2035آینده انرژی در

زینب ابوطالبی1389بهمن ماه

آینده انرژی جهان از منظر آژانس بین المللی انرژی

تغییرات 2009- 2008بحران اقتصاد جهانی •اساسی را در آینده انرژی جهان ایجاد نموده

است.سرعت بهبود وضعیت اقتصادی جهان در سال های –

پیش روسیاست های دولت ها در پاسخ به مسئله–

امنیت انرژی •تغییرات آب و هوایی جهان•

از عوامل اصلی شکل دهنده آینده بازارهای جهانی انرژی خواهد بود.

12علی رغم بهبود وضعیت اقتصادی جهان در •ماه اخیرنگرانی ها از

تشدید رکود جهانی–تشدید کسری بودجه کشورهای جهان–

پیش بینی وضعیت اقتصاد جهانی و به تبع آن آینده انرژی جهان را نامطمئن نموده است.

عوامل نا اطمینان در آینده انرژی

در میان مدت مهم ترین عوامل نااطمینانی در •آینده انرژی جهان، عوامل اقتصادی می باشند.

در عین حال نااطمینانی زیاد در چشم انداز •قیمت های انرژی، اندازه ذخایر انرژی و هزینه

استخراج این ذخایر و پیش بینی آینده فناوری های مربوط به بخش انرژی از دیگر

عوامل نا اطمینانی از آینده انرژی جهان می باشد.

اما مهم ترین منبع نااطمینانی سیاست های •دولت ها در رابطه با انرژی، مصارف آن و

نگهداری از این منابع و محیط زیست می باشد.

سیاست های دولت ها در حفظ منابع انرژی

دولت های اکثر کشور های جهان خواستار •استفاده از راهکارهایی در سطح جهان

شده اند که استفاده از منابع انرژی را هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ زیست محیطی

پایدارتر نماید.

اما آنچه باعث نا اطمینانی می شود این است •که این سیاست های محافظتی چه زمانی،

چگونه و با چه شدتی اجرا می گردند.

بنابراین آینده پژوهی روندهای انرژی جهان • از سوی آژانس بین المللی 2035در افق

انرژی بر مبنای پیش بینی این سازمان از آینده ناشی از اجرا یا عدم اجرای این سیاست ها

می باشد.

سیاست های دولت ها در حفظ منابع انرژی

اهم این سیاست گذاری ها در یک سال گذشته •مذاکرات سازمان ملل در کپنهاگ و تعهدات

بوده است.G20کشورهای براساس توافق انجام شده در نشست •

کپنهاگ:کشورها متعهد به یافتن راهکارهایی برای محدود –

2نمودن متوسط افزایش درجه حرارت زمین به درجه در سال شدند.

کشورهای صنعتی موظف به فعال نمودن منابع –مالی جهت بهبود وضعیت آب و هوایی شدند

کشورهای در حال توسعه موظف به اختصاص – میلیارد دالر برای بهبود وضعیت آب و 100ساالنه

هوایی شدند.کشورهای صنعتی موظف به هدف گذاری برای –

شدند.2020 تا CO2میزان انتشار گاز

سیاست های دولت ها در حفظ منابع انرژی

:2009 در دسامبر G20براساس توافق اجالس •

»کشورهای عضو متعهد می شوند که آن دست از یارانه هایی که منجر به مصرف مسرفانه

انرژی)باالخص سوخت های فسیلی( در این کشورها می شوند را به مرور و در میان مدت

کاهش و سپس از بین ببرند«

آینده انرژی جهان و سناریو های پیش رو

بر این اساس آژانس بین المللی انرژی سه •سناریو برای آینده انرژی جهان ترسیم نموده

است:سناریو سیاست های جدید1.

در این سناریو فرض می شود کشورها تعهدات بین المللی –خویش را انجام دهند به طوری که که تمامی یارانه های

سوخت های فسیلی در کشورهای وارد کننده و صادرکننده از بین برود و سیاست های ملی کاهش 2020تا سال

اتخاذ گردد. CO2انتشار گاز

سناریو سیاست های کنونی2.در این سناریو فرض می شود کشورها صرفاt سیاست هایی –

را که تا کنون اجرا نموده اند، ادامه دهند و یارانه سوخت های فسیلی تنها در بعضی کشورهای واردکننده

کنار گذاشته شود.

آینده انرژی جهان و سناریو های پیش رو

450سناریو 3.در این سناریو فرض می شود که تمامی یارانه های –

در تمامی کشورها وارد کننده 2020سوخت های فسیلی تا در تمامی کشورهای صادر کننده به جز 2035و تا

کشورهای خاورمیانه منسوخ گردد. 2035در کشورهای خاورمیانه میزان این یارانه ها تا سال –

درصد کاهش می یابد.20به در عین حال این سناریو هم راستا با افزایش متوسط –

درجه سلسیوس در سال می باشد.2درجه حرارت زمین به

آینده انرژی جهان و سناریو های پیش رو

مولفه زیر، 4تمامی این سناریوها براساس •آینده انرژی جهان را در شرایط پیش فرض

خود پیش بینی می نمایند: جمعیت–قیمت انرژی–رشد اقتصادی–فناوری–

در هر IEAقیمت متوسط واردات نفت خام سناریو

در هر سناریوCO2پیش بینی انتشار

2035نگاهی بر روندهای انرژی در افق

با توجه به این پیش فرض که رفتار دولت ها در •مواجهه با مسائل اساسی انرژی از اثرگذارترین مولفه ها در بازار انرژی در ربع قرن آینده خواهد بود. پیش بینی ها در مورد آینده عرضه و تقاضای انرژی در سناریو های سه گانه متفاوت می باشد.

براین اساس در سناریو سیاست های جدید، طی • تقاضای برای انرژی 2035 تا 2008سال های

درصد افزایش می یابد. به طوری 1.2اولیه ساالنه 4500 این تقاضا افزایشی معادل 2035که در

ملیون تن معادل نفت خام خواهد داشت. یعنی درصد.36افزایشی قریب به

تقاضا در سناریو سیاست های کنونی سریع تر • 1.4افزایش می یابد به طوری که ساالنه معادل

درصد افزایش خواهد یافت. اما اگرچه این افزایش همچنان 450در سناریو •

درصد در سال 0.7ادامه دارد اما تنها به میزان درصد رشد خواهد 22است و کالt طی این دوره

داشت.

تقاضای اولیه انرژی به تفکیک سناریو

22 ٪درصد 36

درصد 49

2035تقاضای انرژی اولیه تا

مهم ترین منبع انرژی در هر سه 2035تا سال •سناریو همچنان سوخت های فسیلی خواهد

بود. هرچند که سهم آنها از کل منابع انرژی متفاوت خواهد بود.

درصد 62به طوری که سهم این سوخت ها از • درصد در سناریو 79 تا 450در سناریو

درصد در سناریو 74سیاست های کنونی و درصد در 81سیاست های جدید در مقایسه با

می باشد.2008سال

تقاضای انرژی اولیه به تفکیک نوع در هر سناریو

سهم منابع مختلف انرژی از تقاضای انرژی اولیه به تفکیک نوع در هر سناریو

2035شدت مصرف انرژی در

سیاست هایی که در سناریوهای سیاست های • مفروض گرفته شده است اثر 450جدید و

قابل توجهی بر نرخ کاهش شدت مصرف انرژی خواهد داشت. در سناریو سیاست های

کنونی هم شدت مصرف انرژی به آرامی کاهش خواهد یافت اما نه به میزانی که در دو

سناریو دیگر قابل دستیابی است. نسبت به 2035کاهش شدت مصرف انرژی تا •

در هر یک از سناریوها عبارت است از: 2008 درصد، 28سناریو سیاست های کنونی :

درصد و در 34سناریو سیاست های جدید: درصد41 : 450سناریو

تغییر درشدت مصرف انرژی در هر سناریو

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید

در این قسمت به بررسی نتایج حاصل از •سناریو سیاست های جدید می پردازیم تا از

این طریق نتایج حاصل از اجرای سیاست ها و برنامه های در دستور کار برای حفظ و

نگهداری انواع انرژی و محیط زیست را ارزیابی نماییم.

همان طور که بیان شد مصرف انرژی در • در 2035-2008جهان در حدفاصل سال های

درصد رشد خواهد داشت. این 36این سناریو، 2020 – 2008رشد در حد فاصل سال های

درصد و در حد فاصل سال های 1.4ساالنه درصد خواهد بود. 0.9 ساالنه 2035- 2020

این کاهش رشد به علت بهره گیری از •سیاست های حفظ محیط زیست و امنیت

انرژی می باشد.

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید

تقاضا برای هر نوع سوخت نیز افزایش خواهد •یافت.

درصد از افزایش تقاضا برای انرژی، 53•افزایش در تقاضا برای سوخت های فسیلی

خواهد بود. اگرچه که سوخت های فسیلی همچنان تا •

بیشترین منبع تأمین انرژی خواهند بود 2035 به 2008 درصد در سال 81اما این سهم از

کاهش خواهد یافت.2035 درصد در 74مهم ترین منبع انرژی همچنان نفت خواهد بود •

میلیون 85به طوری که تقاضا برای نفت از 99 به 2008( در سال mb/dبشکه در روز )

(mb/d در )افزایش خواهد یافت. اما 2035 33سهم این سوخت از سوخت های اولیه از

کاهش 2035 درصد در 28 به 2008درصد در خواهد یافت.

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )تقاضای انرژی اولیه(

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )تقاضای انرژی اولیه(

در عین حال تقاضا برای گاز طبیعی نسبت به •سایر سوخت های فسیلی بیشترین افزایش را

خواهد داشت. این امر به علت کم خطر تر بودن این انرژی •

برای محیط زیست و این محدودیت که سرعت به کارگیری فناوری های بهره گیری از

انرژی های کم کربن پایین است، می باشد. میلیارد متر 3149 تقاضا برای گاز طبیعی از •

( bcm )4500 به بیش از 2008( در bcmمکعب) خواهد رسید.2035در

گاز در حال 2035به طوری که در سال •جانشینی ذغال سنگ به عنوان دومین منبع

انرژی جهان خواهد بود.

تقاضای انرژی اولیه در سناریو سیاست های جدید به تفکیک نوع

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )تقاضای انرژی اولیه(

سهم انرژی هسته ای در دوره مورد بررسی • 2035 درصد در 8 به 2008 درصد در 6نیز از

افزایش خواهد یافت. علت اصلی این افزایش، سیاست های بسیاری از دولت ها

برای افزایش نقش انرژی هسته ای می باشد.در عین حال بسیاری از کشورها برنامه هایی •

برای افزایش طول عمر نیروگاه های هسته ای کنونیشان دارند. به طوری که کاهش ظرفیت

بسیار کم خواهد بود.2035این نیروگاه ها تا استفاده از انرژی های تجدیدپذیر جدید- شامل •

بادی، خورشیدی، ژئوترمال، بایومس ها و انواع هیدرو انرژی ها- طی این دوره سه برابر

خواهد شد. به طوری که سهم آن از کل 14 درصد به 7تقاضای اولیه برای انرژی از درصد افزایش خواهد یافت.

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )روندهای منطقه ای(

رشد تقاضای انرژی اولیه که در دهه گذشته در • شروع شده است همچنان OECDکشورهای غیر

ادامه خواهد یافت. این امر نشان گر نرخ رشد باالی جمعیت، فعالیت اقتصادی، شهرنشینی، و

تولیدات صنعتی می باشد.در سناریو سیاست های جدید، مصرف انرژی •

در حد فاصل سال های OECDکشورهای غیر درصد رشد خواهد داشت. این 64، 2008-2035

در حالی است که این نرخ رشد برای کشورهای OECD درصد خواهد بود. این افزایش اما 3، تنها

طی این دوره به مرور کاهش می یابد. به طوری درصد در دوره 2.4که رشد ساالنه مصرف از

2035-2020 درصد در دوره 1.4 به 2008-2020خواهد رسید.

از تقاضای جهانی برای OECDسهم کشورهای • درصد در 44 به 1973 درصد در 61انرژی از

رسیده است2035 درصد در 33 و 2008

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )روندهای منطقه ای(

رشد OECDعلت اصلی رشد در کشورهای غیر عضو •مصرف چین خواهد بود. در واقع در حد فاصل

تقاضای انرژی اولیه در چین 2035-2008سال های درصد افزایش خواهد یافت75

سهم چین در افزایش تقاضا برای انرژی در حد فاصل • درصد خواهد بود. سهم تقاضای 36، 2008-2035

درصد خواهد 22 درصد به 17چین برای انرژی نیز از رسید.

هند نیز جایگاه دوم را در افزایش مصرف انرژی در • 18 بر عهده دارد. نقشی بالغ بر 2035جهان تا

درصد افزایش 3.1درصد. در واقع مصرف هند ساالنه خواهد داشت.

درصد پس از آسیا 2خاورمیانه نیز با رشد ساالنه •باالترین نرخ رشد را دارا می باشد.

همچنان دومین مصرف کننده انرژی 2035امریکا تا •جهان خواهد بود و پس از آن با فاصله زیادی هند

ایستاده است.

تقاضای اولیه انرژی در سناریو سیاست های جدید به تفکیک منطقه جغرافیایی

تقاضای اولیه سرانه انرژی در سناریو سیاست های جدید به تفکیک منطقه

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )شدت مصرف انرژی(

همان طور که سرانه مصرف انرژی در •کشورهای مختلف متفاوت است شدت مصرف

انرژی نیز در کشورهای مختلف متفاوت می باشد. این امر به علت تفاوت در کارایی

انرژی ، ساختار اقتصادی و وضعیت محط زیست در این کشورها می باشد.

در بیشتر موارد شدت مصرف انرژی در • بیشتر می باشد. اما در OECDکشورهای غیر

عین حال نرخ کاهش شدت مصرف انرژی نیز در این کشورها بیشتر می باشد.

شدت مصرف انرژی طی OECDدر کشورهای • درصد کاهش می یابد. 1.6 ساالنه 2008-2035

در حالی که نرخ کاهش در کشورهای غیر OECD درصد می باشد.2.5 ساالنه

3.3بیشترین کاهش را چین با متوسط ساالنه• خواهد داشت. 2035درصد تا

شدت مصرف انرژی در برخی کشورها و مناطقه در سناریو سیاست های جدید

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید)سرمایه گذاری در زیرساخت ها(

بنابر این سناریو سرمایه گذاری در • 2035-2008زیرساخت های انرژی طی دوره

تریلیون دالر )معادل 33می بایست معادل ( باشد. 2009دالر

درصد 1.4این مقدار به طور متوسط معادل •GDP خواهد بود.2035 جهانی تا سال

این سرمایه گذاری ها برای جایگزینی تسهیالت •تولید،استخراج و حفظ ذخایری است که تا

مستهلک می شوند. درعین حال این 2035سرمایه گذاری ها باعث بسط تسهیالت تولید و

2035حمل و نقل برای پاسخگویی به نیازهای می شود.

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید )سرمایه گذاری در زیرساخت ها(

3 صرفاOECD tاگرچه که کل تقاضای کشورهای •درصد رشد خواهد داشت، اما برای پاسخگویی به

درصد رشد سرمایه گذاری تا 35این تقاضا باید وجود داشته باشد.2035

این سهم باالی سرمایه گذاری به علت:•نیاز این کشورها به جایگزینی بخش وسیعی از زیرساخت •

های انرژیشان ترکیب سرمایه بر تر انرژی این کشورها •هزینه متوسط باالی افزایش یک واحد ظرفیت•

می باشد. درصد افزایش سرمایه گذاری در بخش 64بیش از •

می باشد. چرا که OECDانرژی در کشورهای غیر بیشترین مصرف و تولید در این کشورها خواهد

5.1بود. به عنوان مثال چین به تنهایی نیازمند درصد نیاز جهان( 16تریلیون دالر )معادل

سرمایه گذاری می باشد.

سرمایه گذار ی افزایشی در زیرساخت های انرژی به تفکیک نوع انرژی و منطقه

مربوط به انرژی به تفکیک CO2انتشار گاز نوع سوخت

روندهای انرژی در سناریو سیاست های جدید( CO2)انتشار گاز

افزایش تقاضا برای سوخت های فسیلی •همچنان علت اصلی انتشار گاز دی اکسید

کربن به علت مصرف انرژی می باشد.سیاست های دولت ها در کاهش انتشار گازهای •

گلخانه ای )که در توافق کپنهاگ هم بر آن تأکید شده بود( و کاهش یارانه سوخت های

را CO2فسیلی در بعضی مناطق نرخ انتشار کاهش خواهد داد.

، 2035-2008 در جهان طی CO2اما انتشار • درصد افزایش خواهد یافت.21

نرخ رشد ساالنه انتشار این گاز در این سناریو • درصد افزایش در 1.4 درصد در مقایسه با 0.7

صورت ادامه وضع موجود می باشد که نشان از اهمیت و قدرت سیاست گذاری برای حفظ

منابع انرژی و محیط زیست می باشد.

نتیجه گیری

پیش بینی ها نشان می دهد که در صورت اجرا •تعهدات زیست محیطی که کشورهای جهان

خود را به آن ملزم نمود اند اعم از کاهش یارانه سوخت های فسیلی و سیاست گذاری برای کاهش گازهای گلخانه ای آینده انرژی جهان وضعیت با ثبات تری نسبت به حفظ

وضع موجود خواهد داشت.نقش اقتصادهای نوظهور )چین و هند( در •

افزایش تقاضا برای انرژی و یا کاهش شدت مصرف کلیدی است و باعث تغییرات قابل

توجه در ساختار انرژی جهان می گردد.سرمایه گذاری برای تأمین تقاضای جهان برای •

بازیگران بخش انرژی غیر قابل چشم پوشی است. نیاز به این سرمایه گذاری با فرض افزایش فناوری های سرمایه بر بیشتر نیز

می باشد.

با تشکر