอดจนนาความรความเขาใจไปใชในการปฏบตงานและใหดาเนนการตามโครงการตอไปในปการศกษาหนาอยในระดบมาก วจตร ลกบว (2546) ไดประเมนโครงการพฒนาบคลากรโรงเรยนแกนนาปฏรปการเรยนร ของสานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน โดยการวจยนมวตถประสงคเพอประเมนโครงการพฒนาบคลากรโรงเรยนแกนนาปฏรปการเรยนร ของสานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน ในดานปจจยพนฐานดานสภาวะแวดลอมของโครงการ ดานกระบวนการปฏบตระหวางดาเนนการ และดานผลผลตของโครงการ กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยครงน คอ ขาราชาการครโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน จานวน 240 คน ไดมาโดยวธการสมแบบชน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามทผวจยสรางขนแบบมาตราสวนประมาณคา มคาความนาเชอถอ .83 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS for Windows ผลการวจยพบวา ดานปจจยพนฐานดานสภาวะแวดลอมของโครงการ ทกดานมคาเฉลยอยในระดบมาก ซงผานเกณฑการประเมน ดานกระบวนการปฏบตระหวางดาเนนการของโครงการ ทกดานมคาเฉลยอยในระดบมาก ซงผานเกณฑการประเมน และดานผลผลตของโครงการ ทกดานมคาเฉลยอยในระดบมาก ซงผานเกณฑการประเมน

40

ธรศรา จาปาวน (2547) ไดศกษาและตดตามผลโครงการอบรมครวทยาศาสตรโดยคณะศลปศาสตร และวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน โดยมวตถประสงคการวจยเพอประเมนโครงการอบรมครวทยาศาสตร โดยคณะศลปศาสตร และวทยาศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน ซงทาการประเมนผลผลต กระบวนการดาเนนงาน และผลกระทบ ซงโครงการดงกลาวไดรบงบประมาณสนบสนนจาก สสวท. เพอดาเนนการจดอบรมครวทยาศาสตร 3 หลกสตร ไดแก หลกสตรการอบรมครวทยาศาสตรดานการจดการเรยนการสอน หลกสตรการผลตสออปกรณการสอน และหลกสตรการทาวจยในชนเรยน ประชาการในการวจย ไดแก ผรบผดชอบโครงการ บคลากรในโรงเรยนแกนนา 20 โรงเรยน ประกอบดวย ผบรหารโรงเรยนแกนนา หวหนาหมวดวทยาศาสตร ครวทยาศาสตรทเขารบการอบรม 61 คน และนกเรยนโรงเรยนแกนนา 305 คน ผลการศกษาพบวา 1) ดานผลผลต ครทาแผนการจดการเรยนรไดอยางมคณภาพในระดบด สออปกรณการสอนทครผลตขนตามแนวคดจากการฝกอบรมมคณภาพด และครสามารถทาวจยในชนเรยนทมคณภาพดจานวน 10 เรอง และกาลงดาเนนการวจยอยอก 3 เรอง 2) ดานกระบวนการดาเนนงานของโครงการมความเหมาะสมทงการจดการบรหารโครงการ และกระบวนการถายทอดความรทง 3 หลกสตร 3) ผเขารบการอบรมทง 3 หลกสตร ไดนาความรไปใชในการปฏบตงานสอนอยางตอเนอง และมสวนสงเสรมกจกรรมวทยาศาสตรแกนกเรยนมากขน กตยาพรรณ โพธลาม (2548) ทาการศกษาตดตามประเมนผลโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ: กรณศกษาผาไทย โดยมวตถประสงคการวจยเพอศกษาขอมลพนฐานของเจาหนาทของรฐและประธานกลมทอผา 2) ศกษาสภาพการผลตผาไทยในโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ 3) บทบาทของเจาหนาทของเจาหนาทของรฐในโครงการฯ 4) ทศนะของเจาหนาทของรฐและประธานกลมทอผาดานสภาพแวดลอม ปจจยเบองตน กระบวนการดาเนนงาน และผลลพธของโครงการฯ ดานผาไทย 5) เปรยบเทยบทศนะของเจาหนาทของรฐและประธานกลมทอผาดานสภาพแวดลอม ปจจยเบองตน กระบวนการดาเนนงาน และผลลพธของโครงการฯ ดานผาไทย โดยใชแบบสอบถามเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทเปนเจาหนาทของรฐ จานวน 95 คน และประธานกลมทอผาทเขารวมโครงการฯ จานวน 95 คน ผลการวจยพบวา 1) เจาหนาทของรฐมากกวาครงเลกนอยเปนเพศหญง มอายเฉลย 44.5 ป สถานภาพสมรส จบการศกษาระดบปรญญาตร มประสบการทางานทเกยวกบผาไทยโดยเฉลย 7.7 ป สวนประธานกลมทอผาเกอบทงหมดเปนเพศหญง มอายโดยเฉลย 47.4 ป สถานภาพสมรส จบการศกษาระดบประถมศกษาและมการสบการณการทางานเกยวกบผาไทยโดยเฉลย 15 ป 2) สภาพการผลตผาไทยในโครงการฯ พบวา กลมทอผาสวนใหญเขารวมโครงการมาแลวมากกวา 2 ป มจานวนสมาชกกลมระหวาง 21 – 40 คน โดยเฉลยสมาชกสามารถทอผาไดคนละ 10 ผนหรอเมตรตอเดอน 3) บทบาทของเจาหนาทของรฐทมตอโครงการฯ พบวา สวนใหญมสวนรวมคดเลอกและจดลาดบผลตภณฑทเปนเอกลกษณของตาบล จดประชม อบรม ใหขอมล

41

ขาวสารและใหคาปรกษาดานการวางแผน การดาเนนงานแกกลมทอผา 4) ทศนะของเจาหนาทของรฐและประธานกลมทอผามความเหนดวยอยในระดบปานกลาง จากการศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ พบวาการพฒนาบคลากรในหนวยงานนนเปนสงสาคญและจาเปนจะตองสงเสรม เพราะบคลากรเปนองคประกอบทสาคญในการทจะสงเสรมความเจรญกาวหนาของหนวยงาน โครงการพฒนาบคลากรทางคอมพวเตอรเปนกระบวนการทสงเสรมการปฏบตงานใหมประสทธภาพยงขน ซงประเดนทผเกยวของควรนาไปปรบปรงแกไข คอ สงอานวยความสะดวก สอ วสด งบประมาณ วทยากร และเนอหาโครงการ (ศภลกษณ ไตรคมดน , 2541) ดงนนการฝกอบรมนบเปนเครองมอทเหมาะสมและนยมใชกนมากในกระบวนการพฒนาบคลากร เพราะการฝกอบรมไดเสนอความประหยด สะดวก รวดเรว และคมคาในการพฒนาบคลากร และจากปจจบนการฝกอบรมเพอพฒนาบคลากรนน เปนสงททกหนวยงานดาเนนงานอยเปนประจา โดยเฉพาะการอบรมบคลากรในดานการใชเทคโนโลย แตการดาเนนการอบรมหลายๆ โครงการ ขาดการตดตาม ประเมนผล รวมทงการประเมนโครงการในดานตางๆ ทงกอนดาเนนโครงการ ระหวางดาเนนการ และหลงดาเนนการ ทาใหผดาเนนโครงการไมมขอมลทเปนสงยนยนวาโครงการนนๆ ประสบความสาเรจมากนอยเพยงใด ดวยเหตนคณะผประเมนจงสนใจตดตามผลโครงการพฒนาศกยภาพบคลากรและสงเสรมการใช Social Media ในการจดการเรยนร ขนโดยมงศกษาผลกระทบทเกดขนกบครผสอนและนกเรยน เพอทจะนาสารสนเทศทไดไปใชในการพฒนาโครงการใหมประสทธภาพตอไป

42

องคความรเกยวกบอาชพ

ความหมายของอาชพ

อาชพ คอ การทามาหากนของมนษย เปนการแบงหนาทการทางานของแตละคนในสงคม

เพอตอบสนองความตองการของตนเองในดานตางๆ

1. การประกอบอาชพของไทย

การทามาหากนของคนไทยสมยโบราณ เลยงตนเองและครอบครวดวยการทาไรทานา เมอ

วางจากการทานาจะทอผาไวใช หากมเหลอจะจาหนายในชมชน นอกจากนยงทาเครองจกสานเปน

ภาชนะไวใชสอยในครวเรอนและจาหนาย เชน ตะกรา สมจบปลา กระดง เครองปนดนเผา ต

เหลก ทามดขวาน หรองานศลปะตาง ๆ สถานททางานจะอยชนลางหรอใตถนบานของตนเอง

สวนคนอกกลมหนงมอาชพเปนผดและผลประโยชนของแผนดน มยศถาบรรดาศกด ม

เงนเดอนเปนคาตอบแทนหรอทเรยกวาเปนขาในแผนดน ในสมยกอนมบรษทตางชาตเขามาลงทนใน

ประเทศไทย เชน บรษท บอรเนยว จากด บรษท บ กรม แอนด โก จากด เปนตน ทาใหม

การจางงานเปนลกจางในบรษท ตอมามบรษทและโรงงานเอกชนเปดดาเนนการเปนจานวน

มาก ตาแหนงลกจางของรฐกมจานวนเพมขน จงมอาชพมากมายใหคนไดเลอก เชน การเปน

เจาของธรกจของตนเอง หรอเปนลกจางของเอกชนหรอลกจางรฐบาล จะเหนไดวาสงคมไทย

เมอ 40 ปทผานมา ผใหญมกจะอวยพรใหลกหลานไดเปนเจาคนนายคน ยอมหมายความ

วา ผใหญสนบสนนใหประกอบอาชพเปนลกจางของรฐบาลหรอรบราชการ ซงมเงนเดอน ตาแหนง

หนาทการงานดเปนเกยรตแกวงศตระกล เมอเวลาผานมาจนถงปจจบนทการเปลยนแปลงบทบาท

43

ของรฐ จานวนตาแหนงขาราชการถกลดจานวนลงสวนธรกจเอกชนทอยในยคเศรษฐกจถดถอย ทา

ใหองคกรธรกจมากมายตองปดกจการลง ทาใหคนวางงาน สวนทเปดดาเนนธรกจตอไปกพยายาม

ลดจานวนพนกงานลง เพอลดคาใชจายใหเหลอนอยทสด ดวยเหตดงกลาวขางตนจงทาใหผคน

เหลานนหนมาสรางอาชพสวนตวหรออาชพอสระมากขน

2 งานและกลมอาชพงาน

งานและกลมอาชพเกดจากความจาเปนทจะตองมการแบงงานกนทา เนองจากมนษยเราไม

สามารถจะผลตสงของตาง ๆ มาตอบสนองความตองการของตนเองไดทงหมด การแบงงานกน

ทา กอใหเกดความชานาญเฉพาะอยางและเกดกลมอาชพแตละกลมขน อาชพหนงกจดเปนธรกจ

รปแบบหนง เชน อาชพพนกงานขาย อาชพชางไม อาชพเลขานการ อาชพวศวกร อาชพ

แพทย อาชพเกษตรกร ฯลฯ หรอในธรกจรปแบบหนงอาจแบงงานออกเปนสวน ๆ ตางกนทาให

เกดงานหรออาชพแตละอยางแตกตางกนไป

3. สาเหตของการแบงงานและอาชพ

1.ความรความสามารถของแตละคนแตกตางกน

2.ลกษณะทางภมศาสตรและภมประเทศของแตละทองถนแตกตางกน

3.ไดรบมอบหมายใหกระทาหนาทแตกตางกน

4. ประโยชนของการแบงงานและอาชพ

1.สามารถตอบสนองความตองการซงกนและกนได

2.ไดทางานในสงทตนถนด

3.กอใหเกดการขยายตวของธรกจในดานตาง ๆ

ลกษณะของอาชพ

งานทประชาชนทวไปนยมทาเปนอาชพนน จะตองใชความรความสามารถ ความอตสาหะ

อดทน ความรกในงานอาชพ ความซอสตยสจรต และความภาคภมใจ ฯลฯ ลกษณะของงานอาชพ ม

ดงน

44

1. งานเกษตรกรรม

เปนงานทเกยวของกบธรรมชาต บคคลทเลอกประกอบงานอาชพเกษตรกรรมตองชอบและ

รกการปลกตนไม เลยงสตว มความเอาใจใส ไมรงเกยจความสกปรกตองอดทนตอสภาพดนฟา

อากาศ งานทเกยวของ คอ การปลกพชสวน พชไร การปศสตว และการประมง เนองจากประเทศ

ไทยมสภาพภมอากาศเหมาะสมตอการเพาะปลก เลยงสตวและการทาประมงนาจดและนาเคม เพอ

ประโยชนตอการบรโภค และเปนงานอาชพไดสมกบคากลาวทวา เมองไทยเปนอขาวอนาของดนแดน

แหลมทอง

2. งานธรกจ

เปนงานทเกยวกบธรกจและการคา อาชพธรกจ คอ การทางานดานการคาขาย การทา

บญช การจดการธรกจ การเกบเอกสาร การตดตอสอสารและเทคโนโลยสารสนเทศ

3. งานอตสาหกรรม

เปนงานเกยวกบความถนดดานชาง และเครองมอเครองจกรอตสาหกรรม เพอผลตสนคา

ชนดตาง ๆ รายไดทไดรบ คอ คาแรงงานทเหมาะสมกบระดบความรความสามารถ และ

ประสบการณ

4. งานคหกรรม

เปนงานทเกยวกบการจดการบานเรอน การตกแตงบาน การประกอบอาหาร การเยบปก

ถกรอย เพอชวตและความเปนอยทดและประสทธภาพในการประกอบอาชพตอไป

5. งานศลปกรรม

เปนงานอาชพทมงหวงเพอเปนชางฝมอทมความละเอยดออน ความคดสรางสรรคทงดาน

ศลปกรรมไทย และศลปกรรมรวมสมย สามารถนาความรไปประกอบอาชพการจดทา

ศลปะประยกต การตกแตง การออกแบบในดานตางๆ

การเลอกอาชพ

45

การเลอกอาชพ (Choosing a Vocation) การตดสนใจเลอกประกอบอาชพเปนเรองสาคญ

ทสดสาหรบทกคน บคคลทกาลงศกษา และกาลงมองหางาน จะกาวเดนไปในทศทางใดจงประสบ

ความสาเรจในการศกษา และประกอบอาชพได ควรปฏบตดงน

1. วเคราะหตนเอง

กอนทจะตดสนใจเลอกอาชพ จะตองมความเขาใจในตนเองอยางลกซงโดยวเคราะหตนเอง

วามความถนดเกยวกบงานลกษณะใด ซงดไดจากผลงานททา ความสนใจและความสามารถในการ

ทางาน ความกระตอรอรนทจะประกอบอาชพ เงนทน อปนสย ใจคอ บคลกภาพและสขภาพ

อนามย ดวยการวเคราะหจดดอยจดเดนของตนเองได เพอใหรวาอาชพใดมความเหมาะสมกบ

ตนเองมากทสด ซงจะเปนแนวทางในการเลอกอาชพในอนาคตไดเปนอยางด

2. วเคราะหอาชพ

หลงจากการวเคราะหตนเองทาใหรจกตนเองดแลว ขนตอไปจะตองมความรอยางกวางขวาง

เกยวกบงานอาชพ เพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบอาชพตาง ๆ ลกษณะของอาชพและเตรยม

ความพรอมกอนเขาสอาชพ เวลาและคาใชจายในการเตรยมตวกอนประกอบอาชพโอกาสของงาน

อาชพ ความกาวหนา และความตองการของตลาดแรงงาน ซงเปนปจจยทจะสงเสรมใหเกด

ความสาเรจใจอาชพ ความกาวหนาของงานอาชพพจารณาไดจาก

1 ประสบการณในงานอาชพ

2 โอกาสเกยวกบงานอาชพ

3 การเลอกประกอบอาชพ

4 การเตรยมตวเพอประกอบอาชพ

5 การเขาทางาน

6 การปรบตวใหเขากบงาน

การวเคราะหอาชพเพอตองการแบงแยกหนาทความรบผดชอบในการทางาน และประโยชน

ในการบรหารงาน กาหนดขอบขายการทางานเปนการแบงงานกนทาตามความรความสามารถ ราได

46

หรอคาตอบแทน เชน ชางอตสาหกรรม แบงเปนตาแหนงวศวกร ชางเทคนค ชางกงฝมอและชาง

ไรฝมอ

3. การตดสนใจเลอกอาชพ

เมอวเคราะหตนเองและวเคราะหอาชพจะไดขอมลเพยงพอทจะนาไปสการตดสนใจเลอก

อาชพทเหมาะสม ซงจะตองพจารณาประเภทของงานอาชพใหสอดคลองกบผลการวเคราะหตนเอง

และวเคราะหอาชพ

ประเภทของอาชพ

ในปจจบนอาชพมอยมากมายใหประชาชนไดเลอกประกอบอาชพสจรต มรายไดสาหรบ

ตนเองและครอบครว มความกาวหนาในงานอาชพ เปนทยอมรบของสงคม สาหรบประเทศ

ไทย กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน ไดจดแบงประเภทมาตรฐานอาชพตามหลกการจด

ประเภทมาตรฐานสากล เชน ขาราชการ ผประกอบอาชพดานตาง ๆ ชางเทคนค และผปฏบตงาน

ทเกยวของ เสมยน เจาหนาท ฯลฯ

1. อาชพขาราชการ

ขาราชการเปนเจาหนาทของรฐ มหนาทใหบรการประชาชนใหไดรบความสะดวกสบายใน

ดานตาง ๆ เชน งานปกครองของปลดอาเภอ นายอาเภอ และผวาราชการจงหวด ทใหการดแล

เอาใจใสประชาชน ครอาจารยใหความรแกเยาวชนของชาต แพทย พยาบาล ใหการดแลเกยวกบ

สขอนามยของประชาชน ตารวจดแลทกขสขของประชาชน ทหารมหนาทรกษาปองกนการรกราน

จากศตรของประเทศ ดงนนอาชพขาราชการมหนาทพฒนาประเทศดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง เปนตน

การทางานของขาราชการมระยะเวลาทแนนอนมวนหยดราชการ รายไดหรอคาตอบแทนท

ไดรบคอเงนเดอน ซงกาหนดแตละระดบขนไวอยางชดเจน โอกาสและความกาวหนาของงานอาชพ

เลอนระดบขนไดอยทความสามารถของแตละบคคลแตละหนวยงานจะมระบบการบรหารงาน

47

แตกตางกนไป เพอความสะดวกในการบรหารแลtประสทธภาพในการทางาน โดยมงผลประโยชน

ของประเทศชาตเปนหลก

2. อาชพลกจาง

ลกจางหรอพนกงานเปนการประกอบอาชพทไมไดเปนเจาของกจการหรอผ

ประกอบการ แตเปนลกจางหรอพนกงานขององคกรธรกจหรอหนวยงานตาง ๆ โดยปฏบตงานตาม

คาสงหรอตามทไดรบมอบหมาย คาตอบแทนทไดรบคอเงนเดอน หรอรายไดประจาวน การ

ประกอบอาชพเปนลกจางของคนไทยมจานวนมากทสด เนองจากขาดความร ประสบการณ ขาด

เงนทน ไมกลาเสยงกบการลงทน

อาชพลกจางทพบเหนทวไปมอยในงานเกษตรกรรม เชน เปนลกจางทานา ทาสวน ทา

ไร ลกจางเลยงสตว และทาประมง นอกจากนยงมลกจางชวคราว เจาหนาทนกการ เจาหนาท

ธรการ หรอในองคกรภาคธรกจ เชน พนกงานตามหางราน หรอบรษทตาง ๆ เชน พนกงาน

ขาย พนกงานบญช พนกงานทาความสะอาด ฯลฯ

3. อาชพสวนตว

การประกอบอาชพสวนตวหรอาชพอสระ หมายถง การประกอบธรกจเปนของตนเอง หรอ

เปนการลงทนรวมกบบคคลอน ลกษณะการทางานมความเปนอสระ เปนนายจางตนเอง แตจะตอง

มความมงมนตงใจ ทมเทกาลงใจ กาลงกาย มานะและอดทนในการทางาน และพรอมทจะฟนฝา

อปสรรค การดาเนนงานในระยะแรกจาเปนตองใชความพยายามสง เพอใหบรรลเปาหมายทกาหนด

ไว รายไดของการประกอบอาชพสวนตวไมแนนอน ขนอยกบความขยนหมนเพยร ความ

อดทน และความพยายาม

ปจจบนปญหาการวางงานมอตราสงในกลมผสาเรจการศกษา ทกระดบ เนองจากภาวะ

เศรษฐกจถดถอย รฐบาลจงสนบสนนใหประชาชนประกอบอาชพสวนตวหรอาชพอสระมาก

ขน เชน สนบสนนดานเงนทน มกองทนหมบาน โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ โครงการ

SMEs (Small and Medium Enterprises) โครงการธนาคารประชาชน นอกจากนไดใหความร

48

และสนบสนนดานการวจยและเทคโนโลย เพอใหประชาชนตดสนใจประกอบอาชพสวนตวมาก

ขน เชน การเปดรานขายอาหาร ขายของชา เปดรานซอมโทรทศน เลยงปลา เลยงกง เปดราน

ขายของทระลก รบพมพเอกสาร อดสาเนาและถายสาเนา ปลกผกอนามย ปลกขาวโพด ฯลฯ

การประกอบอาชพสวนตวหรออาชพอสระทพบเหนในชวตประจาวนมมากมายหลายประเภท มผ

จาแนกประเภทของอาชพตามหลกเกณฑตาง ๆ ไวหลายวธ ตามความหมายของวสาหกจ

(Enterprises) แบงอาชพตามลกษณะของการประกอบการ คอ

3.1 อาชพการผลต (Production Sector)

อาชพการผลต เปนอาชพทดาเนนการเพอใหเกดผลผลตสาหรบจาหนายใหแก

ผบรโภค อาชพการผลตแบงได 2 ประเภท คอ

1. ธรกจการเกษตร (Agricultural Processing)

อาชพเกษตรกรรมเปนอาชพหลกของคนไทยสวนใหญมาชานาน ซง

กระจายอยทวประเทศ โดยเฉพาะในสงคม ชนบททกครอบครวจะประกอบอาชพเกษตรกรรม

ทงสน ผลผลตทไดจงเปนผลผลตขนพนฐานทจะนาไปประกอบอาชพในรปแบบอนตอไป

กจกรรมการประกอบอาชพธรกจการเกษตรมการเพาะปลก เลยง

สตว และการประมง การเพาะปลก ทพบเหนทวไป ไดแก การทานา การทาไร การทาสวน

ผก การทาสวนผลไม การทาสวนกลวยไม ฯลฯ

การเลยงสตว ไดแก การเลยงววนม การเลยงววเนอ การเลยงไก การ

เลยงเปด การเลยงสกร การเลยงนกกระทา การเลยงนกกระจอกเทศ การเลยงกวาง ฯลฯ

การประมง ไดแก การเลยงปลาในกระชง เชน ปลาดก ปลานล ปลา

ทบทม ปลาชอน การเลยงปลากะพง การเลยงหอยแมลงภ การเลยงหอยแครง นอกจากนยง

หมายถง การจบสตวนาในทะเล แมนาลาคลอง เปนตน

49

2. ธรกจอตสาหกรรม (Industrial Business)

เปนการประกอบอาชพทนาวตถดบทางการเกษตรมาแปรรป โดยผาน

กระบวนการอตสาหกรรมใหเปนสนคาหรอผลตภณฑตามความตองการของตลาดในทองถน หรอ

ความตองการของตลาดทวประเทศ หรอตางประเทศไดการประกอบอาชพธรกจอตสาหกรรม

สามารถทาไดในลกษณะอตสาหกรรมในครอบครว เปนอตสาหกรรมขนาดเลกใชแรงงานภายใน

ครอบครวเปนหลก ใชเงนทนนอย

ลกษณะของอตสาหกรรมจะทาตามภมปญญาดงเดมของบคคลใน

ครอบครวหรอชมชน ปจจบนใหการสนบสนนการดาเนนธรกจขนาดยอม (SMEs) กอใหเกดรายได

และเกดการจางงานในชมชนไดเปนอยางด เชน โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ ผลตภณฑทม

จาหนาย ไดแก อตสาหกรรมดอกไมประดษฐ อตสาหกรรมทอผาไทย อตสาหกรรมทอผา

ฝาย อตสาหกรรมทาตกตา อตสาหกรรมทารม อตสาหกรรมทาเครองจกสาน ฯลฯ

3.2 อาชพการคา (Trading Sector)

เปนการประกอบอาชพทผประกอบทาหนาทผลตสนคา หรอซอสนคาจากผผลต แลว

นาไปขายตอ เปนอาชพทมลกษณะซอมาขายไป โดยมกาไรจากการขายสนคาเหลานน อาชพ

การคาแบงออกได 2 ประเภท คอ

1. ธรกจคาสง (Wholesale)

เปนชองทางการซอขายทเนนความสมพนธระหวางผคาสงกบผคา

ปลก โดยผคาสงจะซอสนคาจากผผลตจานวนมาก แลวนาไปขายใหกบผคาปลกอกทอด

หนง เชน หางสรรพสนคาแมคโคร พอคาสงในตลาดไทยจาหนายผลไม พอคาสงตลาดสมมเมอง

ฯลฯ

2. ธรกจคาปลก (Retail)

50

ผประกอบการคาพอคาปลก ซอสนคาจากผผลตหรอผคาสง แลวนาไป

ขายตอใหกบผบรโภคคนสดทาย ผคาปลกจงมความใกลชดกบผบรโภคเปนอยางมาก เชน ราน

เซเวนอเลฟเวน หางคารฟร หางเทสโกโลตส รานขายของชาใกลบาน รานขายกวยเตยว รานขาย

ยา ฯลฯ

3.3 อาชพการใหบรการ (Service Sector)

เปนอาชพทผประกอบการทาหนาทขายบรการหรอใหบรการ เพออานวยความ

สะดวกใหแกผรบบรการหรอลกคา ซงจะกอใหเกดความพงพอจากการใหบรการนน ๆ ผใหบรการ

จะไดรบคาตอบแทนจากผรบบรการ

การประกอบอาชพประเภทนลงทนนอย ดาเนนการไดงาย แตผประกอบการ

จะตองเปนผทมความรความสามารถ ประสบการณและความเชยวชาญในอาชพ เชน การเปดอ

ซอมรถ เจาของอจะตองมความเชยวชาญในการซอมรถหรอเปดกจการรานตดผม เจาของราน

จะตองมประสบการณ และมฝมอในการตดผม รานตดเสอผา รานซกรด โรงพยาบาล นวดแผน

ไทย เปนตน อาชพการใหบรการจาเปนตองดแลและเอาใจใสลกคาหรอผรบบรการอยางใกลชด

ปจจบนประชาชนไดใหความสาคญและหนมาประกอบอาชพสวนตวหรออาชพอสระมาก

ขน เนองจากประเทศไทยประสบปญหาเศรษฐกจถดถอย ธรกจบางแหงปดกจการ สวนราชการ

และรฐวสาหกจลดจานวนพนกงานลง แตมผสาเรจการศกษาทจะเขาสงานอาชพเพมขน อตราการ

จางงานลดลง ทาใหคนจานวนหนงไมสามารถหางานทาได ตลอดจนรฐบาลใหการสนบสนนการ

ประกอบอาชพสวนตว จงเปนอาชพทเลอกดาเนนการไดตามความรความสามารถ ความถนด ความ

สนใจ และการสนบสนนของบคคลในครอบครว ยอมทาใหเกดความภาคภมใจ เกดรายได และ

ดารงตนอยในสงคมไดอยางมความสข

ความจ าเปนของการประกอบอาชพ

การประกอบอาชพเปนทมาของรายได เพอนาไปใชจายในการดารงชวต ซงจาเปนตอง

อาศยปจจยส ไดแก อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค ในอดตสงของตาง ๆ

เหลานเปนหนาทของพอแมเปนผจดหาใหแกสมาชก ดวยการผลตขนใชเองในครอบครว โดยไม

51

จาเปนตองใชเงนซอหา ปจจบนการดารงชวตในสงคมไดเปลยนแปลงไป ประชาชนมการศกษามก

ขน ความรทไดรบจะเปนพนฐานในการประกอบอาชพ เพอใหมรายไดมาซอปจจยสและสงของอน ๆ

ในการดารงชวตและสรางมาตรฐานทดใหแกตนเอง ครอบครว และสงคม อาชพมอยมากมาย ควร

พจารณาเลอกประกอบอาชพทมความถนดและความสนใจ สจรต มความมนคงในชวตและมรายได

เพยงพอความจาเปนของการประกอบอาชพมดงน

1. เพอตนเอง

เปนการประกอบอาชพเพอใหไดเงนหรอรายไดมาจบจายใชสอยสาหรบการดาเนนชวต และ

ตอบสนองความตองการของตนเอง เชน ซอเครองซกผา เครองตดหญา เตา

ไมโครเวฟ รถยนต ฯลฯ ซอสงสรางความบนเทงและการพกผอน เชน วทย โทรทศน วดทศน

ตลอดจนซอสนคาฟมเฟอย เชน เครองประดบราคาแพง นาหอม เครองสาอาง เปนตน

2. เพอครอบครว

ครอบครวเปนหนวยสงคมทเลกทสด สมาชกของครอบครวประกอบดวย พอ แม ลก ซงม

ภาระหนาททจะตองปฏบตตอกน เชน พอแมมหนาทเลยงดลกและใหการศกษา เพอประกอบ

อาชพในอนาคต ลกมหนาทศกษาเลาเรยนจนสาเรจการศกษา แลวแสวงหาอาชพ เพอหารายไดมา

เลยงดตนเอง พอแม และทกคนในครอบครว ใหมมาตรฐานความเปนอยทดขน

3. เพอชมชน

ครอบครวเปนสวนหนงของชมชนหรอสงคม หากสมาชกแตละครอบครวประกอบอาชพทสด

จรตถกตองตามกฎหมาย และมอาชพทมนคง รายไดด และมโอกาสกาวหนาภายในชมชน ทาให

ชมชนเขมแขง เศรษฐกจของชมชนเจรญรงเรองสามารถพงพาตนเองได

4. เพอประเทศชาต

เมอประชาชนในชาตมการประกอบอาชพ มรายไดมาเลยงตนเองและครอบครว ทาใหอตรา

การวางงานลดนอยลง ยอมเปนการแกไขปญหาสงคมใหกบรฐบาล สภาพสงคมมความเปนอยทด ม

การใชทรพยากรภายในชมชน รายไดเกดการหมนเวยน ทาใหเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ

กาวหนา ผลจากการทประชาชนประกอบอาชพ มงานทา มรายได ชมชนมความเขาแขงและชาระ

ภาษใหแกรฐ เพอรฐจะไดนาไปพฒนาประเทศในดานตาง ๆ เชน การสราง

52

ถนน สะพาน เขอน โรงไฟฟา เปนตน การประกอบอาชพของประชาชน ในชมชนและใน

ประเทศ จงเปนการชวยพฒนาประเทศชาตไดอกทางหนง

จากความจาเปนดงกลาว ทาใหทกคนในชาตตองประกอบอาชพ เพอใหมรายไดเลยงตนเอง

และครอบครว ซงจะนาพาความสขมาสชมชนหรอสงคมโดยรวม และกอใหเกดผลดตอประเทศชาต

ในดานการสรางความเจรญและความมนคงทางเศรษฐกจ การแกไขปญหาทางสงคมและการพฒนา

ประเทศใหกาวไกล สามารถแขงขนในระดบมาตรฐานสากลได

คณลกษณะของผประกอบการ

1. กลาเสยง

บคคลทตดสนใจประกอบธรกจจะตองมความกลาทจะเสยงในระดบปานกลาง เพอ

ความสาเรจของการดาเนนงาน ความสาเรจหรอความลมเหลวของการดาเนนกจการ ผประกอบการ

ตองชอบทางานทาทายความคด ความร ความสามารถ ทจะทาใหธรกจบรรลผลสาเรจ โดยหา

ระดบความเสยงทเหมาะสม แลวตดสนใจเลอกทางเลอก เชน การลงทน การขยายตลาด การ

ระงบคาสงซอ ฯลฯ และควรผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบภายใตภาวะแวดลอมทาง

เศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรม ดวยการศกษาอยางละเอยดถถวนแลวตดสนใจและ

พรอมทจะเผชญกบปญหาตาง ๆหากธรกจประสบความสาเรจยอมนามาสความภาคภมใจ หาก

ประสบความลมเหลวกไมยอทอแตจะนาเอาประสบการณมาแกไขปญหาทเกดขน

2. มความคดสรางสรรค

ผประกอบธรกจจะตองเปนผมความคดรเรมสรางสรรคสงทแปลกใหมมาใชใน

ธรกจ เชน แสวงหาแนวทางพฒนาผลตภณฑ ปรบปรงการผลต และนาผลตภณฑใหมออกส

ตลาด เปนตน

3. มความเชอมนในตนเอง

53

ผทประสบความสาเรจจะเปนผทมความเชอมนในความสามารถของตนเอง ชอบอสระและ

พงพาตนเอง มลกษณะผนา มความเชอมนทจะเอาชนะปญหาหรออปสรรคตาง ๆ ใหสาเรจได

4. มความอดทน

ผประกอบการจะตองมความมานะอดทน ทางานหนกอยางเตมความสามารถไม

ทอแท แมวาจะเผชญกบปญหาตาง ๆ

5. มวสยทศนกวางไกล

สามารถวเคราะหเหตการณในอนาคตไดอยางแมนยา และพรอมทจะรบการเปลยนแปลงท

อาจจะเกดขน

6. มความรบผดชอบ

คณลกษณะสาคญของผทประสบความสาเรจในงานอาชพ คอ ตองมความรบผดชอบในงาน

ททา โดยเปนผนาในการทาสงตางๆ ตองมความคดรเรมและลงมอทาเองหรอมอบหมายใหผอน

ทา ซงจะดและงานจนสาเรจตามเปาหมายและจะรบผดชอบในผลงาน ไมวาผลงานนนจะออกมาด

หรอไมกตาม

7. มความสามารถในการบรหาร

รหลกการบรหารงาน มภาวะผนา มมนษยสมพนธ มความสามารถในการทางานรวมกบ

ผอนทกระดบในภาวะทแตกตางกน มการมอบหมายงานและรจกการปรบเปลยนการบรหารงานให

ธรกจประสบความสาเรจได

8. ปรบตวเขากบสงแวดลอม

54

ตองเปนผทมความเชอมนในความสามารถทจะปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมมากกวา

ปลอยใหทกอยางเปนไปโดยทควบคมไมได เชน การอนรกษธรรมชาต การประหยดพลงงาน การ

ขนคาแรงงานตามกฎหมาย การประกนสงคมใหกบพนกงาน ตลอดจนการขายสนคาในราคาควบคม

ฯลฯ

9. มความซอสตย

ผประกอบการตองมความซอสตยตอลกคาในการกาหนดราคาสนคาและคณภาพของ

สนคา ตองสรางความเชอถอใหเกดขนแกบคคลภายนอก เชน ผผลต เจาหน ลกคา และ

ผรวมงาน โดยปฏบตตนตามสญญา มความจรงใจ นอกจากนตองมความซอสตยตอผรวมทน ตอ

ครอบครวและตนเอง สงสาคญคอจะตองมความซอสตยตอประเทศชาต โดยการเสยภาษอากรใหกบ

รฐบาลอยางถกตอง

10. ความขยน

ผประกอบการทประสบความสาเรจตองเปนผทมความขยนหมนเพยร ไมหยดนงมความ

กระตอรอรนทางานอยางรวดเรว ทางานมากกวาวนละ 18 ชวโมง เกนกวาการทางานของคน

ทวไป พยายามเรงรดตวเองไมใหหยดนง

11. ความประหยด

การดาเนนธรกจจะตองใชระยะเวลายาวนาน จงจะบรรลเปาหมาย การดาเนนงานในระยะ

สนจะยงไมเหนผลงาน ผประกอบการทดตองประหยด อดออมเพอนาไปเปนเงนทนขายายกจการใน

อนาคต

12. มงมนความสาเรจ

ผประกอบการเมอมองเหนโอกาสของความเปนไปไดและพจารณาอยางละเอยดแลว จะ

มงมนใชพลงความคด สตปญญา และความสามารถ ทงหมดทมเทใหกบการทางาน เพอใหบรรล

55

ความสาเรจตามแผนทวางไว โดยไมคานงถงความยากลาบาก พรอมทจะทมเทเวลาทงหมดใหกบ

การทางาน เรยนรถงความคดผดพลาดเพอแกไขไปสความสาเรจ

13. รคณคาของการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางคมคาและถกวธ

ผประกอบการททนสมยจะตองตระหนกถงความสาคญของการใชทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม รจกประดษฐคดคนเครองมอ เครองจกรใหม ๆ มาใชในการผลต ประหยดพลงงาน ใช

วตถดบในทองถนใหเกดคณคามากทสดในการผลต พรอมกบแสวงหาวตถดบใหมมาทดแทน นา

เทคโนโลยททนสมยมาใชในการผลตใหมประสทธภาพสงสด

คณสมบตของผประกอบการดงกลาวขางตนเปนสงทผประกอบการตองนาไปพจารณาวาม

คณสมบตทเหมาะสมอยางไร สวนทบกพรองหรอขาดหาย ใหเรยนรและฝกฝนตนเอง หากตองการ

ใหธรกจประสบความสาเรจ การฝกฝนคณลกษณะทเหมาะสมยอมนามาซงประโยชนของการดาเนน

ธรกจนนเอง

56

บทท 3

วธด าเนนการวจย

ในการวจยครงน มจดมงหมายเพอตดตามผลโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ของโรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา เพอตอบค าถามการวจยวาโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ท าใหนกเรยนไดรบประสบการณในการประกอบอาชพจากกจกรรมตลาดนดอาชพมแนวคดหรอแนวทางในการประกอบอาชพหลกหรออาชพเสรมในอนาคตและมคณลกษณะทดในการประกอบอาชพหรอไม รวมทงนกเรยนมหลกการบรหารจดการรานอยางเปนระบบหรอไม โดยมวธด าเนนการวจยดงน

กลมประชากร

ประชากรในการวจยครงน เปนนกเรยน โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา ทเขารวมโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน จ านวน 2,270 คน

กลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชในการวจยตดตามผลโครงการครงน เปนนกเรยนโรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา หองเรยนละ 5 คน รวม 255 คน โดยมวธการสม ดงน 2. สมนกเรยน แตละหองเรยน ซงมทงสนจ านวน 51 หองเรยน โดยใชวธการสมอยางงาย หองเรยนละ 5 คน ไดกลมตวอยางนกเรยนทงสน 255 คน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน เปนเครองมอทผวจยไดสรางขน จากการศกษาแนวคดจากต ารา การประเมนโครงการ เอกสารโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ และผลงานวจยทเกยวของ ทมลกษณะใกลเคยงกบเร องทศกษาในครงน โดยเครองมอทใชคอแบบสอบถาม จ านวน 1 ฉบบ เปนแบบสอบถามเพอรวบรวมขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดขนกบตวนกเรยน ทเกดจากการโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 2 ตอน ไดแก

57

ตอนท 1 ขอมลทวไป เปนขอมลเกยวกบ นกเรยนผตอบแบบสอบถาม โดยท าการเกบขอมลครในดานเพศ ระดบชน ตอนท 2 ระดบความคดเหนของนกเรยนในประเดนตางๆ ทเกดจากการจดท าโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ซงประกอบดวยประเดนตางๆ ดงน ดานความรความเขาใจ แนวคดและประสบการณทไดรบ การบรหารจดการราน คณลกษณะทเกดกบตนเอง และความพงพอใจตอกจกรรม ขนตอนการสรางเครองมอ การสรางแบบสอบถามนกเรยน ผวจยด าเนนการดงน 1. ศกษารวบรวมขอมลเกยวกบการสรางแบบสอบถาม การศกษาผลกระทบทเกดขนกบนกเรยนเมอไดรบการกจกรรมตลาดนดอาชพ ออกแบบกรอบแนวคด และประเดนค าถามหลก 2. สรางแบบสอบถาม จ านวน 1 ฉบบ ส าหรบสอบสอบถามนกเรยน ทรวมโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ ตามโครงสรางของกรอบแนวคดและรายละเอยดทก าหนดไว โดยเขยนขอค าถามใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย 3. จดท าแบบสอบถามเพอใชส าหรบเกบขอมล

การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลการวจยครงน ผวจยเปนผเกบรวบรวมขอมล โดยการใหนกเรยนและครตอบแบบสอบถาม โดยมขนตอนดงน 1 เกบขอมลโดยการใชแบบสอบถามนกเรยนและคร ในระหวางวนท 17 - 21 กนยายน พ.ศ. 2555 เปนเวลา 5 วน โดยมขนตอนการด าเนนการดงน 1.1 ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามนกเรยนตามวน เวลาทนดหมายไว 1.2 ตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถาม

58

การวเคราะหขอมล

1. ขอมลจากแบบสอบถาม ทมลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check List) วเคราะหโดยการแจกแจงความถและหาคารอยละ แลวน าเสนอในรปตารางประกอบค าบรรยาย สวนขอมลจากแบบสอบถามทเปนค าถามปลายเปด วเคราะหโดยเรยบเรยงเนอหาจดเปนหมวดหม แลวน าเสนอในลกษณะความเรยงประกอบค าบรรยาย

59

บทท 4

ผลการวจยและขอวจารณ

ผลการวจย

งานวจยนมงศกษาตดตามผลการด าเนนโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ โดยมวตถประสงคของการวจย คอ

1. เพอศกษาทกษะในการประกอบอาชพของนกเรยน

2. เพอประเมนหลกการและการบวนการในการบรหารจดการธรกจของนกเรยน

3. เพอประเมนคณลกษณของนกเรยนในการประกอบอาชพหรอท าธรกจ

4. เพอศกษาความพงพอใจตอการจดโครงการสงเสรมรายไดระหวางเรยน : กจกรรมตลาดนดอาชพ

ผวจยขอน าเสนอผลการวจยตามล าดบ ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตารางท 1 ขอมลทวไปเกยวกบนกเรยน

เพศ ชาย 76 คน หญง 179 คน

ระดบชน ม.1 40 คน ม.2 45 คน ม.3 51 คน ม.4 49 คน ม.5 45 คน ม.6 25 คน

60

ตอนท 2 ระดบความคดเหน

ขอท รายการ ความคดเหน (จ านวนคน)

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1 ไดรบความรเกยวกบกจกรรมตลาดนดอาชพ 45 5 - - -

2 มความสข สนกกบการเรยนรของทกกลมสาระการเรยนร

42 7 1 - -

3 กจกรรมนสงเสรมใหเกดความสามคค 37 11 2 - -

4 กจกรรมนสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนความคดเหน ความร ความเขาใจ ระหวางกน

38 9 3 - -

5 ความเหมาะสมของสถานท 44 6 - - - 6 ระยะเวลาในการจดกจกรรมตลาดนดอาชพ 31 15 5 - - 7 ความเหมาะสมในการจดกจกรรม 35 13 2 - -

8 ไดรบความร ความเขาใจหารายไดระหวางเรยน

45 5 - - -

9 ความพงพอใจโดยรวมตอกจกรรมตลาดนดอาชพน

42 8 - - -

รวม 358 79 13 0 0

สรปความพงพอใจโดยรวม

มากทสด

มาก

ปานกลาง

นอย

นอยทสด

61

คดเปนคาเฉลยเทากบ

ความพงพอใจอยในระดบ

ขอเสนอแนะ ขอใหจดกจกรรมทกป มหลกสตรทหลากหลายไมซ ากบทอนๆ หรอปทผานมา มหลกสตรการอบรมททนสมย

เกณฑทใชในการประเมน มากทสด มากกวารอยละ ๘๐ มาก รอยละ ๗๐ – ๗๙ ปานกลาง รอยละ ๖๐ – ๖๙ นอย รอยละ ๕๐ – ๕๙ นอยทสด นอยกวารอยละ ๕๐ การคดคะแนนเพอน ามาประกอบการประเมนผล มากทสด คดเปน ๕ คะแนน มาก คดเปน ๔ คะแนน ปานกลาง คดเปน ๓ คะแนน นอย คดเปน ๒ คะแนน นอยทสด คดเปน ๑ คะแนน

น าคาคะแนนของแตละระดบคณดวยจ านวนผตอบแบบประเมนในขอนนๆ แลวหาผลรวม และน ามาหาคาเฉลยผลการประเมน

96.10

มากทสด

62

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การจดกจกรรมตลาดนดอาชพ ส าหรบนกเรยนทกระดบชนในครงน ส าเรจและเรยบรอยผานไปดวยด

กดวยความรวมมอและความสามคคของคณะครผจดกจกรรม อกทงยงไดรบความรวมมอจากทาง

โรงเรยนใหจดกจกรรมดงกลาว และทส าคญนกเรยนทกคนไดใหความรวมมอในการด าเนนกจกรรม

ท าใหกจกรรมตลาดนดอาชพไปดวยความเรยบรอย และไมมเหตการณผดปกต อนตราย หรอผลลพธ

ทไมดกบนกเรยน คร

ส าหรบการประเมนผลการจดกจกรรมตลาดนดอาชพ โดยนกเรยนและครเปนผท าการ

ประเมน ซงมผลการประเมนอยในระดบมากทสด คอ นกเรยนและครมความพงพอใจตอการจด

กจกรรมนและไดรบความรจากการจดกจกรรมตลาดนดอาชพมากทสด

ส าหรบขอเสนอแนะหรอขอทตองปรบปรงแกไขอนๆ มดงน

- อยากใหมการจดกจกรรมตลาดนดอาชพทกภาคเรยนการศกษา

- อยากใหมการจดกจกรรมทกสปดาหในลกษณะตลาดถนนคนเดน

63

ภาคผนวก

64

ภาคผนวก ก

การด าเนนกจกรรม

65

จากการทโรงเรยนไดด าเนนการจดกจกรรมตลาดนดอาชพ สอาเซยน บรณาการ ๘ กลมสาระการเรยนร ของนกเรยนทกระดบชนมธยมศกษา โดยไดวางแผนการด าเนนงานในการจดกจกรรม และไดด าเนนการตามแผนทก าหนดไว ดงน

1. นดหมายนกเรยนเพอเตรยมพรอมในการจดกจกรรม

66

2. เปดงานกจกรรมตลาดนดอาชพ สอาเซยน บรณาการ ๘ กลมสาระการเรยนร

67

3. นกเรยนเขารวมกจกรรมตลาดนดอาชพ สอาเซยน บรณาการ ๘ กลมสาระการเรยนร

68

69

4. กจกรรมนกเรยนแสดงบนเวท

70

71

ภาคผนวก ข

ค าสงโรงเรยน

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

ภาคผนวก ค

ผจดท า

83

ประวตผวจย

ประวตการศกษา และการท างาน ชอ–นามสกล นายณฐพล บวอไร วน เดอน ป ทเกด วนท 8 เดอนมกราคม พทธศกราช 2529 สถานทเกด จงหวดพระนครศรอยธยา ประวตการรบราชการ บรรจเขารบราชการคร ต าแหนงครผชวย เมอวนท

18 พ.ค. 2552 โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา

ประวตการศกษา 2551 ส าเรจการศกษาปรญญาตรวทยาศาสตรบณฑต (สาขาวทยาการคอมพวเตอร) คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 2555 ส าเรจการศกษาศกษาศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาการวจยและประเมนทางการศกษา) คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ผลงานดเดนและ/ หรอรางวลทางวชาการ

2552 ผานการคดเลอกเปนคร Master Teacher วชา คอมพวเตอร ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2554 ไดรบรางวลหนงแสนครดของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2554 ไดรบรางวลพฒนาเวบไซตสออเลกทรอนกสออนไลนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ทนการศกษาทไดรบ ทนสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) ของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)