1

Το παιδί και το βιβλίο

2

3

Διμηνιαίο Παιδαγωγικό ΠεριοδικόΧρονιά 44η, Μαϊος 2012, Αρ. 211

ΕΚΔΟΤΗΣΠαγκύπρια Σχολή ΓονέωνΤο Διοικητικό Συμβούλιο της Σχολής αποτελούν εκπρόσωποι από:Συνομοσποδίες Συνδέσμων Γονέων Σχολείων Μέσης, Δημοτικής και Προδηματικής Εκπαίδευσης, Παγκύπρια Οργάνωση Ελλήνων Δασκάλων - ΠΟΕΔ, Οργάνωση Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης - ΟΕΛΜΕΚ, Οργάνωση Λειτουργών Τενικής Εκπαίδευσης Κύπρου - ΟΛΤΕΚ και Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού.

ΓΡΑΦΕΙΑΙφιγενείας 73, 2003, Στρόβολος, Λευκωσία,Τηλέφωνο: 22 754466Τηλεομοιότυπο: 22 345103email: scholigoneon@cytanet.com.cywww.scholigoneon.org.cy

ΕΤΗΣΙΑΣΥΝΔΡΟΜΗ

Για σχολεία, σωματείακαι βιβλιοθήκες €10.00Για άτομα:Μέσω Ταχυδρομείου €10.00Μέσω σχολείου €10.00Δεμένοι τόμοι για Κύπρο €15.00Δεμένοι τόμοι για το εξωτερικό €20.00Για συνδρομητές του εξωτερικού €15.00Τιμή τεύχους στην Κύπρο € 2.00

Συντακτική Επιτροπή:Λοϊζος ΓιάσουμαςΝίκος ΜουλαζίμηςΛευτέρης ΑριστείδουΜιχάλης ΤσιάρλιστοςΚυριάκος ΣαμάραςΣτέφανος ΠέτρουΜάριος ΙγνατίουΒάσω Μιχαήλ

ΣΕΛΙΔΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΥΠΩΣΗ:H. LOIZIDES LTD

Τα χειρόγραφα δεν επιστρέφονται.Τα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά απόψειςτων συγγραφέων τους. Αναδημοσιεύσεις επιτρέπονται, φτάνει να αναφέρεται η πηγή.

ISSN 0253 - 0910

Συντακτικό ΣημείωμαΣελ. 4

Ένα βιβλίο την ημέρα,την αμάθεια την κάνει πέρα...Γεωργία Χατζηκυριάκου ΣταυρινούΣελ. 5

Παιδί, βιβλίο και τηλεόρασηΧρύσανθος ΧρυσάνθουΣελ. 9

Θετική στάση των παιδιών απέναντι στο σχολείο. Η συμβολή των γονιών.Δημήτρης ΜικελλίδηςΣελ. 14Επαγγελματικός Προσανατολισμόςκαι Ξένες ΓλώσσεςΆννα ΔαλώσηΣελ. 17

ΧρονογράφημαΟι περιπέτειες ενός γονιού που ήθελετα παιδιά του να διαβάζουν βιβλίαΧρύσανθος ΧρυσάνθουΣελ. 23

Ο ρόλος των σύγχρονων Ελληνοκύπριων γονιών στην αγωγή των παιδιών του 21ου αιώνα και η συνεργασία τους με το σχολείοΔρ Ιάκωβος ΨάλτηςΣελ. 27ΑποφθέγματαΣελ. 35

Είπαν για τα παιδιά.... Σελ. 36

4

Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της αγωγής των παιδιών θα πρέπει να είναι η συμ-φιλίωση του με το βιβλίο. Από τη σχέση αυτή θα εξαρτηθεί η φιλομάθεια του, η επίδοση και απόδοση στις σπουδές του, και γενικά η δια-μόρφωση της ψυχοπνευματικής του προσωπι-κότητας.

Πότε αλήθεια πρέπει το παιδί να πρωτοέρ-θει σε επαφή με το βιβλίο; Οι παιδαγωγοί λένε: Όταν είναι σε θέση να το πιάσει. Στην αρχή το θεωρεί παιχνίδι, το ταλαιπωρεί, το σχίζει. Μετά παρατηρεί τις εικόνες, στην αρχή βιαστικά, μετά πιο προσεκτικά. Σιγά σιγά ανα-γνωρίζει τα αντικείμενα. Το παιδί αρχίζει να διαβάζει με εικόνες. Στη φάση αυτή του δί-νουμε βιβλία ανθεκτικά στην ταλαιπωρία. Το διάβασμα των λέξεων θα έρθει αργότερα. Δε χρειάζεται να βιαστούμε.

Το βιβλίο κρύβει μέσα του τη μεταφυσική

διάσταση και το μεγαλείο ενός μύστη που, χωρίς προκαταρτικά στάδια και τελετουργίες, κατορθώνει να μας μυήσει στο μαγικό κόσμο της γνώσης και της σοφίας.

Ο Μπόρχες ονειρευόταν τον παράδεισο με τη μορφή μιας βιβλιοθήκης. Θα πρέπει να βοηθήσουμε το παιδί να γνωρίσει τη μαγεία του βιβλίου.

Το διάβασμα δεν είναι κόπος, Είναι ευχα-ρίστηση. Όπως ένας περίπατος ή ένα ταξί-δι. Όπως όταν παρακολουθείς ένα θέαμα. Γονείς, κτίστε το μέλλον του παιδιού σας με πρώτο υλικό το βιβλίο. Προστατέψτε την ψυ-χική και πνευματική του υγεία με το γνωστικό, πνευματικό αλλά και συγκινησιακό πλούτο που προσφέρει το διάβασμα. Κάντε το βιβλίο φίλο και συνοδοιπόρο του παιδιού σας στο θαυμαστό ταξίδι της ζωής. Για να είναι σίγου-ρη η επιτυχία του, αλλά και η ευτυχία του.

Συντακτικό ΣημείωμαΤο παιδί και το βιβλίο

5

Της Γεωργίας Χατζηκυριάκου Σταυρινού

Εκπαιδευτικού

«Κόκκινη κλωστή δεμένηστην ανέμη τυλιγμένηδωσ’ της κλώτσο να γυρίσειπαραμύθι ν’ αρχινήσει»

Χιλιάδες παιδιά, εδώ και δεκάδες χρόνια, ζητούν μ’ αυτό το τραγουδάκι ν’ αρχίσει το τα-ξίδι τους στο μαγικό κόσμο του παραμυθιού.

Και ο αφηγητής, με ζεστή φωνή, τους ταξι-δεύει σε κάθε γωνιά του κόσμου συντροφιά με δράκους και ιππότες, παπουτσωμένους γά-τους και ξωτικά, φανταστικά και μη πλάσματα.

Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, ήταν το πα-ραμύθι, ο πανάρχαιος λόγος που γοήτεψε και γοητεύει γενιές ανθρώπων σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.

Αν θελήσει κανείς ν’ αναζητήσει τις ρίζες του παραμυθιού θα πρέπει να ταξιδέψει αιώ-νες πριν, τότε που οι άνθρωποι δεν είχαν ανα-καλύψει ακόμα το γραπτό λόγο.

Σύμφωνα με την πολυγενετική θεωρία (E.Tylor, A. Lang) το παραμύθι είναι αποτέλε-σμα αρχέγονων διαδικασιών και κοσμοθε-ωρήσεων, κοινών λίγο πολύ σε όλους τους λαούς. Αυτό σημαίνει ότι δεν προήλθε από κάποιο συγκεκριμένο τόπο, αλλά εμφανίστη-κε, ταυτόχρονα σχεδόν, σε όλους τους λα-ούς.

Ο πρωτόγονος άνθρωπος, χρησιμοποιώ-ντας τη φαντασία του, έφτιαχνε μικρές ιστορί-ες τις οποίες διηγούνταν στην ομάδα του για να την ψυχαγωγήσει, να την εκτονώσει ή και να την παρηγορήσει.

Οι ιστορίες αυτές διαδίδονταν από στόμα σε στόμα, κάθε φορά πιο εμπλουτισμένες και πιο παραστατικές.

Το παραμύθι, λοιπόν, άλλοτε ως δημιούρ-γημα του λαού και άλλοτε ως προσωπική δη-μιουργία ενός ατόμου κρατούσε συντροφιά στον προϊστορικό άνθρωπο.

Κατά την αρχαιότητα η τέχνη του παραμυ-θιού υπήρξε επαγγελματικού επιπέδου ενα-σχόληση με την οποία καταπιάνονταν οι αοι-δοί και οι ραψωδοί, οι λογοποιοί και οι μίμοι. Έτσι, η τέχνη της διήγησης παραμυθιών απο-κτούσε μια ευρύτητα και περιλάμβανε μιμητική και τελετουργική δραστηριότητα.

Ας θυμηθούμε το μυθοπλάστη Αίσωπο (6ος π.Χ. αιώνας), ο οποίος με αλληγορικές διηγή-σεις με πρωταγωνιστές από το ζωικό, κυρίως, βασίλειο μετέδιδε κατά τρόπο απλό, κατανο-ητό κι έξυπνο γνώμες και κρίσεις σχετικές με ηθικά και κοινωνικά προβλήματα (προβλήμτα που αντιμετωπίζουμε μέχρι και σήμερα).

Κι ο ίδιος ο Χριστός μέσα από απλές και σύντομες ιστορίες, τις παραβολές, μύησε στο Χριστιανισμό εκατομμύρια ανθρώπους.

Με το πέρασμα των χρόνων και τη μετάβα-σή μας στη σύγχρονη εποχή το παραμύθι πα-

Ένα βιβλίο την ημέρα,την αμάθεια την κάνει πέρα...

6

ραμένει μια αγαπητή συνήθεια για μικρούς και μεγάλους. Μια συνήθεια με άπειρα παιδαγω-γικά οφέλη για τους μικρούς μας φίλους, οι οποίοι «συνθλίβονται καθημερινά σε έναν κόσμο άγχους, ωφελημοθηρίας, ορθολογι-στικής μανίας, σ’ έναν κόσμο που βάλθηκε να σκοτώσει τη φαντασία, το όνειρο, την ξε-γνοιασιά, το παιχνίδι και το χιούμορ».

Η ζεστή αγκαλιά του γονιού που διαβάζει και ξαναδιαβάζει ένα παραμύθι, για χάρη ενός ακροατή, φαίνεται να προσδιορίζει τη μεταγενέστερη γλωσσική, νοητική και συναι-σθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Συγκεκριμένα, έρευνες έχουν αποδείξει πως η τακτική ανάγνωση, στα παιδιά προσχο-λικής ηλικίας, διευκολύνει τη μετάβασή τους

από το ένα στάδιο στο επόμενο. Έτσι, ένα παιδί που έχει ασκηθεί στην ακρόαση ιστορι-ών από τη βρεφική ήδη ηλικία μπορεί με με-γαλύτερη ευκολία να περάσει από το στάδιο της μίας λέξης στο στάδιο της «τηλεγραφικής πρότασης» (δυο εώς τρεις λέξεις) και από το επίπεδο της σύνθετης πρότασης (χρήση επιρ-ρημάτων κι επιθέτων) στο επίπεδο της γνώσης φωνολογικών και συντακτικών κανόνων.

Οι περισσότεροι μελετητές, εξάλλου, συμ-φωνούν ότι η πρώιμη «έκθεση» και επαφή του παιδιού με τη λογοτεχνία συμβάλλει στις με-ταγενέστερες επιδόσεις του στον τομέα της γλώσσας και κατ’ επέκταση στις ακαδημαϊκές του επιδόσεις.

Μέσα από την ακρόαση παραμυθιών το

7

παιδί εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του είτε με και-νούριες λέξεις είτε με χαρακτηριστικές φρά-σεις. Έρχεται σε επαφή με πιο ανεπτυγμένες μορφές και δομές της γλώσσας, τις οποίες δε συναντά συχνά στον οικογενειακό, σχολι-κό ή κοινωνικό περίγυρο. Μέσα από το πα-ραμύθι εκτιμά τη λειτουργική πολυμορφία της γλώσσας.

Πέρα από τη γλωσσική καλλιέργεια το παιδί αποκτά ακροαματική ικανότητα, γίνε-ται, δηλαδή, καλός ακροατής. Ακούγοντας μια ιστορία ασκεί το αυτί του, αντιλαμβάνε-ται τις διακυμάνσεις στη φωνή του αφηγητή, αναπτύσσει την προσοχή και τη μνήμη. Ένα καλό παραμύθι δίνει την ευκαιρία για προβλη-ματισμό. Το παιδί συχνά ταυτίζεται με ένα ή περισσότερους χαρακτήρες μιας ιστορίας. Η ταύτιση αυτή του δίνει την ευκαιρία να κα-τανοήσει τα συναισθήματα άλλων, όμοια ή εντελώς διαφορετικά από τα δικά του. Του παρέχει, επίσης, τη δυνατότητα να παρακο-λουθήσει αντιδράσεις και συμπεριφορές που μοιάζουν με τις δικές του, τον τρόπο με τον οποίο οι χαρακτήρες ενός έργου χειρίζονται καταστάσεις παρόμοιες με αυτές που βιώνει το ίδιο είτε στον κόσμο της φαντασίας του είτε στην καθημερινότητά του.

Έτσι, λοιπόν, το παραμύθι έρχεται να συ-νεισφέρει στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Μέσα από τα παιδικά αναγνώσμα-τα οι μικροί μας φίλοι αντιλαμβάνονται ότι τα αισθήματα, όπως η επιθετικότητα, η αρνητική στάση απέναντι σε γονείς και αδέρφια ή άλ-λες παρορμητικές ενέργειες, οι οποίες δεν υπακούν στην αυστηρή λογική, είναι φυσιο-λογικές και κοινές αντιδράσεις που βιώνονται και από άλλους συνομήλικούς τους.

Αντιλαμβάνεται, επίσης, πως ένα άτομο μπο-ρεί να έχει πολλά και αντιφατικά συναισθήμα-τα απέναντι σ’ ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση (π.χ. αγάπη και ζήλια για το νεογέννητο αδερ-φάκι). Το βοηθά να απαλύνει τις τύψεις κι ενοχές του, να σκεφτεί και να εξισορροπήσει τα αλληλοσυγκρουόμενα αισθήματά του.

Ακόμα μέσα από το παραμύθι ανακαλύπτει εναλλακτικές λύσεις σε προβλήματα που το απασχολούν. Οι πράξεις και οι αντιδράσεις των ηρώων δημιουργούν πρότυπα συμπεριφο-ράς που υποβοηθούν το παιδί να αντιμετωπί-σει τις προσωπικές του δυσκολίες ή κάποιες τραυματικές εμπειρίες.

Τα παραμύθια εξιστορούν με απλότητα και φυσικότητα περιστατικά που πιθανόν να βί-ωσαν τα παιδιά μας και για τα οποία έχουν ενοχές (π.χ. κλεψιά). Η περιγραφή των συ-ναισθημάτων και των σκέψεων του λογοτεχνι-κού ήρωα βοηθά το παιδί να αντιληφθεί τη σοβαρότητα του παραπτώματος και να επα-νορθώσει. Τα παραμύθια περνάνε το μήνυμα σαφώς πιο αποτελεσματικά από οποιοδήποτε κήρυγμα πάνω στην όγδοη εντολή.

Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, πως μέσα από το παραμύθι το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με πα-νανθρώπινες ηθικές αξίες. Μέσα από απλές ιστοριούλες, χωρίς ίχνος διδαχτισμού, επιτυγ-χάνεται η ηθική διάπλαση και η ανάπτυξη της ηθικής κρίσης του παιδιού, το οποίο μαθαίνει να εκτιμά τη φιλία και να αποδέχεται τη δια-φορετικότητα του καθενός μας. Μαθαίνει ακόμα τι είναι καλό κι έτσι αποφεύγει το κακό. Κατανοεί τη σημασία της κοινής προσπάθει-ας για επίτευξη κοινών στόχων.

Πέρα από αυτό, το παραμύθι λειτουργεί

8

ως βοήθημα στη διαμόρφωση της αυτοεκτί-μησης του παιδιού. Ήδη μέχρι τη σχολική ηλικία τα περισσότερα παιδιά διαμορφώνουν κάποια ταυτότητα και μια αντίληψη για τον εαυτό τους, συναισθηματικά φορτισμένη, κυ-ρίως μέσα από τις σχέσεις τους με το ενδοοι-κογενειακό περιβάλλον. Για να αναπτυχθούν ομαλά και να αποκτήσουν μια θετική αυτοε-κτίμηση πρέπει να ξέρουν ότι το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον τους τα αποδέχεται και τα εκτιμά. Σ’ αυτό μπορούν να συμβάλουν τα παραμύθια που ασχολούνται με τις οικογενει-ακές και διαπροσωπικές σχέσεις. Μέσα από αυτές το παιδί μπορεί να ενισχύσει την αυτο-εκτίμησή του ταυτιζόμενο με τους ήρωες που αγωνίζονται κι επιβάλλονται, όχι απαραιτήτως με το μέγεθός τους, αλλά με την εξυπνάδα και την καλοσύνη τους. Μέσα από το παραμύθι αναγνωρίζει ότι οι δυσκολίες της ζωής είναι αναπόφευκτες, όμως ο ήρωας δεν παραιτεί-ται αλλά τις αντιμετωπίζει υπερπηδώντας όλα τα εμπόδια για να αναδυθεί στο τέλος νικη-τής.

Τα παραμύθια, παλιά και σύγχρονα, ασχο-λούνται με ζητήματα που έχουν διαχρονική επικαιρότητα και πανανθρώπινη σημασία υπερβαίνοντας τις εκάστοτε κοινωνικές συν-

θήκες. Έτσι, μέσα από αυτά το παιδί γίνεται ταξιδιώτης σε άλλους πολιτισμούς, γνωρίζει την ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα, την κουλτού-ρα άλλων λαών και εποχών. Αναγνωρίζει, κατ’ επέκταση, τη διαπολιτισμικότητα πολλών αξιών, τις ομοιότητες και τις διαφορές του δι-κού του λαού από κάποιους άλλους.

Είναι, λοιπόν, βέβαιο πως το παραμύθι είναι αναντικατάστατο, μια και κλείνει μέσα του τον κόσμο του παιχνιδιού, της δημιουργικότητας και της φαντασίας.

Πάρτε το παιδί σας αγκαλιά και μέσα από την αφήγησή σας αφήστε το να σαλπάρει στο φανταστικό κόσμο του παραμυθιού. Ξεχάστε ηθελημένα το τέλος της ιστορίας κι αφήστε το να πλάσει ένα με τη δική του φαντασία. Άστε το να σκεφτεί τι θα συνέβαινε αν συνυπήρχαν οι ήρωες ενός παραμυθιού με τους πρωτα-γωνιστές κάποιου άλλου. Για παράδειγμα ο Κοντορεβιθούλης και η Χιονάτη. Τι θα συνέ-βαινε αν τα Τρία Γουρουνάκια αποφάσιζαν να κάνουν επίσκεψη στα Εφτά Κατσικάκια;

Να είστε σίγουροι πως θα εκπλαγείτε με την παιδική φαντασία και δημιουργικότητα. Ίσως ανακαλύψετε πως αναθρέφετε, χωρίς ούτε και οι ίδιοι να το ξέρετε, ένα σύγχρονο Αίσωπο, ένα νέο Τριβιζά ή έναν ελληνικής κα-ταγωγής Χανς Κρίστιαν Άντερσεν!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:• Καρπόζηλου Μάρθα, Το παιδί στη χώρα των βιβλίων,

Αθήνα, Καστανιώτης, 1997

• Χέφφερναν και Τοντ, Η Νηπιαγωγός, Αθήνα, Εκδόσεις Άγκυρα, 1960, σελ. 206 – 243

• Π. Κυριαζοπούλου – Βαληνάκη, Νηπιαγωγική, Αθήνα, Αδελφοί Βλασσή, Γ’ τόμος, 1977, σελ. 43 – 76

• Εγκυκλοπαίδειες Νόμπελ, Επιστήμη και Ζωή

9

Του ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ Ο Χρύσανθος Χρυσάνθου είναι δημοσιο-

γράφος, διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου

Κύπρου.

Ζητούμενο είναι η κριτικήπρόσληψη του περιεχομένου

Κανένα άλλο Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) δεν έχει αμφισβητηθεί, κακιστεί και δαιμονοποιηθεί, όσο η τηλεόραση. Ακόμη

και για τα παντοδύναμα νέα ψηφιακά ΜΜΕ, το internet, το facebook, το twiter κ.λπ. δεν έχουν εκφραστεί τόσες πολλές και έντονες φοβίες, βάσιμες και αβάσιμες. Για την τηλεό-ραση έχουν εφευρεθεί χαρακτηρισμοί όπως «χαζοκούτι», «τσίχλα για τα μάτια» και σ’ αυτή έχουν αποδοθεί όλα τα κακώς έχοντα· από τη λεξιπενία των παιδιών, μέχρι την έξαρση της νεανικής παραβατικότητας.

Για την τηλεόραση έχουν κατασκευαστεί στερεότυπα που περιέχονται ακόμη και στα

Παιδί, βιβλίο και τηλεόραση

10

αναγνωστικά «Η γλώσσα μου», τα οποία διδά-σκονταν για 20 χρόνια στα δημοτικά σχολεία Κύπρου και Ελλάδας. Υπάρχει, για παράδειγ-μα, ένα κείμενο με τίτλο «Στο χωριό του γέ-λιου», όπου παρουσιάζονται οι άνθρωποι να εργάζονται αμέριμνοι στα χωράφια και τα παι-διά να παίζουν χαρούμενα στις αυλές. Όμως ξαφνικά τα παιδιά άρχισαν να νυστάζουν στο μάθημα· οι γιαγιάδες διαπίστωναν με πόνο ότι τα εγγόνια δεν ήθελαν πια να ακούνε παραμύ-θια· μέχρι και τα ζώα στις στάνες απορούσαν τι συνέβη. Κι αυτό που συνέβη ήταν ότι εγκα-ταστάθηκε στα σπίτια του χωριού το «γκρίζο κουτί». Έτσι χαρακτηρίζουν οι συγγραφείς του κειμένου την τηλεόραση, κατασκευάζο-ντας ένα ακόμη αρνητικό στερεότυπο.

Όλα αυτά τα στερεότυπα (κατά τον ορισμό του W. Lippmann, 1988) είναι εξαπλουστευ-μένες, γενικευμένες και στατικές αντιλήψεις. Η τηλεόραση δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο ένα μέσο, όπως είναι η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, το ίδιο το βιβλίο· είναι μέσο για μια βασική κοινωνική λειτουργία, τη λειτουργία της επι-κοινωνίας. Χωρίς επι-κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία. Βέβαια, το κάθε μέσο, της τηλεόρασης μη εξαιρουμένης, έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Ένα από τα μειονεκτήματα της τηλεόρα-σης, όπως λειτουργεί σήμερα (τονίζω, όπως λειτουργεί σήμερα) είναι και το γεγονός ότι δεν εξυπηρετεί την επικοινωνία, δηλαδή την αμφίδρομη σχέση, την ανταλλαγή μηνυμάτων, πληροφοριών, ερεθισμάτων, συναισθημάτων, ιδεών, αλλά και κοινωνικών σχέσεων. Όπως αναφέρει ο Jean Baudrillard, στα ΜΜΕ,

όπως είναι οργανωμένα, επικρατεί το μονοπώ-λιο του λόγου και αποκλείεται η δυνατότητα της απόκρισης, είναι δηλαδή Μέσα Μη Επι-κοινωνίας.

Σε μια προσπάθεια να παρακαμφθεί αυτή η αδυναμία και να επιδιωχθεί ο διάλογος, θα θέσω δύο ερωτήματα για προβληματισμό και στη συνέχεια θα προβώ σε σχόλια, επικαλού-μενος, όπου δει, κλασικές και έγκυρες επι-στημονικές έρευνες και θεωρητικές προσεγ-γίσεις.

ΕΡΩΤΗΜΑ 1: Η παρακολούθηση τηλε-οπτικών προγραμμάτων αποχαυνώνει το πνεύμα. Σωστό ή λάθος;

Λάθος. Η θέση ότι η τηλεόραση αποβλα-κώνει είναι απόλυτη και ισοπεδωτική, αδικεί το Μέσο, όπως καταδεικνύεται από πολλές επιστημονικές έρευνες. Οι επιδράσεις της τηλεόρασης δεν είναι μονοσήμαντες και για όλους τους ανθρώπους οι ίδιες. Aμερικανοί επιστήμονες για παράδειγμα (Schramm, Lyle and Parker, 1961) διερωτήθηκαν ποια παι-διά παρακολουθούν περισσότερο τηλεοπτικά προγράμματα. Διαφάνηκε από την έρευνά τους ότι τα εξυπνότερα παιδιά περνούν περισ-σότερες ώρες μπροστά στο «μαγικό κουτί» όμως ταυτόχρονα διαβάζουν και περισσότε-ρο. Mετά το 13ο έτος της ηλικίας τους εντού-τοις, τα παιδιά εγκαταλείπουν την τηλεόραση και επιδίδονται σε άλλες δραστηριότητες.

Eξέχουσα θέση, ανάμεσα στις πολυ-άριθμες έρευνες αποδίδεται σε εκείνη της Himmelweit, η οποία το 1958 εξέτασε 1854 παιδιά, ηλικίας 10-11 και 13-14 χρονών. Tο κυριότερο συμπέρασμα της Himmelweit ήταν ότι η επίδραση που ασκείται στα παιδιά

11

εξαρτάται από τρεις παράγοντες. Aυτοί οι πα-ράγοντες είναι: α) η φύση του MME- διαφο-ρετικά επιδρά η τηλεόραση, διαφορετικά το ραδιόφωνο και η εφημερίδα, β) το συγκεκρι-μένο περιεχόμενο της επικοινωνίας και γ) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δέκτη. Για παρά-δειγμα, διαπιστώθηκε ότι όσο πιο ρεαλιστικό ήταν το πρόγραμμα, τόσο πιο πολύ επιδρούν στα παιδιά οι σκηνές βίας. Tο πιστολίδι και τα γρονθοκοπήματα στις ταινίες ουέστερν δεν προξενούν ιδιαίτερο φόβο στα παιδιά, ενώ η βία στις αστυνομικές ταινίες τα φοβίζει. Tην πιο δυνατή επίδραση στα παιδιά όμως ασκεί η βία στα δελτία ειδήσεων.

Η δύναμη της τηλεόρασης έγκειται στην κι-νούμενη εικόνα, στο ρεαλισμό της απεικόνι-σης, στην αληθοφάνεια, στη δυνατότητα να διεισδύει στο ανθρώπινο υποσυνείδητο. Αυτό υποστηρίζουν πολλοί μελετητές (Livingstone, 1996). Η ανθρώπινη σκέψη δεν προλαβαίνει να αποκωδικοποιήσει το νόημα των εικόνων που αλληλοδιαδέχονται η μια την άλλη, που καταβροχθίζουν η μια την άλλη με ιδιότυπο καννιβαλισμό. Έτσι στο υποσυνείδητο του ανθρώπου παραμένουν μόνο εν-τυπώσεις και συναισθήματα. Η τηλεοπτική εικόνα, σύμφω-να με μια άποψη, απευθύνεται στο πίσω μέ-ρος του εγκεφάλου, παρακάμπτοντας τα φίλ-τρα του λογικού.

Άλλοι επιστήμονες, ωστόσο, τεκμηρίωσαν με έρευνές τους αυτό που υποστηρίζει και η Himmelweit, ότι δηλαδή η πρόσληψη των τη-λεοπτικών μηνυμάτων περνά από πολλά φίλ-τρα και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηρι-στικά του δέκτη. (Με διαφορετικό μάτι θα δει ένα σίριαλ σαπουνόπερα μια μη μορφωμένη οικοκυρά και διαφορετικά μια πτυχιούχος κα-

θηγήτρια). Αυτά τα φίλτρα διαμορφώνονται από τους κοινωνικοποιητικούς θεσμούς, από την εκπαίδευση, την οικογένεια, τον κοινωνικό περίγυρο, αλλά και από τις προσωπικές επι-λογές του κάθε ατόμου. Επομένως προκύπτει μέγα πρόβλημα όταν τα φίλτρα πρόσληψης δεν έχουν ακόμη σχηματοποιηθεί, όπως στην περίπτωση των παιδιών.

12

ΕΡΩΤΗΜΑ 2: Η ανάγνωση βιβλίων ανα-πτύσσει τη σκέψη. Σωστό ή λάθος;

Λάθος, ως προς αυτή την απόλυτη διατύ-πωση. Είναι σωστή η θέση ότι η ανάγνωση συνιστά ενεργητική δραστηριότητα. Το άτομο καταβάλλει μεγαλύτερη πνευματική προσπά-θεια κατά την ανάγνωση, παρά κατά την πα-ρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Αυτό όμως δεν ισχύει πάντοτε. Υπάρχουν πολλά επίπεδα πρόσληψης και κατανόησης των κειμένων, κατ’ επέκταση των επικοινωνι-ακών μηνυμάτων. Πράξεις βίας που μπορεί να υπάρχουν και σε ταινίες αριστουργήματα, προφανώς δεν αποκωδικοποιούνται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους τηλεθεατές.

Από την άλλη, είναι λανθασμένη η θέση ότι η ανάγνωση βιβλίων αναπτύσσει τη σκέψη, γιατί δεν είναι όλα τα βιβλία της ίδιας ποιότη-τας. Μήπως είναι ωφέλιμο και αναπτύσσει την κριτική του σκέψη, όταν ένα παιδί διαβάζει βι-βλία τσέπης, με δακρύβρεχτες αισθηματικές ιστορίες, οι οποίες παράγονται από τη βιο-μηχανία κατασκευής ονείρων, για σύγχρονα πριγκιπόπουλα και σταχτοπούτες; Είναι προτι-μότερο να διαβάσει τέτοια βιβλία ένα παιδί, παρά να παρακολουθήσει μια επικαιρική εκ-πομπή, ένα ντοκιμαντέρ ή μια αριστουργηματι-

κή ταινία στην τηλεόραση;

Στον ελληνικό πολιτισμό πάντοτε αποδιδό-ταν μεγάλη σημασία στη γλώσσα. Αυτό όμως γινόταν όχι σε βάρος της εικόνας. Η παράδο-ση αυτή εντάθηκε στη Βυζαντινή εποχή, όπου οξύνθηκε η διαμάχη μεταξύ εικονολατρών και εικονοκλαστών. Νικητές ήταν οι εικονο-λάτρες. Για τους βυζαντινούς, οι εικόνες ήταν εξίσου διδακτικές με τη γλώσσα, γιατί μετέφε-ραν μηνύματα θεολογικά και λατρευτικά. Η βυζαντινή παράδοση εστιαζόταν στην ενεργη-τική σχέση του θεατή με την εικόνα, όσο ενερ-γητική είναι και η σχέση του αναγνώστη με το κείμενο. Ο λόγος της Βίβλου παρέπεμπε σε θείες ενοράσεις, ενώ οι εικόνες στις εκκλησί-ες παρέπεμπαν στο θείο λόγο.

Οι επιδράσεις των οπτικοακουστικών ΜΜΕ εξαρτώνται και από τη φύση του κάθε μέσου, όπως ορθώς επισήμανε η Himmelweit. Όμως οι όποιες ιδιότητες των μέσων επικοινωνίας όταν απολυτοποιούνται οδηγούν στον τεχνο-λογικό ντετερμινισμό. Αποθέωση του τεχνο-λογικού ντετερμινισμού είναι η θέση του M. McLuhan ότι «το μέσο είναι το μήνυμα», δηλα-δή δεν έχει σημασία το περιεχόμενο του μη-νύματος, αλλά σημασία έχει το μέσο από το οποίο μεταδίδεται το μήνυμα. Με βάση αυτή τη λογική, η τεχνολογία καθορίζει την κοινω-νική εξέλιξη και όχι το αντίστροφο. Αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τα ιστορικά γεγονότα.

Η τυπογραφία ήταν γνωστή στην αρχαία Κίνα, πολλούς αιώνες πριν την ανακάλυψη του Γουτεμβέργιου. Ωστόσο, η τυπογραφία δεν τέθηκε σε εφαρμογή, παρά μόνο όταν δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες κοινωνικές συνθήκες στην Ευρώπη, που απαιτούσαν τη διάδοση των νέων ιδεών, των ιδεών της απε-

13

λευθέρωσης από τα δεσμά της φεουδαρχίας. Η τηλεόραση είναι κι αυτή γέννημα, αλλά και τροφοδότης νέων κοινωνικών συνθηκών που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση.

Τα οπτικοακουστικά ΜΜΕ έχουν τους δι-κούς τους επικοινωνιακούς κώδικες, οι οποίοι όμως έχουν παραμεληθεί από την εκπαίδευ-ση. Στην εξέλιξη του το εκπαιδευτικό σύστημα περιορίστηκε στην τυπολατρία της γλώσσας, έμεινε στάσιμο στην ορθογραφολαγνία.

Η οπτικοακουστική παιδεία παραγκωνίστη-κε και αυτό έχει απτά αρνητικά αποτελέσμα-τα. Τόσο τα παιδιά, όπως και οι μεγαλύτερης ηλικίας, αδυνατούν να διαχειριστούν ορθά τα μηνύματα που κατακλύζουν το σύγχρο-νο επικοινωνιακό περιβάλλον, δε διαθέτουν αυτό που ονομάζεται εγγραμματοσύνη στα ΜΜΕ – ή γραμματισμό στα ΜΜΕ ή αλφαβη-τισμό στα ΜΜΕ ή παιδεία στα ΜΜΕ, media literacy στην αγγλική ορολογία (Masterman, Buckingham κ.ά). Αδυνατούν να τα αξιολογή-σουν, να τα κατατάξουν, να τα ιεραρχήσουν, να τα αξιοποιήσουν, έτσι ώστε να μετατρέ-ψουν τις λέξεις και τις εικόνες σε νοήματα, έτσι ώστε μετατρέψουν τις πληροφορίες σε γνώση. Οι μαθητές δε διδάσκονται όπως θα έπρεπε τη γραμματική και το συντακτικό της τηλεόρασης, καθώς και των άλλων ΜΜΕ. Κι αυτό παρόλο που τα ΜΜΕ διαδραματίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφω-ση χαρακτήρων.

Είναι θετικό το γεγονός ότι η Αρχή Ραδιο-τηλεόρασης Κύπρου ανέλαβε πρωτοβουλία για την προώθηση της παιδείας στα ΜΜΕ, όπως απορρέει από τις υποχρεώσεις και τις αρμοδιότητές της. Βέβαια, η σύσταση σχετι-κής συμβουλευτικής επιτροπής είναι μόνο το

πρώτο βήμα. Για την υλοποίηση ενός τέτοιου στόχου είναι απαραίτητη η σύμπραξη πολλών φορέων, κρατικών και μη.

Αν τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα η τηλεόραση και τα νέα ΜΜΕ, το ίντερνετ κ.λπ., επιδρούν στα παιδιά προβάλλοντας αξίες, κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς, που δεν είναι απο-δεκτά από την κοινωνία, η κατάσταση δεν διορθώνεται με το κυνήγι μαγισσών. Αποδιο-πομπαία είναι όχι η τηλεόραση και γενικότερα τα ΜΜΕ, αλλά η κακή τηλεόραση, το κακό περιεχόμενο και η άκριτη πρόσληψη των μηνυ-μάτων τόσο των ΜΜΕ, όσο και των βιβλίων. Ευκτέο είναι όχι το οποιοδήποτε βιβλίο, αλλά το καλό βιβλίο, είναι η κριτική πρόσληψη των μηνυμάτων, που εκπορεύονται είτε από τα βι-βλία, είτε από τα ΜΜΕ.

Bιβλιογραφικές πηγές και παραπομπές• Baudrillard, J. (1981) Requiem for the Media, in:

Baudrillard, J. (1981) For the critique of the Political Ecconomy of the sign, Telos Press, Saint Louis, pp. 164-184.

• Buckingham, D. (1990) Watching media learning: Making sense of media education, The Falmer Press, England.

• Himmelweit, H.T., Vince, P. and Oppenheim, A.N. (1958) Television and the child, Oxford University Press, London.

• Masterman, L. (1985) Teaching the media, Comedia, Routledge, London and New York.

• McLuhan, M. and Fiore, Q. (1967) The Medium is the Message, Bantam, New York.

• Lippman, W. (1922) Public opinion, Harcourt Brace, New York.

• Livingstone, S. (1996)On the Continuing Problem of Media Effects, in: Curran, J. and Gurevitch, M. (eds) (1996) Mass Media and Society, Arnold, London, New York, Sydney, Auckland, pp. 120-137.

• Schramm, W., Lyle, J. and Parker, E. (1961) Television in the Lives of our children, Stanford University Press, California.

14

Θετική στάση των παιδιών απέναντι στο σχολείο.Η συμβολή των γονιών.

Του Δημήτρη Μικελλίδη

Για τα παιδιά, οι γονείς αποτελούν τα πρώτα πρότυπα της ζωής τους. Αυτό είναι φυσικό, αφού οι γνώσεις των παιδιών για τον κόσμο είναι περιορισμένες κι αφού μεγαλώνουν κάτω από την επίβλεψη και την προστασία

των γονιών που αποτελούν και τους πρώτους παιδαγωγούς τους.

Ό,τι πει κι ό,τι κάνει ή σκεφτεί ο γονιός αυτό είναι και το σωστό, σύμφωνα με την παιδική αντίληψη. Γι΄αυτό εξάλλου είναι και δύσκολος ο ρόλος των γονιών που πρέπει να προσέχουν κάθε τους συμπεριφορά, κυρίως

15

μπροστά στο παιδί τους, για να λειτουργή-σουν ως θετικά πρότυπα.

Λόγω της θέσης τους οι γονείς μπορούν να καλλιεργήσουν στο παιδί τους διάφορες στάσεις. Μια από τις σημαντικές στάσεις που οι γονείς αναμένεται να καλλιεργήσουν στο παιδί τους είναι η αγάπη στο σχολείο. Η ανά-πτυξη δηλαδή θετικής στάσης απέναντί του. Τούτο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ευ-τυχισμένα παιδιά στο σχολείο και μαθητές με ψηλή επίδοση. Δεν είναι δυνατό ν΄αναμένου-με από ένα παιδί που δεν αγαπά το σχολείο του, που δείχνει έλλειψη σεβασμού κι αγάπης προς το δάσκαλό του και που βλέπει σχο-λείο και δασκάλους, όχι ως φίλους, αλλά ως εχθρούς, να΄χει επιμέλεια στα μαθήματά του και να έχει ψηλές επιδόσεις σ΄αυτά.

Η θετική αντίκρυση του σχολείου από το μαθητή βασικά ξεκινά από το σπίτι. Πιο κάτω δίνω μερικά σημεία που θεωρώ σημαντικά να τα προσέξουν οι γονείς, για να καλλιεργή-σουν στα παιδιά τους αγάπη και εκτίμηση για το σχολείο και τους δασκάλους τους.

1. Οι γονείς πρέπει ν΄αποφεύγουν οποιαδή-ποτε απειλή στα παιδιά χρησιμοποιώντας σαν μέσο σωφρονισμού τους δασκά-λους. Η φράση «θα το πω του δασκάλου σου αν δεν κάνεις αυτό ή εκείνο» ή «να ανοίξουν τα σχολεία να σε παραλάβει ο δάσκαλος να ησυχάσω», καθώς και άλ-λες παρόμοιες δημιουργούν σίγουρα αρ-νητικές εντυπώσεις. Τέτοιες φράσεις κλισέ χρησιμοποιούνται κυρίως σε μικρά παιδιά που ακόμη δε φοίτησαν στο δημοτικό σχολείο. Έτσι δημιουργείται ένα είδος φόβου για το σχολείο και το δάσκαλο. Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι ο

δάσκαλος είναι φίλος των παιδιών κι ο άν-θρωπος που σκοπό του έχει να τα βοηθή-σει να αναδειχθούν προσφέροντάς τους αγωγή για διανοητική, φυσική, κοινωνική, πολιτιστική, εθνική και ηθικοθρησκευτική προαγωγή. Δεν είναι ο δάσκαλος ο δρά-κος των παραμυθιών ούτε κι έχει σχέση με κάποια ίσως πρότυπα του μακρινού πα-ρελθόντος – σ, ό,τι αφορά τις μεθόδους «σωφρονισμού» των παιδιών.

2. Αν θέλουμε το παιδί μας ν΄αγαπήσει το σχολείο του, πρέπει πρώτα εμείς, ως γο-νείς, να έχουμε θετική στάση απέναντί του. Η θετική στάση πρέπει να είναι ορατή από τα παιδιά μας. Γι΄αυτό οι γονείς που πραγ-ματικά εκτιμούν το έργο του σχολείου:

Εκφράζονται με θετικά σχόλια για το σχο-λείο. Αν έχουν οποιαδήποτε παράπονα, αποφεύγουν να τα εκφράσουν μπροστά στα παιδιά τους.

Συμμετέχουν ενεργά στις εκδηλώσεις του σχολείου (επιμορφωτικές συγκεντρώσεις και γιορτές, αγώνες στίβου κλπ.)

Έρχονται σ΄επαφή με τους δασκάλους των παιδιών τους για συνεργασία μαζί τους. Ο στόχος γονιών και δασκάλων, ας το θυμόμαστε αυτό, είναι κοινός κι αφορά την ευτυχία και την πρόοδο των παιδιών.

Δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον για ό,τι κάνει το παιδί τους στην τάξη και στο σχο-λείο.

3. Όταν, ως γονείς, γινόμαστε δέκτες παρα-πόνων από τα παιδιά μας για το σχολείο τους ή το δάσκαλό τους, θα πρέπει να΄μα-στε προσεχτικοί στις αντιδράσεις μας. Η

16

αντίδρασή μας πρέπει να είναι θετική και να μην καταφεύγουμε σε ύβρεις και αφο-ρισμούς. Συζητούμε το πρόβλημα με τα παιδιά μας και αν μπορούμε το επιλύουμε μ΄αυτά ή αν χρειαστεί επισκεπτόμαστε το σχολείο και συζητούμε με το δάσκαλο ή το διευθυντή μέσα σε ήπιο και πολιτισμέ-νο κλίμα. Πρέπει οι γονείς να΄χουν υπό-ψη τους ότι κανένας δάσκαλος δεν έχει κακό σκοπό για οποιοδήποτε παιδί κι ότι και οι δάσκαλοι είναι άνθρωποι και δεν αποκλείεται να κάνουν κάποια λάθη εντε-λώς ακούσια. Ο σωστός διάλογος γονιών – δασκάλου λύει προβλήματα χωρίς ν΄α-φήσει οποιαδήποτε σημάδια αρνητικής εκτίμησης των παιδιών απέναντι στο σχο-λείο.

4. Κάποιες κοινωνικές – φιλικές σχέσεις με-ταξύ γονιών και δασκάλων αυξάνουν την

ενθάρρυνση των παιδιών απέναντι στο δάσκαλό τους, τα βοηθά να δουν το δά-σκαλο ως άνθρωπο που τ΄αγαπά και νοιά-ζεται πραγματικά γι΄αυτά.

Είναι στο χέρι των γονιών να βοηθήσουν τα παιδιά τους ν΄αγαπήσουν το σχολείο τους και τους δασκάλους τους, αφού αυτό είναι προς όφελος των ίδιων των παιδιών. Οι γο-νείς μπορούν να είναι βέβαιοι ότι τα σχολεία μας κάνουν ό,τι οφείλουν να κάνουν έτσι που τα παιδιά να τ΄αγαπήσουν. Μένει κι οι ίδιοι, ως γονείς, να φροντίσουν ώστε το παιδί τους ν΄αγαπήσει πραγματικά το σχολείο του.

Όλοι οι γονείς ας θυμούνται πως το παιδί που αγαπά το σχολείο του είναι ταυτόχρονα παιδί που θ΄αξιοποιήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό ό,τι του προσφέρει αυτό στα πλαίσια της αγωγής.

17

Της Άννας ΔαλώσηMA, Education

Diploma, Counseling & Careers GuidanceBA, Education & Psychology

https://sites.google.com/site/dalosianna/

Δεξιότητες- Κλειδιά

Η διαρκής εξέλιξη και αλλαγή των συνθη-κών ζωής σε όλα τα επίπεδα (προσωπικό,

κοινωνικό, επαγγελματικό) είναι το κύριο χα-ρακτηριστικό της κοινωνίας της γνώσης και της πληροφορίας. Οι δεξιότητες- κλειδιά βο-ηθούν στην επιτυχή αντιμετώπιση σημαντικών, ποικίλων και άγνωστων καταστάσεων. Δεξιό-τητες- κλειδιά είναι οι δεξιότητες που έχουν ανάγκη όλοι οι άνθρωποι για την προσωπική ανάπτυξή τους, την κοινωνική ενσωμάτωσή τους, την ενεργό δράση τους ως πολίτες και την ικανότητά τους για απασχόληση. Η Ευ-ρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα πλαίσιο αναφοράς από οκτώ θεμελιώδεις δεξιότητες- κλειδιά, εξίσου σημαντικές και αλληλοσυνδε-όμενες για την προσωπική ανάπτυξη και την απασχόληση.

Επικοινωνία στη μητρική γλώσσα

Επικοινωνία στις ξένες γλώσσες

Μαθηματική παιδεία και βασικές ικανότη-τες στις θετικές επιστήμες και τεχνολογίες

Ψηφιακή παιδεία

Επαγγελματικός Προσανατολισμόςκαι Ξένες Γλώσσες

19

Μεταγνωστικές δεξιότητες και ικανότητα μάθησης

Κοινωνική ευθύνη και ευθύνη των πολιτών

Πρωτοβουλία κι Επιχειρηματικότητα

Πολιτισμική Συνείδηση & Έκφραση

Οι Ξένες Γλώσσες σήμερα

Η πολυγλωσσία είναι ιδιαίτερα σημαντική στις μέρες μας. Δημιουργεί δυνατότητες για ευρύτερες επαφές, για την βαθύτερη κατα-νόηση άλλων πολιτισμών, νοοτροπιών και συνθηκών διαβίωσης. Αποτελεί επίσης σημα-ντική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση σπουδών υψηλότερου επιπέδου καθώς και για μεγαλύτερη κινητικότητα στην αγορά ερ-γασίας.

Στα περισσότερα σχολεία ανά τον κόσμο διδάσκεται τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα.

Μέχρι το 1998 σχεδόν όλοι οι μαθητές στην Ευρώπη διδάσκονταν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η γνώση ξένων γλωσσών ανα-δείχθηκε ως βασική δεξιότητα στο πλαίσιο της Στρατηγικής της Λισαβόνας. Στη Βρετα-νία, έρευνα του Κέντρου Γλωσσών Michel Thomas το 2004 έδειξε ότι η γνώση μίας δεύτερης γλώσσας αυξάνει το μέσο όρο του μισθού κατά 3,000 £ ανά έτος ή κατά 145,000 £ στη διάρκεια της ζωής. Περαιτέ-ρω έρευνα έδειξε ότι 9 στις 10 βρετανικές εταιρίες θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους ως προς τις γλώσ-σες. Το 2004 επίσης, μελέτη του University College του Λονδίνου (UCL) κατά την οποία εξετάσθηκαν οι εγκέφαλοι 105 ατόμων από τους οποίους οι 80 μιλούσαν παραπάνω από μία γλώσσα έδειξε ότι τα άτομα που είχαν μά-

20

θει μία δεύτερη γλώσσα όταν ήταν νεαρότε-ρα είχαν πυκνότερη φαιά ουσία από εκείνα που είχαν μάθει μία δεύτερη γλώσσα σε με-γαλύτερη ηλικία. Η φαιά ουσία είναι το τμήμα του εγκεφάλου όπου γίνεται η επεξεργασία της πληροφορίας. Γενικά θεωρείται ότι η πρώιμη έκθεση σε μία ξένη γλώσσα ευνοεί τη διαμόρφωση ποικίλων στρατηγικών σκέψης και βοηθά όχι μόνο στην επίδοση στις γλώσ-σες αλλά και σε άλλους τομείς όπως είναι τα μαθηματικά. Η μελέτη μίας ξένης γλώσσας βελτιώνει την αναλυτική και ερμηνευτική ικα-νότητα και βοηθά στην καλύτερη κατανόηση του γεγονότος ότι υπάρχουν πολλές διαφο-ρετικές λύσεις ενός προβλήματος.

Οι Ξένες Γλώσσες και οι Ευκαιρίες σταδιοδρομίας

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ανα-γνωρίζουν την αξία της ενδελεχούς εκπαί-δευσης και κατάρτισης με στόχο την προετοι-μασία για μία ικανοποιητική σταδιοδρομία. Η προετοιμασία αυτή πρέπει να περιλαμβάνει γνώσεις σχετικά με το αντικείμενο της εργα-σίας, απόκτηση βασικών δεξιοτήτων που εί-ναι απαραίτητες για την εργασία και βέβαια απόκτηση των ειδικών δεξιοτήτων που απαι-τούνται από κάθε συγκεκριμένη θέση εργασί-ας. Οι προοπτικές αυξάνουν όσο αυξάνει η ποικιλία και ο βαθμός ανάπτυξης των δεξιο-τήτων του ατόμου.

Η μελέτη μίας ξένης γλώσσας μπορεί να προσφέρει μεγάλη ανταμοιβή στο άτομο, ιδιαίτερα εάν του δοθεί η ευκαιρία να βρε-θεί σε περιβάλλον όπου η γλώσσα αυτή ομι-λιέται σε πραγματικές συνθήκες. Είναι όμως δυνατόν αυτή η μελέτη να οδηγήσει σε μία

καριέρα; Σε ορισμένες περιπτώσεις η μελέ-τη μίας ξένης γλώσσας μπορεί να οδηγήσει κατευθείαν σε μία καριέρα ενώ σε άλλες η εμπειρία της ξένης γλώσσας και της αντίστοι-χης κουλτούρας έχουν επηρεάσει τη σταδιο-δρομία χωρίς να την έχουν καθορίσει. Για το λόγο αυτό συνίσταται συχνά να συνδυάζεται με άλλες σπουδές. Αναμφισβήτητα όμως, σε όλα σχεδόν τα επιστημονικά πεδία η γνώση ξένων γλωσσών αποτελεί μεγάλο πλεονέκτη-μα τόσο κατά τη διαδικασία αναζήτησης ερ-γασίας, όσο και κατά την άσκηση του επαγ-γέλματος στη συνέχεια. Οι πιθανότητες να έχει κανείς μία ενδιαφέρουσα δουλειά είναι πολύ περισσότερες για τα άτομα που κατέ-χουν ξένες γλώσσες.

Παρακάτω καταγράφουμε ορισμένες ευκαι-ρίες σταδιοδρομίας. Η διαμόρφωση σαφών στόχων και ο σχεδιασμός της εκπαίδευσης που απαιτείται είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αυξηθούν οι πιθανότητες η γνώση «ξένων πραγμάτων» να έχει θετική επί-δραση και σε άλλους τομείς της ζωής όπως στη γενικότερη ικανότητα επικοινωνίας, στην ικανότητα συνεργασίας με άτομα με διαφο-ρετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, στην κατα-νόηση διεθνών ζητημάτων· ακόμη και στην αντίληψη θεμάτων που αφορούν την ίδια την κουλτούρα του ατόμου. Η ίδια η μελέτη μίας γλώσσας αποτελεί πηγή ικανοποίησης για το άτομο και επιπλέον προσφέρει βαθύ-τερη γνώση όχι μόνο της γλώσσας αλλά και της ανθρώπινης σκέψης καθώς ενισχύει την αίσθηση του κοινού χαρακτήρα της ανθρώπι-νης φύσης. Επιπλέον, διευρύνει την ικανοποί-ηση που λαμβάνει κανείς από τα ταξίδια, τη λογοτεχνία, τις τέχνες και την κοινωνική αλ-ληλεπίδραση. Είναι σημαντικό να καταλάβου-

21

με ότι η δεξιότητα επικοινωνίας σε μία ξένη γλώσσα είναι αλληλένδετη με όλες τις δεξι-ότητες- κλειδιά καθώς βοηθά στη βαθύτερη κατανόηση της μητρικής γλώσσας, αυξάνει τις επιδόσεις στα μαθηματικά, βοηθά στην αναζήτηση επιστημονικών γνώσεων, αυξάνει τη γενικότερη ικανότητα μάθησης, προωθεί την πολιτισμική έκφραση και την αλληλεπί-δραση με άλλους πολιτισμούς, υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή στα ευρωπαϊκά και διεθνή δρώμενα, αυξάνει την αποτελεσματι-κότητα της επιχειρηματικότητας και υποστηρί-ζει αλλά και υποστηρίζεται από την ψηφιακή παιδεία.

Η αφοσίωση σε μία ξένη γλώσσα και η επένδυση στη μελέτη της είναι σχεδόν από-λυτα βέβαιο ότι θα έχει ανταμοιβή. Σε μία ιδανική περίπτωση, το άτομο μπορεί να βελ-τιώσει τις γνώσεις του πηγαίνοντας στο εξω-τερικό και ζώντας σε ένα περιβάλλον όπου η γλώσσα είναι ενσωματωμένη στον αντίστοιχο πολιτισμό.

Η εκπαίδευση στις γλώσσες δεν είναι απλώς θέμα εξάσκησης στη γραμματική και στη λογοτεχνία ή το υπόβαθρο που απαιτεί-ται για κάποια εξειδικευμένη εργασία αλλά μία δυνατή προετοιμασία για μία σειρά από επαγγέλματα. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν κάποιος να εξειδικευθεί σε κάποια συγκε-κριμένη γλώσσα και να γίνει πιστοποιημένος καθηγητής (καθηγητής ξένης γλώσσας ή κα-θηγητής της μητρικής του γλώσσας σε άτομα που ομιλούν την ξένη γλώσσα ή καθηγητής σε δίγλωσσο πλαίσιο). Επιπλέον, ολοένα και περισσότερες εταιρείες δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες και έτσι χρειάζονται εργαζό-μενους που να επικοινωνούν σε άλλες γλώσ-

22

σες και να κατανοούν άλλες κουλτούρες. Ανεξάρτητα από την καριέρα που θα επιλέ-ξει το άτομο, η γνώση μίας ή περισσοτέρων γλωσσών είναι πλεονέκτημα. Οι επαγγελματί-ες που γνωρίζουν ξένες γλώσσες καλούνται να ταξιδέψουν και να ανταλλάξουν πληρο-φορίες σε διάφορες χώρες στη διάρκεια της καριέρας τους. Ο εργοδότης αντιλαμβάνεται αυτούς τους εργαζόμενους ως γέφυρες επι-κοινωνίας με νέους πελάτες και συνεργάτες καθώς αυτοί είναι σε θέση να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των ατόμων των οποίων γνωρί-ζουν τη γλώσσα. Ποτέ κανείς δεν είναι πολύ μικρός ή πολύ μεγάλος για να ξεκινήσει μία ξένη γλώσσα. Η γλώσσα αυτή καλό είναι να χρησιμοποιείται σε όσο το δυνατόν περισ-σότερα περιβάλλοντα και βέβαια για τους σπουδαστές θα ήταν ιδανικό να παρακο-λουθήσουν κάποιο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών για ένα εξάμηνο, ή για το καλοκαίρι κ.ο.κ. Ορισμένοι επαγγελματικοί τομείς στο πλαίσιο των οποίων αξιοποιούνται οι ξένες γλώσσες είναι:

Αρχαιολογία

Αρχιτεκτονική

Επιχειρήσεις: διοίκηση επιχειρήσεων, διε-θνές εμπόριο, εισαγωγές- εξαγωγές, πω-λήσεις, οικονομικά, διαφήμιση, συμβου-λευτική επιχειρήσεων

Τραπεζικός τομέας

Εκδόσεις βιβλίων και περιοδικού τύπου

Συμβουλευτική σταδιοδρομίας

Δημόσιες Σχέσεις

Marketing

Διδασκαλία (ξένων γλωσσών ή άλλων αντικειμένων σε δίγλωσσο περιβάλλον)

Εργασία σε οργανώσεις νέων

Επιστήμη των υπολογιστών

Τεχνολογία

Νομικά (διεθνές δίκαιο, νομική συμβου-λευτική επιχειρήσεων κλπ)

Πολιτιστικά (π.χ. διεύθυνση μουσείων και γκαλερί, διοργάνωση εκθέσεων, θέατρο, κινηματογράφος κλπ)

Διάφορες ειδικότητες Μηχανικών

Ταξίδια/ Τουριστική βιομηχανία και επιχει-ρήσεις αναψυχής (τομέας εστίασης κλπ)

Οικονομικά

Δημόσια Διοίκηση

Δημοσιογραφία

Διαφήμιση

Διεθνείς σχέσεις

Βιβλιοθηκονομία

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Ιατρική

Μουσική

Φιλοσοφία

Έρευνα

Κοινωνιολογία

Κοινωνική Εργασία

Τηλεπικοινωνία

Μη- κυβερνητικές οργανώσεις.

23

Του ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥΟ Χρύσανθος Χρυσάνθου είναι δημοσιο-

γράφος, διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου

Κύπρου.

Πέστε με παλιομοδίτη, πέστε με αγύριστο κεφάλι και ό,τι άλλο θέλετε, αλλά εγώ θέλω τα παιδιά μου να διαβάζουν βιβλία. Καλά εί-ναι και τα internet και τα ipad και τα facebook και τα twiter και η τηλεόραση, αλλά τίποτε

ΧρονογράφημαΟι περιπέτειες ενός γονιούπου ήθελε τα παιδιά του να διαβάζουν βιβλία

24

25

από αυτά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη μαγεία του βιβλίου. Κι αφού το σχολείο δεν μπόρεσε να πείσει τα παιδιά γι’ αυτό το θέμα, σκέφτηκα να τους το εξηγήσω με ένα παρα-μύθι.

Άρχισα λοιπόν να γράφω, έμπλεος από εν-θουσιασμό και έμπνευση:

«Ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένα πριγκη-πόπουλο που το έλεγαν Βιβλίο. Σαν μοναχο-παίδι που ήταν, όλοι το πρόσεχαν, όλοι το πε-ριποιούνταν, το σέβονταν και το αγαπούσαν. Μέχρι που έκανε την εμφάνισή της στο βα-σίλειο του πριγκιπόπουλου Βιβλίου μια κακιά μάγισσα, που την έλεγαν Τηλεόραση...».

Δε συνέχισα το γράψιμο, παρόλο που είμαι βέβαιος ότι μου βγαίνει ένα... λογοτεχνικό αριστούργημα, διότι σκέφτηκα ότι πρέπει πρώτα να βρω έναν εκδότη, για να μην πάει ο κόπος μου χαμένος.

Πρέπει επίσης να βρω ένα χορηγό για τα οικονομικά έξοδα, πρέπει να βρω ένα δίκτυο διανομής, πρέπει να βρω ένα βιβλιοπωλείο για τη διάθεσή του, αλλά το κυριότερο, πρέ-πει να βρω αναγνώστες να το διαβάσουν, δι-αφορετικά τι νόημα έχει...

Αποτάθηκα στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, ίσως μπορούν να βοηθήσουν στην έκδοση του εν τη γενέσει βιβλίου μου. Τι στο καλό... Αρμοδιότητα και ευθύνη του Υπουργείου είναι να προωθεί τον πολιτισμό, τα βιβλία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αρι-στουργήματα.

Οι αρμόδιοι εκεί σήκωσαν τα χέρια ψηλά. Μου είπαν ότι είναι τόσοι πολλοί εκείνοι που θέλουν να εκδώσουν τα αριστουργήματά

τους, που δεν αρκούν τα λεφτά για όλους. Εξάλλου, η πολιτική έχει αλλάξει. Μόνο εκ-δοτικοί οίκοι και όχι ιδιώτες συγγραφείς μπο-ρούν να επιχορηγηθούν για την έκδοση βιβλί-ων, για να μη γίνονται... τσαπατσοδουλειές.

Έφυγα από το Υπουργείο με τις ελπίδες μου ακέραιες και αναπτερωμένες. Ακόμη καλύ-τερα, είπα με τον νου μου. Εγώ θα βάλω το έργο και οι άλλοι το... τρέξιμο. Αποτάθηκα σε έναν εκδοτικό οίκο, όντας σίγουρος ότι θα

26

εκτιμήσει την αξία του υπό συγγραφή έργου μου και θα αναλάβει την έκδοσή του με χαρά και προθυμία ή ακόμη και με ευγνωμοσύνη.

Όμως με περίμενε η απογοήτευση. Ο εκδό-της δεν έδειχνε να ενθουσιάζεται με το έργο μου. Εξάλλου προτιμά, λέει, τις μεγάλες δου-λειές, τις μνημειώδεις εκδόσεις, τη συνεργα-σία με εύπορους οργανισμούς, με τράπεζες κ.λπ., που έχουν λεφτά να καταβάλουν μέρος των εξόδων.

Και τι θα γίνει με το δικό μου βιβλίο, το οποίο όπως ήδη ανέφερα, αλλά ας το επα-ναλάβω, πρόκειται για ένα αριστούργημα της παιδικής λογοτεχνίας; Δεν απέμενε άλλη λύση... Αποφάσισα να το εκδώσω με δικά μου έξοδα, για να... κιστίσω το Υπουργείο και τους εκδοτικούς οίκους που δεν έδειξαν το παραμικρό ενδιαφέρον για το βιβλίο μου.

Επισκέφτηκα διάφορα βιβλιοπωλεία για να δω τα βιβλία που εκτίθενται εκεί, ώστε να πάρω μιαν ιδέα, ως μελλοντικός συγγραφέ-ας.

Εκεί είδα, και τι δεν είδα... Είδα υπέροχες σχολικές τσάντες, πολύχρωμες, με ελκυστι-κά σχέδια, είδα φάιλ με μοντέρνους σχεδι-ασμούς, φλομάστερ, πλαστεσίνες, χαρτικά είδη. θα έπαιρνα κι εγώ κάτι, αν δεν είχα άλλα στο μυαλό μου. «Μα, πού είναι τα βι-βλία;». «Εκεί στο βάθος αριστερά», μου εί-παν. Και προχώρησα στο βάθος, στο πολύ βάθος αριστερά.

Στα ράφια είδα και βιβλία παιδικά, που ανοίγουν και μετατρέπονται σε σπιτάκια, που έχουν μέσα τους κινούμενες φιγούρες, που συνοδεύονται από κουκλίτσες, που δια¬τίθε-νται μαζί με ψηφιακούς δίσκους. Πώς θα τα

κάνω όλ’ αυτά; Χρειάζομαι οπωσδήποτε έναν ντιζάινερ. Η εικονογράφηση, το οπτικό μέρος έχει μεγάλη σημασία, φαίνεται. Ζούμε εξάλ-λου στην εποχή της εικόνας.

Και πόσα θα κοστίσει αυτό; Και το τυπο-γραφείο, το χαρτί... Πόσα βιβλία πρέπει να πουληθούν, αν πουληθούν, για να βγάλω τα έξοδά μου;

Εκεί ήταν που απογοητεύτηκα. Τότε μου ήρθε μια φαεινή ιδέα. Αντί να εκδώσω το βι-βλίο, μπορώ απλώς να διαβάσω το παραμύθι που έγραψα στην κόρη μου. Καθ’ οδόν έκα-να πρόβες: «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα πριγκηπόπουλο που το έλεγαν Βιβλίο...».

Πήγα περιχαρής στο σπίτι, αλλά βρήκα την κόρη μου να κάθεται μπροστά στην τηλεόρα-ση. Προσπάθησα να της εξηγήσω ότι ήθελα να της πω ένα παραμύθι. «Μετά, μετά!», μου είπε, χωρίς να με κοιτάξει καν.

Δε βαριέσαι... Κάθισα κι εγώ μαζί της και παρακολουθήσαμε κάτι κινούμενα σχέδια, κάτι σαπουνόπερες, η «Χουανίτα η παρθέ-να», ήταν, η «Εσμεράλδα η αγριόγατα» ήταν, δε θυμάμαι, θα σας γελάσω.

Πάντως μόλις άρχισε το δελτίο ειδήσεων και διάφοροι έκαναν δηλώσεις, τα ίδια και τα ίδια, μας έπιασαν τα χασμουρητά, νυστάξαμε και πήγαμε αμέσως για ύπνο. Άσε, της στέλ-λω αύριο το παραμύθι που έγραψα, με mail ή με sms, στο facebook ή στο twiter.

Έτσι έληξαν οι περιπέτειες ενός γονιού που ήθελε τα παιδιά του να διαβάζουν κι ενός επίδοξου συγγραφέα, που μάλλον δε θα δει ποτέ το βιβλίο του στα χέρια αναγνωστών.

27

Δρ Ιάκωβος ΨάλτηςΔιδάκτωρ Επαγγελματικών Σπουδών

στην Εκπαιδευτική Διοίκηση

Σημείωση Συγγραφέα

Το πιο κάτω κείμενο, αποτελεί παρουσίαση σε ακροατήριο γονιών προδημοτικής και δη-μοτικής εκπαίδευσης, σε ανταπόκριση πρό-σκλησης του Συμβουλίου του Συνδέσμου Γο-νέων Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου της Επαρχίας Λάρνακας, για συζήτηση γύρω από θέματα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμι-σης.

Δε θα αναφερθώ λεπτομερειακά τι προ-νοούν τα αναλυτικά προγράμματα που έχουν επεξεργαστεί οι διάφορες θεματικές επιτρο-πές για τα διάφορα μαθήματα και τις διάφο-ρες βαθμίδες, γιατί κατά τη γνώμη μου αυτό θα καταντούσε μια αχρείαστη θεωρητική ενα-σχόληση με αμφισβητήσιμη αξία.

Αποφεύγω επίσης να εμπλακώ σε αυτή την προσέγγιση, αφού είναι παραδεκτό πως συνήθως οι προγραμματισμένες μεταρρυθ-μίσεις καταλήγουν σε αποτυχία λόγω του ότι είτε εισάγονται από το εξωτερικό χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το τοπικό πλαίσιο, είτε προτείνονται από ανθρώπους που λίγη σχέ-ση έχουν με την καθημερινή πρακτική των σχολείων.

Μια άλλη παραδοχή επίσης είναι πως οι με-

ταρρυθμίσεις δεν μπορούν να περιοριστούν μέσα σε κάποια χρονικά πλαίσια, αφού για να αποδώσουν πρέπει να έχουν κυλιόμενη μορφή. Με άλλα λόγια πρέπει να παίρνουν τη μορφή έρευνας δράσης, που σύμφωνα με την επιστημολογία της έρευνας αν θέλουμε να βελτιώσουμε μια κατάσταση πρέπει να εντοπίσουμε το πρόβλημα, να επεξεργαστού-με ένα σχέδιο προτάσεων για αντιμετώπισή του, να δοκιμάσουμε τις προτάσεις αυτές, να τις αξιολογήσουμε και να θέσουμε και-νούργιους στόχους για να αντιμετωπίσουμε τα όποια κενά έχουν εντοπιστεί, με στόχο τη συνεχή βελτίωση. Με αυτή την έννοια είναι δυνατόν να έχουμε μια συνεχή κυκλική προ-σπάθεια για βελτίωση στην εκπαίδευση. Είναι για αυτό το λόγο που επισήμανα πιο πριν πως οι πραγματικές και ουσιαστικές μεταρρυθ-μίσεις είναι κυλιόμενες, δεν έχουν δηλαδή ούτε αρχή ούτε τέλος.

Έτσι, μέσα σε αυτό το φιλοσοφικό πλαίσιο θα ήθελα να τοποθετήσω και τη σημερινή παρουσίαση , εστιάζοντας την προσοχή μου σε θέματα που αφορούν το ρόλο των γονιών στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Ωστόσο με προβλημάτισε πολύ ο συγκεκριμένος τίτ-λος αυτής της συνάντησης αφού ήθελα αυτή να είναι όσο γίνεται πιο ουσιαστική, πρακτική και επίκαιρη. Έτσι κατέληξα στον τίτλο «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΛΛΗΝΟΚΥ-ΠΡΙΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙ-

Ο ρόλος των σύγχρονων Ελληνοκύπριων γονιών στην αγωγή των παιδιών του 21ου αιώνακαι η συνεργασία τους με το σχολείο

28

ΔΙΏΝ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ».

Εννοιολογώντας τις λέξεις που συναποτε-λούν τον τίτλο, και αρχίζοντας από το τέλος βρίσκουμε τον 21ο ΑΙΩΝΑ. Αυτό σημαίνει πως, αυτά που θα πούμε θα πρέπει αν όχι να αφορούν τα επόμενα 89 τόσα χρόνια που απομένουν για τη συμπλήρωση αυτού του αιώνα, να ανταποκρίνονται τουλάχιστον στις σημερινές ανάγκες των παιδιών και όχι του παρελθόντος.

Στη συνέχεια συναντούμε την ΑΓΩΓΗ. Μια λέξη κατ’ εξοχήν Ελληνική που εξ όσων γνω-ρίζω δε συναντάται σε άλλη γλώσσα με το ίδιο περιεχόμενο και εμπερικλείει τις έννοιες της ανατροφής και της εκπαίδευσης. Έτσι λέμε πνευματική, κυκλοφοριακή, αυστηρή, στρατιωτική, σχολική, κοινωνική, ηθική, αν-θρωπιστική, αισθητική, θρησκευτική, καλλι-τεχνική, οικογενειακή, μουσική, κλασική, φυ-σική/σωματική αγωγή, σεξουαλική αγωγή, αγωγή του πολίτη κοκ.

Και ερχόμαστε στο πιο σημαντικό συστα-τικό του τίτλου που είναι σίγουρα οι γονείς. Και ασφαλώς όταν αναφερόμαστε στον όρο γονείς δεν εννοούμε μόνο τους ανθρώπους που βιολογικά έχουν συνδεθεί για την κυο-φορία και γέννηση του παιδιού, αλλά και άλλους οι οποίοι υιοθετούν παιδιά ή αναλαμ-βάνουν ως ανάδοχες οικογένειες, για να μη αναφέρουμε τις ακραίες περιπτώσεις παρέν-θετων μητέρων. Επομένως όταν αναφέρομαι εδώ στους γονείς, εννοώ ουσιαστικά αυτούς που έχουν την κύρια ευθύνη για την ανατρο-φή των παιδιών.

Ωστόσο, κάπου ένοιωσα πως αυτός ο εν-νοιολογικός ορισμός για τους γονείς από

μόνος του δε με κάλυπτε, γι’ αυτό προσέθεσα τους επιθετικούς προσδιορισμούς Σύγχρονοι Ελληνοκύπριοι. Γιατί λοιπόν Ελληνοκύπριοι και μάλιστα σύγχρονοι; Σύγχρονοι γιατί οι σημερινοί γονείς γενικά είναι πιο μορφωμέ-νοι, πιο μοντέρνοι, πιο ανεξάρτητοι, με λιγότε-ρα παιδιά, ίσως με οικιακή βοηθό και σίγου-ρα με περισσότερες απαιτήσεις όσον αφορά τον τρόπο διαβίωσης και ψυχαγωγίας.

Ωστόσο, όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, από τα οποία κάποια έχουν την καταγωγή τους και σε διεθνείς επιδράσεις, αφορούν κατά κύριο λόγο τους Ελληνοκύπριους κατοίκους της Κύπρου που αποτελούν την πλειοψηφική κοινότητα, τουλάχιστον στις ελεύθερες περι-οχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επομένως θα πρέπει να μας προβληματίσει πώς αυτές οι πολλαπλές ταυτότητες, του Κύπριου, του Έλληνα, του Ελληνοκύπριου, και του Ευρω-παίου διαμορφώνουν το ρόλο του γονιού.

Και έτσι μοιραία φθάνουμε στο ρόλο ή τους ρόλους που έχουν να διαδραματίσουν οι σύγχρονοι Ελληνοκύπριοι γονιοί στην αγωγή των παιδιών του 21ου αιώνα. Όμως, άθελά μου φαίνεται πως άφησα πίσω το πιο κύριο συστατικό της εξίσωσης, που χωρίς αυτό δε θα υπήρχε λόγος να μαζευτούμε εδώ. Ποιο είναι αυτό το συστατικό; Μα σί-γουρα το παιδί. Όμως ποιο παιδί. Μόνο το δικό μας παιδί ή και οι συμμαθητές του, που μπορεί να έχουν διαφορετικές δυνατότητες και επιδόσεις ή ακόμα να είναι παιδιά νόμι-μων ή παράνομων μεταναστών με διαφορε-τική μητρική γλώσσα και εθνότητα, ή ακόμα και παιδιά τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας ή αθίγγανων που διαμένουν στις ελεύθερες περιοχές;

29

Τα πιο πάνω είναι εννοιολογικοί ορισμοί και παράγοντες ή συστατικά αν θέλετε που πρέπει να λάβουμε υπόψη όταν θα οριοθε-τήσουμε το ρόλο των γονιών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό, αφού θα πρέπει να εντοπί-σουμε και ποιοι φορείς εμπλέκονται στη ση-μερινή αγωγή των παιδιών μέσα στο πλαίσιο που έχουμε καθορίσει πιο πάνω. Το σχολείο είναι σίγουρα ο επίσημος φορέας και οι γο-νείς ο ανεπίσημος. Υπάρχει μια μεγάλη συ-ζήτηση για το ποιος είναι ο πιο σημαντικός. Κάποιοι υποστηρίζουν το ένα και κάποιοι το άλλο. Κάποιοι βλέπουν τη σχέση σχολείου-οικογένειας σαν μια συνεργασία και άλλοι σαν συνεταιρισμό.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως και οι δύο φορείς είναι σημαντικοί, με το βάρος όμως της δραστηριότητας αυτών των δύο φορέων σε διαφορετικές περιοχές. Έτσι στον τομέα της εκπαίδευσης, δηλαδή της ακαδημαϊκής – γνωσιολογικής ανάπτυξης η κύρια ευθύνη ανήκει στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα για αυτή τη δουλειά, ενώ στον τομέα της ανατροφής, δηλαδή της συμπεριφοράς και του τρόπου ζωής την κύ-ρια ευθύνη φέρουν οι γονείς.

Ας δούμε λοιπόν πως θα ήταν επιθυμητό να ασκηθεί ο ρόλος του γονιού κατά τη δι-άρκεια των διαφόρων μεταβάσεων στη ζωή ενός παιδιού από το ένα στάδιο της ζωής του μέχρι το άλλο. Αρχίζοντας από τον καιρό της κύησης είναι γνωστό πως η φυσική και συναι-σθηματική ανάπτυξη και εξέλιξη του εμβρύου συσχετίζονται με τη φυσική και συναισθημα-τική κατάσταση της μητέρας και του ευρύ-τερου περιβάλλοντος, για αυτό επιβάλλεται να δίδεται η ανάλογη σημασία και στους δυο

τομείς με στόχο να γεννηθεί ένα, από όλες τις πλευρές, υγιές παιδί.

Μια εγκυμονούσα γυναίκα με ανασφάλει-ες και εντάσεις μέσα στο σπίτι, σίγουρα δεν αποτελεί την καλύτερη προϋπόθεση για τη γέννηση ενός παιδιού το οποίο πέρα από βι-ολογικά θα είναι και συναισθηματικά υγιές.

Στη συνέχεια, και μέχρι το παιδί να φτάσει την ηλικία των δυόμιση – τριών χρονών που θα αρχίσει να πηγαίνει στο νηπιαγωγείο, εί-ναι πολύ σημαντικό το παιδί να ανατραφεί μέσα σε ένα ήρεμο και ευτυχισμένο οικογε-νειακό περιβάλλον που θα του προσφέρει φροντίδα, αγάπη, τρυφερότητα και ασφά-λεια. Η κύρια ευθύνη για το έργο αυτό ανήκει στους γονείς, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η συμπληρωματική βοήθεια από μέλη της ευρύτερης οικογένειας ή βρεφοκομικούς σταθμούς ή ακόμα και κάποια βρεφοκόμο ή οικιακή βοηθό, όπου αυτό το επιβάλλουν οι συνθήκες.

Ωστόσο, από αυτή την ηλικία τα παιδιά εί-ναι καλά να αρχίσουν να συνηθίσουν στην ιδέα της οριοθέτησης. Αυτά τα όρια τα συμ-φωνούν μεταξύ τους οι γονείς, τα υιοθετούν ομοιόμορφα και πρέπει να γίνονται σεβαστά από την ευρύτερη οικογένεια, της οποίας ο ρόλος, όπως επισημάναμε και πιο πάνω, εί-ναι μόνο συμπληρωματικός. Ωστόσο, είναι μέσα από τη συναναστροφή με τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας και με παιδιά οικογε-νειακών φίλων, που θα αρχίσει να αναπτύσ-σεται η κοινωνικότητα των παιδιών.

Αυτό όμως, γύρω στην ηλικία των δυόμιση με τρία θα πρέπει να ενισχυθεί με τη φοίτηση στο νηπιαγωγείο, όπου το παιδί θα πρέπει να

30

μάθει πως δεν μπορεί να αποτελεί πάντα το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και έτσι πρέπει να μάθει να μοιράζεται τη φροντίδα και την προσοχή με άλλα παιδιά και επίσης να συ-νεργάζεται και να κάνει παρέες.

Καθ’ όλη επίσης αυτή την περίοδο, πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει στη ζωή του παιδιού το παιχνίδι και είναι μέσα από αυτό που κυρίως τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν τα σχήματα, τα γράμματα, τα χρώματα, τα επαγγέλματα κλπ. Αφιερώνοντας επομένως αρκετό χρόνο για να παίξουμε μαζί τους, ως γονείς εξυπηρετούμε πολλαπλούς σκοπούς. Βοηθούμε δηλαδή τα παιδιά μας να αναπτυ-χθούν τόσο γνωστικά όσο και κοινωνικά. Ωστόσο πρέπει να γνωρίζουμε ότι στο παιχνί-δι ο ρόλος μας είναι αυτός του συντρόφου και του συμπαραστάτη, αφού ο πρωταγωνι-στικός ρόλος πρέπει να αφήνεται στο παιδί, το οποίο μαθαίνει πειραματιζόμενο και αλλη-λεπιδρώντας μέσα από αυτό.

Στην ηλικία αυτή είναι εκπληκτική η ανάπτυ-ξη του παιδιού όσον αφορά το λεξιλόγιο και την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται έννοιες και να παίρνει αποφάσεις. Η επιμονή του να ρωτά, γιατί αυτό γιατί εκείνο, μέχρι να πάρει μια ικανοποιητική απάντηση. Είναι για αυτό ένα είδος αμφισβήτησης της εξουσίας των μεγάλων και ως εκ τούτου θα πρέπει να εξα-ντλήσουμε όλα τα περιθώρια υπομονής, στην προσπάθειά μας να απαντήσουμε τα γιατί του με έναν πειστικό τρόπο.

Στην περίοδο αυτή και κατά τη διάρκεια της προδημοτικής, όπως επίσης σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του Δημοτικού Σχολείου, το παιδί αντιμετωπίζει τη/ο δασκάλα/ο σαν υποκατά-στατο των γονιών και για αυτό αναπτύσσεται

ένα είδος εξάρτησης μεταξύ τους. Αυτό είναι μια φυσιολογική κατάσταση στην ηλικία αυτή, την οποία δάσκαλοι και γονείς πρέπει να αξιοποιήσουν προς όφελος του παιδιού ενη-μερώνοντας ο ένας τον άλλο για τις κλίσεις, τα ταλέντα, τις δυνατότητες και τις περιοχές που χρειάζονται ενίσχυση με στόχο να ανα-πτυχθεί ακαδημαϊκά, προσωπικά, κοινωνικά και υγιεινά. Αυτή η συνεργασία μεταξύ των γονιών και των εκπαιδευτικών έχει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, αν και με την πάροδο του χρόνου αυτή παίρνει διαφορετικές μορ-φές, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Είναι, όμως, οι δυο πιο πάνω φορείς οι μόνοι που προσφέρουν αγωγή στα παιδιά μας σήμερα, ή αν θέλετε πόσα είναι τα πε-ριθώρια μέσα στα οποία οι γονείς και οι εκ-παιδευτικοί μπορούν να ασκήσουν αυτό τον εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό ρόλο στη σύγ-χρονη κοινωνία; Σίγουρα όχι, αφού σήμερα κυρίαρχος είναι ο ρόλος των Μαζικών Μέ-σων Ενημέρωσης και του Διαδικτύου, ενώ καταλυτικό ρόλο πάνω στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας διαδραματίζει η ευρύτερη κοινωνία μέσα στην οποία περιλαμβάνω τους πολιτειακούς άρχοντες της νομοθετι-κής και εκτελεστικής εξουσίας, όπως επίσης και τους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους;

Και ασφαλώς δεν πρέπει να παραγνωρί-σουμε την επίδραση που έχουν πάνω στο παιδί κοινωνικές συναναστροφές του παι-διού με φίλους και παρέες που αναπτύσσο-νται έξω από την οικογένεια και το σχολείο.

Έτσι, όλοι αυτοί οι φορείς, ανάλογα με τη χρήση που τους κάνουμε και ανάλογα με τη συμπεριφορά και το λόγο που αρθρώνουν, αποτελούν καλά ή κακά πρότυπα για αυτό

31

που ονομάζεται άτυπη εκπαίδευση των παι-διών μας, σε αντίθεση με την τυπική εκπαί-δευση που προσφέρεται στα σχολεία. Και όσο η συμπεριφορά αυτών των κοινωνικών φορέων και ο λόγος που αρθρώνουν είναι θετικά, και όσο η χρήση που γίνεται των Μα-ζικών Μέσων Ενημέρωσης και της Τεχνολο-γίας είναι σωστή, τότε θετική θα είναι και η επίδρασή τους πάνω στα παιδιά. Συνήθως όμως δε συμβαίνει αυτό. Και είναι ακριβώς εδώ που οι γονείς έχουν έναν πολύ σοβαρό ρόλο να διαδραματίσουν. Και αυτός δεν εί-ναι άλλος από το να δημιουργήσουν τις δυ-νατότητες μέσα στις οποίες το παιδί τους θα καταστεί ένας κριτικός αναγνώστης, ένας κριτικός θεατής, ένας κριτικός ακροατής και ένας κριτικός χρήστης του διαδικτύου. Με άλλα λόγια ένας πολίτης με κριτική σκέψη. Τόσο στο επίπεδο της οικογένειας όσο και στο επίπεδο της σχολικής μονάδας.

Αυτό βέβαια δεν είναι εύκολο, αφού εξαρ-τάται από το ζωντανό παράδειγμα που προ-σφέρουμε στο παιδί μας μέσα από τη δική μας ζωή, την εν γένει συμπεριφορά μας και τα δικά του βιώματα. Θα εξαρτηθεί δηλαδή από το τι προγράμματα π.χ. παρακολουθού-με στην τηλεόραση, τι εκπομπές ακούμε στο ραδιόφωνο, τι διαβάζουμε από την εφημε-ρίδα μας (αν διαβάζουμε καθόλου), πόσο από τον ελεύθερό μας χρόνο περνούμε μαζί τους μέσα και έξω από το σπίτι και πολύ πε-ρισσότερο τι κάνουμε με τα παιδιά μας όταν είμαστε μαζί. Δηλαδή μοιραζόμαστε εμπει-ρίες κουβεντιάζοντας για θέματα που απα-σχολούν το παιδί μας ή είμαστε ο καθένας κλεισμένος στο δωμάτιό του παρακολου-θώντας τις τηλεοπτικές μας σειρές ενώ το παιδί είναι απορροφημένο στο Facebook

και προσπαθεί να λύσει τις απορίες και να μοιραστεί τους προβληματισμούς του με αμ-φίβολους γνωστούς ή άγνωστους φίλους; Σήμερα υπάρχουν φίλτρα που σταματούν ηλεκτρονικό υλικό που είναι ακατάλληλο για τα παιδιά ενώ υπάρχουν και θαυμάσια εκπαιδευτικά προγράμματα ακόμα και για παιδιά προσχολικής ηλικίας, που με την κα-τάλληλη συμμετοχή ενός ενήλικα από την οικογένεια μπορεί να αποδειχθούν πολύ επωφελή.

Κάνουμε μαζί με τα παιδιά μας εκδρομές στο περιβάλλον και σε άλλους χώρους εν-διαφέροντος; Παρακολουθούμε μαζί τους μια παιδική θεατρική παράσταση; Περνούμε τις διακοπές μας μαζί τους, ή τα αφήνουμε υπό την φροντίδα άλλων; Και πώς αντιμετω-πίζουμε τους δασκάλους τους, τους ξένους συμμαθητές και τους γονείς τους; Με αμοι-βαίο σεβασμό ή υποτίμηση και περιφρόνη-ση; Όλα αυτά είναι που θα δημιουργήσουν στο παιδί το πρότυπο συμπεριφοράς που θα μεταφέρει μαζί του αρχικά στο σχολείο και αργότερα στην κοινωνία, για να καταστεί αυτό που όλοι επιδιώκουμε να επιτύχουμε, που δεν είναι άλλο από έναν ενεργό και χρήσιμο πολίτη.

Μια και μιλάμε όμως για το πώς αντιμε-τωπίζουν οι γονείς τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς των συμμαθητών τους, ας ρί-ξουμε μια ματιά σε αποτελέσματα μιας δια-χρονικής έρευνας που διεξήγαγα μέσα στα πλαίσια του διδακτορικού μου και αφορού-σε τη μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνά-σιο, για να δούμε τι απάντησαν στην ερώ-τηση «πώς αντιμετωπίζετε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του παιδιού σας;»

32

Ας μετακινηθούμε όμως τώρα στο σχολείο, για να δούμε πώς μέσα από τη συνεργασία εκπαιδευτικών και γονιών και με ποιους εκπαι-δευτικούς στόχους θα επιτύχουμε βραχυπρό-θεσμα τη σύνδεση των εκπαιδευτηρίων με την κοινωνία και μακροπρόθεσμα τη δημιουργία

ενεργών πολιτών με κριτική σκέψη. Ρίχνοντας και πάλι μια ματιά σε ένα παρεμφερές αποτέ-λεσμα της προηγούμενης έρευνας, στην ερώ-τηση ποιες προσδοκίες είχαν για το Γυμνάσιο που θα πήγαινε το παιδί τους έδωσαν τις πιο κάτω απαντήσεις:

Α/Α Πώς αντιμετωπίζουν οι γονείς τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του παιδιού τους

%

01 Μιλούμε θετικά για την αξία της μόρφωσης γενικά 077,9

02 Ανταποκρινόμαστε στην πρόσκληση του σχολείου, για να παραλάβουμε το δελτίο προόδου του παιδιού μας και για να συζητήσουμε την πρόοδό του με τους καθηγητές του,

069,9

03 Βεβαιωνόμαστε ότι δεν καθυστερεί να πάει στο σχολείο το πρωί 059,8

04 Βεβαιωνόμαστε ότι δεν κάνει απουσίες από το σχολείο 058,8

05 Ελέγχουμε συχνά τη μαθητική στολή του παιδιού μας 058,5

06 Μιλούμε θετικά για τους καθηγητές του παιδιού μας 056,8

07 Μιλούμε θετικά για το σχολείο του παιδιού μας 055,5

08 Βοηθούμε το παιδί μας με την εργασία του στο σπίτι 053,5

09 Δε μιλούμε αρνητικά για τους καθηγητές του παιδιού μας 051,8

10 Προμηθεύουμε το σχολείο με τις απαραίτητες πληροφορίες για το παιδί μας

040,2

11 Παίρνουμε μέρος σε εκδηλώσεις που οργανώνει το σχολείο 032,7

12 Σε περιπτώσεις απειθαρχίας του παιδιού μας, εμπιστευόμαστε την κρίση του σχολείου για το χειρισμό του θέματος

032,4

13 Ενισχύουμε οικονομικά το Σύνδεσμο Γονέων 028,5

14 Παίρνουμε μέρος σε εκδηλώσεις του Συνδέσμου Γονέων 026,0

15 Άλλο 002,3

Αθροιστικό ποσοστό 704,6

Πίνακας 28: Τι κάνουν οι γονείς, σε σχέση με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του παιδιού τους;

33

Σίγουρα αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με απο-σπασματικές προσεγγίσεις και θεωρητικές τοπο-θετήσεις του παρελθόντος που έχουν αποτύχει, αλλά μέσα από την προσφορά μιας ολοκληρω-μένης παιδείας, η οποία θα περιλαμβάνει την ακαδημαϊκή, προσωπική, κοινωνική και υγιεινή ανάπτυξη του παιδιού και θα συνδυάζει τη θεω-ρία με την πρακτική για να επιτευχθεί αυτό που ο Αριστοτέλης ονομάζει πράξη.

Στον τομέα της ακαδημαϊκής ανάπτυξης, πρέ-πει να ξεφύγουμε από το μοντέλο της απομνημό-

νευσης πληροφοριών και να μετακινηθούμε προς την απόκτηση δεξιοτήτων μέσα από την εφαρμο-γή σε πραγματικά περιβάλλοντα των όποιων θεω-ρητικών γνώσεων έχουμε καταφέρει να μεταδώ-σουμε στα παιδιά. Να αναπτύξουμε δηλαδή σε αυτά μεταγνωστικές δεξιότητες. Με άλλα λόγια πρέπει να μάθουμε στα παιδιά πώς να μαθαίνουν.

Στην προσωπική ανάπτυξη, αυτό που επιβάλ-λεται είναι η δημιουργία των συνθηκών που θα επιτρέψουν στο μαθητή να καλλιεργήσει τις όποιες κλίσεις και ταλέντα διαθέτει μεταξύ άλ-

Α/Α Προσδοκίες των γονιών %01 Να το προετοιμάσει για το επόμενο επίπεδο μόρφωσης (Λύκειο, Τεχνική

Σχολή)079,1

02 Να του δοθεί η ευκαιρία να έχει μια βασική μόρφωση 075,8

03 Να αναπτυχθεί κοινωνικά 067,8

04 Να αναπτυχθεί προσωπικά 064,9

05 Να του δοθεί η ευκαιρία να αναπτύξει τις ικανότητές του 062,0

06 Να μάθει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα της ζωής και να γίνει ισορροπημένο

061,4

07 Να το εκπαιδεύσει στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του πολίτη 053,7

08 Να πλατύνει τους ορίζοντές του 049,4

09 Να του δώσει ακαδημαϊκές γνώσεις 044,7

10 Να το προετοιμάσει για να εξασφαλίσει ένα επάγγελμα 043,6

11 Να του προσφέρει υγιή απασχόληση, συμμετέχοντας σε διάφορες εκδηλώσεις

041,3

12 Να μάθει να συναναστρέφεται με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών 033,9

13 Να του δοθεί η ευκαιρία να βρίσκεται με τους συνομήλικούς του 029,6

14 Άλλο 001,8

Πίνακας 31: Οι προσδοκίες των γονιών, αναφορικά με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του παιδιού τους

34

λων στην περιοχή της τέχνης, της μουσικής, του αθλητισμού του θεάτρου και της συγγραφής, ενώ στον τομέα της κοινωνικής ανάπτυξης τα παιδιά πρέπει να έρχονται σε επαφή με ποιοτικές δρα-στηριότητες όπως παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων, μουσικών συναυλιών, επισκέψεις σε χώρους αρχαιολογικού, εθνικού και περιβαλ-λοντικού ενδιαφέροντος και να συνδεθούν με κοινωνικούς οργανισμούς εθελοντισμού.

Τέλος, στον τομέα της υγιεινής ανάπτυξης τα παιδιά πρέπει να ατσαλωθούν μέσα από ένα συ-γκροτημένο πρόγραμμα αγωγής υγείας, το οποίο θα τα διατηρήσει όχι μόνο σε καλή φυσική, αλλά και ψυχοκινητική – συναισθηματική κατάσταση, η οποία θα τα κρατήσει ταυτόχρονα μακριά από τις εξαρτησιογόνες ουσίες όπως είναι το κάπνισμα, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής:

Μπορούν τα πιο πάνω να υλοποιηθούν μέσα από την επιχειρούμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμι-ση; Ευχή όλων είναι να υλοποιηθούν. Ωστόσο, μια οριστική θετική απάντηση είναι δύσκολή και οποιαδήποτε πρόβλεψη θα ήταν παρακινδυνευ-μένη. Εκείνο όμως που με σιγουριά θα μπορούσε να λεχθεί είναι πως υπάρχουν σχολεία στα οποία ήδη αυτά τα πράγματα γίνονται εδώ και χρόνια. Αυτό συμβαίνει σε σχολεία όπου υπάρχουν απο-τελεσματικές διευθύνσεις και πρωτοπόροι εκ-παιδευτικοί που αντιμετωπίζουν τη δουλειά τους όχι μόνο ως βιοποριστικό επάγγελμα αλλά και ως λειτούργημα, πέρα από δημοσιοϋπαλληλικές πρακτικές συνεργαζόμενοι με τους γονείς, είτε υπό την ιδιότητά τους ως οργανωμένοι φορείς, είτε ως άτομα.

Όμως όσο σημαντική είναι η συνεργασία με-ταξύ γονιών και εκπαιδευτικών άλλο τόσο είναι

σημαντική η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων εκπαίδευσης , και δυστυχώς αυτό που συμβαίνει σήμερα μοιάζει περισσότερο με το πιο κάτω επίγραμμα του Gorgwood (.......) με το οποίο σας αφήνω, αφού αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα μιας μελλοντικής συνάντη-σης .

ΠΟΙΟΣ; [ΦΤΑΙΕΙ]

Ο Πρόεδρος του Κολεγίου – Τέτοια ατζαμοσύνη στο μαθητή είναι ντροπή!

Αλλά είναι η έλλειψη προετοιμασίας που πρέ-πει να κατηγορηθεί.

Ο Διευθυντής του Ανώτερου Σχολείου – Θεέ μου, τι χοντροκοπιά, το αγόρι είναι τρελό!

Το λάθος βέβαια ανήκει στο κλασικό σχολειό.

Ο Διευθυντής του Κλασικού Σχολείου – Ωχ, αν ήταν δυνατό από ένα τέτοιο κούτσου-

ρο να απαλλαγώ! Τους στέλνουνε σε μένα χωρίς προγραμματισμό.

Ο Διευθυντής του Δημοτικού – Ο φτωχός μπουμπούνας του νηπιαγωγείου!

Και το αποκαλούν αυτό προετοιμασία! Χειρό-τερα από αυτό, καμία.

Ο Δάσκαλος του Νηπιαγωγείου – Πράγματι δεν είδα ποτέ μου τέτοια έλλειψη

εκπαίδευσης! Τι σόι πρόσωπο πρέπει να είναι η μητέρα αυτή;

Μητέρα – Ηλίθιο παιδί – αλλά τι λέω, το φταίξιμο δικό

σου δεν είναι! Η οικογένεια του πατέρα σου όλοι οι ίδιοι είναι.

Μήπως στην άμυνά του ο πατέρας πρέπει να ακουστεί;

Όχι! Ο τελευταίος λόγος στην μητέρα ας αφεθεί.

35

Αποφθέγματα ΒΡΕΣ ΧΡΟΝΟ

Βρες χρόνο για δουλειά -αυτό είναι το τίμημα της επιτυχίας.Βρες χρόνο για σκέψη -αυτό είναι η πηγή της δύναμης.Βρες χρόνο για παιχνίδι -αυτό είναι το μυστικό της αιώνιας νιότης.Βρες χρόνο για διάβασμα -αυτό είναι το θεμέλιο της γνώσης.Βρες χρόνο να είσαι φιλικός -αυτό είναι ο δρόμος προς την ευτυχία.Βρες χρόνο για όνειρα -αυτά θα τραβήξουν το όχημά σου ως τ' αστέρια.Βρες χρόνο ν' αγαπάς και ν' αγαπιέσαι -αυτό είναι το προνόμιο των Θεών.Βρες χρόνο να κοιτάς ολόγυρά σου -είναι πολύ σύντομη η μέρα για να 'σαι εγωιστής.Βρες χρόνο να γελάς -αυτό είναι η μουσική της ψυχής.Βρες χρόνο να είσαι παιδί -για να νιώθεις αυθεντικά ανθρώπινος.Τ’όνειρο του παιδιού είναι η Ειρήνη. Τ' όνειρο της μάνας είναι η Ειρήνη.τα λόγια της αγάπης κάτω από τα δέντρα είναι η Ειρήνη....Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κι ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

36

Είπαν για τα παιδιά.... Το σχισμένο φόρεμα διορθώνεται, μα τα

σκληρά λόγια συντρίβουν την καρδιά του παιδιού.

ΛΟΓΓΦΕΛΛΩ

Τα παιδιά είναι μεγαλόψυχα και μπορούν, με τη μαγεία της φαντασίας τους, να φι-λοξενήσουν στην ψυχή τους, το ‘να δίπλα στ’ άλλο πράγματα που, σε μυαλά ηλικι-ωμένα, η μεταξύ τους διαφορά, προκα-λεί σφοδρό πόλεμο και αλληλοαποκλει-σμούς.

Ε. ΕΣΣΕ

Μια μητέρα πρέπει να καθοδηγεί και μετά να παραμερίζει- Ήξερα πως δεν έπρεπε να πω: «Έτσι πρέπει να πορευτείς». Γιατί δεν μπορούσα να προβλέψω ποια μο-νοπάτια ήταν ικανά να σε τραβήξουν σε ύψη αφάνταστα και άγνωστα σε μένα. Κι ωστόσο πάντα στην καρδιά μου το ήξερα βαθιά πως κάποτε θ’ αγγίξεις ένα αστέρι. Δεν ξαφνιάστηκα!

ΧΕΗΖΕΛ ΝΤΥΕΡ

Ο τσακωμός των γονέων με τα παιδιά δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να βρεθεί η λύση του προβλήματος, αλλά η γνώση της αιτίας οδηγεί στη λύση.

ΧΟΥΑ Τ

Το γέλιο της μαμάς βρίσκει ανταπόκριση στο μικρό της. Μια μορφή ανταλλαγής παλιά όσο και ο κόσμος.

Μ. ΡΙΤΣΑΡΝΤΣ

Η αληθινή αγάπη προς το παιδί θα μας υποδείξει τον τρόπο να τα βοηθήσουμε με ηρεμία και στοργή, να γίνουν ευχαρι-στημένοι και ισορροπημένοι άνθρωποι.

Τ. ΝΙΚΟΛ

Ο μεγαλύτερος στόχος σε έναν κόσμο που αλλάζει αστραπιαία θα έπρεπε να εί-ναι η προετοιμασία των παιδιών στην αλ-λαγή.

ΣΙΜΟΥΡ ΠΕ ΠΕΡΤ

Το ωραιότερο πράγμα που μπορεί να μας συμβεί είναι ν’ ακούμε το γέλιο ενός μω-ρού

Σ. ΦΡΟΫΝΤ

Κανένας δεν μπορεί να γνωρίσει το νόημα της ζωής, το νόημα του κόσμου, ώσπου ν’ αποκτήσει ένα παιδί και να το αγαπήσει και τότε όλος ο κόσμος αλλάζει. Τίποτε δεν μπορεί να είναι πια αυτό που ήταν πριν.

ΛΑΦΚΑΔΙΟ ΧΕΡΝ

Βιβλιογραφία:• ημερολόγιο του βιβλιόφιλου 1999

37

Σημειώσεις:

3838

Σημειώσεις: