akzhol.kz¿ресс-релиз 2014...2 МАЗМҰНЫ 1. Азат Перуашев «Ақ жол»...

«Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясының

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗДЕРІV шақырылымдағы III парламенттік сессия

(2013 жылдың қыркүйек – 2014 жылдың маусым айлары)

2

МАЗМҰНЫ

1. Азат Перуашев «Ақ жол» партиясының орталық кеңсесінде аза-маттарды қабылдау өткізді – 10.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2. Ұлттық банк Бірыңғай процессингтік орталық жөнінде ашық пікірталастан қашқақтап жүр – 11.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3. «Ақ жол» тұрғындар үшін газдың құнын төмендетуді талап етеді – 11.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

4. «Ақ жол»: гепатитпен аурурына шалдыққандардың 70%-ы гепатиттің сапалы диагностикасына қол жеткізе алмауда, кепілді тегін емделу мүмкіндігіне 15 науқастың біреуі ғана қол жеткізе ала-ды – 11.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

5. «Ақ жол» партиясы ҚР Үкіметіне бірқатар басым салалар үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізуді табандылықпен ұсынады – 12.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

6. «Ақ жол» партиясы Үкіметті Протондардың ұшырылуын тоқтатуға және ТЖМ-нің апатты жоюдағы рөлін анықтауға шақырды – 12.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

7. Азат Перуашев: Салық кодексіне ұсынылатын түзетулер қазақстандықтардың өмір сүру сапасының әлсіреуіне әкеп соғады – 16.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

8. Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат До-саев «Ақ жолдың» экономиканың басым салалары үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы ұсынын қолдауға дайын – 16.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

9. «Ақ жолдың» депутаттары Алматы базарларында зардап шек-кен кәсіпкерлерге тиісті көмек көрсетуді өтініп Үкіметке жүгінді – 18.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

10. «Ақ жол» ҚДП фракциясы Үкіметтен тез арада шаруа қожалықтарынан астықты сатып алуды бастауды сұрайды – 18.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

11. Азат Перуашев: «Қазақстан аумағына кірген кезде адамдар ведомстволық эмблемаларды емес, біздің мемлекеттік рәміздерді көруі тиіс» – 24.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3

12. «Ақ жол» ҚДП және «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның бірлескен мәлімдемесі – 24.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

13. Азат Перуашев – Қаржы министрлігіне: «Кеден одағында біздің кәсіпкерлерді қолдау туралы қаншама сөздер айтыл-ды, ал іс жүзінде – тек қана жалтарма жауаптар беріледі» – 24.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

14. Азат Перуашев ТЖМ басшысы Владимир Божконы «Азаматтық қорғау туралы» заң бойынша тікелей эфирде көпшілік алдындағы пікірталасқа шақырады – 27.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

15. Азат Перуашевтің кедендік бақылау комитетінің «беделімізге нұқсан келтірді» деген айыптауларына түсініктемесі – 27.09.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

16. Азат Перуашев: Бизнестің жол картасы – 2020-ның орындал-май қалу қаупі бар – бұрын мақұлданған 406 жоба мемлекеттік қаржыландыруды алмады – 02.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

17. «Ақ жолдың» «Алаш» жөніндегі биылғы байқауы ақтық мәресіне шықты – 02.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

18. Құрылысқа рұқсат беру рәсімдері екі жылға дейін созылу-да – тапсырыстарды қараудың мерзімдерін қысқартумен келісу органдарының тізімін барынша азайту қажет және «бір терезе» қағидасы бойынша электронды түрде берудің мүмкіндігін қарастыру керек – 03.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

19. «Ақ жол» партиясының депутаттары Алматыдағы өртенген базарлардың кәсіпкерлерімен кездесті – 07.10.2013 ж. . . . . . . . . . . 54

20. Шығыс Қазақстан облысының Глубокое ауданының Малоубин-ка ауылының тұрғындарын мазалаған мемлекеттік тіл және жер мәселелері «Ақ жол» партиясының депутаттары араласқаннан кейін оң шешімін тапты – 07.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

21. Азат Перуашев: Техникалық реттеу Кедендік одақта бәсе-келестіктің маңызды алаңы болады – 09.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . 58

4

22. А.Перуашевтің «Қазақстан Республикасының бюджет заңнамаларын жетілдіру мәселелері бойынша кейбір заңна малық актілеріне толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» Заң жобасы бойынша сөйлеген сөзі – 09.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

23. «Қазақстан Республикасының салық салу мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша Азат Перуашевтің сөйлеген сөзі – 09.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

24. «Ақ жол» ҚДП фракциясы толық және ұзақ мерзімді зерттеулердің нәтижелерін алғанша гардасил мен церварикске жар-нама жасауды тоқтатуды талап етеді. Жатыр мойын қатерлі ісігіне қарсы екпе жасөспірім қыздардың организміне қалай әсер ететіндігі жайлы жан-жақты зерттелмегендіктен, жағымсыз әсерлердің болуы мүмкіндігі туралы ата-аналарды міндетті түрде жазбаша ескерту жо-лымен екпе егуді тек ерікті режімге ауыстыру қажет – фракцияның депутаттық сауалы – 16.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

25. Құрылыстағы қолданыстағы сметалық нормаларды жасау жүйесінің кемшіліктері жобалардың құнының көтерілуіне әке-леді – «Ақ жолдың» депутаттары Үкіметтен техникалық кар-та базасын құру, оның негізінде – жаңа техникаларға смета-лық нормаларды және бағаларды дайындау жөніндегі жұмыс ты жүйелендіруді сұрайды, бұл бюджет қаражатын едәуір үнем-дейді – фракцияның депутаттық сауалы – 16.10.2013 ж. . . . . . .71

26. А.Перуашев: Қабылданған Салық кодексі нарық экономикасының негізін салушы кәсіпкерлік еркіндігіне қауіп төндіретін болады – 23.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

27. Азат Перуашев: Әдістемелік сипаттағы тұрақты қателер эко-но ми калық процестерді және бюджеттік шығыстардың негізді-лігін барабар бағалауға мүмкіндік бермейді – 23.10.2013 ж. . . .78

28. «Ақ жол» фракциясы бағдарламалар әкімшілерінің бюджет қаражатын қалауы бойынша оларды қайта бөлуге мүмкіндік беретін осыншама еркін пайдалануға үзілді-кесілді қарсы – 23.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83

29. «Ақ жол» партиясы Ұлттық қорды «жеп қоюды» болдырмау керек деп есептейді және оны басқарудың мөлдірлігін қамтамасыз етуді ұсынады – 23.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

5

30. «Ақ жол» партиясымен Тұрғын-үй құрылыс жинақ банкінің жұмысын жетілдіру жөнінде ұсыныстар дайындалды – 29.10.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

31. Алғашқы жүлдегерлер анықталды – 05.11.2013 ж. . . . . . . . . . . 94

32. «Ақ жол» фракциясы Үкіметті мемлекеттік сатып алу туралы заңына өзгертулер енгізу кезінде ұлттық мүддені ескеруді ұмытпауға шақырады – фракцияның депутаттық сауалы – 06.11.2013 ж . . . . 99

33. Азат Перуашевтің Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингінде сөйлеген сөзінің тезистері – 07.11.2013 ж. . . . . . . . 102

34. Азат Перуашев: «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасы тәуекелдерді басқару жүйесін біріздендіру бойынша Президенттің тапсырмасына қайшы келеді – 07.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

35. Азат Перуашев Швейцария басшысы Филиппо Ломбардиимен кездесті – 18.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

36. «Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы: «Азаматтық қорғаныс туралы» заң жобасына А.Перуашевтің ұсыныстарын депутаттар қолдамады деген ТЖМ-нің мәлімдемесі – жалған – 18.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

37. А.Тұртаевтің Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингінде сөйлеген сөзінің тезистері 18.11. 2013 ж. . . . . . . . . . 117

38. Алмас Тұртаев: Үкіметтің зейнетақы реформасы өндірістің дәстүрлі «әйелдер» салаларын қолдаумен бекітілмеген – үкіметте теңгерімді әлеуметтік-экономикалық саясат жоқ – 18.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

39. «Ақ жол»: ЕЭК шешімдері кәсіпкерлер үшін жаңа әкімшілік кедергілер туғызуға әкеледі – 19.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

40. Мемлекет басшысының саясатын және құқықтық құнды-лықтарын ашық қолдамайтын адамдар үкіметте қалай жұмыс істей алады? – Н.Жазылбеков – 20.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

41. Бизнес-иммиграцияны жария ету бюджетті толықтыруға мүмкіндік береді – 20.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

6

42. Банкроттықтың міндеті кәсіпорынды жою емес, оны сауық тыру болуы тиіс – «Ақ жол» фракциясы «Оңалту және банкрот тық тура-лы» заң жобасын қолдамады – 20.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . 130

43. «Ақ жол»: Ресейлік кәдеге жарату алымы іс жүзінде РФ-на қазақстандық автокөліктер экспортының келешегіне балта шаба-ды – 20.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

44. «Ақ жол»: Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы келісім шарт одан әрі белсенді түрде жетілдірілуге бейімделмеген – 21.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

45. Еліміз ДСҰ-на кірген кезде отандық өндірушілерді және тұтынушыларды арзан және әрдайым сапалы болып келмейтін им-порттан қорғау қажет – дейді Н.Жазылбеков – 21.11.2013 ж. . . . 136

46. Нұрлан Жазылбеков: Еліміздің дамуына септігі тиіп жатқан әрбір заңда «Ақ жолдың» да өзіндік қолтаңбасы бар – 27.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138

47. Қазақстанның Тұңғыш Президенті күні қарсаңында Загребте қазақстандық парламентшілердің қатысуымен дөңгелек стөл өтті – 28.11.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

48. «Ақ жол» фракциясы екінші оқылымда «Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын қолдамады – 2013 жылдың 11 желтоқсанында А.Перуашевтің Парламент Мәжілісінің пленарлық отырысында сөйлеген сөзі – 11.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

49. «Ақ жол»: Үкіметтің мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру туралы жыл сайынғы ұлттық баяндамаларын Парламенттің алдында әзірлеуі және қорғауы уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметіне парламенттік бақылауды күшейтеді – 11.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . 145

50. Мемлекеттік сатып алу туралы» заңды екінші оқылымда талқы-лау кезінде Мәжілістің пленарлық отырысында А.Перуашевтің сөйлеген сөзі – 18.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

51. «Ақ жолдың» депутаттары жаңадан құрылатын шағын және орта кәсіпорындар үшін салық каникулдарын енгізуді ұсынады – 18.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

7

52. Жалпыұлттық Байқау жеңімпаздары анықталды – 18.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

53. «Ақ жол»: Үкімет «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңның қабылдануымен тоқмейілсіп кетпеуі тиіс – мемлекеттік сатып алу саласында ұлттық экономикалық мүдделерді қорғау бойынша шұғыл шаралар қажет – 20.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

54. «Ақ жол» фракциясы араласқаннан кейін Кадрларды аттеста-циялау орталығының құрылысын салу үшін жер телімі бөлінді – 24.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

55. «Ақ жол» партиясы Үкіметтен Апелляциялық сот алқасының ҚР Үкіметінің атына шығарған жеке ұйғарымына және фармацев-тика өнеркәсібін дамыту жөніндегі Бағдарламаның орындалмауына қатысты кінәлілерді анықтауды талап етеді – 25.12.2013 ж. . . . . 159

56. Әбдіразақ Сұлтанов, «Ақ жол» партиясы Орталық кеңесі президиумының мүшесі: «Осындай жағымсыз наразылығымен Жуланова тек өзінің тапсырыс берушілерінің беделін түсіреді және біздің әділдігімізді айғақтайтынын тіпті түсінбейді де» – 29.12.2013 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

57. «Ақ жол» партиясы мемлекет мұқтажы үшiн мәжбүрлеп иеліктен шығарған жеке үйлерге ақшалай өтемнің төмендігін атап көрсетеді және оның орнына тұрғын үй алуда азаматтардың құқықтарын сақтауды талап етеді – 08.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

58. Өңірлік даму министрлігі «Ақ жол» партиясының сумен жабдықтау саласына жеке бизнесті тарту жөніндегі ұсыныстарын қолдайды – 09.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

59. «Ақ жол» партиясының депутаттары бұрын ЕҚЫҰ демо-кратиялық инcтитуттары және адам құқықтары жөніндегі Бюро-cының оң қорытындысын алған «Парламенттік оппозиция туралы» заң жобасын Үкіметке жіберді – 13.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . 170

60. «Ақ жол» ҚДП қатысты кезекті арандатушылық – партияның ин-тернет сайты бұзылды және істен шығарылды – 14.01.2014 ж. . . 174

8

61. «Ақ жол» өзінің депутаттық сауалдарына үкіметтің берген фор-малды жауаптарына қанағаттанбайды және жоғары лауазымды шенеуніктердің шетел банктеріндегі шоттары туралы ақпаратты беруді талап етеді – 15.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

62. Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы кәсіпкерлік мүдделерін қорғағандары үшін «Ақ жол» фракциясының депутатта-рына алғысын білдіреді – 20.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

63. «Ақ жол» банкроттық туралы заң жобасын Президенттің тапсыр-маларына сәйкес пысықтап, түзеу үшін қайтару және фракцияның жеке тұлғалар және ШОБ-тің банкроттығы жөнін дегі ұсыныстарын қосуын талап етеді – 22.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

64. «Ақ жол» мүгедектерді мемлекеттік қызметке және ұлттық компанияларға жұмысқа орналастыру нормаларын ұсынады – 22.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181


66. Азат Перуашев: Фармацевтика саласындағы жағдай секілді сәтсіздіктерді болдырмау үшін Президент жолдауының орындалуы-на министрліктердің көпшілік алдындағы есеп беруін енгізу қажет – 24.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

67. Азат Перуашев – Салықтар шенеуніктер үшін емес, экономика және кәсіпорындар үшін қолайлы болуы тиіс – 28.01.2014 ж. . . 196

68. Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясының жеке меншікті қорғауды күшейту және рейдерлік басып алуға қарсы тұру жөніндегі ұсыныстары тиісті заң жобасында ескерілуі тиіс – 28.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198

69. «Ақ жол»: Президент белгілеп берген ҮИИДБ мақсатты көрсеткіштеріне жету туралы Парламент алдында жыл сайын есеп-тер беруді тәжірибеге енгізу қажет – 29.01.2014 ж. . . . . . . . . . . . 200

70. Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясы азаматтардың құқық-тарын және олардың меншіктерін қорғау мақсатында Қыл мыстық кодекстің жобасын екінші оқылым барысында пысық тауды талап етеді – 06.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

9

71. «Ақ жол» партиясы Президент Жолдауын орындау мақса тында әзірленген мүгедектерді жұмыспен қамту мәселелері бойынша заң жобасын үкіметке жолдады – 10.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

72. «Ақ жол» партиясы мал шаруашылығы саласын қорғауға шықты – субсидия төлемдері бойынша кешіктірулерді қысқарту қажет – 19.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

73. «Ақ жол»: «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасын уақыт және нарық экономикасының талаптарымен жетілдіруге қол жеткіздік – 24.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

74. Азат Перуашев: Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы Кодекс жобасының негізгі қағидалары Конституцияның ере желерімен қатаң сәйкестендірілуі тиіс – 25.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

75. «Ақ жол»: Мемлекеттік органдардың бақылау-қадағалау қызметтерін «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңының нормаларын қолданудан шығару тәжірибесін тоқтату қажет – 26.02.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214


77. «Ақ жол» партиясы Президенттің бизнес-ахуалды түбе-гейлі жақсарту жөніндегі бастамасын қолдайды және кей бір мемлекеттік органдардың кәсіпкерлерді тексеруді коммер-цияландыруға талпыныстарына жол беруге болмайды деп есептейді – 04.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

78. Азат Перуашев: Орта бизнесті қолдау бойынша мемлекеттік органдардың ұстанымдары Президенттің тапсырмаларымен түбегейлі қарама-қайшы – 04.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

79. Әлихан Бөкейханның мерейтойына дайындық жұмыстары ба-сталды – 06.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228

80. «Ақ жол»: депутаттық сауалдарға жауап әзірлеу кезіндегі сал-ғырт тық пен көзбояушылықтар үшін үкіметтік шенеунік терді жауапкершілікке тартуды талап етеді – 12.03.2014 ж. . . . . . . . . . . 231

10

81. «Ақ жол» ҚДП фракциясының сауалына дипломатиялық арна-лар арқылы келіп түскен мәлімет «СК-Фармация»-ның қызметіндегі жолсыздықтар туралы Үкіметтің теріс жауабын бекерге шығарды – 12.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

82. «Ақ жол» Күләш Байсейітова атындағы Ұлттық театрын қорғауға көмектесуде – 12.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

83. «Ақ жол» партиясы бастамашылық жасаған орта бизнесті қолдау туралы ұсыныстары «қазақстандық бизнестің бәсекеге қабілеттілігін қолдауда маңызды рөл атқаруға қабілетті»; «Заң жобасының авторла-ры қисынды, айқын және анық дәйекті ұстанымдарды тұжырымдай алған» – «Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау тура-лы» заң жобасына ресми құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптамалардың нәтижелері «Ақ жол» ҚДП заңнамалық бастамасының пайдасында екенін білдіреді – 17.03.2014 ж. . . . . 238

84. «Ақ жол» партиясы жұмыс істеп тұрған ауыл шаруашылығы кәсіпорындары үшін субсидияны сақтауды талап етеді – 19.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

85. «Ақ жол»: Қазақ елінің мәдени мұрасын қорғау, дамыту және тарату қажет – 19.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

86. «Ақ жол» ҚДП-ның Ақтөбе облыстық филиалының төрағасы Асқар Садықов облыстық мәслихатқа депутат болып сайланды – 31.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

87. Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясы мемлекеттік мұқтажы үшін жер телімдерін алу кезінде азаматтардың құқықтарын қорғауды та-лап етеді – 31.03.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246

88. «Ақ жол» партиясы ауылдық жерде тұратын азаматтардың мем-лекеттен тұрғын үй алуға конституциялық құқықтарын қорғайды – 02.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

89. «Ақ жол»: Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу Олимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу мөлшерімен теңестірілуі тиіс – 02.04.2014 ж. . . . . . . 252

90. «Ақ жол» партиясы мемлекеттің қатысуымен жаңа кәсіпорындар құруға мораторий енгізуді ұсынады – 02.04.2014 ж. . . . . . . . . . . 254

11

91. «Ақ жол»: Мемлекет басшысымен кәсіпкерлікті қаржыландыруға бөлінген 1 трлн. теңгені мақсатты пайдалану үшін бақылау қажет – 09.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

92. «Ақ жол» партиясы есірткі құралдарының заңсыз айналымы саласындағы қылмыстарға жауапкершілікті күшейтуді талап етеді – 09.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

93. «Ақ жол» ҚДП фракциясының кезекті отырысына Қазақстан халқы Ассамблеясынан тағайындалған депутаттар қатысты – 10.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

94. Кәсіпкерлердің Ұлттық палатасы жанынан құрылған Сыбай-лас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы әрекет ету жөніндегі Кеңесті Азат Перуашев басқарды – 14.04.2014 ж. . . 262

95. «Ақ жол» партиясы қатардағы еңбекшілерге көп жылғы адал еңбегі үшін «Еңбек ардагері» – «Ветеран труда» атағын қайта қалпына келтіруді ұсынады – 16.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

96. «Ақ жол»: Қазақстан экономикасында оффшорсыз дан дыруды жүргізу және жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеу нік тердің шетелдегі шоттарына қатысты банктік құпияны жою қажет – 16.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

97. «Ақ жол» отандық автобус шығарушыларды қорғауды талап етеді – 16.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

98. «Ақ жол» ҚДП фракциясы алкоголь айналымын мемлекет тік реттеу туралы заңды оның сыбайлас жемқорлықтық сипатына бай-ланысты қолдамады – 30.04.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

99. «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Үкіметті ел азаматтарын жазу сауаттылығын арттыруға ынталандыру үшін жап-пай диктант жазу акциясын өткізуді ұйымдастыруға ықпал етуге шақырды – 15.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

100. «Ақ жол»: Еркін экономикалық аймақтар дың жұмы-сының нәтижелелігін қолдау жөніндегі шаралар қажет – 21.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

12

101. «Ақ жол»: Мүгедек-кәсіпкерлерді қолдау «Бизнес жол карта-сы-2020» бағдарламасының басым бағыттарының бірі болуы тиіс – 21.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

102. «Ақ жол» ҚДП шақыруы бойынша Астанада Швей-цария Парламенті депутаттарының делегациясы болды – 26.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

103. Азат Перуашев Хорватия және Югославияның экс-Президенті Штефан Месичпен кездесті – 26.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280

104. Бюджеттік заңнама және кәсіподақтар туралы заң жөнін-дегі «Ақ жол» партиясының барлық принципті ұсыныстары екін ші оқылымда ескерілді, Азат Перуашев Экономика министр-лігіне және Еңбек министрлігіне құжаттарды дайындау жұмыс-тарын тыңғылықты жүргізгендері үшін ризашылығын білдірді – 27.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

105. Азаматтардың жер телімін алу кезіндегі құқық бұзушылықтарға барлығы да наразылық білдіргендей болғанымен, заң жобасын қолдауға қарсылық білдірді – 27.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284

106. Азат Перуашев ішкі істер министрлігінің Бас кеңесшісі, қала құрылысы және автомобиль жолдарының экс-министрі Абдулали заде бастап келген Иран кәсіпкерлерінің делегациясын қабылдады – 27.05.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

107. Үкімет «Ақ жолдың» қатардағы еңбеккерлер үшін «Еңбек ардагері» атағын беру бастамасын қолдады – 28.05.2014 ж. . . . . . 289

108. Азат Перуашев: Біреулер елі үшін, ал енді біреулер ақша үшін жанталасады – өзіміздің спортшылар мен легионерлердің арасындағы айырмашылық, міне осы – 29.05.2014 ж. . . . . . . . . . 291

109. «Ақ жол» партиясы Украинаның Қазақстан Республика-сындағы елшілігін өткен президенттік сайлаумен құттықтады – 02.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

110. «Экономиканың және тұрғындардың табыстарының ұл ғаюы ЕАЭО аясындағы баға өсіміне үздік жауап болуы мүмкін»,- деді Азат Перуашев – 09.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295

13

111. Азат Перуашев: Қазақстандық нарықтың шашыраң қылығына байланысты интеграция қажет – 10.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . 296

112. Азат Перуашев: Кедейлер мен байлар арасындағы алшақ тықты тек қана интеграция арқылы және елдерді жал пы өркениеттік үдеріске тарту арқылы еңсеру мүмкін – 10.06.2014 ж. . . . . . . . . . 297

113. «Егер ЕАЭО аясында қаржы табу мүмкіндігі пайда бол-са, одан бас тарту ақылсыздық болар еді»-Азат Перуашев – 10.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .298

114. Азат Перуашев: ҮИИДМБ-ның шеңберінде іске қосылған кәсіпорындарды салтанатты іске қосылғаннан кейін, 2-3 жыл өткен соң да бақылап отыру керек – 10.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

115. Біз жалпы нарық және ашық бәсекелестік жолын таңдай мыз – Азат Перуашев – 10.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

116. Азат Перуашев: ҮИИДМБ-ның бірінші бесжылдығының нәтижесінде қазақстандық экономиканың құрылымының өзгере бастағанын экспорт деректері растайды – 10.06.2014 ж. . . . . 302

117. Еуразиялық экономикалық одақта Қазақстанның мемле кеттік тәуелсіздігіне қауіп-қатер келтіретін саяси міндеттер болмауы тиіс – Азат Перуашев – 11.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

118. «Ақ жол» партиясы Қазақстанда квазимемлекеттік секторда отандық өндірушілер үшін жеңілдіктерді Еуразиялық экономикалық одақ аясында сақтауды талап ететін болады – А.Перуашев – 11.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

119. «Ақ жол»: Жергілікті мемлекеттік органдар Мемле-кет басшысының отандық автоөнеркәсіпті қолдау туралы талабын елемей шетелдік қымбат көліктерді сатып алуда – 11.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

120. «Ақ жолда» Қостанай облысында жоғалып кетіп, волон-терлермен бір айдан кейін мәйіті табылған қызды іздеу кезіндегі полицейлердің салғырттығына наразылық білдірілді – 11.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

14

121. «Ақ жол» партиясы Еуразиялық экономикалық одақта салық мөлшерлемелерін теңестіруге қарсы шығады – Азат Перуашев – 12.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

122. Азат Перуашев автоәуесқойларға олардың кез келген жол көлік оқиғаларының бейнетіркегіштерде кадрге түскен бейнежазба ла-рына ақы төлеуді ұсынды – 16.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

123. «Ақ жол» партиясының депутаттық сауалына жауап келіп түсті – Қазақстан Республикасының экономикасын оффшор-сыздандыру бойынша Үкіметпен шаралар кешені әзірленетін бола-ды – 17.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

124. Азат Перуашев заңнамаға авиакомпаниялардың өздерінің коммерциялық тәуекелдерін жолаушыларға аудара салуы-на тыйым салатын түзетулерге бастамашылық жасамақшы – 18.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320

125. Азат Перуашев Швейцария Парламентінің депутаттары алдын-да сөз сөйледі – 23.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

126. Жаңа бизнесмендерді іздеп қана қоймай, өз ісімен айналысқандардың әрқайсысын сақтау да керек – «Ақ жол» тұрғын үйге жатпайтын үй жайлардың кәсіпкер-үлескерлерінің бұзылған құқығын қорғауға шықты – 25.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

127. Азат Перуашев ұлттық компанияларды отандық өндірушілердің мүдделеріне сатып алу рәсімдерін реттейтін заң қабылдауды талап етеді – 25.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

128. «Ақ жол» партиясында Парламент отырыстарының аса маңызды мәселелерін талқылау кезінде оның депутаттарын оқтын-оқтын сөз сөйлеу құқынан айыруына наразылық білдіреді, және Регламентте фракциялар өкілдерін сөзден айыруға тыйым салуды бекітуді ұсынады – 26.06.2014 ж. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333

129. «Ақ жол» партиясының мемлекеттің қатысуымен жаңа кәсіпорындар құруға мораторий енгізу туралы ұсынысы ескерілді 01.07.2014 ж . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

15

***Азат Перуашев «Ақ жол» партиясының орталық кеңсесінде

азаматтарды қабылдау өткізді10 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіӨткен жұмада «Ақ жол» партиясының төрағасы, ҚР Парла-

мент Мәжiлiсiнің депутаты Азат Перуашев партияның орталық кеңсесінде азаматтарды қабылдау өткiздi.

Биология ғылымының кандидаты Н.Ақанова жұмысқа орнала-стыру мәселесімен; дағдарысқа қарсы басқарушылар Қауымдас-тығы өкiлдерi банкроттық жөніндегі заңнамаға ұсыныстарымен; Г.Нұрсенова өзіне тиеселі жер телімінің бөлігінің заңсыз алынуына байланысты шағыммен келді.

«Безмолвный мир» ЖШС-нің жетекшісі М.Төлепбергенова қабылдауға мүгедектердің мәселелерімен келді. Есту бойынша мүгедектер үшінші топ қа жатады, олар азаматтардың әлеуметтік осал тобына кірмеген және олардың тұрғын-үй алуы, жұмысқа тұруы тіпті мүмкін емес. М.Төлеп бер генова тағы да бірнеше өзекті мәселелерді, оның ішінде кәсіби сурдоаудар машыларды дайындау және естімейтін ата-аналардың балаларын балабақшаларға кезектен тыс орналастыру қажеттігін атап айтты.

Астаналық Ж.Мылдахметова өзінің баспана туралы проблемасын айтып берді. Ол дәрігерлік мекемелерде жұмыс өтілі 20 жылдан астам бола тұрып Мемлекеттік бағдарлама бойынша бір бөлмелі пәтер алу үшін қажетті баллды жинай алмаған. «Қазақстандағы тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің» «Қолжетімді тұрғын үй» бағдарламасы бойынша 50-60 мың теңге жалақымен тұрғын үй құнының қажетті 50% жинау, яғни пәтер алу мүмкін емес деп есептейді. «Неге қолжетімді бағамен көпшілікке арналған тұрғын үйлер салынбай-ды, тұрғын-үй жөніндегі Мемлекеттік бағдарламаны іске асыруды жалғастырмайды, жатаханалар және шағын отбасыларына арналған тұрғын-үйлер неге салынбайды?», – деп сұрайды егде әйел.

Сондай-ақ, қоғамдық қабылдауға астаналық ТЖД-нің бұрынғы маман дарының бір тобы келді. Олар «Өрт сөндіруші» АҚ-да 24-36 мың теңге жалақыға жұмыс істей отырып, басшылардың рұқсатымен негізгі жұмыстарынан бос кездерінде кәсiпорындарда қауiпсiздiк техникасы бойынша нұсқама өткiзіп қосымша табыс тапқан. Нәтижесінде 66 адам сыбайлас жемқорлық бойынша бап-пен жұмыстан шығарылған. Қазіргі кезде олар жұмысқа тұра алмай жүр, бұл бап бойынша жұмыстан кетудің жағымсыз салдарлары олардың балалары үшін де кесірін тигізуде.

16

Бұл күні Азат Перуашев барлығы 12 адамды қабылдады.Азат Перуашев келіп түскен барлық өтініштер бойынша

өзінің орынбасарларына және «Ақ жол» партиясының орталық аппаратының қызметкерлеріне тиісінше тапсырмалар берді.

Ескертеміз, «Ақ жол» партиясының орталық кеңсесінде «Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы депутаттарының Қоғамдық қабылдауы ашық. Азаматтарды қабылдау апта сайын жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін жүргізіледі. Мекен-жайы Сарайшық көшесі, 11, Кеңсе 5. Байланыс телефондары: 74-69-32, 51-70-01

17

***Ұлттық банк Бірыңғай процессингтік орталық жөнінде

ашық пікірталастан қашқақтап жүр11 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіҰлттық банк Бірыңғай процессингтік орталық жөнінде ашық

пікірталастан қашқақтап жүр – оның өкілдері «Ақ жол» ҚДП фракциясының осы тақырыпқа арналған кеңейтілген отырысына қатысудан бас тартты.

Фракция өткен сессияның соңында отандық банктердің мүддесін қорғап сауалмен шыққан болатын. Еске сала кетейік, әңгіме банк карточ каларына қызмет көрсету жөнінде Ұлттық банктің Бірыңғай процес сингтік орталық құру (БПО) туралы ұсынысы жайында бол-ған. Онда партия бұл жобаның екінші деңгейдегі банктер үшін қолай-сыз дығының себептеріне байланысты Ұлттық банкті сынға алған.

Алынған жауапта, Ұлттық банк банктік қоғамдастықтың бірқатар негізді талаптарын ескерген, орынды тұжырымдамаға сүйене бастаған. Сонда да, Ұлттық Банк төрағасы Г.Марченко отандық банктерді тиімсіз төлем инфрақұрылымын құруда деп және келісілген ұстанымның жоқтығымен кінәлайды. Оның пайымдауынша, ірі бан-ктер төлем карточкаларына қызмет көрсетуде жақсы жағдай жасауға және бірігуге объективті түрде қызығушылық танытып отырған жоқ.

Қыркүйектің 10-ы күні болған пікірталасқа бірнеше ірі банктердің, Қаржы министрлігі Салық комитетінің, Қаржыгерлер қауымдастығының (ҚҚҚ), «Атамекен» Ұлттық экономикалық палатасының басшылары, кәсіпкерлер қатысты.

ҚҚҚ Кеңесінің төрағасы өз сөзінде БПО жобасын жүзеге асыру еркінділік, бәсекелестік және директивті емес басқару қағидасына негізделген болуы тиіс екенін атап өтті. Оның пікірінше, қазіргі таңдағы қолданыстағы 16 процессингтік орталық БПО-мен қатар жұмыс істеуіне болады.

Бәсекелестік қағидасының артықшылықтары туралы «Қазкоммерцбанк» АҚ-ның атқарушы директоры А.Шаяхметов, «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның төрағасының орынбасары А.Смағұлов және басқа банктердің өкілдері айтты.

Сондай-ақ, ШОБ субъектілерінің POS-терминалын пайдала-нуда болған жағдайлар, банктердің түсіп жатқан тапсырыстарды қанағаттандырудағы дайындығы талқыланды.

«Атамекен» ҰЭП басқарушы директоры Ю.Якупбаева мерзім-деріне назар аударды: бүгін заң жүзінде POS-терминалын пайдалан-байтын әрбір кәсіпкер тәртіп бұзушы болып табылады (ал ондайлар

18

шағын бизнестің арасында басым көпшілік). « Ол кәсіпкерлерге айыппұл салу науқанын бастап кетпей ме?», – деп Салық комитеті төрағасының орынбасары А.Қыпшақовтан сұрады. Салық комитетінің өкілі мұндай бұзушылықтар бойынша тексерулер және айыппұл санкциялары болмайды деп сендірді, бірақ мәселе бұл мораторийдің аяқталу мерзімінде.

Осыған байланысты, «Ақ жолдың» көшбасшысы А.Перуашев мәжілісте басталған терминалдарды енгізу мерзімдерін ұзарту ту-ралы салық заңнамасына түзетулерді талқылау барысында тиісті түзетулер енгізуге фракция депутаттарының дайын екенін білдірді.

- Бірақ, салық тексерулеріне 5 жыл мерзім ішінде рұқсат беретін қолданыстағы нормалармен, айыппұлдар өтіп кеткен күнмен қайта есептеліп жүрмей ме? – деген ол Салық комитетінің жетекшісінен нақтылауды өтінді. А.Қыпшақов мырза салық органдарында мұндай талпыныстар жоқ деп сендірді.

«Альянс Банк» АҚ-ның басқарушы директоры А.Өмірбаев: «Тіпті Еуропадан да көріп жүрміз, көкөністерді сатып тұрған қариялар тек қолма-қол ақшаға, ұсақ тиындарға сатады, себебі олар үшін ақшасыз есептесу тиімсіз. Неге біз өзіміздің отандаста-рымызды, ұсақ саудагерлерді осыған баруға мәжбүрлейміз?» – деп кәсіпкерлерді POS-терминалдарымен 100%-ға қамту туралы талап-тан бас тартуды ұсынды.

Кездесуге қатысушылардың барлығы оны қолдады, себебі шағын кәсіпкерлердің көпшілігі транзакция айналымы және саны бойын-ша талаптарға жауап бермейді және желісіз Интернет жоқ ауылдық жерлерде, сондай-ақ қала аудандарында мобильді терминалдар бой-ынша ақшасыз есептесуді пайдалану мүмкін емес. «Іс жүзінде орын-дау мүмкін емес ережелерден гөрі, нақты орындалатын ережелерді ғана қабылдау керек», – деді бұл жайында А.Перуашев.

Кездесуді қорытындылай отырып, ҚДП жетекшісі жалпы бұл пікірталас жөнінде:

- Ұлттық банктің БПО құру туралы ұсынысының бірінші нұсқасы екінші деңгейдегі банктерге қатысты өте қолайсыз болған. Мені таңқалдыратыны, осының өзінде банктер өте сыпайы түрде бұдан шығар жол іздейді. Біз сіздердің жағдайларыңызды түсінеміз, себебі қадағалаушы орган бар, сіздер олармен барынша ілтипатты болуларыңыз керек. Алайда, тап осы жағдайда – бұл мемлекеттік органдардың бәсекелік бизнестің бір бөлігін тартып алуға әрекеті. Кәсіпкерліктің еркіндігіне, бизнестің еркіндігіне қауіп туралы әңгіме болғанда – «Ақ жол» партиясының ұстанымы нық және түбегейлі, -деп атап өтті ол.

19

***«Ақ жол» тұрғындар үшін газдың құнын төмендетуді талап

етеді 11 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» тұрғындар үшін газдың құнын төмендетуді талап

етеді – кеше Т.Ерғалиев Премьер-Министр Серік Ахметовтің атына фракцияның депутаттық сауалын жариялады.

«Қазақстан табиғи газ қоры бойынша әлемде алдыңғы қатардағы орынның бірін алады. Соған қарамастан кейбір облыстарда газдың бағасын табиғи газды импорттайтын елдердің бағасымен салыстыруға болады. Сонымен қатар, газдың көтерме бағасының бірдейлігіне, текше метрі үшін 85 доллар екеніне қарамастан, газбен жабдықтаудың тарифтары ОҚО – 22,9 теңгені, Алматы облысында – 21,76 теңгені, Қостанай облысында – 18,6 теңгені құрайды».

Фракция депутаттарының пікірінше, бұл «Табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар туралы» Заңының нормаларын бұзу болып табылады, оған сәйкес табиғи монополия субъектісі тұтынушыларға реттелiп көрсетiлетiн қызметтердің (тауарлардың, жұмыстардың) тең шарттарын ұсынуға міндетті, оның ішінде реттелiп көрсетiлетiн қызметтерге (тауарларға, жұмыстарға) қол жетімділік болуы тиіс.

Табиғи газ құнының жоғары болуы жылу энергиясын өнді-ру дің өзіндік құнының жоғарылауына әкеледі. Сонымен бірге, ел дің солтүстік бөлігіндегі, мысалы, Қостанай облысындағы темпе ратураның ерекше төмендігі және ұзаққа созылған жылу ма-усымымен (213 күн) ахуал қиындай түседі.

Қостанай облысындағы газдың құны көрші Ақтөбе облысымен салыстырғанда 8 есеге қымбат, Қостанай облысының тұрғындары жылыту үшін айына 106 –дан астам теңге төлейді, яғни екі есе, ал облыстың солтүстікте орналасуының есебінен республика тұрғындарының жылытуға орташа шығындарынан үш есе артық, бұл әлеуметтік әділеттілік қағидаларына қайшы келеді.

Сауалда орын алып отырған тұтынушылардың құқығын басқа да бұзушылықтар көрсетілген.

Мәселен, ОҚО-да әлі жеткізілмеген газ үшін күштеп алдын-ала алым жүргізілген; тұтынушыларға сыйақы төленбей, газбен жабдықтаушы мекеме есебіне негізсіз болып табылатын 330 млн. теңге мөлшерінде кепілдік жарналар заңсыз жиналған; тұрғындарды үй ішіндегі газ қызметін көрсетуге ақы төлеуге міндеттеген, газды жеткізу туралы шарттар тұтынушылардың пікірлерін есепке алмай жасалған.

20

2012 жылы желтоқсанда Жамбыл облысында қуаттылығы жы-лына 462 миллион текше метр газ өткізетін, құрылыс бағасы 3,949 миллиард теңгені құрайтын «Қордай-Шу» газқұбыры іске қосылған болатын. Алайда, тұрғын үйлерге бір орынға газды қосудың құны 390 000 теңгені құрайды, ал басқа өңірлерде осыған ұқсас қызметтердің құны бірнеше есеге төмен.

Өңірлер арасындағы газға деген бағаның үлкен айырмашылығы бизнесті дамыту үшін де теңдей жағдай жасамай отыр, себебі биз-нес газдың бағасына қарай бағыт алады, газдың бағасы қайсы өңірде төмен, сол жерге жаңа өндірістерді орналастыруға ұмтылады деп көрсетеді депутаттар.

«Егер де, мұнай газын өндіру кезінде алынатын өнім – сұйытылған ілеспелі көмірсутекті газды өңдеу кезінде алау болып жанбаса, ре-спублика өзін қазіргі газды өндірудің көлемінің өзімен-ақ көгілдір отынмен 100 пайызға қамтамасыз ете алар еді, деп есептейді «ақжолдықтар» және «газдандыру бойынша іске асырылған бағдарламалардың бір де бірі ішкі нарықтың сұранысын және еліміздің энергияға тәуелсіздігін қамтамасыз ете алмады. Үздіксіз жанып жатқан алаулардың үстінде отырып көптеген тұтынушылар бұрынғысынша өздерінің баспаналарын көмірмен жылытуда. Соны-мен бірге, елімізде өндіріліп жатқан сұйытылған газдың көпшілігі шетелге кетіп жатыр, себебі ішкі нарыққа қарағанда сұйытылған газдың экспорттық бағасы табиғи газдың бағасынан әлдеқайда жоғары. Егер, орташа есеппен алғанда Қазақстанда газдың бағасы мың текше метріне 63 долларды құрайтын болса, Еуропада ол 346 долларға дейін жетеді».

Т.Ерғалиев кеңестік дәуірдегі көршілес республикалардағы газға қойылған бағаның жағдайы туралы мысал ретінде мәліметтер келтірді: Белоруссияда 13 теңге – тұрғындар оны импортталған бағасынан екі есеге дейін арзанға алып отыр. Ресейлік газға «еуропалық» баға төлеп отырғанына қарамастан Украинада 18 теңге. Мемлекетте іс жүзінде әлеуметтік тұрақтылықты сақтау үшін бұл нарықты қаржыландырып отыр, және бұл елдерде газдың бағасы жылдан жылға бір деңгейде қалып отыр.

Фракция депутаттары өңірлер бойынша газдың құнын теңестіру жолымен тұрғындар үшін газдың құнын төмендету туралы мәселені қарауды не осы мәселені шешудің басқа да баламалы тәсілдерін та-буын талап етіп Үкіметке жүгініп отыр.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылардың аманаттарын орындау бой-ынша жұмыстарын жалғастыра береді.

21

***«Ақ жол»: гепатитпен аурурына шалдыққандардың 70%-

ы гепатиттің сапалы диагностикасына қол жеткізе алмауда, кепілді тегін емделу мүмкіндігіне 15 науқастың біреуі ғана қол жеткізе алады

11 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

Гепатит ауруына шалдыққандардың 70% гепатиттің сапа-лы диагностикасына қол жеткізе алмауда, кепілді тегін емделу мүмкіндігіне 15 науқастың біреуі ғана қол жеткізе алады, – бұл туралы Нұрлан Жазылбеков Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді. Денсаулық сақтау министрі С.Қайырбекованың атына жолданған фракцияның депутаттық сауалында жүргізіліп жатқан шараларға қарамастан (жыл сайын 40-тан 60 мыңға дейін науқастар ресми тіркеледі) вирустық гепатитпен ауру деңгейінің жоғарылап жатқандығы туралы әңгіме болады. Бұдан басқа, дәл емес диа-гностикадан және сайма-сай емдеу тағайындалмағандықтан ау-рулар бауыр цирозына және бауыр обырына көшіп асқынған созылмалылығы байқалады.

Гепатитті жұқтырғандардың барлық санаттары үшін диагности-ка және емдеу жүргізу ақысыз. Солай бола тұрса да ем алуға кезек 2017 жылға дейін жетіп отыр. Сонымен бірге, бірінші кезекте емде-луге өмірге қауіптілік деңгейі аса жоғары емделушілер жатады.

Депутаттың ойынша, сырқатты бастапқы сатысында емдеудің орнына, сырқаттың жағдайының шекті деңгейіне дейін нашарлауын күтуді және содан кейін ғана емдеуге міндеттейтін Ережемен ақылға сыймайтын жағдайлар туындайды.

Сонымен қатар, бүкіл елде (Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарына) фибросканерлеу диагностикалық құралдарының 3 аппараты ғана жұмыс істейді, қалған облыстарда, оның ішінде аста-нада мұндай аппарат жоқ.

Осылайша, Конституцияның талаптарын бұзушылыққа жол бері-ліп, 14 облыстағы қазақстандықтардың 70%-ы екі облыста тұратын сырқаттармен салыстырғанда тең емес жағдайда болып отыр.

Бірақ, бұл аппараттағы диагностикалық тексерілудің құны 8 400 теңге, бұл тексерілудің «қымбат тұрмайтын» түріне жатады және де мемлекетпен қаржыландырылмайды. Ал, статистикаға сәйкес Қазақстандағы үй шаруашылықтарының 36%-ның ғана орташа айлық табысы 30 мыңнан аса теңгені құрайды.

Гепатитті диагностикалау және емдеуге ауылдық жерлердегі тұрғындар үшiн iс жүзiнде қол жеткізу мүмкін емес: ауыл

22

тұрғындарына диагностика үшін төлеуден басқа, бүкіл елді жүріп өту үшін жолға ақы да төлеуге тура келеді.

Кейбір емханаларда диагностика үшін қажетті реактивтер жетіспейді.

Сауалда білікті дәрігерлер жетіспеушілік мәселесі айтылған. Осы уақытқа дейін дәрігер-гепатолог жоқтығынан, гепатитті емдеу кең мамандандырылған дәрігерлермен жүргізіледі. Оның үстіне, дәрігерлердің саны тұрғындардың жан басына шаққандағы қажетті нормаларға сәйкес емес – 17 млн. адамға бар болғаны 26 дәрігер жұмыс істейтін 12 гепатологиялық орталық (норма бойынша 30-50 мың жұқпалы аурулар бойынша дәрігер немесе гастроэнтеро-логтан 1-і керек болса) бар. Мысалы, 2 млн. тұрғыны бар Алматы қаласында гепаторталықтың 2 кабинеті бар, оларда екі-ақ дәрігер қабылдайды. 4 дәрігер қабылдау жүргізетін гепаторталығы бар астананың да ахуалының бұдан артық болып отырғаны шамалы. Дәрігерге қабылдау 3 аптаға дейін алдын-ала жазба түрінде жүреді, бюджеті жылына 200-250 адамды емдеуге есептелген, бұл қажетті шектен 25 есе төмен. Облыстарда бір дәрігер қабылдау жүргізеді, оның кабинеті облыс орталығында, негізінен жұқпалы аурулар ауру-ханасында орналасқан, осыған байланысты гепатитпен ауыратын-дар аурудың одан да ауыр түрлерін жұқтырып алулары мүмкін.

17 000 сырқатты 2014 жылға қаржыландыру 1232 адамға қарастырылған – бұл қажеттіліктен 15 есеге жуық төмен.

Сонымен қатар, 01.05.2013 жылға ахуал бойынша, сырқат «В және/немесе С гепатитін емдеуді күту парағында» өзінің бар екенін және кезектің өту барысын 6 облыстың денсаулық сақтау басқармасының сайттарынан ғана бақылауды жүргізе алады, яғни Конституцияның 20-бабына әркiмнiң еркiн ақпарат алуға құқығы бұзуылып отыр.

«Ақ жол» фракциясының депутаттары денсаулық сақтау министрінен көрсетілген мәселе бойынша шұғыл түрде шара қолдануын талап етеді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлаушылардың өтініштері бойынша жұмысын жалғастыра береді.

23

***«Ақ жол» партиясы ҚР Үкіметіне бірқатар басым салалар

үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізуді табандылықпен ұсынады


«Ақ жол» партиясы ҚР Үкіметіне біздің елімізде ауылшаруашылығы, машина жасау, жеңіл және тамақ өндірістері, дәрі-дәрмек, тұрғын-үй құрылысы, жасыл энергетика сияқты т.б. бірқатар басым салалар үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізуді табандылықпен ұсынады.

Мәжілістің пленарлық отырысында фракция жетекшісі Азат Пе-руашев «еліміздің алдында тұрған экономикалық және әлеуметтік дамудың міндеттерін, алдағы ДСҰ-на кіруді, Кедендік одақта күшейіп келе жатқан бәсекелестікті және отандық өндірушілерді қолдаудың қажеттілігін есепке ала отырып» бұл ұсыныс қайтадан шығарылып отыр деп мәлімдеді.

Фракцияның депутаттық сауалында Елбасымен «Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясында» өндіріс және жаңа техно-логиялар салаларымен айналысатын кәсіпорындар үшін қолайлы салық режімін енгізу бойынша міндеттер қойылған болатын, – деп көрсетілген. – Президент ҚР Парламентінің бұрынғы сессиясының ашылуында Үкіметке өңдеуші өнеркәсіпті, аграрлық кешендерді және бәсекелесу қабілеті төмен салаларды қолдаудың жүйесін толығымен қайта қарауды тапсырды».

Бұл берілген тапсырма ұлттық бизнестің мүдделеріне тікелей қатысты болғандықтан «Ақ жол» Демократиялық партиясы Еуропалық одақ Өкілдігіне және ДСҰ және ЕО мүше-елдерінің бірқатарының елшіліктеріне осы елдерде қолданылатын Салық са-ясаты арқылы өндіріс секторын қолдау шараларына қатысты сауал-дар жолдады.

Азат Перуашев ресми алынған жауаптардан мысалдар келтірді: ЕО-та экономиканың басым және әлеуметтік-маңызы бар салала-ры үшін сараланған салалық жанама салық салу мөлшерлемесі (ҚҚС немесе сатудан түскен салық) сияқты құрал іс жүзінде кеңі нен қолданылатынын көрсетеді. Бұл әдістеме Қазақстанда қолданы латын тәсілдемелерден бірқатар қағидалы ерекшеліктері бар:

1) Бұл елдерде сараланған салалық мөлшерлемесі тікелей заңнамамен белгіленеді және ДСҰ шеңберіндегі «жеңілдік» болып саналмайды.

24

2) Сараланған мөлшерлемелер жалпы басым және әлеуметтік-маңызы бар салалар үшін қолданылады, бұл экономиканың нақты секторларын дамытуды шынайы ынталандыруға және оларды инвестициялауға мүмкіндік береді.

3) Іс жүзінде ЕО елдерінің барлығы нақты салалар үшін бірнеше сараланған мөлшерлемелерді қолданады.

Мысалы, Ұлыбританияда жалпы белгіленген мөлшерлеме 20% құрайды; бірақ жеке мақсаттарға пайдаланылатын энергожабдықтау және энерготасымалдаушы; тұрғын үй ғимараттарын жөндеу бой-ынша және т.б. қызметтерге – 5% ҚҚС мөлшерлемесі белгіленген. Кәріз жүйесі және сумен қамтамасыз ету, тұрғын үй құрылыстарын салу, жолаушылар және жүк тасымалдау қызметтеріне, машина жа-сау (кеме жасау, ұшақ жасау) салаларына, балалар киімдері, азық-түлік тауарлары өндірісіне, баспа қызметіне – ҚҚС мөлшерлемесі 0%-ды құрайды .

Одан басқа, денешынықтыру және спорт мекемелерінің, кәсіби дайындық және колледждер және университеттердегі ғылыми зерт-теулер, барлық дәрігерлік қызметтер және фармацевтика және тағы басқа қызметтер бойынша айналымдар жанама салық (тіпті 0%-ға) салудан толығымен босатылған.

Швецияда ҚҚС-тің жалпы белгіленген мөлшерлемесі 25%, ал тамақ өндірісі, туристік қызметтер үшін және тағы басқаларға – сараланған мөлшерлеме 12% құрайды. Мерзімді басылымдарды та-рату, жолаушылар көлігіндегі, мәдени және спорт мекемелеріндегі қызметтерге және басқаларға – бұл мөлшерлеме 6% белгіленген, және т.б.

Сондай-ақ, ҚҚС-ның сараланған мөлшерлемелері бойынша осындай тәсілдер Германия, Канада, Нидерландта, Австрияда, Бель-гияда, Финляндияда, Румынияда, Польшада, Литвада, Чехияда және т.б. елдерде қолданылады.

Сауалда көрсетілгендей, ҚҚС-ның сараланған мөлшерлемелері ауылшаруашылығы, азық-түлік және тұтынушылар тауарла-рын сату, дәрі-дәрмек өндірісімен сатуға және дәрігерлік және әлеуметтік қызметтерге, машина жасау, энергетикада, көліктік қызметтерге, кітап және мерзімді басылымдар шығаруға, мәдениет және спорт қызметтеріне және т.б. қызмет көрсетулер үшін өте жиі қолданылады.

«Ақ жол» партиясы және оның депутаттары қолданыстағы салық саясатын ұлттық өнеркәсіп мүдделеріне сай жаңғырту үшін күш са-лып жүргенін еске саламыз. ҚҚС-ның салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы ұсыныс салық заңнамасын алдыңғы талқылауда

25

«Ақ жол» партиясының депутаттарымен енгізілгенін бірақ кері қайтарылған болатын.

«Әйелдер үшін зейнетақы жасын өсіру жоспарлануына сәйкес, тоқыма, тігін өнеркәсіптері, қоғамдық тамақтандыру саласын, жеке дәрігерлік қызметтер көрсетулер сияқты «әйелдер» істейтін дәстүрлі экономика секторларын қолдау ең өзекті болып табылады, – деп есептейді «Ақ жолда». – Интеллигенцияны қолдау мақсатында, жеке білім беру, мәдениет және бұқаралық ақпарат құралдары саласында ҚҚС-ның төмендетілген салалық мөлшерлемесін қолдану қажет».

«Қазіргі кезде Мәжіліске Салық кодексіне өзгертулер енгізу бой-ынша кезекті заң жобасы келіп түсті. Бұл жобада бірқатар салықтарды күшейту ұсынылады, бұл кәсіпкерлердің негізді мазасыздықтарын тудырады. Салықтардың ақша жинау рөлін ғана атқармайтынын, әрі тұтастай алғанда экономиканың теңгерімді дамуына маңызды ынта-ландыру ретіндегі рөлінің зор екенін де ұмытуға болмайды», – деп атап өтті Азат Перуашев.

Кедендік одақтағы бәсекелестік беталысын және алдағы ДСҰ-ға кіруді ескере отырып, «Ақ жол» партиясы ұлттық бизнесті қорғау бойынша халықаралық тәжірибелерді ескеріп, мейлінше ойланып, сараланған салық саясатын жүргізу қажет деп есептейді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

26

***«Ақ жол» партиясы Үкіметті Протондардың ұшырылуын

тоқтатуға және ТЖМ-нің апатты жоюдағы рөлін анықтауға шақырды

12 қыркүйек 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі«Ақ жол» партиясы Үкіметті Протондардың ұшырылуын

тоқтатуға және ТЖМ-нің апатты жоюдағы рөлін анықтауға шақырды – Ағымдағы жылдың 9 қыркүйегінде ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтің атына фракция депутаттарының қолы қойылған хат жолданды.

Үстіміздегі жылдың 2 шілдесінде, «Байқоныр» ғарыш айлағында «Протон-М» зымыраны апатқа ұшырағаны мәлім. Бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметтері бойынша құлаған кезде едәуір аумаққа 500 тоннаға дейін улы отын (гептил) төгілген, бұл қоршаған ортаға және жергілікті тұрғындардың денсаулығына үлкен қауіп төндіреді.

«Бұл оқиғаны төтенше жағдай деп есептеуге толық негізіміз бар. Алайда, төтенше жағдайлардың зардабы мен оны жоюды зерттеудің бүкіл жұмыстарымен үкіметтік комиссия және жергілікті әкімшіліктер айналысуда»,- делінген хатта,- «Елімізде, нақты дәл осындай мақсаттарға құрылған және қаржыландырылған Төтенше жағдайлар жөніндегі Министрлігі атты профилді ведомство бар. Бірақ, ҚР ТЖМ-нің бұл жағдай кезіндегі толықтай әрекетсіздігі то-лып жатқан заңды сұрақтар туындатып отыр.

«Ақ жол» депутаттары «Протон-М» зымыраны құлауына байла-нысты Төтенше жағдайлар министрлігінің әрекетсіздігі тікелей осы «Азаматтық қорғау туралы» даулы заң жобасынан туындап және «заңдастырылып» отырғанына сенімді. Онымен жұмыс істеу бары-сында көлемі 107 беттен тұратын мәтінге бірінші оқылым кезінде-ақ депутаттардан 1500-ден астам түзету ұсынылған; екінші оқылым алдында «Ақ жол» ҚДП фракциясы тағы да 100 түзету дайында-ды. «Яғни, заң жобасы мәтінінің бір бетіне орта есеппен 15 түзету енгізілген! Осындай дайындығы үшін мектепте оқушыларға «екі» бағасын қояр еді. Ал бізде, әбігерге салған жобаны «сүйреп алып шығуды» жалғастыруда»,- деп атап көрсетілген хатта.

Жобаны талқылау барысында «Ақ жол» депутаттары бұл құжатпен төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі жауапкершілікті салалық министрліктен жергілікті органдарға ысырып тастау қарастырылып отырғанын бірнеше рет атап айтқан болатын. ««Байқоныр» ғарыш айлағында аппараттың құлауы төңірегіндегі орын алған жағдай ТЖМ-нің жауапсыздығын

27

және біздің қарсылығымыздың негізділігін растады. Аталған министрліктің төтенше жағдайларды және оның зардаптарын жою үшін құрылғанына қарамастан, және нақ осы мақсаттарға бұл ведомствоның бюджетіне миллиардтаған сома қарастырылса да, бұл министрлік ірі ТЖ туындаған кезде өзінің тікелей міндеттерін орындаудан сырт қалады»,- деп жазған депутаттар.

Олар сондай-ақ, шілденің 31-інде апат болған жерге барған ви-це-премьер Б.Сағынтаев бастаған үкіметтік комиссия құрамында ТЖМ министрінің болмағанына назар аударды. Егер осындай жағдайлардан өзінің отандастарын құтқармаса, сонда министрдің міндеті не? Және үкіметке мұндай орган неге керек? Жәй ғана бюд-жеттен қаражат алу және кәсіпорындардан өртке қарсы қызметі үшін коммерциялық ақы жинап отыру үшін ғана ма?» – деген сұрақ қояды «ақжолдықтар».

Қазіргі таңда Үкіметпен және әкімдіктермен жергілікті тұрғындардың жағдайы, аумақтардың экологиялық проблемалары зерттелуде. Сонымен бірге БАҚ-ның хабарлауынша Байқоңырдан «Протон-М» зымыранының кезекті ұшуы 17 қыркүйегіне жоспарланған еді (қазір оның кейінге шегерілгені белгілі).

«Ақ жол» ҚДП депутаттарының пікірінше бұл мәселені апаттың себептері аяғына дейін зерттеліп, келтірілген зардаптардың шығындары шығарылып, азаматтарымызға тиісті көмек көрсетілгеннен және болашақта апаттың алдын алу шаралары жасалғаннан кейін ғана қарастыруға болады.

«Ақ жол» фракциясы Төтенше жағдайлар министрлігінің белгілі болып отырған дәрменсіздігі мен бастамашылдықсыздығына қатысты тиісті қызметтік тергеу жүргізілуі тиіс деп есептейді. «Ақжолдықтар» «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасы осыған ұқсас жағдайдан ТЖМ-ін жауапкершіліктен шығарып, оны басқа мемлекеттік органдарға аударып тастайды деген өздерінің қауіпі расталып отыр деп санайды.

«Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы «Азаматтық қорғау ту-ралы» заң жобасының практикада көз жеткізілген кемшіліктерін ескере отырып, оның басты қағидаларын тұжырымдамалық тұрғыда өңдеп және қайта қарау үшін Үкіметті заң жобасын қайтарып алуға шақырды.

28

***Азат Перуашев: Салық кодексіне ұсынылатын түзетулер

қазақстандықтардың өмір сүру сапасының әлсіреуіне әкеп соғады

16 қыркүйек 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі Салық кодексіне ұсынылатын түзетулер қазақстандықтардың

өмір сүру сапасының әлсіреуіне әкеп соғады – деді Азат Перуашев өткен бейсенбіде Мәжілістің салық салу мәселелері туралы заң жо-басын таныстыру бойынша отырысында.

Ескерте кетейік, Үкімет депутаттарға ұсынатын ұсыныстарының арасында: жеке тұлғалардың пәтерлері 150 шаршы.метрден, жер үйлері 300 шаршы.метрден астам меншіктерге 3-есеге дейін салықты көтеру, «барынша ластасаң, сонша төлейсің» деген қағидамен 3-4 мың.текше.см көлемнен асатын көліктерге салық ставкаларын ұлғайту және т.б. қарастырылуда.

«Неге сіз, тұрғын үйде қанша адам тұратындығынан гөрі, тұрғылықты ауданын ғана есепке алып отырсыз? – деп таныстыры-лу барысында Азат Перуашев Ерболат Досаевқа сұрақ қойды. 150 шаршы.м деген 4-6 баласы бар отбасыға не болады? Қазақ отбасы-ларында үш ұрпақ: балалары мен әке-аналары ғана емес, сонымен бірге ата-әжелері де бірге өмір сүріп жатады. Астана мен Алматы-да, облыстық орталықтарында туған-туысқандардың балалары да оқуға, не жұмыс істеуге келетіндері тағы бар. Неге осы мән-жайды ескермейсіз? Бүгіндері көпбалалық пен демографияны қолдау керектігін айтып жүрміз. Оларға көмектесудің орнына керісінше сіздердің көмектерінсіз аяқтарына тұрған мұндай отбасыларға қалайша меншік салығын 3-есеге көбейтеміз?!

А.Перуашев министрге Тұрғын үй құрылысын дамы-ту мен өмір сүру стандарттарының деңгейін жақсарту тура-лы Елбасының тапсырмаларын есіне салып өтті. «Сіз сапалы өмір сүруге ынталандырудың орнына кедейшілікке итермелеп, тұрғындарымызды қайтадан «хрушевкаларға» тығуды ұсынып отырсыз? «Ақ жол» фракциясының депутаттары кедейлерді азайту, ауқатты қазақстандық отбасыларды көбейту үшін табан-ды күресуде – деді депутат, – Тұрғын үй құрылысы, жақсы үйге сұраныс – бұл жұмыс орындары, бұл бюджетке салық түсіру, бұл құрылыс материалдарын өңдіру. Сонда сіз, іс-жүзінде осыларды қысқартуды ұсынып отырғаныңызды түсінесіз бе?»

Көлікке салынатын салықты ұлғайту туралы Азат Перуашев: «тікелей ресей автомобильдерінің мүддесін қорғау, оларда катализа-торы бар болғандықтан атмосфераны ластауы нөлдің шамасындағы

29

3-литрлік «Мерседес» немесе «Тойоталарға» қарағанда көлемі шағын болғанымен, автомобильдерінің газ қалдықтарын шығаруы көп»,- деді. Оның пікірінше, үкімет экология үшін күрес дегенді желеу етіп, ресейлік емес өнімнен гөрі сапалы заманауи көліктерді сатып алушыларға шүйлігуде: «Біз Ресейдің қысымымен онсыз да сырттан келетін көліктерге әкелім баж алымын өсірдік. Ал, енді бұлардың мүдделерін одан әрі тықпаламай, өзіміздің азаматтарымыздың өз қаржыларына алғысы келетін таңдау құқықтарын қорғауымыз ке-рек».

Перуашев қоғамда кең талқыланып жүрген көлік салығын оны жанар-жағармай материалдары акцизіне қосуға толық ауыстыратын тәжірибені зерттеуге шақырды: «Сол кезде біз шынымен де ауаны ластайтын шығыны көп экономикалық тиімсіз қозғалтқышы бар-ларды көп төлетуге мәжбүрлейміз».

«Ақ жол» парламенттік фракциясы сайлауалды платформасының жүзеге асыру мен өз сайлаушыларының мүдделерін қорғау жұмысын жалғастырады.

30

***Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат

Досаев «Ақ жолдың» экономиканың басым салалары үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы ұсынын қолдауға дайын


Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат До-саев «Ақ жолдың» экономиканың басым салалары үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы ұсынын қолдауға дайын – бұл туралы ол өткен бейсенбіде, ҚР Парламенті мәжілісінің қаржы және бюджет жөніндегі комитетінде салық салу мәселелері жөніндегі заң жобасының таныстырылымында, демократиялық фракцияның көшбасшысы Азат Перуашевтің тура-сынан қойған сұрағына жауап беру кезінде мәлімдеді.

Хабарланғандай, одан бір күн бұрын Азат Перуашев ҚР Үкіметіне Еуроодақ елдерінің тәжірибиесі бойынша ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізуге қатысты «Ақ жол» фракциясының сауалымен шыққан болатын, және ауылшаруашылығы, маши-на жасау, жеңіл және тамақ өндірістері, дәрі-дәрмек, тұрғын-үй құрылысы, жасыл энергетика сияқты бірқатар басым салалар үшін ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы мәселені қарауды ұсынған болатын.

Азат Перуашев заң жобасы таныстырылымының барысында Эко-номика және бюджеттік жоспарлау министріне «неге сіздің Салық кодексіне түзетулеріңіздің барлығы салық салу қорын кеңейтуге емес, тек қана салық мөлшелерін өсіруге байланысты?», – деген мәселе қойды.

- Бюджетке түсімдерді бизнеске және тұрғындарға артық салым-мен қысым жасау арқылы емес, ал азаматтар мен кәсіпорындардың табыстарының өзі өсетіндей жағдай жасау арқылы арттыру қажет, сонда салық мөлшерлемелерін күшейтпей-ақ салықтар үшін база өсетініне – «Ақ жолда» сенімді.

А.Перуашев, Елбасының «Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясында» өндіріс және жаңа технология-лар, ауылшаруашылығы және рентабельділігі төмен салалар кәсіпорындары үшін қолайлы салық режімін енгізу бойынша міндеттер қойғанын министрдің есіне салды. «Өндірісті қолдауға байланысты түзетулер неге жоқ?» – деп сұрады депутат. Сонда біз, олардан салық жинау үшін кәсіпорындардың табысын өсірмейміз, тек жұмыс істейтіндерді одан әрі тонай беретін болғанымыз ғой».

31

«Ақ жол» партиясы және оның депутаттары қолданыстағы салық саясатын ұлттық индустрия мүдделеріне сай жаңғырту үшін әрдайым күш салып жүргенін еске саламыз. ҚҚС-ның салалық мөлшерлемелерін енгізу туралы ұсыныс салық заңнамасын алдыңғы талқылауда «Ақ жол» партиясының депутаттарымен енгізілген, бірақ кері қайтарылған болатын.

Алайда, министр Е.Досаев осы жолы демократтармен айтылған тәсілдемеге жеке өзінің жақтас болып табылатынына сендірді: «Мен келешегі бар бағыттағы салалық қолдау жағындамын. Біз барлық жеңілдіктерді тексеруді аяқтап қалдық, – деді А.Перуашевтің сұрағына жауап берген Е.Досаев, – Тексеру аяқталған соң, қаржының бір бөлігін типтік жеңілдіктерден босатамыз, ал бұл 1 триллион 251 миллиард теңге, біз бұны салалық бағытқа жібереміз және өндірістік кәсіпорындарды және инновацияларды қолдаймыз».

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

32

***«Ақ жолдың» депутаттары Алматы базарларында зардап

шеккен кәсіпкерлерге тиісті көмек көрсетуді өтініп Үкіметке жүгінді


«Ақ жолдың» депутаттары Алматы базарларында зардап шек-кен кәсіпкерлерге тиісті көмек көрсетуді өтініп Үкіметке жүгінді – бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында ҚР Премьер-Министрі Серік Ахметовтың атына Талғат Ерғалиев «Ақ жол» фракциясының депутаттық сауалын жария етті.

Әңгіме осы жылдың 13 қыркүйегінде Алматы қаласында «Олжа», «Керемет», «Аян» және «Алатау» базарларындағы өрт ту-ралы болып отыр.

Өрттің аумағы 5,4 мың шаршы метр болған, соңғы мәліметтерге сәйкес әрқайсысында бірнеше адам жұмыс істеген 309 бутик толық өртенген. Ондаған және жүздеген кәсіпкерлер шығынға батқан, көпшілігі күнделікті өмір сүру мүмкіндігінен айырылған.

«Өрттің лезде таралуына қоймалар мен сауда контейнерлерінің тығыз орналасуы себеп болған. Саудагерлердің арасында дүрбелең туындап, мародерлік іс-әрекеттер орын алған. Көптеген куәгерлер сөндіру қызметі тиімсіз жұмыс атқарғанын хабарлайды. Оны мыңдаған өрт сөндірушілер мен жүздеген техниканың тартылғанына қарамастан өрттің тек 16 сағаттан кейін ғана сөндірілгені айғақтайды», – деп көрсетілген сауалда.

«Айта кету керек, базарлардағы кәсіпкерлер олигархтар емес, олар түрлі себептерге байланысты кәсіптің осы түріне ауысқан және үйлеріндегі жалғыз асыраушысы болып отырған қарапайым әйелдер, – деп атап көрсетті Т.Ергалиев. – Олар өте ауыр жағдайда қалып отыр».

Сауалда Алматы әкімдігі тарапынан қарастырылған шаралар ту-ралы ақпараттар келтіреді: банктермен несие төлеу мерзімдерін ше-геру, жаңа сауда орындарын табу бойынша келіссөздер жүргізілуде.

Сонымен, «Ақ жол» депутаттарының ойынша, келтірілген шығын көлемдерінің ауқымдылығын еске алсақ, жүргізіліп жатқан шаралар тіпті жеткіліксіз – жүздеген зардап шеккен кәсіпкерлер бала-шағасымен далада қалып және олардың отбасылары болашаққа деген қандай да бір үмітсіз бейшара өмір сүруге ұшырау қаупі тұр.

Сауалда көрсетілгендей, «өрттің ауыр зардабы бизнесті жүргізудің қарапайым тәртібін сақтамауынан туындап отыр, тауар-лар сақтандырылмаған. Оның үстіне, зардап шеккен базарлар заңсыз

33

жұмыс жасаған, оның ішінде өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келмегендіктен бұдан бұрын олардың жұмысы сот шешімдерімен тоқтатылған болатын».

«Ақ жол» фракциясы осындай зор шығынға әкелген әрекетсіздіктің кінәлілерін, сот орындаушыларды, өртке қарсы қызметті және басқа да уәкілетті органдарды жауапқа тартуды та-лап етеді. Өртенгендердің хабарлағанындай, базардың жұмысын жалғастыру үшін белгісіз тұлғалар олардан үзбей ақша жинаған.

Сонымен қатар, «ақжолдықтар» кейбіреулердің зардап шегушілердің мемлекеттен көмек талап еткені орынсыз, өйткені бұл жеке бизнес және мемлекеттің осы жағдайға қатысы жоқ деген сөздерін нағыз сорақылық деп атады. «Зардап шегушілер адал салық төлеушілер болып табылатынды, – деп ескертеді депутаттар. – Сондықтан олар өз мемлекетінен мұндай көмек сұрауға құқылы.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және қазақстандық кәсіпкерлердің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

34

***«Ақ жол» ҚДП фракциясы Үкіметтен тез арада шаруа

қожалықтарынан астықты сатып алуды бастауды сұрайды18 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» ҚДП фракциясы Үкіметтен тез арада шаруа

қожалықтарынан астықты сатып алуды бастауды сұрайды – тиісті сауалды бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында депутат Светлана Қадралиева жария етті.

«Еліміздің астық егетін өңірлеріндегі шаруалар мен фермер-лерден «Ақ жолға» келіп түсіп жатқан өтініштеріне сәйкес, бүгінгі астық нарығында қалыптасқан ахуал қатты алаңдатады», – деп көрсетілген сауалда.

Әңгіме ауа-райының қолайсыздығына байланысты жинау жұмыстарының тиімді мерзімін қысқарту туралы болып отыр: жаппай егін ору науқанын бастау едәуір кейінге шегерілген бола-тын, бұл ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін қосымша тәуекелдер туындатады. Көптеген жерлердегі дәнді дақылдардың пісіп жетілмеген, егіннің жалпы көлемінің жемдік астық санатына өтуі тауарлық астықтың сапасы жөніндегі қауіпті дәлелдейді.

Аймақтардың хабарлауы бойынша, солтүстік облыстарда 3-ші топтағы тауарлық астықтың нарықтық құны бір тонна үшін 26-28 мың теңге деңгейінде болып отыр. Осы уақытқа дейін «Продкорпора-ция» АҚ-ы азық-түліктік астықты сатып алу бағасын жарияламаған, осыған байланысты бағаның қисынсыз түсуінің жағымсыз беталы-сы күшейіп барады.

«Егін егетін шарушылықтарға егін ору жұмысын жалғастыру үшін ЖЖМ сатып алу және қызметкерлердің жұмысын төлеу қажет. Нәтижесінде, олар «Продкорпорация» АҚ-ның сатып алу саясатының жоқ болғанын тиімді көретін трейдерлік компанияларға жиналған егінді тым арзанға сатуға мәжбүр», – деп атап көрсетті С.Қадралиева.

«Ақжолдықтар» айқын деректерге назар аударады, жиналған және сақталған азық-түліктік астық күтілгеннен аз болып шықса, яғни – жуық арада оған нарықтық баға тек қана өсетін болады. Алай-да мұндай жағдайда, болашақтағы бағаның өсуінен астықты өсіріп және жинап-терген ауыл еңбеккерлері емес, әдеттегі алыпсатар-лар ұтады: «Мұны соңғы екі аптада трейдерлер тарапынан бағаны төмендету динамикасы да айғақтайды. Жоғарыда көрсетілген 26-28 мың теңге нарықтық бағаға қарамастан, Қостанай және Ақмола об-лыстарынан астықты 15-17 мың теңгеге сатуға жасалған ұсыныстар

35

туралы хабарлайды. Ал ауылдықтардың амалы жоқ, себебі оларға жиын-терінді аяқтап, адамдарға жалақысын төлеу керек!».

«Ақ жол» фракциясының депутаттары, мұндай жағдайда осы шектілікті анықтап және шаруалардың шығынын шектеу үшін, тез арада астықтың бағасын 30 мың теңге бойынша сатып алуды бастау қажет деп есептейді. Олар Үкіметтен тез арада астық нарығында мемлекеттік интервенция үдерісін бастауды өтініп, сонымен бірге осы уақытқа дейін неге мұның болмағаны туралы объективтік себептерін айтуды сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және ауылшаруашылық тауарларын өндірушілердің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

36

***Азат Перуашев: «Қазақстан аумағына кірген кезде адамдар

ведомстволық эмблемаларды емес, біздің мемлекеттік рәміздерді көруі тиіс»


- Қазақстан аумағына кірген кезде адамдар ведомстволық эмбле-маларды емес, біздің мемлекеттік рәміздерді көруі тиіс – бұл туралы кеше Азат Перуашев қаржы министрі Болат Жәмішев және Кедендік бақылау комитетінің төрағасы Мәжит Есенбаевтың қатысуымен өткен кедендік әкімшілендіру мәселелері жөніндегі үкімет сағаты барысында мәлімдеді.

- Неге кедендік өткелдердің жанында – Ресеймен немесе оңтүстік шекара жағында – Қазақстан туының жанында тағы бір ту тұрақты түрде ілініп тұрады!? Көгілдір-жасыл сияқты! Шамасы бұл біздің кедендік қызметтің туы болуы керек. Кейде Қазақстан Республикасының елтаңбасы болмаса да, осы эмблема міндетті түрде тұрады. Негізінде Қазақстанға келетін адамдар, ведомствоға емес мемлекетке кіреді, – деді мәжілісмен және:

- Менде біздің еліміздің кіреберісінде мемлекеттік рәміздермен қатар кейбір ведомстволардың белгілерін пайдаланудың негізділігі туралы сұрақ туындайды, – деп толықтырды сөзін.

Қаржы министрі жауап орнына кешірім сұрады және мұны ретке келтіруге уәде берді. Бірақ, кеден мекемесінің басшысы кешірім сұраудың керегі жоқ, себебі «Азат Тұрлыбекұлы шындыққа сәйкеспейтін нәрсені айтуы бірінші рет емес» – деп мәлімдеді.

- Дәлірек айтыңызшы, нақты қай бекет туралы әңгіме болуда, жа-лау қайда ілініп тұр? – деп ашуланды Мәжит Есенбаев.

Азат Перуашев тиісті түсірілімдерді беруге уәде берді және бас кеденшіге назарын аударып, бұдан кейін оған парламенттің ресми отырысында депутаттың атына айтылған «шындыққа сәйкеспеу» туралы сөзін кері алуға тура келетінін айтты.

Осыған байланысты «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі жұртшылықтың және М.Есенбаевтың назарына келесі суреттерді ұсынады.

Қазақстан Республикасы аумағына өтетін басқа да көптеген бе-кеттерде Республиканың Мемлекеттік туымен қатар ведомстволық көгілдір-жасыл туларын осыған ұқсастырып іліп қойғандарына сіздерді сендіре аламыз.

37

***«Ақ жол» ҚДП және «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-

ның бірлескен мәлімдемесі«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары және «Тұрғын үй

құрылыс жинақ банкі» АҚ басшылығы, 2013 жылғы 14 ақпандағы және 2013 жылғы 21 маусымдағы депутаттық сауалдарында көтерілген мәселелерді талқылау қорытындысы бойынша, келесіні хабарлайды.

1. «Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары және «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның басшылығы жалпы тұрғын-үй мәселесінің, сондай-ақ банкпен жүзеге асырылып жатқан «Қолжетімді тұрғын-үй» бағдарламасының жоғары әлеуметтік маңыздылығын және айрықша өзектілігін атап көрсетеді.

2. Өткен пікірталас осы бағдарламаны жүзеге асыру көбірек ашықтықты және тұрғындардың аз қамтылған буындары үшін тұрғын-үй мәселесінің маңыздылығын ескеріп, жетілдіруді талап ететінін көрсетеді.

3. Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясының «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның қызметі жөніндегі депутаттық са-уалдары осы бағдарламаны орындау барысы туралы бірқатар азаматтардың қанағаттанбаушылығына және олардың өтініштеріне негізделінген болатын, бұл бір жағынан депутаттық сауалдардың қызбалық сипатына әсерін тигізді.

4. Банк қызметкерлерінің және олардың туысқандарының бағдарлама шарттарымен тұрғын үй алу бойынша банк кызметтерін пайдаланғаны туралы «Ақ жол» партиясының депутаттарының көрсеткен деректері депутаттардың және қатардағы азаматтардың ашу-ызасын тудырды.

Осыған байланысты, мәселе бойынша банк директорлар кеңесімен қорытынды шығарылды және ұйымдық шаралар қабылданды. Сонымен қоса, ҚТҚЖБ-нің басшы қызметкерлері үшін банк бағдарламаларына қатысу бойынша кейбір шектеу-лер енгізілетін болады; пулдарды қалыптастырудың ашықтығын және филиалдардың жұмыстарын көтеру бойынша қадамдары анықталды.

5. Сонымен қатар, депутаттардың сауалында қойылған банк бас-шыларымен мемлекеттік қаражатты жеке басына пайда табу үшін пайдаланғаны туралы күдік расталмады.

6. Банк тарапынан республикалық бюджеттен қаражатты пай-даланумен несиелендіру шарттары туралы түсіндіру жұмыстарын

38

күшейту жөнінде, сондай-ақ бағдарламаны іске асыруда бұзушылықтарды болдырмау бойынша шаралар қабылданды.

7. Өткен пікірталас «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ бағдарламаларында табысы онша жоғары емес және жеке баспана-сы жоқ азаматтар үшін қатысудың мүмкіндіктерін кеңейтудің қажет екенін көрсетті.

Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясының депутаттары және «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ басшылары Үкіметке «Қол жетімді тұрғын үй» бағдарламасын жетілдіру жөніндегі нақты ұсыныстарды бірлесіп дайындауға келісті.

39

***Азат Перуашев – Қаржы министрлігіне: «Кеден одағында

біздің кәсіпкерлерді қолдау туралы қаншама сөздер айтылды, ал іс жүзінде – тек қана жалтарма жауаптар беріледі»


Кеден одағында біздің кәсіпкерлерді қолдау туралы қаншама сөздер айтылды, ал іс жүзінде – тек қана жалтарма жауаптар беріледі – кедендік әкімшілендіру жөніндегі үкіметтік сағат бары-сында «Ақ жол» партиясының көшбасшысы Азат Перуашев ведом-ство жұмысын осылайша сипаттады.

А.Перуашев нақты мысал келтірді:- Сіз қазір бізге, бизнес үшін қаншама көп нәрсенің жасалғаны

және Кедендік одақты құрғаннан кейін Ресеймен шекараны өтудің қалай жеңілдегені туралы айтып тұрсыз. Ал екі апта бұрын Болат Бидахметұлы, мен Сізге Қостанай облысының кәсіпкерлерінің «Қайрақ» өткізу бекетінде Қазақстан және Ресей арасында олардың тауарларын 5 сағатқа дейін ресімдегені жайлы үндеу-хатын жіберген болатынмын.

Ең таңқаларлығы, бүгін сіздің орынбасарыңыздан жауап келді, ол бұл енді сіздердің құзырыңыздағы мәселе болғандықтан деп, бұл үндеу-хатты қараудан бас тартқан. Егер сіздің министрлік депутат-ты «әуре-сарсаңға салса», онда қатардағы кәсіпкерлерге олардың бизнесіне тек сіздердің мәселелеріңіз бойынша кедергі келтіретін болса, не істеу керек?

Болат Жәмішев бұған жауап бере отырып, жағдайдың түсініксіз екенімен келісті және болған жағдайды тез арада ретке келтіруге уәде берді. Осыған байланысты, Қостанай облысындағы Кәсіпкерлік қызметіне жәрдемдесу Қоғамдастығының үндеу-хаты «Ақ жол» ҚДП фракциясымен Қаржы министрлігіне қайта жіберілді.

40

***Азат Перуашев ТЖМ басшысы Владимир Божконы

«Азаматтық қорғау туралы» заң бойынша тікелей эфирде көпшілік алдындағы пікірталасқа шақырады

«Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі, 27 қыркүйек 2013 ж.Кеше Закон.кз сайтында В.Божконың «Ақ жол» партиясының

«Азаматтық қорғау туралы» заң жобасы бойынша ұсыныстары «аза-маттарды қорғау жүйесін күйреуге» әкеледі деген мәлімдемесі жа-рияланды.

Бұған байланысты «Ақ жол» депутаттарының табандылықпен талап қоюының арқасында ғана заң жобасына азаматтық қорғау са-ласы өкілетті органына (ТЖМ) төтенше жағдайларды жою сияқты міндеттердің енгізілгенін еске түсіруді қажет деп санаймыз. Оған дейін ТЖМ тек қана ТЖ-дың алдын алу мен ТЖ-дың салдар-ларын жоюмен ғана айналыспақ болған. Төтенше жағдайларды жою министрлікпен тікелей өз міндеттеріне кіретіні тіпті қарастырылмаған, заң жобасында мұндай бөлім немесе тарау, ТЖ жою деген ұғым да мүлдем жоқ болып шықты.

«Ақ жол» ҚДП фракциясы ғана заң жобасы мемлекеттік өрттен қорғау қызметі тек мемлекеттік нысандардағы және тұрғын үй алабындағы өрттерді сөндіруді көздеп, азаматтардың тең құқықтылығын бұзатындығына назар аударған. Мемлекеттік емес және өндірістік нысандар, ТЖМ редакциясына сәйкес, өрттерден қорғану үшін коммерциялық шарттар жасауы тиіс. Нәтижесінде азаматтардың өмірі мен денсаулығы қауіпсіздігінің конституциялық кепілдіктерін сол сәтте адамның қайда болып, қандай – мемлекеттік пе немесе жекеменшік нысандарында ма жұмыс істеуіне тәуелді етіп қойған. Біздің талаптарымыздан кейін мемлекетпен өрттен қорғауға жататын аумақтар ұғымына елді мекендердің барлық аумақтары (тек тұрғын үй және мемлекеттік объектілер ғана емес) кірді, сөйтіп аталған мәселе шешімін тапқандай болды.

«Ақ жол» депутаттарының бұл заң жобасы бойынша принципті және өте маңызды сипаттағы ұсыныстары жайында бұдан басқа да мысалдар жеткілікті. Мәселе мынада: біз азаматтық қорғау жүйесін жетілдіруде қазіргі заманғы талаптар мен жағдайларды ескеруге ұмылсақ, ал ТЖМ өткен ғасырдың ұстанымдарынан айрылғысы келмейді. Мәселен, мұндай жағдай «Баршаның назарына» хабарлау дабылы бойынша пікірталастардың кезінде орын алды, ол бойын-ша тұрғындар қауіпсіздіктің бүкіл нормаларына қайшы келетініне қарамастан (электр приборларынан ажырату, қауіпсіз жерге көшіру және т.б.), радио мен теледидарды қосып қойып, нұсқаулықтар

41

тыңдап, орындарында қалуы тиіс-тін. «Ақ жолдың» нақты дәлел-дәйектерімен тұрғындарды бұл норманы жедел хабарлаудың толық кешені кіретін хабардар етудің заманауи жүйесімен айырбастау мүмкін болды.

Заң жобасының үлкен кемшіліктерінің бірі, оның кәсіпкерлікке қарсы бағытталуы болып табылады: мемлекеттік қызметті коммер-сияландыру, бизнеске басы артық қысым көрсету және бақылау функцияларының шамадан тыс кеңеюі.

Заң жобасының әлсіз әзірленгенін жалпы көлемі 107 парақ мә-тін ге бірінші оқылымда 1500-ге жуық түзетулер енгізілгені жай-лы деректің өзі-ақ көрсетіп тұр. Басқаша айтқанда, мәтіннің әр-бір парағына 12 ескертпелер мен толықтырулар болған. Мектеп оқушыларының мұндай «шығармаларына» көп ойланбай-ақ екілік баға қойылады, ал министр өз жұмысын жарамды деп санайды.

Жұмыс тобының, «Ақ жол» депутаттарын қоса алғанда, күш-жігерімен бірінші оқылымнан кейін парламентке түскеннен мүлдем бөлек өзге құжат өмірге келді. Екінші оқылымда «Ақ жол» депу-таттарымен тағы да 80-ге жуық түзетулер енгізілді, яғни бұл үдеріс жалғасуда.

Дегенмен, В.Божко мырзаның фракция депутаттарының көпте-ген ұсыныстарының өтпей жатқандығын айтуы орынды. Бұл да қалыпты жәйт, өйткені «Ақ жол» парламенттегі азшылық болып табылады. Бірақ бұл шешімдердің негізділігі даулы болып жа-туы да сирек емес, бұған байланысты ҚДП қоғамдық пікірге жиі жүгінеді және осы пікірталастардың барысын БАҚ-да жария етуге ұмтылады. Мәселен, тек бірінші оқылымның барысында партияның баспасөз қызметімен ондаған баспасөз баяндары таратылды, олар баспасөзде жарияланды және Интернетте кеңінен талқыланды. Біз заңды бірқатар жаңа бөлімдер мен баптармен толықтыру қажеттілігін көрсеттік, әйтпесе оны іске асыру (мәлімделген игі ни-еттерге қарамастан) мүмкін емес болып қала береді.

«Ақ жол» партиясы парламенттегі өзінің міндеттерінің бірі заң шығарушылықтың айқын және жариялы үдерісін құру деп біледі.

Жоғарыда айтылған В.Божко мырзаның мәлімдемесінің пай-да болуы біздің маңызды мәселелер мен заңдарды көпшіліктің талқысына салу жолымыздың дұрыстығын растайды. Бұл бәлкім парламенттік азшылықтың ұстанымдарына байланысты парламент-те заң жобаларын өткізудің қиындықтары туралы айтқан үкімет мүшесінің соңғы жылдардағы бірінші мәлімдемесі шығар.

Біздің фракцияның бұл аса маңызды құжатқа мән беріп отырғанын фракция төрағасы Азат Перуашевтің заң жобасының жұмыс тобы-

42

на кіріп, оның ережелері жөніндегі пікірталастарға тікелей өзінің қатысуынан да байқауға болады және атап өткеніміздей, дауыс беру кезінде азшылықта қалып қойып жүргені де рас.

Осыған байланысты, сондай-ақ «Азаматтық қорғау туралы» заңды талқылау кезіндегі «Ақ жол» ҚДП депутаттарының рөлін бұрмалап түсіндіруден аулақ болу үшін Азат Перуашев ТЖМ басшысы Владимир Божкоға жуырдағы аптада журналистердің қатысуымен немесе тікелей эфирде пікірсайыс форматында заң жо-басын көпшілік алдында жариялы түрде және әрбір бап бойынша «Ақ жол» партиясының ұсыныстарынан қорғауды тікелей өзінің өткізуін ұсынады.

43

***Азат Перуашевтің кедендік бақылау комитетінің «беделімізге

нұқсан келтірді» деген айыптауларына түсініктемесі27 қыркүйек 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіКеше Кедендік бақылау комитеті парламентте үкімет сағаты

барысында енді бұрынғы КБК-нің басшысы Мәжит Есенбаевқа менің қойған сұрағыма байланысты осы ведомствоның «беделімізге нұқсан келтіреді» деп мені айыптаған ақпарат таратты.

Сонымен бірге, жауапты құрастырушылар, тіпті менің қойған сұра ғым ның негізділігін дәлелдейтін суреттерді көрсетемін деген әлдебір «қаһарлы уәделер» бергені үшін мені қысып алғысы келген қызбалықтарын тежей алмапты.

Осыған байланысты, қаржы министрлігінің кедендік әкімшілен-діру саласындағы жұмысы туралы есебіне арналған ресми отырыс барысында ҚР парламентінің депутаты міндеттерін атқару аясын-да қойылған сұрақ екенін авторлардың естеріне салуды қажет деп санай мын. Шенеуніктерге тек жағымды сұрақтарды ғана емес, кей кез дері ыңғайсыз сұрақтар қою – менің тікелей міндетім. Бұл тікелей мемлекеттік билік тармақтарын бөлудегі конституциялық қағидадан шығады.

Сонымен қатар, Кедендік бақылау комитеті шамасы өздерінің жауаптарына ыңғайлы болуы үшін, менің сөздерімді бұрмалаған. Алайда мұндай айла-әдістердің барлығы да отырыстың бейнежаз-басы және стенограммасымен өте оңай әшкереленеді.

Мәселен, КБК түсініктемесінде, «Қайрақ» өткеліндегі ахуал ту-ралы мәселеге өте көңіл бөлінген, оған Есенбаев мырза жауап бер-ген сияқты көрсетеді. Дегенмен, менімен «Қайрақ» өткелі туралы сұрақ қаржы министрі Болат Жәмішевке қойылған болатын, ол мұны реттеуге уәде берген.

Есенбаев мырзаның өзіне мен: Қазақстанның барлық кедендік өткелдердің жанында – Ресейден бастап оңтүстік шекараға дейін – республиканың Мемлекеттік туымен қатар ведомствоның көгілдір-жасыл жалауын пайдалану неге негізделінген? – деген тек бір ғана сұрақ қойдым. Кеден комитетінің баспасөз-қызметі «Ресейден» де-ген сөзден кейінгі дәйексөзді әдейі алып тастаған, бұл оларға тек қазақстан-ресей шекарасындағы, Кедендік одақ құрылғаннан кейін ол жерден кедендік бекеттер алынып тасталған өткелдер туралы жауап беруіне мүмкіндік берді. Сонысымен, КБК менің БАҚ-на «Қарасу» кедендік бекетінен (Жамбыл облысы) жіберген суретті

44

елемеуге тырысты, онда ҚР Мемлекеттік туымен ҚАТАР қойылған кеден комитетінің жалауы айқын көрінеді.

Бірақ істің мәні мынада, Ресеймен шекара бойындағы өткелдерде де ҚР Мемлекеттік туының қасында кеден комитетінің көгілдір-жасыл жалауы ілінген. Бұл Батыс Қазақстан облысы Сырым өткеліндегі суреттен айқын көрінеді.

Бұл ретте, Есенбаев мырза Қазақстан Республикасы аумақтарында қандай да бір ведомстволық белгілердің бар болуын үзілді-кесілді жоққа шығарды. Оның үстіне, ол мені мәліметтердің дұрыс емес тігімен айыптады, сөзбе-сөзбе айтсақ: «Азат Тұрлыбекұлы шындыққа сәйкеспейтін нәрсені айтуы бірінші рет емес» – деп мәлімдеді.

Сондықтан да, мен өткелдерден түсірілген суреттерді көрсетуге уәде бердім, және келесі күні Ресей және Қырғызстан өткелдеріндегі ҚР Мемлекеттік туымен қатар қойылған ведомстволық белгілер мен жалаулардың суреттерін таратып, мұны орындадым. Алайда, бұл ретте мен кеденнің «беделіне нұқсан келтіру» емес, өз сөзімнің негізділігін дәлелдеуге тырыстым.

КБК баспасөз-қызметінің үкімет қаулысына сілтемесінде, ведомстволық жалау «кеден органдарының қарамағындағы өзен, теңiз кемелерiнде және кеден органдары мекемелерiнде қолданылады» деп белгіленген – ал «МЕКЕМЕЛЕРІНДЕ» деген тек менің күмәнімді айғақтайды, себебі бұл – кабинеттерде, холл-да және т.б. дегенді білдіреді. Ешқандай да ғимаратта емес, оның үстіне ҚР Мемлекеттік туымен қатар емес.

Егер, Мәжит Төлеубекұлы өзінің жауабында айқын нәрсені жоққа шығармаса (оның үстіне парламент депутатын алдады деп айыпта-маса), ал көрсетілген қаулыға сілтеме жасаса – осы болған дауға ешқандай себеп болмас та еді. Ең дұрысы, шамасы, шындығына кел-генде ол қойылған сұрақтың жауабын білмеді, бірақ бұл оған мені әріптестерімді алдады деп жазғыруға құқық берген жоқ. Өкінішке орай, кейбір кезде қызбалық осындай тәжірибелі басшының өзін де ұятқа қалдырып жатады.

Кеше КБК басшысы ауысқаны белгілі болды. Бұл рәсімнің біз дауласқан кезде болғаны мен үшін өкінішті, себебі мен Мәжит Төлеубекұлын адал адам, ақылды кәсіпқой ретінде сыйлаймын. Шын жүректен оған өмірде табыс тілеймін және олардың болаты-нына күмәнданбаймын.

Сондай-ақ, жаңа төрағаны – Госман Кәрімұлы Әмринді қызметке тағайындалуымен құттықтаймын, көптеген кәсіпкерлер оны бір та-лай мемлекеттік бағдарламаларға жүйелі сипат берген, ШОБ және

45

инновациялық сектордың нақты қалыптасуына жәрдемдескен шағын және орта бизнесті қолдау жөніндегі құрылымдардағы жұмысы бойынша біледі. Ол сондай-ақ жаңа қызметте де ұлттық бизнестің сыртқы экономикалық қызметін дамытуға, Қазақстанның мемлекеттік мүдделерін іске асыруда табысты жәрдем көрсете ала-ды деп үмітенемін.

Ал жоғарыда айтылған КБК баспасөз-қызметінің менің жеке басыма қатысты қисынсыз айыптауларына байланысты түсініктемелеріне, кез келген мекеменің беделі кімнің болса да сөзіне емес, нақты атқарған істеріне және қоғамдағы шынайы беделіне байланысты екенін еске салуды қажет деп санаймын.

46

***Азат Перуашев: Бизнестің жол картасы – 2020-ның

орындалмай қалу қаупі бар – бұрын мақұлданған 406 жоба мемлекеттік қаржыландыруды алмады

2 қазан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

Азат Перуашев: Бизнестің жол картасы-2020-ның орындал-май қалу қаупі бар – бұрын мақұлданған 406 жоба мемлекеттік қаржыландыруды алмады – бұл туралы кеше Мәжілістің пленарлық отырысында Азат Перуашев мәлімдеді.

Премьер-Министр С.Н. Ахметовтің атына жолданған фракцияның депутаттық сауалында, ағымдағы жылдың 17 мамы-рында «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасының шартта-рына енгізілген өзгертулерден кейін туындаған кәсіпкерлердің проблемалары туралы сөз болып отыр. Түзетулер бағдарламаның критерийлеріне және қаржыландырудың көлеміне қатысты.

«Басқа көптеген бағдарламалардан Бизнестің жол картасының айырмашылығы оның өте тиімді болуында. Оның шарттарын нақты сектордағы мыңдаған компаниялар пайдаланады, олардың көпшілігі дағдарыстан ойдағыдай шықты және сенімді даму үстінде. Мыңдаған жұмыс орындары сақталды және кеңейтілді, сыртқы нарықта да сатылатын бәсекеге қабілетті өнімдер өндірілуде. «Бизнестің жол картасы-2020» шеңберінде 3 мыңға жуық жобаларға 642 млрд. теңге субсидия берілді. 20 млрд. теңгеден артық сомаға 200-ден астам жобалар кепілдендірілді. Инвестицияның жалпы сомасы 100 млрд. теңгеге жуық 450 кәсіпорын үшін өндірістік инфрақұрлым жүргізілуде және т.б., – деп көрсетілген сауалда. – Бұл көрсеткіш Елбасының саяси ерік-жігерімен, мемлекеттік органдардың, даму институттарының, өндірістік бизнестің және екінші деңгейлі банктердің өзара іс-әрекеттерімен қамтамасыз етілген болатын».

Алайда, А.Перуашев атап көрсеткендей бүгінгі таңда Өңірлік үйлестіру кеңестерінде мақұлданған көптеген жобалар одан ары қаржыландырылмай отыр – бұл туралы «Ақ жолға» келіп түсіп жатқан көптеген кәсіпкерлердің өтініштерінде айтылады. «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры қаржының жетіспеушілігіне байланы-сты тіпті мақұлданған жобалар бойынша да келісім шарттарға қол қоймай отыр: Қордың мәліметтеріне сәйкес, қазіргі уақытта бұрын мақұлданған 100 млрд. теңгеден артық сомаға 406 жоба бойынша шарттарға қол қойылмаған. 2013 жылдың соңына дейін олар бойынша болжамдалған субсидия сомасы 2 926 млн. теңгені құрайды.

47

«Бүгінде, «Атамекен» одағының арқасында шағын және орта бизнесті қолдау өте сәнді тақырыпқа айналды, министрліктер осы-ны перде қылып оны игеру үшін бюджеттен қаражат сұрайды: тек қана Еңбек министрлігі үнемі кәсіпкерлікке жәрдемдесуге ондаған миллиардтарды салады. Алайда, Еңбек министрлігі қолында қоятын кепілі жоқ, не өзінің қаражаты жоқ, тіпті өзінің жеке баспанасы жоқ адамдардан қалайша кәсіпкер жасап шықпақ? 1-2 млн. теңгеге олар қандай бизнес ұйымдастыра алады? –деп сұрайды депутаттар. – Екі-үш бас сиыр сатып алуға, жем-шөп дайындауға болар. Бұл бизнес емес, кәдімгі натуралды шаруашылық қой! Осы адамдарға дәріс оқығанша, жұмысқа орналастыру керек! Еңбек министрлігінің бұл бап бойынша үнемі ақшаны игеріп отыруы, ал жұмыссыздар санының төмендемеуі кездейсоқтық емес.

Сондай-ақ, «ақжолдықтар» жөнсіз көбейіп кеткен жобалар-ды қаржыландыруды қысқартуға шақырады. Мысал ретінде «ҚазАвиаСпектр» зауытын келтіреді, іске қосуға мемлекет-пен ҮИИД бағдарламасы бойынша 750 миллион теңге бөлінген, «ҚазАгро»-мен жеңілдіктермен несиеге 846 миллион теңге берілген. Алайда, осы күнге дейін зауыт ештеңе де шығармаған.

Одан басқа, А.Перуашевтың айтуынша жуырда Үкіметтің «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасына түзетулердің жаңа топтамасын енгізуді жоспарлап отырғаны белгілі болған, онда: – егін шаруашылығы, мал шаруашылығы және орман шаруашылығы; – тау-кен өнеркәсібі саласында техникалық қызметтер; – сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтарды жинау және бөлуді қадағалау; – тұрушылықты ұйымдастыру жөніндегі қызмет (мейманханалық бизнес) сияқты және т.б. салалардың алы-нып тасталынуы мүмкін.

«Біздің еліміз үшін агроөнеркәсіп кешенінің негізі ретінде егіншіліктің және мал шаруашылығының қандай маңызы бар екенін айтпасақ та болады деп ойлаймын. Сумен жабдықтау және кәріз жүйесі сияқты қызметтердің басымдылығы туралы тіпті айтудың өзі ыңғайсыз: Еуроодақта осы қызметтердің түрлері үшін жаппай айрықша, төмен ҚҚС мөлшерлемелері қолданылады. Ал біз болсақ оларды басымдылықтардан алып тастамақпыз. Мейманханалық қызметке қатысты – егер де біз ішкі туризмді дамыту туралы айтатын болсақ, тіпті оны салалық кластердің бірі деп қостық, онда мейман-ханасыз қандай туризм болмақ?» – деп атап көрсетті парламенттік фракция көшбасшысы.

Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясының депутаттық фрак-циясы Үкіметке келесі сұрақтарды жолдайды:

48

1) Өңірлік үйлестіру кеңестерінде мақұлданып қойылған, «Даму» қоры шарттарға қол қоймаған жобалармен Бизнестік жол карта-сы бағдарламасына қатысушылар үкіметтен қолдау ала ма? Өткізу мерзімінің орындалмауына байланысты келген шығындардың орны толтырыла ма?

2) «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасының басымдылық тізімінен бірқатар салаларды алып тастауды жоспарлау туралы бизнесмендердің қауіптенулері орынды ма және бұл жоспарлар неге негізделінген?

Әлемдік дағдарыстың нағыз қызған кезінде Президент Н.Назарбаев бастап берген осындай сәтті бағдарламаны, экономиканың рес-ми өсуінің жағдайында қаражаттың жетіспеушілігін сылтауратып тоқтатып тастаудың орынсыз екеніне «Ақ жолдың» депутаттары сенімді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және отандық бизнестің мүдделерін қорғау бой-ынша жұмысын жалғастыра береді.

49

***«Ақ жолдың» «Алаш» жөніндегі биылғы байқауы ақтық

мәресіне шықты«Ақ жол» демократиялық партиясының баспасөз қызметі, 2-ші

қазан 2013 ж. Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы, былтыр,

2012 жылдың 23 қарашасында Л.Н.Гумилев атындағы Еуразиялық Ұлттық университетінің қолдауымен Алаш қозғалысының 95 жылдығына арнап, «ХХ1 ғасырда Қазақстан қоғамын жаңғыртудағы «Алаш» қозғалысы идеяларының өзектілігі» атты ұлттық ғылыми-практикалық конференция өткізген болатын. Ол өзінің діттеген жерінен шығып, алға қойған мақсатын орындады. Ең бастысы – «Алаш» көшбасшылары ұстанымдарының ұлтпен бірге өмір сүретін тұжырымдамалық мағынасы бар екендігін конференцияға қатысушылардың әрқайсысы сезініп, Алаш қозғалысының бостандық пен тәуелсіздік мұраттары үшін күрестегі рөлі мен ма-ңызын жаңа заманның талаптарына сәйкес одан әрі терең зерттеуді жаңа серпінмен жалғастырудың қажеттілігіне күмән тудырған ешкім болған жоқ. Конференцияда жасалған мазмұнды, ғылыми негізделген баяндамалар тарихшылардың, саясаткерлердің, саясаттанушылардың, әлеумет, қоғамтанушылардың, жас ғалым-дар мен студенттердің тағы басқалардың назарына ілігіп, болашақ зерттеулерге, ғылыми ізденістерге көмегі тисе деген ниетпен кон-ференция материалдары ғылыми жинақ етіп шығарылды. Оған сондай-ақ осы конференцияның жаңғырығымен одан кейін Ал-матыда, басқа да өңірлерде өткен шаралардың материалдары, «Ақ жол» депутаттарының Алашқа қатысты Үкіметке жолдаған сауалдары мен оларға берілген жауаптары, аталған конференци-яда Партия төрағасы Азат Перуашевтің қабылдаған шешімімен дәстүрлі түрде жыл сайын өтіп тұратын «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» атты Жалпыұлттық байқаудың шарттарының мәтіні енгізіліп, кітаптың тұсаукесерлері Астанада, Ақтөбе, Шымкент қалаларында жасалды.

«Ақ жол» партиясының «Алаш» қозғалысының 100 жылдығын еліміздің өміріндегі тарихи заманалық аса маңызы бар оқиға ретінде бағалап, Үкіметті, Парламентті, басқа да мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдарды оның дайындығына уақытты созбай бірден кірісуге шақырғаны белгілі. Алаш идеяларын көпшілікке, әсіресе жас ұрпаққа таратуға қолдан келгенше үлесін қосуға ұмтылған «Ақ жол» партиясы өз тарапынан басқаларға үлгі көрсете отырып, Алашорданың (алаш үкіметінің) 2017 жылғы 100 жылдық мерей-

50

тойына арналған жүйелі шараларының беташарын осылайша ба-стап та кеткен-ді.

«Ақ жол» ҚДП фракциясының 2013 жылдың 1-ші қазанында фракция жетекшісі А.Т.Перуашевтің төрағалығымен он-лайн режімінде барлық филиалдардың қатысуымен өткен кеңейтілген отырысында «Ақ жолдың» «Алаш» жөніндегі биылғы байқауының ақтық белестері туралы» мәселе талқыланды. Онда партияның Орталық кеңесінің идеологиялық жұмыс бойынша хатшысы Сәбит Байдалы байқауға жұмыс қабылдау тоқтатылғанын ха-барлады. Байқауға қатысуға түскен 60-қа жуық жұмыс Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің алаштанушы жетекші ғалымдарынан құрылған Қазылар алқасына екінші кезеңге өтетін жұмыстарды іріктеп алу үшін тапсырылды. Ол қазанның 10-ында «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» Жалпыұлттық байқауының бірінші номинациясы: «Алаш» қозғалысы қайраткерлерінің мемле-кет құрылысына және демократиялық құндылықтарға көзқарасы, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» тақырыбы бойынша келесі кезеңге өтетін жұмыстарды анықтап, өздерінің шешімдерін береді. Жалпыұлттық байқаудың үміткерлер бетпе-бет кездесетін екінші кезеңі алашордалықтардың таңдауы түсіп, кезінде Алаш қаласы атанған Семейде қазанның 19-ында бастала-тын болып шешілді.

Байқаудың 2-ші номинациясы: «Алаш қозғалысы қайраткерлерінің экономикалық көзқарастары, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» тақырыбы бойынша Орал қаласында қарашаның 2-інде, 3-ші номинация: «Алаш» көшбасшылары жұмыстарындағы қазақстандық қоғамның әлеуметтік жаңғыруы, еуропалық жолмен дамуы мәселелері және олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» тақырыбымен Алматыда қарашаның 16-сында өткізілетін болды. 4-ші номинация: «Бұқаралық ақпарат құралдарында ағымдағы жылда жарияланған жоғарыда аталған кез-келген тақырыптар бойынша үздік публицистикалық материал» бойынша Шымкентте қарашаның 30-ында өтетін болып жоспарланды.

Еліміздің аталған қалаларында өтетін Жалпыұлттық байқаудың екінші кезеңінде үшінші кезеңге шығып, байқаудың жеңімпазы атану үшін сайысты жалғастыратын әр номинациядан екі үміткердің есімдері анықталатын болады. Сөйтіп, төрт номи-нация бойынша еліміздің төрт қаласынан таңдалған 8 жұмыстың негізінде Астана қаласында Алаш қозғалысының 96 жылдығы (13-ші желтоқсан) қарсаңында «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» Жалпыұлттық конференциясы өткізіледі. Осы конференцияның

51

аясында дәстүрлі жалпыұлттық байқаудың әр номинациясының жеңімпаздары анықталып, биылғы байқаудың бас бәйгелері тап-сырылатын болады.

«Ақ жол» демократиялық партиясы аталған бұл шараны да, Алаш ардақтыларын ардақтай отырып, олардың мұраларын бүгінгі, ертеңгі күннің кәдесіне жарату үшін алда белгіленген басқа да жо-спарлы, жүйелі істерін табандылықпен одан әрі іске асыра береді.

52

***Құрылысқа рұқсат беру рәсімдері екі жылға дейін созылуда –

тапсырыстарды қараудың мерзімдерін қысқартумен келісу органдарының тізімін барынша азайту қажет және «бір терезе» қағидасы бойынша электронды түрде берудің мүмкіндігін қарастыру керек


Құрылысқа рұқсат беру рәсімдері әр кәсіпкердің орташа есеппен 18 айдан 2 жылға дейінгі уақыттарын алады – бұл туралы Талғат Ерғалиев Премьер-Министр Серік Ахметовтің атына жазылған фракцияның депутаттық сауалында мәлімдеді.

«Бизнесті құру және жүргізу кезінде кәсіпкерлердің қолдануы тиіс күрделі және ашық емес рәсімдері экономикалық өсуге өте үлкен кедергісін тигізіп отыр», – деп есептейді фракция депутатта-ры.

Олар қалада құрылыс жүргізу кезіндегі келісулерден өту және құжаттарды ресімдеудің егжей-тегжейлі тәртіптерін мысал ретінде келтірді.

Құрылысты бастардың алдында кәсіпкер жергілікті атқарушы органға жер телімін бөлу үшін өтініш беруі тиіс, оны қарау орта-ша бір ай уақыт алады. Жер телімі бөлінгеннен кейін, құжаттар «Қалалықсәулет» ЖШС-нің жергілікті бөлімшесінде, «Бас-жоспар» ЖШС-нің, «Сәулет басқармасы» МБ-ның, «Жер қатынастары басқармасы» МБ-ның бөлімшесінде, ТЖМ-нің өңірлік бөлімшелерінде, экология, санитарлық-эпидемологиялық бақылау департаменттерінде және қаланың бас сәулетшісінде келісілуі қажет.

Т.Ерғалиевтің пікірінше, аталған ведомстволардың басшыларының әрқайсысының өзінің қабылдау уақыттары бар, сондықтан көрсетілген келісу рәсімдерін өтуге кеткен уақытты есептеу мүмкін емес. Бастапқы кезеңді өткеннен кейін, бөлінетін жер телімі бойынша мәселені шешу қала әкімінің орынбасары төрағалық ететін комиссияның қарауына арнайы қаулы шығару үшін енгізіледі. Белгіленген тәртіптерден одан әрі өту үшін «Сәулет басқармасы» МБ-нан сәулет-жоспарлау тапсырмасын, кешенді есепті, жобалау кезеңінде жер телімін игеру шартын, жердің телімдерге бөлінген координаттарын, топографиялық суретін сұратуы қажет. Коммуникация желілеріне рұқсат алу үшін осын-дай сауалдар өңірлік энергетикалық компанияларына, сумен және жылумен жабдықтайтын ұйымдарға жіберіледі. Коммуналдық

53

ұйымдардың әрқайсысынан техникалық шарттарды алу үшін жарты айдан астам уақыт кетеді.

«Жер ресурстары және жерге орналастыру қалалық ғылыми-өндірістік орталығында» екі аптаның ішінде жер телімін 6 айға жалға алу туралы шарт дайындалады. Мұнымен қатар, сыртқы желілерді жобалау үшін жол сұлбасына және қайтадан топографиялық су-ретке тапсырыс беріледі. Одан әрі жобаның алғашқы нұсқасына тапсырыс беріледі. Жұмыс жобасы және мемлекеттік сараптамаға тапсырыс әзірлеу үшін құжаттар алдын ала және қала құрылысы кеңестеріне қарауға жіберіледі. Сосын, алынған барлық құжаттар инженерлік-геологиялық зерттеулердің материалдарымен бірге жо-спарлау мекемесіне жіберіледі, олар 6 айдан 2 жылға дейінгі мерзім аралығында дайындалады.

Көрсетілген рәсімдердің барлығын өтіп болғаннан кейін, са-раптама қорытындысы және жобаның нұсқасы жер комиссиясына беріледі, оң шешім қабылданған жағдайда тиісті қаулы шығарылады.

«Мысал ретінде келтірілген рәсімдер, құжаттарды дайындау кезінде қандай-да бір қате жіберілмеген болса, әр кәсіпкердің орта есеппен алғанда 18 айдан 2 жылға дейін уақытын кетіреді, ал дәл осындай рәсімдер Еуропаның экономикалық дамыған елдерінде кәсіпкердің асып кетсе екі ай уақытын алады, – дейді «Ақ жолдың» депутаттары. – Бұл рәсімдер өндірістерде шығындарды өсіреді, кәсіпкерлердің нарыққа шығуын шектейді, бизнестің дамуын тежейді және бәсекелестікті әлсіретеді, сыбайлас жемқорлыққа мүмкіндік береді».

Осыған байланысты, «ақжолдықтар» Үкіметке тапсырыстар-ды қараудың мерзімдерін қысқарта отырып, келісу органдарының тізімін барынша азайтуды, сондай-ақ бұл қызметтерді «бір тере-зе» қағидасы бойынша электронды түрде көрсетудің мүмкіндігін қарастыруды ұсынады.


54

***«Ақ жол» партиясының депутаттары Алматыдағы өртенген

базарлардың кәсіпкерлерімен кездесті7 қазан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіӨткен аптада «Ақ жол» фракциясының депутаттары Азат Перуа-

шев, Меруерт Қазбекова және Алмас Тұртаев алматы базарларында болған өрттен зардап шеккен кәсіпкерлермен кездесті.

А.ж. 13 қыркүйекте Алматы қаласында 5,4 мың шаршы метр алаңды алып жатқан көтерме сауда базарларының бірнешеуінде өрт болған, ал «Ақ жол» фракциясы 18 қыркүйекте зардап шеккен кәсіпкерлерге көмек көрсетуді сұрап Үкіметке үндеу жолдағанын естеріңізге саламыз.

«Айта кету керек, базарлардағы кәсіпкерлер – олигархтар емес, олар түрлі себептерге байланысты кәсіптің осы түріне ауысқан және көп жағдайда үйлеріндегі жалғыз асыраушысы болып отырған қарапайым әйелдер, – деп үндеуде атап көрсетілген. Со-нымен қатар, келтірілген шығын көлемдерінің ауқымдылығын еске алсақ, қала әкімдігі басшылығымен жүргізіліп жатқан шаралар жеткіліксіз – жүздеген зардап шеккен кәсіпкерлер бала-шағасымен далада қалып және олардың отбасылары болашаққа деген қандай да бір үмітсіз бейшара өмір сүруге ұшырау қаупінің бар екені де көрсетілген.

«Ақ жолдың» депутаттарымен кездесуге барлық: «Олжа», «Ке-ремет», «Аян» және «Алатау» базарларынан зардап шеккендер, сондай-ақ Базарлар қауымдастығының басшылығы келді. Зардап шегушілер депутаттарға олардың адал салық төлеп тұрғандарын және заң негізінде жұмыс істегендерін дәлелдейтін – кәсіпкерлердің жеке куәлігі, салық төлегендері туралы құжаттарын көрсетті.

«Біз жұмыссыз тұрып қала алмаймыз, себебі жылдар бойғы жинаған клиенттерімізді жоғалтамыз. Жаңа сауда орындары анықталғанша бізге бұрынғы базарларда жұмысымызды жалғастыра беруге мүмкіндік беріңіздер! Тіпті ашық аспан астында жұмыс істеуге және өзіміз үйінділерді тазалауға қатысуға дайынбыз!», – деп мәлімдейді ашынған әйелдер.

БАҚ-да таратылған ақпараттар бойынша зардап шеккен базарлар заңсыз жұмыс жасаған, бұдан бұрын шығарылған сот шешімдеріне сәйкес жабылуға тиіс еді. «Бірақ бұл туралы біз неге білмедік? Егер де бұл базарлар заңсыз болса, патент берген кезде жұмыс орны деп осы базарларды көрсетуге неге рұқсат берді, кассалық аппараттар неге тіркеді?», – деп сұрайды кәсіпкерлер.

55

Өртенгендер олар үшін басқа базарлардан сауда орындарын беру мәселесін шешу туралы ресми ақпарат орынсыз деп есептейді.

«Бізге «Өжет» базарындағы сауда орыны 2200 доллар тұрады деп айтты, әкіммен кездесуге барғанда ол 8 мың болды, ал қазір бізден нақты 12-18 мыңнан талап етіп отыр», – деп мәлімдеді З.Имралиева. Өртенгендердің ақпараттары бойынша, басқа базарлардың иелерімен байланыстағы кейбір адамдар сауда орындарына деген жаппай сұраныстан дәмеленіп, сауда орындарын үш есе бағаға қайта сатып жүр.

Өртенген мүлік туралы анықтамалар алу мәселесі жеке топ-тамамен талқыланды, онсыз несие бойынша төлемдерді төлеу мерзімін ұзарту туралы өтініштерді ресімдеу мүмкін емес. Зар-дап шегушілердің айтуынша, оны алу үшін өрт сөндірушілерге шағымдарының жоқ екені туралы қолхат талап етіп отыр. Алайда, кәсіпкерлер мәселенің бұлай қойылғанымен келіспейді.

Кездесу бірқатар өзекті мәселелерді анықтады, кәсіпкерлер оны талқылау үшін уәкілетті меморгандардан жұмыс тобын құруды сұрайды. «Ақ жолдың» депутаттары әкімдік және үкімет алдында бұл өтінішті қолдауға уәде берді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және қазақстандық кәсіпкерлердің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

56

***Шығыс Қазақстан облысының Глубокое ауданының

Малоубинка ауылының тұрғындарын мазалаған мемлекеттік тіл және жер мәселелері «Ақ жол» партиясының депутаттары араласқаннан кейін оң шешімін тапты


«Ақ жол» демократиялық партиясының төрағасы Азат Перуашевтің атына келіп түскен Шығыс Қазақстан облысының Глубокое ауданының Малоубинка ауылдық округінің орталығы Малоубинка ауыл тұрғындарының шағым хатының ізімен Астана-дан «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясының мүшесі, мәжіліс депутаты Нұрлан Жазылбеков, партияның ОК аймақтармен жұмыс бойынша хатшысы Берік Дүйсембинов ШҚО-на келді. Ауыл тұрғындары депутат Н.Жазылбековпен кездесу өткізді, оған Малоубинка ауылдық округінің әкімі Р.Ширкова, мектеп директоры О.Кривых және т.б. ауыл белсенділері, баспасөз өкілдері қатысты.

Кездесудің күн тәртібінде: шешімін таппай жүрген мектепте балалардың мемлекеттік тілде білім алуы, қазақ тілінде білім беретін сыныптардың бірге оқытылып жатқаны туралы және жайылымдық жер мәселесі болды.

Онда бірінші болып сөз алған Қытайдан қоныс аударып келген қандасымыз, ауыл тұрғыны Жақсылық Әбен ауылдық мектептегі қазақ тілінде оқитын 2 және 3 сынып оқушыларын бірге қосып оқытып жатқандықтарын, және бұл туралы ата-аналардың келісімін сұрамағанын да алға тартып, қазақ тілі мәселесі туралы айтты.

Содан кейін, ауыл тұрғыны Жолшыбай Құдайберген сөз алды. Ол 2004 жылы Қытайдан көшіп келген, отбасында 10 баласы бар. Ол қазіргі кезде ауылдастарыммен бірге мал шаруашылығымен айналысып, сүт сауып, оны «Восток-молоко» ЖШС-не литрін 30 теңгеден тапсырып өз күндерін көріп отыр, бірақ сол өткізген сүттің өтем ақысын 9 ай бойы ала-алмай жүрдік. Жақында Астана-дан депутаттар келеді дегенді естіген кезде олар қарыздарын бірден төлеп берді дейді. Сондай-ақ, мал жайылымынан да қысылып жүргендерін, ол туралы аудандық жер қатынастары бөліміне, ауыл әкіміне бірнеше мәрте айтқандарымен ешқандай нәтижеге қол жеткізе алмағандықтарын ашына айтты.

Ауыл тұрғындарының арасында дау туғызып отырған жайылымдық жер мәселесінің жайы мынандай, Шығыс Қазақстан облыстық әкімдігі толық циклді автомобиль зауытының құрылысын салу үшін Өскемен қаласының маңынан жер телімдерін беру тура-

57

лы шешім шығарған және осы мақсатқа Малоубинка ауылындағы «Быструха-Астана» ЖШС-нің жайылымдық жерінен де заңсыз жер телімі берілген, ал ауыл тұрғындарына оның орнына алыста орналасқан жайылымдық жер берілгенін және мөлшері жағынан біршама аз екенін де айтты. Осыған келіспеген тұрғындар аудандық әкімдікке, құзырлы органдарға өз наразылықтарын білдірген, олар-дан ешбір қайыр болмағандықтан «Ақ жол» партиясына көмек сұрап хат жолдаған.

Партия өкілдері кездесуге жиылған ауыл тұрғындарының арыз-шағымдарын тыңдап, содан кейін ауыл әкімі Р. Ширшикова сөз алды. Ол осы ауылдың тумасы, бүкіл өмірін ұстаздық қызметке арнап, кейін ауыл әкімі қызметіне сайланған. Ауылдастарымның көпшілігі тұрғылықты кеңестік кезеңнен келе жатқан орыс ұлтының өкілдері, ал кейіннен Қытайдан қоныс аударған өз қандастарымыз келіп қосылды дей келе, ауыл тұрғындарының арасындағы шиеленіскен мәселені былайша түсіндірді.

Қытайдан келген қандастарымыздың орыс тілін мүлдем білмейді, олармен тек аудармашы арқылы сөйлесетіндіктен қиындықтар ту-ындайды. Себебі ауылымызда қазақ тілді мамандар жетіспейді, сондықтан қазақ тілді көмекші алып, бұл мәселенің шемімін таба-мын деп сендірді ауыл әкімі. Ал мектептегі жағдай туралы айтар болсақ, алғаш қандастарымыз келген кезде балаларын орыс тілді мектепке берді, бірақ оқу барысында қиындықтар туындағандықтан қазақ тілді сыныптарды ашуды өзім көтерген едім, ал 2-3 сынып-тарды қосып оқыту туралы мәселе қазіргі кезде шешімін тауып, оқушылар екі сыныпқа бөліп оқытылуда деді.

Жер мәселесі бойынша айтарым, жер бөлу туралы өтініштерінің ары қарай ресімделіп, қаралуын өзім бақылауға аламын деп сөзін аяқтады ауыл әкімі.

Партия өкілдері бұл мәселелер осы жерде айтылып қана қалмай бақылауда болатындығын айтты. Сонымен қатар, облыс әкімі Б.Сапарбаевпен кездесу барысында Малоубинка ауылындағы жағдайды айтып, мәселені шешу туралы ұсыныс білдіреміз деді.

Кездесуге келген ауыл тұрғындары өтініштеріне құлақ асып Астанадан арнайы келген «Ақ жол» партиясының депутаттарына ризашылықтарын білдірді.

58

***Азат Перуашев: Техникалық реттеу Кедендік одақта

бәсекелестіктің маңызды алаңы болады9 қазан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіТехникалық реттеу Кедендік одақта бәсекелестіктің маңызды

алаңы болады – осы саладағы мемлекеттік саясатты нығайту бойын-ша кезек күттірмейтін шаралар қажет – бұл туралы бүгін Азат Перу-ашев Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді. Премьер-Ми-нистр Серік Ахметовтің атына жазылған фракцияның депутаттық сауалында техникалық реттеуде құжаттарды дайындау, талқылау және қабылдау және осы мақсатта стандарттау, метрология және сертификациялау жөніндегі Мемлекетаралық кеңестің (МАК) қызметін ақпараттық қамтамасыз ету Орталығын құруға отандықты бизнесті тартудың қажеттілігі туралы әңгіме болып отыр. Мұндай Орталықты ашу туралы шешім Астана қаласына орналасумен МАК-тің 43 отырысында қабылданғанын естеріңізге саламыз. Оны құрудың құны 175 млн. теңгеге бағаланады.

Алайда, қолда бар мәліметтер бойынша «2014-2016 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» Заң жобасында бұл Орталықты құруға қаражат қарастырылмаған.

Фракция депутаттары бюджеттің кейбір шығыстарын қайта бөлу жолымен бұл қаражатты табу қажет деп есептейді.

Сауалда көрсетілгендей, жыл сайын республикалық бюджет-тен эпизодтық, ведомстволық сипаттағы әртүрлі стандарттарды, нормативтік-техникалық құжаттарды, әдістемелік ұсынымдарды әзірлеуге қомақты қаражаттар бөлінеді.

Мәселен, ТЖМ бойынша өрт сөндіру және өндірістік қауіпсіздік саласына стандарттарды және басқа да НҚА дайындауға 115 млн . теңге жұмсау жоспарлануда.

Өңірлік даму министрлігінің Құрылыс істері жөніндегі комитеті бойынша сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметтері саласын-да нормативтік-техникалық құжаттарды дайындауға 2014 жылға – 4,1 млрд. теңге, 2015 жылға – 4,2 млрд. теңге, 2016 жылға – 2,8 млрд. теңге қарастырылады.

Тек қана 2014 жылға әртүрлі ведомстволармен нормативтік-техникалық құжаттарды әзірлеуде 5 млрд-қа жуық. теңге жұмсалу жоспарланып отыр.

«Аталған қаражаттар кешенді нәтиже бермейді және техникалық реттеу саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізудің ор-нына жеке үзінділермен шығады, – деп атап көрсетті «Ақ жолдың»

59

жетекшісі. – Оның үстіне, 2 жылдан кейін экономиканың барлық са-лалары іс жүзінде Кеден одағының стандарттары мен техникалық регламенттеріне көшетін болады, яғни – бүгінгі жұмсалып отырған миллиардтар маңыздылығын жоғалтады».

Техникалық реттеу мәселесінің отандық бизнестің тек КО нарығында емес, сонымен қатар ішкі нарықта да бәсекеге қабілеттілігі үшін басымдылық мағынасының бар екеніне ол сенімді, себебі КО-тың техникалық регламенттерін және мемлекетаралық стандарттарын қолдану Кеден одағының аумақтарының барлығында және Еуразиялық экономикалық кеңістігінде міндетті сипат алатын болады.

Сауалда біздің келісімгерлердің КО құру сатысында барлық үкімет басшыларының арасында, Ресейді қоса алғанда техникалық реттеулерде біршама алға басқан және Халықаралық талаптарға жақын қазақстандық тараптың ұстанымы негізге алынатыны тура-лы келісім болғандығына қарамастан, пікірталастардағы енжарлығы және шоғырланбағандықтары атап көрсетіледі.

Қазір техникалық реттеулердің шарттарын қабылдау жөніндегі келісім барысында бастамашылдық ресей және белорусь жағына өткен, ал Қазақстанның қатысушылығы ресейлік және белорустік әріптестердің өздерінің өндірушілерінің мүдделеріне сай дайындалған жобаларды талқылаумен шектелген.

«Бұл отандық бизнестің айтарлықтай мазасыздығын туғызып отыр, себебі бастамашылық ұстанымның жоқтығының нәтижесінде қазақстандық өнімдер Ресей және Белоруссияның нарығына ғана шықпай қалмайды, сонымен бірге тіпті Қазақстанның өзінің аумағында бәсекеге қабілеттілігін жоғалтады, – деп айтылады сау-алда. Егер дер кезінде шара қабылданбаса, бұдан әрі біздің бизнеске отандық өндірушілер үшін емес, бәсекелестер үшін жайлы тәртіп бойынша жұмыс істеуге тура келеді».

«Ақжолдықтар» техникалық реттеулердің маңыздылығын бағаламау, Қазақстанның ұлттық экономикалық мүдделерін жүзеге асыруға және отандық бизнестің дамуына ұзақ уақытқа және жағымсыз әсерін тигізетініне сенімді.

Осы жағдайларды ескере отырып, «Ақ жол» ҚДП фракция-сы үкіметке шұғыл шаралар қабылдауды және техникалық рет-теу жөніндегі кешенді қызметтерді ұйымдастырушылық және институционалдық нығайту мақсатында жоғарыда көрсетілген бюджеттің шығыстарын қайта бөлуді, оның ішінде 175,6 млн. теңге сомасындағы қаражатты Индустрия және жаңа технология-лар министрлігінің Техникалық реттеу және метрология жөніндегі

60

комитетіне Стандарттау, метрология және сертификациялау жөніндегі Мемлекетаралық кеңестің (МАК) қызметін ақпаратпен қамтамасыз ету Орталығын құруға бөлуді табандылықпен ұсынады.

Сонымен қатар, фракция депутаттары үкіметті ұлттық өндірушілердің мүддесіне техникалық реттеудің бірыңғай мемлекеттік саясатын қалыптастыру мақсатында әртүрлі министрліктердің және ведомстволардың жұмыстарын жетілдіру туралы мәселені зерттеуді сұрайды.


61

***А.Перуашевтің «Қазақстан Республикасының бюджет

заңнамаларын жетілдіру мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілеріне толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы «Заң жобасы бойынша сөйлеген сөзі»

Мәжілістің пленарлық отырысы2013 жыл 9 қазан

Заң әзірлеушілердің мәлімдемесі бойынша осы Заңды қабылдау, алғашқы кезеңде жаңа бюджет саясатының Тұжырымдамасын іске асыруға ықпал ететін болады және құқықтық және әлеуметтік-экономикалық жағынан оң нәтижелер әкеледі.

Алайда, мәлімделген нәтижелерге қандай қаражатпен қол жеткізу жоспарланып отыр деген сұрақ туындайды.

Мәселен, «республикалық және жергілікті бюджеттен заң-ды тұлғалардың жарғылық капиталын ұлғайту және/немесе қалыптастыру арқылы бюджеттік инвестиция» деген жаңа ұғым-ды енгізу жоспарлануда, негіздеме ретінде – бюджеттік кодекс шеңберінде қажетті жаңа түсінік енгізіледі деп көрсетілген.

Бюджеттік саясатты жетілдірудің орнына, іс-әрекеттің немесе бағдарламаның өзі, өзі өзіне негіздеме ретінде қолданылып отырғанда, оған ескі кемшіліктер енгізілген болып тұр ғой. Біз үкіметті жылдан жылға талаптарды дәл осындай айырбастаулары үшін сынға алып келеміз, онда осы бағдарламадағы іс шараларды құрайтын бағдарлама мақсаттарына қол жеткізу көрсеткіштері көрсетіледі.

Көрнекі мысал: өткендегі Есеп комитетінің есеп-қисабында, денсаулық сақтау министрлігі жүйесіндегі бірқатар АҚ «жарғылық капиталын өсіру» бағдарламасы бойынша мақсатқа жету көрсеткіштеріне, сондай-ақ осыншама акциялар (саны көрсетіліп) сатып алу көрсетілген. Алайда, бұл жағдайда, негізгі мақсаттары теңгені жұмсау емес, ауру-сырқаулықтың санын азайту, төсек-орындарды көбейту және т.б. болуы тиіс еді ғой.

Басқа жағдай: 32 бапқа жаңа 5.2-тармақшасы енгізіледі, онда «әрбір бюджеттік бағдарламаға бюджеттік бағдарламаны жоспар-лау мен орындауды қамтамасыз ететін бюджеттік бағдарламаның жетекшісі – бюджеттік бағдарламалар әкімшісінің лауазымды тұлғасы бекітіледі. Бюджеттік бағдарламаның жетекшісі бюджеттік бағдарламаны сапасыз жоспарлағаны және нәтижелерге қол жеткізбегені үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады».

Бұдан, бюджеттік бағдарламалардың орындалмағаны үшін осы уақытқа дейін ешкім де жеке жауапкершілік алмаған деген

62

қорытындыға келесің (бұл өте орынды да). Солай болғаны да, себебі әкімшіліктің жауапкершілігі жеке тұлғаның емес, меморганның жауапкершілігін білдіреді. Бұл жауапкершіліктің болмауына әкелді.

Бірақ, осы тармақтың ұсынылып отырған редакциясында, бағдарламаларды сапасыз орындаудың қалайша бағаланатынын, және бюджеттік бағдарламалардың жетекшілері нақты қандай жауапкершілікке тартылатынын таратып көрсетпейді. Бюджеттік бағдарламалардың орындалуын сәтсіздікке ұшыратқан шенеуніктер қызметінен босатылатын бола ма? Қаржы және бюджет жөніндегі комитетінің кешегі отырысы барысында, менің осы жайлы қойған сұрағыма Экономика министрі нақты жауап бере алмады. Егер де осы басшы миллиардтаған бюджеттік қаражатты текке жұмсаса, онда құр сөгістерден және т.с.с. қандай пайда? Сондықтан да, мұнда да бюджеттік тәртіпті нақты реттеудің ауылы әлі де алыста.

Заң жобасы бюджеттік қаражатты бақылаусыз пайдалануға мүмкіншілік беретін бірқатар нормаларды енгізеді. Мәселен, жоспар-лаудың жалпы белгіленген кезеңдерін өтпеген, бірақ Республикалық бюджет комиссиясының оң ұсыныстары бар аса маңызды және же-дел іске асыруды талап ететін міндеттерді іске асыруға бағытталған бюджеттік инвестицияларды қарастырады. Онымен жаңа бастамаларға бюджеттік бағдарламалардың шығыстары есебінен көтеру жағына түзету мүмкіндігі қарастырылады. Заңды тұлғалардың жарғылық капиталына мемлекеттің қатысуымен аса маңызды және жедел іске асыруды талап ететін міндеттерді орындауға бағытталған бюджеттік инвестициялық жобалар мен бюджеттік инвестициялар жеткіліксіз құжаттарды кейінге қалдырылатын шартпен бюджеттің жобасына қосылады. Бірақ, мұндай тәсілдеме шығыстардың осы түрлері бойынша жұмсаудың бақылаусыз өсуіне жағдайлар жасай-ды.

Біз жылдан жылға есеп комитетінің және үкіметтің есеп-қисаптарында дәл осы жобалардың талқыланбауларының себеп-терінен бюджеттік қаражаттың тиімсіз пайдаланылатынын кездес-тіреміз. Ал енді мұны анда-санда болса да, әйтеуір тәртіппен жасаймыз ма?

Одан ары қарай, заң жобасымен заңды тұлғалардың жарғылық ка-питалына мемлекеттік қатысуындағы бюджеттік инвестициялардың мониторингін бақылау қызметін іс жүзінде орталықсыздандыруды қарастырады. Егер де, бұрын осы инвестициялардың мониторингін және бағалауды мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган іске асыру керек болса, енді мониторингті бюджеттік бағдарламалардың әкімшілерінің өздері іске асыратын болады.

63

Алайда, бұл тәсілдеме бюджеттік қаражаттармен де, сол сияқты оларды пайдалануды бақылаумен де, әр түрлі айла-шарғылар үшін мүдделердің және мүмкіндіктердің шиелінісін құрады, себебі анау да, мынау да бір қолда болып табылады. Әсіресе мемлекеттік инвестициялық жобаларды қаржыландыру кезінде мұндай баста-ма, оны кеңінен пайдалану мүмкіндіктерін ескере отырып маңызды мәселелерді туындатады.

Ақырында, концессиялық жобаларды консультациялық сүйе-мелдеуге шығыстардың жаңа түрлерін енгізу жобаланады. Заң жо-басына түсініктеме жазбада, осы нормалардың негізділігіне дәлел ретінде бұл жалпы концессиялық құжаттардың және концессиялық жобаларды дайындаудың сапасының төмендігіне байланысты қажет деп көрсетіледі. Меморгандар үшін жобаларды сүйемелдеу жөніндегі құзыреттілігімен ҚР Үкіметі сенім көрсеткен заңды тұлға қарастырылады. Ол потенциалды инвесторлармен, сондай-ақ халықаралық институттармен ынтымақтастықта келісімдер жүргізу, бір орталықта білімді шоғырландыру, кәсіби сарапшыларды тарту жолымен жобаларды сапалы тұжырымдама жобасын құрудан ба-стап концессия шартын бекітуге дейін жобаларды сапалы дайында-уды жүзеге асыратын болады.

Ал, енді Үкіметтің немесе концессияшылардың өзінде, осы рөлді атқаратын кәсібиліктің немесе білікті кадрларының жетіспегені ме? Жобаны дәйекті дайындауға қабілетсіз, осындай біліксіз органдар немесе инвесторлар не үшін керек?

Жалпы алғанда, заң жобасындағы мәлімделген сөзсіз оң және өзекті мақсаттарды орындау үшін, ондағы ұсылынған құралдар ондағы қойылған мақсаттар мен міндеттерге сәйкес келмейді.

Сондықтан да, ұсынылып отырған новеллаларды нәтижеге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін нақты жетілдіру деп мақұлдау мүмкін болар ма екен.

Жоғарыда баяндалғандарды ескере отырып, «Ақ жол» ҚДП фракциясы осы заң жобасын қолдамайды.

64

***«Қазақстан Республикасының салық салу мәселелері

бойынша кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша Азат Перуашевтің сөйлеген сөзі

Мәжілістің пленарлық отырысы2013 жыл 9 қазан

Құрметті әріптестер.«Ақ жол» ҚДП фракциясы 16 қыркүйектегі заң жобасының

таныстырылымында бірқатар ұстанымдарға қарсы болған, ал 25 қыркүйекте біз онымен тұжырымдамалық тұрғыда келіспейтінімізді мәлімдедік.

Бүгінгі таңда талқылау барысында «Нұр Отан» ХДП фрак-циясының оң рөл атқарғандығының арқасында, негізінен сынға ұшыраған және қоғамда қабылданбаған әлеуметтік әділетсіздіктің сол белгілері алынып тасталды.

Біз парламенттік көпшіліктегі әріптестерімізге принципшіліктері және қатардағы азаматтардың мүдделерін қорғағаны үшін дән ри-замыз.

Сонымен қатар, енгізілген түзетулер заңды жетілдіруден гөрі, оның Мәжілістен өтуін жеңілдететінін атап өтпеуге болмайды. Іс жүзінде олар үкіметке жұмыс істейді, себебі қоғамда кеңінен талқылауға түскен осы заң жобасының аясында заң дайындаушы-лар тап болған түйінді шешеді, тіпті тығырықтан шығуға мүмкіндік береді.

Көпшіліктегі фракция іс жүзінде өзінің үкіметіне көмек қолын созды және бұл өтпейтін заңның қандай жағдайларда қабылдануы мүмкін екенін көрсетті.

Бұл жағдай – азаматтардың мүлкіне салық салу жөніндегі тәсілдемелердің саралануының арқасында жасалды, мұны енді үкімет, жалпы заңның тұтастай алғанда қабылдануына кесірін тигізбес үшін, қабылдауға мәжбүр.

Мен айтып кеткендей, біз Нұр-Отандағы әріптестерімізге осы қадамы үшін ризамыз.

Сонымен қатар, бүгінгі жасалған әлеуметтік шегінулер, бұл заң жобасының мазмұнын: атап айтқанда – мемаппарат-ты ұстауға шығыстардың өсуі және бюджеттік қаражаттарды басқарудың жоғары деңгейдегі тиімсіздігі жағдайларында салық мөлшерлемелерін көбейту және салықтық әкімшілендіруді күшейтуге бағытталуын өзгертпейтінін атап өтуді қажет деп есептеймін.

65

Негізінде, әңгіме еліміздің қатал қаржылық дағдарыс шеңберінде өткізген 2008 жылғы либералды салық реформасын қысқарту тура-лы болып отыр.

«Ақ жол» фракциясының депутаттары салық саясатын қатайту арқылы бюджетті толтыруға резерв іздеудің орынсыз екеніне бұрынғысынша сенімді. Есеп комитетінің бағасы бойынша, өткен жылы бюджетті орындау барысында 219 млрд. теңге тиімсіз пайдаланылғанын еске салуды қажет деп санаймыз. Біздің өткен жолғы сауалда айтылған басқа бір резерв – қашқын шенеуніктер мен олигархтардың Қазақстаннан алып шыққан миллиардтаған қаражаттарын кері қайтару. Одан басқа, салықшылармен есептел-ген 2 трлн. теңге сот орындаушыларымен өндірілмей отыр деген ақпарат бар. Міне осы, сіздердің резервтеріңіз. Тек қана қаржылық-бюджет тәртібін ретке келтіріңіздер.

Біз атап өткендей, бизнестің жылдан жылға сұрап келе жатқан негізді шешімдерінің: бұл жалған кәсіпкерлік, және шоттарға тыйым салу, алдын-ала төлем үшін жөнсіз айыппұлдар, салық төлеушілердің адалдық презумпциясы, салалық ҚҚС-ның мөлшерлемелері және басқа да көптеген мәселелердің ешқайсысы да заң жобасында көрсетілмеген.

Оның орнына салық органдарына салықшылардың мәмілелердің тарапы болып табылмайтынына қарамастан мәмілелерді заңсыз деп табуға құқық беру сияқты новеллалар ұсынылады. Бұл ақылға да сыймайды және Азаматтық кодекске қайшы, шаруашылық субъектілерінің қарым-қатынастарының барлық тізбегі бойынша айыппұлдар және өсімпұлдардың қосымша есептеулері қардай жау-ып, бизнес үшін болжап болмайтын зардаптарға әкелуі мүмкін.

Өкінішке орай, бізде салық органдарының кәсіпорындардың банкроттығы туралы бастамашылық етуі практикада қазірден-ақ қалыптасқан. Мұны рейдерлік схемаларды жасыру үшін жа-салатынын білдіретін көптеген мысалдар бар. Қаржыгерлік қауымдастықпен кәсіпорындардың қарыздары олардың мүліктерінің сомасының жартысынан кем болғанда банкрот болған 60-тан астам оқиға анықталған. Яғни, олардың бұл қарызды жабуға мүмшіліктері болды! Алайда, кәсіпорындар жойылған. Ал мұны не дейміз? Банк бағалы клиенттен, мемлекет – салық төлеушіден, ал адамдар жұмыстан айырылған. Мен сіздерге одан арғысын айтай-ын, тіпті қарызы жалпы капиталының бір пайызынан кем болған кәсіпорынды жойған кездері де бар!

Оның үстіне қазір түзету енгізілді, оған сәйкес тіркеу заңсыз деп табылған салық төлушімен операция бойынша салықтардың

66

сомасын ҚҚС туралы есептелген салықтардың сомасынан және шығыс бойынша шегеруден алып тастау ұсынылады. Сонда жалған кәсіпкерлік деп аталатындармен күресу аясында, салық бойынша берешектердің барлығы адал кәсіпкерлердің иығына жүктелетін болады. Сонымен бірге, жалған кәсіпорындармен тікелей жұмыс істегендерден ғана емес, олардың серіктестерінен, серіктестерінің серіктестерінен және т.б. өндіріледі.

Бірақ, салық органдарының өздерінің тарапынан қорғау болмаса жалған кәсіпорынды құру мүмкін емес қой. Бұл туралы көптеген практикалық жағдайлар айтады. БАҚ хабарлағандай, қазіргі кез-де Оңтүстік Қазақстан облысында 68 жалған кәсіпорындардың жұмысына жетекшілік еткен облыстың салық комитеті басшыларының тобының үстінен процесс жүріп жатыр. Сондай-ақ, Алматы қалалық салық комитетінің төрағасының орынбасары-на қатысты осындай тергеу жүріп жатыр, ол 30-ға жуық жалған кәсіпорынды қорғап келген. Яғни, салықшылар өздері осы фир-маларды құрады, ал содан кейін өздерімен жұмыс істегендерді жазалайды. Бұл бопсалаушылық үшін жақсы себепке айналды. Және салықшылар ұсынылып отырған нормалармен осындай іс-әрекеттерге заңдылық бергілері келеді.

Немесе, үкіметтің орнына салық комитетіне салық есеп-қисаптарын өздерінің белгілеу құқығын беру туралы ұсынысын алайық: экономикалық кезеңнің салалық ерекшеліктерін елемеу-ге, жиі және тыңғылықты зерттелмеген формаларды ауыстыруға әкеледі, ал олардағы қателер үшін тағы да кәсіпкерлер жазасын алады.

Салық есеп-қисаптарын тек электронды түрде ұсыну, салық есептерін өткізу мерзімдерін ұзарту шарттарын өзгерту, шегеру-ге жатпайтын шығыстар бойынша, есепке алынуға жатпайтын ҚҚС бойынша, орындалмаған салық міндеттемелерін қамтамасыз етудің тәсілдері бойынша және т.б. кез-келген сәйкессіздіктер үшін кәсіпкерлерге мөлшерсіз қаржылық санкция салу жөніндегі талап-тар туралы да осыны айтуға болады.

Сонысымен, экономикалық табыстарды және салық са-лынатын базаларды ынталандырудың орнына, арам ниеттегі салық төлеушілерді көлеңкеден шығарудың орнына, үкімет бұрынғысынша салмақты адал салық төлеушілерге арта оты-рып, айыппұлдармен және салықтық қысыммен кәсіпорындарды көлеңкелі айналымға ысырмақ. Бізге қазір заң дайындаушылар ай-тып отырғандай, шын мәнінде ешқандай да көлеңкелі экономика қысқарып отырған жоқ.

67

Мұндай тәсілдеме отандық бизнестің мүдделеріне де, сондай-ақ жалпы экономикалық дамудың қисынына да қайшы келеді.

«Ақ жол» партиясының фракциясы бірінші оқылым барысында заң жобаларындағы бизнесте бар және пайда болатын қауіптерді алып тастау жөнінде ұсыныстардың топтамасын енгізген, олар-ды қабылдамайынша, тіпті әлеуметтік блок бойынша өзгертулерді есепке алғанның өзінде, оның керітартпа сипаты сақталып қалады.

Сондықтан, біз заң жобасына берілген бұрынғы бағаны ұстанамыз.

68

***«Ақ жол» ҚДП фракциясы толық және ұзақ мерзімді

зерттеулердің нәтижелерін алғанша гардасил мен церварикске жарнама жасауды тоқтатуды талап етеді. Жатыр мойын қатерлі ісігіне қарсы екпе жасөспірім қыздардың организміне қалай әсер ететіндігі жайлы жан-жақты зерттелмегендіктен, жағымсыз әсерлердің болуы мүмкіндігі туралы ата-аналарды міндетті түрде жазбаша ескерту жолымен екпе егуді тек ерікті режімге ауыстыру қажет – фракцияның депутаттық сауалы (16.10.2013 жылы жарияланған)

ҚР Премьер-Министрі С.Н. Ахметовке

Құрметті Серік Нығметұлы!«Ақ жол» ҚДП фракциясы попиллома вирусынан екпе егудің

жағымсыз салдарлары туралы сауалды қайтадан жолдап отыр. Денсаулық сақтау министрлігінің атына жолданған депутаттық са-уал бізбен 2012 жылы қазанда жарияланған болатын. Онда бізбен, АҚШ-тың (FDA) Азық түлік өнімдері мен дәрілерді бақылау басқармасының екпелердің жағымсыз әсерлері және АҚШ-да осыған ұқсас екпе жасағаннан кейін 93 өлім жағдайы болғаны тура-лы деректер келтірілген болатын.

Жасөспірім қыздарға міндетті егу жұмысын жүргізу тақырыбы а.ж. наурызында Денсаулық сақтау министрлігі жанындағы Қоғамдық кеңестің отырысында талқыланды. Таныстырылымның жалықтырып жібергені сонша, Алматы қаласынан қатысушы бейнеконференция отырысын тастап шығып кетті. Денсаулық сақтау министрлігімен ұсынылған Гардасил және Церварикспен екпе егуді жүргізу туралы түсінік беру буклеттерінде, осы екпенің себебінен болуы мүмкін жанама салдарлары туралы бірде-бір ескер-ту қарастырылмаған да, ол тек жарнамалық сипатта болды.

Сонымен қатар, батыс сарапшылары екпенің құрамына кіретін компоненттерге аллергиялық және өзге де реакциялық қауіп-қатерлер туралы, кейбір жағдайларда балаларда сал және талма сияқты аурулардың пайда болғаны туралы ата-аналарды алдын-ала ескертуді табандылықпен талап етеді.

Тіпті жарнамалау кезінде, екпелердің таныстырылымын жасаған Гигиена және эпидемиология Ұлттық орталығының профессо-ры Б.Каральник Қазақстанда қыздар арасында екпе егілгеннен кейін талып қалулары жиі кездесетін жағдай екенін мойындауға мәжбүр болды. Профессор бұл екпеге «әдеттегі реакция» деп

69

сендірді. Алайда, ата-аналарға олардың балаларының осын-дай ем-шаралардан кейін нақты, неден ес-түсiнен айрылып қалатыны маңызды емес пе?

Егер де, жиі талып қалулар жыл басында белгілі болса, БАҚ ха-барлауы бойынша ем-шараны, Павлодар облысында екі алтыншы сынып оқушысының екпеден кейін есінен танып, комаға түсуі, ол оқиға баспасөзге шыққаннан кейін ғана тоқтатқаны қалай болғаны? Ата-аналарының айтуы бойынша, екпеден кейін бірден қыздарда тырысу, елестеушілік, тұншығулар басталған. Олар бірнеше күн дәрігерлік жан сақтау бөлмесінде болған.

Ал, екпені қолданған 10 ай ішінде қоғамға беймәлім, осыған ұқсас қаншама жағдайлар орын алды екен? Оның үстіне гигие-на ҒЗИ өкілдерімен тек қыздарға ғана емес, енді ер балаларға да жаппай міндетті екпе егудің қажеттілігі туралы айтылған болатын.

Сонымен қатар, АҚШ-ын, Германияны, Ұлыбританияны, Фран-цияны қоса алғандағы дамыған елдердің ешқайсысында, бұл екпе Қазақстандағыдай жаппай сипат алған емес. Онда медициналық қызмет екпенің қауіпсіздігіне көз жеткізу қажет деп есептейді, оның ішінде олардың ұрпақты болу функциясы қалыптасуына әсері жайында, себебі осы дәрі-дәрмектердің жанама әсерінен келешек-те бедеулік туралы да қауіптенулер айтылуда. Ал мұндай «кейінге қалдырылған» нәтижелерді 20-25 жылдан кейін ғана бақылауға бо-лады, ал көрсетілген препараттардың 5 жылдық қана тарихы бар.

Бірақ, біздің гигиена ҒЗИ Денсаулық сақтау министрлігінің ұстанымын білдіретін болар, бұл мәселеде АҚШ, Германия, Францияның және басқа дамыған елдердің «артта қалғандығына» жай ғана сілтеме жасайды. Ол біздің барлық әлемдік медицинадан мықты екенімізге сенімді. Осыған байланысты, «Ақ жол» фрак-циясы Қазақстан және қазақстандық балалар міндетті екпе егуді жүргізуге асықпай отырған осы елдердің мүддесіне тәжірибе үшін материал болып қалмай ма? – деген қарсы сұрақты қоймасына бол-майды.

Көрсетілген бағдарламаға 30 миллиард теңге керек екенін, оның ішінде 10 миллиарды бюджетке салынып қойылғанын ескерсек, нағыз коммерциялық жобамен жұмыс істеп отырғанымызға енді еш күмәнданбаймыз. Шамасы ер балалар үшін де екпе егуді міндетті түрде жүргізу бойынша мәселені қою кездейсоқтық емес, бұл дегеніміз бағдарламаның шығынын 2-3 есеге артатынын білдіреді.

Барлық саналы адамдар, оның ішінде біз де, өзіміздің жақындарымызды қорқынышты аурулардан қорғағымыз келеді. Бірақ, оны жақсы зерттелген, нақты әсер беретін, ең бастысы кауіпсіз

70

дәрілермен жасау керек. Біз ата-аналарға екпе егу кезінде болуы мүмкін жанама құбылыстардың тәуекелділіктерін қоса отырып, толық ақпарат берілуі тиісті екеніне сенімдіміз. Денсаулық сақтау министрлігі ата-аналардың өздерінің балаларына екпе жасату ту-ралы шешімді түсініп, еркін таңдауын қамтамасыз етуге міндетті. Іс жүзінде бұл құқық әрдайым бұзылады. Павлодарлық жағдай бұған мысал болады. Қыздардың біреуінің анасы (А.Акимова) ек-педен бас тартқан, бірақ медициналық қызметкерлер екпені егуге мәжбүрлеген.

Алдыңғы сауалда Гардасил және Церварикс екпелеріне экспер-тиза жүргізілді ме? – деген сұрақ қойылған болатын. Денсаулық сақтау министрлігінің жауабында «Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медицина техникасын сарап-тау ұлттық орталығының» бар екендігі хабарланады, алайда экспертизаның жүргізілгені туралы бір де сөз жоқ.

«Ақ жол» фракциясы баяндалған деректерді ескере отырып, көрсетілген Орталықпен Гардасил және Церварикс препараттарына жүргізілген сараптаманың нәтижелерін көруге ашық рұқсат беруді сұрайды.

1. 10-20 жылдан кейін, осы дәрі-дәрмектерді қабылдағаннан балалардың ұрпақты болу функциясы қалыптасуының бұзылуын қоса алғанда, денсаулығына зияны тиген жағдайда «Дәрілік заттар-ды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медицина техника-сын сараптау ұлттық орталығы» АҚ қандай жауапкершілікке тарты-лады?

2. Жасөспірім қыздардың өз еріктерімен екпе алу тәртібі неге бұзылады?

3. Екпеден кейін Павлодар облысындағы оқиғаға ұқсас жағымсыз жағдайлар кездесіп қалса, одан келген зиянды қалай және кім өтейді?

Одан басқа, «Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары толық және ұзақ мерзімді зерттеулердің нәтижелерін алғанша гардасил мен церварикске жарнама жасауды тоқтатуды талап етеді. Жатыр мойын қатерлі ісігіне қарсы екпе жасөспірім қыздардың организміне қалай әсер ететіндігі жайлы жан-жақты зерттелмегендіктен, жағымсыз әсерлердің болуы мүмкіндігі туралы ата-аналарды міндетті түрде жазбаша ескерту жолымен екпе егуді тек ерікті режімге ауыстыруды ұсынамыз.

Құрметпен,«Ақ жол» ҚДП фракция депутаттары

71

***Құрылыстағы қолданыстағы сметалық нормаларды жасау

жүйесінің кемшіліктері жобалардың құнының көтерілуіне әкеледі – «Ақ жолдың» депутаттары Үкіметтен техникалық карта базасын құру, оның негізінде – жаңа техникаларға сметалық нормаларды және бағаларды дайындау жөніндегі жұмысты жүйелендіруді сұрайды, бұл бюджет қаражатын едәуір үнемдейді – фракцияның депутаттық сауалы (16.10.2013жылы жарияланған)


Құрметті Серік Нығметұлы!Қазақстан Республикасындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы

іс-қимыл жөніндегі 2011-2015 жылдарға арналған салалық Бағдарламада келтірілген аналитикалық мәліметтерге сәйкес, қазіргі таңда Қазақстан Республикасында ең сыбайлас жемқорлықтық сипаттағы салалардың қатарында мемлекеттік сатып алу саласымен тең тұрған құрылыс саласы болып табылады.

Мәселен, Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі агенттіктің мәліметтері бойынша, елімізде 2012 жылы мемлекеттік сатып алу саласында анықталған 371-і сы-байлас жемқорлықтық қылмыстардың 133-і құрылыс саласына және 46-ы тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығына тиеселі болып отыр.

Құрылыс саласындағы қылмыстарды жасауға мүмкіндік беріп отырған негізгі факторлардың бірі қолданыстағы сметалық нормаларды жасау жүйесінің кемшіліктері болып табыла-ды, ол өткен ғасырда қабылданған құрылыстағы баға белгілеу жүйесіне негізделген. Бүгінгі таңда, бюджеттік қаражат есебінен қаржыландырылатын құрылыс объектілерінің бағалары дәл осы кеңестік кезеңдегі бағалаудың және ескі нормалардың негізінде белгіленеді, бұл жағдай кейбір кездері құрылыс жобаларының ҚМЖ (СМР) құнының 15-20 пайызға көтерілуіне әкелді.

Қазіргі заманғы құрылыс саласында жаңа технологиялар және материалдар көп мөлшерде пайда болды, жоғары өнімді құрылыс машиналарының паркі де біршама жаңаланды, бұл құрылыс жұмыстарының сапасын арттырды және құрылыс мерзімінің қысқаруына және тиісінше қомақты қаражатты үнемдеуге әкелді. Құрылыстың кез-келген объектілерінде, оның ішінде бюджеттік қаражаттың есебінен тұрғызылып жатқан объектілерде бағаланбаған нормалар және жұмыс бағалары бойынша көптеген жұмыстар жинақталып қалған.

72

Мысалы, Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері жөніндегі комитетімен бекітілген құрылыс саласындағы қолданыстағы сметалық нормалар және бағаларда, Caterpilar, Komatsu, Bomag, Hamm сияқты жоғары өнімді техникалардың және өте көп мөлшердегі қытайлық техникалардың жұмыстарына осы уақытқа дейін баға белгіленбеген.

Құрылыс жұмысында жобалау-сметалық құжаттамаларын дай-ындау кезінде 70-80 жылдары әзірленген трактор, бульдозер, экс-каватор, самосвал, кран, бетон және асфальт бетон төсегіш сияқты құрылыс нарығында жұмыс істемейтін техникаларға арналған сметалық нормалар және бағалар қолданылады.

Мысалы, Қазақстанда автокөлік, аэродромдар жолдарын салуда қатты бетонды жабындылар технологиясы сәтті енгізілген. Бұл тех-нология автокөлік жолдарының құрылыс саласындағы жаңа бағыт болып табылады, және бетон жабындысы жоғары өнімді теника-мен салынады. Бірақ, кешен жұмысының бағасы болмағандықтан, жұмыс құнын бағалау кезінде рельстік формадағы бетон салу бой-ынша бағаларды қолданады.

Сәулет және қала құрылысы саласы қызметінің бұл кемшіліктері, құрылыс жобаларының құнына және құрылыс компанияларының қызметтеріне айтарлықтай әсер етеді.

Сондықтан, егер жаңа технологияларға, жұмыстың және техника ның жаңа түрлеріне белгіленген баға жоқ болса, онда жо-баны қаржыландыру не жетіспеуі немесе артық қалуы керек? – де-ген заңды сұ рақ туындайды. Егер бұл жұмыстарға сметалық нор-малар және бағалар жоқ болса, қалай тексеруге болады? Мүмкін құрылыстың көтеріңкі бағасы біреулерге тиімді шығар?

Жоғарыда баяндалғандарға байланысты, құрметті Серік Нығ-метұлы, Сізден құрылыс саласындағы өкілетті органға сметалық нор-маларды және бағаларды қайта қарауды тапсыруыңызды сұраймыз. Техникалық карта базасын құру, оның негізінде – жаңа техникаларға сметалық нормаларды және бағаларды, жабдықтарды және техноло-гияларды дайындау жөніндегі жұмысты жүйелендіру керек, бұл бюд-жет қаражатын біршама үнемдейді және құрылыстың құнын белгілеу кезінде жасалатын жемқорлықтықты төмендетеді. Сонымен бірге, мемлекеттік инвестиция есебінен құрылыс объектілерінде анағұрлым жиі пайдалынатын құрылыс өндірісіндегі жаңа технологияларға жыл сайын 20-30-дан кем емес техникалық карталарды әзірлеуді тәжірибеге енгізудің мүмкіндігін қарастыруды сұраймыз.

Құрметпен,«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары

73

***А.Перуашев: Қабылданған Салық кодексі нарық

экономикасының негізін салушы кәсіпкерлік еркіндігіне қауіп төндіретін болады

Азат Перуашевтің «Салық салу мәселелері бойынша заңнамаларға толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» Заң жобасы бойынша сөйлеген сөзі

Мәжілістің пленарлық отырысы, 23 қазан 2013 жыл

Қымбатты төраға мырза, қымбатты әріптестер!Мәжілістің көрсетілген заң жобасымен жұмысы барысында «Ақ

жол» ҚДП фракциясы бірнеше мәрте, бірқатар тұжырымдамалық ұстанымдарға қарсы өз пікірін білдірді.

Айта кету керек, олардың кейбіреулері екінші оқылымда ескерілді. Мәселен:

- Жұмыс тобымен шағын және орта бизнес субъектілерінің арнаулы салық режіміне өтуін шектеуді қысқарту жөніндегі (428-бап СК), сондай-ақ патент негізінде қызмет атқаратын жеке кәсіпкерлердің қолма-қол ақшалай есеп айырысқанда бақылау-кассалық аппаратын пайдаланбау құқығын сақтауға қатысты нор-малар (645-бап СК) қолдау тапты.

- СК 448-бабы бойынша мал шаруашылығы мен құс шаруашылығы, ара шаруашылығы өнімдерін өндіру жөніндегі жеңілдікті сақтауға қатысты қабылданған түзетулерді ерекше айту керек. Осы нормалар отандық ауылшаруашылық тауарларын өндірушілерді қолдауға бағытталған, бұл Қазақстанның ДСҰ-ға кіруінің алдында аса маңызды болып табылады.

- СК 599-бабына, салық төлеушінің жеке шотында жинақталған артық төлемдердің есебінен, салық төлеушінің өтінішінсіз салық міндеттемері бойынша берешектерін өтеуге қатысты қабылданған түзетулерді де айтарлықтай жетістік деп есептеуге болады. Осы норма ның қабылдануына байланысты 610-бапты қолдану бой-ынша мә се ле өзінен-өзі алынып тасталады. Қарыз жоқ болса – өсімпұлда жоқ.

Өзге де оң шешімдер бар.Сонымен қатар, «Ақ жол» партиясының фракциясы жасалған

шегінулер, әсіресе оның бағытын бюджет жобасымен салыстыру-да, осы заң жобасының мазмұнын өзгертпейтінін атап өтуді қажет деп санайды.

Іс жүзінде ұсынылған жаңа енгізілімдердің ішінен, оның

74

ішінде 2008 жылғы салық реформасының жеткен жетістіктерінен бас тарта отырып, бизнеске салықтық әкімшілендіруді күшейтуге бағытталған түзетулердің тек кейбіріне ғана тойтарыс бере алдық.

Сондықтан да, біз мүлік салығына байланысты тәсілдемелерді қайта қарау жөнінде орын алып отырған кейбір тоқмейілсулерді бөліспейміз.

Біз атап өткендей, бизнестің жылдан жылға сұрап келе жатқан негізгі шешімдерінің: бұл жалған кәсіпкерлік, және шоттарға тыйым салу, алдын-ала төлем үшін жөнсіз айыппұлдар, салық төлеушілердің адалдық презумпциясы, салалық ҚҚС-ның мөлшерлемелері және басқа да көптеген мәселелердің ешқайсысы да заң жобасында көрсетілмеген.

Есесіне салық органдарына мәмілелерді жарамсыз деп табу, со-нымен қатар заңды тұлғаны тарату туралы соттарға талаптар қоюға құқық беретін 19-бапқа толықтыру қабылданды.

Біз бірінші оқылымда атап өткендей, тіпті қазіргі редакцияның өзінде жұмыс істеп тұрған және төлем төлеуге қабілеті бар кәсі-порындарды тарату үшін салық қарызының осы компания лар дың активтерінің сомасынан 50, 30 тіпті 1% болғанда салық орган-дарының осы нормаларды күмәнді пайдаланғандары жайлы ондаған жағдайлар орын алған.

Осы нормаларды іс жүзінде қолданудың нәтижесінде ондаған кәсіпкерлер банкрот болды, жүздеген адамдар жұмысынан айыры-лып, далада қалды; мемлекет – салық төлеушілерден, банк – төлеуге қабілеті бар заемшылардан айырылды.

Осыншама құртатындай бұл нормалар не үшін, қандай мақсатта қолданылатындығының басын ашып алудың орнына, біз оны тағы да кеңейтеміз!

Сонымен бірге, алғашында жұмыс тобы осындай өкілеттіктерді алып тастау жөніндегі біздің түзетулерді қабылдады, бірақ бейінді комитет қайта дауыс беріп, заң әзірлеушілердің редакциясын қабыл-дады. Мен тағы да: не үшін, қандай мақсатта жасалды деген сұрақты қоюға мәжбүрмін?

Бас прокуратураның сотқа осындай талаптарды бергенде «артық» буын болғылары келмейтіні жайлы дәйектерін көңілге қонбайды деп есептейміз.

Біріншіден, мәміленің заңдылығына күмән негізді болған жағ-дайда, оларды тергеу ісімен қаржы полициясы органдарының айналысуға мүмкіндігі бар емес пе, бұл олардың тікелей міндеттері.

Егер де, біз енді салық органдарына мәжбүрлеу міндеттерімен

75

өкілеттік беретін болсақ, онда екі құрылымның бірін – не салық комитетін, не болмаса қаржы полициясын жою туралы мәселе қоюымыз керек, себебі олар бірін бірі қайталайды.

Екіншіден, құқықтық қолданымды практиканы қадағалауды іске асыруға прокуратура органдары міндетті. Ал жоғарыда айтылған үрдістерді ескеретін болсақ, бұл мәселеде прокуратураның шеттеу емес, керісінше – бақылауды қатайтуы керек еді.

Бұл бап бойынша қабылданған шешім отандық мемлекеттік органдармен экономикалық процестерді сайма-сай қабылдауда проблеманың бар екендігін айқын сипаттайды. «Ақ жол» ҚДП фракциясы бұл шешімді заң жобасының айтарлықтай қателерінің бірі деп есептейді.

Басқа мысал – адал салық төлеушілердің презумпци-ясын тану негізінде қолданыстағы салық заңнамасының нақты нормаларының қайшылығы жағдайларында, салық төлеушілердің мүдделерін және заңды құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін нормалар бойынша «Ақ жол» фракциясының түзетулерін бейінді комитетпен кері қайтаруы.

Осындай нормалардың ТМД елдерінің біразында, Ресей, Бело-руссия, Әзербайжан сияқты, тіпті Қырғызстанда СК, сондай-ақ ӘҚБК бекітілгенін заңнамаға салыстырмалы-құқықтық сараптама-сы көрсетеді.

Мысалы, РФ СК 3-бабының 7-тармағында «салық және алым-дар туралы заңнамалық актілердің түсініксіздігі және қайшы келуі, түзетілмейтін күмәндар салық төлеушінің пайдасына түсіндіріледі» деп қарастырылады.

Сонымен қатар ӘҚБК-тің 15-бабының 4-тармағында: «Әкімшілік жауапкершілікке тартылатын тұлғаның кінәлі екендігіне жойылмай-тын күмәндардың барлығы, осы тұлғаның пайдасына түсіндіріледі» деп қарастырылған.

Қырғызстанның СК-нің 11-бабында адалдық призумпциясы-ның қағидасы бекітілген: «Қырғыз Республикасының салық заң-намасында белгіленген тәртіпке сәйкес, құжаттармен дәлелденген мәліметтердің негізінде бұл дерек жоққа шығарылмайынша салық төлеуші және салық өкілі адал жұмыс істеген болып есептелінеді».

Біз салықтан бас тартты деп барлық кәсіпкерлерді алдын ала кінәлі санағанды жөн санаймыз, осыдан барып заңнамадағы кез келген келіспеушілік, тек бизнес емес, тіпті жалпы бизнес жайында жағымсыз түсінік пайда болады.

Алайда, біздің елімізде де келешекте бизнесті ғана емес, барлық азаматтарды да жалпыға бірдей салықтық декларациялауына

76

көшіру жоспарланғанына әріптестерімнің назарын аударғым келіп еді. Салық төлеушілерге адалдық презумпциясын қабылдамай, біз өзіміздің отандастарымыздың барлығын дерлік күдіктінің жағдайында қалдырамыз.

Мен өзім, және «Ақ жол» партиясы бойынша менің әріптестерім кімнің де болсын бұған моральдық құқығының бар екеніне күмәндіміз. Керісінше, мемлекеттік органдар осынысымен күдіктінің жағдайына кімдерді қалдырып отырғанын және кімге шын ықыласымен және адал қызмет етуге міндетті екенін естеріне салуды қажет деп санаймыз.

Одан әрі. «Ақ жол» фракциясының депутаттарымен кәсіпкерлерге байланысты емес себептерімен POS-терминалдарының орнатыл-мауы бойынша жауапкершілікке тартуды болдырмас үшін, POS-терминалдарын міндетті түрде орнату жөнінде жалпы белгіленген режімді қолданушыларға 2014 жылдың 1 шілдесіне дейін; ал оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режімін (АСР) қолданушылар үшін 2015 жылдың 1 қаңтарына дейін өтпелі кезең ұсынылған болатын.

Алайда, POS-терминалдарын орнату мерзімін оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режімін (АСР) қолданушы тұлғалар үшін ғана 2014 жылдың 1 шілдесіне дейін ұзарту туралы ұсыныс қабылданды.

Соныменен, жалпы белгіленген режімді қолданушы кәсіпкер-лердің қойылған талапты орындауға мүмкіндігі болды ма, анықтамай-ақ, оларды құқық бұзушылыққа итермелейміз. Ал ол болса ешнәрсемен ақталмаған айыпұлдарды, өсімпұлдарды, шоттарға тыйым салуды және т.б. білдіреді.

Бірақ, Мемлекет басшысы барлығына: бизнесті қолдау әр мемлекеттік органның және әр шенеуніктің ісі деп әрдайым айтып келеді. Сонда кәсіпкерлерді кінәсіз кінәлі қылғандар – Президент саясатына қарсы шыққан болып табылады емес пе.

Қазірдің өзінде ашық айтуға болады, экономикалық табыстар-ды және салық салынатын базаларды ынталандырудың орнына, арам ниеттегі салық төлеушілерді көлеңкеден шығарудың орнына, үкімет бұрынғысынша салмақты адал салық төлеушілерге арта оты-рып, айыппұлдармен және салықтық қысыммен кәсіпорындарды көлеңкелі айналымға ысырмақ, іскерлік белсенділікті қысқарту үшін теріс пайдаланушылыққа және сыбайлас жемқорлыққа жағдай жасайды. Оның үстіне, ол нарық экономикасының негізін қалаушы кәсіпкерлік еркіндіктеріне қауіп төндіріп тұр.

77

Мұндай ұстаным отандық бизнестің мүддесіне де, сондай-ақ жалпы экономикалық даму логикасына да қайшы.

«Ақ жол» партиясының фракциясы бірінші оқылым барысында бұл заң жобасындағы бизнеске бар және пайда болатын қауіптерді алу жөніндегі ұсыныстарын енгізген.

Атап өтілгендей, олардың біршама бөлігі қабылданды, бірақ тұжырымдылық сипаттағы жиі кездесетін 35 түзету тоқтатылды. Оның үстіне, жұмыс тобының барысында заң әзірлеушілер оларды үнемі түзетуге қалдыра отырып талқылаудан мейлінше қашқақтады, ал одан кейін бірден қабылдамай тастады.

Пікірталастың одан әрі келешегі болмағандықтан өзіміз бұл өзгертулерді алып тастадық.

«Ақ жол» депутаттарына азшылықта қалу таңсық емес, десек те бұл да белгілі адами және кәсіби қадір-қасиетті талап етеді. Біз парламентаризмнің өмірі осындай екенін түсінеміз. Венециандық комиссияның қорытындысында көрсетілгендей, «Парламенттік көпшілік – шешім қабылдауға құқылы, бірақ парламенттік оппозицияның құқығы – айтқанын жеткізу».

Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рақмет.

78

***Азат Перуашев: Әдістемелік сипаттағы тұрақты қателер

экономикалық процестерді және бюджеттік шығыстардың негізділігін барабар бағалауға мүмкіндік бермейді – 2014 – 2016 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы заң жобасын фракция депутаттары қолдамады

«2014 – 2016 жылдарға арналған республикалық бюджет тура-лы» заң жобасы бойынша Азат Перуашевтің сөйлеген сөзі

2013 жыл 23 қазан, Мәжілістің пленарлық отырысы Құрметті әріптестер!Осы заң жобасын қарай отырып, «Ақ жол» фракциясының депу-

таттары нақты экономикалық өсуді және жасалып жатқан бюджеттік шығыстардың негізділігін барабар бағалауға мүмкіндік бермейтін, бірқатар қалыпты түрде сақталып келе жатқан әдістемелік сипаттағы қателерге назар аударады.

Дефляторды қолдануМәселен, Негізгі көрсеткіштердің болжамы туралы жобасына

берілген түсініктеме хатында жалпы қосылған құнының (ЖҚҚ) номиналды бағамының өсуі ауылшаруашылығы бойынша (2014 ж. -103,9%; 2015 ж.-104,2%; 2016 ж. -104,2%), өнеркәсіпте (2014 ж. -102,7%; 2015 ж. -106,0%; 2016 ж. -104,4%), құрылыста (2014 ж. -101,8%; 2015 ж. -103,6%; 2016 ж. -103,3%) және т.б., мөлшері осы салаларда күтілген өсу көрсеткіштерінен асып түсетін (2014 ж. – 105,88%; 2015 ж. – 107,48%; 2016 ж. – 107,08%) дефляторды есепке алмай көрсетіледі. Мүмкін, дәл сондықтан да дефляторды қолдану көрсеткіштердің өсуін емес, төмендеуін анықтайтын еді.

ІЖӨ және ЖҚҚ-ды орынсыз пайдалану Бюджеттің кіріс бөлігінде, оның 371 млрд. теңгеге өсуінің негізі

ретінде ІЖӨ-нің 2014 ж. 12,1%-ға (дефляторды есептегенде 5,8%) күтілетін номиналды өсуі көрсетілген.

Елімізде экономикалық белсенділіктің алдыңғы қатарлы көрсеткіштерінің бірі – ІЖӨ екені сөзсіз және біздің жетістіктерімізді көрсету үшін де жиі қолданылады. Алайда, ол халықтың өмірінің және әл-ауқатының деңгейінің сапасы туралы шынайы көріністерді бермейді, себебі онда оған кәсіпорынның қатыстылығына қара-мастан, еліміздегі өндірілген өнімдердің барлығының құны қосылады. Бірақ шетелдік компаниялардың тапқан табыстарының негізгі бөлігі Қазақстаннан тыс жерде қайта бөлінетіні, біздің еліміздің экономикалық айналымына қатыспайтыны және қатардағы азаматтардың өмір сүру деңгейіне елеулі әсер етпейтіні анық қой.

79

Осы ұстаныммен, Жалпы ұлттық табыс (ЖҰТ) қоғамның экономикалық өмірін және оның әл-ауқатын сипаттайтын негізгі көрсеткіші болып саналады. Жалпы ұлттық табыстың ІЖӨ-нен айырмашылығы – бұл ұлттық кәсіпорынның тұрған жеріне қатыссыз ұлттық экономиканың бағасы. ІЖӨ-нен ЖҰТ осы елдің ресурстарын шет елдерде пайдаланылғаннан табыс сомасымен ерекшеленеді (шетелде салынған капиталдан елге аударылған кіріс, ондағы бар меншіктер, шетелде жұмыс істейтін азаматтардың жалақыларын, шетелдіктердің елден алып кеткен табыстарын алып тастағандағы).

Осылайша, ЖІӨ-нің өсуі бюджеттік шығыстардың көбеюіне негіз болып қызмет ете алмайды, себебі біздің елімізде оның едәуір бөлігі Қазақстаннан тасып шығарылатын шетелдік кәсіпорындардың та-бысын құрайды және экономикалық ахуалға ұлттық бизнес сияқты тікелей әсері болмайды.

Онымен қоса, жалпы ұлттық табысты қосымша құн әдісімен са-раптау, жекелеген салалардың жалпы өнімді құруға қатысу деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Иә, бізге осындай есептерді жүргізуіміз қажет, өйткені өткен жылы бюджетте ІЖӨ, ЖҰТ, сондай-ақ жал-пы табыстың құрылымында өңдеуші салалардың үлесі бөліп көрсетілмеген.

Капиталды тасып шығару Экономиканын, әлеуметтік теңсіздіктің беталысын бара-

бар бағалаудың қажеттілігіне байланысты, капиталдың ше-телге кету бағамын, оны инвестиция немесе өнімсіз тұтыну түрінде келешекте пайдалану сипатын, ескере отырып, соны-мен бірге Қазақстанда осы ақшалай қаражаттар бойынша салық міндеттемелерін орындау деңгейін ескере отырып қадағалаудың маңызы зор, бұл туралы «Ақ жол» депутаттық фракциясы әрдайым мәселе қойып келеді.

Бұл мәліметтер үкіметтің әлеуметтік-экономикалық даму жөніндегі жоспарларының құрамдас бөлігі болуы тиіс.

Анықтама үшін: капиталды әкелу 2013 жылы 7,7 млрд. АҚШ долларын, ал сыртқа шығару 4 млрд. АҚШ долларын құрады. Оның үстіне сыртқа шығару банктік бөлімдермен, ал елге алып келу басқа секторлардың есебінен іске асырылады.

Сыртқы қарыз туралыЖалпы сыртқы қарыз туралы «Ақ жол» фракциясының сауа-

лына шілде айында ҚР Премьер-Министрінен жауап келген, онда мемлекетпен кепілдендірілген мемлекеттік және квазимемлекеттік қарыздар бойынша басқару процесін жетілдіру жұмысының

80

басталғаны айтылған болатын. Онда сондай-ақ, ҚР бюджеттік саясатының Тұжырымдамасына сәйкес мемлекеттік қарызды және квазимемлекеттік сектордың қарыздарын қауіпсіз деңгейде ұстап тұру және бірінші кезеңде (2014-2017ж.ж.) мемлекеттік қарызы және квазимемлекеттік сектордың қарыздары үшін мониторингтік жүйені енгізу және бақылау жоспарлануда деп көрсетілген. Соны-мен қатар, мемлекеттік бюджеттің жетіспеушілігі 2020 жылға ІЖӨ-ге 1,4%-ға дейін төмендетілетін болады, мемлекеттік қарыз ІЖӨ-ге 13,9%-дан, ал мемлекеттік қарыз және квазимемлекеттік сектордың қарызы ІЖӨ-ге 22%-дан аспайды делінген.

Алайда, «2014-2016 жылдарға арналған республикалық бюд-жет туралы» Заң жобасында жалпы сыртқы қарызды басқарудың барлығын растайтын параметрлер бұрынғысынша көрсетілмеген. Жеке банктік емес салалардың сыртқы қарыздарының тәуекелділік деңгейіне баға беру үшін шикізат және шикізаттық емес секторларға тікелей инвестицияларының үлесін жіктеу керек. Себебі, Үкіметпен баяндалғандай мұндай қарыздың құрылымында заемшының шаруашылық қызметін басқаруға несие беруші инвестор тікелей қатысатын фирмааралық қарыз басым болып тұр, осындай схеманың шеңберінде елден капиталды сыртқа шығару мүмкіндігінің алдын алу өте маңызды.

Бюджеттік процестердің тиімділігін арттыру туралыӨкінішке орай, Үкіметтің 2012 жылға арналған есебін талқылау

барысында өзекті болған бюджеттік процестердің тиімділігін арт-тыру мәселесі шешілмей қалды және ұсынылып отырған 2014-2017 жылдарға арналған бюджеттік жобада көрініс таппады.

Себебі, ұсынылған ақпаратта мұнай емес сектордың есебінен алынған ІЖӨ-нің үлесі бөлінбей қалған, бұл қаржыландырылатын мемлекеттік бағдарламалардың нәтижелерін нақты бағалауға мүмкіндік бермейді. Дегенмен, мұндай тәжірибе енді ТМД елдерінің аумағында Әзербайжанда бар.

Сондай-ақ, «Ақ жол» фракциясының депутаттары қолданыстағы ведомстволық жоспарлау жүйесінде тұжырымдамалық өзгерістер болған жоқ деп айтуға мәжбүр. Бағдарламаларды орындауда міндеттері, шаралары және мақсатты индикаторлары әдеттегідей өзара әлсіз байланысқан, ал кей кездерде формалды жасалған.

ҚР ЕжХӘҚМ стратегиялық жоспарыМәселен, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің

2014-2018 жылдарға арналған Стратегиялық жоспарының жобасын-да Жұмыспен қамту 2020 жол картасы бағдарламасының жобасы көрсетілген.

81

Оның шеңберінде «...кәсіпкерлікті ынталандыру және экономикалық белсенділікті арттыру, жеке істі ұйымдастыру немесе кеңейту, ауылдық елді мекендерді кешенді дамыту арқылы жүзеге асырылады деп» қарастырылған.

Сонда бұл бағдарламаның шеңберінде ауылдағы кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу қандай жолмен іске аспақ? 2 млн. теңгеден (12 мың – 2014 ж., 13 мың – 2015 ж., 15 мың – 2016 ж.)несие беру жолымен бе? Егер де жыл сайынғы бөлінетін қаражатты болжанған несиенің орташа мөлшерімен есептесе, онда олардың саны 2014 жылға 9, 11 және 12 мың, 15 және 16 сәйкесінше жылдарға болады.

Бұл қаншалықты тиімді? Министрлік 2014 жылға 77,7 млрд. мөлшеріндегі шығыстың көлемінде 81 мың адамының біліктілігін көтеруді, ауылдағы 12,3 мың кәсіпкерге жәрдем көрсетуді, 9 мың адамның жинақылығын көтеруді, 1,7 мың адамды көшіруді, жұмыспен қамту орталықтарында, азаматтық қызметшілерді, 2 мыңға жуық адамды жұмыспен қамту болжамдалып отыр.

Біз айтып кеткендей, 1-2 млн. теңгелік несие – бұл бизнес емес, ал кәдімгі шаруашылық. Еңбек министрлігінің «біліктілігін көтеру» курстарынан өткен 81 мың адамның қаншасы жұмыс табады, бұл жеке мәселе? Мәжілістің әлеуметтік-мәдени даму комитетінің мәліметтері бойынша бұл көрсеткіш 58%-дан аспайды.

Бірақ, жұмысқа орналастыру 100% болғанның өзінде, осы бағдарламамен қамтылған барлық адамдар ауыл шаруашылығында бұрын жұмыспен қамтылған тұрғындардың бар жоғы 5% құрайды (2013 жылдың екінші тоқсанында а/ш, балық, аң шаруашылығында 2,083 млн. адам жұмыс істейді). Тіпті ауылдық жерлерде жұмысқа қабілетті тұрғындардың саны тез өсіп келеді. Осындай шараларды қаржыландырудың қандай мағынасы бар?

Одан басқа, «Ақ жол» партиясының депутаттары жұмыспен қамтудың нақты көрінісін алу үшін, үкіметтің бюджетті орын-дау жөніндегі есеп-қисабында жаңа жұмыс орындарын құру ту-ралы мәліметтермен қатар, жабылған жұмыс орындары тура-лы мәліметтерді де көрсетуі тиіс деп есептейді. Құрылған және жабылған жұмыс орындарының теңгерімін нақты түсінбей, тек жаңа жұмыс орындары жөніндегі біржақты есеп-қисаптар жетістіктердің елесін көрсетеді және экономикалық дамудың кешенінде бар про-блемаларды жете бағаламауға әкеледі.

Осындай ашық тиімсіз бағдарламаларды көптеген басқа министрліктер мен ведомстволардың әкімшіліктері бойынша да атауға болады.

Дегенмен, зерттелген мысалдарды жоққа шығаруға болмайды.

82

ҚР АШМ стратегиялық жоспары Осы мағынада, Ауылшаруашылығы министрлігінің 2014-

2018 жылдарға арналған Стратегиялық жоспарының жобасының айырмашылығы бар, онда проблемалар жоспарланған шаралармен және мақсатты индикаторларымен айқын үйлесімін тапқан. Мы-салы, егін шаруашылығындағы агротехнологияларды ендірудің деңгейінің төмендігі, негізгі астық өнімдерінің шығымдылық деңгейінің төмендігі және тұқымдық материалдардың сапасының нашарлығы, егістік жұмыстарын жүргізуге қаржылай қаражаттың жетіспеушілігі, өтімді кепілдердің жоқтығы, несиелік қарыздардың жоғарылығы сияқты мәселелердің бар екендігін көрсете отырып – Жоспар сақтандыру төлемдерін субсидиялауды, сорттарды сынақтан өткізуді, егіндік жерлерді агрохимиялық зерттеуді және топырақтың құрамын анықтау бойынша ғылыми әдістемелік қызмет көрсетуді, несилер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін өндіруді, лизинг бой-ынша пайыздық мөлшерлемелерді субсидиялау қарастырады. Мақсатты индикаторлар ретінде – ауыл шаруашылығының жал-пы қосымша құн салығы, еңбек өнімділігі, экспорттың жалпы көлеміндегі АӨК-тің экспорттық үлесінің шамасы, өңдеу үлесі көрсетіледі. Алайда, мұндай тәсілдеме басқаларға қарағанда ерекше көрінгенімен ережеге айналған жоқ.

Айта кету қажет, Дариға Нұрсұлтанқызы айтып өткендей, осы бюджеттің жобасын өткізген кезде депутаттармен оны ұзағырақ талқылаудың жаңа тәжірибесі пайда болды, бұл салынған сандар-ды ғана талқылап қоймай, сонымен бірге жоғарыда көрсетілген әдістемелік кемшіліктерге көңіл аударуға мүмкіндік берді.

Бюджетпен жемісті және тиімдірек жұмыс істеу үшін «Ақ жол» ҚДП фракциясы үкіметке осындай дағдыны қағида етіп алуды ұсынады.

83

***«Ақ жол» фракциясы бағдарламалар әкімшілерінің бюджет

қаражатын қалауы бойынша оларды қайта бөлуге мүмкіндік беретін осыншама еркін пайдалануға үзілді-кесілді қарсы

«ҚР кейбір заңнамалық актілеріне бюджет заңнамасын жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша Азат Перуашевтің сөйлеген сөзі

2013 жыл 23 қазан, Мәжілістің пленарлық отырысыБүгінгі заң жобасын талқылау, бұрынғы «Ақ жол» фракциясы

айтқан бюджеттік жоспарлаудың қолданыстағы тәсілдемелеріне қатысты бірқатар қауіптерін растады.

Бюджет туралы кодекс қазірдің өзінде, бюджеттік қаражаттарды пайдалану бойынша бақылау деңгейін төмендетуге мүмкіндік беретін бірқатар нормаларды қарастырады. Бұл барлығынан бұрын шартты түрде қаржыландырылатын шығыстарға қатысты. Қазіргі кезде, бюджет шығыстар бөлігіне шартты түрде қаржыландырылатын шығыстардың көлемінің 4%-ын қосуға жол берген, бұл жыл сайын 250 млрд-тан астам теңгені құрауы мүмкін.

Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің 2012 жылға арналған есеп-қисабына сәйкес, Бюджет туралы заңға 3 рет және Үкіметтің қаулысына N 1428(01.12.2011) – 15 рет өзгертулер енгізілген. Бұл үрдіс үкіметтің экономикалық жоспарлауында проблемалардың бар екенін, сондай-ақ бюджеттік тәртіптің әлсіздігін де бірден аңғартады.

Одан басқа, бірінші тоқсаннан кейін бақыланбайтын шығыс-тардан басқа, шартты түрде қаржыландырылатын шығыстар түріндегі қосымша қаржыландыруды енгізу, жыл бойы бөлінген қаражатты тиімсіз пайдалану қаупін, әсіресе жергілікті жерлерде едәуір арттыратын болады.

Заң жобасында кейінге қалдырылатын шарттарымен бюджет-тік инвестициялар туралы нормалардың жаңа редакциясы қарастырылады. Аса маңызды және жедел іске асыруды талап ететін міндеттерді іске асыруға бағытталған, жоспарлаудың жал-пы белгіленген кезеңдерін өтпеген, бірақ Республикалық бюджет комиссиясының оң ұсыныстары бар кейінге қалдыру шартымен бюджеттік инвестицияларды бюджетке қосуы мүмкін.

Егер қажетті құжаттарды ұсынғаннан кейін бюджеттегі алдын ала мәлімделген соманың құны артатын болса, онымен тағы да жоспарлы кезеңге бюджетті нақтылау жолымен көтеру жағына өзгерту мүмкіндігі қарастырылады.

84

Егер де, инвестициялар құны қарастырылған сомадан кем бола-тын болса, онда өкілетті орган оларды басқа бюджеттік жобалардың бағдарламалары шеңберінде қайта бөлу құқығына ие болады .

Бұл тәсілдеме іс жүзінде «артылған қаражаттарды» одан әрі басқа мақсаттарға қайта бөлу үшін жобалар құнын артық көрсету бойынша бақыланбайтын мүмкіндіктермен қамтамасыз етеді .

«Ақ жол» фракциясы бағдарламалар әкімшілерінің бюджет қаражатын қалауы бойынша оларды қайта бөлуге мүмкіндік беретін еркін жұмсауға үзілді-кесілді қарсы .

Оған қоса, ұсынылып отырған нормалардың ішкі қарама-қайшылықтары бар. Мәселен, ерекше тәртіпте шығыстарды жоспарлаудың негізі ретінде олардың аса маңызды және жедел іске асыру сипаттарын көрсетеді. Сонымен бірге, нормалардың редак-циясынан байқалатыны, қажетті құжаттар берілмеген жағдайда, осы шығыстар бюджеттен алынып тасталынуы мүмкін екен, бұдан олардың аса маңызды болмағаны туралы тұжырым жасауға болады.

Концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеуге (155-3-бап) шығыстардың жаңа түрлерін енгізу ұсынылады. Заң жобасына түсініктеме хатында, осы норманың негізділігіне дәлел ретінде бұл жалпы концессиялық құжаттардың және концессиялық жобаларды дайындаудың сапасының төмендігіне байланысты жасалған деп көрсетіледі. Бұл жұмыс тобында талқылау барысында заң дайындаушылармен ерекше аталған бо-латын, себебі Үкіметтің кеңейтілген отырысында мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (МЖӘ) тетіктерін пайдаланудың жеткіліксіздігіне байланысты, жобаның тұжырымдамасын құрудан бастап концессиялық шарттарды бекітуге дейін са-палы жобаларды жүзеге асыратын білікті сарапшыларды тар-ту, білімді бір орталыққа жинақтау, қарымды инвесторлармен келісімдер жүргізу, сондай-ақ халықаралық институттармен ынтымақтастықта болуды іске асыратын бірыңғай орталықты құрудың қажеттілігі туралы сындар айтылған болатын.

Расында, Кодекстің 155-2-бабында атқарушы органдар-мен, сондай-ақ Үкіметпен белгіленетін жергілікті концессиялық жобалардың және басқа да заңды тұлғалардың құжаттарын конкурстық әзірлеу мүмкіндіктері қарастырылады.

Осындай жүйесіз нормалардың негізі ретінде мемлекеттік орган-дарда, өңірлерде сапалы жобаларды зерттейтін және дайындайтын мамандардың жоқтығы көрсетіледі. Мүмкін, мемлекеттің есебінен оны да, басқаларды да ұстағанша, біліксіз кадрларды басқа біліктілігі жоғары қызметкерлерге ауыстырған жеңіл болатын шығар?

85

Оның үстіне, осыған ұқсас жобалардың кейбіреуіне қатысты са-раптама көрсетіп отырғандай, әрбір жағдайда жеке консультациялық сүйемелдеуге миллиардтаған сомалар бөлінгені туралы әңгіме бо-лып отыр.

Осындай ысырапшылдықты тиімді бюджеттендіру деп атауға күмәніміз бар.

Тұтасымен алғанда, жалпы ұсынылып отырған новеллалар заң жобасын дайындаушылармен мәлімделген орталық және жергілікті органдардың мемлекеттік қаржыны басқарудың тиімділігін арттыруға және қаржылық тәртіпті күшейтуге апармайды деп есептейміз.

«Ақ жол» фракциясы үкіметке бүгінгі заң жобасын қабылдаумен шектелмеуді, салық салу мәселесі жөніндегі заңнамаларға түзетулерді қабылдау үшін белгіленген тәртіпке ұқсас осы жұмысты жалғастыруды және тұрақты түрде бюджеттік заңнамаларды жетілдіруді талқылауға көшуді ұсынады.

86

***«Ақ жол» партиясы Ұлттық қорды «жеп қоюды» болдырмау

керек деп есептейді және оны басқарудың мөлдірлігін қамтамасыз етуді ұсынады

А.Перуашевтің 2013 жылғы 23 қазанда Мәжілістің пленарлық отырысындағы сөйлеген сөзі

Құрметті әріптестер!«Ақ жол» партиясының фракциясы заң жобасын қарап шығып,

келесі жағдайларды атап өткенді қажет деп санайды.Бюджетті жоспарлау және жүзеге асыру шеңберінде Ұлттық

қордағы қаражатты пайдаланудың ашықтығын қамтамасыз ету қажет, себебі оның негізгі мақсаттары Президентпен бекітілген, әлемдегі шикізат нарықтарындағы ауытқулардан қор жинау және бюджетті тұрақтандыру, (ҚР Ұлттық қорының қаражатын қалыптастыру және пайдалану тұжырымдамасының 3-бабы, 2.04.2010 жылы ҚР Президентінің Жарлығымен бекітілген).

Сондықтан, Қор қаражатын өзге міндеттерге жұмсау оның стратегиялық бағытына сәйкес келмейді.

ҚР Ұлттық қорынан кепілдендірілген трансферт туралыЖыл сайын Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферт түрінде

алуға болатын объективті негіздер:Біріншіден, бюджетке мұнайлық емес табыстардың тапшы-

лығының салдарынан ҚР азаматтарының алдындағы (зейнетақы, әлеуметтік жәрдемақы, кепілдендірілген медициналық көмек және т.с.с.) әлеуметтік міндеттерді орындау қажеттілігі;

Екіншіден, шын мәнінде болашақ ұрпаққа инвестициялық жинақтар болып табылатын, экономикалық құрылымды нақты жақсартуға және мұнайлық емес түсімдерден тәуелділікті төмендетуге қабілетті ірі экономикалық жобаларды жүзеге асыру болып табылады.

Сонымен қатар, халықаралық сарапшылар «Егер мемлекеттік инвестиция көлемі өте тез өсетін болса, бір елдің экономикасын шектеулі жұту мүмкіндігінің арқасында тиімсіздік тек қана арта түсетін болады деп есептейді». (Как избежать ресурсного прокля-тья, М.Хамфистің, Д.Сакстің. және Д.Стиглицтің редакторлығынан, М.: Гайдар Институтының басылымы, 2011, 464 б., 208 б.)

Соңғы жылдары Ұлттық қордан трансферттердің өсуі байқалады. 2012 жылы өткен жылмен салыстырғанда өсу қарқыны – 14%-ы, 2013 ж. – 1,8%-ы, 2014 ж. – 8,8%-ы құрайды. 2013 және 2014 жылдары республикалық бюджеттің шығысының жалпы көлемінің 23,8%-ын кепілдендірілген трансферт есебінен қаржыландыру жо-

87

спарлануда. Бірақ, қазіргі уақытта шығыстардың бағытын нақтылау тек қана мақсатты трансферттерге қатысты және онда да аса ірілендірген түрде жүргізілуде, бұл осы қаржыларды жұмсауға бай-ланысты бақылаудың нәтижелік жүйесінің жоқтығын айғақтайды.

Осыған байланысты, заңнамалық деңгейде бюджеттен арнайы тарау бөлуді белгілеу қажет, онда кепілдендірілген (оның ішінде жеке-жеке облыстар бойынша), сондай-ақ мақсатты трансферттерді жұмсаудың бағыттары, объектілері, бюджеттік әкімшілері және ша-раларын нақтылаумен егжей-тегжейлі анық көрсетілуі тиіс. Сондай-ақ, дағдарыс кезеңінде Ұлттық қордан банктермен, квазимемлекеттік құрылымдарымен алынған ақшалай қаражаттарды, сонымен бірге мемлекеттік холдингтердің жарғылық қорын толтыруға Ұлттық қордан жыл сайын бөлінетін қаржыны қайтаруды заң жүзінде нақтылап және тәртіпке келтіру керек. Бұл шығыстар ұзақ мерзімді сипатқа ие және осы уақытқа дейін олардың мақсатты және тиімді пайдалануына байланысты нақты реттелген бақылау жүйесі жоқ.

Ұлттық қордан трансферттердің мөлшеріМұнайдан түскен кірістерді мемлекеттің ағымдағы шығыстарын

қаржыландыруға пайдалану кезінде трансферттің жол берілетін мөлшерін ұтымды белгілеу бюджеттік теңгерімділікті сақтаудың маңызды шарттары болып табылады. Теориялық жағынан алғанда, мұнайдан түскен кіріс есебінен бюджетте трансферттің оңтайлы мөлшері мұнай байлығының дисконтталған құнынан кіріске тең бо-луы тиіс.

Бұл қолданыстағы тәсілдемеге белгіленген азайтылмайтын қалдық параметрлеріне тиісті өзгертулерді талап етеді. Бюджетті қарау кезінде Ұлттық қордың өсу көлемін екі параметр бойынша: нақты көрсетілген салық түсімдерінің есебімен және инвестициялық кірістің өсу есебімен бекіту маңызды.

Келешекте Норвегияның осындай қорының («Зарубежье – мемлекеттік зейнетақы қоры») жұмыс істеуінің заманауи үлгісін пайдалана отырып, негізгі капиталды жұмасудан мүлдем бас тар-ту қажет, онда мұнай мен газ өндіруден түскен кірістің мемлекеттік бөлігі қорда жинақталады. Үкімет негізгі капиталды жұмсай алмайды және жыл сайынғы инвестициялық кірісінің шегіндегі бөлігін ғана мемлекеттік бюджетке жібереді. Сонымен қатар, есепке таза кіріс, яғни басқару бойынша (шығыстарды) шығындарды шегергендегі құнсыздану көрсеткішіне түзетілген кіріс қабылданады.

Мұндай тәсілдеме толық жинақтау қағидасын енгізуді қамтамасыз етеді, мұнайдан түскен түсімдердің барлығын сақтау жорамалдана-ды және мұнай байлығын бағалауды талап етпейді.

88

1996 жылдан бастап Норвегия қорында 456 млрд. доллар жинақталған. Тұрғындары 4,7 млн. адам болғанда (әлемдегі тұрғындардың мыңнан бірі -0,1% (промилле), елі дүниежүзілік құнды қағаздардың құнының 0,8% (8 промилле) иеленеді.

Қазіргі кезде Норвегия Қорындағы жинақ елдің ІЖӨ-нен 1,3 есеге асып түседі. Олар елдің алдағы 10 жылдықта мемлекеттік бюджеттегі 15% мөлшеріндегі мүмкін болатын тапшылықты қаржыландыруға жеткілікті деп болжанып отыр.

Қор активтерін орналастырудың ашықтығы туралыҚор қызметі жалпы жұрт үшін қажетті деңгейде мөлдір болуы

тиіс.Мәселен, Қор операциясы үшін жауап беретін Норвегияның

Орталық банкі жыл сайын қордың барлық инвестициялары жөнінде, сондай-ақ Қор меншігіндегі акциялар бойынша дауыс берудің қалай жүргізілгені туралы есеп-қисап жариялап тұрады. Қор активтерін сырттан басқаруға қатысатын мамандандырылған шетелдік компаниялардың тізімін арнайы сайтта орналастырады.

Қордың ашықтығы, сондай-ақ мұнай қорларының қаржысын ин-вестициялау қағидаларын ашық мәлімдейді.

Норвегияда ҰҚ инвестициялау стратегиясы қаржы салуды әртараптандыруға және тәуекелдерді барынша азайтуға негізделеді. Инвестицияның 40% облигацияларға (еуропалық – 60%, және американдық 35%) және 60% акцияларға (еуропалық – 50% және американдық – 35%) жүзеге асырылады. Осы екі бағыттың әр қайсысында да салу тәуекелдері көптеген бағалы қағаздардың түрі бойынша бөлінген. Жеке компанияның акцияларын салу мөлшеріне шектеулер белгіленген – инвестиция оның акционерлік капиталының 5% аспауы тиіс.

Қазақстанда Ұлттық қорды қалыптастыру және пайдалану туралы ресми жарияланатын жыл сайынғы есеп-қисап іс-жүзінде стандарт-ты қаржылық есеп беруді білдіреді (түсім және шығыс, бухгалтерлік баланс туралы есеп, кіріс және залал туралы есеп, сондай-ақ ақшалай қаржының қозғалысы, ақша түріндегі таза активтердегі өзгерістер бойынша есеп). Қор активтерінің құрылымы ешқандай да таратылып көрсетілмей біріктіріліп беріледі, тұрақтандырылған және жинақталған қоржындар бойынша жалпы түрде тек пайызға бөлініп берілген. Ұлттық қорда инвестициялық операцияларды жүзеге асыру тәртібі негізінен жалпы ережелерден және сілтеме нормалардан тұрады. Басқарудың жалпы стратегиясы ешқандай да нақты шектеулерсіз, тұрақтандыру және жинақтау қоржындары бойынша бөлуді ғана болжайды.

89

Соңғы жылдары жоғарыда көрсетілген есеп-қисаптардың көлемі тағы да көптеген қысқартуларға душар болды. Инвестициялау қағидаларына негіз болатын уәкілетті органдардың қаржыларын, басқарушы компаниялардың тізімдерін, сондай-ақ қаражат инвестицияланған бағалы қағаздарды және өзге де активтерді жари-ялауды ғаламторда орналастыру жолымен Қордың басқару жүйесін түсіндірудің бұдан да ашық үлгісіне көшу маңызды. Олардың тізімі кез-келген Қазақстан азаматына қол жетімді болуы үшін ашық бо-луы тиіс.

«Ақ жол» партиясы қазіргі уақытта бюджетке тұрақты қосып тұру арқылы Ұлттық қорды «жеп қоюды», жыл сайынғы мұнайлық емес тапшылықты қысқартуды, тиісінше – Ұлттық қордан трансферттерді қысқарту тәжірибесіне көшу маңызды деп есептейді.

Болжанған параметрлер сақталмаған жағдайда, Үкімет бюджетті бекіткен кезде немесе оны орындау туралы қорытындысы бойынша есеп беру кезінде орындамаудың объективті себептеріне міндетті түрде арнайы түсніктеме беруді белгілеу қажет. Толық «жинақтау» қағидасы бойынша қор қаражатын жұмсауға өткенге дейін, мұнайдан түскен кірістің есебінен мұнайлық емес ІЖӨ-ге%-ға трансферт көлемін белгілеу жолымен тапшылықты қаржыландыру мүмкін. Оны сақтау шикізат ресурстары біртіндеп сарқылған кездегі ІЖӨ-ді қоса алғанда шикізат емес ІЖӨ-нің қайтарымды үлесінің өсуін ынталандыруы тиіс, бұл «тұрақты пайдалану» қағидасына сәйкес келеді.

Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рақмет

90

***«Ақ жол» партиясымен Тұрғын-үй құрылыс жинақ банкінің

жұмысын жетілдіру жөнінде ұсыныстар дайындалды29 қазан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіА.ж. 24 қыркүйегіндегі бірлескен мәлімдеменің шарттарына

сәйкес «Ақ жол» партиясы Тұрғын-үй құрылыс жинақ банкінің жұмысын жетілдіру жөнінде ұсыныстар дайындады – тиісті хат «Байтерек» ұлттық басқарушы холдингінің атына жіберілді. ҚДП және оның парламенттік фракциясының депутаттары Банк қызметінің қолданыстағы бағыттары бойынша бірқатар мәселелерді қайта қарау қажет деп есептейді, олардың ішінде:

1. Банк объектілерді пайдалануға беру мерзімінің бұзылу мәселесіне байланысты сырттай бақылаушы ұстанымын ұстанбауы тиіс, себебі «Қол жетімді тұрғын үй – 2020» Бағдарламасын іске асыру тұрғын үй объектілерінің құрылыс қарқынына тікелей бай-ланысты.

2. Тұрғындарға заем берудің шарттарын қайта қарау қажет. Банк бюджеттік қаржыдан жылдық 1% мөлшерлемесі бойынша сомасы 12,2 млрд. теңге алды, а.ж. 1 қыркүйегіне оның 2,5 млрд. тең геден аста-мы (немесе 27,1%) игерілді. Бағдарламаға қатысуға тілек білдіруші тұлғалардың басым көпшілігі жалғыз күн көріс көзі мемлекеттік жәрдемақы мен төлемдер болып табылатын тұрғындардың әлеуметтік аз қамтылған тобына (мүгедектер, зейнеткерлер, ҰОС ардагерлері, балалар үйінің бітірушілері, көп балалы отбасылар, жалғыз ба-сты аналар және т.б.) жатады. Шындығында, бұл категориялардағы тұлғалардың жеткілікті табысы жоқ және ұсынылып отырған талаптарға төлеу қабілеттілігі сәйкес келмейді. Ал жеңілдіктердің жоқтығы –тұрғындардың жеке тобына өздерінің баспана жағдайын жақсартуға кедергі келтіріп отырған тағы бір жағдай.

3. Жеке көрсетілетін қызметтер үшін төлемдердің мөлшері де қайта қарауды талап етеді. Өтініштерді қабылдағаны үшін (алай-да өтініш автоматты түрде толтырылады) 5000 теңге мөлшерінде комиссиялық төлем алынады, тұрғын-үй құрылыс жинақ ақшасы ту-ралы Шартты жасау үшін Шарт сомасының – 0,55%-ы мөлшерінде комиссиялық төлем (яғни, пәтердің құны 7 млн. теңге болғанда, ко-миссия – 38 мың теңгеден артық). Сонымен қатар, егер тапсырыскер тұрғын-үй сатып алушылар тізіміне кірмей қалса, Шарт жасағыны және өтініш бергені үшін төленген комиссиялық төлемдері қайтарылмайды. Оған қайтадан пулға қатысу үшін тағы да барлық рәсімдерді өтіп және комиссиялық төлемдерді төлеуі қажет.

91

Заемды беруді ұйымдастыру үшін алынатын комиссиялық төлем, заем сомасының 1%-ын құрайтын (ең төменгісі 15 000 теңге, ең жоғарғысы 100 000 теңге) комиссиялық төлемдердің жоғарғысы бо-лып табылады.

4. Банке депозиттердің кірісін көтеру үшін тарифтік саясат-ты оңтайландыру қажет: жылдық 2% мөлшеріндегі пайыздық мөлшерлеме ЕДБ депозиттерінің 11%-ға жететін мөлшерлемесімен бәсекелесетін жағдайда емес. 66 266 салымшының бастамасымен бұзылған ТҚЖА туралы шарт бұған дәлел болып табылады, бұл барлық жасалған шарттың 15%-ын құрайды.

Заңнамалық деңгейде, осы механизмнің идеясының өзіне қарама-қайшы келетін шектеулер қойылған. Мәселен, үй құрылысы жинақ ақшасын жинақтайтын ең қысқа кезең өткенше ТҚЖА ту-ралы шарт бұзылған жағдайда, салымшы төленген мемлекеттің сыйақы сомасын қайтаруға міндетті. Көрсетілген шектеуді жою, салымшыларға кейбір жағдайларда инфляциялық ауыртпалықтың әсерінен жиналған ақшасын сақтап қалуға мүмкіндік береді.

5. Қаражат шығындарының тиімділігін призма арқылы қараумен, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асырудың нәтижелерін есепке ала отырып, басшыларға сыйлықақы беру тәсілдемелерін қайта қарау қажет, себебі Банк, негізінде мемлекеттік болып табылады. Банк қызметкерлерінің және басшыларының аты-на сыбайлас жемқорлықтық айыптауларды, сондай-ақ өз қызмет ба-бын асыра пайдаланды деген оқиғаларды болдырмас үшін, Банктің басшы қызметкерлерінің және олардың туысқандарының ортасында тұрғын үйді бөлу жөнінде кейбір шектеулерді белгілеу маңызды.

6. Тұрғындарды несеилендірудің арнайы мөлшерлемелерін қолдану туралы ақпараттандыру бойынша Банк жүргізіп отырған жұмыс эпизоттық сипат алып отыр. Банктің маркетингілік стратеги-ясы тұрғындарды Бағдарлама және оның шарттары туралы тұрақты түрде ақпараттандырып отыру мақсатында кең көлемді қамтуға бағытталуы тиіс.

7. Банкте қосарланған стандарттар саясаты орын алып отыр: сыйлықақы мөлшерлемесін төмендету жаңа жасалған шарттарға ғана қатысты қаралады және бұрын жасалған шарттарға күші болмайды. Бұл жағдайда, шегерімдер құқығына байланысты салымшылардың мүдделеріне нұқсан келтіретін ереже жаңа тәртіп қабылданғанға дейінгі жасалған шарттарға қолданылады.

2012 жылдан бастап мемлекеттен тұрғын үй заемдары жөніндегі жылдық 1% мөлшерлемесі бойынша сыйлықақы мөлшерлемесін төмендетуге 25 млрд. теңге бөлінді. Соның өзінде, Банк 01.01.2013-

92

тен бастап мөлшерлемелерді бар жоғы 0,5-2%-ға төмендетті. Заем бойынша сыйлықақы мөлшерлемесін төмендету осы мөлшерлемелерді төмендету туралы шешім қабылданғаннан бұрын жасалған шарттарға күші болмайды. Сондықтан, мөлшерлемені өзгертуге дейін несие алған 50 мыңға жуық азамат, шартты кейін жасағандармен салыстырғанда тең емес жағдайда қалып отыр. Оның үстіне, мөлшерлемелерді төмендетумен қатар банктің кейбір комиссиялық алымдарының құны көтерілді.

Бұрында депозит бойынша құқықтары мен міндеттерін үшінші тұлғаның пайдасына берген кезде, Тәртіп бойынша баллдар жиынтығын есептегенде ескерілген олардың ақша жинақтау мерзімін (бастапқы салымшының) сақтауға мүмкіндік берілген. 2012 жылғы 4 маусымдағы Директорлар кеңесінің шешімімен тұрғын-үйді бөлудің жаңа тәртібі бекітілген, онда баллдардың жиынтығын есеп-теген кезде қайта табыстаушыға ақша жинақтау мерзімін есептеуді алып тастады. Бұл көп жылдық еңбектің нәтижесінде салымдарды қайта табыстау, оның ішінде – тегін беру (туыстарынан) бойынша алған салымшылардың құқықтарына нұқсан келтіреді. Шарт бой-ынша құқықтарын беру рәсімінің өзі күрделі, мысалы Астаналық филиалда қайта беруді айына 1 рет алдын-ала жазылу бойынша жүргізеді.

Тәртіптің қолданылуын, осы Тәртіп қолданысқа енгізілген күннен бастап пайда болған құқықтық қатынастарға, яғни 2013 жылдан бастап тарату қажет, бұл ретте Тәртіптің кері күші болмауы тиіс.

8. Тұрғын үй жағдайларын жақсарту үшін қажетті 50% сома-сы бар, немесе осы 50%-ды мерзімінен бұрын жинаған клиент-тер аралық тұрғын үй заемын пайдалануы мүмкін. Алайда Банк, қажетті сомадан қалған 50% мөлшеріндегі заемды берудің орны-на, заемды ресімдейді және тұрғын үй жағдайларын жақсарту үшін қажетті барлық 100% сомаға әртүрлі комиссия төлемдерін төлеуді талап етеді. Ал төленген/жиналған қор, аралық тұрғын үй заемын пайдаланған уақытқа заем бойынша қамтамасыз ету болып табылады. Жиналған ақшаға Банктен жылдық 2% мөлшерлемесі бойынша сыйлықақы және көтермеленетін салым сомасынан 20% мөлшеріндегі, 200 ең төменгі есептік көрсеткіштен көп емес мемлекеттің сыйлықақысы есептелінеді. Егер де осы кезең ішінде басқа банктерден бұдан да жоғарырақ пайызбен депозит ресімдеуге болса, бірнеше жылдар бойы 2% мөлшерлемесі бойынша олар-ды жинау не үшін қажет болды? Және не үшін барлық сомадан комиссиялық төлемдер алынады?

93

9. Несиені алдын ала өтеу үшін айыппұл санкциясы қарастырылған. Ауыртпалық түскендерге депозит есебінен мезгілінен бұрын ішінара өтеу де қарастырылмаған.

10. Кепілдік мүлікті тәуелсіз бағалау есепке алынбайды. Аралық тұрғын үй заемының 70%-ын қамтамасыз ету үшін, іс жүзінде Не-сие/Кепіл мәні жеткілікті болғанның өзінде Банк анағұрлым аз сома береді. Қолданыстағы заңнамаларға қарамастан, ол өзінің әрекетін жеке кепілдік мүлікті бағалау қызметінің бар екеніне негіздейді. Тәуелсіз және банктік бағалау арасындағы қалыптасқан айырмашылық заңсыз түрде Банктің кепілдігінде тұр.

11. Банктегі қызмет көрсету деңгейі қызмет көрсетудің заманауи стандарттарының сапасына сай келмейді – салымшылар өздерінің кезегін сағаттап күтеді.

12. Бағдарламаға қатысушыларға ұсынылған негізгі критерилер-ге отырықшылық шектелімді қосу (соңғы екі жыл ішінде елді мекен-дерде өтініш бергендерді тіркеу) тұрғын үйге деген қолжетімділікке сәйкес келмейді, себебі тұрғындардың бір бөлігі баспанасының жоқ болуына байланысты тіркеусіз тұрып жатыр.

13. Пулға қатысуға тапсырыс, пулда көрсетілген ғимараттың жал-пы кешеніне емес, нақты объект – үй салуға беріледі. Барлық пулдың қорытындысы бойынша жоғары балл жинаған қатысушылар, алай-да нақты алған объект – үй салуға төмен, бірақ сол пулда басқа объектіге қатысуға тапсырыс бере алмайды.

14. Бағалау көрсеткіштері және балл беру жүйелерінің арасын-дағы өзара байланыс зерттелмеген: салымшылардың көбісінің бағалау көрсеткіштерінде айтарлықтай айырмашылық болғанның өзінде, баллдарының саны бірдей. Өтініш берушілерге берілген баллдардың саны бірдей болғанда, Банкте өтініші ертерек тіркелген салымшыға басымдылық беріледі. Ал өтінішті рәсімдеу бой-ынша уақыт айырмашылығы 10 минутты ғана құрайды. Пулға қатысушылардың әрқайсысына жеке нөмір беріледі, онымен ол Банк сайтында алған балл санымен таныса алады. Нөмірдің астында қатысушылардың анкеталық мәліметтері жасырылған. Бұл жағдай адамдық фактор бар болғандықтан, даулы жағдайларда аты-жөнін немесе өтінішті тіркеу күнін өзгертуге мүмкіндік береді. Балл беру адымын жеңілдету, сондай-ақ өтінішті электронды түрде қабылдау көрсетілген мәселені шешуші еді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыруды және сайлаушылардың аманаты бойынша жұмысын жалғастыра береді.

94

***Алғашқы жүлдегерлер анықталды5 қараша 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіБиылғы жылдың басында өздерін Алаштың рухани ізбасары

санайтын «Ақ жол» демократиялық партиясы «XXI-ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» атты Жалпыұлттық байқауын жариялаған еді. Ондағы басты мақсаты Алаш зиялыларының шығармашылық мұрасын және олардың принциптік көзқарастарын зерделеу, жалпы ұлттық құндылықтарымызды қазіргі заманғы Қазақстан қоғамына насихаттап тарату болатын.Сондықтан да мұндай маңызды шараға белсене қатысуға еліміздегі барлық зиялы қауым өкілдері шақырылған-ды. Бұл байқаудың шартына сәйкес, «Алаш» қозғалысы қайраткерлерінің мемлекет құрылысына және демократиялық құндылықтарға көзқарастары, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі»; «Алаш» қозғалысы қайраткерлерінің экономикалық көзқарастары және олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі»; «Алаш» көшбасшылары жұмыстарындағы қазақстандық қоғамның әлеуметтік жаңғыруы, еуропалық жолмен дамуы мәселелері және олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі»; «Бұқаралық ақпарат құралдарында ағымдағы жылда жарияланған жоғарыда аталған кез-келген тақырыптар бойын-ша үздік публицистикалық материалдар» тәрізді төрт номинация бойынша келіп түскен зерттеу еңбектері іріктеліп, оның алғашқы кезеңдерінің қорытындысы шығарылуы тиіс болды. Сол себепті, «Ақ жол» демократиялық партиясының басшылығы Астанадағы Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ғалымдарымен бірлесе отырып, атап айтқанда, ЕҰУ-нің проректоры, Қазақстан ҰҒА корреспондент-мүшесі Дихан Қамзабек (Қазылар алқасының төрағасы) пен журналистика және саясаттану факультетінің де-каны, алаштанушы ғалым Қайрат Сақ, әлеуметтік мәселелер факультетінің деканы, филология ғылымдарының докторы Амантай Шәріп, экономика ғылымдарының докторы Мырзагелді Кемел, са-ясаттану ғылымдарының докторы Нәубат Қалиевтың қатысуымен республикалық қазылар алқасын құрған еді. Жалпыұлттық байқауға келіп түскен материалдар алдымен осы ғалымдардың сараптамасы-нан өтіп, алғашқы сынақ кезеңдеріне жіберілді.

Жақында, қараша айының 1-2 күндері Семей қаласында осы Жалпыұлттық байқаудың алғашқы кезеңі екі номинация бойынша қорытындыланып, оның жүлдегерлері анықталды. Бұл маңызды іс-шара Қазақ инновациялық-гуманитарлық, заң университетінің бас

95

ғимаратының конференц-залында болып өтті. Оған арнайы жергілікті зиялы қауым өкілдері мен мұрағат-мұражай қызметкерлері, Се-мей қалалық мәслихатының депутаттары, бұқаралық ақпарат құралдарының журналистері келіп қатысты.

«Ақ жол» ҚДП Орталық кеңесінің идеологиялық жұмыс бой-ынша хатшысы Сәбит Байдалы жалпыұлттық байқауды салтанат-ты жағдайда ашып, жиналған қауымға Семей қаласы бойынша Қазылар алқасының төрағасы, Гумилев атындағы ЕҰУ профессоры, экономика ғылымдарының докторы, Жазушылар одағының мүшесі, белгілі қоғам қайраткері Мырзагелді Кемел мен алқа мүшелері: ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттары Нұрлан Жазылбеков пен Алмас Тұртаев, Семей қаласындағы Алаштану ғылыми-зерттеу орталығының директоры Тұрдықұл Шанбайды таныстырып өтті. Ол өз сөзінде: «Былтыр, 2012 жылдың 23 қарашасында Л.Н.Гумилев атындағы Еуразиялық Ұлттық университетінің қолдауымен Алаш қозғалысының 95 жылдығына арнап өткізген «ХХI ғасырда Қазақстан қоғамын жаңғыртудағы «Алаш» қозғалысы идеяларының өзектілігі» атты ұлттық ғылыми-практикалық конференцияда «Ақ жол» партиясының төрағасы Азат Перуашев Алаш тақырыбындағы ғылыми еңбектерге, тарихи, журналистік зерттеулерге студенттер, жас ғалымдар және журналистер арасында бәйге жарияланатынын, оның қорытындысы жыл сайын шығарылып тұратынын мәлімдеген болатын. Содан кейін көп ұзамай «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» жалпыұлттық байқауының шарттары жарияланған еді. Бүгін, міне кезінде Алаш қала аталған– Семейде Алматы қаласынан 4, Семейден 4, Астанадан 2 үміткер жалпыұлттық байқаудың соңғы кезеңіне шығу үшін бақ сынасады. Барлық үміткерлерге үлкен шығармашылық табыс тілейміз», – деді.

Өз кезегінде «Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясының мүшелері ҚР Парламенті Мәжіліс депутаттары Нұрлан Жазылбеков пен Алмас Тұртаев жалпыұлттық байқауға қатысушы ізденушілерді құттықтап, жұмыстарына сәттілік тіледі.

Белгілі экономист-ғалым, қоғам қайраткері Мырзагелді Ке-мел осы байқауға байланысты Астанадағы Еуразия Ұлттық университетінің алаштанушы ғалымдарынан құрылған Қазылар алқасының іріктеуінен өткен бірінші номинация бойын-ша сегіз, екінші номинация бойынша екі жұмыстың авторла-рын кезегімен мінберге шақырды. Мәселен, бірінші номина-ция – «Алаш қозғалысы қайраткерлерінің мемлекет құрылысына және демократиялық құндылықтарға көзқарасы, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» тақырыбы бойынша Алма-

96

ты технологиялық университетінің 2-ші курс студенті Назерке Жүсіпова, Қазақ Ұлттық университеті заң факультетінің 3-ші курс студенті Алуа Мұратова, Қазақ ұлттық аграрлық университеті вете-ринария факультетінің 1-ші курс студенті Бектөре Мансұров, Қазақ Ұлттық университеті тарих факультетінің 3 курс студенті Талғатбек Манаш әл-Машанитегі мен т.ғ.д., Зада Дүкенбаева, ҚР БҒМ мем-лекет тарихы институты директорының бірінші орынбасары, тарих ғылымдарының докторы Жанна Қыдыралина, Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің магистрі Ал-мас Ысқақов, Абайдың мемлекеттік қорық-мұражайының аға ғылыми қызметкері Қарлығаш Ибрагимова, Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің гуманитарлық-заң факультеті, тарих мамандығының 2-ші курс магистранты Ақмарал Оспанова жұрт алдында баяндама жасап, өз еңбектерін қорғады. Конференцияға қатысушылар тарапынан түрлі сұрақтар қойылып, нақты жауаптар қайтарылды.

Ал енді екінші номинация – «Алаш қозғалысы қайраткерлерінің экономикалық көзқарастары, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» атты тақырыбы бойынша жұрт назарына Се-мей мемлекеттік университетінің «Экономика және бизнес» кафедрасының аға оқытушысы, экономика магистрі Арай Әлімжанова «Алаш қайраткерлері «Қазақ» газетінде көтерген экономикалық мәселелер» атты зерттеу еңбегін, Алматы қаласындағы Халықаралық Бизнес академиясының 4-ші курс студенті Мұқағали Қаимов өз эссесін ұсынып, баяндап берді. Қазылар алқасының шешімі бойынша бұл екі еңбек жеке-жеке жүз мың теңге сыйлықпен марапатталды. Осыған қоса бірінші номинацияның қорытындысы бойынша үздік деп танылған ҚР БҒМ мемлекет тарихы институты директорының бірінші орынбасары, тарих ғылымдарының докто-ры Ж.У. Қыдыралинаның «От Алаш к независимости Казахстана: преемственность идей» атты және әл-Фараби атындағы ҚҰУ тарих факультетінің 3-ші курс студенті Талғатбек Манаш әл-Машанитегі мен ҚР БҒМ мемлекет тарихы институтының Деректану, тарих-нама және Отан тарихы бөлімінің бас ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы, профессор З.О. Дүкенбаеваның «ХХI-ғасырдағы Алаштың ақ жолы» атты зерттеу еңбектері де жоғары бағаланып, 100 мың теңгенің жүлдегері атанды.

Сонымен, Семейде Астанадағы байқаудың қорытынды кезеңіне екі номинация бойынша үміткерлерге жолдама берілді. Басқа екі тақырыптағы номинациялар бойынша екі-екіден тағы төрт үміткерге берілетін жолдамалардың тағдыры алдағы қараша айының соңына

97

дейін еліміздің басқа қалаларындағы осындай жиындарда шешіледі. Екінші кезеңнен жүлдегер атанған зерттеу еңбектерінің авторлары Алашорда үкіметі құрылуының 96 жылдығы қарсаңында Аста-нада өтетін «ХХI ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» жалпыұлттық конференциясында баяндамалар жасап, бас бәйгелерді сарапқа са-латын болады. Мәселен, Қазылар алқасының шешімімен бірінші номинация бойынша Талғатбек Манаш әл-Машанитегі – әл-Фараби атындағы ҚҰУ тарих факультетінің 3 курс студенті Талғатбек Ма-наш әл-Машанитегі мен т.ғ.д. Зада Оразғалиқызы Дүкенбаеваның бірігіп жазған «ХХ1 ғасырдағы Алаштың ақ жолы» еңбегі мен ҚР БҒМ мемлекет тарихы институты директорының бірінші орын-басары, т.ғ.д. Жанна Үркінбайқызы Қыдыралинаның «От Алаш к независимости Казахстана: преемственность идей» атты эссесі Астанадағы конференцияда сарапқа салынатын бас бәйге үшін өтетін бәсекеге жолдама алды. Сонымен қатар екінші номинация – «Алаш қозғалысы қайраткерлерінің экономикалық көзқарастары, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» тақырыбы бойынша жүлдеге ие болған екі жұмысты – Семей мемлекеттік университетінің «Экономика және бизнес» кафедрасының аға оқытушысы, экономика магистрі Арай Әлімжанованың «Алаш қайраткерлері «Қазақ» газетінде көтерген экономикалық мәселелер» атты еңбегі мен тақырыбы номинация атауына сәйкес Алматы қаласындағы Халықаралық Бизнес академиясының 4-курс студенті Мұқағали Джамбайұлы Қаимовтың эссесін соңғы турға дейін әлі де уақыттың барлығын ескеріп, өз жұмыстарын жетілдіріп, жақсарта түсудің қажеттілігін атап өте отырып, сол мүмкіндіктерді қалт жібермейді деген сеніммен ақтық сайысқа жіберуге ұйғарды.

Жалпы Семей жерінде өткен байқау өзінің Алаш зиялыларының мұрасын және олардың принциптік көзқарастарын зерделеу және оны қазіргі заманғы Қазақстан қоғамына тарату, соған жұрттың, әсіресе жастардың қызығушылығын ояту болып табылатын негізгі мақсатын орындады. Білім, ой жарысына қатысқандардың және аудиторияға жиналғандардың көпшілігі жастар болғандығы, ХХ ғасырдың басында Алаш қаласы атанған Семей азаматтарының Алаш мұрасына қызығушылығы мен оны қастерлеушілігі зор екендігі осы шараны ұйымдастырушыларды қуантты. Бұл ерекше көңіл күй Алаш арыстарының идеяларын керек ететін жоқтаушылар, оны одан әрі тарататындар келешекте де табыла беретініне үлкен үміт ұялатады.

Байқау соңында Семей қаласы бойынша Қазылар алқасының төрағасы, белгілі экономист-ғалым Мырзагелді Кемел бірінші және

98

екінші номинациялар бойынша жазылған зерттеу еңбектерге шолу жасай келіп, жас ізденушілерге бірқатар елеулі сын-ескертпелер айтты.Алғашқы жүлдегерлер анықталды.Сондай-ақ алдағы уақытта байқаудың келесі номинациялары бойынша мұндай іс-шара Ал-матыда және Астана қаласында Байқаудың финалдық сатысы өткізілетінін жеткізді.

Семейде өткен Жалпыұлттық байқаудың екінші кезеңіне бай-ланысты өткен жиынға «Ақ жол» демократиялық партиясының Орталық Кеңесінің бұқаралық жұмыстарды ұйымдастыру жөніндегі хатшысы Әбдіразақ Сұлтанов пен аймақтық жұмыстар жөніндегі хатшысы Берік Дүйсембинов, партияның Орталық Кеңесінің мүшесі Бекболат Жамангазин, партияның ШҚО филиалының төрағасы Талғат Құрманғалиев қатысып отырды.

Астаналық қонақтар Алаш көсемі Әлихан Бөкейхановтың ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, суретке түсті. Кемеңгер жазушы Мұхтар Әуезовтың атындағы Алаш мұражайында болып, түрлі экс-понаттарды тамашалады.

99

***«Ақ жол» фракциясы Үкіметті мемлекеттік сатып алу

туралы заңына өзгертулер енгізу кезінде ұлттық мүддені ескеруді ұмытпауға шақырады -фракцияның депутаттық сауалы (06.11.2013ж. жарияланған)


Құрметті Серік Нығметұлы!«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне

мем лекеттік сатып алу мәселелері бойынша өзгерістер мен толық-тырулар енгізу туралы» Заң жобасы Парламент Мәжілісіне енгізілді.

Заң жобасы мемлекеттік сатып алудың бірыңғай ұйымдас-тырушысын құру және электрондық форматқа көшуді қарастырады. Онда, олармен бизнесте ашықтықты қамтамасыз ету және әкімшілік жүктемені төмендетуге бағытталған басқа да өзгертулер енгізіледі.

Біз Заң жобасының бұл нормаларын уақтылы және өзекті деп пайымдаймыз.

Сонымен қатар, заң жобасы қазақстандық (жергілікті) қамту үлесін қолдауды қостамайтын бірқатар жаңа енгізілімдерді де қарастырады. Бұл өзгертулерді енгізуге Бірыңғай экономикалық кеңістікті қалыптастыру шеңберінде бекітілген Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Ре-сей Федерациясының Үкіметтерінің арасындағы мемлекеттік (муниципалдық) сатып алу туралы Келісім негіз болып табылады.

«Ақ жол» фракциясының депутаттары бұл мәселе бойынша мы-наларды атап өткенді қажет деп есептейді.

Мемлекет басшысының 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі (ҮИИДБ) 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сәйкес басымдылықтардың бірі болып қазақстандық (жергілікті) қамту үлесін мемлекеттік сатып алуға – 87%-ға дейін көбейту болып табылады.

ҚР «Әкiмшiлiк рәсiмдер туралы» заңының 22-бабында ел экономикасындағы қазақстандық тауар өндiрушiлердiң үлесiн негiзсiз төмендетуге жол беретiн шешімдер қабылдауға тыйым салынған.

ҚР «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы» Заңымен (22-бап) ел экономикасында отандық тауарларды өндіру мен қызмет көрсету үлесiн арттыруға бағытталған экономикалық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың және лауазымды адамдардың шешімдерімен қамтамасыз етіледі деп белгіленген.

100

Осыған байланысты, ұсылынып отырған редакциясымен заң жобасын қабылдау ҮИИДБ-ның орындалмауына әкеледі және қолданыстағы заңнамаларға қарама-қайшы келеді.

Заң жобасымен қоса жіберілген не түсініктеме хатта, не басқа құжаттарда келісімді жүзеге асыру жөніндегі мемлекет ішіндегі осындай рәсімдер бойынша және оны Беларусь Республикасының және Ресей Федерациясының қолданыстағы заңнамаларының ережелерімен сәйкестендіру жөнінде мәліметтер жоқ.

Оның үстіне, Беларуста отандық жеткізушілерді (мердігерлрге, орындаушыларға) қолдау туралы шарттарды қарастыратын «Мем-лекеттік сатып алу туралы» жаңа Заң қабылданды.

Ресейде «Мемлекеттік және муниципалды қажеттер үшін тауар-ды жеткізуге, жұмысты орындауға, қызмет көрсетуге тапсырыстар-ды орналастыру туралы» Заң федеральдық деңгейде қызмет етеді, осыған сәйкес ресейде шығарылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер шетелдіктерге қарағанда басымдыққа ие болып тұр. Бұдан басқа, Ресей Федерациясының Үкіметі шетелде шығарылған тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді кіргізуге шектеу және тыйым салуды белгілей алады.

Отандық кәсіпкерлер үнемі хабарлап отырғандай, Ресей тарабы қазақстандық тауарлардың қозғалысына кедергі келтіре отырып, осы құқығын белсенді түрде пайдалануда.

Тіпті осыған ұқсас тәсілдер ДСҰ-ның аясында жұмыс істейді: ҚХР Заңына сәйкес (Қытай ДСҰ-ға мүше болып табылады) көптеген шетелдік өндірушілер қытай нарығына кіре алмай жүр, себебі олардың тауарлары Қытайда дайындалған немесе жыйналғанның өзінде ішкі (ұлттық) болып есептелмейді.

Ал, Еуроодақ сияқты жоғары деңгейде біріктірілген құрылымның өзінде, бірқатар елдерде жергілікті өндірушілер үшін мемлекеттік сатып алудың жалпы көлемінен 5-10%-дан кем емес басымдылық сақталады.

Мемлекеттік сатып алуларда қазақстандық (жергілікті) қамтудан бас тартқан жағдайда, отандық кәсіпорындар үшін қаржылық-экономикалық тәуекелдердің салдарлары тура-лы мәліметтер Заң жобасына қоса тіркелген болжамдық көрсеткіштерінде көрсетілмеген. Сонымен бірге, бұл шешім қабылданған жағдайда, мүмкін болатын экономикалық салдарлардың себептері жөнінде бірқатар ірі және орта өндіріс компанияларының өкілдері қазірдің өзінде мазасыздықтарын білдіруде. Олармен өнімдерді өткізу мөлшерін едәуір қысқартуды, өндіріс қарқынының, салық салынатын базаның және бүтіндей

101

салалардың ауқымында жұмыс орындарының санының төмендеуі болжануда.

Аса есте қаларлығы, осындай болжамдарды Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру кезінде нақты бір жетістіктерге жеткен, машина шығару, фармацевтика, жеңіл және тамақ өнеркәсібі сияқты және т.б. салалар беріп отыр.

Кедендік одақ елдерімен өзара сауда-саттықта импорттың әлдеқайда өсіп отырған тұсында, Қазақстандық экспортты қысқарту жөніндегі өсіп келе жатқан үдерісті ескере отырып, тіпті қазіргі жағдайдың өзінде ұлттық бизнестің бұл қауіптенуінің негізді екені байқалуда.

Сонымен қатар, өткен жылғы қыркүйекте ҚР Парламентінің алдыңғы сессиясын ашу барысында Президент Н.Ә.Назарбаев Үкіметке аграрлық кешенде және бәсекелестігі төмен салалардағы өңдеуші өнеркәсіпті қолдаудың бүкіл жүйесін қайта қарауды тапсырған.

Сонда, «Әлемнің барлық елдері өзінің өндірушілерін қолдайды. Бұл тәжірибе біз үшін маңызды» деп атап көрсеткен ол, Үкіметке әлемдік практиканы талдауды және қазақстандық тауар өндірушілерді қолдау шараларын жасауды тапсырған.

Баяндалғандарға байланысты «Ақ жол» ҚДП фракциясы келесі сұрақтарға жауап беруді сұрайды:

1. Заң жобасы қаншалықты Қазақстан Республикасының ұлттық мүддесіне сәйкес келеді және ҚР Үкіметі Кедендік одақ және ДСҰ-на мүше елдердің мүдделерімен тепе-теңдікті ұстап тұру үшін, жойылған жеңілдіктердің орнына отандық бизнесті қолдау бойын-ша қандай шаралар қабылдайды?;

2. Заң жобасымен Үдемелі индустриялық-инновациялық дамы-ту жөніндегі (ҮИИДБ) 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының, сондай-ақ «Әкiмшiлiк рәсiмдер туралы», «Ұлттық қауіпсіздік туралы» Заңдардың талаптарымен арадағы қарама-қайшылықтар қалайша еңсеріледі?

3. Осы заң жобасы қабылданатын болса, отандық бизнес үшін, жеке-жеке облыстар бойынша, өңдеуші өнеркәсіп және ауыл шаруашылығындағы болжамды жағдайды қоса алғандағы қаржылық-экономикалық салдарлардың есебін беруді сұраймыз.

Құрметпен,«Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясы

102

***А.Перуашев

Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингінде сөйлеген сөзінің тезистері

(6.11. 2013 ж.)Құрметті әріптестер!«Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясы Парламенттік мінбені пай-

далана отырып, Үкіметтің және нақты министрліктердін әрекеттерін тұрақты және дәлелді сынап жүргені белгілі.

Бұл жағынан алғанда Мемлекет басшысының үстіміздегі жылдың 11–ші қазанында ешкімнің бет-жүзіне қарамай, жол бе-руге болмайтын кемшіліктерді атап көрсетіп, үкіметтің жұмысына берген өткір бағалары біз үшін тосын болған жоқ. Керісінше: «Ақ жол» Демократиялық партиясы бұл сынды қолдайды, мемлекеттік органдар үшін көптеген жағымсыз деректердің бетін ашып, Пре-зидент мемлекеттік билік жүйесінде, Ата заңымызда бекітілгендей, мемлекеттің халық алдындағы жауапкершілігін нақты қамтамасыз ететінін және өзінің қарапайым адамдардың жағында екенін тағы да бір көрсетті деп есептейді.

Шын мәнінде, Президент үкіметке қатардағы азаматтардың және қатардағы кәсіпкерлердің не деп жүргендерін айтып берді, олар күнделікті өмірде осы проблемалардың барлығына тап болып жүр.

Мен бұл әңгіменің біз үшін неге тосын болмағанына нақты мы-салдар келтіремін.

1) Мәселен, Тұрғын үй құрылыс жинақ банкісіндегі сорақы жағдайлар туралы «Ақ жол» ҚДП фракциясы үкіметке және бас прокуратураға а.ж. 13 ақпанында және 19 маусымында ресми депутаттық сауалдармен екі мәрте шықты.

Көптеген БАҚ-дары бұл пікірталасты жариялады, маған Банк басшылығына кінә қоюға қатысты әртүрлі басылымдарға бірнеше рет түсініктемелер беруіме тура келді.

Оның үстіне, ҚР өңірлік даму министрлігінен министрдің міндетін атқарушы Нокиннің атынан біз, «Ақ жолдың» депутат-тарымен айтылған деректер дәлелденбеді, банк басшылығы және олардың туыстары «Қол жетімді тұрғын үй» бағдарламасы бойын-ша пәтерлерді заңды түрде алған және бәрі керемет» делінген жауап алдық.

Егер осы мәліметтер Елбасына дейін жетпегенде, онда ешкімде осындай теріс пайдаланушылықтың заңсыздығын және моральдық жағынан жол беруге болмайтынын дәлелдей алмас еді, себебі бір

103

шенеунік басқаларын жасыратын жең ұшынан жалғасушылық қағидасы іске қосылды.

2) Облыстық әкімдіктердің жанындағы өңірлік кеңестерде мақұлданып қойған жобалардың өзі уәде етілген мемлекеттік қолдауды ала алмайтын жағдайға жеткен «Жол бизнес картасы – 2020» бойынша жобаларды қаржыландырудың кемшіліктері туралы ресми депутаттық сауал «Ақ жол» партиясының фракциясымен а.ж. 1 қазанында жарияланды.

Өзіміздің сауалда, тіпті бағдарламаға бөлінген қаражат болмағанның өзінде, кәсіпкерлікті қолдаудың басқа мемлекеттік бағдарламаларының барлығына тексеріс жүргізу және олардың ішіндегі ең табысты және сұраныстағысына қаражатты қайта бөлу қажет, Бизнестің жол картасы-2020 осындай бағдарлама болып та-былатынын көрсеткенбіз.

3) Осы сауалда «Ақ жол» ҚДП фракциясы, қажетті қаражатты табу үшін, қаптап кеткен жобаларды қаржыландыруды қысқартуды ұсынған. Онда, жұмысқа қосылғанына үш жыл өткенен кейін де жеңіл самолеттерді шығаруды бастамаған Қарағандыдағы «ҚазАвиаСпектр» зауыты жөніндегі жағдай тікелей көрсетілген. Сән-салтанатты таныстырылымнан кейінгі бұл әрекетсіздік, қазірдің өзінде өнім шығарып, бірақ уәделі қаржыландыруды ала алмай отырған көптеген басқа кәсіпорындарда түсінбестік тудырды.

Біз тұрып қалған жобаларды қаржыландыруды қысқартып, босаған қаражаттарды жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарға қарай бұруды ұсынғамыз.

4) Кедендік одақтағы отандық келіссөз жүргізушілердің деңгейіне қатысты проблемаға келсек, Елбасының қатысуымен өткен үкіметтің қатты сыналған отырысының алдында ғана, 9 қазанда, «Ақ жол» ҚДП фракциясы қазақстандық шенеуніктердің Кедендік одақтың келіссөздер процесіне енжарлықпен және шоғырланбай қатысуы қазақстандық бизнестің және ұлттық экономика мүдделеріне нұқсан келтіретіндігі жөнінде депутаттық сауалмен шыққан.

5) «Ақ жолдың» депутаттары Президентпен көрсетілген бюджеттік жобалардың қымбатқа түсуі проблемасы бойынша Бюджеттік кодекске түзетуді талқылау барысында сын айтқан.

Үкімет кейінге қалдырылатын шарттарымен бюджеттік инвести-циялар туралы нормалардың жаңа редакциясын енгізеді. Ол бой-ынша, егерде алдын ала тапсырыс берілген соманың асып кеткені анықталатын болса, бюджетті өсіру жолымен өзгерту мүмкіндігі қарастырылған. Егер жобаның құны қарастырылғаннан аз болған жағдайда, онда өкілетті орган «қалдықтарды» өз қалауынша қайта

104

бөлу құқығына ие болады. Мұндай тәсілдеме жобалардың құнын жа-санды көтеру бойынша, «артылған қаражат» деп аталатынды басқа мақсатқа одан әрі қайта бөлу үшін бақыланбайтын мүмкіндіктер жа-сайды.

«Ақ жол» партиясы бюджет қаражатының осыншама еркін және бақылаусыз жұмсалуына түбегейлі қарсы болған және қарсы болады.

Парламентте «Ақ жол» фракциясымен және басқа фракциялар-мен көтерілген мәселелер, 11 қазанда Президент айтқан бағалармен және принципті көзқарастармен үндес келетіндігіне басқа да мысал-дар бар.

Бірақ, мен бұл деректерге сіздердің назарларыңызды аударып қана қойғым келмейді, сонымен қатар осы мәселелердің қалай түзетіліп жатқаны туралы және жалпы түзетіліп жатыр ма, соны айтқым келеді.

Қазіргі заңшығарушы және атқарушы билік тармақтарының арасындағы өкілеттілік үйлесімсіздігі жағдайында, үкіметтің депутаттардың өте алаңдататындай дабылдарына үйреншікті сырғытпа жауаптар беретіндіктеріне біз тіпті таң қалмаймыз. Біздің Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі туралы екі сауалымыз бойын-ша, барлық органдардан – мазасызданатын түкте жоқ, «Бағдатта тыныштық орнады» дегендей жайбарақат жауаптары туралы мы-салдарды келтіріп кеттім.

Бірақ, бізді аса таңқалдырғаны, Елбасының тапсырмасына да біз, мүмкін сыртқы көрінісімен айырмашылығы бар шығар, бірақ мағынасы бойынша барлығы сол баяғы: кінәлілер бар шығар, болса да тек мен емес, басқа біреу деген секілді жігерсіз және оқшаулануға жақын әрекеттерді байқаймыз.

Қараңыздаршы, Премьер-министр екі вице-министрді қызметтен кетірді, вице-премьер облыстық әкімдік қызметкерлерін жұмыстан шығаруды талап етті; Индустрия министрлігі бағдарламалардың сәтсіздігіне кәсіпкерлердің өздерін кінәлайды, ал ТМРА (АРЕМ) бү кіл кінәні жергілікті департаменттерге аударып жатыр, ертең басқа министрлер де өңірдегі қол астындағыларды қызметтен ала бастайды...

Қарапайым адамдар мұндай әрекеттерді «айран ішкен құтылады, шелек жалаған тұтылады» деп бағалап жата-ды. Өйткені, жергілікті әкімдіктер кәсіпорындармен тікелей жұмыс істей отырып, салалық министрліктердің назарын қаржыландыру проблемаларына аударды, дәл осы кәсіпкерлер үкіметтен мақұлданған жобаларды қаржыландыруды талап етті.

105

Ал енді, бұл жай ғана олармен есеп айырысып жатқан сияқты әсер қалдырады.

Анекдотта айтылғандай, «Пілдерді таратып беру – бұл кінәсіз-дерді жазалау және іске қатысы жоқтарды марапаттау» сәті туды.

Президент осыны талап етіп пе еді?Өз ведомствосының жұмысының сәтсіздікке ұшырағаны үшін

жеке-дара жауапкершілігін өз мойнына алатын бірде-бір министр неге табылмады? Осыншама қатты бетке айтылған сыннан кейін жоғары қызметтегі шенеуніктердің бір де бірі, ұялғаннан неге қызметтен кетпеді? Мысалы, Нокин мырза бізге Тұрғын үй жинақ банкіндегі ахуалды «жақсы» деген сияқты жалған жауап берді және депутаттардың сынына құлақ асудың орнына, іс жүзінде бұл бассыздықты жасырды.

Ел үшін, экономика үшін – кезекті бастықтың аты-жөнінің кім екендігінен келіп-кетер ештеңе жоқ. Маңыздысы, шенеуніктің лауазымдық міндеттерін және Президенттің нақты тапсырмаларын айқын және нақты орындауы керек. Нұрсұлтан Әбішұлының 11 қазанда айтқан кейбір тапсырмаларын еске саламын:

1) Мәселен, кәсіпкерлікті қорғауды бағалай келе, Елбасы келесіні айтты (цитат келтіремін): «Тексерулерді оңтайландыруды қарастыратын тәуекелдерді басқару жүйесі, мемлекеттік органдардың әрқайсысының өз қалауынша құрылған. Олар бірыңғай әдістемеліктерсіз жұмыс істейді». Осыған байланысты не істеу ке-рек? Тез арада қалыптасқан тәртіпті қайта қарау және тәуекелдерді бағалауды бірыңғайландыру керек, сонысымен олар адал бизнес үшін шарттарды жеңілдетуі керек, керісінше емес.

Нақты мысал келтіремін: Мәжілісте қазір «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасымен жұмыс аяқталып келеді, екінші оқылым 20 қарашаға жоспарланған. Осы заң жобасында Төтенше жағдайлар жөніндегі министрлікпен «тәуекелдерді бағалау жүйесі» заңдастырылады, оған сәйкес бақылаушы органдардың тексеруінен құтылуды қалайтын Өртке қарсы комитет сияқты кәсіпорындар, ТЖМ-де аккредиттелген «тәуекелдерді тәуелсіз бағалауды» жүргізетін әлдебір жеке ұйыммен коммерциялық шарт жасауы қажет.

Бұл – тікелей заңнамамен, Президент жарлықтарын қоса алғанда, рұқсат етілмеген, мемлекеттік бақылау қызметін коммерцияландырудың нағыз өзі.

Негізінде, тәуекелдерді бағалау жүйесі, Президент әділ атап өткендей, оңтайландыру, тексерулерді қысқарту үшін енгізілген. Ал, ТЖМ кәсіпорындарды оларды тағы да тексермес үшін төлеуге

106

мәжбүрлей отырып, бұдан сауын сиырды қалай жасауды ойлап тапты.

Мұндай «жаңашыл идеялар» осы заңда жетіп артылады.Министр Божко біздің сынымыздан кейін баспасөзде, «Ақ

жолдың» ұсыныстары азаматтық қорғаудың қолданыстағы жүйесіне қауіп төндіреді деп мәлімдеді. Мен бірден оның өзін тікелей эфир-де біздің заңға деген талап-тілектерімізді талқылауға шақырдым, алайда ол үнсіз қалды. Ал, бізге миллиондаған халқы бар қаланы жер сілкінісі дүр сілкіндіріп, мегаполис әуре-сарсаңға түскенде, министр бұл туралы оны оятқан вице-премьерден біліп жататын мұндай жүйенің керегі жоқ.

Көлемі 107 парақтан тұратын құжатқа депутаттар 1500 артық түзетулер енгізді, әр параққа 14 түзетуден – оқушыларға осындай мөлшердегі қателері үшін сұрамай-ақ екі қояды, ал біз бұл заңды сыбайлас жемқорлықты тудыратын талаптарымен қабылдағалы және орындағалы тұрмыз.

Егер үкімет Президентті тыңдаса – онда осы заң жобасын бір ғана тәуекелдерді бағалаумен байланысты айлалы әрекеттері үшін тез арада кері шақыруға міндетті.

2) Мемлекет басшысы сондай-ақ: «Қаржылық жүйе елімізді ин-дустрияландыруды әлі де жеткілікті деңгейде қолдамай отыр» деп атап өтті.

Нақты секторды қолдау Президенттің әрдайым жіті назарын-да болып келе жатқанын еске салуды қажет деп есептеймін. Мы-салы, ҚР Парламентінің алдыңғы сессиясын ашарда өткен жылы қыркүйекте Президент Н.Ә.Назарбаев Үкіметке өңдеу өнеркәсібін, аграрлық кешенді және бәсекеге қабілеттілігі әлсіз салаларды қолдаудың барлық жүйесін қайта қарауды тапсырды.

Онда «Әлемнің барлық елдері өзінің өндірушілерін қолдайды. Бұл тәжрибе біз үшін маңызды» деп атап көрсеткен Елбасы Үкіметке әлемдік практиканы талдауды және қазақстандық тауар өндірушілерді қолдау шараларын жасауды тапсырған.

Оның үстіне, сол жылдың желтоқсанында «2050 жылға дейінгі Қазақстан дамуының Стратегиясында» Мемлекет басшысы Үкіметке өндіріс және жаңа технологиялар саласындағы кәсіпорындар үшін қолайлы салықтық режім енгізу жөнінде міндет қойған болатын.

Мұның орнына, үкімет тікелей қарама-қайшы әрекетке барады: орта тапқа салықтарды өсіру және бизнеске салықтык әкімшілдікті қатайтуға бағытталған жанжал туғызған заң жобасын енгізеді.

Салыстыру үшін айтайын, «Ақ жол» ҚДП фракциясы, Мемле-кет басшысы тапсырғандай, өткен жылдың қазан айында еуропалық

107

елдердің және Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше елдердің елшіліктеріне өз өндірушілерін қолдау бойынша халықаралық тәжрибені ұсыну туралы өтінішпен шықтық. Біз ондаған елшіліктер мен халықаралық ұйымдардан түскен ақпараттарды талдадық және экономиканың басым салалары үшін ҚҚС салалық мөлшерлемелері түріндегі ең тиімді және кең қолданылатын инструментті анықтадық. Оны қолдану туралы ресми сауалды «Ақ жол» депутаттары үкіметке ағымдағы жылдың 11-ші қыркүйегінде жіберген болатын.

Алайда алынған жауап не «бар», не «жоқ» демейтіндей екіұшты болып шықты. Отандық индустрияны қолдау туралы мәселені қайтадан қойғанымызға бір ай өткеніне қарамастан, бұл тақырыпқа үкіметтің қайырылатын түрі жоқ.

Есесіне өзінің өндірушілерін қолдаудың орнына үкімет бәрін керісінше істеп отыр: отандық тауарөндірушілер үшін бұрынғы артықшылықтардың бәрін жойған және онымен бір мезетте басқа елдердің өндірушілеріне қақпаны ашып қоятын «Мемлекеттік са-тып алу туралы» заң жобасын енгізді.

Және бұл шешімдердің орны басқа ешқандай іс-шаралармен тол-тырылатын емес.

Ал президент, еске саламын: «Барлық елдер өз өндірушісін қолдайды» деді. Сонда бізден басқасының барлығы болып тұр ғой.

3) 11 қазанда өткен үкімет отырысында Мемлекет бас-шысы квазимемлекеттік сектордың тежеусіз өсуіне және «2050-Стратегиясындағы кең ауқымды жекешелендірудің екінші толқынын ұйымдастыру жөніндегі міндеттерді шешудің орнына, үкіметтің мемлекеттің қатысуымен 6 мыңнан астам компаниялардың небәрі 4 пайызын ғана оған қатысу үшін ұсынғанына ренішін білдірді.

Салыстыру үшін тағы да «Ақ жол» ҚДП фракциясының үстіміздегі жылдың 16 қаңтарындағы (2050 Стратегиясының жарияланғаннан кейін тура бір айдан соң) президент берген тапсырмаларды нақты салаларда және экономика инфраструктурасында, мәселен, сумен жабдықтауда, мемлекеттік-жекешелік серіктестіктің жаңа формат-тары арқылы іске асырудың қажеттілігі туралы депутаттық сауал-ды келтіре аламын. Тағы бір айдан кейін біз ҮИИДБ-сын (ПФИИР) нақты секторда іске асыру және әкімшілік кедергілерді жою үшін МЖС (ГЧП) қағидаларын кеңейту туралы ұсыныстармен шықтық.

Бүгін 2050 Стратегиясының жарияланғанына бір жыл және квази-мемлекеттік секторында жаппай жекешелендіру және МЖС дамыту мәселелерінде үкіметті оралымсыздығы үшін президенттің сынынан кейін бір ай өтті.

108

Міне тағы да – ешқандай да айқын нәтижелер немесе жүйелік ұсыныстар жоқ.

4) Кедендік одақ елдерімен саудаға қатысты Президент – «қай мәселеде ұтып, қай мәселеде ұтыламыз, не істеу керектігіне прагматикалық экономикалық есептер, талдау жүргізуді» тапсыр-ды.

Үкімет тарапынан мұндай есептер туралы әзірше анық ештеңе жоқ. Алайда, «Ақ жолдың» сарапшыларымен а.ж. маусымында-ақ талдау жүргізілген болатын, онда: Қазақстан жылдан жылға КО-тың басқа елдерімен салыстырғанда сауданың теріс сальдосын алуды жалғастырып келгенін көрсетеді: 2011 жылға ол 8,8 млрд.долларға, ал 2012 жылға – қазірдің өзінде 10,9 млрд. долларға өскен. Сонымен қатар, «алшақтық» беталыс ұлғайып барады, онсыз да артта қалып отырған қазақстандық экспорттың жалпы сомасы төмендеп келеді, ал импорттың басымдық сомасы өсуін жалғастыруда. Сараптама жа-сау үшін таңдалып алынған ірі позициялардың әрқайсысы жылына1

50 млн. доллардан астам көлеміндегі өзара саудадан, Қазақстан 92-ден тек 17 позиция бойынша ғана тұрақты оң сальдосы бар. Яғни, осы тізімдегі өнімдердің түрлерінің қалған 82% бойынша біздің эко-номика, тіпті Кедендік одақтың шеңберінің өзінде импортқа тәуелді болып табылады.

2012 жыл ішінде мұндай беталыстарды нан, нан-тоқаш кондитерлік өнімдер (импорттың 76%-ға өсуінің кезінде экспорт-ты 9%-ға төмендету); химиялық және минералды тыңайтқыштар (29%-ға импорттың өсуінің аясында 100%-ға экспортты толық қысқарту); трубалар қара металлдан өзгелер (іс жүзінде экспорттың құлдырауы 100%-ға, импорттың артуы 5 есе); қара металлдан металконструкциялар(эксперттың төмендеуі 25%-ға, импорттың өсуі 54%); вагондар (импорт 35%-ға өскенде экспорт 6 есеге төмендеген); темір жолдың жол жабдықтары (импорт 2,2 есеге өскенде, экспорт 100%-ға толық қысқартылған); 10 және одан көп адамға арналған көлік құралдары (экспорт 7,2 есеге қысқарған, импорт 14%-ға өскен); жеңіл

автокөліктер (экспорт 103 есеге құлдыраған, импорт 3 есеге артқан); арнаулы мақсаттағы транспорт құралдары (экспорт 3,3 есе-ге төмендеген, импорт 24%-ға көтерілген); және тағы басқалар бой-ынша көруге болады.

Бұл беталыстың сипаты айдан анық. Не істеу керектігін отандық бизнес және біздің фракция да әрдайым айтып келеді. Бірақ бізді еститін құлақ жоқ.

Бұл тізімді әлі де ұзақ жалғастыра беруге болады.

109

Бірақ мен айтылғаннан туындайтын екі принципті мәселеге баспасөздің назар аударғанын қалар едім.

Біріншіден: 11 қазандағы Мемлекет басшысы белгілеген тапсыр-малар, сын және нұсқамалар – үкімет мүшелерінің алдын ала білуі мүмкін болмаған, қандай да бір аяқ астынан болған дүние емес.

Бұл Президентпен егемендіктің барлық жылдарында дәйекті және жоспарлы түрде жүргізіліп келе жатқан стратегиялық желі, ол өзіне әлеуметтік-экономикалық үздіксіз өрлеудің міндеттерін, сондай-ақ кәсіби және жауапты үкіметті қалыптастырудың міндеттерін де қосады.

Бұл міндеттер ұзақ мерзімді, бірақ оларға атқарушы режімде бара-бар баға беру үшін үкімет мүшелеріне кезекті қатты сөгулерді күтудің қажеті жоқ, тек қана 2050 жылға дейінгі Қазақстанның даму Стратегиясын мұқият зерттеуі, және оларды өздерінің төл міндеттері сияқты қабылдауы керек. Өйткені елдің және қоғамның дамуымен – үкіметте өсуі тиіс.

Мен саясатта бұрыннан келемін, 20 жылдай болып қалды, осы уақыт ішінде біз әртүрлі үкіметті көрдік. Бірақ, Мемлекет басшысының тікелей тапсырмаларын орындау бойынша қазіргі үкіметтің құрамы ең әлсізі болып отыр. Бұл менің жеке, сондай-ақ жалпы «Ақ жол» фракциясының пікірі.

Екіншіден – мен келтірген бірқатар нақты мысалдар, өзгеріп тұратын жағдайларда үкіметтік құрылымдарға қарағанда, парламенттік фракциялар тарапынан әлдеқайда жеделдікпен әрекеттер жасалатынын айқын көрсетеді.

Бұл парламенттік бақылау және президент әкімшілігі мен үкіметтің парламенттік фракциялармен өзара әрекеттесуі шараларының қажеттілігін тағы да айғақтай түседі. Оның үстіне мұны биліктің атқарушы және заң шығарушы тармақтарының арасындағы теңгерімін көп партиялы парламенттің өкілеттігін күшейту жағына қарай теңестірудің пісіп-жетілген қажеттілігі тура-лы мемлекетке және қоғамға берілген дабыл деп түсіну керек.

Назар қойып тыңдағандарыңызға рахмет.

110

***Азат Перуашев: «Азаматтық қорғау туралы» заң

жобасы тәуекелдерді басқару жүйесін біріздендіру бойынша Президенттің тапсырмасына қайшы келеді

7 қараша 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Азаматтық қорғау туралы» заң жобасы тәуекелдерді басқару жүйесін біріздендіру бойынша Президенттің тапсырмасына қайшы келеді – бұл туралы кеше Азат Перуашев Орталық Коммуникация-лар Қызметінің брифингінің барысында мәлімдеді.

«11–ші қазанда үкіметтің қызметін қатал сынға алып (оның ішінде кәсіпкерлікті қолдау мәселелерінде), Мемлекет басшысы келесіні айтты (цитат келтіремін): «Тексерулерді оңтайландыруды қарастыратын тәуекелдерді басқару жүйесі, мемлекеттік органдардың әрқайсысының өз қалауынша құрылған. Олар бірыңғай әдістемеліктерсіз жұмыс істейді».

«Осыған байланысты не істеу керек еді? Әр министрлік өз әдістемесін ойлап табатын қалыптасқан тәртіпті тез арада қайта қарау және тәуекелдерді бағалауды бірыңғайландыру керек, соны-сымен олар адал бизнес үшін шарттарды жеңілдетуі керек, керісінше емес», – деп атап көрсетті «Ақ жолдың» жетекшісі.

Осыған байланысты ол нақты мысал келтірді: «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасының екінші оқылымы 20 қарашаға жоспарланған.

Осы заң жобасында Төтенше жағдайлар жөніндегі министр-лікпен «тәуекелдерді бағалау жүйесі» заңдастырылады, оған сәйкес бақылаушы органдардың тексеруінен құтылуды қалайтын Өртке қарсы комитет сияқты кәсіпорындар, ТЖМ-де аккредит-телген «тәуекелдерді тәуелсіз бағалауды» жүргізетін әлдебір жеке ұйымдармен коммерциялық шарт жасауы қажет. Соны-мен қатар, оның қызметкерлері болып ТЖМ-нің өзінің бұрынғы қызметкерлерінің болуының тиістілігі, аккредиттеудің шарты бо-лып табылады!

«Бұл тікелей заңнамамен, Президент жарлықтарын қоса алған-да, рұқсат етілмеген, мемлекеттік бақылау қызметін коммер-цияландырудың нағыз өзі, – деді қазақстандық демократтар көшбас-шысы. – Негізінде, тәуекелдерді бағалау жүйесі, Президент әділ атап өткендей, оңтайландыру, тексерулерді қысқарту үшін енгізілген. Ал, ТЖМ кәсіпорындарды оларды тағы да тексермес үшін төлеуге мәжбүрлей отырып, бұдан сауын сиырды қалай жасауды ойлап тап-ты. Мұндай «жаңашыл идеялар» осы заңда жетіп артылады».

111

Сондай-ақ, ол журналистерге Министр Божконың «Ақ жолдың» ұсыныстары азаматтық қорғаудың қолданыстағы жүйесіне қауіп төндіреді деп мәлімдегені туралы ескертті. «Мен бірден оның өзін тікелей эфирде біздің заңға деген талап-тілектерімізді талқылауға шақырдым, алайда ол үнсіз қалды. Ал, бізге миллиондаған халқы бар қаланы жер сілкінісі дүр сілкіндіріп, мегаполис әуре-сарсаңға түскенде, министр бұл туралы оны оятқан вице-премьерден біліп жататын мұндай жүйенің керегі жоқ, – деп қосты А.Перуашев. Көлемі 107 парақтан тұратын құжатқа депутаттар 1500 артық түзетулер енгізді, әр параққа 14 түзетуден – оқушыларға осындай мөлшердегі қателері үшін сұрамай-ақ екі қояды, ал біз бұл заңды сыбайлас жемқорлықты тудыратын талаптарымен қабылдағалы және орындағалы отырмыз».

«Егер үкімет Президентті тыңдаса – онда осы заң жобасын оның жүздеген кемшіліктерін айтпағанның өзінде, бір ғана тәуекелдерді бағалаумен байланысты айла-шарғылары әрекеттері үшін тез арада кері шақыруға міндетті», – деп есептейді Азат Перуашев.

112

***Азат Перуашев Швейцария басшысы Филиппо

Ломбардиимен кездесті18 қараша 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіАзат Перуашев 2013 жылдың 13 қарашасында Швейцария бас-

шысы, Швейцария Конфедерациясының кантондар Кеңесінің президенті Филиппо Ломбардиимен кездесті.

Кездесу барысында парламентаралық қатынастар аясын-да партиялық фракциялардың ынтымақтастығы мәселелелері талқыланды. «Біз үшін парламентаризмді дамыту мәселелерінде Швейцарияның тәжірибесі өте қызықты, өйткені бұл елде Еуропадағы байырғы парламенттік институттары бар», – деп атап өтті Азат Перуашев.

«Ақ жол» ҚДП төрағасы партия қызметі және Парламент Мәжілісіндегі фракция жұмыстарының негізгі бағыттары туралы хабардар етті, оның ішінде сыбайлас жемқорлықпен күрес маңызды орын алады.

Азат Перуашев бұл елдің басқа елдерге, Қазақстанды қоса алғанда, адал бизнесмендеріне ғана қолайлы емес, сонымен қатар қашқын олигархтар мен сыбайлас жемқорлық жасаған шенеуніктер үшін де қолайлы ел болып тұрғанына Швейца-рия Президентінің назарын аударды. «Швейцария жұртшылығы және бизнесі өздерін парасатты азаматтар деп көрсетуге әрекет етіп жүргендердің шын бет-бейнесін білулері қажет,- деп атап көрсетті ол. – Бұған байланысты біздің парламенттік оппозиция тиісті ақпараттарды жеткізу үшін швейцариялық депутаттармен байланыстар орнатты».

«Өз тарапымыздан «Kazakhstan Financial Integrity» атты сы-байлас жемқорлыққа және таза емес жолмен ақшаны сыртқа шығаруға қарсы әрекет ету Қорын құрдық, ол коррупционерлердің шет елдердегі есеп шоттары туралы мәліметтерді жинаумен айна-лысады, оның ішінде швейцариялық банктерде бар»,- деп қосты парламенттік оппозиция көшбасшысы.

Филиппо Ломбардии, ҚДП-ның бүгінде кәсіпкерлер партиясы ретінде қабылданатынын еске сала келіп, Қазақстандағы бизнесті қорғау деңгейіне және бизнес-қауымдастықтың парламенттік партия қызметі арқылы өз мүдделерін қорғау мүмкіндіктеріне қызығушылық танытты.

Азат Перуашев міндеті кәсіпкерлердің мүддесін қорғау бо-лып табылатын жуырда құрылған Кәсіпкерлердің ұлттық палата-сы, басқа да бизнес-қауымдастықтар туралы: «Ата мекен» ұлттық

113

экономикалық палатасы, Ұлттық индустрия палата, салалық одақтар жайында айтты.

«Ағымдағы мәселелер осы тетіктер арқылы шешіледі,- деп атап өтті ол және қажет болған жағдайда, ҚР-да жұмыс істейтін швейцариялық компаниялар осы бірлестіктерге, ең әуелі – КҰП-на қолдауына сүйену үшін жүгіне алады. «Заң шығарушылық қызметке келсек, «Ақ жол» партиясы Парламенттегі «бизнестің үні» болып табылады және еуропалық тәжірибені қоса алғанда, бұл жұмыстың ең заманауи әдістерін қолдануға ұмтылады», – деді А.Перуашев.

Президент Филиппо Ломбардии екі ел арасындағы саяси және сауда-экономикалық әрекеттестікті нығайту қажеттілігін атап өтті.

Кездесу кезінде көтерілген мәселелердің ішінде партияаралық және парламентаралық екі жақты үн қатысуды кеңейту мәселелері, Қазақстан мен Швейцария арасындағы қосарлы салық салу пробле-масы да болды.

Кездесу қорытындылары бойынша тараптар одан арғы ынтымақтастыққа, партиялық және депутаттық делегациялар алмасуға мүдделі екендіктерін білдірді.

114

***«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы: «Азаматтық

қорғаныс туралы» заң жобасына А.Перуашевтің ұсыныстарын депутаттар қолдамады деген ТЖМ-нің мәлімдемесі – жалған

«Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі, 18 қараша 2013 ж. «Азаматтық қорғаныс туралы» заң жобасына А.Перуашевтің

ұсыныстарын депутаттар қолдамады деген ТЖМ-нің мәлімдемесі – жалған. Бүгін «Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясының депутат-тары брифингте осылай деп мәлімдеді.

Бұл туралы айта келіп, Меруерт Қазбекова, мәселен, былай деп атап өтті: «Жалпы, министрліктер мен ведомстволардың Президенттің сынына орай әрекеттері таңғаларлық екендігін атап өтуді қажет деп санаймыз.

Орталық коммуникациялар қызметіндегі өткен жолғы бри-фингте біздің әріптесіміз Азат Перуашев Мемлекет басшысының «Тексерулерді оңтайландыруға қызмет етуі тиіс тәуекелдіктерді басқару жүйелері әрбір мемлекеттік органмен өз қалауынша жасалған. Олар бірыңғай әдіснамасыз жұмыс істейді» деген сөздерін нақпа-нақ келтірді.

Бұған байланысты Перуашев қазіргі таңда Парламенттің талқылауындағы «Азаматтық қорғаныс туралы» заң жоба-сын мысалға келтірген, онда ТЖМ коммерциялық ұйымдар жүргізетін «тәуекелдіктерді тәуелсіз бағалау» деп аталатын жүйені заңдандыру ұсынылады және ол мемлекеттік бақылауды ауыстырмақ. Біз мұны, Президенттің Жарлықтарын қоса алғанда, заңнамамен тікелей тыйым салынған мемлекеттік бақылау мен тексерулерді коммерсияландыру жүріп жатыр деп есептейміз. ТЖМ-мен ұсынылған тәсілдемелер сыбайластық-жемқорлықтық өрісті кеңейтеді, кәсіпкерлерді өртке қарсы қызмет жағынан тексеруден бас тартқызуға айырбас жасатып, «тәуекелдерді тәуелсіз бағалау» деп аталатын қызметтерге төлеуге мәжбүрлейді.

Енді міне бүгін ТЖМ, цитата келтіремін: «Азаматтық қорғаныс туралы» заң жобасына А.Перуашевтің ұсыныстарын депутаттар қолдамады» деген сияқты мәлімдеме таратты.

Бұған байланысты Перуашевтің ұсыныстары – бұл жалғыз оның емес, кәсіпкерлердің мүдделерін қорғайтын «Ақ жол» партия-сының бүкіл фракциясының ұстанымы екенін түсіндіріп кету ке-рек шығар.

ТЖМ-нің біздің ұсыныстарымыздың «депутаттармен қолдау таппады» тәрізді мәлімдемесі шындыққа жанаспайды. Бүгінгі күні

115

салыстырмалы кестеде жұмыс тобымен қабылданған және қолдау білдірілген Перуашевтің және бірлескен авторлардың, оның ішінде басқа да фракциялардан бар, толып жатқан түзетулері бар. Бұл №2, 3, 6, 9, 25, 39, 43, 44, 46, 65, 67 және т.б. түзетулер – барлығы 70-тен астам Перуашевтің түзетулері қазірдің өзінде қабылданған, тағы ондаған түзетулер жұмыс процесінде немесе Үкіметке қорытынды жасауға жіберілген.

Әрине, көптеген қабылданбаған түзетулер де (ол да 70 шама-сында) бар, бірақ Перуашевтің барлық түзетулері әріптестерімен қабылданбады деп қыңырлықпен мәлімдеме жасау – демек, бұл қоғамды әдейі, қасақана адастыру.

Мүмкін, ТЖМ өзінің тілеп отырғанын шындық деп көрсеткісі келетін болар, бірақ бұл оны анық емес, дәйексіз ақпарат таратқаны үшін моралдық жауапкершіліктен құтқара алмайды.

Екінші өте маңызды жәйт: ТЖМ Мемлекет басшысының сынына неге құлақ асқысы келмейтінін негіздеуге тырысып, ведомствоның баспасөз қызметі көрсетілген мәлімдемеде өрт сөндірудегі еңбектерін және т.б. санамалайды.

Бірақ бұл жетістіктер, әсіресе тұрақты түрде қайталанып жа-татын, мысалы Алматы базарларындағы өрттердің айналасында ерсілігін айтпағанның өзінде, өте даулы болып көрінеді.

БАҚ-ында ТЖМ басшылығы бұл базарлардың барлығы өрт сөндірушілердің ұйғарымымен жабылған және жұмыс істеу құқығы болмаған деп дабыралап, мәлімдегені мәлім. Сол себепті олардың басшыларына бүгінде қылмыстық істер қозғалған.

Алайда бізге мұндағы кәсіпкерлер үндеухаттармен шықты және тексерулер нәтижесінде кінәраттар қойылмағанын айқын растайтын құжаттарын көрсетті, мысалы, «Аян» базарын ТЖМ-нің Алматы бойынша департаменті а.ж. 18 шілдесінде тексеріп, нәтижесінде ешқандай кінә тақпаған, соның негізінде қалалық қабылдау комиссиясы оған жұмыс істеуге рұқсат берген.

Базарлардағы жағдайлар үшін барлығын кәсіпкерлерге аудара салмай, ТЖМ қызметтері де жауапкершілік алуы тиіс емес пе?!

Бұл базарларды осындай мүшкіл, аянышты салдарларға әкелген олардың «тәуекелдіктерді тәуелсіз бағалау» жүйесімен жұмыс істегендігінен болғанын сенімділікпен жорамалдауға болады.

Көптеген өрт апатына ұшыраған сатушылар әлдебір жинауларға оқтын-оқтын төлемдер жасағанын, сондай-ақ өрт туралы құжаттарды рәсімдегенде олардан өрт сөндіру қызметіне кінә қоймайтыны жөнінде мәлімдемелерге қол қоюды талап еткенін айтты. Мұнсыз құжаттар рәсімделмеген.

116

Бұның өрттен қорғанудың қолданыстағы коммерсияландырылған жүйесінің болған оқиғалардағы жағымсыз рөлін жасыру үшін істелуі әбден мүмкін.

Сондықтан да біз, а.ж. 11-ші қазанындағы Мемлекет басшысының тапсырмаларына толықтай сәйкес, бұл зиянды жүйені жоюды талап етеміз» – деп қорытындылады депутат Қазбекова.

117

***А. Тұртаев


(18.11.2013 ж.)

1. Елбасы 11 қазан 2013 жылы Үкіметтің кеңейтілген отырысын-да сөйлеген сөзінде: «Бизнестің жол картасы-2020 бағдарламасы аясында несиелердің пайыздық мөлшерін субсидиялау жұмысы еліміздің 43 аудандары мен қалаларында жүргізілмеген. Сондай-ақ, Ақмола, Қарағанды, Шығыс-Қазақстан және Оңтүстік–Қазақстан облыстарында бірде–бір грант кәсіпкерлерге берілмегеніне» назар аударған еді.

Осы кемшіліктерді жоюдың орнына Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігінің вице-министрі ақпарат-құралдарында бағдарламаның сәтсіз болуы, бағдарламаға ірі кәсіпорындардың кіруі себеп, бүгінгі күні олар субцидиалаудан бас тартып, шағын не-сиелеу кепілдігіне өтуде деп мәлімдеп еді.

Бұл шындыққа жанаспайды!Халықаралық өлшем бойынша біздің айтып жүрген «ірі»

кәсіпорындарымыз орта бизнеске тиесілі. Бүгінгі күні құрылыс ма-териалдары, тоқыма, азық-түлік өнеркәсібі сияқты кез-келген салада өндірістік желінің (линияның) құны– 2-3 миллион АҚШ долларын құрайды. Бұған ғимараттың құны мен басқа инфрақұрлымдардың (қойма, көлік, жиһаз сияқты т.б.) қосқанда – бұл активтердің құны шағын бизнестің критерилерінен асып кетеді.

Өндірістік қуаттары жоқ басқа кәсіпорындардың барлығы сауда немесе қызмет көрсетумен айналысады.

Өндіріспен айналысатын кәсіпорындарды емес, саудамен айна-лысатын кәсіпорындарды қолдау арқылы біз импортталатын тауар-ларды қолдаймыз. Өткен халықаралық қаржы дағдарысы кезінде, шағын бизнесті қолдау бағдарламасы аясында бөлінген қаржының 70 пайызы саудамен айналысатын кәсіпорындарға бөлінген еді. Соны мен біз өзіміздің қаражатымызбен шет елдің өндірушілерін қолдадық.

Бүгінгі күні бұрынғы нәтиже қайталанғалы тұр.Біз отандық өндірушілерді, яғни-орта және ірі бизнесті қолдауды

талап етіп отырмыз.Несиелерді субсидиалаудан бас тарту арқылы біз бағдарламаның

ең тиімді инструментінен бас тартамыз. Кез келген кәсіпкерден ең

118

тиімді қолдау инструменті қандай деп сұрасақ – барлығы несиені субсидиалау деп айтар еді.

Несие үстемақысы жоғары болған кезде несиеге кепіл болудың қажеттілігі қанша? Бұндай жағдайды кәсіпкерлер қолдамайды.

Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігінің аталған ұсынысы Жол картасы бағдарламасын жүзеге асыру емес, бағдарламаға қатысқысы келетін кәсіпорындар санын қысқартуға бағытталған.

Шағын несиелеу жайлы біз көп айтқанбыз. Бұл қарапайым шаруашылықты қолдау көрсету арқылы, тек қана кедейшілікпен күресу құралы. Шағын қаражатқа үш-төрт сиыр ғана сатып алып, сүт сатуға болады. Алайда, өндірістік экономика және технологиялық жүйе құру мүмкін емес.

Шағын несиелеу Оңтүстік Азияда – Шри-Ланка, Пәкістан, Бан-гладеште миллиондаған жұмыссыздарды шаруаға тарту мақсатында пайда болған.

Бірақ та, бұл бизнес емес. Қарапайым шаруашылықтан салық алу мүмкін емес, сондай-ақ, адамдар зейнетақы қорларына ауда-рымдар жасамайды.

Қашанда және қайда болса да, шағын несиелендірумен жеке мемлекеттік емес қорлар айналысады. Ал бізде оны мемлекеттік органдарға беріп қойған, сондықтан жемқорлық пен бопсалау жағдайы жиі кездеседі.

Ал «Бизнестің жол картасы» бағдарламасының міндеті – кәсіпкерлікті дамыту, яғни өнім өндіру арқылы өзгелерді жұмыспен қамтамасыз етіп, адал салық төлеп, дамып және кеңейіп отырған кәсіпкерлерді қолдау.

2) Баршаңызға мәлім, жақында Елбасы Үкіметтің зейнетақы ре-формасы бойынша жобасына вето қойып, Парламентке қайтарды.

Н.Назарбаев үкіметтен бұл реформада әлеуметтік салдарды төмендететін өзге де ұйымдастырушылық сұрақтардың шешілуін талап еткен.

Ағымдағы жылдың 8 сәуірінде өткен зейнетақы рефор-масын талқылау барысында «Ақ жол» ҚДП-ның фракция-сы «Әйелдердің зейнет жасын ұлғайтуды, Үкіметтің нақты жұмыспен қамту шаралары дайын болғанда ғана қарастыруға болады. Әдетте «әйелдер» жұмыс істейтін салалар – тоқыма, тігін, азық- түлік өнеркәсіптері мен ауыл шаруашылығындағы жүздеген кәсіпорындарды дамытпайынша, мыңдаған жаңа жұмыс орындары пайда болмауынша – зейнетақы реформасы жүзеге аспайды»,- деп ресми мәлімдеді.

119

Осы ұстанымды партия төрағасы А.Перуашев 12 маусымда өткен Мәжілістің жалпы отырысында, Президент айтқан ескертпе-лер қарастырылған зейнетақы реформасы бойынша заң жобасын талқылау барысында растады.

Алайда «әйелдер» жұмыс істейтін саланы, ынталандыру ша-раларын енгізу, қосымша құн салығы (ҚҚС) мөлшерлемелерін төмендету арқылы қолдаудың орнына, Үдемелі индустриялық-инновациялық даму (ҮИИД) бағдарламасының басым салаларынан алып тастап, бүгінгі күнге дейін көрсеткен көмектерінен айыруды жоспарлап отыр.

Үкіметте бір қолы екінші қолының не істеп жатқанын білмегені ме? Бір қолымызбен әйелдердің зейнетке шығуына тосқауыл қоямыз, екіншісімен – оларды жұмыс орындарынан және күн көру көздерінен айырып отырмыз.

Бұл үкіметте топтық жұмыстың, қабылданған шешімдердің өзара байланысының және ортақтандырылған әлеуметтік-экономикалық саясаттың жоқ екенін көрсетеді.

3. Сондай-ақ, жағымды мысалдар да бар: 14 қараша 2013 жылы Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министірі – Болат Бидахметұлы Жәмішев осы жерде – брифингте – «Мен жеке тұрғын үй құрылысы үшін -10 сотық жер телімін тегін беруге қарсы емеспін»,- деп мәлімдеген еді. Бұл мәселенің оң шешілуін Ақ жол фракциясы талап еткен еді. Жер телімін қайта сатуға тыйым салу дұрыс шешім. Бұл Үкімет тарапынан құр сөз бо-лып қалмай, Ақ жол факциясының «Жер заңнамасына өзгерістер енгізу бойынша» заң жобасына берген ұсыныстарын қолдаса жа-ман болмас еді.

4. Қазіргі таңда Мәжілістің қарауына «Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің» жаңа редакциясы түсті. Заң жобасы аясын-да бірнеше жылдар бойы біздің дау-таластымыздың, өніміміздің арқасында «жалғанкәсіпкерлік» бабы алынып тасталынды. (бұрын бұл 192 бап еді).

Алайда, Үкімет, жаңа заң жобасын дайындаушылар «жал-ған кәсіпкерлік» бабын кәсіпкерлер мен Ақ жол партиясы депутаттарының талабы бойынша алып тастағаны туралы мәлімдеуге қысылып отыр. Бұл мәселені біз Атамекен одағында жүрген кезден бастап көтерген едік.

Сондай-ақ, біз бірнеше-рет «жалғанкәсіпорындарды» құруды және қолдауды салық комитетінің қызметкерлері қолдайтыны тура-лы айтып және нақты мысал ретінде Оңтүстік-Қазақстан және Ал-маты қаласын көрсеткен едік.

120

Алайда, Үкімет заң жобасынан «Жалғанкәсіпкерлік» бабын алып тастағанымен, салық бойынша бересіні (недоиканы) алаяқтарға емес, қайтадан адал кәсіпкерлерге жүктеу тәртібін қалдырды.

Бұндай шикі шешім, шын мәнінде еш нәрсені шешпейді. Өкініштісі, Үкімет түсінікті және жеңіл қадамдар жасаудың орны-на, осындай шикілік пен әлсіздікке жиі жол береді. Бізді бұндай ұстаным қанағаттандырмайды.

Үкіметке бастаған істі соңына дейін жеткізу керек, мемлекеттік органдар «Жалғанкәсіпкерлік»-тің бастапқы түсінігінің қателігіне көздері жетті. Енді оның мазмұнынан да бас тартып, жауапкершілікті тек қана алаяқтардың өздеріне жүктеу қажет. Біз, «Ақ жол» фракциясының депутаттары «жалғанкәсіпкерлік» мәселесін толық шешу мақсатында осындай ұсыныстар беріп, қол жеткізуге ұмтыламыз.

121

***Алмас Тұртаев: Үкіметтің зейнетақы реформасы өндірістің

дәстүрлі «әйелдер» салаларын қолдаумен бекітілмеген – үкіметте теңгерімді әлеуметтік-экономикалық саясат жоқ


Үкіметтің зейнетақы реформасы өндірістің дәстүрлі «әйелдер» салаларын қолдаумен бекітілмеген – бұл үкіметте топтық жұмыстың, қабылданатын шешімдердің байланыстылығын және теңгерімді әлеуметтік-экономикалық саясаттың жоқтығын айқын көрсетеді. Бұл туралы бүгін Орталық коммуникация қызметінің брифингінде Алмас Тұртаев мәлімдеді.

Ағымдағы жылдың 8 сәуірінде өткен зейнетақы реформасын талқылау барысында «Ақ жол» ҚДП-ның фракциясы «Әйелдердің зейнет жасын ұлғайтуды, Үкіметтің нақты жұмыспен қамту шара-лары дайын болғанда ғана қарастыруға болады деп ресми түрде мәлімдеді. «Әйелдер» жұмыс істейтін салалар – тоқыма, тігін, азық-түлік өнеркәсіптері мен ауыл шаруашылығындағы жүздеген кәсіпорындарды дамытпайынша, мыңдаған жаңа жұмыс орында-ры пайда болмауынша – зейнетақы реформасы жүзеге аспайды»,- деп еске салды депутат.

«Әйелдер» жұмыс істейтін саланы, ынталандыру шараларын енгізудің, қосымша құн салығы (ҚҚС) мөлшерлемелерін төмендету арқылы қолдаудың орнына, Үдемелі индустриялық-инновациялық даму (ҮИИД) бағдарламасының басым салаларынан алып тастап, бүгінгі күнге дейін көрсеткен көмектерінен айыруды жоспарлап отыр, – деп атап өтті ол.

Өзінің сөйлеген сөзінде А.Тұртаев «Жол картасы 2020» мәселе-леріне де тоқтала кетті. Ол Елбасының 11 қазан 2013 жылы Үкімет тің кеңейтілген отырысында сөйлеген сөзін келтірді: «Бизнестің жол картасы-2020 бағдарламасы аясында несиелердің пайыздық мөлшерін субсидиялау жұмысы еліміздің 43 аудандары мен қалаларында жүргізілмеген. Сондай-ақ, Ақмола, Қарағанды, Шығыс-Қазақстан және Оңтүстік–Қазақстан облыстарында бірде–бір грант кәсіпкерлерге берілмеген».

Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігінің вице-министрі ақпарат құралдарында бағдарламаның сәтсіз болуы, бағ дар ламаға ірі кәсіпорындардың кіруі себеп, бүгінгі күні олар субцидиалаудан бас тартып, шағын несиелеу кепілдігіне өтуі шындыққа жанаспайды деді депутат.

«Халықаралық өлшем бойынша біздің айтып жүрген «ірі»

122

кәсіпорындарымыз орта бизнеске тиесілі. Ал басқа қалғандары – сауда мен қызмет ету. Өндіріспен айналысатын кәсіпорындарды емес, саудамен айналысатын кәсіпорындарды қолдау арқылы біз импортталатын тауарларды қолдаймыз. Өткен халықаралық қаржы дағдарысы кезінде, шағын бизнесті қолдау бағдарламасы аясында бөлінген қаржының 70 пайызы саудамен айналысатын кәсіпорындарға бөлінген еді. Сонымен біз өзіміздің қаражатымызбен шет елдің өндірушілерін қолдадық».

Несиелерді субсидиялаудан бас тарту – бағдарламаның тиімді құралынан бас тарту. Шағын несиелеу – бұл тек қана кедейшілікпен күресудің жақсы құралы. Шағын қаражатқа үш-төрт сиыр ғана сатып алып, сүт сатуға болады, алайда, өндірістік эко-номика және технологиялық жүйе құру мүмкін емес. Қарапайым шаруашылықтан салық алу мүмкін емес, сондай-ақ, адамдар зейнетақы қорларына аударымдар жасамайды. Ал «Бизнестің жол картасы» бағдарламасының міндеті – кәсіпкерлікті дамыту, яғни өнім өндіру арқылы өзгелерді жұмыспен қамтамасыз етіп, адал салық төлеп, дамып және кеңейіп отырған кәсіпкерлерді қолдау.

Алмас Тұртаев өзінің сөйлеген сөзінде жағымды мысалдар да келтірді:

Жәмішев азаматтардың 10 сотық тегін жер телімін алу құқығын қолдайтының мәлімдеген. «Осыны біздің фракция талап еткен еді. Жер телімін қайта сатуға тыйым салу дұрыс шешім. Бірақ та, бұл Үкімет тарапынан құр сөз болып қалмай, үкіметтен сұраған 10 сотықтан бас тарту туралы ұсынысты алып тастап, «Жер заңнамасына өзгерістер енгізу бойынша» заң жобасына берген ұсыныстарды қолдаса», – деді ол.

Сонымен қатар, жалғанкәсіпкерлік тақырыбы бөлек топтама-мен талқыланды. «Қылмыстық кодексінің» жаңа редакциясының «жалғанкәсіпкерлік» бабын алып тастап, заң жобасын әзірлеушілер оны «Ақ жол» партиясы депутаттарының талабы бойынша алып тастағаны туралы мәлімдеуге қысылып отыр, бұл мәселені біз «Ата-мекен» одағында жүрген кезден бастап көтерген едік. Сондай-ақ, біз бірнеше-рет «жалғанкәсіпорындарды» құруды және қолдауды салық комитетінің қызметкерлері қолдайтыны туралы айтып және нақты мысал ретінде ОҚО және Алматы қаласын көрсеткен едік», – деп мәлімдеді депутат.

Бұл шешімді ол шикі шешім деп атады: Үкімет заң жобасынан «Жалғанкәсіпкерлік» бабын алып тастағанымен, салық бойынша бересіні (недоимканы) алаяқтарға емес, қайтадан адал кәсіпкерлерге жүктеу тәртібін қалдырды.

123

Өкініштісі, Үкімет түсінікті және жеңіл қадамдар жасаудың орнына, осындай шикілік пен әлсіздікке жиі жол береді. Бізді бұндай ұстаным қанағаттандырмайды. – деп атап өтті бұған байла-нысты А.Тұртаев. Бастаған істі соңына дейін жеткізу керек, және жауапкершілікті тек қана алаяқтардың өздеріне жүктеу қажет.

Біз, «Ақ жол» фракциясының депутаттары осындай ұсыныстар беріп, «жалғанкәсіпкерлік» мәселесін толық шешуге қол жеткізуге ұмтыламыз.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылар аманаттарын іске асыру жұмысын жалғастыра береді.

124

***«Ақ жол»: ЕЭК шешімдері кәсіпкерлер үшін жаңа әкімшілік

кедергілер туғызуға әкеледі19 қараша 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі ЕЭК шешімдері кәсіпкерлер үшін жаңа әкімшілік кедергілер

туғы зуға әкеледі – бұл туралы Нұрлан Жазылбеков дүйсенбі күні экономикалық интеграция істері жөніндегі министр Жанар Айтжа нованың қатысуымен өткен парламенттік сағат барысында мәлімдеді.

КО-тың кедендік кодексі «Атамекен» және кәсіпкерлердің Ұлттық палатасының кәсіпкерлері тарапынан қатаң және әділ сынға алыну-да, олар кедендік заңнаманың өте шамадан тыс артық жүктелімге толып кеткеніне – кедендік рәсімдердің шынайы оңайлатылуы жүріп жатпағанына Үкіметтің назарын бірнеше рет аударған. Кедендік заңнаманы жетілдіру жөніндегі жұмыс заң әзірлеушілердің кәсіпкерлік қоғамдастығымен өзара әрекеттестігінің пәрменді тетіктерінің жоқтығына байланысты қиындай түседі»,- деп атап өтті өз сөзінде депутат.

«Ақ жол» депутаттарының пікірінше, біздің елдеріміздің бақы-лау органдары, олардың ізімен ЕЭК кәсіпкерлер үшін жаңа әкім-шілік кедергілер туғызуға әкелетін нормативтік актілерді қабыл-дауда және енгізуде. Бұл туралы КО-тың барлық үш елінің кәсіп кер лігінің (Бизнес-үнқатысу алаңында) талдаушылары айтуда. Олар ЕЭК жұмысшы тобы екі жыл жұмыс істеп дайындаған КО кедендік кодексінің түзетулер енгізу Хаттамасының жобасы биз-нес үшін айтарлықтай жақсарту әкелмегенін, ұлттық заңнамаларға сілтеме жасайтын нормаларды азайтпағанын және барлық деңгейде айтылған кедендік әкімшілендіруді жетілдіру мақсатына қол жеткізбегенін анық тұжырымдап отыр.

Кедендік реттеудің қиын жағдайының дәлелі ретінде Н.Жазыл-беков «Doing Business»-тің соңғы мониторингінің «Халықаралық сауда» көрсеткіші жөніндегі нәтижелерін келтірді: біздің елдеріміз бұл көрсеткіштер бойынша соңғы позицияларда тұр, ал Қазақстан 2006 жылғы 172-ші орыннан ағымдағы жылы 186-шы орынға төмендеп кетті.

«Бұл ықтимал инвесторлар үшін біз аутсайдерлар қатарында болып табыламыз дегенді білдіреді»,- деп қорытындылады «ақжолдық» депутат және ол сыртқы шекараларды ырықтандырудың және кедендік рәсімдерді мейлінше оңайлатудың қажеттілігі туралы Мемлекет басшысының а.ж. 24 қазанындағы Минскідегі сөзін еске салды.

125

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғыр-наманы және бизнес-ахуалды ырықтандыруды іске асыру жөніндегі жұмысын жалғастыра береді.

126

***Мемлекет басшысының саясатын және құқықтық

құндылықтарын ашық қолдамайтын адамдар үкіметте қалай жұмыс істей алады? – Н.Жазылбеков

20 қараша 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіМемлекет басшысының саясатын және құқықтық құндылықтарын

ашық қолдамайтын адамдар үкіметте қалай жұмыс істей алады? – деген сұрақ қойды Нұрлан Жазылбеков Орталық коммуникациялар қызметінде 19 қарашада өткен брифингтің барысында.

Әңгіме Қазақстан Тұрғынүйқұрылысыбанкісі жұмысындағы бұзушылықтар және аталмыш брифингте банк басшылығы қызметінің заңдылығы туралы мәлімдемесі жайлы болды. «Яғни, ол Мемлекет басшысының шешімімен келіспеушілігін білдірді. Біз онда заң бұзушылық бар және Президенттің бағасы өте дұрыс екендігіне сенімдіміз»,- деп атап өтті Н.Жазылбеков және Президенттің Тұрғынүйқұрылысбанкісіндегі сиықсыздықтарды тоқтату туралы тапсырмасын еске салды.

Депутат «Қолжетімді үй» бағдарламасын жақсарту жөніндегі фракцияның кейбір ұсыныстары туралы да айтты, оның ішінде: өтініштер қабылдағаны, займдар ұйымдастырғаны үшін комиссиялық алымдарды, басшыларға сыйақы берудің тәсілдемелерін және басқаларды қайта қарау бар.

Брифингтегі сөзінде депутатпен тұрғындармен талқыланып жатқан ең өткір тақырыптардың бірі – электроэнергияға тарифтардың өсуі де көтерілді. Ол 2012 жылдан бері ҚДП фракци-ясымен Үкіметтің атына электроэнергетика және энергия өндіретін ұйымдармен инвестициялық міндеттемелердің орындалуы бойын-ша екі рет депутаттық сауалдар жолданғанын еске салды.

«Шекті тарифтер 2016 жылға дейін өседі, бірақ бұл ақпарат тұрғындарға осы уақытқа дейін жеткізілмеген, деп атап өтті ол. – Тұрғынүй-коммуналдық шаруашылығының жағдайына шағымдардың түсуі жалғасуда. Президент Жарлықтарын іске асы-ру мақсатындағы 2011-2016 жылдарға арналған ТКШ жаңғырту бағдарламасы қаржыландырудың арнайы тетіктерін құру арқылы, термоизоляцияны қоса алғанда, кондоминимумдер нысандарының жалпы мүлкіне жөндеу жүргізуді қамтамасыз ету болуы тиіс еді. Бірақ ол, болмай қалды деп айтуға болады: атқарылған жұмыс ешқандай сын көтермейді, қаржыландыру мәселесі өткір тұр». Келесі мәліметтер келтірілді: бағдарлама қабылданған шақтан бастап, 2011 жылы республикалық бюджеттен 10,5 млрд. теңге бөлінген, ал 2013 ж. өңірлердің 26 млрд. теңге қажеттігіне бюджет-

127

тен бір тиында бөлінбеген, 2014 жылы тура осындай қажетсінуге тек қана 8 млрд. теңге бөлу жоспарланған.

Нұрлан Жазылбеков сондай-ақ дәрменсіз борышкерлермен жұмыс бойынша Комитеттің функцияларын Салық Комитетіне беру бойынша фракция ұстанымын жариялады. «Бұл «Ақ жол» депутаттарын мазаландырады: статистика бойынша салық орга-ны банкроттық рәсімдерінде несие беруші болып табылады, бұдан басқа, шаруашылық субъектілерінің банкроттығының 90 пайыздан астамы салық органдарының бастамшылдығы бойынша жүргізіледі. Енді салық органдарына кәсіпорынның, егер онда небәрі 150 АЕК қарыз болса, банкроттығын рәсімдеуге бастамашылыққа мүмкіндік беріледі».

«Бізбен бұл функцияларды өңірлік даму министрлігіне беру ұсынылды, себебі халықаралық тәжірибе бойынша банкроттық жөніндегі орган қызметі экономиканы дамытуға және кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған меморганның құрылымына кіреді»,- деп атап өтті «ақжолдық» депутат. – Айтпақшы, сондай-ақ Бүкілдүниежүзілік Банктің сарапшылары бұл мәселе бойынша үзілді-кесілді келіспейтінін білдірді. Олардың пікірінше, бұл «Doing business» рейтингінде Қазақстан позициясын әлсіретуге әкеледі.

«Ақ жол» ҚДП-сымен барлық көтерілген мәселелер аймақтардағы сайлаушылармен кездесулер барысында да, партияның қоғамдық қабылдауларында да азаматтармен айтылып жүр, – деп атап өтті Нұрлан Жазылбеков.- Сынды және үкіметтің жалпы жұмысын есепке ала отырып, «Ақ жол» ҚДП-сы оны егеменді Қазақстан тарихындағы ең жігерсіз және әлсізі деп бағалайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын және сайлаушылар аманаттарын орындауды іске асыру бой-ынша жұмыстарын жалғастыра береді.

128

***Бизнес-иммиграцияны жария ету бюджетті толықтыруға

мүмкіндік береді20 қараша, 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіБизнес-иммиграцияны жария ету шетелдіктердің кәсіпкерлік

қызметін бақылауға алуға және қазақстандық бизнестің мүдделерін өз аумағында қорғауға мүмкіндік береді – бұл туралы Мәжілістің бүгінгі пленарлық отырысының барысында Екатерина Никитинская мәлімдеді.

Фракцияның депутаттық сауалында бизнес-иммиграция мәселесінің реттелмегеніне байланысты көлеңкелі сектордың, арам бәсекелестіктің өсуі және қазақстандық кәсіпкерлерді әртүрлі сала-лардан ығыстыру туралы әңгіме болып отыр.

Е.Никитинская Үкіметтің ресми ақпаратынан келесі мәліметтерді келтірді: жыл ішінде республикаға 700 мыңнан астам шетелдіктер келеді, оның басты бөлігі – 600 мыңға жуығы – ТМД елдерінен. «Заңнамалық тұрғыдан тыйым салынғанына қарамастан, көтерме-бөлшек сауданы еліміздің базарларының көпшілігінде жақын шетелдердің, мәселен Өзбекстанның, Қызғызстанның және Қытайдың азаматтары жүзеге асырады. БАҚ деректеріне сәйкес, тек қана Алматы базарларында бірнеше мың Қытай азаматтары қызмет жасауда. Сауда орталықтарында сауданы Түрік азаматтары ұйымдастыруда» – деп атап өтті ол.

Тұтастай алғанда жария емес көшіп-қонушылар негізінен не-формалды еңбек нарығының шеңберіндегі жұмыстарға ұмтылады, ол, бір жағынан, олардың мәртебесін жария етуді талап етпейді, ал екінші жағынан – материалдық игіліктерге тезірек қол жеткізуге кең мүмкіндіктер ашады. Оның ішінде табыстарды салық салудан шығарып алу есебінен де пайда табады.

«Еңбек мигранттарының қызметін реттеу саласының отандық заңнамада жеткілікті пысықталмағаны салықтық есептілікке жатпайтын факторлық төлемдердің өсе түсуінің себебіне айнал-ды. Жариялы емес кәсіпкерлік қызметтің нәтижесінде Қазақстан Республикасының бюджетіне әртүрлі есептеулер бойынша жүздеген миллион салықтар түспейді, – делінген сауалда. – Шетелдік азамат-тармен (Ресей Федерациясы, Украина, Белоруссия және басқалар) жеке кәсіпкерлікті жүзеге асыруға байланысты мәселелерді заңнамалық реттеудің әлемдік практикасын талдау, олардың қызметін жария етудің оң тәжрибесі бар екендігін айғақтайды».

Аталған проблемаларды шешу үшін, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға келген еңбек иммигрантарының мәселелерін қолданыстағы

129

заңнаманы жетілдіру жөніндегі жұмыс аясында қарастырған дұрыс, деп есептейді «Ақ жол» депутаттары.

«Ақжолдықтардың» пікірінше, бизнес-миграция қызметін жүзеге асырудың заңнамамен реттелген тетіктерін енгізу де маңызды болып табылады. «Бизнес-иммигрант» ұғымы 2011 жылдың 22 шілдесіндегі «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен енгізілген. Алайда, бүгінгі күнге дейін «бизнес-иммигрант» санатына визалар берілмеген. «Статистиканың жоқтығы әкімшілік кедергілер мен заңнамалық олқылықтар туралы айғақтайтынына», – «Ақ жолда» сенімді.

Фракция депутаттары Үкіметтен жуырдағы келешекте қалыптасқан ахуалды реттеу бойынша қандай әкімшілік және заңнамалық шаралар әзірленетіні жөнінде туралы хабардар етуін сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және отандық кәсіпкерлердің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

130

***Банкроттықтың міндеті кәсіпорынды жою емес, оны

сауықтыру болуы тиіс – «Ақ жол» фракциясы «Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын қолдамады

20 қараша 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөзі«Ақ жол» фракциясының депутаттары «Оңалту және банкроттық

туралы» заң жобасын бірінші оқылымда қолдамады. Заң жобасымен дәрменсіз борышкерлермен жұмыс жөніндегі Комитеттің функция-ларын Салық Комитетіне беру туралы а.ж. 12 қыркүйегіндегі үкімет шешімін бекіту қарастырылған.

Фракция жетекшісі Азат Перуашев Мәжілістің пленарлық отырысындағы өзінің сөзінде фракцияның көрсетілген мәселе бой-ынша ұстанымын қайталап жариялады. Еске салайық, бұл тақырып бұрынырақ а.ж. 15 мамырында фракцияның Премьер-Министрдің атына жолданған депутаттық сауалында, 18 қарашада – Н. Жазылбе-ковпен Орталық Коммуникация қызметіндегі брифингте көтерілген, тиісті түзетулер Жұмысшы тобының қарауына енгізілген.

«Статистика бойынша шаруашылық субъектілерінің бан-крот болуының 90 пайыздан астамы салық органдарының бастамашылдығымен жүргізіледі екен. Сіздерге салық органдарының бастамашылдығымен банкроттыққа ұшыраған кәсіпорындардың арасында барлық қарыз сомасынан екі есе көп активтері болған 60-тан артық жағдайлар болғаны туралы Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығының мәліметтері белгілі ме? Бұдан басқа, олардың активтерінен сомасы 1 пайыздан да төмен қарызының кезінде-ақ банкрот етілген 3-5 кәсіпорын болған. Нәтижесінде, бизнесті құртты, жұмыс орындарын жапты, адамдарды көшелерге шығарып тастады, экономика тауарлар мен өнімдер шығарған субъектісінен айырылды, ал бюджет салық төлеушіні жоғалтты. Мұндай практи-кадан бас тартудың орнына, енді салық органдарына банкроттық рәсімін жүргізу құқығы берілетін болып отыр. Бұл неге әкеледі?»,- деді Перуашев баяндамашыға.

«Ақ жол» фракциясы нарықтық экономиканың нормаларына және либералдық тәсілдемелерге сәйкес бұл міндеттерді тәуелсіз орган жүргізуі тиіс деп есептейді. Бұл, не кәсіпкерлікті дамытуға жауапты Өңірлік даму министрлігі немесе экономикалық процестердің үйлесімділігі үшін жауап беретін Экономика министрлігі болуы тиіс – деп атап өтті парламенттік фракцияның көшбасшысы – кез келген жағдайда, банкрот болатын кәсіпорынның, бастысы болмағанымен, 3-ші кезекте тұрған не-сие берушілерінің бірі болып табылатын салық органдарына бұл

131

құқықты беру орынсыз және процестің қалған қатысушыларының құқықтарын шектейді».

Оның үстіне, кәсіпорынды банкрот болуы мүмкін – 150 АЕК көлеміндегі заңда белгіленген берешек сомасы сұрақтар туында-тады. «Бұл 1-2 орта менеджерлердің жалақысын құрайтын, 200 мың теңгеден сәл ғана артық. Ал сіз осындай қарызы үшін осы кәсіпорында істейтін ондаған, жүздеген, ал кейде тіпті мыңдаған адамдарды жұмыссыз қалдыруға дайынсыз ба?»,- деп ашынып айт-ты А.Перуашев.

«Ақ жол» жетекшісі тағы бір мәселеге – жеке тұлғалардың банкроттығы туралы нормаларды шұғыл енгізу қажеттілігіне назар аударды: «Бізге қазір үкімет бұл мәселені 2016-2017 ж.ж. қарауға дайын деп айтуда. Бірақ бұл дұрыс емес, себебі біздің банктеріміз жұмысы бар, бірақ ипотекамен проблемаларға ұшыраған адамдарды көшеге лақтырып тастап, қаңғыбастарды туындатуда. Бұған жол бе-руге болмайды. Қолда бардан қарызы көп болып отырса, адамдарға ең болмаса өмір сүруге аздаған жағдайларды, әйтеуір бір үйдің төбесі секілді баспанасын сақтау керек. Бұлар біздің азаматтарымыз ғой. Олар 2016 жылға дейін қалай және қайдан көмек күтеді?»

Біз бұл ұсыныстарымызды енгіздік, олар кестеде бар, бірақ әзірше біз бұл тәсілдемелерді қабылдауға заңды әзірлеушінің дайын еместігін көріп отырмыз. Сондықтан да бүгін біз бұл заң жобасын қолдаудан бас тартамыз, бірақ екінші оқылымның барысында оның шешімін табамыз деп үміттенеміз.

Есте қаларлығы, дауыс берудің барысында «Ақ жол» ұстанымын басқа фракциялардың кейбір депутаттары қолдады.

«Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылар аманаттарын орындау бойын-ша жұмысын жалғастыра береді.

132

***«Ақ жол»: Ресейлік кәдеге жарату алымы іс жүзінде РФ-на

қазақстандық автокөліктер экспортының келешегіне балта шабады


Ресейлік кәдеге жарату алымы іс жүзінде РФ-на қазақстандық автокөліктер экспортының келешегіне «балта шабады» – бұл мәселе «Ақ жол» фракциясының депутаттарымен Экономикалық интегра-ция істері жөніндегі министр Жанар Айтжанованың қатысуымен өткен парламенттік сағат барысында жарияланды.

Қазақстанның бірқатар ірі автоқұрастыру инвестициялық жобаларының өнімдері БЭК-тің жалпы нарығына бағдарланған. Алайда, а.ж. қазанында ресейлік заңға өзгертулер күшіне енді, оған сәйкес барлық автокөліктерге (ресейлік, импорттық) кәдеге жарату алымы салынатын болады, бірақ ресейлік өндірушілер үшін алым-ды субсидиялау жолымен толық өтеу қарастырылған.

Мысалы, Hyundai автобусын өндіруші – «Астана-Моторс» ком-паниясы. Белоруссияға экспорттық статистикасы бойынша: 2,5 мың автобустар шығарады, ол Калининградта дәл осындай Hyundai автобустарының өндірісі бар. Ресейге экспорттық статистикасы бойынша: 2 автокөлік апарылды, бірақ есепке де қойылмаған, себебі кәдеге жарату алымын төлеу қажет. Бағасы 25 мың доллар болғанда, алым 5 мың долларды, яғни – 20% құрайды.

«Аллюр Авто» (Агромашхолдинг) компаниясы кәдеге жарату алымын енгізуге дейін Ресейге экспорттауға келешегі болған, құны 22 мың доллар тұратын жолсыз жерде жүретін Номадты шығарады,.

«Үкімет мұндай жағдайда, баршаны қамтитын прагматизм-мен және біздің компаниялардың мүдделеріне қысым жасауға төзбеушілікпен мұндай жағдайларға нақты әрекеттерді ойла-стыруы тиіс. Егер де біздің саудадағы серіктестеріміз біздің өнімдерге қасақана кедергілер жасайтын болса, онда бізде тура со-лай қимылдауға тиіспіз. Отандық бизнестің мүдделерін қорғауда «айна-қатесіз шаралар» және «ассиметриялық жауаптар» деп ата-латындарды енгізу кәдімгі дағдыға айналуы керек, – деп есептейді «Ақжолда».

«Егерде кәдеге жарату алымы жөніндегі осындай айна қатесіз шараларын енгізу ДСҰ-на кіру бойынша келіссөздерге байланы-сты болмай отырса, онда Үкімет біздің экспортерлерді осыған ұқсас субсидиялауға, симметриялық жауаптар әзірлеуге және ресейлік субсидияландырылған автокөліктер үшін ашық тосқауыл құруға

133

дайын ба? – деп М.Қазыбекова министр Ж.Айтжановаға қарады. Онда, «ақжолдықтардың» пікірінше қазақстандық автоөндірушілер импорттың орнын алмастырудың есебінен дамуына болар еді (ресейлік импортталатын авто 80 мың бірлікті құрайды).

Фракция депутаттары Үкімет ресейлік әріптестерін кәдеге жара-ту алымдарын соны шығарған елдің тәсілдемесі бойынша қолдануға көндіре алады деп үміттенеді.

«Ақ жолдың» депутаттары атап өткендей, алкогольді өнімдер нарығына кіру бөлігіне де осындай айна-қатесіз шараларын енгізу қажеттілігі пісіп жетілді – РФ-да өлшемі акциз мөлшерінен 3, құны өнімнің өзінен 2,5 есе асып түсетін алкогольді өнімдерді импортпен қамтамасыз ету талап етіледі.


134

***«Ақ жол»: Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы

келісім шарт одан әрі белсенді түрде жетілдірілуге бейімделмеген21 қараша 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақжолдың» депутаттары Еуразиялық экономикалық одақ құру

туралы шарт одан әрі белсенді түрде жетілдірілуге бейімделмеген – деп есептейді. 2014 жылы Парламентте бекіту жоспарланып отырған ЕЭК-нің кодификацияланған шарты тым үлкен болып кеткен: 850 парақтан тұрады, оған 114 бап және 35 қосымша кіреді. Онда 234 (!) халықаралық шарттардың және өзге де құжаттардың ережелерімен санасу жорамалданып отыр, яғни шартпен мәселелердің теңдессіз кең көлемін қамту көзделіп отыр.

Мұндай тәжірибе үш елдің әрқайсысының да ұлттық заңнамасында, басқа интеграциялық бірлестіктердің құрылтайшы шарттарында да, мысалы Еуропалық Одақта жоқ.

«Қазірдің өзінде кәсіпкерлерге осындай аса үлкен заң жобасы-мен жұмыс істеу қолайсыздық тудырып отыр, оны қабылдағаннан кейін бұдан да қолайсыз болатын анық. Тіпті болмашы өзгерістерді Одақтың барлық елдерінің парламентімен бекітуге тура келеді. Одақтың құқықтық базасы серпінділігін мүлдем жоғалтатын болады, оны іс жүзінде өзгертуге, жетілдіруге және т.б. мүмкін болмайды», – деп атап көрсетті Т.Ерғалиев Экономикалық инте-грация істері жөніндегі министр Жанар Айтжанованың қатысуымен өткен парламенттік сағат барысында.

Сондай-ақ, оның сөзінде КО-қа кіру кезінде қол жеткен уағдаластықтардың бәрі бірден Шарт жобасында сақталмағандығы атап көрсетілді. Мысалы, Шарттың жобасымен «еркін қойма» режімін сақтау қарастырылмаған, ал бұл КО-тың қолданыстағы Келісімімен осы режімнің әрекеті 2017 жылдың 1 қаңтарына дейін ескерілгеніне қарамастан орын алып отыр. Кедендік және салық жеңілдіктерін қарастырып отырған бұл режімді 2017 жылдан емес, ал 2015 жылдан бастап жою, өңдеудің және оқшаулаудың қажетті деңгейіне әлі шықпаған бірқатар болашағы бар жобалардың жабы-луына әкеліп соғады.

Сонымен қатар, Шарттың жобасымен Өнеркәсіптік субсидиялар-ды берудің бірыңғай қағидалары туралы Келісімнің күші жойылмақ, бұл көптеген өнеркәсіп кәсіпорындарын аса қомақты қаржылық жоғалтуларға әкеледі, себебі осы Келісім «еркін қойма» аймағымен және арнайы экономикалық аймақтар аумағынан қазақстандық тау-арларды шығару кезінде 2017 жылдың 1 қаңтарына дейін кедендік

135

баждан және салықтан босатуды қарастырған болатын. (ДСҰ-мен бұл мәселе бойынша режімді 2018 жылдың 1 шілдесіне дейін сақтау туралы уағдаластыққа қол жеткізген болатын).

«Шын мәнінде, интеграцияның базалық экономикалық шарт-тары қайта қаралуы мүмкін», – деді депутат. – Бұл Атамекен және Кәсіпкерлердің ұлттық палатасы сарапшыларының Шарт жобасын талдаудан бірнеше күн бұрын ғана байқаған айсбергтің тек бас жағы.

ҚДП депутаттарының пікірінше, басқа тәсіл ұтымды болып та-былады – базалық дүниелерді (Одақтың институттары, құрылымы, қызметі) ратификациялай отырып халықаралық шартпен бекіту ке-рек. Қалғандарын, әсіресе – салалық мәселелер үлкен серпінді және ерекшелікке ие, сондықтан күші жағынан төменірек заңды құжаттар (мысалы, Еуроодақта – бұл Еуроодақ дерективалары) дұрыс келеді. Және, бұл құжаттарды салалар бойынша жеке әзірлеу қажет, өйткені мамандарды олардың нақты салалық мәселелеріне жұмылдыруға мүмкіндік және келіссөздер үшін жеткілікті уақыттың болуы қажет.


136

***Еліміз ДСҰ-на кірген кезде отандық өндірушілерді және

тұтынушыларды арзан және әрдайым сапалы болып келмейтін импорттан қорғау қажет – дейді Н.Жазылбеков


Еліміз ДСҰ-на кірген кезде отандық өндірушілерді және тұтынушыларды арзан және әрдайым сапалы болып келмейтін им-порттан қорғау қажет – бұл туралы Н.Жазылбеков Экономикалық интеграция істері жөніндегі министр Жанар Айтжанованың қатысуымен өткен парламенттік сағат барысында мәлімдеді.

2012 жылы қазақстандықтар 250 000 тонна құс етін пайдаланды, оның жартысы Қазақстанда өнідірілген болса, қалғаны – импорт. 2010 жылдан бастап Қазақстанда 110 000 т. мөлшеріндегі импорттық квота түріндегі кедендік тосқауыл әрекет етеді, ал квотадан артық импортталғанның барлығына жоғары кедендік баж салынады.

«Құс етін өндіруші АҚШ, Бразилия және басқа да елдер тарапы-нан келісімгерлер міндетті түрде импорттық квотаны өсіруді неме-се тіпті қолдау құралы ретінде оларды жоюды талап етеді, олардың уәждемесі айқын – осы елдердің жеткізілімдеріне тәуелді болатын жаңа нарық. Осыған келісетін болсақ, біз отандық өндірістегі құс етін жоғалтып аламыз», – деп атап өтті депутат.

Қазақстандық өндіруші-құс өсірушілердің пікірінше, импорттық квотаны кезең-кезеңмен жыл сайын 10 000 тоннаға төмендете отырып, 5 жыл ішінде 50 000 тоннаға дейін азайту қажет. «2020 жылға дейін АӨК дамыту Бағдарламасында дәл осындай, отандық өндірістің қуаттылығының өсу қарқыны салынған», – депутат ресейлік тәжірибені мысалға келтірді – 140 млн. тұрғыны бар, 3 млн. тонна құс етін пайдаланатын ресейде импорттық квота небәрі 300 000 тоннаны құрайды немесе 10%-дан аспайды.

Квотаны азайтудың негізі ретінде келесілерді келтіреді. Қазақстанда жоспарланған құс етін пайдалануды жыл сайын 7-10%-ға, сөйтіп 2020 жылға 400 000 тоннаға дейін өсіруді жоспарлауды отандық құс өсірушілер қателік деп санайды, ал пайдалануды жыл сайын 5%-дан асырмай, 2020 жылға – 330 000 т. өсуі нақтырақ болар еді деп есептейді. Сонымен қатар, отандық өндіріс Ауыл шаруашылық министрлігінің саясатының және бюджеттің ықпалын арқасында осы аралықта жылына 280 000 тоннаға дейін өсуі тиіс. Осылайша, 50 000 тоннаға импорттық квота жеткілікті болып табылады.

Екіншіден, «ақжолдықтардың» мәлімдемесіндегі маңызды-лығынан кем түспейтін тармақтың бірі, ол отандық өндірушілерді

137

субсидиялау деңгейін сақтау, ал болашақта – оны көтеру, ҚҚС-тың салалық мөлшерлемесін енгізу мәселесі. «ДСҰ-ға кіру бой-ынша келіссөздердің күн тәртібіндегі тармақтардың бірі ҚР ауылшаруашылығын субсидиялауды жою болып табылады. Біздің еліміз өзінің ауылшаруашылығына құқығын, ақыр аяғында, өзінің азық-түлік қауіпсіздігін қорғап қалуы тиіс. 7-ден 10 жылға дейін өтпелі кезең қажет, осы аралықта ауылшаруашылығының барлық салалары нығайтылатын, негізгі қорлар жаңартылатын, жаңа тех-нологиялар енгізілетін болады», – деп атап көрсетті Н.Жазылбеков.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және отандық өндірушілердің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

138

***Нұрлан Жазылбеков: Еліміздің дамуына септігі тиіп жатқан

әрбір заңда «Ақ жолдың» да өзіндік қолтаңбасы бар27 қараша 2013 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіЕліміздің дамуына, қоғамдық қатынастарды реттеуге септігі

тиіп жатқан әрбір заңда «Ақ жолдың» да өзіндік қолтаңбасы бар – деп атап өтті «Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясының мүшесі, Мәжіліс депутаты Нұрлан Жазылбеков «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРЕЗИДЕНТІ – ЕЛБА-СЫ Н.Ә.НАЗАРБАЕВТЫҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ПАРЛАМЕН-ТАРИЗМДІ ДАМЫТУДАҒЫ РӨЛІ» тақырыбында 26 қарашада өткен халықаралық конференцияда жасаған баяндамасында. «Ақ жол» партиясының баспасөз қызметі Н.Жазылбековтің осы баяндамасының толық мәтінін оқырмандар назарына ұсынады.

Құрметті әріптестер, құрметті жиналған қауым!Біздің еліміздің Парламенті өкілді билік институты ретінде

қалыптасып, қазақстандағы парламентаризм даму үстінде екендігін бүгінгі конференцияда баяндама жасап жатқандар жан-жақты баян-дап өтті. Әрине бұған Ел Президенті, Ұлтымыздың көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың қосқан үлесі орасан зор. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарының өзінде-ақ Президенттің ерік-жігерінің, көрегендігінің арқасында қажетті заңнамалық негіз же-дел түрде қалыптастырылды, нарықтық экономиканың құқықтық негіздері жасалды, қоғам тіршілігінің маңызды салаларын реттейтін заңдар қабылданды.

Қазақстан Президенттік билік жүйесіндегі республика болған-дықтан, ондағы Парламенттің рөлі мен орнын, оның мәрте бесін Ел-басы тікелей белгілеп берді. Қазақстанның тәуелсіз мемлекет болып құрылып, қалыптасуына өлшеусіз еңбек сіңірген Президентімізді Қазақстан Парламентаризмінің де негізін қалаушы деп толық айта ала-мыз. Елбасының салиқалы саясатының арқасында Қазақстан қоғамын жаңғыртып, маңызды шешімдер қабылдауда саяси партия лардың ықпалы арта түсті. Соның нәтижесінде парламент көппартиялы си-пат алып, Қазақстан одан әрі демократияландыру бағытына қарай кезекті қадамын жасады. Бүгінгі таңда Парламент Мәжілісінің құрамында үш саяси партия бар. Соның бірі – Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы. Соңғы сайлау қорытындысымен Мәжіліске өткен «Ақ жол» демократиялық партиясының Парламенттік фракци-ясы құрылып, қазіргі таңда партиямыз еліміздің саяси сахнасында өзінің айшықты орнын алып та үлгерді.

139

Парламенттік оппозициялық партия ретінде, сайлаушыла-рымыздың стратегиялық мүдделері мен базалық құндылықтарының ортақтығын ескере отырып, біз ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемле-кеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауын түбегейлі қолдаймыз және өз тарапымыздан оны іске асыру үшін белсенді түрде ат-салысудамыз. Елбасы тәуелсіз елімізді «Мәңгілік Ел» етуді мұрат қылғанымызды жариялады. Және оның ең басты шартын да атады: «Бабалардың ерлігі, бүгінгі буынның ерен істері және жас ұрпақтың жасампаздығы арасында сабақтастық болса ғана, біз «Мәңгілік Ел» боламыз».

Қазақстан тәуелсіздігін алып, қалыптасқан мемлекетке айналып, енді 2050-інші жылға қарай әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарында болуға ұмтылып отыр. Президент Жолдауында осындай ұлы міндет қойылып, оған қол жеткіздіретін басымдықтар белгіленді. Олар: жаңа бағыттың экономикалық саясаты; ұлттық экономикамыздың жетекші күші – кәсіпкерлікті жан-жақты қолдау; әлеуметтік саясаттың жаңа принциптері; білім мен кәсіби біліктілік; мемлекеттілікті одан әрі нығайту және қазақстандық демократияны дамыту; дәйекті де болжамды сыртқы саясат; жаңа қазақстандық патриотизм. Осы жеті басымдықты орындау бізді межелі отыз елдің қатарына қосады. Осы басымдықтардың қай-қайсысына болса да үлесін қосуға ұмтылып отырған «Ақ жол» партиясы, оның Парламенттік фракциясы аталған басымдықтардың ішіндегі, әсіресе, кәсіпкерлер мүддесін қорғаудың барлық тетіктерін қолданып, күресіп жатыр. Оның ең бастысы – Кедендік одақтағы үш мемлекеттің арасындағы құжаттардың бірізділенуі үшін заң шығарушылық қызметті де, депутаттық құқықтар аясында депутаттық сауалдар арқылы да күш жұмсауда. Қазақстанның заң шығарушы да, атқарушы да биліктері бүгінде әлемдік талаптарға сай келіп, өзін-өзі кез келген одақтарға да мойындатуы қажет.

Стратегияда біздің көптен айтып жүрген ұсыныстарымыздың мазмұнына сәйкес келетін, бизнеске жасалатын жасанды бөгеттерді жойып, бизнес-бастамаларды көтермелейтін отандық кәсіпкерлікті қолдау тетіктерін жетілдіру және олардың мүдделерін қорғау мен ілгерілету үшін қажетті барлық шаралардың қабылдануы көзделген. Бізге «мықты бизнес – мықты мемлекет» қағидасын іс жүзіне асы-ратын кез келді. Демократиялық құндылықтардың, оның ішінде, парламентаризмнің де алғышарттарын жасауға ұмтылған Алаш қозғалысының идеялары да қазақ мемлекетінің қуаттылығын, оның жасампаздығын қолдайды. Ендеше «Ақ жол» партиясы ұлт

140

мүддесіне қатысты басқа да өзекті мәселелермен қатар, мемлекет қуаттылығының басты көрсеткіштері болып саналатын, ұлттық экономиканың, ұлттық бизнестің мүддесін қорғауға өздерінің бар күш-жігерін, тәжірибесі мен білімін жұмсап жатыр және бұл бағыттағы жұмысын жалғастыра береді.

«Нұр Отан» партиясының айқын басымдылығындағы қоспалаталы Парламент құрамына кіріп, осы уақыт аралығында мыңдаған заң қабылдап, қоғамдық мәселелерді шешіп жатқан Парламенттің заң шығарушылық қызметіне біз де әл-қадірімізше үлес қосып келеміз. Еліміздің дамуына, қоғамдық қатынастарды реттеуге септігі тиіп жатқан әрбір заңда «Ақ жолдың» да өзіндік қолтаңбасы бар. Мұның бәрін айтып отырған себебім: Қазақстанда эволюциялық жолмен қол жеткізілген парламенттің көп партиялық жүйесі тиімділікпен жұмыс істей бастағанына – Сіздердің назарларыңызды аудару.

Парламент тәжірибе жинақтап, кемелдену үстінде. Дегенмен, жұмыстың тиімділігін арттыруда әлі де жетілдіре түсетін тұстар аз емес. «Ақ жол» партиясының фракциясы ҚР Парламенті депутаттарының заң шығарушылық бастамасының мүмкiндiктерiн күшейтудiң қажеттiлiгi туралы бірнеше мәрте мәлiмдегенiн атап айтуға тұрады. Байқалып отырған беталыс парламенттің үкiметпен қарым-қатынастарындағы өкiлеттiктерiн кеңейтудiң және сонымен қатар парламенттiк фракциялардың мәртебесін күшейтудiң қажеттiлiгiн көрсетеді.

Құрметті әріптестер, конференцияға қатысушылар! Елбасымыз негізін қалаған Қазақстан парламентаризмін одан әрі де биліктің тежемелік, тепе-теңдік жүйесінен берік орын алып, нығая беруі үшін, оның, Президентіміз айтқандай, демократия мектебі ретіндегі рөлін арттыра беру үшін жұмылып жұмыс істей берейік.

Алда келе жатқан мемлекеттік мереке – Тұңғыш Президент күнімен баршаңызды құттықтауға рұқсат етіңіздер! Назарларыңызға рақмет.

141

***Қазақстанның Тұңғыш Президенті күні қарсаңында Загребте

қазақстандық парламентшілердің қатысуымен дөңгелек стөл өттіАғымдағы жылдың 25-26 қарашасында Хорватияның аста-

насында «Ақ жол» ҚДП көшбасшысы Азат Перуашев бастаған қазақстандық мәжілісмендердің қатысуымен бірқатар шаралар ұйымдастырылды. Депутаттар хорват Саборына барып, ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясындағы Хорватия делегациясының бас-шысы, Ақпарат және баспасөз комитетінің төрағасы Бранко Вук-шичпен, сондай-ақ, Қазақстанмен ынтымақтастық жөніндегі парламентаралық тобының басшысы Иван Рачанмен кездесті.

Кездесу барысында А.Перуашев мемлекеттік реформаларды парламенттік қолдаудың қазақстандық тәжірибесі және ҚР Парла-менті Мәжілісіндегі саяси партиялардың сындарлы өзара әре кет-тесуінің маңыздылығы туралы айтып берді. Қазақстанда ауқым-ды өзгерістердің табысты болуына және заманауи нарықтық экономиканың құрылуына мемлекеттің тұрақты нық дамуын қамтамасыз еткен 1991 жылы 1 желтоқсанда президенттік билік институтының енгізілуі басты рөл атқарғаны атап көрсетілді.

Қазақстандағы саяси құрылысты жаңғыртуда және қоғамдық келісімді қолдауда парламенттік көппартиялық, саяси партиялар институтының дамуы мен нығаюы белсенді ықпал етіп отырғаны сөз болды. Кездесу нәтижесінде хорват партияларымен достастық байланыстарды кеңейту және Еуропа парламенттік ұйымдарының шеңберіндегі парламентаралық ынтымақтастықты дамыту туралы уағдаластықтарға қол жеткізілді.

ҚР мәжілісмендері хорват депутаттарының, сарапшылар және профессор-оқытушылық құрамының қатысуымен, Хорватиядағы Қазақстанның Елшілігі мен Загреб Жоғары экономика мектебінің ұйымдастыруымен «Қазақстан-Хорватия: экономикалық ынтымақ-тастықтың перспективалары мен мүмкіндіктері» атты дөңгелек үстеліне қатысты.

Дөңгелек үстелге қатысушылар Хорватияның Еуроодаққа кі руі, оның көліктік-транзиттік инфрақұрылымы және тиімді география-лық орналасуы іскерлік ынтымақтасты дамыту үшін едәуір мүмкіндіктерді туғызатынын айтты. Мәжілісмендер Қазақстан Респуб ликасының индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы Қазақстан мен Хорватия арасында ағымдағы жылғы 9 айда екі еседен артық өсіп, 300 млн. долларға жеткен есыртқы сауда айналымының өсуі үшін кең мүмкіндіктер ашатынын атап өтті.

Хорватиядағы ҚР Елшілігінің баспасөз қызметі

142

***«Ақ жол» фракциясы екінші оқылымда «Оңалту және

банкроттық туралы» заң жобасын қолдамады – 2013 жылдың 11 желтоқсанында А.Перуашевтің Парламент Мәжілісінің пленарлық отырысында сөйлеген сөзі

Құрметті Нұрлан Зайроллаұлы, құрметті әріптестер.«Ақ жол» ҚДП фракциясы бұл заң жобасын бірінші оқылым

барысында қолдаудан бас тартқан және ол бойынша бір қатар принципті сыни ескертулер айтқан болатын. Өкінішке орай, бүгін біздің ұстанымымызды не үкімет, не жұмыс тобы естімегенін атап өтуге мәжбүрмін.

Енгізілетін түзетулер заңды нашарлатады деп те айтуға болмай-ды, бірақ олар оны борышкердің мүлкін қалпына келтіру бойынша мүмкіндіктерді емес, бөлу мәселесін тәптіштеп қарайды.

Сонымен қатар, тіпті заң жобасының атауынан ол кәсі-порындарды жоюға емес, керісінше оларды оңалтуға бағытталуы тиіситі екені түсінікті. Әлемдегі мыңдаған компаниялар, ірі өндірістік концерндер және банктерді қоса алғанда банкроттық рәсімдерден өтті. Бірақ, одан кейін олар қалпына келтірілді және жұмыс істеуін жалғастыруда. Ал бізде ше, қабылданған түзетулердің контексінде, банкрот болғандарға бір ғана жол – жой-ылу тұр. Яғни, бұл экономика тауар және қызмет өндірушілерді, бюджет – салық төлеушілерді, банктер – салымшыларды, ал адам-дар – жұмысын жоғалтады дегенді білдіреді. Кәсіпорынның бас-шысын қайтсе де жазалаудан – ешкімге де жеңіл болмайды.

Осы қағиданы басшылыққа ала отырып, біз банкроттық саласын-дағы уәкілетті органның бұл қызметін Қаржы министрлігіне не-месе салық комитетіне емес, кәсіпкерлікті дамыту үшін жауапты органға немесе басқа тәуелсіз құрылымға беруді ұсындық. Салық органы, борышкердің мүлкі үшін дауда тараптың бірі бола тұрып, және де бірінші кезекте де емес (басында әлеуметтік міндеттер, жалақы бойынша берешектер тұрады), енді үрдіске айла-амалдар жасауға мүмкіндік алады, бұл мүдделер қайшылықтарын туында-тады.

«Ақ жолдың» депутаттары осы заңда көрсетілген қарыздың қандай мөлшерінде кәсіпорынды банкрот деп тануға ұсынылатынына да – 200 мың теңге, назар аударды. Бұл бір орта буынды менеджердің айлық жалақысы емес пе. Осындай қарызбен ондаған және жүздеген адамды ешбір жұмыссыз қалдыруға Үкімет дайын ба? Бұл оғаштылық қой.

143

Бірінші оқылым барысында салықшылардың осы кәсіпорын-дардың активімен-ақ жабылатын қарыздарымен, ондаған компани-яларды банкрот жасағандары туралы Қыржылық қауымдастықтың деректерін келтіргенбіз. Бизнесмендердің өздері де мұндай әрекеттерді мемлекеттік немесе экономикалық мүдделер туралы қамқорлық деп емес, рейдерлік тізбе ретінде қарайды. Енді олар ондаған емес, ал одан да көбірек болады.

Үкіметтің осы заңға «Ақ жол» партиясымен әзірленген жеке тұлғалардың банкроттығы туралы тарауды қосудан бас тартқандары біздің қатты наразылығымызды тудырды. Заң әзірлеуші мұндай механизм 2016-2017 жылдарға жоспарланып отырған табысты жалпыға бірдей декларациялау кезінде ғана енгізілуі мүмкін екенін түсіндірді.

Бірақ, қарыздары үшін бүгін көшеге лақтырылып тасталған бұл адамдар балаларымен бірге 2016 жылға дейінгі алдағы үш қыста бір жерде өмір сүру керек екенін мүлдем ескермейді! Сіздер бұл туралы ойладыңыздар ма? Жеке тұлғалардың банкроттығын енгізу өз мүмкіншіліктерін есептемегендерге, тіпті мүлкінен айырылғандарға – қаңғыбас болып кетпей, бастарына қандай да бір, жатахананың бөлмесін жалға алса да баспана, балаларына тамақ та-уып қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін еді. Егер де ата-аналары қателік жіберді және кінәлі болды дейік – енді балаларды тоңдырып немесе аш қалдырып, қаңғыртып жібермейміз ғой. Біз үшін не маңызды: заңдық тазалық па, немесе адамдардың тағдыры ма?

Салыстыру үшін – Ресейде де әзірге жалпыға бірдей декла-рациялау жоқ, бірақ жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң әзірленуде, оны келешекте парламентке, яғни Мемлекеттік думаға жібереді.

Бұл мәселенің екінші жағы да бар. Біз зейнетақы реформа-сын талқылағанда, «Ақ жол» партиясының фракциясы халықты жұмыспен қамтымай тұрып, бұл реформа орындалмайды деп атап көрсеткен. Себебі, егер 58 жаста әйелдің жұмысы жоқ болса, онда ол 63 жасына дейін де жұмыс таппайды, яғни зейнетақы аудары-мын жинақтайтын ештемесі жоқ. Сондықтан, зейнетақы реформа-сы шеңберінде дәстүрлі әйелдер істейтін – жеңіл, тамақ, тоқыма, өнеркәсіптерін және ауыл шаруашылығын, қызмет көрсету салала-рын қолдауды талап еткенбіз.

Бірақ, үкімет оның орнына керісінше, осы салаларды ҮИИДМБ-нан алып тастайды және тіпті бұрынғы бар қолдаудан айырады.

Егер де, осылай болса – онда адамдарға жұмыспен қамту мәселесін мекеме арқылы емес, өз бетімен, шағын бизнеске жап-

144

пай тарту арқылы шешу мүмкіндігін берейік. Бізде жеке кәсіпкерлік субъектілерінің 70% – бұл ЖК, жеке кәсіпкерлер де жеке тұлғалардың құрамына кіреді. Олар да өз бизнестерін банктерден несие алып көтереді.

Егер де, адам оның бизнесі қиындықтарға тап болып, оның соңғы баспанасын тартып алып, ал отбасы мен балаларын далаға қуып шығатынын білсе – онда ол осынша тәуекелдерге бара ма? Одан да оған үйде отырып, ештеңе істемей-ақ жұмыссыздық жәрдемақысын алып, тыныш үйде отырғаны дұрыс қой, әлде олай емес пе? Жеке тұлғалардың банкроттығы жөніндегі нормалар-ды қабылдаудан бас тартып, Мемлекет басшысының әлеуметтік жаңғыру бағдарламасында және «жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында айтқандай біз мыңдаған адам-дарды еңбекке тартудың орнына кері итереміз.

Мәселенің келесі жағы – біз Кедендік одақ және БЭК аясында та-уарларды, капиталдарды және есіңізде болса, еңбекті еркін алып өту туралы келіскенбіз. Егер, Ресей жеке тұлғалардың банкроттығы ту-ралы заңды қабылдайтын болса, онда кәсіпкер болғысы келетін, бұл үшін қабілеті және мүмкіндігі бар біздің азаматтар – ресейлік бан-ктерден несие алуға барады, Ресейде бизнесін ашады және өзінің емес, оның экономикасын көтеретін болады. Себебі, онда олардың және оның балаларының өмір сүруіне, тіпті әркімнің басында болуы мүмкін сәтсіздіктер болғанның өзінде кепілдіктер бар. Ал, біз ондай кепілдіктерді бергіміз келмейді.

Әлеуметтік әділеттіліктің мүддесі, экономикалық даму мүддесі де бізден басқа шешімді талап етеді деп ойлаймын. Сондықтан, «Ақ жол» фракциясы мен атап өткен принциптердің негізінде бөлек «Жеке тұлғалардың банкроттығы туралы» заңды әзірлеуді өз мой-нына алады. Біз оны 2016 жылды күтпей енгізетін боламыз. Мүмкін үкімет тағы да оған теріс қорытынды беретін болар, бірақ бұл бөлек әңгіме болады.

Баяндалғандарға байланысты, «Ақ жол» ҚДП фракциясы бұл заң жобасын қолдамайды.

Анықтама үшін: дауыс берудің қорытындысы бойынша, А.Перуашевтің сөйлеген сөзінен кейін «Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын 12 депутат қолдамады.

145

***«Ақ жол»: Үкіметтің мемлекеттік бағдарламаларды

іске асыру туралы жыл сайынғы ұлттық баяндамаларын Парламенттің алдында әзірлеуі және қорғауы уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметіне парламенттік бақылауды күшейтеді

11 желтоқсан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

Парламенттің алдында Үкіметтің бағдарламаларды орында-уды іске асыру барысы туралы жыл сайынғы ұлттық баяндамала-рын әзірлеу және қорғау институтын енгізу, уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметіне парламенттік бақылауды күшейтеді – бұл туралы бүгін Мәжілістің пленарлық отырысы барысында Екетерина Никитинская мәлімдеді.

Бағдарламаларды жүзеге асыруға бағытталған бюджеттік қомақты қаражаттың жұмсалу мәселесіндегі ашықтықты қамтамасыз етудің қажеттілігі туралы Премьер-Министр С. Ахметовтің атына жолданған депутаттық сауалда баяндалды.

«Бүгінгі таңда Қазақстанда барлығы 46, оның ішінде 7 –мемлекеттік және 41 – салалық бағдарламалар әрекет етуде. Бағдарламаларды жүзеге асыру барысында оларды орындамаудың бірқатар көрсеткіштері бойынша біраз деректер бар, оның себебі – оларды іске асыруды бағалаудың жүйелі тәсілдемесінің жоқтығы болып табылады. Бағдарламаларды орындау барысы жа-уапты мемлекеттік органдардың өздерімен және олардың лауа-зымды тұлғаларымен бағаланады, ал тіпті көптеген жағдайларда қорытындылар жасалмайды да және ұзақ мерзімге есептелген бағдарламалармен жабыла салынады», – деп көрсетілген сауалда.

Е.Никитинская қаржыландырудың көлемі бойынша тек кейбір мәліметтерді ғана мысал ретінде келтірді. Мәселен, бірінші кезеңге (2011-2015 ж.ж.) білім беруді дамыту Мемлекеттік бағдарламасына жалпы 509 млрд. теңге, денсаулықты сақтау Мемлекеттік бағдарламасына (2011-2020 жылдарға) – 367 млрд. теңге жұмсалатын болады. ҮИИДБ шеңберінде инвестициялық жо-баларды жүзеге асыруды (2010-2014 жылдарға) 6,5 трлн. теңге со-масында қаржыландыру қарастырылуда.

Депутат атап көрсеткендей, мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберіндегі қаржыларды игеру бойынша жеке жинақталған ақпарат Есеп комитетінің жыл сайынғы республикалық бюджетті орындау бойынша есеп-қисаптарында көрсетіледі. 2011 жылғы есеп-қисапта 3 мемлекеттік және 2 салалық бағдарламаны,

146

2012 жылға – 2 мемлекеттік және 13 салалық бағдарламаны бағалау қамтылған. Осы деректер де, тегіс қамти алатын сипатта емес екені айқын, – дейді Е. Никитинская. – Бағдарламаларды сәтті іске асыру үшін жауапты меморгандармен бағдарламаларды іске асыру барысы туралы, құқықтық жүйенің ерекшеліктеріне байланысты, Үкіметтің немесе Парламенттің алдында ұлттық баяндаманы (есеп-қисапты) жыл сайын дайындап қорғау қажет – мұны шетел тәжірибесін са-раптау да көрсетіп отыр.

«Ұлттық баяндама – бағдарламаларны іске асыратын жүйелі қорытынды құжат болып табылады, онда нақты іс жүзінде қолжеткен және орындалмаған мақсатты көрсеткіштер, стратегиялық бағдарламалардың құжаттарын іске асыру барысында әсер ет-кен факторларды талдау көрсетіледі. Ол қалың жұртшылық үшін түсінікті тілде БАҚ жарияланады және орналастырылады», – деп көрсетіледі сауалда.

«Ақ жол» депутаттарының пікірінше, жыл сайынғы ұлттық баян-дамаларын әзірлеу және қорғау институтын енгізу:

- Үкімет қызметінің мақсаттары және басымдылықтары туралы және министрліктердің және ведомстволардың бағдарламаларды іске асыру бойынша жұмыстарының нәтижелері туралы жан-жақты ақпараттарды алуға;

- Тұрғындардың және заң шығарушы билік органдарының хабардарлығы арқылы мемлекеттік органдардың қызметтерінің мөлдірлігінің арттыруға;

- Мемлекеттік бағдарламаларды басқарудың сапасы мен тиімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, «ақжолдықтар» Қазақстанда мұндай баянда-маны Парламенттің алдында қорғауды енгізуді орынды деп санай-ды. Бұл бағдарламаларды орындау бойынша уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметіне парламенттік бақылауды күшейтеді және тежемелiк әрi тепе-теңдiк жүйесiн пайдалану арқылы биліктің барлық тармақтарымен өзара iс-қимыл жасау туралы ҚР Конституциясының 4-бабын тікелей жүзеге асыруға ықпал етеді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылардың аманаттарын орындау бой-ынша жұмысын жалғастыра береді.

147

***«Мемлекеттік сатып алу туралы» заңды екінші

оқылымда талқылау кезінде Мәжілістің пленарлық отырысында А.Перуашевтің сөйлеген сөзі

(2013 жыл 18 желтоқсан)

Құрметті әріптестер!«Ақ жол» партиясының депутаттары бірінші оқылым барысын-

да осы заң жобасын қолдаудан бас тартқанын өздеріңіз білесіздер, өйткені ол үкімет ұсынған редакцияда ұлттық бизнестің мүдделеріне айтарлықтай қауіп келтірген.

Біз бүгін екінші оқылым барысында қаржы министрлігінің атынан заң дайындаушылардың біз көрсеткен кемшіліктерді жо-юмен жақсы, тіпті мен айтар едім үлгілі түрде жұмыс істегенін атап өте аламыз. Оңай болмаған пікірталастың қорытындысында Қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бөлігіне қатысты «Ақ жолдың» принципті ұстанымдарының барлығына дерлігі ескерілген; ал осы заң жобасында ескерілмей қалған мәселелер бойынша қаржы министрлігінің басшылығы біздің фракцияға қаңтар айында баста-латын жаңа заңды әзірлеу барысында олар іске асырылады деген жазбаша міндеттеме берді.

Сонымен бірге, осы нәтижелер үкіметті босаңсытпауы тиіс, олармен тоқмейілсіп кетуге болмайды.

Пікірталас барысында белгілі болғандай, Кедендік одақ шең-берінде мемлекеттік (муниципалдық) сатып алулар туралы (2011 жылы 8 шілдеде алдыңғы шақырылымдағы Парламент бекіткен) Келісім нормаларымен біздің жақсартуға салған бар күшіміз «жоққа» шығарылады.

Мысалы, осы келісімнің шарттары тек мемлекеттік сатып алуларға ғана емес, қазақстандық өндірушілерді қорғауды қалдыра салып, мұнда біз аттап өтуді жоспарлаған квазимемлекеттік секторға да таратылады.

Одан басқа, біздің техникалық реттеу шаралары арқылы қазақстан дық мемлекеттік сатып алуларға қолжетімділікті қалып-тастыруға тырысқан әрекеттеріміз іске аспай қалады, себебі көрсетілген келісіммен КО-қа өзге елдерден өнім берушілердің қатысуына тыйым салатын құжаттарды қолдануға жол берілмейді.

Сонда, бұл Келісім ұлттық бизнестің мүдделерін мүлдем ескермейді. Осыған байланысты, отандық кәсіпкерлердің пікірін есепке алмай жасалған осы құжатқа деген наразылығымды білдірмей тұра алмаймын және бұл заң жобасымен атқарған қазіргі

148

жұмысымызды жоққа шығарады. Екі апта бұрын ғана, бізге ин-теграция мәселелері жөніндегі министр (Ж.Айтжанова) оның ведомствосының Кедендік одақ және ДСҰ бойынша келіссөздерде Қазақстанның экономикалық мүдделерін қалай алға бастыратыны туралы өте әдемі суреттеп берген еді – міне сол жұмыстардың бар құны осы болды.

Біз үшін Келісіммен рұқсат берілген өзіміздің өндірушілерімізді қорғайтын жалғыз мүмкіндік – бұл мемлекеттік сатып алу барысын-да өнімдердің нақты атаулары бойынша 2 жылдық өндіруді алу.

Сондықтан, бүгін «Ақ жол» ҚДП фракциясы үкіметті босаңсымауға шақырады. Біздің кәсіпорындар мемлекеттік са-тып алуға шығаруға мүмкіндігі бар өнімдер бойынша тез арада ұлттық бизнеспен кеңесулерді бастауы, нақты алынатын өнімдердің дәл тізімін белгілеуі, содан кейін қалған екі жыл ішінде ұлттық экономикалық мүдделерді және мемлекеттік сатып алу саласында қазақстандық компаниялардың ұстанымдарын қорғау бойынша ша-раларды жүргізу қажет.

Біз осындай шарттармен ғана талқыланып отырған заң жоба-сын қолдай аламыз және осындай міндеттемелерді үкіметтің аты-нан алдық. Осы заңды қабылдай отырып біз үкіметке ерік береміз, алайда жағдайды одан әрі дамыту үшін оған түсетін жауапкершілік туралы ескертеміз.

Көңіл қойып тыңдағандарыңыз үшін рақмет.

149

***«Ақ жолдың» депутаттары жаңадан құрылатын шағын және

орта кәсіпорындар үшін салық каникулдарын енгізуді ұсынады18 желтоқсан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол»

Демократиялық партиясының баспасөз қызметі«Ақ жолдың» депутаттары жаңадан құрылатын шағын және орта

кәсіпорындар үшін салық каникулдарын енгізуді ұсынады – бұл ту-ралы кеше қазақстандық демократтардың көшбасшысы Азат Перу-ашев Премьер-Министр С.Ахметовтің атына жолданған депутаттық сауалда мәлімдеді.

Төменде сауалдың мәтіні келтіріледі.2011 жылдың 1 қыркүйегінде Парламенттің алдыңғы

шақырылымының сессиясы ашылуында Мемлекет Басшысы Үкіметке жеке кәсіпкерлік субъектілерін құрылған күннен бастап алғашқы 3 жыл тексерулерден босату жолымен, кәсіпкерлерді тек-серу жүйесін оңтайландыру туралы тапсырма берген болатын.

2012 жылы осы тапсырманы іске асыру барысында үкіметпен тек шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қатысты, қызметінің алғашқы үш жыл бойы жоспарлы тексерулер жүргізуге тыйым са-луды қарастыратын «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңына түзетулерге бастамашылық жасалынып, қабылданған бола-тын.

«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары осы бағыттағы жүргізіліп жатқан жұмыстарды қолдайды. Алайда, Мемлекет Басшысының тапсырмасында шағын бизнестің ғана емес, жеке кәсіпкерліктің барлығының субъектілерінің қызметін бастапқы үш жылда тексерулерден босату туралы айтылғанына назар аудару қажет деп есептейміз

Бұл ескерту өте маңызды болып табылады, себебі шағын бизнес негізінен сауда және қызмет көрсету салаларында шоғырландырылған, ол өндірістік сектор құрал-жабдықтардың құнымен, ғимарат және құрылыс, сондай-ақ, өндірістік инфрақұрылымдардың қажеттілігіне байланысты объективті себеп-тер бойынша – шағын кәсіпорындар шеңберіне кірмейді және орта компаниялардың деңгейімен басталады.

Сонымен қатар, 2050 жылға дейінгі даму Стратегиясында (дәйек сөз келтіремін): «Бүгінгі күннің міндеті – ұсақ кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлерді орта деңгейге көшіру үшін қажетті жағдайын және алғышарттар жасау», сондықтан «шағын және орта бизнестің ұмтылысын көтермелеу..., оларды қолдау мен көтермелеудің жүйесін жасау» деп көрсетілген.

150

Айтылғандарға қосымша ретінде, біздің Кедендік Одақ бойын-ша серіктестеріміз – Ресей Федерациясында және Беларуста шағын ғана емес, орта кәсіпкерлік субъектілеріне де қолдау заңнамалық деңгейде жүзеге асырылатынын ескеру қажет. Бұл елдерде шағын және орта бизнеске де қолдау көрсету туралы арнайы Заңдар қолданылуда (Ресейде «Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту» Федеральдық Заңы, Беларуста – «Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау туралы» Заңы).

Жаңа құрылған кәсіпорындарды тексеруге тыйым салу ту-ралы Президенттің тапсырмасына қатысты «Ақ жол» партия-сы осы бастаманың қисынына зер салады. Президенттің осы тапсырмасының басты себептерінің бірі, бизнесті тексерудегі сы-байлас жемқорлықтықтың жайылып бара жатқаны, ең алдымен – салықтық есеп-қисап саласында, негізсіз айыппұлдар және әртүрлі сылтаулармен қысым көрсетудің болғаны анық.

Алайда, салық кодексімен есептік кезеңнен кейін, бес жыл өткен соң кәсіпорындарға тексеру жүргізу қарастырылған, осыған байланысты бастапқы үш жыл бойына тексеруге тыйым салудың мағынасы айтарлықтай деңгейде құнсызданады.

Осыған байланысты Президенттің көрсетілген тапсырмасынан кейін, 2011 жылдың қыркүйегінде «Ақ жол» ҚДП-сы тексерулер-ге тыйым салып қана қоймай, шағын және орта бизнесті кәсіпорын құрылған сәттен бастап сол 3 жылдық мерзімге, «салық каникул-дарын» енгізу жолымен толықтай салықтан босатуды орынды деп санайтындығын мәлімдеген.

Өкінішке орай, сол алғашқы жылдары жаңа құрылған шағын және орта кәсіпорындардың көпшілігі қысымға шыдамайды және өз қызметін тоқтатады, мұны отандық қана емес, халықаралық тәжірибе де көрсетіп отыр. Сондықтан, оларға салық салуды жою, бюджет үшін қандай да бір елеулі шығын әкелмейді. Екінші жағынан, жаңа басталған бизнесті салықтардан босату, оның «өміршеңдігін» жоғарлатады және экономиканың әртүрлі салаларында да көптеген жаңа компанияларды өсіруіне мүмкіндік береді.

Біздің білуімізше, жаңа кәсіпорындарды салықтан босату мерзімі 5 жылға дейін жететін, табысты шағын және орта бизнесі бар АҚШ-да, Қытайда, Германияда және өзге де елдерде осындай тәсілдемелер қолданылады.

Жақында ғана, ресей Президенті жыл сайынғы федеральдық жиналысқа жолдауында өндірістік және әлеуметтік салаларда жұмыс істейтін жаңа кәсіпорындар үшін екі жылдық салық кани-кулдарын енгізуді тапсырды. Сонымен қатар, ол біздің соңғы үш

151

жылда айтып жүрген дәлелдерді келтірді: мұнда жаңа кәсіпорындар туралы әңгіме болып отыр, «...қазірше жай ғана жоқ, яғни бюджет-ке түсетін пайда болмайды. Және керісінше: осындай кәсіпорындар үшін жағдай жасаймыз – мұндай кірістер пайда болады»(дәйек сөздің соңы).

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев тіпті екі жарым жыл бұрын мазмұны бойынша осындай тапсырма берген, алайда оны орындаудың орнына және мағынасы және ерекшелігі бойын-ша жақын ұсынылған тәсілдемелерді үкімет кесіп тастады және осы тапсырманы қысқартылған түрде іске асырды, бұл өндірістік бизнесті шет қалдырады және салықшыларға көрсетілген кезеңге өткен күндермен қайта оралуға мүмкіндік береді.

«Ақ жол» партиясы Мемлекет Басшысының тапсырмала-рын орындауды, олардың мағынасын осылайша бұрмалауға және уақытты жоғалтуға әкелетін формальды қарауға жол беруге болмай-ды деп есептейді.

Біз сондай-ақ, Кедендік одақ бойынша біздің көршілеріміздің осындай бастамаларына барынша байыппен қарауға шақырамыз, себебі осы уақытқа дейін, осы бірлестікте қазақстандық кәсіпкерлердің азғана бәсекелестік артықшылықтарының бірі ли-бералды салық саясаты болып келді. Бірақ, бүгін де, Ресейдің салықтық әкімшілендірудегі либералдық тәсілдемелері біздің тәжірибемізден оза бастады: онда жалған кәсіпкерлік үшін баптан баяғыда бас тартты, салық заңнамаларының нормаларын түсіндіру құқығына ие орган белгіленген, енді салық каникулдары режімі енгізіледі. Одан басқа, салық даулары бойынша мәселеде Ресей Қазақстанды басып озып тұр, Ресейде – 3 жыл болғанда, бізде 5 жыл талап қою мерзімі қолданылады. Бұл дегеніміз, бүгіннің өзінде ресейлік кәсіпорындар қысымға және айла-шарғыларға азырақ тап болады. Осы мәселелерде артта қалу қазақстандық бизнеске өте қымбатқа түсуі мүмкін.

Жоғарыда баяндалғандардың негізінде, «Ақ жол» партиясы үкіметтен:

1) шағын бизнес үшін ғана емес, орта бизнес қызметтері үшін де алғашқы 3 жыл бойында тексеруге тыйым салуды енгізу туралы;

2) шағын және орта кәсіпорындардың көрсетілген санаттары үшін осындай мерзімге салық каникулдарын енгізу туралы;

3) салық даулары бойынша талап қою мерзімдерін 5 жылдан 3 жылға дейін қысқарту туралы мәселелерін қарауды сұрайды.

Осы бастамаларды жүзеге асыру кәсіпкерлікке жалпы сипат беруде және Кедендік одақ және ДСҰ-ын қоса алғанда өзге де

152

интеграциялық бірлестіктер шеңберінде қазақстандық бизнестің бәсекеге қабілеттілігін қолдауда маңызды рөл атқаруға қабілетті екеніне сенімдіміз.

Құрметпен,«Ақ жол» фракциясының депутаттары

153

***Жалпыұлттық Байқау жеңімпаздары анықталды18 желтоқсан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол»

Демократиялық партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» демократиялық партиясы Алаш зиялыларының

шығармашылық мұрасын және олардың принциптік көзқарастарын зерделеу, жалпы ұлттық құндылықтарымызды қазіргі заманғы Қазақстан қоғамына насихаттап тарату мақсатында дәстүрлі өтетін «XXI-ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» атты Жалпыұлттық байқауын жариялаған еді.

Байқаудың шарттарына сәйкес 4 номинация бойынша келіп түскен жұмыстарды арнайы құрылған Қазылар алқасы алдын-ала іріктегеннен кейін байқаудың екінші кезеңі қараша айының ішінде Семей және Алматы қалаларында өткізіліп, онда байқаудың алғашқы жүлдегерлері анықталған болатын.

Енді, осы екінші кезеңнен жүлдегер атанғандар 13 желтоқсан – тура Алашорда үкіметі құрылғанына 96 жыл толған күні Аста-нада өткен «ХХI ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» жалпыұлттық конференциясында баяндамалар жасап, бас бәйгелерді сарапқа салды. Оған республиканың әр жерінен келген байқауға тікелей қатысушылармен қатар «Ақ жол» партиясының кезекті сиезіне кел-ген делегаттар, Парламент Мәжілісінің депутаттары, зиялы қауым, қоғамдық ұйымдардың өкілдері, бұқаралық ақпарат құралдарының журналистері қатысты.

«Ақ жол» ҚДП төрағасы, Партияның Парламенттік фракция-сының жетекшісі, Мәжіліс депутаты Азат Перуашев Астанадағы жалпыұлттық байқаудың қорытындысын шығаратын осы кон-ференцияның жұмысын кіріспе сөзбен ашты. Жиналғандарды ұлы мейрам – Қазақстан Тәуелсіздігінің 22 жылдығымен және қазақ елінің азаттығы үшін күрескен Алашорда үкіметінің құрылған күнімен құттықтап, Жалпыұлттық байқауға қатысушылардың жұмыстарына сәттілік тіледі. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінің елімізге аттары танымал алаштанушы ғалымдарынан құрылған Қазылар алқасының мүшелерін таныстырды. Олар, атап айтқанда: осы университеттің проректоры, ҚР Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі Дихан Қамзабек (Қазылар алқасының төрағасы), әлеуметтік ғылымдар факультетінің деканы, филоло-гия ғылымдарының докторы Амантай Шәріп, журналистика және саясаттану факультетінің деканы Қайрат Сақ, және профессорлар: экономика ғылымдарының докторы Мырзагелді Кемел, саясаттану ғылымының докторы Нәубет Қалиев.

154

Өз кезегінде Дихан Қамзабек «Ақ жол» демократиялық партиясының Жалпыұлттық байқауының қорытындысын шығаруға арналған «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» ғылыми-практикалық конференциясының, партияның осы тақырыптағы өзге де маңызды шараларына Еуразия Ұлттық университетінің қолдау білдіретінін айтты. Ол Байқаудың бұдан бұрынғы екі кезеңінен өтіп, төрт номинация бойынша финалға шыққан әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті тарих факультетінің 3-ші курс студенті Талғатбек Манаш әл-Машанитегін, тарих ғылымдарының док-торы Зада Дүкенбаеваны, ҚР БҒМ мемлекет тарихы институты директорының бірінші орынбасары, тарих ғылымдарының докторы Жанна Қыдыралинаны, Семей мемлекеттік университетінің «Эко-номика және бизнес» кафедрасының аға оқытушысы, экономика магистрі Арай Әлімжанованы, Алматы қаласындағы Халықаралық Бизнес академиясының 4-курс студенті Мұқағали Қаимовты, Қостанай Мемлекеттік университетінің Медиа-орталығының ди-ректоры, ақын, жазушы, филология ғылымдарының кандида-ты Ақылбек Шаяхметті, Оңтүстік Қазақстан облысы, Төле би ауданының құрметті азаматы Көшкінбай Елікбаевты, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің 2-ші курс студенті Маралбек Базылбековті, Семей қаласындағы республикалық «Абай» журналының бөлім меңгерушісі Мұратбек Кенемолдинді, Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының вице-перзиденті, филоло-гия ғылымдарының докторы, халелтанушы Ғарифолла Әнес пен саясаттанушы, ҚР Мәдениет қайраткері, Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының Атырау облыстық ұйымының төрағасы Әбілхан Төлеуішевті жұртшылыққа таныстырды.

Әрі қарай жиын тізгінін қолға алған «Ақ жол» партиясының Орталық кеңесінің идеологиялық жұмыс бойынша хатшысы Сәбит Байдалы байқау-конференцияға қатысушыларға өз баяндамала-рын жасау үшін кезекпен сөз бере бастады... Нәтижесінде Қазылар алқасының шешімімен «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» Жалпыұлттық байқауының 1-ші: «Алаш» қозғалысы қайраткерлерінің мемлекет құрылысына және демократиялық құндылықтарға көзқарастары, олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» номинациясы бойынша Жанна Қыдыралинаның «От Алаш к неза-висимости Казахстана: преемственность идей» атты еңбегі; 2-ші: «Алаш» қозғалысы қайраткерлерінің экономикалық көзқарастары және олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» номи-нациясы бойынша Мұқағали Қаимовтың номинация тақырыбына сәйкес эссесі; 3-ші: «Алаш» көшбасшылары жұмыстарындағы

155

қазақстандық қоғамның әлеуметтік жаңғыруы, еуропалық жол-мен дамуы мәселелері және олардың қазіргі заманғы Қазақстан үшін өзектілігі» номинациясы бойынша Ақылбек Шаяхметтің “Елім деп еңіреп өткен” атты ғылыми-танымдық очеркі; 4-ші: «Бұқаралық ақпарат құралдарында ағымдағы жылда жарияланған белгіленген тақырыптар бойынша үздік публицистикалық матери-ал» бойынша финалдық сатыға жіберілген екі жұмыста: Мұратбек Кенемолдиннің республикалық «Абай» журналында жарияланған «Архивтен алынған айғақтар» циклімен үш Алаш ардақтысы тура-лы: 1. Тұрағұл Абайұлы және Алашорда үкіметі, 2. Бияш деп елі еркелеткен, 3. Алаштың Ахметжаны атты мақалалар топтамасы және Ғарифолла Әнес пен Әбілхан Сейтімұлы Төлеуішевтің «Халел тұғыры» атты еңбегі бас бәйгелерге лайық деп танылды.

«Ақ жол» партиясының төрағасы Азат Перуашев олардың әрқайсысына 250 мың теңгеден сыйақы тапсырды. Жеңімпаздар мен жүлдегерлердің барлығын «Ақ жол» демократиялық партиясының грамоталарымен марапаттады. Бұл шараның дәстүрлі түрде өте беретінін, келесі жылғы Алаш қозғалысының 97 жылдығына арналған «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» Жалпыұлттық Байқауының шарттары жаңа жылдың басында бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланатынын хабарлады.

Жалпы «Ақ жолдың» «ХХ1 ғасырдағы Алаштың Ақ жолы» атты биылғы Жалпыұлттық байқауы Алаш зиялыларының мұрасын және олардың принциптік көзқарастарын зерделеу және оны қазіргі заманғы Қазақстан қоғамына тарату, соған жұрттың, әсіресе жастардың қызығушылығын ояту болып табылатын өзінің негізгі мақсатын орындады. Білім, ой жарысына қатысқандардың және аудиторияларға жиналғандардың көпшілігі жастар болғандығы, олардың Алаш мұрасына қызығушылығы осы шара-ны ұйымдастырушыларды қуантып, Алаш арыстарының идеяларын керек ететін жоқтаушылар, оны одан әрі тарататындар келешекте де табыла беретініне үміт ұялатты.

156

***«Ақ жол»: Үкімет «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңның

қабылдануымен тоқмейілсіп кетпеуі тиіс – мемлекеттік сатып алу саласында ұлттық экономикалық мүдделерді қорғау бойынша шұғыл шаралар қажет


Мәжілістің өткен пленарлық отырысында заң жобасын екінші оқылымда талқылау кезінде Азат Перуашев Үкімет «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңның қабылдануымен тоқмейілсіп кетпеуі тиіс деп мәлімдеді. «Ақ жол» партиясының депутаттары бірінші оқылым барысында осы заң жобасын қолдаудан бас тартқанын естеріңізге саламыз, өйткені ол үкімет ұсынған редакцияда ұлттық бизнестің мүдделеріне айтарлықтай қауіп келтірген.

«Біз бүгін екінші оқылым барысында қаржы министрлігінің атынан заң дайындаушылардың біз көрсеткен кемшіліктерді жою-мен жұмыс жасағанын атап өте аламыз. Қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бөлігіне қатысты «Ақ жолдың» принципті ұстанымдарының барлығына дерлігі ескерілген; ал осы заң жоба-сында ескерілмей қалған мәселелер бойынша қаржы министрлігінің басшылығы біздің фракцияға қаңтар айында басталатын жаңа заңды әзірлеу барысында олар іске асырылады деген жазбаша міндеттеме берді. Бірақ, осы нәтижелер үкіметті босаңсытпауы тиіс, олармен тоқмейілсіп кетуге болмайды», – деп атап көрсетті А.Перуашев.

Ол заң жобасын жақсартуға салған бар күшті «жоққа» шығаратын Кедендік одақ шеңберінде мемлекеттік (муниципалдық) сатып алу-лар туралы (2011 жылы 8 шілдеде алдыңғы шақырылымдағы Пар-ламент бекіткен) Келісім нормаларына әріптестерінің назарын ау-дарды. Мысалы, осы келісімнің шарттары тек мемлекеттік сатып алуларға ғана емес, қазақстандық өндірушілерді қорғауды қалдыра салып, мұнда біз аттап өтуді жоспарлаған квазимемлекеттік секторға да таратылады.

Одан басқа, біздің техникалық реттеу шаралары арқылы қазақ-стандық мемлекеттік сатып алуларға қолжетімділікті қалып-тастыруға тырысқан әрекеттеріміз іске аспай қалады, себебі көрсетілген келісіммен КО-қа өзге елдерден өнім берушілердің қатысуына тыйым салатын құжаттарды қолдануға жол берілмейді.

Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясының көшбасшысы осы құжатқа өз наразылығын білдірді: «Бұл Келісім ұлттық бизнестің мүдделерін мүлдем ескермейді және отандық кәсіпкерлердің пікірін есепке алмай жасалған. Ол заң жобасымен атқарған қазіргі

157

жұмысымызды жоққа шығарады. Екі апта бұрын ғана, бізге ин-теграция мәселелері жөніндегі министр (Ж.Айтжанова) оның ведомствосының Кедендік одақ және ДСҰ бойынша келіссөздерде Қазақстанның экономикалық мүдделерін қалай алға бастыратыны туралы өте әдемі суреттеп берген еді – міне сол жұмыстардың бар құны осы болды».

Біз үшін Келісіммен рұқсат берілген өзіміздің өндірушілерімізді қорғайтын жалғыз мүмкіндік – бұл мемлекеттік сатып алу барысын-да өнімдердің нақты атаулары бойынша 2 жылдық өндіруді алу.

Өз сөзінде, А.Перуашев үкіметті босаңсымауға және қазақстандық кәсіпорындар мемлекеттік сатып алуға шығаруға мүмкіндігі бар өнімдер бойынша тез арада ұлттық бизнеспен кеңесулерді бастауға шақырады. Нақты алынатын өнімдердің дәл тізімін белгілеуі, содан кейін қалған екі жыл ішінде ұлттық экономикалық мүдделерді және мемлекеттік сатып алу саласында қазақстандық компаниялардың ұстанымдарын қорғау бойынша шараларды жүргізу қажет, – деді ол. – Осы заңды қабылдай отырып біз үкіметке ерік береміз, алайда жағдайды одан әрі дамыту үшін оған түсетін жауапкершілік туралы ескертеміз».


158

***«Ақ жол» фракциясы араласқаннан кейін Кадрларды

аттестациялау орталығының құрылысын салу үшін жер телімі бөлінді


«Ақ жол» фракциясы араласқаннан кейін Орал қаласындағы Кадрларды аттестациялау орталығының құрылысын салу үшін жер телімі бөлінді – фракция Орталық басшылығынан алғыс хат алды.

2009 жылдан бері қызмет істеп тұрған Орталықтың қызмет-терімен қазақстандық, шетелдік және ресейлік мамандар пайда-ланып келеді, Орталықпен жыл сайын одан әрi жұмысқа орна-ластырумен жетімдер үйінің бітірушілері және мүгедектер тегін қабылданады. Ол жұмыс істеген 3 жыл ішінде оқыған 600 адамнан тек 240 маманның аттестациядан өткені туралы дерек, Орталықтың қойған талаптар деңгейінің жоғарылығын көрсетеді. Олардың барлығы өңірдің мұнайгаз және өзге де компанияларына жұмысқа орналастырылған.

Алайда, жеке тұрған ғимаратының болмауына байланыс ты Орталықтың қиындықтары болған – мұны оқу үдерісінің ерек-шеліктері (қиын дәнекерлеу жұмыстары) талап етті. Орталық басшылығы соңғы 3 жыл ішінде ғимарат құрылысы үшін жер телімін бөлуді өтініп әртүрлі сатыларға жүгінген, тіпті бөлінген жер телімі бойынша қабылданған шешімдер әртүрлі себептермен кейінге қалдырылған.

Орталықтың басшысы С.Лакееваның фракцияның Қоғамдық қабылдауына өтінішінен кейін, Еңбек министрлігіне, Білім және ғылым министрлігіне, Бас Прокуратураға, Батыс Қазақстан облысының әкімдігіне тиісті хат жолданған болатын. Нәтижесінде, фракция араласқаннан кейін Орталыққа жер телімі бөлінді.

«Кәсіпкерлікті және кәсіби білім беру жүйесін қолдағандарыңыз үшін алғыс айтамыз. Бізге сенгендеріңіз, идеяларымызды іске асыруға мүмкіндік бергендеріңіз үшін рақмет», – дейді Орталық басшысының А.Перуашевтың атына жазған хатында.

Жұмыс берушілердің қатысуымен кадрларды дайындау жүйесін жаңғыртуда және білім беруді дамытудың 2020 жылдарға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасында қарастырылған Ұлттық біліктілік жүйесін нақты енгізуде Орталықтың үлгі болатынына сенімдіміз.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылардың заңды құқықтарын және мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

159

***«Ақ жол» партиясы Үкіметтен Апелляциялық сот алқасының

ҚР Үкіметінің атына шығарған жеке ұйғарымына және фармацевтика өнеркәсібін дамыту жөніндегі Бағдарламаның орындалмауына қатысты кінәлілерді анықтауды талап етеді

25 желтоқсан 2013 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демокра-тиялық партиясының баспасөз қызметі

Апелляциялық сот алқасының Қазақстан Республикасы Үкіметінің атына шығарған жеке ұйғарымына және фармацевти-ка өнеркәсібін дамыту жөніндегі Бағдарламаның орындалмауы-на кім жауап береді? – «Ақ жол» депутаттық фракциясының аты-нан Т.Ерғалиев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында осындай мәселемен Үкімет басшысына жүгінді.

Фракцияның сауалында көрсетілгендей, Үкіметтің 2010 жылғы 4 тамыздағы Қаулысымен бекітілген Фармацевтика өнеркәсібін дамы-ту жөніндегі Бағдарламасының тоқтап қалу қаупі төніп тұр. Аталған Бағдарламаның негізгі құралдарының бірі отандық өндірушілермен дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды жеткізуге ұзақ мерзімді шарттарға отыру болып табылады. Бұл шара 4 ірі кәсіпорынға инвесторларды тартты.

Бірақ, Денсаулық сақтау министрлігі 2013 жылдың қаңтарында Үкіметтің 2009 жылғы 30 қазандағы N 1729 «Медициналық мақсаттағы бұйымдарды, дәрілік заттарды сатып алуды ұйымдастыру мен өткізу ережесін бекіту туралы» қаулысына енгізілген өзгертулермен «СК-Фармация» ЖШС-не бір жақты тәртіппен ұзақ мерзімді жасалынып қойылған шарттарды бұзуға құқық берді.

«Ақ жол» фракциясы осы тақырыптағы сауалдармен екі рет шыққан. А.ж. наурызында Үкіметтен N 1729 Қаулысына өзгертулердің кері күші жоқ деп көрсетілген жауап алынған бола-тын. Осымен дауласу біткендей болған.

«2013 жылдың сәуірінде «Самұрық Қазына» Қорының өзінің еншілес компаниясы «СК-Фармация» ЖШС-не фармацевтикалық зауыттардың бесеуімен жасалған шарттарды заңды күші жоқ деп табу туралы сотқа талап қоюы пайда болады, және сәуірден қазанға дейін фармацевтикалық зауыттар қазақстандық өнімдерді өндіре отырып, олар Қазақстанның экономикалық мүддесіне әрекет ететіндерін дәлелдеуге мәжбүр болды, – деп айтылады са-уалда. – Осыған қарамастан, 2013 жылы 2 қазанда «Самұрық Қазына» Қорының «Абди Ибрахим Глобал Фарм» ЖШС-не, «Фармацевтикалық компания «Ромат» ЖШС-не, «Павлодар Фармацевтикалық заводы» ЖШС-не, «Медикал «Ча-Кур» ЖШС-не

160

талап қоюлары Астана қаласы ауданаралық экономикалық сотының шешімімен қанағаттандырылды, ал инвесторларға өндірілген өнімді сатып алуға рұқсат берілмеді».

«Сотта отандық фармацевтикалық индустрияның жеңілдіктерін жоюда бірлесе отырып дегеніне жеткен талапкердің де және жауапкердің де атынан «СК-Фармация» ЖШС-нің заңгерлері шыққаны ерекше таңқалдырады», – деп атап көрсетті Т.Ерғалиев. Бұл дерек үдерістің «режиссерлік» ету сипатының болғандығымен қатар, «СК-Фармация» ЖШС-і басшылығының қазақстандық өндірушілерді қолдаудан жалтарып, шетелдік өнімдерді лоббилеуге оның мүдделілігіне ол сенімді.

А.ж. 9 желтоқсанда Астана қаласының Апелляциялық сот алқасы отандық өнімдерді сатып алу бойынша ұзақ мерзімді шарттарды заңды деп тауып, соттың бұл шешімінің күшін жойды. Сонымен бірге, Апелляциялық алқа мемлекеттік және ұлттық экономикалық мүдделерді қорғау қажеттілігіне байланысты «Самұрық Қазына» Қорының біден-бір акционері ретінде ҚР Үкіметінің атына жеке ұйғарым шығарды. Бұл теңдесі жоқ оқиға.

Депутат фармацевтикалық индустрия кәсіпорындарының салалық бірлестігінің мәліметтерін келтірді – көрсетілген инвестициялық шарттардың шарттарын заңсыз қайта қарау әрекеттерінің нәтижесінде, 2014 жылдың қорытындысы бойынша отандық өнімдердің үлесі 30%-ға төмендейді.

«Ақ жол» партиясының депутаттары ҚР Үкіметі «Самұрық Қазына» Қорының жалғыз акционері болып табылатындығын еске-ре отырып, Премьер-Министрден келесі сұрақтарға жауап беруін сұрайды:

1. Сіздің отандық фармацевтикалық компанияларды қолдау туралы ресми жауабыңызға қайшы келетін, «Самұрық Қазына» Қорының өзінің еншілес компаниясы «СК-Фармация» ЖШС-не та-лап арызына қалайша және не үшін бастамашылық жасалынды?

2. Сотта дау барысында «СК-Фармация» ЖШС-гі Денсаулық сақтау Министрлігінің сенімгерлік басқаруына берілгенін ескер-сек, сотта осы ЖШС-ке қарсы «Самұрық Қазынаның» атынан «СК-Фармация» ЖШС-нің заңгеріне Үкіметтің ұстанымына тікелей қарама-қайшы келетін мақсаттарға қалайша сенім хат берілген?


161

***Әбдіразақ Сұлтанов, «Ақ жол» партиясы Орталық кеңесі

президиумының мүшесі: «Осындай жағымсыз наразылығымен Жуланова тек өзінің тапсырыс берушілерінің беделін түсіреді және біздің әділдігімізді айғақтайтынын тіпті түсінбейді де»


Жыл соңында БАҚ-да Л.А.Жуланова ханымның сұхбаты жари-яланды, онда «Ақ жол» ҚДП төрағасының орынбасары қызметінен «бас тарту», бұрынғы ақжолдықтардың «партиядан кетулері» тура-лы мәлімдейді және бірқатар өзге де дәйексіз сөздер айтады.

Мен алғашқы құрылған күнінен бастап «Ақ жолдың» мүшесімін, бұрынғы құрамдағы партияның аппаратына жетекшілік еттім, көптеген жылдар бойы Жуланова ханыммен бірге жұмыс істедім, сондықтан осы мәлімдемеге түсініктеме жасауды қажет деп есептеймін.

Ең алдымен анықтап алу керек, Жуланова ханымның «қызметтен кету» туралы аты шулы мәлімдемесінің мағынасы жоқ, себебі ол а.ж. 13 желтоқсанынан бастап партия төрағасының орынбасары болып табылмайды. Жуланова ханым бұл қызметке 2011 жылы 2 шілдеде соңғы рет қайта сайланды, бірақ парламенттік сайлау-дан кейін денсаулығын және отбасылық жағдайларын сылтаура-тып жұмыстан толығымен шеттеп кеткен. Мен оған қай уақытта қоңырау шалсам да, ол уақытының көпшілігінде Қазақстаннан тыс жерде, Ресейде немесе Еуропада болды. Осыған байланысты, соңғы екі жылда ол партияның Орталық кеңесінің Пленумдарында және Президиум отырыстарына, сондай-ақ «Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясының заң жобалары, өзекті тақырыптар жөніндегі ұстанымдары талқыланатын, депутаттық сауалдар әзірленетін апта сайынғы жиналыстарына бір де бір рет қатысқан жоқ.

Расында, бұл ретте Жуланова ханым ай сайын 500 мың теңге жалақы алып отырды, сондай-ақ оған «Ақ жолдың» бұрынғы басшылығы қарыз болып қалған тәрізді, сондықтан бұдан да көбірек сомаға үміттенді.

Алайда, жұмыста тұрақты түрде болмауының нәтижесінде, пар-тия төрағасы 2013 жылы сәуірде Жуланова ханыммен еңбек келісімі шартын бұзды және іс жүзінде атқармаған орынбасарлық қызметтен кетуді ұсынды. Бұл ұсыныс оны қатты ренжітті, ол партияны ұстап тұрған өзі екенін және ол кетсе «бүкіл қоғам» наразылық білдіреді және т.б. мәлімдеді. Бұл әңгімеге менде қатыстым, осыдан кейін Жу-ланова ханым тіпті партияға келуін және әріптестерінің қоңырауына

162

жауап беруді доғарды. Ал 2013 жылы 13 желтоқсанда болған ҚДП съезінде ол партия төрағасының орынбасары қызметіне қайта сай-ланбады.

Сондықтан, оның «қызметтен кету» туралы мәлімдемесі – тек қана назар аудартуға әрекет ету, себебі оның партиядан кеткенін ешкім байқаған да жоқ, іс жүзінде Жуланова ханым партиялық құрылымнан баяғыда шығып қалған, ол үшін өзін ғана кінәлай ала-ды.

Партияның әлеуметтік мәселелер жөніндегі «дұрыс емес» ұстанымдарына қатысты арызы, тағы да іске кері жүріс беріп, ойлап шығарылған. Оған партияның дәл осы әлеуметтік саясаты, орынба-сар ретінде Жуланова ханымның тікелей өзі міндетті болуы тиісті-тін. Бірақ, өкінішке орай, «Ақ жол» партиясының Г.Марченко мыр-замен болған зейнетақы реформасы туралы пікірталаста; Тұрғын үй құрылыс жинақ банкісі бойынша дауда, біздің «Әлеуметтік қорғау туралы» (үкімет өткізуге қарсы шыққан) заң жобасы жөніндегі ай-тыста, банкроттық туралы («Ақ жол» ипотекашылардың әлеуметтік құқығын қорғауды талап етті) заң жобасы бойынша пікірталаста, жалпы өзге де әлеуметтік толып жатқан мәселелер бойынша – ол партияға көмектеспеді және қандайда бір басқа мәселелерді көтеруді ұсынбады. Сондықтан, әлеуметтік тақырыптар жөніндегі барлық талап тілектері бойынша, Жуланова ханым ең алдымен өзіне өзі кінарат артуы керек еді, себебі бұл оның тәп-тәуір жалақы алып отырған жұмысы болатын.

Дегенмен, тек ағымдағы жылда ғана партиямен әртүрлі заң жо-баларына 800 жуық түзетулер әзірленді, үкімет мүшелерінің шет елдердегі шоттары, ардагерлерді қолдау, сатып алу жүйесіндегі сыбайлас жемқорлық, жалақы және зейнетақы деңгейі, әйелдерді жұмыспен қамту, денсаулық сақтау, білім беру және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіндегі және т.б. өзекті мәселелер бойынша 57 депутаттық сауал жолдады...

Осының барлығы «Ақ жолмен» Жуланова ханымның қатысуынсыз істелді.

Біздің партияға он жылдан астам өмірін берген адамдар үшін, Жуланова ханымның жаңа адамдар бізді «ығыстырып шығарды» деген байламын оқудың өзі өте қолайсыз. Көп жылдық жұмыс өтілі бар «ақжолдықтардың» көпшілігі партияның күнделікті жұмысына белсенді араласып жүр. Мәселен, Партия төрағасының орынбасары, ақын және публицист Қ.Иса басқарған «Қазақ үні» газетінің ұжымы «Ақ жолдың» негізгі рупоры болып қалып отыр; жуырдағы съезде Б.Нұрмұхамедовтың (неге екені белгісіз Жуланова «шеттетілген»

163

деп санайтын) жетекшілігімен әзірленген «Ақ жол» ҚДП-ның жаңа саяси бағдарламасының жобасы талқыланды; академик А.Айталы партияның Ақылдастар алқасын басқарады және ұлттық саясаттың жаңа тұжырымдамасын дайындауда; М.Қазбекова парламент де-путаты болып табылады, ол денсаулық сақтау жүйесі бойынша әшкерелеуші бірқатар депутаттық сауалдардың авторы.

Жуланова ханымның партия құрылымдарының барлығының «басшылығын ауыстыру» туралы мәлімдемесіне қарамастан, Орталық партия комиссиясын, Солтүстік-Қазақстан, Қостанай облыстық және Алматы қалалық филиалдарын 10 жылдық өтілі бар ҚДП мүшелері басқарып отыр. Зейнеткерлікке шыққан бұрынғы төрағалардың бірқатары партияда штаттағы кеңесшілер болып қызмет атқарады. Сондай-ақ, Орталық кеңестің үш хатшысының екеуі – бұрынғы құрамнан, және т.с.с. Ол оны білмейді және көрмейді, себебі елдегі ахуалды сырттан, Чехиядан немесе Ресейден топшылайды, және партиямен емес, өзінің таныстарымен араласа-ды. Алайда, онымен жеке араласатындардың шеңбері әлдеқашан «Ақ жолдан» алыста тұйықталған.

Расында, бүгінде «Ақ жолға» шағын және орта бизнестің жаңа өкілдері, менеджерлер және техникалық мамандар, заңгерлер және инженерлер кірді. Бұл – партия дәстүріне жаңа көзқарастар мен тәсілдемелер енгізген жаңа толқын. Бұл «Ақ жол» үшін орасан зор жетістік екенін түсінбеу – яғни өткенмен өмір сүру, бұрында өтіп кеткен әңгімелерге жармасу, айналадағы дүниені ескермеу. Жула-нова ханыммен нақ осы болып жатыр. Біз үшін бұл тақырыптың қабылданбау себебі, тіпті «Ақ жолда» «бұрынғы» және «жаңа» деп бөліну көптен бері жоқ, партия бір кісідей жұмыс істеп жатыр және бұл барлығымыздың ортақ еңбегіміз.

Жуланова ханым, ол кеткеннен кейін «Ақ жол» партиясы «ойсырап» қалды деп сендіреді. Айналасындағылардың оның көзқарасына көзді жұмып табынушылығына осыншама сенім, осындай өзін дәріптеушілік қайдан шығып отыр? Және мыңдаған басқа адамдардың ұстанымдарын мұндай қомсыну қайдан шығып отыр?

Ендеше, 2005 жылы бірден үш бірдей тең төраға кеткен-нен кейін, партия қалай сақталып қалды? Қалайша, тек қана Жуланова ханымның арқасында? Ал сонда астанада отырып баспасөз-конференциясын бермей, аймақтарда күнделікті жұмыс жүргізген, шағын қалалар мен ауылдарға барған, жерлестеріне өз көзқарастарын түсіндірген ондаған және жүздеген өзге де «Ақ жолдың» белсенділерінің еңбегі қайда?

164

Егер де, «Ақ жол» бұрында тең төрағалардың көбінен айырылғанды да бастан өткізссе, енді бүгін Жуланова ханымның кетуін де байсалдылықпен тыныш қабыл алады, оның үстіне ол баяғыда партиядан алыстап кеткен және байланысын жоғалтқан.

Л.Жуланованың жанжал шығарып кеткісі келгенін, дұрысы, ол партияның тағдыры туралы сөз жүзінде соншалықты екіжүзділікпен «күйзелген», сол «Ақ жолдың» өзіне қарсы әрекет ретінде қарастыруға болады. Екінші жағынан, Жуланова ханымның бөтен ойынның қолжаулығы болды деп жорамалдауға да негіздер бар. Ол кейбір ОК мүшелерін отырысқа «жібермеді» деген өтіріктерге бой алдырды, партияның барлық пленумдарында жүргізілетін бейнемұрағат бұл мәлімдемені оп-оңай жоққа шығара алады.

Ол партияны «қомақты ақша» төлеп, парламентке өте алмаған бір бизнесмен үшін кінәлайды. Осындай жағымсыз наразылығымен Жуланова өзінің және өзінің тапсырыс берушілерінің беделін түсіретінін, бұл тек «Ақ жолдың» әділдігін растайтынын түсіне де алмай отыр. Иә, заңда белгіленген тәртіппен сайлауалды науқанды жүргізуге кәсіпкерлер ақша жинады. Бірақ, депутаттық мандат-тар кім қанша төлегеніне байланыссыз, орталық кеңестің шешімі бойынша бөлінді, бұл Жуланова ханымның таныс бизнесменінің наразылығын тудырады, өйткені ол депутаттық мандатты бәсеке са-удада «сатып алуға» болады деп жорамалдаған. Бұлай болмады – ал Жуланова ханым партия өз мандатын нақ осы бизнесменге «сатуға» міндетті болатын деп есептейді. Дей тұра, әріптестерін... депутаттық орындарды сатты деп айыптайды! Қисыны қайда?

Жуланова ханым, өз ойларыңызды реттеп алғаныңыз дұрыс бо-латын еді, оларды баспасөзге шығармас бұрын. Егер сіз досыңыз үшін сондай күйзеліп жүрсеңіз – пленум отырысында дәйектер табуыңыз керек еді. Немесе сіз, өзіңіздің танысыңыздың ешбір талқыланбай, тек қана, сіз сүйемелдеп жүргендіктен депутат болу-ын қаладыңыз ба?

Мандатты анықтаған кезде ренжігендердің, есікті қатты жауып кеткендердің болуы мүмкін екендігі түсінікті, бірақ бұл әркімнің жеке басының мәдениетінің мәселесі. Көптеген партиялар үшін жеңіске жету, оның игілігін көруден жеңілірек болды: 2004 жылғы «Ақ жолдың» жалғыз мандатын бөлу кезіндегі партияны дағдарысқа әкелген жағдайды Жуланова ханым есінде жақсы сақтауы тиіс. Бүгін де, ол, партия жұмысынан шеттеп қалған екі жыл ішінде «Ақ жолдағы» ахуалдың түбегейлі өзгергенін, жалпы пікір еркіндігіне кең жол берсе де, партия біртұтас механизм секілді жұмыс істеп тұрғанын түсінбей, сондай сценарийді қайталауға тырысқаны шығар.

165

Л.Жуланованың «қоштасу» сұхбатында оқырмандарға мақсатты түрде біліксіздік пен реніштерге құрылған жалған мәліметтер берілген. «Ақ жол» ҚДП-сы Парламентке сайланғаннан кейін мұндай арандатушылықтар жиі болып тұрды: былтырғы жылғы интернет-жіберілімдеріндегі жалған «тәубе хаты», партия төрағасына қарсы сәтсіздікке ұшыраған сот процестерін және т.б. еске салуға бола-ды. «Ақ жол» өзінің көзқарастары туралы ашық айтады, ал біздің қарсыластарымыз аты-жөнін көрсетпей жасырын түрде немесе бұл жағдайда адамгершілік тұрғысынан әттең дегізіп, аяныш туғызатын, ағаштарға өрмелеп жүрген Амантай қажы немесе Жуланова ханым сияқты үшінші тұлғалар арқылы әрекет етуді дұрыс көреді.

Жақында ғана «Ақ жолдың» интернет-сайты бұзылған болатын, онда қазіргі сессия басталғалы бері көкейтесті тақырыптардың бірқатары бойынша бастамалар және мәлімдемелер тура-лы материалдарға тосқауыл қойылды. Жалпы алып қарағанда, арандатушылықтар жалғасын табатын тәрізді: бізге депутат бола алмай қалған, партиялық қызметінен ауыстырылған сияқты және т.б. менмендігі іске аспай, шамданып жүрген «тілектестеріміз» бен басқа әріптестерімізге азғыру жүргізіліп жатқаны туралы белгілі болды.

Алайда, мұндай іс-әрекеттердің болуы Парламентте «Ақ жол» партиясының беделінің өсуімен, біз көтерген мәселелердің өзектілігімен және қазақстандықтардың сенімінің ұлғаюымен де туындап отырғаны анық. Әлсіз және белгісіз партияға ықпал ету үшін ешкім де күреспес еді ғой. Бүгінгі таңда «Ақ жол» ҚДП қоғамда салмағы бар, бизнес-ортада және мемлекеттік органдарда абыройлы, байыпты саяси және жариялы ресурсқа айналып келеді. Сондықтан да, партияға ықпал етуге әрекеттері де ұлғаюда.

Бірақ, мұның бәрі бізді, «Ақ жол» ҚДП-ын тек қана қарапайым азаматтарды қолдау, ұлттық экономикалық мүдделерді қорғау және демократиялық мемлекетті дамыту мақсатында өз жұмысын одан әрі табандылықпен жалғастыруды міндеттейді.

Барлықтарыңызды жаңа жылдарыңызбен құттықтаймын, барлық қазақстандықтарға, Жуланова ханымды қоса алғанда, денсаулық, ізгілік және ырыс-береке тілеймін!

166

***«Ақ жол» партиясы мемлекет мұқтажы үшiн мәжбүрлеп

иеліктен шығарған жеке үйлерге ақшалай өтемнің төмендігін атап көрсетеді және оның орнына тұрғын үй алуда азаматтардың құқықтарын сақтауды талап етеді

8 қаңтар 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Ақ жол» партиясы мемлекет мұқтажы үшiн мәжбүрлеп иеліктен шығарған жеке үйлерге ақшалай өтемнің төмендігін атап көрсетеді және оның орнына тұрғын үй алуда азаматтардың құқықтарын сақтауды талап етеді. Бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында Н.Жазылбеков Премьер-Министр С.Ахметовтың атына фракцияның депутаттық сауалын жариялады.

Әңгіме «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңының нормаларын іс жүзінде жүзеге асыруда болып отыр, оған сәйкес астанада мемле-кет мұқтажы үшiн жер учаскелерiн мәжбүрлеп иеліктен шығарған кезде тұрғын үй иесiнің таңдауы бойынша тұрғын үйдiң нарықтық құны мөлшерiнде өтем төленедi не меншігіне тұрмысқа жайлы тұрғын үй беріледі.

Мемлекет мұқтажы үшiн олардың үйлерін және жер учаскелерiн мәжбүрлеп алған кезде уәкілетті органдармен алынған мүлік үшін сәйкессіз төмен өтемақы белгіленеді, сондықтан тұрғын үйлердің иесі болып табылатын азаматтар «Ақ жол» партиясына өтініштерімен келуде. Мәжбүрлеп иеліктен шығарылатын мүлікті бағалаудың қолданыстағы әдістемелері астанадан осындай көлемдегі және са-палы басқа тұрғын үйді алу шығындарын жаппайды.

Сонымен қатар, осы азаматтардың ақшалай өтемақы мөлшерімен келіспеген жағдайда– тұрмысқа жайлы тұрғын үй алуды таңдау құқығы – мүлдем еленбеген.

Депутат, 2007 жылдан бері өз құқықтарын қорғап жүрген Д.А.Кенжебекованың, С.Т.Серікбаеваның, Б.Д.Айдашеваның, Б.Бейсенованың, Ж. Жұмабекованың және басқалардың өтініш хат-тарын мысалға келтірді. Мысалы, мәжбүрлеп иеліктен шығарылатын мүлкі үшін азаматша Д.А.Кенжебековаға 3,3 млн. теңге төленген.

Ал, 4 жасөспірім баласы бар азаматша С.Т.Серікбаеваның отбасы тұрған көлемі 100 шаршы метрден астам тұрғын үй құрылысы үшін 2,7 млн. теңге төленген, бірақ тек жер телімінің кадастрлық құны 7 млн. аса теңгені құрайды. С.Т.Серікбаеваның сот арқылы даулары-нан кейін төлемақы сомасын 4 млн. теңгеге дейін өсірді. Алайда, отбасы астанадан мұндай бағаға тек бір бөлмелі пәтер ғана сатып ала алады, бұл отбасының құрамына, сол сияқты олардан алынған

167

тұрғын үйдің көлеміне де сәйкес келмейді. Осындай жағдайлар басқа да меншік иелерінде де қалыптасқан.

«Мұндай құқықтық қайшылықтардан пайда болған әділетсіздіктің себебі, саяжайлық жер телімдерінде тұрғылықты тұру үшін заңды тіркелуге (тіркеуге) рұқсат етілген, бірақ саяжайлық жер телімдеріндегі салынған үйлердің өзі заңнамамен тұрғын үй объектілеріне қосылмағандықтан тұрғын үй ретінде бағаланбайды, – деп көрсетіледі депутаттық сауалда. Аталған аза-маттар саяжайлық жер телімдерін меншігіне сатып алған, ол жер-ге үй салған, оларды онда тұру үшін кедергісіз тіркеуге алған – жылжымайтын мүлікке және осы үйлерде тұрақты тұруға құқық беретін қажетті құжаттардың барлығы оларда бар. Туындап отырған жағдайда бұл отбасыларының кінәлары жоқ».

Бірақ, меморгандар бір жағынан осы тұрғын үйлерді тұрақты тұру үшін толық жарамды деп тапса, екінші жағынан – тұрғын үй құрылысы ретінде мақұлдамай, заңнамалық қайшылықтардан дәл солар шетте қалып, жапа шегіп отыр.

Фракция депутаттары заңмен көзделген ерекше жағдайларда ғана мемлекет мұқтажы үшiн мүлiктен күштеп айыру және оның құны тең бағамен өтелген кезде рұқсат етілуі мүмкін екені белгіленген ҚР Конституциясының 26-бабының 3-тармағын еске салады.

«Ақ жол» партиясы осы қарама-қайшылықтарды тез арада жою қажет деп есептейді, осыған байланысты біздің депутаттар заңанамаға өзгертулер бойынша тиісті ұсыныстар дайындайды», – деп атап көрсетіледі сауалда.

Аталған отбасылары қазіргі уақытта тиісті төлемсіз немесе ауы-стыратын тұрғын үйсіз, үйден шығаруларға тап болып, қыстың көзі қырауда балаларымен бірге баспанасыз қалып отыр; «Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясы Үкіметтен тұрғын үй заңнамасына тиісінше өзгертулерді қолдау, сондай-ақ, көшірілген отбасыларына тұрғын үй алуға жеткіліксіз ақшалай өтемақының орнына сәйкесінше тұрғын үй бөлу жолымен қатардағы азаматтардың мүдделерін қорғау бой-ынша шаралар қабылдауды сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылардың мүдделерін қорғау бойын-ша жұмысын жалғастыра береді.

168

***Өңірлік даму министрлігі «Ақ жол» партиясының

сумен жабдықтау саласына жеке бизнесті тарту жөніндегі ұсыныстарын қолдайды


Өңірлік даму министрлігі мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (бұдан әрі қарай – МЖӘ) шеңберінде сумен жабдықтау саласына жеке бизнесті тарту жөніндегі «Ақ жол» партиясының ұсыныстарын қолдайды – партияның тиісті ұсыныстары жазылған хатына министрліктен ресми жауап келді.

2013 жылдың желтоқсанында ҚДП-сы Өңірлік даму министрлігіне су қорларын тұтынудың ресурсты үнемдеу тетіктерін жасауға ұсыныстарын жолдағанын естеріңізге саламыз. Мұнда су-мен жабдықтау және су бөлу жүйелерін конкурстық негізде жұмыс тәжірибесі бар жеке операторлардың басқаруына беру жолымен кон-цессия бойынша МЖӘ-ті енгізу және іс жүзінде жүзеге асырудың қажеттілігі туралы әңгіме болып отыр. Концессия қаржылық ресурстардың құнын және оларды беру мерзімін қоса алғанда, тиімді жағдайда инвестициялар тарту сияқты басты міндеттерді шешуге қабілетті, онсыз сумен жабдықтау және су бөлу жүйелерін толыққанды жаңғырту мүмкін емес.

Концессиялық қатынас сумен жабдықтау және су бөлу сала-сында – мемлекет үшін де, және бизнес үшін де келешегі бар үлгі. Ұсынылып отырған үлгі су құбыры-кәріздік жүйелерін жаңа тех-нологияларды пайдаланумен қайта жөндеу, жаңғырту және салуды жүргізуде, сенімді пайдалануға және тұрғындарды үздіксіз сумен қамтамасыз етуге кепілдік беретін болады. Өз кезегінде ҚР бюджеті осы салаға қайтарымсыз бөлініп жатқан қомақты бюджеттік қаражатты үнемдейді, тиісінше салықтар алады, жаңа жұмыс орын-дарын құрады», – деп сенеді «Ақ жол» партиясы.

Хатта, су құбыры-канализация шаруашылығын кез-келген меншік түрінің оператор-компаниялары мемлекет тарапынан қаржыландырылмай басқаратын Еуропаның және Американың дамыған елдерінің халықаралық тәжірибесі келтірілген бола-тын. Жаңғыртуға барлық инвестициялар жылдық 1-2%-бен заемдық қаржы есебінен салынады. Отандық тәжірибеден Шым-кент қаласында және Сайрам ауданында тұрғындарды 16 жыл бойы сумен қамтамасыз етіп келе жатқан «Су ресурстары-Марке-тинг» ЖШС-нің қызметі мысал ретінде келтірілген. Кәсіпорын құрылған күннен бастап мемлекет бюджетінен бір тиында алған

169

жоқ. Кәсіпорын әлемдегі алдыңғы қатарлы өндірушілердің жаңа технологияларын кеңінен қолдануда, тұтынушыларды суды есеп-ке алатын құралдармен 100%-ға қамтыған. Жүйені жаңғыртудың нәтижесінде судың шығыны бір адамға тәулігіне 450-ден 114 литрге дейін төмендеп отыр.

«Су саласындағы кәсіпорындарды реформалау мәселесі шиеленісіп тұр. Министрлікпен осы салада МЖӘ-ті дамытудың одан арғы келешегін талқылау мақсатында облыс әкімдерінің орынбасарларының, су арналары жетекшілерінің қатысуымен кеңес өткізілген болатын. Құрылған жұмыс тобы ағымдағы ахуалға және МЖӘ тетіктерін енгізудің мүмкіндіктеріне талдау жүргізді. Атырау, Қарағанды, Қызылорда, Солтүстік-Қазақстан, Ақтөбе, Маңғыстау, Шығыс-Қазақстан облыстарында МЖӘ енгізудің пилоттық жоба-ларын жүзеге асыру туралы шешім қабылданды, – деп баяндалады жақында келіп түскен министр Б.Жәмішевтің қолы қойылған рес-ми жауапта. – Жалпы алғанда министрлік мемлекеттік-жекеменшік әріптестік тетіктерін қолдану жолымен сумен жабдықтау сала-сына жеке бизнесті тарту жөніндегі Сіздердің ұсыныстарыңызды қолдайды».

Сондай-ақ, жауапта қазіргі уақытта министрлікпен осы са-лада қолданыстағы заңнамаларды жетілдіру жөнінде белсенді жұмыстар: заңдарға, заңға тәуелді актілерге толықтырулар мен өзгертулер енгізілетіні, концессия шарттары бойынша көрсетілетін қызметтерге тарифтерді қалыптастыру және бекіту тәртібі туралы қаулы дайындалатыны туралы атап өтілген.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және жеке бизнестің мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

170

***«Ақ жол» партиясының депутаттары бұрын ЕҚЫҰ

демократиялық инcтитуттары және адам құқықтары жөніндегі Бюроcының оң қорытындысын алған «Парламенттік оппозиция туралы» заң жобасын Үкіметке жіберді

13 қаңтар 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі«Ақ жол» партиясының депутаттары, ҚДП әзірлеген және ЕҚЫҰ

демократиялық институттары және адам құқықтары жөніндегі Бюросының оң қорытындысын алған «Парламенттік оппозиция ту-ралы» заң жобасын Үкіметке жіберді.

Заң талаптарына сәйкес депутаттардың бастамашылығымен енгізілетін заң жобалары Парламентке енгізуге дейін Үкіметтен қорытынды алуы тиіс.

Жобаға сәйкес, Парламенттік оппозицияға – Парламент Мәжілісінде депутаттық фракциясы бар және парламенттік көпшілікке және жұмыс істеп тұрған үкіметке ашық қарсы пікір білдіре алатын саяси партия ретінде анықтама енгізіледі.

Заң жобасында парламенттік оппозицияның құқықтарын белгілеу ұсынылады, мәселен:

- өз депутаттарының ішінен Мәжіліс төрағасының орынбасарлы-ғына, сондай-ақ екі комитеттер төрағаларына ұсынуға;

- партия мүшелерінің ішінен әлеуметтік және экономикалық блок министрлерінің орынбасарларын ұсынуға;

- партия мүшелерінің ішінен республикалық бюджеттің орын-далуын бақылау жөніндегі Есеп комитетінің Төрағалығына және мүшелігіне ұсынуға;

- азаматтық еркіндікті сақтау мәселелелер жөнінде, ауқымды төтенше жағдайларға байланысты парламенттік тыңдауға және тер-геуге бастамашылық жасауға;

- мемлекеттік органдардан кез-келген ақпаратты, сондай-ақ қызметтік міндеттерін орындауға байланысты мәселелер жөнінде лауазымды тұлғалардың барлығына және объектілердің бәріне еркін қол жеткізуге рұқсат алуға;

- парламенттік оппозицияның депутаттық фракциясының өкілдеріне Мәжіліс отырыстарында және Парламент палаталарының бірлескен отырыстарында кепілдік берілген сөйлеуге; және т.б.

Заң жобасымен басқарушы партиямен тең көлемде парламенттік оппозициялық партиялардың қызметтері туралы материалдарды мемлекеттік БАҚ-да жариялау туралы талаптары арқылы, БАҚ-да парламенттік оппозицияның қызметін жариялау мәселелерін реттеу ұсынылады.

171

«Ақ жол» партиясы бұл заң жобасында парламенттік оппози-цияның заң шығару бастамашылдығы еркіндігінің кепілдігін белгілеуді ұсынады. Заң жобасына сәйкес, Үкімет енгізген және Парламент Мәжілісінің қарауындағы заң жобаларына парламенттік оппозиция депутаттарының ұсыныстарына үкіметтік цензураға тікелей тыйым салынады.

Осы мақсатта ағымдағы бюджетті орындауға қатысы бар мәселелерден басқа, парламенттік оппозиция депутаттары енгізетін өзгертулер мен толықтыруларды Үкіметке келісуге (қорытындыға) жіберуге жол берілмейді.

Сонымен қатар, «Ақ жол» партиясы үкіметтік заң жобаларын Парламент Мәжілісіне енгізу кезінде, парламенттік оппозицияға үкіметпен келісу рәсімін аттап өтіп, осы заңдардың баламалық жо-баларын енгізуге құқық беруді ұсынады (себебі осы заң жобасы бойынша үкіметтің ұстанымы үкіметтік заң жобасында баяндалып қойылған).

Дәстүрлі демократиялық елдердің тәжірибесі «Парламенттік оппозиция туралы» арнайы Заңды қабылдаудың қажеттілігін айғақ-тайды. Демократия жағдайында парламенттік оппозиция саяси үдерістің маңызды қатысушысы болып табылады. Ұсынылатын заң жобасының бірқатар нормалары тікелей халықаралық тәжірибеден өрбиді.

Мәселен, Ұлыбританияда ірі оппозициялық партия (парламенттік сайлауларда екінші орын алған), «Ұлы Мәртебелі оппозиция» деп аталады, оның мүшелері нақты бағыттар бойынша үкіметтің қызметін қадағалап отырады және баламалы бағдарламалар ұсынады.

Канадада палатада саны жағынан (көпшілік партиясынан кейін) ең көп орын алатын оппозициялық партия, «ресми оппозиция» деп аталады. Жарыссөз кезінде көпшілік партиясының атынан шығатын негізгі баяндамашыдан кейін, ресми оппозицияның сөйлеуге құқығы бар, оппозиция көшбасшысының сөйлеу уақыты шектелмейді.

Отандық тәжірибеде, өкінішке орай, парламент палаталарының бірлескен отырыстарының бірінде үкіметтің бюджетті орындау бой-ынша есебін талқылау кезінде тек басқарушы партия депутаттарына ғана сөз берілгені жайлы мысалдар бар. «Ақ жол» ҚДП фракция-сы көшбасшысының өткір сыни сөзінің басында оның микрофоны өшіріліп тасталған және алдыңғы шешеннің жарыссөзді қысқарту туралы ұсынысы бойынша сөзі тоқтатылған.

Еуропада демократиялық парламенттегі оппозициялық партия-лардың роліне қатысты нормалар, Еуропалық Кеңестің Парламенттік

172

ассамблеясының 2008 жылғы № 1601 Қарарында және құқық арқылы демократия үшін Комиссиясының («Венециандық ко-миссия») демократиялық парламенттегі оппозицияның ролі ту-ралы Баяндамасында, оппозиция туралы португалдық заңында т.б. өз көрінісін тапқан.

Мәселен, еуропалық дәстүрде, парламенттік комитеттердің және мемлекеттік бюджеттің мақсатты және тиімді орындалуын бақылайтын арнайы органдардың (Есеп палаталары) жұмысын көптеген елдерде парламенттік оппозиция өкілдері басқарады.

Осы заң жобасында ұсынылатын нормалар және талаптар, халықаралық тәжірибені пайдаланудан тыс, сондай-ақ отандық тәжірибеден де алынған. Мәселен, «үкіметтік цензураға» тікелей тыйым енгізу «Ақ жол» партиясы депутаттарының түзетулеріне, Конституцияға сәйкес мұндай қорытынды талап етілмесе де, үкіметке қорытындыға жіберу және одан әрі кері қайтару (алынған теріс қорытынды бойынша) деректеріне байланысты туындады. ҚДП парламенттегі жұмысы барысында мұндай жағдайлар туралы Партияның баспасөз-қызметі бірнеше рет хабарлаған.

Мемлекеттік БАҚ-да парламенттік партиялардың жарияла-ным теңдігі туралы нормалар, билік партиясының жұмысын басымдылықпен жариялаудан қалыптасқан беталысқа байланысты туындап отыр. Сонымен қатар, сайлауалды науқандардың тәжірибесі демократияның маңызды қағидалары ретінде объективтілікті және теңдікті қамтамасыз ету үшін, барлық партиялардың қызметтерін баспасөзде тең жариялаудың тиімділігін және өзектілігін көрсетті.

Сондай-ақ, ықтимал айла-шарғыларды болдырмау үшін парламенттік оппозициялық партияларды қаржыландыру көлемін заңнамамен бекіту туралы заң жобасына ұсыныстар енгізуге де отандық тәжірибе мәжбүрлеп отыр. Өкінішке орай, 2012 жылы көппартиялы Парламент қалыптасқаннан кейін, парламенттік партияларды қаржыландыру көлемі 2,5 есеге күрт төмендеді; ал басқарушы партия, парламенттегі жалғыз партия бола отырып, бұрынғы барлық кезеңдерде (қаржылық дағдарыс жағдайының өзінде) сол 2,5 есе көп қаржыландыруды алды. Мұндай жағдайдың көппартиялылықты дамытуды ынталандырмайтыны анық.

Бұл жоба Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі Ұйымының (ЕҚЫҰ) демократияны дамыту және адам құқықтары жөніндегі Бюросының (ДжАҚБ) сарапшыларының 2013 жылы 28 наурызда №120/03/2012 оң қорытындысын алған.

Демократиясы дамыған елдердің көбінде «Парламенттік оппо-зиция туралы» арнайы заң кеңінен таралмағанын, ал тиісті норма-

173

лар көп жағдайда дәстүрге сүйенген және басқа әртүрлі заңдарда және ережелерде ескерілгенін атап өту керек. Сонымен бірге, отандық шындықты және жоғарыда көрсетілген демократиялық парламенттегі оппозицияның ролі туралы халықаралық құқықтық актілерді (2008 жылғы Еуропалық Кеңестің Парламенттік ассамблеясының №1601 Қарары, Венециандық комиссияның құқық арқылы демократия үшін Баяндамасы және басқалары) ескере оты-рып, осы заң жобасын қабылдау жөн және өзекті болып көрінеді.

Заң жобасы Қазақстан Республикасын одан әрі демокра-тия ландыруға, парламентаризмді дамытуға және нығайтуға, ашықтықты және парламенттік институттарға үкімет қызметінің есептілігін ұлғайтуға бағытталған.

Үкімет қарауына жіберілген «Парламенттік оппозиция туралы» заң жобасы Конституция талаптарын есепке ала отырып әзірленген және еліміздің Негізгі заңына қарама-қайшы емес.

Оны қабылдау қолданыстағы Конституция аясында мемлекеттікті дамытудағы президенттік-парламенттік бағытты қалыптастыруға қадам басуды білдірер еді.

Мұның бәрі «Ақ жол» партиясының төрағасы, Партияның Парламенттік фракцияның жетекшісі Азат Перуашевтің Үкіметтің атына жолданған хатында айтылған.

174

***«Ақ жол» ҚДП қатысты кезекті арандатушылық – партияның

интернет сайты бұзылды және істен шығарылды14 қаңтар 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» партиясының интернет сайты белгісіз біреулермен

бұзылды және істен шығарылды – бұл туралы ҚДП-ға сайттың провайдері «PS интернет-компаниясы» ЖШС хабарлады.

Бұл ақпараттық арандатушылықтың нәтижесінде сайттағы «Ақ жол» партиясының ағымдағы қызметі туралы, көкейтесті мәселелер бойынша партия мүшелерінің 2013 жылдың соңынан бастап, соңғы бастамаларын және сөздерін қоса алғанда, материалдары оқшауланып отыр.

Осы шабуылдан «Ақ жолға» саяси және ақпараттық нұқсаннан басқа, қаржылай шығындар да келтірілді.

Бұған байланысты «Ақ жол» партиясы ІІМ-не қаскүнемдерді анықтау және партияға келген едәуір зиянды қалпына келтіру бой-ынша үндеухат жолдады. Онда «Қазіргі жағдайда «Ақ жол» ҚДП сайты жұмыс істеуге жарамайды. Партияға жаңадан сайт құру қажет, бұл бірнеше миллион теңге болады», – деп көрсетілген.

Партияда, интернет-жіберілімдеріндегі жалған «тәубе хатын», 2012 жылы партия төрағасына қарсы сәтсіздікке ұшыраған сот процестерін, партияның заң қызметі жетекшісінің автокөлігіне қышқыл төгуді, Амантай қажы және Жуланова ханымның орынсыз айыптарын, және тағы басқаларын қоса алғанда, бұл арандатушылықты оның ұстанымдарына шабуылдардың тізбегінің кезекті буыны ғана болып табылады деп атап көрсетті.

Сонымен қатар, партия Орталық Кеңесінің президиумы мұндай әрекеттердің ең алдымен «Ақ жол» ҚДП-ның Парламенттегі беделінің өсуімен, көтерген мәселелерінің өзектілігімен және қазақстандықтардың сенімінің ұлғаюына байланысты туындап отырғанына сенімді. Белгісіз партияға қарсы осыншама қиян-кескі, лас тәсілдерге дейін қолданып ешкім де күреспес еді ғой.

«Бүгінгі таңда «Ақ жол» ҚДП қоғамда салмағы бар, бизнес-ор-тада және мемлекеттік органдарда абыройлы, байыпты саяси және жариялы ресурсқа айналып келеді. Сондықтан да, партияға ықпал ету әрекеттері де ұлғаюда», – деп есептейді партияда.

175

***«Ақ жол» өзінің депутаттық сауалдарына үкіметтің берген

формалды жауаптарына қанағаттанбайды және жоғары лауазымды шенеуніктердің шетел банктеріндегі шоттары туралы ақпаратты беруді талап етеді


«Ақ жол» өзінің депутаттық сауалдарына үкіметтің берген фор-малды жауаптарына қанағаттанбайды және жоғары лауазымды шенеуніктердің шетел банктеріндегі шоттары туралы ақпаратты беруді талап етеді – деп мәлімдеді Азат Перуашев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысы барысында.

2013 жылғы «Ақ жол» ҚДП фракция мүшелерінің депутаттық сауалдарына үкіметтің жауаптарын талдау барысында, берілген жауаптардың көбісі формалды болғаны анықталды. «Олар төрешілдік сипатқа ие, кейде – тіпті біз көтерген проблемалардың тақырыбына маңыздылығы бара-бар емес; оның үстіне, «Ақ жолдың» депутаттары келтірген ақпараттарды ашықтан-ашық елемеген жағдайлар да болған», – деп атап өтті А.Перуашев және бірқатар депутаттық сауалдарға жауаптарды мысал ретінде келтірді.

Мәселен, 2013 жылғы 2 ақпандағы «Ақ жолдың» Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің қызметіндегі кемшіліктері туралы депутаттық сауалына үкіметтен мүлдем қанағаттанарлықсыз жауап алынған болатын, осыған байланысты, фракция 2013 жылы 21 мау-сымда сауалды қайтадан жіберуге мәжбүр болды.

Алайда, Үкіметтің 2013 жылғы 16 қыркүйектегі жаңа жауабын-да Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің жұмысына кеңпейілділікпен баға берілген.

Үкіметтің екі жауабы да, фракцияның депутаттық сауалдарын қараған кезіндегі формалдылықтар туралы айғақтайды, дегенмен сол кездің өзінде банктің ішкі қолданыстағы ережелерін түбегейлі қайта қарау талап етілген.

Көтерілген күрделі мәселелер Мемлекет Басшысының араласу-ынан кейін ғана шешіле бастады, ал Үкімет банк қызметіне бағаны кеше, яғни біз бірінші рет жүгінгеннен кейін 11 ай өткеннен соң ғана беріп отыр.

«Ақ жолдың» қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асыру кезінде төлем құжаттарында тиындарды көрсетуді қысқартудың пайдалылығы туралы 2013 жылғы 15 мамырдағы сауалына, Үкіметпен еліміздің қолданыстағы заңнамаларына өзгертулер енгізу қажеттігі туралы формалды жауап берілген. Алайда, осы

176

мәселені зерделеу және тіпті бірнеше жылдан бері жоқ, қажетсіз ақша бірліктерін есептеуді қысқарту жөнінде ешқандай да шаралар қолданылған жоқ.

2013 жылы 11 қыркүйекте әлемдік оң тәжірибелерді ескере отырып, бірқатар басым салалар үшін сараланған салалық ҚҚС мөлшерлемелерін қолдану туралы сауал жарияланған болатын.

Үкіметтің жауабында, сараланған салалық ҚҚС мөлшерлемелерін саралау жөніндегі мәселе Экономика министрлігінің жанындағы салық заңнамасын жетілдіру бойынша жұмыс тобында қарастыру жоспарлануда деп хабарлады. Қарау нәтижелері туралы ештеңе ха-барланбайды.

2013 жылы 25 қыркүйекте шет елдердің банктерінде Қазақстан үкімет мүшелерінің және мемлекеттік кәсіпорындардың басшыларының жеке есеп шоттарының бар болуы жөніндегі сауал жарияланған болатын.

Алайда, Үкімет өзінің жауабында алынатын ақпараттың құпиялығына сілтеме жасаған болатын. «Егер де біз, билігінде мемлекеттік өте қомақты қаражаты бар лауазымды тұлғалардың шет елдердегі шоттары және табыстары туралы айтып отырсақ, қандай құпиялық жайлы сөз болуы мүмкін?», – деп сұрайды ақжолдықтар. Олар осы мәліметтердің қатардағы азаматтарға белгілі болуы тиіс екеніне сенімді. Өркениетті әлемде үкімет мүшелерінің шығыстары туралы деректер ашық және қоғамға қол жетімді болып табылады.

2013 жылы 2 қазанда «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасын одан әрі жүзеге асыру бойынша сауал жарияланған болатын, онда Қарағандыдағы «ҚазАвиаСпектр» зауытын мысалға алып, дәрменсіз жобаларды қаржыландыруды қысқарту қажеттігі туралы мәселе қойылған.

Алайда, осы жоба 2013 жылы 9 қазанда Президенттің өткір сы-нына тап болса да, бұл мәселе бойынша ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 4 қарашадағы жауабында ақпарат берілген жоқ.

2013 жылы 7 қарашада «СК-Фармация» ЖШС тарапынан виру-сты гепатитті емдеу үшін вакцина сатып алу кезінде мемлекеттік сатып алу туралы заңнамалық нормаларды бұзғаны туралы сауал жарияланған болатын.

Үкіметтің 2013 жылғы 4 желтоқсандағы жауабында сауалдың өзінде келтірілген статистикалық деректер ғана көрсетілген. Аталған мәліметтер бойынша ақпаратты фракция тек Бас Прокуратураның жауабынан алды.

22 қарашада автокөліктермен жолаушылар тасымалдау қауіп-сіздігін қамтамасыз ету жөнінде, онда жасырын тасымал дауларға

177

қарсы әрекет ету және осы салада кәсіпкерлердің заңды қызмет көрсетулерін ынталандыру жолымен шаралар қабылдау туралы сау-ал жарияланған болатын.

Алынған жауапқа сәйкес, оның орнына уәкілетті органдар сауал-да қауіп-қатер және қысқарту қажеттілігі де айтылса да керісінше – олардың көлеңкелі бизнеске өтуі үшін жағдай жасай отырып, адал, заңды кәсіпкерлерге талаптарды қатайтпақ болып отыр.

«Осы келтірілген мәліметтердің барлығы мәселенің мәнісін түсінбегендік туралы, немесе орындаушылардың немқұрайдылық қатынасы туралы айтады, сондықтан да жауаптар ешбір байланыс-сыз жазылады, ал қазіргі жағдайда – тікелей керісінше мағынада. Өткен жылғы «Ақ жолдың» 60 депутаттық сауалдарына алынған жауаптардың жартысынан көбіне осындай кінәлар қоюға болады, – деп атап өтті фракция жетекшісі. Депутаттық сауал – жеке қолдаухат және өтініштер емес, ол азаматтармен байланыс құралы және парламенттің үкіметпен ауқымды, көбінесе жүйелік тақырыптар бойынша өзара әрекеттестігінің маңызды формаларының бірі.

Осыған байланысты, «Ақ жол» фракциясы парламентте депу-таттармен көтерілген мәселелерге төрешілдік қатынасқа жол беруге болмайды деп есептейді.

Фракция депутаттары Премьер-Министр С.Ахметовке жүгіне отырып, мысалдарда келтірілгендерді ретке келтіруді және келе-шекте парламент депутаттарының сауалдарына бұлай қарауға жол бермеу бойынша шаралар қабылдауды талап етеді.

178

***Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы кәсіпкерлік

мүдделерін қорғағандары үшін «Ақ жол» фракциясының депутаттарына алғысын білдіреді

20 қаңтар 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіҚазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы кәсіпкерлік мүдде-

лерін қорғағандары үшін «Ақ жол» фракциясының депутаттарына алғысын білдіреді – осы аптада Парламент Мәжілісіне Қауымдастық кеңесінің төрағасы Серік Ахановтың қолы қойылған хат келіп түсті.

«Ақ жол» фракциясы ҚР Парламентінде біздің еліміздің кәсіпкерлері үшін айтарлықтай және оң нәтижелер әкелетін заңнамаларды жетілдіру бойынша үлкен жұмыстар жүргізіп келеді. Сіздердің күш-жігерлеріңіздің арқасында бизнес және азамат-тар үшін стратегиялық маңызы бар депутаттық сауалдарға және бірқатар заң жобаларына түзетулер енгізуге бастамашылық жаса-лынды», – деп атап көрсетеді Қазақстан қаржыгерлері.

Қаржыгерлер қауымдастығымен банкроттық саласы бойынша уәкілетті мемлекеттік органның қызметін Салық комитетіне емес, кәсіпкерлікті дамыту үшін жауапты органға, не басқа тәуелсіз құрылымға берудің қажеттілігі туралы, фракцияның депутаттық са-уалы айрықша атап көрсетілді, сондай-ақ, Бірыңғай процессингтік орталық құрудың пайдалығы туралы сауалы да аталған – онда «Ақ жол» отандық банктерді жақтады, себебі Ұлттық банкпен жоспарланған мұндай Орталық олардың дамуына едәуір кедергі ту-дыратын еді.

Хатта, фракция депутаттарымен маңызды түзетулер енгізілген одан басқа да заң жобаларының тізімі келтірілген, олардың ішінде: салық салу, атқару өндірісін жетілдіру жөніндегі, оңалту және банкроттық, қаржылық пирамида қызметі туралы, төрешілдік рәсімдерді төмендету, меншік құқығын қорғау жөніндегі мәселелер және тағы басқалар бар.

«Жоғарыда көрсетілген нәтижелер – Сіздер атқарған жұмыстың азғантай ғана бөлігі. Бұл кәсіпкерлердің сенімді қоғаушысының бар екендігіне біздің сенімімізді бұрынғыдан да бекіте түседі. Кәсіпкерлікті дамытуда қалған кедергілер де жойылады деп үміттенеміз. Бұл келешекте экономиканы, қаржы секторын одан әрі дамытуға және Қазақстандық азаматтардың әл-ауқатын арттыруға оң әсер етеді», – деп баяндалады хатта.


179

***«Ақ жол» банкроттық туралы заң жобасын Президенттің

тапсырмаларына сәйкес пысықтап, түзеу үшін қайтару және фракцияның жеке тұлғалар және ШОБ-тің банкроттығы жөніндегі ұсыныстарын қосуын талап етеді


«Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын Президенттің тапсырмаларына сәйкес пысықтап, түзеу үшін қайтару және фракцияның жеке тұлғалар және ШОБ-тің банкроттығы жөніндегі ұсыныстарын қосуын талап етеді – бұл туралы Мәжілістің пленарлық отырысында Алмас Тұртаев мәлімдеді. «Ақ жол» фракциясының атынан Премьер-Министр С.Ахметовке жолданған депутаттық са-уалда мемлекет басшысының биылғы «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» жолдауынан туындайтын шағын және орта бизнесті оңалту және банкроттық тетіктерін құру жөніндегі тапсырмаларды жүзеге асыру жайында әңгіме болады.

Еске сала кетсек, өткен жылдың аяғында Мәжіліс «Оңалту және банкроттық туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын қабылдап, Сенаттың қарауына жіберді. Заң жоба-сын қарау барысында «Ақ жол» партиясы депутаттарының жеке тұлғалардың, оған сондай-ақ жеке кәсіпкерлер де жатады, банкроттығы туралы бөлім қосу ұсынысын Үкімет қолдамаған еді. Сонда «Ақ жол» ҚДП фракциясы өз күшімен «Жеке тұлғалар және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы туралы» заң жобасын әзірлейтіні туралы мәлімдеген болатын.

Анықтама үшін. Жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы институты шет елдерде кең таралған.

Мысалы Германияда 1994 жылдың басынан бастап күшіне енген банкроттық туралы заңында, жеке тұлғалар банкроттығына арнайы бөлім арналған.

АҚШ-та соңғы жылдары 1-2 миллионға жуық адам өздерін банкрот деп жариялады. Ондағы соттарда қаралып жатқан барлық істердің 96% американдықтардың банктен жаппай несие алып дәрменсiз халге түсуіне байланысты істер. Бұл мемлекетте жеке тұлғалардың банкроттығы туралы арнайы заң қолданыста.

Ресей Федерациясында «Дәрменсіздік (банкроттық) туралы» Фе-дералды заңға өзгерістер енгізу туралы» Заңы мен жеке тұлғалардың банкроттығы мәселесін реттейтін заң актілері қабылданған.

«Жеке тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің банкроттығын енгізген жағдайда, несиені төлей алмаған тұлғалар мүлігінен айырылған

180

жағдайдың өзінде көшедегі «қаңғыбастарға» айналдырмай, баста-рына баспана беріп, жатаханада бөлме жалдап, балаларды азық-түлікпен қамтамасыз етсе. Бұл біздің адамдар, біздің елдің аза-маттары ғой», – дейді «ақжолдықтар». Бұдан басқа, мәселеленің басқа жағы да атап көрсетілді. Кеден одағы және ЕЭК аясында біз тауарлардың, капиталдың және еңбектің ерікті қозғалуына уағдаластық бар.

«Бұл дегеніміз, егер Ресейде жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң қолданыста болса, біздің кәсіпкерлікпен айналысқысы келген азаматтар Ресей банктерінен несие алып, көрші елде кәсіп ашып, сол елдің экономикасын көтеруге атсалысуға қолайлы жағдай. Өйткені онда олардың және олардың балаларының, әркімнің де басына келуі мүмкін, сәтсіз жағдайлардан шығудың кепілдіктері бар», – деп атап өтті, А.Тұртаев және «Ақ жол» партиясының осын-дай нормаларды Қазақстанда енгізу туралы ұсынысына, Қаржы министрлігінің бұл механизм 2016-2017 жылдарға жоспарланған жалпыға бірдей табысты декларациялауды енгізгеннен кейін ғана мүмкін деп мәлімдегенін еске салды.

«Ол уақытқа (егер қабылданса) 3 қысты бастан өткізу керек. Алайда несие алып, кайтара алмай балаларымен далада қалған азаматтарымыздың 2016 жылға дейінгі жағдайы, басқа да қажеттілігі ескерілмейді», – деп қосты депутат.

Елбасының жолдауындағы шағын және орта кәсiпкерлiк субъектiлерін оңалту және банкроттық механизмін жасау жөніндегі тапсырмадан кейін бұл тақырып қайта маңызға ие болды. Сондықтан фракция депутаттары тарапынан дайындалған жеке тұлғалар мен ШОБ жөніндегі бөлімді қосу үшін «Оңалту және банкроттық туралы» Заң жобасын Мәжіліске қайтару қажет деп санайды.

«Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және өз сайлаушыларының құқықтарын қорғау жұмысын жалғастыра береді.

181

***«Ақ жол» мүгедектерді мемлекеттік қызметке және ұлттық

компанияларға жұмысқа орналастыру нормаларын ұсынады22 қаңтар 2014 жыл, «Ақ жол» ДПК баспасөз қызметіМүгедектерді мемлекеттік қызметке және ұлттық компанияларға

жұмысқа орналастыру нормаларын белгілеу қажет – «Ақ жол» партиясының депутаттары осындай ұсыныспен премьер-министр С. Ахметовке сауал жолдады.

Мәжілістің пленарлық отырысында Светлана Қадралиевамен жарияланған фракцияның депутаттық сауалында мүгедектердің құқығын кеңейту туралы сөз болды.

«Жақындағы Елбасының Жолдауында мүгедектерге қолдау көрсету қажеттігі ерекше аталып өткен. «Ақ жол» ҚДП депутаттары бұл көзқарасқа ынтымақтастық білдіреді. Біздің партия тіпті 2012 жылғы мәслихаттар сайлауы кезінде мүмкіндігі шектеулі азаматтар арасынан депутаттыққа кандидаттар ұсынған еді – делінген сауал-да. – Және де мемлекеттік деңгейде де бұл мәселені шешуде белгілі бір шаралар қабылданып жатыр».

Алайда, «ақжолдықтар» бұл шараларды жеткіліксіз деп санайды. Бүгінгі таңда Қазақстандағы мүгедектер саны 600 мыңнан астам

адамды құрап отыр, солардың ішінде 60% жоғары білімі бар, бірақ бұл да олардың жұмысқа орналасуына мүмкіндік бере алмайды.

«Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қор-ғау туралы» ҚР Заңына сәйкес мүгедектер үшін кәсіпорын қызметкерлерінің жалпы санынан үш пайыз мөлшерінде жұмыс орындарына квота белгіленген. Сондай-ақ үкімет мүгедектердің кәсіпорындары және қоғамдары өндірген өнімдерді мемлекеттік са-тып алуға да белгілі бір квота тағайындап отыр. Сонысымен осын-дай кәсіпорындарға жұмысбастылықтың біршама деңгейін және ондағы жұмыс орындарын сақтауына қолдау көрсетілуде.

Бұл қазіргі тәжірибе және талап етілген заңнама талаптары бой-ынша аталған тұлғаларды жұмыспен қамтуда негізгі жүктеменің кәсіпкерлерге жүктелгенін не шектеу арқылы тауарлардың бәсекелестігін қамтамасыз етілгенін білдіреді, бұл тағы да жеке бизнестің мүдделерін қозғайды.

«Қазақстан кәсіпкерлері Президенттің мүмкіндігі шектеулі аза-маттарды қолдауды күшейту туралы тапсырмасын түсіністікпен қабылдап, оны өздерінің әлеуметтік жауапкершілігі ретінде қарастырады» – деп атап өтті С. Қадралиева.

Фракция депутаттары мұндай тәсілдемелерді кеңейту керек деп есептейді, өйткені мүгедектер үшін жұмыс орындарының квотала-

182

рын орындау талаптары әдеттегідей жеке кәсіпкерлік субъектілеріне және жекелеген жағдайларда – бюджеттік мекемелерге (мектептер, емханалар) қолданылады. Бұл депутаттың пікірінше, мүгедектерді әлеуметтік және еңбекпен толыққанды оңалтуға жеткіліксіз.

«Өкінішке орай, қазіргі заңнамамен мүгедектерді мемлекеттік қызметке және ұлттық компанияларға жұмысқа орналасты-ру бойынша құқықтық механизмдер қарастырылмаған. ҚР Конституциясының 33 бабының 4 тармағына сәйкес азаматтардың мемлекеттік қызметке кіруге тең құқығы белгіленген – деп атап өтті депутат. Ал қоғамда ұлттық компаниялар және холдингтер ең тар-тымды болып саналады. Алайда жеке кәсіпорындардан өзгешелігі мемлекеттік қызметке және ұлттық компанияларға ешқандай заңдармен немесе заңға тәуелді актілерімен мүгедектерді орнала-стыру нормалары белгіленбеген».

«Бұл жағдай, БҰҰ Конвенциясының мүгедектердің құқықтары туралы талаптарымен және 2008 жылғы Қазақстан қол қойған оның Факультативті хаттамасымен үйлеспейді, оларға сәйкес қатысушы-мемлекет ретінде мүгедектердің басқалармен бірдей еңбек ету құқығын және мүгедектерді мемлекеттік секторға жалдауын мой-ындайды» – деп есептейді «Ақ жол» депутаттары. Олар үкіметке мүгедектердің мүдделерін бизнестің мемлекеттік секторында да және мемлекеттік басқару органдарында да қорғау жөнінде тиісті шаралар қабылдауды ұсынады.

«Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және өз сайлаушыларының мүддесін қорғау жұмысын жалғастыра береді.

183


Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингіндегі сөйлеген сөзінің тезистері

(22.01.2014 ж.)

Құрметті әріптестер!Президенттің парламентке және Қазақстан халқына арнаған

биылғы Жолдауы біздің еліміздің тарихына практикалық міндеттердің кешені түрінде баяндалған әлеуметтік-экономикалық прагматизмнің үлгісі болып енеді.

Ал осы міндеттердің бел ортасында Қазақстанның мемлекеттік дамуының басты құндылығы ретінде ұлттық идея тұр.

Сондықтан биылғы жолдауды ұлттық мүдделер Манифесі деп атауға толық қақымыз бар.

Жолдаудың, Президент Назарбаевтың қазақ тілінің ролі тура-лы, біздің халқымыздың мәдени ділінің қазіргі әлемдегі бәсекеге қабілеттілігін қалыптастыру туралы, Мәңгілік ел идеясы туралы айтқан бөлімін тебіренбей тыңдау мүмкін емес еді. Бұл менің жеке өзімнің алған әсерлерім.

Байлығымыз да бақытымыз да болған Мәңгілік Тәуелсіздігімізді көздің қарашығындай сақтай білуіміз керек – бұл сөздерді қазіргі Қазақстанның кез келген әлеуметтік, экономикалық немесе саяси міндетіне эфиграф етіп алуға болады.

Мен бүгін интернеттен «Мәңгілік ел» терминіне байланысты түсініктемелер оқыдым, өкінішке орай, олардың бәрі бірдей әдепті емес. Кейбіреулер бұл ұғымнан ұлтшылдық бағытқа қарай ойысу-ды көреді, енді біреулер шамадан тыс шарықтау және қиялдан туған шығармашылық деп жазғырады.

Бұған байланысты орыс аудиториясы үшін (оған бәлкім өзім де қатысты шығармын), түсіндіру керек деп есептеймін, менімше, кейбір комментаторлар сияқты, мұндағы «Мәңгілік елді» сөзбе-сөз «Вечный народ» деп аударуды қолдану дұрыс емес.

Бұл тым қарабайыр ұғыну. Бұл категорияны менің қабылдауым күрделілеу, ол Жұбан Молдағалиевтің «Мен қазақпын, мың өліп, мың тірілген» деген белгілі сөздерінен шығады.

Басқаша айтқанда – мың рет өліп, қайтадан тірілген халықпыз. Ал бұл тіпті де қиялдан туған шығармашылық емес, бұл біздің халқымыздың шынайы тарихы, XVII-XVIII ғасырлардағы жоңғар-лармен болған соғысты алыңыз, оны «Ақтабан шұбырынды» деп текке атаған жоқ; әйтпесе, қазақ халқының 1920-1930 жылдардағы

184

аштық геноцидін алыңыз. Демографтардың бағалауынша, осы аталған оқиғалардың әрқайсысынан қазақтар өздерінің санының 60-70 пайызынан айрылған.

Осыған қарамастан, біз бәріне шыдадық, бүгін біз әлемнің басқа халықтарының арасынан ойып тұрып, өз орнымызды алдық, өзіміздің Президентімізбен бірге екі онжылдықта заманауи тәуелсіз мемлекетті, күшті экономиканы құрдық және болашаққа сеніммен қараймыз.

Және бұл қазақтарға ғана емес, Қазақстанның біртұтас халқын құрайтын барлық этностарға қатысты. Қазақ халқының тарихы бүгінде біздің мемлекетіміздің және барлық қазақстандықтардың ортақ тарихы болуы тиіс, бұл біздің ортақ тағдырымыз. Ол бізді өткенімізде біріктірді және келешекте біздің бірлігіміздің кепілі болмақ.

Сол себепті мен үшін «Мәңгілік ел» – тағдыр тәлкегінде жүні жығылып, беті қайтпаған қайсар халық. Уақыт тасқынындағы, та-рих толқынындағы халық. Бұл жәй ғана әдемі сөздер емес, ол бүкіл Қазақстан халқының жасампаз күш-қуатының, сондай-ақ оның кез келген сынаққа төтеп беру қабілетінің символы.

Жолдауда Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму Стратегиясының маңызды бағыттары нақтыланған, оларды іске асырудың тәсілдері және орындау индикаторлары белгіленген. Бұл индикаторлар Президент Қазақстанға қатарына кіруді міндет етіп қойған, әлемнің алдыңғы озық елдерінің бірлестігі ретінде Экономикалық ынтымақтастық және даму Ұйымдарының стандарт-тарына сүйенеді.

Әдетте жыл сайынғы жолдау қысқа- және орташа мерзімді жоспарлау сипатына ие болатын, биылғы жолдауды «Ақ жол» Демократиялық партиясы тактикалық емес, ал дұрысы өте маңызды стратегиялық құжат ретінде қарайды.

Бұл құжат прогресивті ғылыми қамтымды экономикасы-мен, дамыған өңдеуші индустриясымен, кәсіпкерліктің жаппай қозғалысымен Қазақстанды одан ары қалыптастыру векторын белгіледі.

Әрине оны іске асыруда, біз өз тарапымыздан жан-жақты жәрдемдесетін боламыз.

Сондықтан, басталған жыл біз үшін, сондай-ақ барша ел үшін маңызды және қауырт болады.

«Ақ жол» партиясы Мемлекет басшысының тапсырмаларының ішінде бірінші кезекте айналысуы қажет деп офсеттік саясат мәселелерін білгілеу керек деп есептейді.

185

Әңгіме, «...ірі мұнай-газ және тау-кен металлургиялық нысанда-рында жұмыс істейтін жетекші трансұлттық компанияларды олар осында өз қажеттілігі мен сервисін қамтамасыз ету үшін өндірістер құруға шақырғанымыз жөн... Жабдықтарды өз елімізде өндіруімізге де болатын кезде, шетелден тасымалдаудың қажетінің жоқтығы жайлы ұсыныс» туралы болып отыр.

Қазақстан тәуелсіздік таңында қандай болып еді, қазіргі кезде одан мүлдем басқаша. Егер де, ол кезде біз инвесторларды солардың шарттарымен шақырсақ, ал қазір ұлттық ресурс туралы, яғни, Қазақстан азаматтары табиғат байлықтарын пайдаланудан түпкі бе-нефициарлар болып шығатын қағида туралы айтатын уақыт келді.

Осы офсеттік саясат Қазақстанның әлемдік экономикаға жалғасатын интеграция жағдайларында сапалы жаңа деңгейге шығуға мұқтаж болып отырған қазақстандық қамтуды дамы-ту жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың қисынды жалғасы бола алады. Қазақстанның офсеттік саясатының міндетті шар-ты Дүниежүзілік сауда ұйымының және Бірыңғай экономикалық кеңістіктің принциптерімен сәйкес болуы керек. Өткен жылы индустрия министрлігімен «Офсеттік саясат туралы» заң жоба-сы әзірленген болатын, бірақ ол Парламентке түспей қойды. «Ақ жол» партиясы Үкіметке осы маңызды заңды әзірлеуге тез арада қайта оралуды ұсынады және оны қайта әзірлеуде және қабылдауда қатысуға дайындықтарын білдіреді .

Президент айтқан үшінші индустриялық революцияның қарсаңында ғылыми қамтымды экономиканы құру айрықша маңызға ие болады. Ғылымды қаржыландыруды ішкі жалпы өнімнің 3 пайызынан кем емес деңгейге дейін арттыру жоспарла-нуда. Бұл жай ғана көп ақша емес, бұл өте көп ақша. Бірақ мәселе мынада, олардың жай ғана «игерілуі» тиіс емес. Өкінішке орай, біздің тәжірибе тіпті ақша жұмсалғанның өзінде – бұл мақсатқа қол жеткенді білдірмейтінін үйретеді. Қолданбалы ғылым коммерция-ландырылуы тиіс, яғни дайындауға ғана ынталандырып қоймай, оларды қолдануға бизнестің сұранымын, сондай-ақ осындай бизнестің өнімдеріне тұтынушылардың сұранысын қалыптастыру қажет. Мемлекет жуырдағы қаржы дағдарысында көптеген кәсіпорындарды жаңғыртуда және техникамен қайта жабдықтауда қолдауға мүмкіндіктер тапты, гранттардан бастап субсидияларға дейін кең көлемді шаралар қолданылды, бұл тәжірибе қазірде кәдеге жарайды.

Алайда, жаһандану жағдайындағы тұтынушылардың қа-лауы ұлттық ауқымда емес, халықаралық нарық деңгейінде

186

қалыптасатынын анық түсіну керек. Жаңа іс қалай қызықтырса да, егер ол Қазақстан нарығына ғана бейімделетін болса, онда сәтсіздікке душар болады. Сондықтан, өз қазанымызда қайнамай, еліміздің қай жерінде бәсекелестік қарымы бар, осы бағытта және осы салаларда табысты жұмыс істеп тұрған трансұлттық әріптестер табу қажет. Президент бұл салаларды да белгілеп берді.

Сонымен қатар, қолымыздан келеді немесе келмейді деп қорқудың керегі жоқ. Жиырма жыл бұрын Қытай әлемдік брендтердің көшірмесін жасағанда және бұрын не жасалмады, соны жасауға талпынғанда бүкіл әлем күлген болатын. Ал бүгінде қытай бизнесінің жасай алматын ештеңесі жоқ, тек идея беріңіз.

Сондықтан, алға жылжып және жұмыс жасау керек, оның үстіне Президент қаржы және қажетті инфрақұрылым бөліп отыр. Егер за-манауи және табысты ел болғымыз келсе, бізде басқа таңдау жоқ. Ғылыми қамтымды өндіріссіз экономиканың келешегі жоқ.

Әрине, Мемлекет басшысының шағын және орта бизне-ске қатысты тапсырмаларын «Ақ жол» партиясы назарынан тыс қалдырмайды. Президент Шағын және орта бизнес – «индустриялық және әлеуметтік жаңғыртудың басты құралы» деп өте дәл атады.

Шағын және орта кәсіпорындарға өз табиғаты және ұйымдастыру қарапайымдылығы жағынан қазіргі шақыруға орай әрекет ету жеңіл болады, оларда ұйымдық шығындар аз. Сондықтан да, барлық елдерде осы ШОБ экономикада жаңа секторларды ашып және жаңа өнімдерді шығаруды реттеп, әртараптандырудың және инновацияның қозғаушы күші болып отыр.

Екінші жағынан, ШОБ азаматтарға мемлекеттен жұмыс орнын күттірмей, өзінің шығармашылық әлеуетін және бастамасын іске асыруға мүмкіндік бере отырып, тұрғындарды жұмыспен қамтудың тамаша түрі ретінде шығып отыр.

Ең соңында, жаппай кәсіпкерлік ірі корпорациялардың серіктесі бола отырып және әр отбасын еңбек қызметіне тарта отырып, ұлттық табысты қайта бөлудің каналы болып табылады. Орасан зор табиғи қордың болғанына қарамастан, әр қазақстандықты мұнайшы немесе банкир жасау мүмкін емес. Бірақ, өзара қарым-қатынастар, мәмілелер және қаржылық есептер желісі арқылы ШОБ жүйесін барлық қазақстандық ол арқылы үлкен ұлттық экономикада өзінің табысын табуға мүмкіндік алатын етіп құруға болады.

Осы мағынадағы Президенттің «бизнесті дамытуға кедергі келтіретін барлық енжар құқықтық нормалардың күшін жою керек» деген сөзі «Ақ жол» партиясы үшін сөз ғана емес, іс-әрекеттерімізде басшылыққа алынады.

187

Өкінішке орай, мұндай тапсырмаларды министрліктер тым өзгеше түсінеді. Мысалы, Мәжіліске білім министрлігімен әзірленген жастар саясаты туралы заң жобасы түсті. Оған ілеспелі еңбек кодексіне түзету жобасында мемлекеттік органдар жас ма-мандарды жұмысқа қабылдау кезінде сынақ мерзімін жоюды және екі жылдың ішінде жұмыс берушінің бастамасы бойын-ша оларды жұмыстан шығаруға тиым салуды ұсынып отыр. Осы арада менде сұрақ туындайды, біз нені ынталандырып отырмыз: еңбексүйгіштікті және жауапкершілікті ме, немесе масылдықты ма? Егер де, жұмыс берушіде ықылассыз қызметкерден құтылатын мүмкіндік болмаса, онда ол өндірістік тәртібін қалай қолдай алады, ол қайтіп қызметкердің біліктілігін көтеруін талап ете алады? Егер де жас маман қызметінің алғашқы екі жылында кәсіптік талаптарға әдеттенбесе, онда ол оны қашан ала алады? Зейнеткерлікте ме? «Ба-ланы жастан, келінді бастан» – дейді халық. Жақсыға екі жылдан кейін емес, бірінші күннен бастап үйрету керек.

Біз жастарды «сынақ мерзіміне» жұмысқа қабылдап, содан кейін жұмысына жалақысын төлемей жұмыстан шығарып жібереді деген сияқты, оларды қанаушылық жағдайларымен осындай ұсыныстардың шыққанын түсінеміз. Алайда, мұндай үрдіс басқаша тоқтатылуы тиіс: сынақ мерзімінде осы мекемедегі штаттағыдан төмен жалақы қоюға тиым салу; сынақ мерзімінің өзінде жазбаша еңбек шартына отыруға міндеттеу арқылы және т.б.

Ал біздің білім министрлігіндегі және еңбек министрлігіндегі шенеуніктер біліксіз қызметкерлерді кәсіпкерлердің мойнына іліп және асырауында болушылықты ынталандыра отырып оған ең оңай жолмен бармақ.

Нұрсұлтан Әбішұлының «жекеменшік институтын заңнамалық тұрғыда нығайтатын кешенді шешімдер қажет...» деген сөздері де өзекті. Мысал келтіремін: өткен жылы қарашада Мәжілістің өңірлік даму және экономикалық реформа жөніндегі комитетінде «Жеке меншік туралы» заң жобасында өз мүлкін қорғауда меншік иесінің құқықтарын күшейту жөніндегі біздің ұсыныстарымыз талқыланды, басқа фракциядағы кейбір әріптестеріміз бізде бәрі ке-ремет деп, үзілді-кесілді қарсы шықты. Ал біз ешқандайда кереметті көріп тұрғанымыз жоқ, рейдерлік басып алу үйреншікті іс болып отыр, кәсіпкер бассыздықтан сақтандырылмаған, және бизнеспен айналысудың өзі қауіпті болып барады.

Кеше ғана менің қабылдауымда Солтүстік Қазақстан облысы-нан «Лесокомплекс-2030» ЖШС-нің иесі азамат А.Андреев болды, ол дағдарыстың қызған кезінде ең заманауи технологиялық құрал-

188

жабдықтармен кәсіпорын құрған. Ал бүгін «Қазкоммерцбанктің» жергілікті бөлімшелері әртүрлі сылтаулармен одан кәсіпорынды тартып алды және әртүрлі сатып алушыларға сатып жіберді. Со-нымен бірге несиелендіру кезінде пайыздық мөлшерлемесі бірнеше рет көтерілген, төлеу мерзімі бір жақты тәртіппен қысқартылған, кәсіпкердің айтуынша осылар тоқтап қалуға әкелген. Сонымен қатар, құрал-жабдықтардың бір бөлігін бір сатып алушыға, басқасын – тағы біреуге берген, кәсіпорын бір тұтас кешен ретінде жұмыс істеуін тоқтатқан. Экономика кәсіпорыннан, адамдар – жұмыстан, ал кәсіпкер – бар дүние мүлкінен айырылды. Қарызды өтеуде жүзеге асыру құны есепке алынбады, жобаның бастамашысы бұрынғы бизнесті және ғимаратын қоса алғанда, барлығынан айырылып қана қалған жоқ, банкке тағы да қарыз болып қалды. Жергілікті соттар оны естімейді де, ол ешкімге керек емес, оның осындай жағдайда өз бизнесін қорғауға мүмкіндігінің жетіспейтіндігі анық.

Мұндай мысалдар аз емес. Бұл кімге пайдалы? Кімдер мұндай тәуекелдерге баратын болады? Иә, осындай тәуекелдерге барғанша жұмыссыздық бойынша жәрдемақыны алып, ешқайда шықпай, үйде отырған дұрыс болар.

Президенттің осы жолдауынан кейін, біздің меншік туралы заң жобасына ұсыныстарымыз қайткенде де қолдау табады деп үміттенеміз.

Тақырыптың жалғасы ретінде Президенттің бастамасы тура-лы естеріңізге сала кеткім келеді, Индустрияландыру күнінде ол – жаңадан құрылған шағын және орта бизнесті қызметінің алғашқы 5 жылында салықтан босату туралы айтқан болатын.

Кәсіпкерге бірінші жылдары аяғынан тік тұрып, өзін сақтап қалуы керек, ал содан кейін ғана одан бірнәрсе талап етуге болады. Отандық қана емес, халықаралық тәжірибе де көрсетіп отырғандай, өкінішке орай, жаңа құрылған шағын және орта кәсіпорындардың алғашқы жылдары 90%-ға жуығы бәсекелестікке төтеп бере ал-май өз қызметін тоқтатады. Бұл бизнес үшін салынған қаржының қайтарымсыз жоғалғанын білдіреді. Ал парасатты мағынадағы көзқараспен қарағанда, кәсіпкер салғанын қайтарып алып қана қоймай, пайда тапқаннан кейін бизнестен бірнәрсені (сол салықты) талап етуге болады ғой.

Сондықтан, Мемлекет басшысының бұл бастамасы бюджет үшін ешқандай да шығын әкелмейді: егер құрылатын ШОБ-ті салықтан босатпаса, онда ЖК және ЖШС-дің 90%-ы жабылады, бәрібір бюд-жет олардан ештеңе алмайды.

189

Егер оларға аяғынан тік тұрып кетуіне көмектесетін болсақ, онда олар нығайып және жұмыстарын реттеп, қызметінің бастапқы кезіндегідей азғантай айналымнан емес, толыққанды кәсіпорын ретінде салық төлей алады. Және ең маңыздысы – осындай толыққанды, орныққан кәсіпорындардың 10-15% емес, ал барлық 30-40%-ы аман қалады.

Бізге белгілі болғандай шағын және орта бизнесі табысты АҚШ-да, Қытайда, Германияда және басқа елдерде, осындай тәсілдемелер қолданылады.

Бүгін «Ақ жол» партиясының депутаттары заң шығару бастама-сы конституциялық құқығын пайдалана отырып, бізбен әзірленген «Шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау туралы» заң жоба-сын үкіметке жолдағанын ақпарат ретінде хабарлай аламын. Осы заң жобасында Мемлекет басшысының кәсіпкерлерге жан-жақты жәрдемдесу жөніндегі саясатын дамытуға бірқатар шаралар да ұсынылады.

Одан басқа, сондай-ақ бізбен Президент Жолдауынан туындай-тын екі депутаттық сауал жолданды. Біріншісі шағын және орта биз-нес үшін оңалту және банкроттық тетігін енгізу туралы тапсырмаға қатысты. Өткен жылдың аяғында Мәжіліс «Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын қабылдады және Сенатқа жіберді, оның шеңберінде үкімет «Ақ жол» партиясының депутаттарының жеке тұлғаларды банкроттық бойынша тарауға қосу туралы ұсыныстарын қабыл алмаған, оған шағын және орта бизнеске кіретін жеке кәсіпкерлер де жатады,.

Осыған байланысты, «Ақ жол» ҚДП фракциясы «Жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы туралы» бөлек Заңды өз алдына әзірлеу ниеті туралы мәлімдеген. Шет елдерде жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы туралы институт кеңінен таралған.

Мәселен, Германияда Банкроттық туралы заң 1994 жылдың ба-сынан қолданыста, жеке тұлғалардың банкроттығына жеке ереже арналған. Соңғы жылдары АҚШ-да жыл сайын 1-2 млн. жуық адам өзін банкрот деп жариялайды, соттағы дәрменсіздік туралы істердің 96%-ға дейіні американдықтардың банктік несиелерге жаппай әуестенуіне байланысты екен. Ресей Федерациясында «Дәрменсіздік туралы (банкроттық)» Федералды заңына және азамат-борышкер қатынасына қолданылатын оңалту рәсімдерін реттеу бөлігіне Ресей Федерациясының жеке заңнамалық актілеріне өзгертулер енгізу ту-ралы» Заң қабылданған болатын.

190

Жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің атынан шағын бизнестің банкроттығын енгізу, несилер бойынша төлей алмай жүргендерге, тіпті мүлкінен айырылғандарға – қаңғыбас болып кетпей, бастарына қандай да бір жатахананың бөлмесін жалға алса да баспана, балаларына тамақ тауып қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін еді. Бұлар біздің азаматтар, біздің адамдар ғой.

Мәселенің келесі жағы – біз Кедендік одақ және БЭК аясында та-уарларды, капиталдарды және есіңізде болса, еңбекті еркін алып өту туралы келіскенбіз. Егер, Ресей жеке тұлғалардың банкроттығы ту-ралы заңды қабылдайтын болса, онда кәсіпкер болғысы келетін, бұл үшін қабілеті және мүмкіндігі бар біздің азаматтар – ресейлік бан-ктерден несие алуға барады, Ресейде бизнесін ашады және өзінің емес, оның экономикасын көтеретін болады. Себебі, онда олардың және оның балаларының өмір сүруіне, тіпті әркімнің басында болуы мүмкін сәтсіздіктер болғанның өзінде кепілдіктер бар.

Өкінішке орай, «Ақ жол» партиясының осындай нормалар-ды Қазақстанда енгізу туралы ұсыныстарына қаржы министрлігі мұндай механизм 2016-2017 жылдарға жоспарланып отырған та-бысты жалпыға бірдей декларациялау кезінде ғана енгізілуі мүмкін екенін мәлімдеді.

Бірақ, қарыздары үшін бүгін көшеге лақтырылып тасталған бұл адамдар балаларымен бірге 2016 жылға дейінгі алдағы үш қыста бір жерде өмір сүру керек екені мүлдем ескерілмейді.

Алайда, Мемлекет басшысының Жолдауында айтылған шағын және орта бизнесті оңалту және банкроттығының тетігін құру жөніндегі тапсырмасы осы тақырыпты тағы да көкейтесті етіп отыр. Сондықтан, «Ақ жол» партиясының депутаттары «Оңалту және банкроттық туралы» заң жобасын Мәжіліске, оған жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің атынан шағын және орта бизнестің банкроттығы туралы біздің фракциямен дайындалған бөлімді қосу үшін кері қайтару қажет деп есептейді.

Біз Үкіметке:1) Президенттің Жолдауына сәйкес «Банкроттық туралы»

Заң жобасын, оны жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы институтының банкроттық тетіктерін әзірлеу бөлігіне түзетуге Сенаттан кері шақыру мүмкіндіктері туралы;

2) Немесе қазіргі уақытта «Ақ жол» партиясымен әзірленіп жатқан «Жеке тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің банкроттығы туралы» жеке заңды қолдауға дайындығы туралы мәселелермен шыққан болатынбыз.

191

Сондай-ақ, «Ақ жол» партиясының бүгінгі екінші депутаттық са-уалы жолдауда айтылған мүгедектерді жұмыспен қамту мәселесін шешуге қатысты болды.

Айтпақшы, 15 қаңтарда біз үкіметке «Сауалдар тура-лы сауал» жібердік, онда біздің депутаттық сауалдарымызға төрешілдік және формалды көзқарастары үшін үкіметтің жа-уаптарын сынға алғанбыз. Тіпті де текке сынамаппыз. Себебі тура келесі күні тағы бір осындай жауап алдық.

Өткен жылғы 11 қыркүйекте біз үкіметке Еуроодақ және ДСҰ-на мүше елдердің тәжрибесі бойынша экономиканың ба-сым салаларына сараланған салалық мөлшерлемелер енгізу туралы ұсыныспен шыққанымызды еске саламын.

«2050 жылға дейін Қазақстан дамуының Стратегиясында» бір жылдан астам бұрын Мемлекет басшысымен өндіріс және жаңа тех-нологиялар саласында жұмыс істейтін кәсіпорындар үшін қолайлы салықтық режім енгізу жөнінде тапсырмалар берілген болатын.

«Ақ жол» депутаттары халықаралық тәжірибені зерделеді және осындай әдістемені тапты. Бірақ Үкімет әуелі бұл мәселе жұмысшы тобында зерттеуді талап етеді деп хабарлаған болатын, бұған бізді шақырмады. Ал өткен аптада жалғыз себепті – «әкімшілендірудің қиындығын» көрсетіп, сараланған мөлшерлемелерді енгізу «мақсатқа сай емес» деп ресми жауап берді.

Жалпы біз салықтар шенеуніктер үшін емес, бизнес үшін ыңғайлы болуы тиіс деп есептейміз. Салықтарды әкімшілендіру – бұл салық органдарының жұмысы. Сонда үкімет тек салық комитетінің «көп еңбектеніп қоймауына» бола басым салалар мен 2050-Стратегиясының тапсырмасын қолдаудан бас тартқан болып шыға ма? Бірақ бұл олардың тікелей міндеті емес пе!

Бізді мұндай жауап қанағаттандырмайды, біз Стратегия-да жазылғандай, өндірістік және ғылыми қамтымды салаларды салықтық қолдауды талап етеміз.

Жалпы, министрліктердің Мемлекет басшысының тапсырма-ларын қалай орындайтыны жайлы шексіз айта беруге болады. Мен мынадай мысал келтіремін: 2008 жылғы осындай жолдауда Президент Нұрсұлтан Назарбаев 2014 жылға қарай, яғни, бүгінгі күнге – «отандық өндірістің есебінен дәрі-дәрмек құралдарымен ішкі тұтынудың 50 пайыздан астамын қамтамасыз етуді» тапсырған.

Бұл тапсырманы орындау үшін 2010 жылы Үкіметпен фар-мацевтика өнеркәсібін дамыту жөнінде Бағдарлама бекітілген. Аталған бағдарлама орындаудың негізгі құралдарының бірі дәрілік жабдықтарды жеткізу бойынша отандық өндірушілермен

192

ұзақ мерзімді шарттарға отыру болып табылады. Бұл шара жаңа стратегиялық инвесторларды – 4 ірі қазақстандық кәсіпорындарды тартты.

Сонымен қатар Денсаулық сақтау министрлігінің бастамасы бойынша бұл қаулыға 16 рет түзетулер енгізілген, олар біртіндеп бағдарламаның мазмұнын, маңызын төмендетіп жіберген және «СК-Фармация» ЖШС-іне ұзақ мерзімге жасалып қойған шарттар-ды біржақты тәртіппен үзуге немесе өзгерістер енгізуге құқық бер-ген.

Бұл мәселе бойынша «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Үкіметке екі рет депутаттық сауалдар жолдады, онда фармацевтикалық салаларға инвестицияларды қорғауға қам істеудің қажеттілігі тікелей көрсетілді.

Наурыз айында түскен Премьер-министрдің жауабында денсаулық сақтау министрлігінің бастамашылдығымен жасалған өзгерістердің кері күші жоқ деп нақты айтылған. Бірақ 2013 жылдың сәуірінде бес фармацевтикалық зауыттармен жасалған шарттарды жарамсыз деп тану туралы «СК-Фармация» ЖШС-нің қатысуымен сот процесі басталды.

Тек 2013 жылдың 9 желтоқсанында Астана қаласының Аппеляциялық сот коллегиясы сала инвестицияларын қолдау үшін отандық өнімдерді сатып алу бойынша ұзақ мерзімді шарттарды заңды деп таныды.

Инвестициялық келісімшарттардың шарттарын заңсыз қайта қараудың нәтижесінде Денсаулық сақтау министрлігінің бірыңғай дистрибьютерін сатып алуларда отандық медикаментері мен өнімдерінің үлесі 30 пайыздан астам кеміп кетті. Ал отандық пре-параттарды жалпы тұтыну 2014 жылға қарай президент тапсырған 50 пайыздан астам көрсеткіштің орнына небәрі 37 пайызды құрады. Мемлекет басшысы жыл сайынғы жолдауларда және 2050 жылғы дейінгі даму Стратегиясында берілген тапсырмаларды орындаудың осындай талдауын жариялы ету керек деп ойлаймын.

Мәні бойынша емес, тізім бойынша тағы бір мәселе – 2014-2016 жылдарға жекешелендіру бағдарламасы. Бұл принципті және өте маңызды міндет. Бүкіл дүниежүзінде қаржылық дағдарыстың нәтижесінде мемлекет экономикаға белсенді кірді. Бизнесті мем-лекет қарауына алды, бұл епетейсіз үлкен құрылымдар, қаржылық ағындардың мөлдір болмауына жағдайлар жасады, экономиканың мемлекеттік секторында шешім қабылдау және кадр таңдау кезінде тамыр-таныстыққа жол ашты. Әрбір министрлік пен әкімдіктің айналасында ондаған ЖШС, АҚ, РМК-дар құрылды,

193

қаржылық тиімділігі көптеген сұрақтар туындатып жатса да, олар миллиардтаған қаржыға иелік етіп, жеке бизнеске қысым көрсетіліп, ығыстырылды.

Сол себепті бұл құрылымдардың арамтамақ болуын тоқтату және оларды бәсекелестік ортаға көшіру керек. Егер де олар шынымен тиімді және өз орнында болса – одан әрі де табы-сын таба берсін, бірақ тек дербестікпен. Егер олар тиімсіз бол-са – бюджеттік құйылымдардан үзілгеннен кейін тез арада олар «оңтайландырылады».

Бұған байланысты біз премьер-министр Серік Ахметовтің кешегі ҚТЖ еншілес кәсіпорындарын мемлекет иелігінен алуға қатысты айтқандарын қолдаймыз және осындай ұсыныстарды қалған корпоративтік көшбасшылардан да күтеміз. Егер естеріңізде болса, үкіметтің қазан айындағы отырысында Мемлекет бас-шысы мемлекеттік кәсіпорындардың 4 пайызын жекешелендіру жөніндегі ұсынылған жоспарларды өткір сынға алды. Сондықтан бүгін де, объективті көрініс үшін, көптеген кәсіпкерлер минис-трлер кабинетінен: «Барлық тізімді жариялаңыздар, марқабат!» деп сұрағысы келеді.

Бұл кезде олардың жәй ғана «керек адамдарға» кетпеуі үшін жекешелендіру рәсімдерінің мөлдір, ашық болуының маңызы зор,

Бұдан басқа, біздің шенеуніктердің тапқырлықтарына лайықты баға бере отырып, «Ақ жол» партиясы үкіметке жекешелендіру бағдарламасының аяғына дейін министрліктер мен ведомствалар-мен жаңа кәсіорындар құруына мораторий жариялауын ұсынады.

Мен бұл Жолдаудағы аса маңызды тақырыптардың жартысын да атаған жоқпын, әйтпесе бұл әңгіме тағы бірнеше сағатқа созылып кетеді. Сіздердің сұрақтарыңызға жауап беруге дайынмын.

Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рақмет.

194

***Азат Перуашев: Фармацевтика саласындағы жағдай

секілді сәтсіздіктерді болдырмау үшін Президент жолдауының орындалуына министрліктердің көпшілік алдындағы есеп беруін енгізу қажет


Фармацевтика саласындағы жағдай секілді сәтсіздіктерді болдыр-мау үшін Президент жолдауының орындалуына министрліктердің көпшілік алдындағы есеп беруін енгізу қажет – деп мәлімдеді Азат Перуашев 22 қаңтарда өткен Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингі барысында.

Жыл сайынғы Президенттің жолдауының нақты тармақтарынның орындалуы ұрандар мен шақыруларға қарағанда әлдеқайда маңызды. Дегенмен, А.Перуашев сәтсіздіктердің дәл осында орын алғанына көңіл аударып, мысал ретінде 2008 жылғы жолда-уды келтірді. Президент 2014 жылға қарай, яғни, бүгінгі күнге – «отандық өндірістің есебінен ішкі тұтынудың 50 пайыздан астамын емдік дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етуді» тапсырған.

Бұл тапсырманы орындау үшін 2010 жылы Үкіметпен фар-мацевтика өнеркәсібін дамыту жөнінде Бағдарлама бекітілген. Аталған бағдарламаны орындаудың негізгі құралдарының бірі дәрілік жабдықтарды жеткізу бойынша отандық өндірушілермен ұзақ мерзімді шарттарға отыру болып табылады. Бұл шара жаңа стратегиялық инвесторларды – 4 ірі қазақстандық кәсіпорындарды тартты.

Сонымен қатар Денсаулық сақтау министрлігінің бастамасы бойынша бұл қаулыға 16 рет түзетулер енгізілген, олар біртіндеп бағдарламаның мазмұнын, маңызын төмендетіп жіберген және «СК-Фармация» ЖШС-іне ұзақ мерзімге жасалып қойған шарттар-ды біржақты тәртіппен үзуге немесе өзгерістер енгізуге құқық бер-ген.

Бұл мәселе бойынша «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Үкіметке екі рет депутаттық сауалдар жолдағанын, онда фармацевтикалық салаларға инвестицияларды қорғауға қам істеудің қажеттілігі тікелей көрсетілгенін еске салды А.Перуашев.

«2013 жылдың наурыз айында түскен Премьер-министрдің жа-уабында денсаулық сақтау министрлігінің бастамашылдығымен жасалған өзгерістердің кері күші жоқ деп нақты айтылған. Бірақ 2013 жылдың сәуірінде бес фармацевтикалық зауыттармен жасалған шарттарды жарамсыз деп тану туралы «СК-Фармация» ЖШС-нің

195

қатысуымен сот процесі басталды, – деді партия көшбасшысы. – Тек 2013 жылдың 9 желтоқсанында Астана қаласының Аппеляциялық сот коллегиясы сала инвестицияларын қолдау үшін отандық өнімдерді сатып алу бойынша ұзақ мерзімді шарттарды заңды деп таныды».

Инвестициялық келісімшарттардың шарттарын заңсыз қайта қараудың нәтижесінде Денсаулық сақтау министрлігінің бірыңғай дистрибьютерін сатып алуларда отандық медикаментері мен өнімдерінің үлесі 30 пайыздан астам кеміп кетті. Ал отандық пре-параттарды жалпы тұтыну 2014 жылға қарай президент тапсырған 50 пайыздан астам көрсеткіштің орнына небәрі 37 пайызды құрады. Басқаша айтқанда, 2008 жылдың жолдауындағы бұл тармақ іске аспаған», – деп атап өтті А.Перуашев. «Қарапайым халықтың өмірін жақсартатын, қоғам мен экономикаға қажетті тағы қаншама Мемле-кет басшысының тапсырмалары орындалмай қалды?», – деп сұрады депутат.

«Ақ жол» партиясы Президенттің бастамашылдық жасаған бағдарламаның сәтсіздікке ұшырағаны үшін шенеуніктерден принципті түрде сұрау қажет деп санайды.

196

***Азат Перуашев – Салықтар шенеуніктер үшін емес,

экономика және кәсіпорындар үшін қолайлы болуы тиіс28 қаңтар 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіСалықтар шенеуніктер үшін емес, экономика және

кәсіпорындар үшін қолайлы болуы тиіс – бұл туралы Азат Пе-руашев Орталық Коммуникациялар Қызметінің брифингінде мәлімдеді. Ол өз сөзінде Үкіметтің «әкімшілендірудің қиындықтарының» себебімен сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізуден бастартқаны туралы айтты – бірнеше күн бұрын фракцияның депутаттық сауалына осындай жауап алынған болатын.

«Мемлекет басшысының шағын және орта бизнеске қатысты тапсырмаларын «Ақ жол» партиясы назарынан тыс қалдырмайды. Президент Шағын және орта бизнес – «индустриялық және әлеуметтік жаңғыртудың басты құралы» деп өте дәл атады», – деді парламенттік фракцияның көшбасшысы және өткен жылы 11 қыркүйекте жарияланған депутаттық сауал туралы еске сал-ды.

Әңгіме «Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму Стратеги-ясын» және Президенттің өткен жылғы үкіметке өндіріс және жаңа технологиялар салаларында жұмыс істейтін кәсіпорындар үшін қолайлы салық режімін енгізу жөніндегі тапсырмаларын орындау бойынша болып отыр.

Сол кезде «Ақ жол» депутаттары халықаралық тәжірибені зерделеді және осындай әдістемені тапты, және Еуроодақ және ДСҰ-на мүше елдердің тәжрибесі бойынша Үкіметке экономиканың басым салаларына сараланған салалық мөлшерлемелер енгізу туралы ұсынысымен шыққан.

«Бірақ Үкімет әуелі бұл мәселе жұмысшы тобында зерттеуді талап етеді деп хабарлады, бұған бізді шақырмады да. Ал өткен аптада жалғыз себепті – «әкімшілендірудің қиындығын» көрсетіп, сараланған мөлшерлемелерді енгізу «мақсатқа сай емес» деп ресми жауап берді», – деп атап өтті А.Перуашев.

Салықтар шенеуніктер үшін емес, экономика және кәсіпо-рындар үшін ыңғайлы болуы тиіс. ҚҚС-ның сараланған сала-лық мөлшерлемелері экономиканы әртараптандырудың және басым салаларды қолдаудың тиімді құралы болып табылады, – деп есептейді «Ақ жолда». – Салықтарды әкімшілендіру – бұл салық органдарының жұмысы. Сонда үкімет тек салық

197

комитетінің «көп еңбектеніп қоймауына» бола басым салалар мен 2050-Стратегиясының тапсырмасын қолдаудан бас тартқан болып шыға ма? Бірақ бұл олардың тікелей міндеті емес пе!»

Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы және оның парламенттік фракциясы бұл Жолдауды, прогресивті ғылыми қамтымды экономикасымен, дамыған өңдеуші индустриясымен, кәсіпкерліктің жаппай қозғалысымен Қазақстанды одан ары қалыптастыру векторын белгілейтін өте маңызды стратегиялық құжат деп қарайды.

«Біз оны іске асыруда өз тарапымыздан жан-жақты жәрдемдесетін боламыз және ҚҚС-ның сараланған салалық мөлшерлемелерін енгізу арқылы өндірістік және ғылыми қамтымды салаларды салықтық қолдауды талап етеміз» – деп мәлімдеді «Ақ жол» партиясының көшбасшысы.

198

***Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясының жеке меншікті

қорғауды күшейту және рейдерлік басып алуға қарсы тұру жөніндегі ұсыныстары тиісті заң жобасында ескерілуі тиіс


«Ақ жол» партиясының жеке меншікті қорғауды күшейту және рейдерлік басып алуға қарсы тұру жөніндегі ұсыныстары тиісті заң жобасында ескерілуі тиіс – бұл туралы Азат Перуашев орталық ком-муникациялар қызметінің брифингінде мәлімдеді.

«Президенттің «бизнесті дамытуға кедергі келтіретін барлық ен-жар құқықтық нормалардың күшін жою керек» деген сөзі «Ақ жол» партиясы үшін құр сөз ғана емес, іс-әрекеттерімізде басшылыққа алынады, – деп атап көрсетті «Ақ жолдың» көшбасшысы. – Сондай-ақ, Нұрсұлтан Әбішұлының «жекеменшік институтын заңнамалық тұрғыда нығайтатын кешенді шешімдер қажет...» деген сөздерінің де өзектілігі одан кем емес.

А.Перуашев жуырдағы фракцияның «Жеке меншік туралы» заң жобасында өз мүлкін қорғауда меншік иесінің құқықтарын күшейту жөніндегі ұсыныстары туралы еске салды: «Онда, Мәжілістің Өңірлік даму және экономикалық реформа жөніндегі комитетінің отырысында басқа фракциялардағы кейбір әріптестеріміз бізде бәрі керемет деп мәлімдей отырып, үзілді-кесілді қарсы шықты»

Бірақ, оның айтуынша «мұнда ешқандай да керемет жоқ, рейдерлік басып алу үйреншікті іс болып отыр, кәсіпкер бассыздықтан сақтандырылмаған, және бизнеспен айналысудың өзі қауіпті болып барады».

Ол Солтүстік Қазақстан облысында кәсіпорынмен бол ған жағдайды мысал ретінде келтірді: «Кеше ғана менің қабыл-дауымда «Лесокомплекс-2030» ЖШС-нің иесі А.Андреев бол-ды, ол дағдарыстың қызған кезінде ең заманауи технологиялық құрал-жабдықтармен кәсіпорын құрған. Оның айтуынша «Қазкоммерцбанктің» жергілікті бөлімшелері әртүрлі сылтаулар-мен одан кәсіпорынды тартып алды және сатып жіберді: құрал-жабдықтардың бір бөлігін бір сатып алушыға, басқасын – тағы біреуге берген, нәтижесінде кәсіпорын бір тұтас кешен ретінде жұмыс істеуін тоқтатқан. Кәсіпкердің айтуынша несиелендіру кезінде пайыздық мөлшерлемелері бірнеше рет көтерілген, төлеу мерзімі бір жақты тәртіппен қысқартылған, және осылар кәсіпорынды тоқтап қалуға әкелген».

199

«Экономика кәсіпорыннан, адамдар – жұмыстан, ал кәсіпкер – бар дүние мүлкінен айырылды, – деп толықтырды ол. – Оның үстіне қарызды өтеуде жүзеге асыру құны есепке алынбады, жобаның бастамашысы бұрынғы бизнесті және ғимаратын қоса алғанда, барлығынан айырылып қана қалған жоқ, банкке тағы да қарыз бо-лып қалды. Жергілікті соттар оны естімейді де, ол ешкімге керек емес, оның осындай жағдайда өз бизнесін қорғауға мүмкіндігінің жетіспейтіндігі анық».

Мұндай мысалдар аз емес. «Ақ жол» партиясының көшбасшысы: Бұл кімге пайдалы? Кімдер мұндай тәуекелдерге баратын бола-ды?, – деген сұрақтар қояды. – Иә, осындай тәуекелдерге барғанша жұмыссыздық бойынша жәрдемақыны алып, тыныш қана үйден шықпай отырған дұрыс болар».

А.Перуашев осы тақырыпты қорытындылай келе, Президенттің осы жолдауынан кейін «Ақ жол» фракциясының меншік туралы заң жобасына ұсыныстары қайткенде де қолдау табады деген үмітін білдірді.

200

***«Ақ жол»: Президент белгілеп берген ҮИИДБ мақсатты

көрсеткіштеріне жету туралы Парламент алдында жыл сайын есептер беруді тәжірибеге енгізу қажет


Президент белгілеп берген ҮИИДБ иақсатты көрсеткіштеріне жету туралы Парламент алдында жыл сайын есептер беруді тәжірибеге енгізу қажет – бұл туралы Азат Перуашев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді.

Әнгіме Мемлекет басшысымен Үкімет алдына қойған нақты тапсырмаларды орындау және ҮИИД бағдарламасын іске асыру ту-ралы, олардың орындалуы бойынша оның жұмысының тиімділігін бағалау туралы болып отыр.

«Мемлекет басшысы 2009 жылы 15 мамырда «Нұр Отан» партиясының съезінде индустриялық инновациялық Бағдарламасын бірінші рет жариялап, онда жаңа индустриаландырудың бірінші бесжылдығын бастауға рұқсат беріп, ол өзінің есептеуін 2010 жылдың 1 қаңтарынан бастағаны белгілі. Мемлекет басшысы биылғы Жолдауында Үкіметке 2016-2019 жылдарға үдемелі индустриялық инновациялық дамытудың Екінші бесжылдығының жобасын әзірлеу бойынша тағы да көптеген тапсырмалар берді. Президентпен барлық бағыттар бойынша тиісті кезеңде, оларды орындауда критерийлері бо-лып табылатын нақты көрсеткіштер белгіленді. Үкімет алдына қойылған тапсырмаларды шешуге қаншалықты қолжеткізді – жалпы жұртшылыққа онша түсінікті болмай отыр», – деп атап өтті А.Перуашев және мерзімдері бойынша орындалу уақыты жеткен тапсырмалар туралы еске салды.

2015 жылға қарай агроөнеркәсіп кешенінде, экспорттың жалпы көлеміндегі ауылшаруашылық өнімдерінің үлесін 8 пайызға дейін жеткізу тапсырылған. Ең жақын арада (яғни 2012-2013 жылдарға) агроөнеркәсіп кешенінің жалпы қосылған құнын кемінде 16 пайызға арттыру, 10 мыңнан астам жұмыс орындарын құру.

2015 жылға қарай құрылыс индустриясына, құрылыс материал-дар нарығының қажеттерінің 80 пайызынан астамын ішкі өндірістің есебінен қанағаттандыру міндеті қойылған. Жалпы қосылған құны кемінде 76 пайызға өсірілуі тиіс болатын.

Мұнай өңдеу саласында 2014 жылға қарай (яғни, бүгінгі күнге) отандық мұнай өңдеуші зауыттар бензин және авиакеросин сияқты жоғары сапалы мұнай өнімдерімен ішкі қажеттіліктерді толығымен

201

қанағаттандыру талап етілген. Отын-энергетикасы кешенінде жал-пы қосылған құнды кемінде 30 пайызға көтеру мәселесі қойылған.

Металлургияда 2015 жылға қарай металлургиялық өндіріс көлемін және өнеркәсіп өнімдерін экспортқа шығаруды 2 есеге арт-тыруды тапсырған, ал жалпы қосылған құн кемінде 107 пайызға өсуі тиіс.

Фармацевтика саласына 2014 жылға қарай дәрі-дәрмектер құралдарын ішкі тұтынудың 50 пайыздан астамын отандық өндірістің есебінен қамтамасыз ету міндеті қойылған болатын және т.б. Бірақ, мысалы, фармацевтикалық өнімдерді өндірушілер Қауымдастығы белгіленген 50%-ң орнына тек 37%-ға жеткені ту-ралы, яғни іс жүзінде денсаулық министрлігі атынан уәкілетті органның кінәсінен салалық бағдарламаның орындалмағаны тура-лы хабарлайды.

2009 жылы Мемлекет басшысымен қойылған жалпы экспорт бойынша ауылшаруашылық өнімдерінің үлесі туралы; құрылыстық материалдардың нарығындағы отандық өндірістің үлес салмағы; металлургияда экспорт өнімдерін 2 есеге арттыру және басқалар жөніндегі көрсеткіштерге жету белгілі бір күмән туғызады», – деп көрсетіледі сауалда. – БАҚ күн сайын жаңа жобалардың іске қосылғаны туралы, қазақстандық экономиканың маңызды жетістіктері туралы хабарлап отыр, біз бұған қуанамыз. Алай-да, ағымдағы жетістіктермен стратегиялық міндеттерді жоғалтып алмағанымыз өте маңызды. Оның үстіне, бөлінген өте қомақты мемлекеттік қаражатты пайдаланудың тиімділігі азаматтардың заңды қызығушылықтарын тудырады. Адамдардың бағдарламаның нәтижелерін ғана емес, сондай-ақ біздің еліміздің оларға қол жеткізгені үшін төлейтін бағасын да білгені маңызды.

Мысал ретінде, жуырдағы БАҚ-дарында пайда болған Қазақстандық индустрияны дамыту институтының (Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің еншілес құрылымы) мәліметтеріне сілтеме жасаған хабарламаны келтірді, онда ерекше серпінді дамып келе жатқан – машина жасау саласында ҮИИДБ шеңберінде бір жұмыс орнын құруға бюджеттен жарты миллион долларға дейін жұмсалған!

«Осындай мәліметтер заңды сұрақтар және күмәндер туды-рады. Бір жұмыс орны үшін жарты миллион доллар – бұл салық төлеушілердің көңілінен шығатын баға емес деп айтуға әбден бола-ды. Оның үстіне мұндай баға жеке кәсіпорын иесіне де ұнамас еді, егер ол осындай ақшаны өз қалтасынан шығаратын болса», – деп атап көрсетті депутат.

202

«Ақ жолдықтар» бұл мәселе маңызды, себебі Үкіметтің өзінде ҮИИДБ-ын іс асыруға шығындардың көлемі бойынша бірегей пікір жоқ. Өткен жылғы 30 мамырда Үкіметтің 2012 жылғы есебі бойын-ша сөйлеген сөзінде, партия төрағасы Есеп комитетінің 2012 жылы ҮИИДБ шараларын іске асыруға 842 млрд. теңге бөлінгені туралы ресми деректерін келтірді.

Алайда, одан кейін Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі индустриаландыру жобаларына «бар жоғы» 12 млрд. жіберілді деген түсіндірулермен шыққан болатын. Сондықтан, тиімділік мәселесінен басқа, ҮИИДБ іске асыру шығындарды есеп-теу және жүргізу әдістемесіне де сұрақтар туындайды.

Жоғарыда баяндалғандардың негізінде, «Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары Үкіметтен:

1) 2010-2013 жылдардағы ҮИИДБ-ның жыл сайынғы орындалу барысы туралы, соның ішінде Мемлекет Басшысы белгілеген инди-каторлар бойынша ақпарат;

2) Көрсетілген жылдарда, шығындарды индустриаландыру және инфрақұрылым жобаларына бөліп, бағдарламаны орындауға жұмсалған мемлекеттік қаржылар туралы ақпарат;

3) Көрсетілген жылдарда, ҮИИДБ шеңберінде қаржылан-дырылған, оның ішінде жобадағы қуатына шықпаған, тоқтап тұрған немесе жұмысын тоқтатқан жобаларды көрсетіп, индустриялық жобалардың тізімін беруді;

4) ҮИИДБ-ның салалық бағдарламалары және нақты жоба-ларының орындалмағаны үшін Үкімет мүшелерінің және өзге лауа-зымды тұлғалардың жауапкершілігі туралы ақпарат беруді;

5) ҮИИДБ іске асырудың, өндірілген жалпы қосылған құнның көлемін және жаңадан құрылған жұмыс орындарының санын қоса алғанда, әлеуметтік-экономикалық пайдасы туралы ақпарат беруді сұрайды;

6) ҮИИДБ іске асыру және Мемлекет Басшысының жаңа индустрия лық дамыту жөніндегі тікелей тапсырмаларын орындау барысы туралы ҚР Парламентіне жыл сайын арнайы есептер беру тәжірибеге енгізілсін.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру бойынша жұмысын жалғастыра береді.

203

***Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясы азаматтардың

құқықтарын және олардың меншіктерін қорғау мақсатында Қылмыстық кодекстің жобасын екінші оқылым барысында пысықтауды талап етеді

6 ақпан 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Ақ жол» партиясы азаматтардың құқықтарын және олардың меншіктерін қорғау мақсатында Қылмыстық кодекстің жобасын екінші оқылым барысында пысықтауды талап етеді – бұл туралы Азат Перуашев Мәжілістің пленарлық отырысында заң жобасын талқылау барысында мәлімдеді және әріптестерін екінші оқылымда оны тиянақты пысықтауға шақырды.

«Заң әзірлеушілердің қылмыстық заңнаманы жетілдіруге, халықаралық тәжірибеден нормаларды енгізуге, осы сала бой-ынша Қазақстан бірқатар халықаралық құжаттарға қосылғаннан кейінгі міндеттемелерінен туындайтын міндеттемелерді орындауға талпыныстарын құптауға болады, – деп атап өтті қазақстандық демократтардың көшбасшысы. – Бірақ, мен әріптестерімнің және заң әзірлеушілердің айрықша көңіл бөлуді талап ететін және кейбір күмәндарды туындататын бірқатар қосымшаларға назарын аударғым келеді».

Депутат осындай нормалардың бірі ретінде тергеу сотының ұстанымын енгізуді атады. Оның пікірінше, сонысымен сот көрінеу айыптау жағына тартылады: «Егер сот айыптауды әзірлеуге тікелей қатысатын болса, онда соттың шешімі қаншалықты тәуелсіз және күн ілгері кесіп-пішілмеген болады? Істі қарау кезінде дауларда сот билігі мүдделі болмауы тиіс қой».

А.Перуашев заң әзірлеушілердің сот үкімін шығарғанға дейін мүлікті тәркілеуді енгізу туралы ұсыныстарына да назар аударды. «Мұнда қарама-қайшылық бар, себебі мүлкін тәркілей отырып, біз күдіктіні оны кінәлі деп тапқанға дейін-ақ жазалаймыз. Егер, ол әлі кінәлі болып табылмаса, қалайша адамды жазалауға, оны мүлкінен айыруға болады?»

Сондай-ақ, бұл Мемлекет басшысының тапсырмаларына, оның ішінде меншік құқығын қорғауды нығайтуға қатысты – қазіргі Жолдауымен қаншалықты сәйкес келеді? – деп сұрайды «Ақ жол» партиясының жетекшісі, – одан да, сот ақырғы және заңды күшіне енген шешімін шығарғанға дейін мүлікке ауыртпалықтар салу туралы қолданыстағы нормаларды жетілдірсек болмай ма?».

204

А.Перуашев тоқтаған тағы бір жағдай – бұл заң жобасында нақты тергеу мерзімдерін «орынды мерзім» деп аталатын, іс жүзінде қылмыстық қудалаудың ескіру мерзімдерімен бірдей мерзіммен ау-ыстыру ұсынылған.

«Ақжолдықтар» мұндай жаңалық азаматтарға заңсыз ықпал жа-сау үшін еркіндік береді, кейбір айла-шарғылар үшін алғышарттар жасайды деп есептейді. «Бұл екі-үш айда істі қараудың орнына, біздің азаматтарымызды олардың жеке жоспарларын және жұмыс тәртібін, отбасылық іс шараларын және т.б. болдырмай, екі-үш не одан көп жылдар тергеуге сүйрейтіндіктерін білдіретін болады. Бұл негізділігі және қажеттілігі жағынан күмән тудыратын, адамдарға моральдық қысым жасаудың қосымша түрі екені белгілі», – деп атап көрсетті фракция төрағасы.

Ақырында, «Ақ жол» фракциясы назар аударуды сұрап отырған тағы бір тақырып – бұл бірқатар баптар бойынша күдіктіге тұтқынға алу түріндегі жолын кесу шараларын қолдануды жеңілдету. Оны тек қылмыстардың ауырлығына аудару ұсынылады. Сонымен қатар, бұрын қолданылып келген мынадай факторлар жиынтығы – күдіктінің осы қылмысқа қатынасының анық айғақтарының бар бо-луы, сондай-ақ күдіктінің соттан бой тасалау, әділ тергеу жүргізуге кедергі болу, не қылмыстық істерімен айналысуын жалғастыру сияқты бірқатар негіздері – міндетті болмай қалып отыр.

«Нақты осы адам қылмысты жасағаны туралы жеткілікті дәлелдер, немесе өзге негіздер жоқ болғанда, біз бұл шарамен күдіктіге ықпал жасау мүмкіндіктерін күшейтеміз, оны бостандықта жүріп өзінің құқығын толық қорғауды қамтамасыз ету мүмкіндіктерінен айыра-мыз», – деп есептейді «Ақ жолда».

«Ақ жол» фракциясының депутаттары заң әзірлеушілерге және Жұмыс тобына екінші оқылым барысында заң жобасындағы көрсетілген қарама-қайшылықтарды және күмәндерді жою талабы-мен шықты.

205

***«Ақ жол» партиясы Президент Жолдауын орындау

мақсатында әзірленген мүгедектерді жұмыспен қамту мәселелері бойынша заң жобасын үкіметке жолдады


«Ақ жол» партиясы Президент жолдауын орындау мақсатында әзірленген мүгедектерді жұмыспен қамту мәселелері бойынша заң жобасын үкіметке енгізеді – бүгін ҚДП төрағасы Азат Перуашев тиісті заң жобасын және ілеспе хатты жіберді.

«Ақ жол» партиясы мүгедектердің құқықтарын кеңейту мәселесін бірнеше мәрте көтергенін, ал а.ж. қаңтардың соңында «Ақ жол» фракциясымен Президенттің биылғы «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты жолдауынан шығатын тапсыр-маларды қолдау мақсатында тиісті депутаттық сауал жарияланғанын естеріңізге саламыз.

«Президенттің мүмкіндіктері шектеулі азаматтарды қолдауды күшейту туралы бизнеске берген тапсырмаларына Қазақстан кәсіпкерлері түсіністікпен және оны өзінің әлеуметтік жауапкершілігі ретінде қарайды. Іс жүзінде мүгедектерді толыққанды әлеуметтік және еңбекпен оңалту үшін жұмыстардың жеткіліксіз атқарылып жатқаны анық. Бұдан анағұрлым көбірек жасалуы керек, «Ақ жол» партиясы бұл бағытта жұмыс істейтін болады. Оның үстіне, біз бұл тәсілдемелерді кеңейту керек деп есептейміз», – деп атап өткен еді депутат С.Қадралиева.

«Ақ жол» партиясымен қолданыстағы заңнамаларға талдаулар жүргізілді, сондай-ақ бұл саладағы шетелдік (ең әуелі – еуропалық) оң тәжірибелер зерттелді. Солардың негізінде тек жұмыс берушілерге міндеттемелер бойынша емес, сонымен бірге мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жұмысқа орналастырған жағдайда оларды ынталан-дыру, мүгедектер үшін жұмыс орнын құруға шыққан шығындарын субсидиялау туралы нормалар әзірленді.

Осы ұсыныстарды жүзеге асыру үшін: «Халықты жұмыспен қамту туралы», «Акционерлік қоғамдар туралы», «Қазақстан Республика-сында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы», «Мемлекеттік са-тып алу туралы», «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану ту-ралы», «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Заңдарына түзетулер енгізу қарастырылады.

«Мемлекеттік сатып алу туралы» Заңында мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушыны мүгедектер үшін жұмыс орындарын құрған кәсіпкерлік субъектілерінен ағымдағы жылы осы тауарлар-

206

ды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу үшін бөлінген жалпы көлемінің 10%-нан кем емес мөлшерде сатып алуды жүзеге асыруды міндеттейтін норма ұсынылады.

Бірқатар түзетулер мемлекеттің қатысуымен (ұлттық компани-яларда) кәсіпорындарға мүгедектерді жұмысқа орналастыру бой-ынша мүмкіндіктерді кеңейтуге қатысты, себебі бүгінгі күнге дейін мүгедектер үшін жұмыс орындарының квотасын орындау туралы құжаттарды талап ету, әдеттегідей жеке кәсіпкерлік субъектілеріне және кейбір жағдайларда – бюджеттік мекемелеріне (мектептер, ем-ханалар) ғана қолданылды.

Алайда, қоғамда жұмысқа тұру үшін ұлттық компаниялар және холдингтер әлдеқайда тартымды болып есептеледі, осы уақытқа дейін мұнда мүгедектерді жұмысқа орналастыру нормалары ешқандай да заңдармен немесе заңға қосымша актілермен белгіленбеген. «Ақ жол» партиясы әзірлеген заң жобасы бұл олқылықтардың орнын толтырады. «Акционерлік қоғамдар туралы» және «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Заңдарына тиісті түзетулер енгізу ұсынылады.

«Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Заңына түзетулермен жер қойнауын пайдаланушыға жер қойнауын пай-далану бойынша амалдарды жүргізу кезінде мүгедектерге жұмыс орнын құратын қазақстандық өндірушілерді тарту туралы міндетті белгілеуді ұсынады.

Заң жобасына сәйкес мүгедектерді жұмысқа орналастыруға жәрдемдесудің белсенді шаралары мүгедектерге жұмыс орында-рын құратын жұмыс берушілерді ынталандыруға бағытталған, бұл жұмыс берушілерді ынталандыруға мүмкіндік беретін қаржылық-несиелік шараларды, инвестициялық және салық саясатын ұйымдастыру жолымен іске асырылады.

Заң жобасында осы шараларды іске асыру мақсатында Үкіметке және мүгедектерді жұмыспен қамтамасыз ету және жұмыс берушілерді ынталандыру саласындағы уәкілетті органға тиісті өкілеттілік бекітіледі.

Заң жобасы жұмыс берушілерге өздерінің мүгедектерге жұмыс орындарын құруға және жабдықтауға шыққан шығындарының бөлігін мемлекеттік бюджет қаражатынан субсидиялауға және мүгедектердің кәсіби бейімделуге қатысуына құқығын бекітеді.

«Заң жобасының басты мақсаты мүгедектерді жұмыспен қамтудың тиімді жүйесін құру болып табылады, бұл ретте олар тұрақты жұмыс, ал кәсіпорындар – мемлекеттен қажетті көмегін алады, – делінген Азат Перуашевтің қолы қойылған заң жоба-сына түсіндірме жазбада. – Жоба бірқатар конституциялық нор-

207

маларды одан әрі қарай іске асыруға Мемлекет басшысының биылғы Жолдауындағы тапсырмаларды орындауға, , сондай-ақ қолданыстағы заңнаманы жетілдіруге бағытталаған».

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және сайлаушылардың аманаттарын орындау бой-ынша жұмыстарын жалғастыра береді.

208

***«Ақ жол» партиясы мал шаруашылығы саласын қорғауға

шықты – субсидия төлемдері бойынша кешіктірулерді қысқарту қажет


«Ақ жол» партиясы мал шаруашылығы саласын қорғауға шықты – бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында фракция атынан Екатерина Никитинская тиісті депутаттық сауалды жария етті.

Әңгіме мал шаруашылығы өнімдерінің сапасын және өнімділігін арттыру мақсатында субсидиялау – 088 бюджеттік бағдарламасы бойынша қаржыландыру мерзімінің бұзылуы туралы болып отыр.

«Бұл кешіктірулер жыл сайын жүйелі түрде сипат алып отыр. 2013 жылы Қазақстанның мал шаруашылығы саласы үлкен дағдарысқа тап болды, оны 2014 жылы уақтылы субсидиялау, саланы одан әрі дамытудың қажетті шарты болып табылады. Мысалы, 2012 жылы субсидиялау тек мамырдың басында, 2013 жылы – наурыздың соңында басталды. Ағымдағы жылы барлығы да өткен жылдардың үлгісі бойынша жылжып келеді. Ал, көптеген ауылшаруашылық кәсіпорындары Ауылшаруашылығы министрлігі уәде еткендей, бұл ақшаны 2014 жылдың қаңтарында алуға үміттеніп, оны өз кәсіпорындарына (негізгі қорларын жаңартуға, несиелерін төлеуге) жұмсауға жоспарлап қойған, мемлекеттік қолдаудың мерзімдерінің бұзылуы олардың өндірістік жоспарларынан бастап, несиелерін жабу кестесіне дейін бұзылуына әкеледі», – деп айтылады сауалда.

Өздеріңізге мәлім, бірінші тоқсан, ал нақтырақ айтсақ қаңтар-ақпан айлары сату көлемі 2 есеге дейін құлдырайтын шақ. Бұл сала үшін субсидия төлемдерінің кешігуімен бірге ахуалды мүлдем қиындатады.

Сауалда мысал ретінде құс шаруашылығындағы жағдай келтіріледі: 2012 жылы елімізде 319 000 тонна құс еті пайдаланылған, оның ішінде 193 000 тонна құс еті – яғни 60%-ы импортқа шығарылған.

Егер өткен жылы, отандық өндірушілер Украина және Кедендік одақ тарапынан арам бәсекелестікпен күрессе, бүгінгі таңда біздің өндірушілер елімізде азық-түлік қауіпсіздігі үшін қажетті құс етін өндіруде отандық үлесті қазіргі 40%-дан 70%-ға дейін көтеруді жалғастыруда мемлекеттің жоспарланған субсидия түріндегі қолдауын ала алмай отыр, – деп атап өтті Е.Никитинская.

Депутат жуырдағы Үкіметтің кеңейтілген отырысы туралы еске салды, онда Президент отандық кәсіпкерлерге жан-жақты

209

қолдау көрсетуді, және оның өндіруші кәсіпорындар болуына көңіл бөлуді тапсырған. «Мал шаруашылығы, өңдеуді қоса алғанда, экономиканың дәл осындай секторы болып табылады», – дейді ол.

Осындай мемлекеттік қолдаулар Агроөнеркәсіптік кешенді дамы-ту–2020 Бағдарламасында қарастырылған, «Ақ жол» фракциясының депутаттары Үкіметке және Ауылшаруашылық министрлігіне осындай кешіктіруді мүлдем болдырмау үшін үш жылға бекітілетін Субсидиялау ережесіне өзгертулер енгізуді ұсынады.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және отандық өндірушілерді қолдау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

210

***«Ақ жол»: «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасын уақыт

және нарық экономикасының талаптарымен жетілдіруге қол жеткіздік


Азат Перуашев өткен сәрсенбіде Мәжілістің пленарлық отыры-сында «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасын екінші оқылымда талқылау барысында заңды уақыт және нарық экономикасының та-лаптарымен жетілдіруге қол жеткіздік деп мәлімдеді.

«Бұл заң жобасы үлкен сынақтан өтті – ол Парламентке енгізуге дейін екі жыл талқыланды. Мәжіліс қабырғасында талқылаулардың қызу өткені сонша, БАҚ беттерінде өткір талқылаулар жиі орын алды, – деп атап өтті А.Перуашев. – Дегенмен нәтижесінде азаматтық қорғауды құқықтық реттеуді нақты жақсартатын құжат пайда болды».

Іс жүзінде – бұл әзірлеушілермен ұсынылғанның орнына қайта өңделген мүлдем жаңа заң – деп түсіндірді Перуашев, – кеңестік кезеңнен келе жатқан 6 бытыраңқы заң бірегей сәйкестендірілді және жаңартылды. Құрылым толығымен өзгертілді, жаңа норма-лар және түсініктер енгізілді, мемлекеттік органның тұрғындармен және жеке кәсіпорындармен ара-қатынасы реттелді. Депуттармен ұсынылған 1,5 мың түзетулердің 713-і (!) қабылданды, осының өзі атқарылған жұмыстың көлемін көрсетеді. Осы түзетулердің едәуір бөлігіне (150-ге жуығына) «Ақ жолдың» депутаттары бастамашылық жасаған болатын.

Түзетулерді қабылдау заң жобасының тұтастай бөлімдерін, мемлекеттік органдардың өкілдіктерін, азаматтық қорғау шарала-рын, осы саланы бақылау және қадағалауды және өзге де көптеген нормаларды өзгертуді және өңдеуді талап етті. Депутаттардың белсенді қатысуымен жобаның құрылымын, аппараттық ұғымын өзгерту, ТЖ алдын алу, ТЖ жою, және ТЖ салдарларын жою сияқты міндеттерге айқын қызметтік шектеулер және бірмағыналы түсініктемелемелер беру бойынша үлкен жұмыстар атқарылды.

ҚДП фракциясының жетекшісі Парламент Мәжілісінің жұмыс тобының жетекшісі Анатолий Пепенинге, әртүрлі фракциялардан жұмыс тобының мүшелерінің барлығына және заң әзірлеушілерге заң жобасымен жұмыс істеген кезде көрсеткен өзара түсіністіктері, төзімділіктері және кәсіпқойлықтары үшін ризашылығын білдірді және әріптестерін құжатты екінші оқылымда қолдауға шақырды.

Заң жобасы бірауыздан қабылданды.

211

***Азат Перуашев: Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы Кодекс

жобасының негізгі қағидалары Конституцияның ережелерімен қатаң сәйкестендірілуі тиіс


Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы Кодекс жобасының негізгі қағидалары Конституцияның ережелерімен қатаң сәйкестендірілуі тиіс – бұл туралы Азат Перуашев а.ж. 21 ақпанында Сенатта өткен «Әкімшілік заңнамаларды реформалау: проблемалар және жетілдіру жолдары» атты ғылыми-тәжірибелік конференциясында сөйлеген сөзінде мәлімдеді. «Ақ жол» фракциясы Үкіметті әкімшіліктік әділетті дамыту мәселесінде қолдауға дайын және бұл Президент Н.Назарбаевтың 2020 жылға дейінгі кезеңге, ҚР құқықтық саясат Тұжырымдамасында қойған міндеттерін жүзеге асырудың заңды жалғасы болып табылады. «Жалпы жаңа кодекстің қабылдануының өзектілігін қолдай отырып, біздің фракцияның депутаттарына күмән тудыратын кейбір ережелерге сіздердің назарларыңызды ау-дарамыз», – деп атап өтті. Сонымен қатар, «Ақ жол» партиясының көшбасшысы қазіргі қаралып отырған Кодекстің жобасына қатысты фракцияның бірқатар ұсыныстары туралы да айтып кетті.

1. Заң жобасында, «Мүлік пен құжаттарды алып қою..., осы Кодек-сте қарастырылған жағдайларда және тәртіппен жүргізілуі мүмкін деген түсіндірме бар», бұл міндетті түрде сот шешімінің бар болуы туралы конституциялық талаптарға қайшы келеді. Конституцияның 26-бабының 3-тармағына сәйкес: «Соттың шешімінсіз ешкімді де өз мүлкінен айыруға болмайды. Заңмен көзделген ерекше жағдайларда ғана мемлекет мұқтажы үшін, мүліктен күштеп айыру, оның құны тең бағамен өтелген кезде жүргізілуі мүмкін».

«Бұл басқа біреудің меншігін тартып алу сияқты заңсыз мүмкіндіктерді кеңейту үшін жағдай жасайды. Ал Президент жу-ырда ғана жеке меншікті қорғау құқығын заңнамалық деңгейде кеңейтуді талап еткен болатын. «Ақ жол» партиясы Конститу-ция нормалары қай қырынан болсын өзгермейтін және қоғамдық қатынастардың кез-келген саласында қолданылатын болуы тиіс», – деп санайды.

2. Жазаны тағайындау үшін негіз болған жағдайларды жойған кезде, оны алып тастау тәртібін заңнамалық деңгейде айқын белгілеу қажет.

3. Сондай-ақ: іс бойынша жағдайларды анықтауда уәкілетті органға жәрдем көрсету; іс бойынша қаулыны шығарғанға дейін

212

жіберілген бұзушылықтарды жою туралы ұйғарымға келіп, оны өз еркімен орындауды; әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін жауаптылықты жеңілдететін жағдайлардың тізіміне қосу ұсынылады.

4. «Қайталану» және «бірнеше рет жасалу» ұғымдарын жобаға Заңнамалық түрде қосуды бекіту және қосу ұсынылады, себебі оқиғаның барлық факторларының жинынтығы ескерілуі тиіс бо-латын нақты жағдайларды қараған кезде олардың маңызыдылығы жоғары.

5. Жеке кәсіпкерлік субъектілеріне тексеру жүргізудегі бұзу-шы лықтарға, сондай-ақ, ҚР мемлекеттік сатып алу туралы заңнамаларды бұзғаны үшін де әкімшілік жауапкершілікті едәуір қатаңдату ұсынылады. (Тексеру жүргізу ережелерін бұзғандары үшін кінәлілерге қатысты айыппұлды 20 дан 100 АЕК-ке дейін өсіру, қайталанып жасалған, тағы да сол әрекеттері үшін 25 тен 200 АЕК-ке дейін өсіру ұсынылды).

Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі саласындағы заң-намасын тәуекелдіктерді тәуелсіз бағалау жүргізу кезінде бұзғаны үшін, әкімшілік жауапкершілікті алып тастау ұсынылады. Себебі, бұл жүйе мемлекеттік бақылау қызметін жеке, «тәуелсіз» деп ата-латын ұйымның жүргізуіне беруді көздейді. Бұл қолданыстағы заңнамалармен, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығын қоса алғанда, тікелей тыйым салынған. А.Перуашев аталған ұғым-ның қолданыстағы заңнамалардың талаптарына түбегейлі қарама-қайшы екені туралы ҚР Бас прокуратурасына хат жазғаннан кейін «Азаматтық қорғау туралы» заң жобасынан «тәуекелдіктерді тәуел-сіз бағалау» ұғымының алынып тасталғаны туралы еске салды.

6. Егер құқық бұзушылық оған байланыссыз жағдайлармен жіберілген болса, кәсіпкерлерді жауапкершіліктен босатуды қарастыру ұсынылады. Мысал ретінде, 2009 жылы АЗС қызметін міндетті лицезиялауды енгізудегі жағдай келтірілді. Нәтижесінде, бүкіл Қазақстан бойынша бір жылдан астам уақыт мыңдаған жанар жағар май құю бекеттері лицензиясыз, еріксіз құқық бұзушылар бо-лып жұмыс істеді. Қылмыстық істер қозғалды, ондаған кәсіпкерлер соттың шешімімен қылмыстық жауапқа тартылды. Тек, «Атаме-кен», Бас прокуратура және Жоғары сот араласқаннан кейін ғана кәсіпкерлердің осы құқықтық қайшылықтардан жеке кінәсінің жоқтығы дәлелденді.

«Ақ жол» партиясының депутаттары келешекте осы түзетулер қабылданса, бизнесті осындай оқиғалардың қайталануынан қорғауға мүмкіндік беретініне сенімді.

213

«Осы тұрғыда бақылау-кассалық аппараттарын қолдану тәртібін бұзғаны үшін жауапкершілік бойынша да түзетулерді қарау керек. Жалпы, касса аппаратын шағын кәсіпорындарға міндетті түрде қолдануды енгізу бизнес-қауымдастықта үлкен дау тудыратынын еске салуды керек деп есептеймін, – деп атап өтті А.Перуашев. – Дамыған елдерде – Голландияда, Германияда, Францияда, АҚШ-та – сатушылар осындай аппаратсыз жұмыс істейді. Біз неге екені белгісіз есепті жүргізуге оның шамасы келмейтін, өзіміздің ұсақ-түйек сататын азаматтарымыздан оларға керек емес аппаратты са-тып алуды талап етеміз. Және бұл Президенттің адамдарды шағын және орта бизнеске кеңінен тарту, жаппай кәсіпкерлікті ынталанды-ру туралы талаптарының аясында болуда».

7) Бизнес деңгейлері бойынша – шағын, орта және ірі деп жа-залау шараларын саралаудан өткізу қажет, себебі осындай құқық бұзушылықтардың келтірген шығын деңгейі және қоғамдық мәнділігі елеулі түрде ажыратылады. «Ақ жол» партиясы ӘҚБтК-гі ұсынылған тәсілдемелер бүгінгі экономикалық жағдаяттарға сәйкес келмейді және салық пен кәсіпкерлік заңнамаларында қолданылатын әркелкі тұрғыдан түзетілуі тиіс деп есептейді.

«Регламент талаптарына сәйкес, мен «Ақ жол» ҚДП-ның қарастырылып жатқан заң жобасы бойынша тек бірнеше ескертпелерін ғана атап өттім. Қалған ұсыныстар жұмыс тобына жіберілді және біз парламенттік рәсімге сәйкес оларды қорғауды жалғастырамыз», – деді А.Перуашев.

214

***«Ақ жол»: Мемлекеттік органдардың бақылау-қадағалау

қызметтерін «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңының нормаларын қолданудан шығару тәжірибесін тоқтату қажет


Мемлекеттік органдардың бақылау-қадағалау қызметтерін «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңының норма-ларын қолданудан шығару тәжірибесін тоқтату қажет – бұл тура-лы бүгін Меруерт Қазбекова Мәжілістің пленарлық отырысында Премьер-министр С.Ахметовтың атына жазылған фракцияның депутаттық сауалын жариялау кезінде мәлімдеді. Депутаттар үкімет басшысынан үкіметтің мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесін одан әрі жетілдіру мәселелері, сондай-ақ тексерулерді оңтайландыру жөніндегі шаралары туралы ақпарат беруді сұрайды.

2011 жылдың 6 қаңтарында бақылау және қадағалау қызметін реттеу және тексерулерді оңтайландыру мақсатында «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заң қабылданғанын естеріңізге са-ламыз.

Мемлекет басшысымен мемлекеттік бақылау және қадағалау саласын оңтайландыру жөнінде қосымша шаралар қабылдау қажеттілігі туралы үнемі атап өтілетіне қарамастан, соңғы кездері кейбір мемлекеттік органдар өздерінің қызметтерінің бір бөлігін қолданыстағы Заңды қолданудан шығаруға талпыныстары байқалады. 2012 жылы өнеркәсіп қауіпсіздігі, мұнай-газ өнеркәсібі инфрақұрылымы, төлем жүйесінің қызмет ету саласын бақылау заңды қолдану шеңберінен шығарылған болатын. Мәжіліске келіп түскен электр энергетикасының объектілерінің жұмысын бақылау және қадағалауды ұйымдастыру мәселелері жөніндегі заң жобасын-да да осындай беталыс байқалады.

Оның үстіне, санитарлық-карантиндік, ветеринарлық бақылау; акцизделетін тауарлардың жеке түрлерін өндіруді іске асыра-тын субъектілердің аумағын бақылау; этил спиртін және алкоголь өнімдерін өндiрудi жүзеге асырушы ұйымдарда оларды есепке алу-ды бақылау; ҚР қаржылық заңнамаларының талаптарын сақтау бойынша бақылау, және көптеген басқалары да Заң нормаларымен қамтылмаған.

Прокуратурамен арыздарды электронды түрде қабылдау енгізілгеннен бастап 22 мыңнан астам кәсіпкер хабарласқан, бұзушылық деректердің 75%-ы расталып отыр. Тексеруді тағайындау

215

туралы 1890 акті негізсіздігіне байланысты оларды тіркеуден бас тартылған. 2013 жылы прокуратура органдарымен барлығы 961 заңсыз тексерулер анықталған болатын, тексеруді тағайындау тура-лы 2738 акті тіркеуден бас тартылған. 2013 жылы Алматы қаласының прокуратурасымен жүргізілген тек 28 тексерудің нәтижесі бойынша 1300-ден астам заң бұзушылықтар анықталған.

«Бүгінгі таңда кәсіпкерлерді қорғау саласындағы қалыптасқан заңдылық жағдайын назарға ала отырып, қандай салаға қатысты болмасын бейінді заң қолданысынан бақылауды шығару тәжірибесін қысқарту қажет деп есептейміз», – деп айтылады сауалда.

«Ақжолдықтар» казіргі кезеңде мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесін оңтайландыру жөніндегі келешектегі шаралардың бірі, жыл сайын осы саладағы заңдылық ахуал туралы баяндамалар жасауды дағдыға енгізу деп есептейді. Мысал ретінде, мемлекеттік бақылау және қадағалау жағдайы туралы ұлттық баяндамалар жа-сау іс жүзінде енгізілген Ресейдің және бірқатар Еуроодақ елдерінің тәжірибесі келтіріледі.

Сонымен бірге, «Ақ жол» партиясының депутаттары казіргі кезеңде мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесін жетілдірудегі ең тиімді шара, болатын тексерулердің барлық түрлерін бірыңғай – «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» заңымен қамту тәжірибесі болып табылатынына сенімді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

216



(03.03.2014 ж.)

Парламентте бизнес қауымдастығының мүдделерін қорғайтын «Ақ жол» демократиялық партиясы Мемлекет басшысына Прези-денттің ағымдағы жылдың 27 ақпанындағы Мәлімдемесінде белгі-ленген түбегейлі және өзара байланысты біртұтас кешенді шара-лар қабылдағаны үшін ризашылығын білдіреді.

Осыған орай Нұрсұлтан Назарбаевтың Тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен кәсіпкерлердің қалыптасуы мен проблемаларына зор көңіл бөліп келе жатқанын атап көрсеткім келеді.

Мәселен, Президент 1992 жылы 4 июльде «Жеке кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі» заңға қол қойған. Яғни, бұл заң -Тәуелсіздігіміз жарияланғаннан жарты жылдан кейін шыққан Қазақстан Респуб-ликасының алғашқы заңдарының бірі болып табылады.

Мемлекет басшысы ұлттық бизнестің нарықтық эконо-миканың және мемлекеттің орнықты дамуының әлеуметтік базасының маңызды факторына айналуына әрдайым назар ау-дарып отырды.

Бүгінгі таңда тек шағын және орта бизнесте жүздеген мың кәсіпкерлер еңбек етуде, 2 миллионнан астам жұмыс орындары құрылды. Кәсіпкерлік мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік реформалар саласындағы көптеген маңызды шешімдерінің тірегіне айналды.

«Атамекен» Ұлттық палатасы мен «Ақ жол» партиясының Қазақ станда Кәсіпкер күні кәсіби мерекесін белгілеу туралы бір-не ше рет ұсыныстар жасауы кездейсоқ емес. Оны біз жақында ғана белгіленген мемлекеттік қызметкерлер күні секілді, жеке кәсіп-керлікті қолдау туралы алғашқы заңның шыққан күніне орайласты-рып, 4-інші шілдеге белгілеуді ұсынып отырмыз.

Мен Ұлт Көшбасшысының барлық Мәлімдемесін қайталап айта бергім келмейді: бәрібір де Президенттен асырып айта алмайсың.

Бірақ, менің пайымдауымша ең бастысы Қазақстандағы бизнес-ахуалға ұзақ мерзімге, оң әсер етуге қабілетті бірқатар жағдайларды атап өткенді өзімнің борышым деп есептеймін.

Н.Назарбаевтың мәлімдемесі, бұл мемлекеттің экономикалық са-ясатына бизнес-қауымдастықтың артып отырған үміттерімен сәйкес келетіні біз үшін өте маңызды. Сондай-ақ, «Ақ жол» партиясының

217

осы тәсілдемелерге ұқсас болып келетін, Парламентте жиі көтеріп жүрген мәселелерін де қосып айта аламын.

1) Бірінші – бұл, тексеру саласындағы Президенттік бастама-лар екені сөзсіз. Өкінішке орай, бүгінде тексерулер кәсіпкерлердің сорына айналды.

Тексерудің қорытындылары бойынша аударылымдар, кәсіп-керлерден бопсаланатын паралар және тексерулер бойынша «заңсыз төлемдер», баяғыда-ақ бизнеске қосарланған салық салудың түрімен, қосарлы қаржылық қысыммен бүркемеленген.

Көптеген компаниялар жұмысын жоспарлай отырып, әр түрлі тексерушілер үшін шығындарын алдын ала салып қояды.

Мұның өзі кәсіпорындардың кірістерінен және айналымдағы қаржыларынан шығындарға әкелетіні түсінікті. Кейбір кездері тексерушілерге деген шығындар, адамдарды кәсіпкерлікпен айналысуға қызықтырмайды және тиімсіздікке әкеледі.

Президенттің әр түрлі тексерулерді және тексеруші органдар-ды қысқарту туралы үнемі айтып отырғанына қарамастан, жағдай өзгеріп отырған жоқ.

Тек қана, соңғы екі айда «Ақ жолдың» депутаттары ШОБ-ті тек-серулерге қатысты Үкіметке бірнеше мәрте сауалдар жолдады.

Мәселен, біз 19 желтоқсанда Үкіметке жаңа құрылатын кәсіпорындар үшін, тек қана шағын емес, орта бизнес үшін де жо-спарлы тексерулерден бас тарту туралы ұсындық.

Ал, 20 қаңтарда бізге бұл орынсыз деген жауап берді.Өткен сәрсенбіде, 26 ақпанда, Мемлекет басшысының

Жарлығына дейін дәл бір күн бұрын, «Ақ жол» партиясының фрак-циясы Үкіметке бизнесті тексеру жүйесін тәртіпке келтіру және оңтайландырудың қажеттілігі туралы депутаттық сауал жолдады.

Сауалда, прокуратура органдарында арыздарды электрон-ды түрде қабылдау жобасы енгізілгеннен бастап тексерілуші субъектілер тарапынан құқықтық статистика Комитетінің атына 22 мыңнан астам кәсіпкердің хабарласқаны туралы ресми деректерді көрсеттік. 2013 жылы түскен барлық хабарламаның 75%-ында, кәсіпкерлердің заңды құқықтарының бұзылғаны жайлы деректер расталған.

Ал, қаншама бизнесмендер тексерушілермен дауласқылары кел-мей, барлық талаптарды әдеттегіше реттеуді жөн санады? Қаншама кәсіпкер, әсіресе шағын кәсіпкерлер, бақылаушы органдардың іс-әрекеттеріне шағымдануды мүлдем білмейді?

Мұның жиі болуының себебі, кәсіпкерлерге тексеру жүргізу тәртібі «Мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» заңда

218

белгіленген тәуекелдермен басқару жүйесі негізінде болғанымен, көптеген мемлекеттік органдар өз салаларын осы заңның қолданысынан шығаруға және қандай да бір ерекше тәртіп немесе тәсім ойлап табуға талпынуында.

Қазіргі кезде, фито-санитарлық және ветеринария салаларын-да тексерулер жүргізу; акциздік қосындар арқылы акцизделетін тауарлардың жеке түрлерін өндіруді тексеру; қаржы ұйымдарын және т.б. тексерулер Заң нормаларымен қамтылмаған. Және бұл алып тастаулардың толық тізімі емес.

Бізде тексерулер жүргізу бейінді заңдардан өзге де ондаған басқа заңдармен қарастырылған.

Оның үстіне, тексерулерді оларды кейбір «тәуелсіздерге», ал іс жүзінде – тәуекелдерді бағалау жөніндегі коммерциялық ұйымдарға беру жолымен коммерцияландыруды заңдастыруға тал-пыныстар болып жатыр. Осындай заң жобалары Парламентке келіп түсуде, депутаттардың табандылығымен және Бас прокуратураның қолдауымен ғана, мысалы, «Азаматтық қорғау туралы» заңнан осындай баптарды алып тастау мүмкін болды.

Тәуекелдерді бағалауды «бәсекелестік» деп аталатын, іс жүзінде – коммерциялық аймаққа беру туралы ұсыныстар – кәсіпкерлердің алдына– ресми қандай да бір ұйымға төлеу, неме-се мемлекеттік органдардың тексерулеріне тап болу деген таңдау қояды. Бұл сонысымен кәсіпкерлерді тексерулерден құтылуы үшін төлеуге итермелейтіні түсінікті. Бірақ, бұл сыбайлас жемқорлықтық жағдайларды туындатады: мысалы, тәуекелдерді бағалау жөніндегі ұйым тексерулерге жауап беретін мемлекеттік органның өзімен іріктелсін және тағайындалсын деп ұсынылды. Бұл кәсіпкердің сол немесе басқа қылықтарындағы тікелей мүдделілігін құратын мүдделер жанжалына әкелуі сөзсіз.

Сондықтан, Президент тапсырғандай тәуекелдерді бағалау коммерцияландырылмауы керек, мемлекеттік органдардың тікелей міндеті болуы тиіс, ал пайда болған шығындар бизнес жауапкершілігін сақтандыру арқылы шешілуі керек.

Депутаттық сауалымызда, біз Үкіметке қолданыстағы бизнесті тексеру жүйесін оңтайландыруды және тексерулерді бір бейінді заңмен толық қамтуды ұсындық, мұндай заң «Мемлекеттік бақылау және қадағалау» болып табылады.

Бірақ, Президент айтқан тапсырма бизнесті реттейтін барлық нормаларды шоғырландыру – яғни, бір Кәсіпкерлік кодексінде, тексерулерді де тәртіпке келтіру – бұл тапсырма одан да батыл және парасатты.

219

Мұнда, жай ғана біріктіру туралы емес, сондай-ақ қолданыстағы тексеру тәртібін түбегейлі қайта қарау және жаңғырту, кәсіпкерлереге талаптарды қысқарту, жоспарлы тексерулерден (20 қаңтарда біздің сауалға жауабында үкіметтің қажет деп қорғап қалған) толығымен бас тарту, және т.б. әңгіме болып отыр. Әлбетте, мұның барлығы кәсіпорынның жұмысын жеңілдетеді және бизнестің кабинет-тен кабинетке жүгірмей, өзінің тікелей жұмысымен айналысуына мүмкіндік береді.

Негізінде, «Мемлекеттік бақылау туралы» заңда тексерулер туралы норма бұрынғы «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңнан осын-да көшірілген болатын, оған қарсы «Атамекен» және салалық қауымдастықтар дауласқан болатын. Сондықтан, бизнесті мемлекеттік реттеудің біртұтастығының қалпына келуіне біз қуаныштымыз.

2) Президенттің Жарлығының тікелей біріншіден туындай-тын екінші маңызды жағы – ол а.ж. 2 сәуірінен бастап ШОБ-ке тексерулер жургізуге мораторий жариялауы.

Бұрын 2003 жылы, одан кейін 2008-2009 жылдары мұндай мора-торийлар орын алған болатын және оң рөл атқарғаны да сөзсіз.

Қазіргі шешім, Президент Н.Назарбаевтың саяси күш жігерімен және бизнесті қолдауға және оны дамытуға жаңа серпін беруге де-ген пейілінен шыққаны айқын.

Бұл шараның құқықтық мазмұны бойынша теңдесі жоқ, себебі қолданыстағы бақылау нормаларының іс әрекеттерін тоқтатады.

Сонымен бірге, мораторий – бұл бұзушылықтарға рұқсат беру емес екенін түсіну керек.

Бизнестен өзінің міндеттемелерін орындағаны үшін, мәселен, бюджетке салық төлеу, тұтынушылардың мүдделерін сақтау, және жалпы заңнамалық нормаларына және ережелеріне сәйкес жұмысы бойынша жауапкершіліктер алынып тасталмайды.

Осы кезеңде және мораторийден кейін де заңнамалық талап-тарды және нормаларды сақтау бойынша бәрібір есеп беруге тура келеді.

Сондықтан, үкіметке, сондай-ақ бизнестің өзіне де осы кезеңді барынша тиімді пайдаланып қалуы керек.

Ел Президенті ең алдымен мораторий жариялауға, артын-ша қолданыстағы заңнамаларға толығымен сараптама жүргізуге, бизнестің қызметін реттеуге қандай да бір қатысы бар заң нормаларының барлығын Кәсіпкерлік кодекске шоғырландыруға тапсырма берді.

220

Екінші, бизнеске кедергі келтіретін не кәсіпкерлік үшін өзінің өзектілігін жоғалтқан мемлекеттік актілердің барлығының күшін жоюға тапсырма берді, әрине осындай актілерді табу керек. Бұл көрсетілген мерзімде үкіметтің және Кәсіпкерлердің ұлттық палатасының басты міндеті болады.

Кәсіпкерлердің өздері осы уақытты жеке істерін тәртіпке келтіру, даму мүмкіндігін және жаңа жобаларды жүзеге асыруды анықтау үшін пайдалануы тиіс.

Жуырда Президенттің Ұлттық қордан 1 трлн. теңгені бизнесті қолдауға бөлуді тапсырғаны белгілі. Кәсіпкерлерге әдеттегі әкімшілік қысымсыз және есеп беру әбігерінсіз өте қолайлы жағдайда, осы қаржыны игеруге тамаша мүмкіндік пайда болып тұр.

Мемлекет басшысының бұл шешімі сыртқы нарықтағы аумалы-төкпелі ахуалға әсер ету жағдайларында өте маңызды болып табы-лады, себебі бюджеттің кіріс бөлігі қысқаруы, екіншіден, қара ниет кәсіпкерлер тарапынан белгілі айла-амалдарға алғы шарттар пайда болуы мүмкін.

Берілген мүмкіндікті пайдалана отырып, мен ұлттық бизнеске Президенттің ерік жігерін дұрыс және сәйкесінше қабылдауға және беріліп отырған мүмкіндіктерді бизнестің ғана емес, мемлекеттің мүдделеріне де пайдалануға шақырғым келеді.

Менің түсінігім бойынша шынайы бизнестің түпкі мақсаты жай ғана иелерін байыту болуы мүмкін емес. Егер бизнес көптеген адамдардың өмірін және кедей мен байлардың арасындағы алшақ-тықты қысқартуды қоса алғанда, жалпы экономиканы жақсартуға бағытталған болса, онда бизнестің мағынасы және келешегі бар.

3) Жоғарыда аталған заңнамаларды толығымен тексеріп шығу туралы тапсырманы айта отырып, Президенттің нақты тапсырмаларына үкіметтің қабылдап отырған шараларының сәйкестігі туралы мәселені де көтеру қажет деп есептеймін.

Мәселе мынада, егер Президент шағын және – атап айтамын! – орта бизнеске қолдауға нақты шаралар қабылдауды ұдайы талап етсе, үкіметтік құрылымдар болса қасарысып, осындай қадамдарды шағын кәсіпорындармен ғана шектейді, не орта бизнес туралы естігілері келмейді.

Мемлекет басшысының ШОБ-тің басымдылығы туралы көптеген бастамаларына қайшы келіп, заңнамаға жеңілдіктер тек шағын биз-нес үшін енгізілуде: бұл салық кодексіне, мемлекеттік сатып алу ту-ралы заңға, «Жеке кәсіпкерлік туралы» бейінді заңға және қандай да бір қолдау шараларын қарастыратын кез-келген актілерге қатысты болып отыр.

221

Шағын бизнеске – негізінен сауда-саттық, қызмет көрсету сала-лары және шаруа қожалықтары жатады.

Ал, кез-келген дайын өнімді өндіруші өңдеу өнеркәсібінің кәсіпорындары, жабдықтарының құнымен және өндіретін инфракұрылымдарына байланысты объективті себептермен – шағын кәсіпорындар шеңберіне кірмейді және орта компаниялардың деңгейінен басталады.

Бірақ, біздің үкіметтік шенеуніктер өңдеуші кәсіпорындарды жеңілдіктер мен преференцияларды алушылардың қатарынан сы-зып тастауға тырысады.

Нәтижесі бәрімізге белгілі – Президент үнемі талап етіп отырған ел экономикасын 50%-ға өсіруге тиіс ШОБ, үлес қосудың орнына соңғы 10-15 жылда бір орыннан қозғалмай тұр.

Оның үстіне, біз ішкі нарықтың импортқа тәуелділігін жеңе алмадық, себебі бізге өзімізде өндіруден гөрі, жат жұрттан өнім әкелу оңай. Себебі, қайталап айтамын, Президенттің талапта-рына қарамастан шенеуніктер қолдағылары келмейтін өңдеуші кәсіпорын – ол негізінен орта бизнес.

Әрине, сауда-саттықта, қызмет көрсету салалары да шағын биз-несте – біздің әріптестер, кәсіпкерлер де мемлекеттік қолдауға зәру, себебі маңызды әлеуметтік тапсырмаларды шешеді, жүздеген адам-дарды жұмыспен қамтиды.

Ендеше, өңдеу кәсіпорындарын және орта бизнесті қолдау да өте маңызды оларсыз экономиканы индустрияландыру және технологиялық дамыту мүмкін емес.

Еуроодақта да, ДСҰ-на мүше-елдерінің көпшілігінде, тіпті Кедендік Одақ бойынша біздің әріптестеріміз – Ресей Федерация-сы және Беларуста да шағын бизнес субъектілерін ғана емес, орта кәсіпкерлікті қолдау заңнамалық деңгейде шешіледі және жүзеге асырылады (Ресейде – «Шағын және орта бизнесті қорғау туралы» Федеральдық заң, Белоруссияда – «Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау туралы» Заң).

Оның үстіне 2050 жылға дейінгі даму Стратегиясында (дәйексөз келтіремін): «Бүгінгі күннің міндеті – шағын кәсіпорындарды және жеке кәсіпкерлерді орта дәрежеге көшіру үшін қажетті жағдайларды және алғы шарттарды құру», сондықтан «Шағын және орта бизнестің талпыныстарын көтермелеу»..., оларды қолдау және көтермелеу жүйесін құру қажет деп көрсетілген.

Президент өткен жылы, 20 желтоқсанда Индустриялан-дыру күнінде (дәйексөз келтіремін): «Егер үкімет барлық министрлерімен бірге мен айтқан – шағын және орта бизнесті

222

қолдаумен айналысатын болса – оларға құрмет пен мадақ болар еді» – деді.

Оның үстіне Президент Назарбаев ағымдағы жылы бизнесті қолдауға 1 трлн. теңге бөле отырып, бұл ақша өндірістік салаларға берілуге тиіс екенін ерекше атап өтті.

Бірақ, қолданыстағы барлық заңдар бойынша тек шағын бизнес, яғни, бөтен елдің тауарларын импорттаушы сауда-саттық қолдау көріп отыр. Ал, біз өзіміздің өндірушілерді қолдағымыз келмейді.

«Ақ жол» партиясының 19 желтоқсандағы шағын және орта бизнесті қызметінің алғашқы жылдары тексеруден боса-ту туралы аталып өткен депутаттық сауалына Үкімет «шағын кәсіпкерлік субъектілерін ғана... тексерулерден босату бойын-ша ұстанымды ұстау орынды» деп жауап берген. Бұл бір ғана жағдай емес, мемлекеттік органдардың принципті ұстанымы, біздің пікірімізше, бұл Президенттің шағын және орта бизнесті де қолдау туралы айқын және кесімді тапсырмаларына тікелей қарама-қайшы.

Осындай алысты болжамаушылықтың басқа да жағымсыз сал-дарлары бар: біз шағын бизнесті одан ары қарай орта және ірі биз-неске өсуге жібермейміз. Кәсіпкерге салықты аз төлеу үшін, бір қызметін ЖК желілеріне бөліп-бөліп жіберу тиімдірек. Мұндай жағдайлар барлық жерде кездеседі. Бұл іс жүзінде, Президенттің биылғы Жолдауында маңызды міндеттердің бірі ретінде белгіленіп берген онсыз экономиканың инновациялық және технологиялық дамуы мүмкін болмайтын бизнесті жаңғыртудан және ұлғайтудан; инвестициядан бас тартуды білдіреді.

Осында, Орталық коммуникациялар кызметінде 26 қаңтарда сөйлегенде, мен Президенттің бизнесті қолдау туралы бастама-сын «Ақ жол» партиясы іс-әрекеттеріне тікелей басшылық ретінде қабылдайды деп мәлімдегенмін.

«Ақ жол» партиясы бизнестің проблемаларын жеке жауапкер-шілік ретінде қабылдап, «Шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау туралы» заң жобасын әзірледі және 31 қаңтарда үкіметке жіберді. Онда жоғарыда атап көрсетілген ШОБ-ті қолдаудағы үйлеспеушіліктерді, сол сияқты осы саладағы басқа мәселелерді шешу ұсынылады. 28 ақпанда Әділет министрлігінде өткен Ведомствоаралық комиссияның отырысында мен осы заң жобасын таныстырдым, және біз жеке заңның орнына оның нормаларын әзірленіп жатқан Кәсіпкерлік кодексіне арнайы тарау етіп енгізуге келіскен болатынбыз.

4) Ұлт көшбасшысы тарапынан тағы бір жаңашыл қадам, оны

223

айтпай кету мүмкін емес: бұл Бизнес-омбудсмен немесе кәсіпкерлер құқықтары жөніндегі уәкіл позициясын құру.

Біз бұл шешімге қуаныштымыз, себебі ол Кәсіпкерлердің ұлт тық палатасы атынан жеке бизнесті қолдау жүйесін шынайы толықтырады.

Бизнес-омбудсмен институты бизнес мәдениеті дамыған елдерде кең тараған.

Бизнес-омбудсменнің ерекшелігі бизнес-қауымдастық қатарына жатқандығымен және қоғамда «кәсіпкерлерді қорғаушы» деген қоғамдық танумен қоса оның ресми мемлекеттік мәртебесінің бо-луы. Бизнес-омбудсмен қызметіне тағайындауды негізінен Мемле-кет басшысы жүзеге асырады (ЕО-ты қоспағанда, мұнда көбінесе парламенттік тағайындау).

Мәселен, АҚШ-та және Ресейде бизнес-омбудсменді Президент тағайындайды, Ұлыбританияда қаржылық даулар бойынша Омбуд-смен Парламентпен тағайындалады.

Бизнес-омбудсмен атқарушылық немесе соттың шешімдерін жою немесе қайта қарау өкілеттілігіне ие бола алмайды. Оның функциялық мандаты жеке бизнестің заңды мүдделеріне қатысты талас-тартыстарға кеңес беру және кәсіпкерлердің құқықтары бұзылған деп тапқан жағдайда, оларды қорғау мақсатында уәкілетті органдарға жүгіну болып табылады.

Бизнес-омбудсмен жұмысының маңызды бөлігі кәсіпкерлікті реттеуде олқылықтарды анықтау, қызметтің осы түрі бойынша заңнамалық базаны жетілдіру бойынша ұсыныстарды дайындау және енгізу болып табылады.

Бірқатар елдерде Бизнес-омбудсменнің міндетіне нақты мемле-кеттік ведомстволарда кәсіпкерлердің құқығын сақтау және байқалып отырған тендециялар туралы Мемлекет басшысына және Парламентке жыл сайынғы есептер дайындау да жүктеледі.

Халықаралық тәжірибені және отандық болмысты ескере оты-рып, Қазақстандағы бизнес-омбудсменді Ұлттық кәсіпкерлер палата-сының ұсынысымен Президенттің өзінің тағайындауы анағұрлым тиімді болар еді деп ойлаймын. Осы тұрғыда Бизнес-омбудсменнің жұмысын ұйымдық қамтамасыз ету ҰКП-на жүктелуі тиіс.

Бұл өте маңызды сәт, өйткені Бизнес-омбудсменнің тек Кәсіпкерлер палатасымен тағайындалуы, мемлекеттік органдармен дауларда және шиеленіскен жағдайларға қатысуына байланысты оның қызметінің артқарылуының тиімділігін төмендетуі мүмкін.

Мемлекет басшысының қаралып отырған Мәлімдемесінде бизнесті қолдауға қатысты тағы да бірқатар маңызды сәттер бар, бірақ бізге сұрақтарға көшкеніміз жөн болар.

224

Бұл құжаттағы барлығымыз үшін ең бастысы – Президент Н.Назарбаевтың қазіргі өте күрделі кезеңде отандық бизнеске көмек көрсетуге орасан зор күш жұмсап отырғанына дұрыс баға беру. Біздің көз алдымызда бір-екі күнде ұлттық валюталар құлдырап, бірталай елдер банкротқа айналуда. Кипрде мемлекет бір шешіммен өзінің және шетел азаматтарының жинақ қорларын тәркіледі. Әлемдік нарық жанталасын жалғастыруда, әрине бұл біздің бюджеттің кірістеріне де әсер ететіні сөзсіз. Дегенмен Президент экономикада құрылымдық өзгерістерге қол жеткізуге, кәсіпкерлерді толыққұқықты және толыққанды жұмыспен қамту үшін саяси күш жігер танытып қосымша шығындарға баруда. Мұны дұрыс бағалап, нақты жұмыспен және нақты натижелермен ақтау керек.

225

***«Ақ жол» партиясы Президенттің бизнес-ахуалды

түбегейлі жақсарту жөніндегі бастамасын қолдайды және кейбір мемлекеттік органдардың кәсіпкерлерді тексеруді коммерцияландыруға талпыныстарына жол беруге болмайды деп есептейді

4 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Ақ жол» партиясы Президенттің бизнес-ахуалды түбегейлі жақсарту жөніндегі бастамасын қолдайды және кейбір мемлекеттік органдардың кәсіпкерлерді тексеруді коммерцияландыруға талпы-ныстарына жол беруге болмайды деп есептейді – бұл туралы ҚДП төрағасы, Мәжіліс депутаты Азат Перуашев кешегі Орталық комму-никациялар қызметінің брифингінде сөйлегенде мәлімдеді.

«Мұндай әрекеттер тәуекелдіктерді бағалауды кейбір «тәуелсіздерге», ал іс жүзінде – коммерциялық ұйымдарға беру жо-лымен болып жатыр – дейді депутат, осындай заң жобалары сондай-ақ Парламентке де келіп түсуде, тек депутаттардың табандылығымен және Бас прокуратураның қолдауымен ғана, мысалы, «Азаматтық қорғау туралы» заңнан осындай баптарды алып тастау мүмкін бол-ды».

Тәуекелдерді бағалауды «бәсекелестік» деп аталатын, іс жүзінде – коммерциялық аймаққа беру туралы ұсыныстар – кәсіпкерлердің алдына – тәуекелдерді тәуелсіз бағалау үшін ресми төлеу, немесе мемлекеттік органның тексеруіне ұшырау деген таңдау қояды. Бұл сонысымен кәсіпкерлерді тексерулерден құтылуы үшін төлеуге итермелейтіні түсінікті. Бірақ, бұл сыбайлас жемқорлықтық жағдайларды туындатады: мысалы, тәуекелдерді бағалау жөніндегі ұйымдарды тексерулерге жауап беретін мемлекеттік органның өзімен анықталсын деп ұсынылды. Бұл кәсіпкердің сол немесе басқа қылықтарындағы тікелей мүдделілігін құратын мүдделер жанжалы-на әкелуі сөзсіз – деп есептейді «Ақ жолда».

Сондықтан, Президент тапсырғандай тәуекелдерді бағалау, мемлекеттік органдардың тікелей лауазымдық міндеті болуы тиіс, ол коммерцияландырылмауы керек, ал пайда болған шығындар бизнес жауапкершілігін сақтандыру арқылы шешілуі керек – деп мәлімдеді А.Перуашев.

226

***Азат Перуашев: Орта бизнесті қолдау бойынша мемлекеттік

органдардың ұстанымдары Президенттің тапсырмаларымен түбегейлі қарама-қайшы


Орта бизнесті қолдау бойынша мемлекеттік органдардың ұстанымдары, Президенттің шағын және орта бизнесті де қолдау ту-ралы айқын және кесімді тапсырмаларына тікелей қарама-қайшы – бұл туралы Азат Перуашев Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі барысында мәлімдеді.

«Егер Президент шағын және – атап айтамын! – орта бизнеске қолдауға нақты шаралар қабылдауды ұдайы талап етсе, үкіметтік құрылымдар болса қасарысып, осындай қадамдарды шағын кәсіпорындармен ғана шектейді, не орта бизнес туралы естігілері келмейді. Заңнамаға жеңілдіктер тек шағын бизнес үшін енгізілуде: бұл салық кодексіне, мемлекеттік сатып алу туралы заңға, «Жеке кәсіпкерлік туралы» бейінді заңға және қандай да бір қолдау шара-ларын қарастыратын кез-келген актілерге қатысты болып отыр», – деп атап көрсетті «Ақ жол» партиясының жетекшісі.

Шағын бизнеске – негізінен сауда-саттық, қызмет көрсету са-лалары және шаруа қожалықтары жатады. Оларда мемлекеттік қолдауға зәру, себебі маңызды әлеуметтік тапсырмаларды шешеді, жүздеген адамдарды жұмыспен қамтиды.

Ендеше, өңдеу кәсіпорындарын және орта бизнесті қолдаудың маңыздылығы одан сайын арта түседі, оларсыз экономиканы инду-стрияландыру және технологиялық дамыту, ішкі нарықтың импортқа тәуелділігін жеңу мүмкін емес. Ал, кез-келген дайын өнімді шығарушы өңдеу өнеркәсібінің кәсіпорындары, жабдықтарының құнымен және өндіретін инфракұрылымдарына байланысты объективті себептермен – шағын кәсіпорындар шеңберіне кірмейді және орта компаниялардың деңгейінен басталады.

«Еуроодақта да, ДСҰ-на мүше-елдерінің көпшілігінде, тіпті Кедендік Одақ бойынша біздің әріптестеріміз – Ресей Федерация-сы және Беларуста да шағын бизнес субъектілерін ғана емес, орта кәсіпкерлікті қолдау заңнамалық деңгейде шешіледі және жүзеге асырылады», – деп атап өтті А.Перуашев және Президенттің Ин-дустрияландыру күнінде айтқан сөзінен дәйексөз келтірді: «Егер үкімет барлық министрлерімен бірге мен айтқан – шағын және орта бизнесті қолдаумен айналысатын болса – оларға құрмет пен мадақ болар еді».

227

Президент Назарбаев ағымдағы жылы бизнесті қолдауға 1 трлн. теңге бөле отырып, бұл ақша өндірістік салаларға берілуге тиіс екенін ерекше атап өтті. Бірақ, қолданыстағы барлық заңдар бойынша өндірушілер емес, бөтен елдің тауарларын импорттау-шы сауда-саттық қолдау көріп отыр. А.Перуашевтің айтуынша, үкіметтік шенеуніктер өңдеуші кәсіпорындарды жеңілдіктер мен преференцияларды алушылардың қатарынан ыждағаттылықпен сы-зып тастауға тырысады. Нәтижесінде – Президент үнемі талап етіп отырған ел экономикасын 50%-ға өсіруге тиіс ШОБ, үлес қосудың орнына соңғы 10-15 жылда бір орыннан қозғалмай тұр.

«Ақ жол» партиясының көшбасшысы 19 желтоқсандағы шағын және орта бизнесті қызметінің алғашқы жылдары тексеруден бо-сату туралы депутаттық сауалды еске салды, онда Үкімет «шағын кәсіпкерлік субъектілерін ғана... тексерулерден босату бойынша ұстанымды ұстау орынды» деп жауап берген».

А.Перуашев бұл бір ғана жағдай емес, мемлекеттік органдардың принципті ұстанымы, бұл Президенттің шағын және орта бизнесті де қолдау туралы тапсырмаларына тікелей қарама-қайшы келеді деп есептейді. «Осындай алысты болжамаушылықтың басқа да жағымсыз салдарлары бар: біз шағын бизнесті одан ары қарай орта және ірі бизнеске өсуге жібермейміз. Кәсіпкерге салықты аз төлеу үшін, бір қызметті ЖК желілеріне бөліп-бөліп жіберу тиімдірек, – дейді ол. Бұл іс жүзінде, Президенттің биылғы Жолда-уында маңызды міндеттердің бірі ретінде белгіленіп берілген онсыз экономиканың инновациялық және технологиялық дамуы мүмкін болмайтын бизнесті жаңғыртудан және ұлғайтудан; инвестициядан бас тартуды білдіреді».

«Президент Н.Назарбаевтың бизнесті қолдау туралы бастамасын іс-әрекеттеріне тікелей басшылық ретінде, ал бизнестің проблема-ларын жеке жауапкершілік ретінде қабылдай отырып, ҚДП «Шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау туралы» заң жобасын дер-бес әзірледі және 31 қаңтарда үкіметке жіберді. Онда жоғарыда атап көрсетілген ШОБ-ті қолдаудағы үйлеспеушіліктерді, сол сияқты осы саладағы басқа мәселелерді шешу ұсынылады. 28 ақпанда Әділет министрлігінде өткен Ведомствоаралық комиссияның оты-рысында мен осы заң жобасын таныстырдым, және біз жеке заңның орнына оның нормаларын әзірленіп жатқан Кәсіпкерлік кодексіне арнайы тарау етіп енгізуге келіскен болатынбыз», – деп атап өтті А.Перуашев.

228

***Әлихан Бөкейханның мерейтойына дайындық жұмыстары

басталды6 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі.5 наурызда қазақтың көрнекті қоғам және мемле-

кет қайраткері, ХХ ғасыр басындағы ұлт-азаттық Алаш қозғалысының негізін қалаушы әрі саяси жетекшісі, Алаш Орда ұлттық үкіметінің төрағасы, публицист, энциклопедист-ғалым Әлихан Бөкейхан 148 жасқа толды.

Қазақтың ұлттық мемлекетін қайсарлықпен қайта қалпына келтірген, Кеңес өкіметіне де бізді мойындауға қол жеткізген, «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысының көшбасшысы Әлихан Бөкейхандай ұлы тұлғамыздың туған күніне орайластырылған атал-мыш іс-шара, ағымдағы жылдың 6 наурызы күні «Жастар шағын» ауданының аумағында орналасқан «Бабалар қорымындағы» Кене-сары хан сарбаздары мен Смағұл Сәдуақасұлының бейітіне зиярат етуден бастау алды.«ӨЛІМ ҚАЙДАН БОЛСА, ТОПЫРАҚ СОДАН» демекші, Ата-бабаларымыздың қанымен сақталып қалған қазақ жерінің төсі – Сары Арқада жандары мәңгілік дамыл тапқан осынау есіл ерлердің рухы ұрпағын желеп-жебей жүрсін деп, екі абтобусқа лық толы адам, тайлы-тұяғымызбен жеткен едік. Жосын бойынша, бұл қабірстанда жатқан күллі мұсылманға арналып құран оқылды және де Дихан ағамыздың әңгімелеуінде, осы мәңгілік мекеннің тарихына қысқаша шолу жасалды: «Зерттеушілер «Қараөткел» мұсылман зиратының 1609–1962 жылдар аралығын қамтитынын анықтады. Бұл қорымда Тәуке ханның ұлы Сәмеке, Ақмоланың негізін қалаушы аға сұлтан Қоңырқұлжа Құдаймендин, Бөгенбай, Қабанбай, Кенесары, Амангелді батырлардың сарбаздары, көпес Баймұхамед Қосшығұлов, Балуан Шолақтың Ғалиясының ескерткіш тасы да тұр, Ақмолалық әкелі-балалы көпес Уәли және Ғалиакпар Халфин әулетінен тараған үрім-бұтақтарын, зәузат-жұрағаттарын қосыңыз. Алаш арыстаны Хайретдин Болғанбай қуғындалған жыл-дарда панасыз қалып шетінеген үйелмелі-сүйелмелі бөбектері, аға сұлтан Ыбырай Жайықбаев сынды көптеген жақсы-жайсаңдар осы қорымға жерленгенін ұрпақтары тебіреніп еске алады. 1933 жылы Мәскеуде құпия жағдайда өлтірілген Алаш арысы, 20-жыл-дары голощекиндік саясатқа қарсы тұрған көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Смағұл Садуақасұлының сүйегінің күлі 2011 жылы 20 мамырда елге әкелініп, осы тарихи қорымға қойылды. Тіпті, діні мұсылман халыққа белгілі Самарқан, Бұхар, Қазан

229

қалаларында туған қайраткерлер жерленген деген деректер де бар. Ал, құлпытастардағы жазулардың Араб, парсы тілдерінде және төте жазумен жазылғаны белгілі. Сонымен қатар, осы көне мұсылман зиратын жаңалауға көмек еткен Михаил Саварбекұлы Гуцариев де-ген ингуш азаматы. Ақмоланың тумасы, бүгінде Мәскеуде тұрады. Ресейдегі санаулы аса дәулеттілердің бірі».

Зират басынан кері орала салысымен Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің бас ғимаратындағы «Ғылыми кеңес» залында «Әлихан Бөкейхан. Марксизм қағидасынан ұлттық «Алаш» идеясына дейінгі эволюциялық жол» атты республикалық конференция өтті. Конференция жұмысына Алаш қайраткерлерінің ұрпақтарынан Қошке Кемеңгерұлының немересі- Ризабек Кемеңгеров, Итбай Ережепұлының немересі – Өтелбек Шынанов, Хайретдин Болғанбаевтың туысы – Достық Кемелов, Сұлтанбек Қожанұлының жиені – Светлана Тыныбекова, Алаштанушы-ғалымдардан ҚР ҰҒА академигі Серік Қирабаев, ҚР ҰҒА академигі Сейіт Қасқабасов, Л.Н.Гумилев атындағы Еура-зия ұлттық университетінің проректоры, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, ф.ғ.д. профессор Дихан Қамзабекұлы, Қарағанды облыстық мәслихатының хатшысы, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, з.ғ.д. про-фессор Нұрлан Дулатбеков, «Ақ жол» ҚДП Орталық кеңесінің хат-шысы, ҚР Құрмет орденінің иегері Сәбит Байдалы, «Алаш» мәдениет және рухани даму институтының директоры, Әлихантанушы ф.ғ.к. PhD докторы Сұлтанхан Аққұлы, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті «Отырар кітапханасы» ғылыми орталығының директоры, ф.ғ.д. профессор Тұрсын Жұртбай, «Еуразия» гуманитарлық зерттеулер орталығының директоры, т.ғ.д. профес-сор Зиябек Қабылдинов, ф.ғ.д. профессор Қаржаубай Сартқожаұлы, Семейдегі «Алаштану» ғылыми-зерттеу орталығының дирек-торы, ф.ғ.к. Тұрсын Шаңбай және ҚР Парламенті депутаттары-нан Азат Перуашев, Нұрлан Жазылбеков, Алдан Смайыл, Мұрат Бақтиярұлы, Жабал Ерғалиев, Талғат Ерғалиев арнайы қатысты. Сонымен қатар, тарих, филология факультеттерінің жоғары курс студенттері де жұмылдырылды. Конференцияның жұмысы ба-рысында Сұлтанхан Аққұлы құрастырған «Әлихан Бөкейхан Шығармаларының 9 томдық» жинағының тұсаукесер рәсімі жа-салса, соңына қарай, Алаш қозғалысы және Әлихан Бөкейхан өміріне қатысты маңызды жайттарды ескере келе, ҚАРАР қабылдады.

Ал, конференция аяқталғаннан кейін, «Ақ жол» партиясы сол жағалауда орын тепкен «Нұрсая» тұрғын үй кешеніндегі «Хан

230

Ерке» мейрамханасында Әлихан Бөкейхан рухына бағыштап ас берді. Асты партия төрағасының орынбасары, белгілі ақын Қазыбек Иса жүргізіп отырды. Жалпы, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті мен «Ақ жол» демократиялық партиясының арасындағы рухани-шығармашылық байланыс – бірі бастап, бірі қостап дегендей, 2012 жылы Алаштың 95 жылдығын бірлесіп өткізген уақыттан бері жалғасып келеді. Ең бастысы, қазақ бірлігі ұранымен ұлы даламызды Алаш автономиясының құзырына біріктірген, ұлттың өзін-өзі басқару құқығын орнықтыруды дәйекті түрде қорғап алған Әлекеңдей абзал азаматқа күнде құрмет көрсетіп отыруды әдетке айналдырсақ та жарасар еді. Ендеше, бүгінгі Әлихан Бөкейханның туғанына 148 жыл толуына орай өткізілген кон-ференция, Алаш көсемінің ісі мен өнегесін қазақтың жадында қайта жаңғыртты және ұлт көсемінің 2016 жылы өтетін 150 жылдық мерей тойына дайындық шараларының бастауы бол-ды. Сондықтан да, алдымызда келе жатқан Әлихан Бөкейханның мерейтойын ұлы дала төсінде ұлан-асыр той етіп өткізуге ұйытқы болу бәріміздің ортақ, қасиетті парызымыз!

231

***«Ақ жол»: депутаттық сауалдарға жауап әзірлеу кезіндегі

салғырттық пен көзбояушылықтар үшін үкіметтік шенеуніктерді жауапкершілікке тартуды талап етеді


«Ақ жол» партиясы депутаттық сауалдарға жауап әзірлеу кезіндегі салғырттық пен көзбояушылықтар үшін үкіметтік шенеуніктерді жауапкершілікке тартуды талап етеді – Азат Перуа-шев депутаттар көтерген мәселелерге Үкіметтің берген формалды жауаптары туралы сауалды қайта жария етті. Осыған байланысты «Ақ жол» фракциясы 2013 жылғы 15 желтоқсанда жария еткенін естеріңізге саламыз. Бірақ, А.Перуашевтың айтуынша бұл тәжірибе қазірде сақталып тұр.

Мысал ретінде а.ж. 29 қаңтардағы Президент Н.Назарбаевтың Үкіметке ҮИИДБ-ның бірінші бес жылдығына қатысты нақты тап-сырмаларын орындау барысы және нәтижелері туралы депутаттық сауал келтірілді.

Онда «ақжолдықтар» ҮИИДБ 2010-2013 жылдардағы (әр жылға жеке) орындалу барысы туралы, оның ішінде Мемлекет Басшысы-мен 2009 жылы 15 мамырдағы «Нұр Отан» партиясының съезінде белгіленген индикаторлар бойынша ақпарат беруді сұраған. Әңгіме мерзімі бойынша орындалуы тиіс тапсырмалар жайлы болып отыр.

2015 жылға қарай агроөнеркәсіп кешенінде, экспорттың жалпы көлеміндегі ауылшаруашылық өнімдерінің үлесін 8 пайызға дейін жеткізу; Ең жақын арада (яғни 2012-2013 жылдарға) агроөнеркәсіп кешенінің жалпы қосылған құнын кем дегенде 16 пайызға арттыру, 10 мыңнан астам жұмыс орындарын құру тапсырылған болатын.

2015 жылға қарай құрылыс индустриясына, құрылыс материал-дар нарығының қажеттерінің 80 пайызынан астамын ішкі өндірістің есебінен қанағаттандыру міндеті қойылған еді. Құрылыс кешенінің жалпы қосылған құны кемінде 76 пайызға өсірілуі тиіс болатын.

Мұнай өңдеу саласында 2014 жылға қарай (яғни, бүгінгі күнге) отандық мұнай өңдеуші зауыттар бензин және авиакеросин сияқты жоғары сапалы мұнай өнімдерімен ішкі қажеттіліктерді толығымен қанағаттандыру; Отын-энергетикасы кешенінде жалпы қосылған құнды кемінде 30 пайызға көтеру мәселесін қойылған.

2015 жылға қарай металлургияда өндіріс көлемін және металлургиялық өнеркәсіп өнімдерін экспортқа шығаруды 2 есеге арттыру; Металлургияда жалпы қосылған құн кемінде 107 пайызға өсуі тиіс деп тапсырылған.

232

Фармацевтика саласына 2014 жылға қарай дәрі-дәрмектер құралдарын ішкі тұтынудың 50 пайыздан астамын отандық өндірістің есебінен және т.б. қамтамасыз етуді тапсырған. Бірақ, мысалы, фармацевтикалық өнімдерді өндірушілер Қауымдастығы белгіленген 50%-ң орнына тек 37%-ға жеткені туралы, яғни іс жүзінде денсаулық министрлігі атынан уәкілетті органның кінәсінен салалық бағдарламаның орындалмағаны туралы хабарлайды.

А.ж. 28 ақпанындағы Үкіметтің ресми жауабында біздің сауалға қатысы жоқ, жалпы ҮИИДБ-ын іске асыру барысындағы қол жеткізген бағыттар бойынша жетістіктері ғана баяндалған, – деді А.Перуашев. – Бірақ, келген жауапта Президенттің аталған бағдарламаға рұқсат беру кезіндегі сөйлеген сөзінде нақты мақсатты міндеттер ретінде қойған көрсеткіштерінің бір де бірі туралы сөз айтылмаған.

Үкіметтің жауабында ҮИИДБ шеңберінде қаржыландырылған, оның ішінде жобадағы қуатына шықпаған, тұрып қалған не-месе жұмысын тоқтатқан жобаларды көрсетіп, индустриялық жобалардың тізімін берудің орнына – дәйек сөз келтіремін! – «жоба-ларды іске асыруда және қуатын жүктеуде пайда болған мәселелер бойынша» «үнемі жиындар өткізіледі», – деп хабарлайды.

Осындай жағдайда, нақты жобаларды және салалық бағдарламалардың орындалмағаны үшін Үкімет мүшелерінің және өзге лауазымды тұлғалардың жауапкершілігі туралы ақпарат беру туралы біздің нақты сұраққа, Премьер-Министрдің жауабын-да 20 «жауапты тұлғаның» тәртіптік жазаға тартылғаны туралы айтылады, олардың аты-жөні және лауазымы көрсетілмеген. Бізді жауапкершілікке тартылған облыстардағы және аудандардағы кейбір атаусыз қызметкерлер емес, осы органның басшылығы мүшелері туралы мәліметтері қызықтырады».

Парламенттік фракцияның көшбасшысы «Экспортер 2020» және «Бизнес жол картасы» бағдарламаларының ахуалы, инновациялық-белсенді компаниялардың (болмашы 1,5% өскен және сондықтан табыс көрсеткіші болып қызмет ете алмайтын) үлесінің өсуі, инновациялық өнімдердің 3 есеге көбейгені туралы (ол да іс жүзінде жоқтан бар болып отыр) көптеген керек емес ақпараттар келтірілген Үкіметтен келген жауабына тағы да бірқатар талаптарды жария етті. Әсіресе, оларға салынған мемлекеттік қаржының көлемінің қомақтылығына сәйкес мұндай нәтижелердің маңыздылығы жеке сауалдарға тақырып та болуы мүмкін. «Ал, Үкіметпен «қажетті заңдар қабылданғаны» туралы ақпарат – Конституцияға қарама-қайшы келеді, себебі заңдар Парламентпен қабылданады және

233

Президентпен қол қойылады, – деп есептейді «Ақ жол» партиясы. Үкіметтің мұндай жауабын кеңсешілдік сырғытпа жауап дегеннен басқаша атау мүмкін емес. Мәжіліс депутаттары өз деңгейінде оны шешуге жәрдемдесе алатындай ҮИИДБ-на, оны жүзеге асыру бой-ынша проблемаларға маңызды талдау жасаудың орнына, бізге кезекті «жарнамалық анықтамасын» жіберіп отыр. Бірақ, депутаттық сауал бұл туралы емес еді, іс жүзінде ол көптеген сұрақтар бойынша жа-уапсыз қалды.

«Ақ жол» партиясының депутаттары Үкіметтің мұндай жауабы-мен мүлдем келіспейді және Мәжілістің Регламентіне депутаттардың мемлекеттік органдарға депутаттық сауалдарына формалды жауап-тарын қабылдамау құқығын енгізуді ұсынады.

«Ақ жолдың» депутаттары Үкіметтен 2013 жылғы 15 желтоқ-сандағы депутаттық сауалды қайта оралып қарауды және онда қойылған сұрақтарға нақты жауап беруді сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

234

***«Ақ жол» ҚДП фракциясының сауалына дипломатиялық

арналар арқылы келіп түскен мәлімет «СК-Фармация»-ның қызметіндегі жолсыздықтар туралы Үкіметтің теріс жауабын бекерге шығарды

12 наурыз 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП-ның баспасөз қызметі«Ақ жол» ҚДП фракциясының сауалына дипломатиялық арна-

лар арқылы келіп түскен мәлімет «СК-Фармация»-ның қызметіндегі жолсыздықтар туралы Үкіметтің теріс жауабын бекерге шығарды» – деді Меруерт Қазбекова Мәжілістің бүгінгі жалпы отырысында. Бас прокурор А. Дауылбаевтың атына жолданған депутаттық сауалда бірыңғай дистрибьютор «СК-Фармация» ЖШС-нің дәрі-дәрмек пен медтехниканы жоғары бағамен сатып алуы туралы мәселесі баяндалған.

Еске сала кетсек, «Ақ жол» ҚДП фракциясымен бұдан бұрын да, 2013 жылғы 6 қарашада гепатитті емдеуге дәрілік заттардың қымбат бағамен сатып алынатындығы туралы депутаттық сауал жолданған болатын. Онда осы дәрі-дәрмектерді Грузияның едәуір төмен бағаға сатып алғанын мысалға келтірген. Алайда, осы сауалға келіп түскен жауап бұдан да көп сұрақтарды туындатты.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің жауабына сәйкес, са-тып алынатын дәрі-дәрмек мөлшерінің айырмасын ескеретін болсақ, олардың түпнұсқасының нарықтағы бағасының 10 – 15% аралығында ауытқып тұруы әбден мүмкін. Бұл орайда, дәрінің түпнұсқасын емес, өз өндірісінің аналогын сатып алған сияқты.

«Ақ жол» ҚДП фракциясының дипломатиялық арналар арқылы жолданған сауалына грузия тарабы гепатитті емдеу үшін дәрі-дәрмектердің түпнұсқасы 92,88 АҚШ долларына сатып алғаны рас-талды, (хат қосымша тіркелген). Ал «СК-Фармация» ЖШС (бұдан әрі – «СК-Фармация») дәрі-дәрмектерді 330 АҚШ долларына сатып алған, яғни Қазақстан 2 есе көп мөлшердегі дәрі-дәрмекті 3 есе қымбат бағамен сатып алған», – делінген.

Бұдан басқа, гепатит ауруын сапалы зерттеу жүргізу мақсатында 2013 жылы 16 арнайы аппарат, «Дельрус РК» ЖШС-нен 300 млн-нан астам теңгеге 9 аппарат сатып алынған (әрқайсысы 35 млн. теңгеден) .

Сонымен бірге, 2013 жылғы жағдай бойынша, аталған ЖШС-тің өзбек және қырғыз филиалдары аталған аппараттың бағасын 19 млн. теңгеден сатып отыр («Дельрус-Ташкент» ҚБҰ-ның 21.02.2014 ж. мен «Дельрус СА» ҚБҰ-ның 28.02.2014 ж. прайс-парақтары) .

235

Интернет-дерекнамаларға сәйкес, ТМД аумағында осыған ұқсас аппараттардың бағасы 18-20 млн. теңге айналасында құбылып тұр.

«Сөйтіп, аталған жабдық ұсыныс бағасынан 2 есе жоғары бағаға сатып алынған. «СК-Фармация» ЖШС-і сатып алған медициналық техниканың бағасы мен нарықтағы құнының арасындағы айырма – 144 млн. теңгені (бір аппараттың бағасы – 16 млн. тг) құрап отыр. Сол кездегі қолданыстағы ақша бағамы бойынша бұл шамамен 1 млн. АҚШ долларын құрайды», – деп атап көрсетті М. Қазбекова.

Депутат аталған дәрі-дәрмектер мен техникаларды делдалдар-сыз, тікелей өндіруші зауыттардан төменгі бағамен сатып алудың заңнамалық мүмкіндігін атап өтті. Мәселен, дәрілік заттар мен тех-никаны сатып алуды ұйымдастыру және өткізу Ережелеріне сәйкес, егер шетелдік өндірушінің баламасы жоқ бір ғана дәрілік заты мен техникасы тіркелген болса, онда бір көзден, яғни өндіруші зауыттан сатып алынуы мүмкін.

«Алайда, «СК-Фармациясы» сатып алуды тендер шеңберінде, яғни делдалдар арқылы жүзеге асырып отыр», – деп түйіндеді де-путат.

«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттары Бас прокуратурадан гепатитпен ауыратын науқастарды емдеуге қажет медициналық тех-ника мен дәрілік заттарды сатып алудың заңдылығы мен тиімділігін қарастыруды сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын жүзеге асыру жұмыстарын жалғастыруда.

236

***«Ақ жол» Күләш Байсейітова атындағы Ұлттық театрын

қорғауға көмектесуде12 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» Күләш Байсейітова атындағы Ұлттық театрын

қорғауға көмектесуде – депутаттар оны жабу туралы қаулысының күшінің жойылуын талап етуде. Бүгін Азамат Әбілдаев Пре-мьер-Министр Серік Ахметовтың атына жолдаған фракцияның тиісінше депутаттық сауалында мәлімдеді.

Еске сала кетсек, 2000 жылғы 5 шілдеде Астана қаласын одан әрі әлеуметтік-мәдени дамыту мақсатында және аса көрнекті қазақ әншісі Күләш Байсейітованың есімін мәңгі есте қалдыру үшін Президент «Ақ орда» опера және балет театрына Ұлттық опера және балет театры атағын беру туралы Жарлығына қол қойды. Сол жылдың 10 шілдесінде «Ақ орда» опера және ба-лет театры» қазыналық мемлекеттiк кәсіпорнын «Күләш Байсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театры» қазыналық мемлекеттiк кәсіпорны» деп қайта атау туралы қаулы қабылдаған.

Алайда, 2014 жылғы 3 ақпанда Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік мүлік туралы» Заңымен белгіленген мемлекеттік кәсіпорындардың қызметінің нысанына сәйкес келмейді деп, Ұлттық театрды тарату туралы № 43 қаулысын қабылдады.

«Қабылданған Үкімет қаулысы бұқаралық ақпарат құралдарында және әлеуметтік желілерде үлкен қоғамдық ре-зонанс туғызды, – делінген сауалда. «Ақ жол» ҚДП-на аталған қаулыға наразылығын ашық білдіріп отырған Ұлттық театр қызметкерлерінің үндеухаты келіп түсті».

«Үкіметтің бұл қаулысы, елдің мәдени орталығы ретінде Астана қаласын одан әрі әлеуметтік-мәдени дамыту мақсатында қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 5 шілдедегі «Күләш Байсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театры туралы» № 416 Жарлығына сәйкес келмейді деп есептейміз, – деді депутат А.Әбілдаев. – Елбасы өзінің Жарлығымен театрға Ұлттық мәртебесін бергеннен кейін, Ұлттық опера және балет театры Қазақстан Республикасы халқының игілігі болып табылатынын белгіледі».

Мүмкін, бұл Астанада Еуропадағы ең озық «Астана опера» жаңа театрының ашылуымен қатысты шығар.

237

Алайда екі театрдың баға саясаты да салыстырарлықтай емес. Мысалға, жаңа театрдың кейбір қойылымдарына билет бағасы 10-15 мың теңгеден асып түседі, бұған орташа табысы бар азаматтардың (педагогтардың, дәрігерлердің) қолы жете бермейді.

Салыстыратын болсақ – К.Байсейітова атындағы театрдың би-лет бағасы небәрі 500 теңге немесе 20 есе арзан болған, демек – қазақстандықтардың көпшілігі классикалық музыкаға араласуға мүмкіндік алатын.

Сонымен қатар, «Ақ жол» бұл жағдайда, аты аңызға айналған опера әншісінің және актрисаның аты ұмыт қалдырылып отыр деп есептейді. Жоғарыда баяндалғанға сай, «Ақ жол» ҚДП депутаттарында заңды сұрақтар туындайды:

1) Неге, Үкімет, егер осы Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын қызметінің мақсаты «Мемлекеттік мүлік туралы» Заңның талаптарына сәйкес келмесе, театрды мүлде таратудың орнына, оны өзге заңды тұлға нышанына қайта айнал-дыру бойынша шаралар қабылдамады?

2) Бүгінгі күнге қолданыста қалып, күшін жоймаған Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 5 шілдедегі Жарлығын әрі қарай орындау қалай жүзеге асырылады?

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын жүзеге асыру бойынша жұмыстарын жалғастыруда.

238

***«Ақ жол» партиясы бастамашылық жасаған орта бизнесті

қолдау туралы ұсыныстары «қазақстандық бизнестің бәсекеге қабілеттілігін қолдауда маңызды рөл атқаруға қабілетті»; «Заң жобасының авторлары қисынды, айқын және анық дәйекті ұстанымдарды тұжырымдай алған» – «Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы» заң жобасына ресми құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптамалардың нәтижелері «Ақ жол» ҚДП заңнамалық бастамасының пайдасында екенін білдіреді


«Ақ жол» партиясы бастамашылық жасаған орта бизнесті қолдау туралы ұсыныстары «қазақстандық бизнестің бәсекеге қабілеттілігін қолдауда маңызды рөл атқаруға қабілетті»; «Заң жобасының авторлары қисынды, айқын және анық, дәйекті ұстанымдарды тұжырымдай алған» – бұл туралы «Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы» заң жобасына ғылыми құқықтық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптамалардың қорытындыларында айтылады.

Көрсетілген Заң жобасы «Ақ жол» фракциясының депутаттары-мен Президенттің «Қазақстан жолы -2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауын жүзеге асыру бойынша партияның іс-шараларының шеңберінде бастамашылық жасалған, және а.ж. қаңтардың соңында үкіметтің қарауына жіберілген болатын.

Үкімет жанындағы Ведомствоаралық комиссия отырысында заң жобасын таныстыру барысында А.Перуашев: «Егер Пре-зидент шағын және орта бизнеске қолдауға нақты шаралар қабылдауды ұдайы талап етеді, ал үкіметтік құрылымдар бол-са қасарысып, осындай қадамдарды шағын кәсіпорындармен ғана шектейді: заңнамаға жеңілдіктер тек шағын бизнес үшін енгізілуде – бұл салық кодексіне, мемлекеттік сатып алу ту-ралы заңға, «Жеке кәсіпкерлік туралы» бейінді заңға және қандай да бір қолдау шараларын қарастыратын кез-келген актілерге қатысты болып отыр», – деп атап өтті. Қазақстанда шағын бизнес негізінен сауда-саттық, қызмет көрсету сала-ларына шоғырланған, ал өндіріс секторы жабдықтарының, қажетті ғимарат және құрылыс құнымен, сондай-ақ, өндіретін инфракұрылымдарына байланысты объективті себептер-мен – шағын кәсіпорындар шең беріне кірмейді және орта компаниялардың деңгейінен басталады».

239

Сонымен қатар, ол Кедендік Одақ елдерінде – Ресей Федера-циясы және Беларуста шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауға арналған заңдар әрекет етеді, мұндай заңдар ТМД елдерінде (Ар-менияда, Украинада), сондай-ақ, экономикалық дамыған елдерде (Жапония, Германия, Италия, Франция, АҚШ, Қытай және т.б.) бар екенін атап өтті.

«Орта бизнесті қолдаудан бас тарту 2050 жылға дейінгі даму Стратегиясына тікелей қарама-қайшы келеді, – деп есептейді Азат Перуашев, және Президент Н.Назарбаевтың сөзінен дәйексөз келтірді: «Бүгінгі күннің міндеті – шағын кәсіпорындарды және жеке кәсіпкерлерді орта дәрежеге көшіру үшін қажетті жағдайларды және алғышарттарды құру», сондықтан «Шағын және орта бизнестің талпыныстарын көтермелеу»..., оларды қолдау және көтермелеу жүйесін құру қажет».

Бұл жүйе қайда? Осы шарттар мен алғышарттар қайда? – деп сұрайды кәсіпкерлер партиясының басшысы, – «Оның орнына біз шағын бизнесті одан ары қарай орта және ірі бизнеске өсуге жібермейміз. Кәсіпкерге салықты аз төлеу үшін, бір қызметін ЖК желілеріне бөліп-бөліп жіберу тиімдірек. Мұндай жағдайлар барлық жерде кездеседі».

Әрине, сол үшін жеңілдіктерден айырылатын болса, кім негізгі қаржыға және айналымға ақша салады және тек ҚҚС-тің бір өзіне 4 есе көп төлеуге тура келеді! Оданда ескі жабдықтарды істен шыққанша қолданып, оларды әр түрлі ЖК рәсімдегені өте жеңіл. «Бұл іс жүзінде, Президенттің биылғы Жолдауында маңызды міндеттердің бірі ретінде белгіленіп берген онсыз экономиканың инновациялық және технологиялық дамуы мүмкін болмайтын бизнесті жаңғыртудан және ұлғайтудан, инвестициядан бас тартуды білдіреді», – деді Перуашев.

«Ақ жол» ҚДП-сы Президент Н.Назарбаевтың бизнесті қолдау туралы бастамасын тікелей басшылыққа ала отырып, ал бизнестің проблемаларын жеке жауапкершілік ретінде қабылдай отырып, әзірлеген заң жобасында жоғарыда атап көрсетілген ШОБ-ті қолдаудағы үйлеспеушіліктерді шешуді және басқа мәселелерді қоюды ұсынады.

Бизнесті қолдаумен қатар, Қазақ гуманитарлық заң университетінің Ғылыми сараптама және талдау институтының директорының орынбасары, профессор Р.Нұртаевтың қолы қойылған қорытынды бойынша «заң әзірлеушілермен сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағыттылыққа және сыбайлас жемқорлықтың әртүрлі көріністеріне белсенді қарсы тұру мүмкіндіктеріне ұсынылған новеллалар-

240

ды толықтыруға нақты шаралар қарастырылған». Оның үстіне, қорытындыда «ШОБ мемлекеттік қолдауды кепілді бекіту жөнінде шараларды нақтылаумен байланысты мәселелерді құқықтық шешу, ШОБ саласында сыбайлас жемқорлықтық құқық бұзушылықтарға қарсы әрекеттерді жандандыру үшін қосымша жағдайлар жасауға әкелуі мүмкін» деп көрсетілген.

Сондай-ақ, сарапшылар тобымен ғылыми құқықтық сараптаманың оң қорытындысын берген: онда «Заң жобасының авторлары қисынды, айқын және анық, дәйекті ұстанымдарды тұжырымдай алған», – деп айтылған.

Заң жобасын құқықтық тұрғыда қабылдау, келешекте шағын, сондай-ақ аса маңызды болып табылатын орта кәсіпкерлікті дамыту үшін құқықтық базаны құруға, олардың қызметі жолында кездесетін әкімшілік кедергілерден өтуге, ШОК құқықтық реттеуде алдыңғы қатарлы тәжірибелерді енгізуге мүмкіндік береді. Әлеуметтік-экономикалық тұрғыда заң жобасын қабылдау ұлттық экономика-да шағын және орта кәсіпкерліктің үлесін өсіруге, жұмыссыздықты азайтуға, бюджетке салық түсімдерін өсіруге әкелуі тиіс. Жал-пы алғанда бұл экономикалық өсуге және тұрғындардың көбінің әлеуметтік жағдайын жақсартуға мүмкіндік беретін болады.

«Ұсынылып отырған заң жобасы ескертпелерді есепке ала оты-рып, одан әрі енгізілуі мүмкін», – деп корытындылайды сарапшы-лар.

«Ақ жол» партиясының депутаттары Ведомствоаралық комиссияның отырысында талқыланғаннан кейін, Мемлекет басшысының жуырдағы бизнесті реттейтін барлық заңдарды Кәсіпкерлік кодексіне шоғырландыру туралы тапсырмасын басшылыққа ала отырып, жеке заңның орнына оның нормаларын аталған кодекстің әзірленіп жатқан жобасына арнайы тарау етіп енгізуге келісті.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және қазақстандық бизнестің мүдделерін қорғау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

241

***«Ақ жол» партиясы жұмыс істеп тұрған ауыл шаруашылығы

кәсіпорындары үшін субсидияны сақтауды талап етеді19 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіЖұмыс істеп тұрған ауылшаруашылығы кәсіпорындары үшін

субсидияны сақтау қажет – бүгін бұл туралы Светлана Қадралиева Мәжілістің пленарлық отырысы барысында, ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтың атына фракцияның депутаттық сауалын жария-лай отырып мәлімдеді.

«Мемлекет басшысының «Қазақстан жолы -2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында атап көрсетілгендей, Қазақстан ет, сүт және басқа ауылшаруашылық өнімдерін экспорт-тайтын өңірлік ірі елге айналуға тиіс. Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін мемлекеттік қолдау мәселесі стратегиялық құжат тұрғысынан айрықша өзекті және маңыздылыққа ие болып отыр», – дейді С.Кадралиева.

А.ж. қаңтарда қабылданған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне агроөнеркәсіптік кешен мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңда агроөнеркәсіптік кешен субъектісі инвестициялық салынымдар кезінде жұмсаған шығыстардың бір бөлігінің орнын толтыру бойынша субсидиялау қарастырылады. Инвестициялық салынымдарды жаңа немесе жұмыс істеп тұрған өндірістік қуатты ұлғайтуға бағытталған шығыстар деп білеміз, яғни бұрынғы жұмыс істеп тұрған, сондай-ақ, пайдалануға беруге дайындалып жатқан кәсіпорын да субсидиялауға жатады.

Алайда, қолда бар ақпараттар бойынша Үкімет бекітетін агроөнеркәсіптік кешен субъектісі инвестициялық салыным-дар кезінде жұмсаған шығыстардың бір бөлігінің орнын тол-тыру бойынша субсидиялау Ережесінің жобасында тек жаңа салынған ауылшаруашылық кәсіпорындарды ғана субсидиялауды қарастырады.

«Ақ жол» партиясында мұндай қағиданы әділетсіздік деп есептейді, себебі соңғы 5-7 жылда едәуір ақшалай қаржымен инвестицияланған ауылшаруашылық кәсіпорындары алдын ала жосықсыз бәсекелестік жағдайында қалып қояды.

«5-7 жыл бұрын салынған кәсіпорын сапалық және материалдық жағынан ескірген болып табылмайды және оларға бірінші кезекте мемлекет тарапынан қолдау қажет. Бұл кәсіпорындар несиелер алды, олар бойынша аса жоғары пайыздар төледі, негізгі қарызды жапты, өздерінің несиелік қарыздарын 25%-ға өсіріп, екі девальвацияны

242

бастан өткізді», – деп атап көрсетті С.Қадралиева. – Бірақ, олар соның өзінде жұмыс орындарын сақтады, салық төледі, импорттың үлесін елеулі қысқарта отырып, еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде өз үлестерін қосты.

«Ақжолдықтар» еліміздің азық-түлік қауіпсіздігі, импортты ауы-стыру пайдалануға берілген ауылшаруашылық кәсіпорындарының қуаттарының толық жүктемесін сақтаған жағдайда ғана мүмкін екеніне сенімді.

Фракция депутаттары жұмыс істеп тұрған ауылшаруашылық кәсіпорындарын субсидиялауды сақтауды талап етеді, және үкіметті осы мәселені агроөнеркәсіптік кешен субъектісі инвестициялық са-лынымдар кезінде жұмсаған шығыстардың бір бөлігінің орнын тол-тыру бойынша субсидиялау Ережелерінде белгілеуді сұрайды.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және отандық ауылшаруашылығы өндірушілерінің мүдделерін қорғау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

243

***«Ақ жол»: Қазақ елінің мәдени мұрасын қорғау, дамыту және

тарату қажет19 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіҚазақстан халқының мәдени мұрасын қорғау, дамыту және тара-

ту қажет – бұл туралы кеше Алмас Тұртаев Мәжілістің пленарлық отырысы барысында, ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтың аты-на фракцияның тиісті депутаттық сауалын жария етті.

«Қазақстан Республикасы халқының материалдық емес мәдени мұрасы, ұлттық мәдениеттің аса маңызды құрамдас бөлігі, ұрпақтардың рухани байланысын нығайтатын ұлттық сана-сезімнің негізі бола отырып, Қазақстан мәдениетін қалыптастыруда ба-сты рөл атқарады. Алайда, бүгінгі таңда рухани мұраны зерттеу, жинақтау, дәріптеуге байланысты мәселе өз шешімін толығымен таппай отыр», – деп көрсетіледі сауалда.

Депутаттар қазақ халқының мәдени құндылықтарын сақтау мәселесі тек еліміздің материалдық емес мәдени мұрасын қолдау мен дамытудың базалық тетіктерін құру жолымен ғана шешілуі мүмкін екеніне сенімді.

Бүгінгі таңда, 45 элемент енгізілген «Қазақстан Республиксының материалдық емес мәдени мұрасының ұлттық тізімі» бар, бірақ онда материалдық емес мәдени мұраның тізімі мүлдем толық емес, ал-дын ала деректер бойынша оның азды көпті толық нұсқасының өзі бірнеше мың атауларды құрауы тиіс.

Мысалы, дәстүрлі кілем тоқу өнері кілем бұйымдарының көптеген түрлерінен тұрады, олардың қай түрі болсын, тоқу тәсілдеріне, өрнектеріне, материалдарына және қолдануына байла-нысты да ерекшеліктері бар.

Қазақтың үйлену тойының жол-жоралғысы іс-шаралардың күрделі жүйесін құрады, мәселен: онда тойға дейінгі салт-дәстүр \қыз айттыру, құда түсу, қалың мал, сүт ақы сияқты – барлығы 24 элементтің әрқайсысы жеке жанр болуға тұрарлық, олар бірінші тізімге мүлдем кірмей қалған, ал екіншісіне тек бес элемент кірген.

«Ауызша дәстүрлер және айту түрлері» бөлімшесіне қазақ фольклорының «эпос», «жырлар», «дастандар», «хикая», «қисса» сияқты және т.б. жанрларын кіргізуге болады.

«Орындаушылық өнері» бөліміне аспаптық жанр (ұлттық музыкалық аспаптар) кіреді – бұл дегеніміз домбырада, қобызда, сыбызғыда, жетігенде тағы басқа....көптеген музыкалық аспаптар-да орындалған бірнеше мыңдаған дәстүрлі қазақ музыкасының

244

шығармалары. Қазақтың домбырасы – бұл аспапты дайындау технологиясының өзі материалдық емес мәдени мұраға жатады. Сарапшылардың мойындауынша қобыз әлемге тараған көптеген ысқы аспаптардың (скрипка, виолончель және т.б.) арғы атасы бо-лып табылады.

Сауалда көрсетілгендей мәдени мұраны сақтаудағы аху-ал алаңдатушылық туғызып отыр. Дәстүрлі қолөнерін көзінің қарашығындай сақтаушылар мен жалғастырушылардың саны саусақпен санарлықтай. Дәстүрлі қолөнерін жалғастырушылар саны қатты кеміп кетті.

Дәстүрлі музыкалық аспаптарда күй тарту жоғалып кетудің аз алдында тұр, дәстүрлі күй мектептерінің ізбасарларының бірлі-жарымы ғана қалды. Бүгінде фольклорлық экспедицияларды ұйымдастыруға қаржының жеткілікті деңгейде бөлінбеуіне бай-ланысты ұлттық шығармашылық ұжымдар өз репертуарының жұтаңдығын сезінуде.

«Мәдениеттің жаппай жаһандану, бірігу және өзара әсер ету дәуірінде материалдық емес мәдени мұраны сақтау мәселелері ерек-ше мағынаға ие болатынына», – «Ақ жол» партиясында сенімді.

Осыған байланысты, фракция депутаттары материалдық емес мәдени мұраның толық Ұлттық тізімін жасау, оған мәдени мұраның элементтерін қосу критерийлерін жасау, сондай-ақ оны тарату және қорғау бойынша шаралар қабылдау қажет деп есептейді.


245

***«Ақ жол» ҚДП-ның Ақтөбе облыстық филиалының төрағасы

Асқар Садықов облыстық мәслихатқа депутат болып сайланды31 наурыз 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі.«Ақ жол» ҚДП-ның Ақтөбе облыстық филиалының төрағасы

Асқар Садықов облыстық мәслихатқа депутат болып сайланды.А.ж. 30 наурызында, өткен жексенбіде Ақтөбе облысының 12-ші

ауылшаруашылық сайлау округінде сайлау өтті.Дауыс берудің қорытындылары бойынша сайлаушылардың 87%

дауысын жинаған Асқар Садықов облыстық мәслихаттың депутаты болды.

«Ақ жол» партиясының жетекшісі Азат Перуашевтің жаңа сайланған мәслихат депутатының атына жолдаған құттықтау же-делхатында «Жаңа жауапты қызметте Сіздің күш-қуатыңыз және кәсіби біліміңіз Қазақстанның өркендеуіне және Тәуелсіздігімізді нығайтуға бағытталатынына сенеміз. Сізге денсаулық, береке-бірлік, сәттілік тілеймін», – деп айтылады.

Садықов Асқар Аманбайұлы, 1969 жылы Ақтөбе облысында дүниеге келген, үйленген, 6 бала тәрбиелеп отыр. Еңбек жолын 1992 жылы Орынбор қаласында «Орынбор монтаж зауытының» ҚМБ-1 тресінде монтажшы қызметінен бастаған. «Жан» фирмасының директорының орынбасары, «Ата-Дәуір» АҚ-ның вице-президенті, «А-Г және компания» ЖШС-нің Бас директоры, «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС-де құқықтық қамтамасыз ету және корпоративті басқару бөлімінің бастығы, «Асель-Қазақстан» ЖШС-нің қадағалаушы кеңесінің төрағасы, «Атамекен» ҰЭКП-ның Ақтөбе филиалының директоры болып жұмыс істеген. 2011 жылдан бастап – «Ақ жол» партиясының облыстық филалының төрағасы. «Құрмет» орденімен марапатталған.

246

***Азат Перуашев: «Ақ жол» партиясы мемлекеттік мұқтажы

үшін жер телімдерін алу кезінде азаматтардың құқықтарын қорғауды талап етеді


«Ақ жол» партиясы мемлекеттік мұқтажы үшін жер телімдерін алу кезінде азаматтардың құқықтарын қорғауды талап етеді – бұл ту-ралы Азат Перуашев өткен жұмада өткен ҚР Бас прокуратурасының алқасында мәлімдеді.

Төменде сөйлеген сөзі келтіріледі.- Кеше ғана, «Ақ жол» ҚДП-на «Соловушка», «Целинтяжстрой»,

«Зелёная поляна», «Урожай», «Исследователь», «Газовая аппарату-ра», «Ударник» және т.б. бағбандық серіктестіктерінен саяжай жер телімдерінің иелерінен тағы да өтінішпен шықты, жиналған қолдың жалпы саны 330 адамнан асады.

Олардың ішінде оралмандар да, жергілікті тұрғындар да бар, себебі

заңнамамен саяжайлық жер телімдерінде тұрғылықты тұруға және оларды тіркелім үшін үй мекен-жай ретінде тіркеуге рұқсат етілген.

«Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңға сәйкес, Астанада мем-лекет мұқтажы үшiн алынатын тұрғын үй иелеріне тұрмысқа жай-лы тұрғын үй немесе сүрілетін тұрғын үй үшін нарықтық құны мөлшерiндегі өтеммен бағасы тең жер телімі берілуі тиіс.

Алайда, заңның бұл талаптары сая-жай құрылыстарына тарал-майды. Олардың иелеріне жерлерін алған кезде оларға не тұрғын үй, не басқа жер телімдері берілмейді, ал сүрілген үйлері төмендетілген құн бойынша бағаланады. Тіпті, оң сот шешімдерінің өзінде, бұл сома бара-бар тұрғын үй құнына жетпейді.

Мәселен, саяжайда көлемі 100 шаршы метр болатын үй салған және онда 4 жасөспірім баласымен тұрған С.Серікбаеваға сот төлемақыны 2 ден 4 млн. теңгеге дейін көтерді. Бірақ, Астанадан мұндай бағаға жатаханадан бөлме ғана сатып ала алады. Сонда, көпбалалы отбасынан жақсы үйін алып, оларға алтауың бір бөлмеде тұр деп ұсыну әділеттілік пе?

Басқа мысал, Е.Назырованың отабасы 1984 жылдан бастап Це-линоградта тұрады. Жұмыс орнынан (Целинсельмаш) 1987 жылы жатаханадан бір бөлме алған және 15 жылдан астам көлемі 18 шар-шы метр бөлмеде тұрып келген. Себебі, іс жүзінде жақсы үй немесе жер телімін алуға кезек жылжымаған, сая-жайда тіркелімге ресми

247

рұқсат берілген соң, бұл отбасы жатаханадағы көрші екі отбасы-ларымен өздерінің бөлмелерін сатқан және сая-жайға жер телімін сатып алып, одан кейін өздеріне кішігірім 3 үй салған, енді солары сүрілімге кетпекші. Оларға бір учаскедегі осы үш үй үшін, бұл тағы да сол бір бөлмеге сай келеді, тек енді 3 отбасына 25 мың доллар, не 5 млн. теңге берілген. Яғни, 7 жыл бұрын олар өзінің үйі үшін жатаханадағы бөлмесін сатса, енді осындай бөлменің 1/3 алады.

Мұндай ондаған және жүздеген мысалдар бар.Осындай адамдардың құқықтарын ескермей, біз Конституция-

мен кепілдендірген жеке меншік құқығын да елемей отырмыз. Кон-ституция бойынша, жеке меншік те, мемлекеттік меншік те «тең дәрежеде танылады», яғни тең, сондықтан азаматтардың меншік мүдделерінен шенеуніктердің шешімін жоғары қою, біздің пайым-дауымызша өте даулы мәселе.

«Ақ жол» партиясы осы құқықтық қайшылықтарға көңіл ау-дарды, онда мемлекет, бір жағынан саяжайлық үйлерді тұрғын үй деп таниды және ондағы азаматтарды тіркелімге алады, ал екінші жағынан – олардың үйлерін сүрілім кезінде сол азаматтардың нақты өтемақыға құқықтарын мойындамайды.

Біз осы адамдарды балаларымен және қарияларымен қоса далаға тастаймыз, біз өзіміз, өз қолымызбен өз азаматтарымызды қаңғыбас жасаймыз. Бірақ, бұл әділетсіздік және адамгершілікке жатпайды, өйткені олар біздің адамдар! Олар қайда барады?!

Біздің а.ж. 8 қаңтардағы депутаттық сауалға мемлекеттік орган-дардан қисынсыз жауап алдық, ол бізді мүлдем қанағаттандырмады.

Сондықтан, біз Мәжілісте қазір талқыланып жатқан «Тұрғын үй қатынастары туралы» заңға өзгертулер енгіздік, мемлекет онда тіркелімге рұқсат берген екен, енді саяжай үйлерін тұрғын үйге теңестіруді ұсынамыз. Сондықтан сүрілім кезінде олардың тұрғындары да, кәдімгі тұрғын үй иелері сияқты құқыққа ие болуы керек.

Алайда, бұл мәселе бойынша жауап беретін Өңірлік даму министрлігі «Ақ жол» партиясының депутаттарының ұсыныс-тарымен келіспейді. Қазірдің өзінде осы министрліктің вице-министрі бізге бүгін емес, тек жарты жылдан кейін ғана тағы да ойланамыз дейді.

Бұл қалай болғаны? Біз бүгін далада қалдырған, біздің адам-дарымыз осы жарты жылда қайда тұрады? Жай ғана, солардың орнына өздеріңізді қойып көріңіздерші! Сіздерге шешімін табу қиын болса – міне, «Ақ жол» ондай шешімді тапты және оны беріп отыр. Тек қолдасаңыздар болды. Алайда, сіздер қолдағыларыңыз

248

келмейді, және тура жауаптан қашқақтайсыздар. Бұл шешімін таппаған аса күрделі мәселе, осы үшін адамдар кейде шектен шығатын шараларға барады, ал сіздер мүлдем санасқыларыңыз келмейді. Жуырда ғана бір әйелдің тәулік бойы биік кранда отырғанын еске алуға болады, сол кезде оның отбасын және ба-лаларын үйінен шығарып, үйін сүргілеп тастаған болатын. Жаңа ғана сөйлегендер Шаңырақтағы жан түршігерлік оқиғаны және өртенген полицей туралы айтты.

Сыбайлас жемқорлыққа қатысты басқа да аспекті бар. Жер кодексінің 84-бабына сәйкес жер учаскесін мәжбүрлеп иеліктен шығару кезінде, мұндай шешімдер қоғам үшін ашық жүргізілуі және баспасөзде жариялануы тиіс. Сонымен бірге, онда алынатын жер телімдерінің шекарасы ғана көрсетіліп қоймай, әрқайсысының кадастрлық нөмірі, оның иесінің аты-жөні және алудың мақсаты көрсетілуі керек.

Ал, бұл талаптар ашықтан-ашық ескерілмейді. Жай ғана – мем-лекет мұқтажы үшін деп жазады, содан кейін мемлекет есебінен алынған осы жер үшін жеке компаниялар пайда болады.

Кеше өткен баспасөз-конференциясында азаматтар тобы мысал-дар келтірді: олардан жер телімдерін ала салысымен-ақ, олар сотқа береді, ал кейбір адамдар олардың жер телімдерін жеке тұрғын үй салу үшін сата бастайды. Сонымен бірге, иелеріне 20-30 мың доллар төлесе, енді оны олар 200-300 мыңға қайта сатады! Мен Бас проку-рордан осы деректерді зерттеуін сұраймын, біз Сізге конференцияға қатысушылардан түскен материалдарды тапсырамыз.

Тағы бір мысал. Біз екі ай бұрын Кирпичный кентінде сүрілетін үйлердің тұрғындарының арызы бойынша Бас прокуратураға жүгін-ген болатынбыз. Онда мынандай жағдай, сауда орталықтарына арналған жер телімдеріне адамдар өз бетімен үй салған. Алайда, 2009 жылы әкімдік әлеуметтік шиеленісті болдырмас үшін, үйлері сүрі лімге кеткен тұрғындарға басқа, арнайы тағайындалаған көлемі 73 гектар жерге коттеджді кент құрылысы туралы компаниялармен келіскен.

Алайда, қосымша жер телімдерін алған компаниялар сүрілімге кеткен үйлердің орнына үй салу бойынша міндеттемелерін толығымен орындай алмады. Сонда да, олардың үйлерінің сүрілімге кеткенін және қазіргі жер телімдерін де босатуды талап етуді жалғастыруда. Яғни, қандай жағдай болса да қарапайым адамдар қиындықта қалатын болып тұр.

Біз бүгін Астана қаласының прокурорынан осы үндеухатқа жа-уап алдық. Онда компаниялардың міндеттемелері өз еріктерімен

249

болғандықтан, прокурорлық қадағалау үшін негіз жоқ деп көрсетіледі.

Әрине, құқықтық негізде астаналық прокурор дұрыс айтады. Алайда, мәселе тірі адамдарға және олар үшін далада қалу қауіпіне қатысты болып отыр. Енді компаниялардың нақты осы тұрғындар үшін алған 73 га жер туралы мәселе қалып отыр, бірақ оны өздеріне қалдыратын болып тұр.

Қазір ғана, әділет министрі Берік Имашев жер мәселесінде құқық-тықтан басқа, адамгершілік жағы да бар деп өте дұрыс айтты. Бұл туралы да ұмытуға болмайды. Өйткені, ешқандай да бұзушылықтар жоқ сияқты болса да, ондаған отбасылары «заңды түрде» қаңғыбас болайын деп тұр. Әлде, бұл дұрыс па?

Сондықтан, біз мұндай жауаппен келісе алмаймыз, Сізге, Асқат Қайзуллаұлы Кирпичный тұрғындары туралы біздің үндеу хаты-мызды қайта жібереміз. Егер де, қазіргі жағдайда шешімі жоқ болса, келіңіздер басқа жол іздейік, үкіметтің алдына, тұрғын үй мәселесіне жауап беретін органдардың алдына мәселе қояйық.

Рақмет.

250

***«Ақ жол» партиясы ауылдық жерде тұратын азаматтардың

мемлекеттен тұрғын үй алуға конституциялық құқықтарын қорғайды

2 сәуір 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Ақ жол» партиясы ауылдық жерде тұратын азаматтардың мем-лекеттен тұрғын үй алуға конституциялық құқықтарын қорғайды – 1 сәуір күні Мәжілістің пленарлық отырысында Светлана Қадралиева Премьер-министр Серік Ахметовтың атына тиісті депутаттық сау-алды жария етті.

Онда 2012 жылғы 21 маусымдағы «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы туралы сөз болды.

«Өңірлердің жоспарларын талдау көрсеткендей, бүгінгі таңда Бағдарлама шеңберінде тұрғын үй салу негізінде қалаларда және облыс орталықтарында іске асуда. Іс жүзінде, ауылдық жерлерде тұрғын үйге мұқтаждарды үймен қамтамасыз ету туралы мәселе ұмыт қалған және ауылдық жерде тұратын азаматтардың мемле-кеттен тұрғын үй алуға конституциялық құқықтары жүзеге аспай отыр, – деп атап өтті С.Қадралиева. Сонымен бірге, Конституцияның 14-бабымен азаматтардың барлығына, олардың тұрғылықты жеріне қарамастан тең құқығы бар деп кепілдік береді. Ауылдық жерлер-де осындай жетім-балалар, көпбалалы аналар, ардагерлер, үйлері апаттық жағдайда тұрғандар өмір сүреді».

«Ақжолдықтар», бұл мәселе ауыл тұрғындарын тұрғын үймен қамтамасыз етуде ғана емес, онда жастарды тартумен ауылдың өзін сақтап қалу – «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасын ойдағыдай жүзеге асыру, «Дипломмен ауылға» бағдарламасы сияқты басқа бағдарламалардың мақсатты көрсеткіштерін іске асыруға әсер етініне сенімді.

«Ауылдық округтің әкімінің балансында бір де бір ғимарат бол-маса, қалайша жас мамандар ағылып барады деп айтуға болады? Бізде осындай да ауылдық округтер бар емес пе, – деп айтылады сауалда. – Статистика жөніндегі агенттіктің деректеріне сәйкес, ауыл тұрғындарын тұрғын үймен қамтамасыз ету қалалық жерден анағұрлым төмен, ауылдағы тұрғын үйлердің 63%-ның жасы 30 жылдан асып тұр».

С.Қадралиева Швецияның, Финляндияның және бірқатар дамыған шетелдердің тәжірибелерін келтірді, онда осы елдердің үкіметі жергілікті органдармен бірлесе отырып ауылдықтар үшін қол жетімді тұрғын үй салумен шектелмеген, сонымен

251

бірге пәтер жалдаушы емханаға, мектепке, шалғайдағы по-шта бөлімшелеріне және өзге әлеуметтік қызметтерге жұмысқа тұрған жағдайда, сондай-ақ көпбалалы отбасылары үшін де, пәтерді олардың меншігіне тегін беруді кеңінен қолданады.

«Мемлекет Басшысы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050»: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жол-дауына сәйкес, жуық арада Қазақстанда жалпы аграрлық-инновациялық кластерді дамытумен және осы мақсатта қомақты қаржы бөлумен ауылшаруашылығын дамытуға айрықша көңіл аударылатын болады. Ауыл тұрғындарының қолдауынсыз бұл бағытты толыққанды жүзеге асыру мүмкін емес» – деп есептейді «Ақ жол» партиясының депутаттары және ауылдық жерлерде «Қолжетімді тұрғын үй 2020» Бағдарламасын жүзеге асыруды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдауды сұрайды.


252

***«Ақ жол»: Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындарының

жүлдегерлерін көтермелеу Олимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу мөлшерімен теңестірілуі тиіс


Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу Олимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу мөлшерімен теңестірілуі тиіс – кеше Мәжілістің пленарлық оты-рысында Меруерт Қазбекова «Ақ жол» фракциясының Пре-мьер-министр Серік Ахметовтың атына тиісті депутаттық са-уалды жария етті.

«Әлемде қатардағы спортшылардың жетістіктеріне қарағанда мүмкіндігі шектеулі адамдардың спорттағы жетістіктері жоғары бағаланады – жеңіске деген жолда олар қарсыластарын ғана емес, өздерін өзі және бойындағы кеселін жеңуі тиіс. Қазақстандық спорт тарихында алғаш рет Сочиде Паралимпиадаға қазақстандық мүмкіндігі шектеулі спортшылар қатысты» – деп атап өтті депутат.

Депутаттық сауалда атап көрсетілгендей, спортшыларды дайын-дау және оларды жеңіске ынталандыру үшін қаржы салу бойынша Қазақстан көшбасшылардың бірі болып табылады – бізде Олимпиа-да медальдары үшін 250 мың АҚШ долларына дейін көлемде ресми сыйлық белгіленген. Одан басқа, «Ақ жол» партиясының фракция-сын қоса алғанда, депутаттардың бастамашылығы бойынша «Дене шынықтыру және спорт туралы» Заңына соңғы түзетулермен Олимпиада ойындарының медаль иегерлеріне мемлекеттің есебінен тұрмысқа жайлы пәтер бөлу қарастырылған.

Бірақ, Паралимпиада және Сурдолимпиада ойындарының қорытындысы бойынша жоғары жетістіктерге жеткен мүмкіндігі шектеулі азаматтардың қатарындағы спортшыларға ең жоғары сыйақы мөлшері 50 мың АҚШ доллары, яғни дені сау спортшыларға қарағанда 5 есе кем белгіленген, ал пәтер беру мүлде қарастырылмаған.

«Мүгедектердің ішінен шыққан біздің спортшылар ерлік көрсетіп, қарсыластарын және өз дертін жеңіп, Қазақстанның туын халықаралық жарыстарда ең жоғарғы дәрежеде көтереді, бірақ өздері жеке баспанасы да жоқ, ауыр тұрмыстық жағдайда тұрып қала беретін жағдайлар да бар. Бұл туралы «Ақ жол» партиясына мүгедектердің қоғамдық бірлестіктерінен хабарламалар келуде» – деп атап көрсетіледі сауалда және келесі мысалдар келтіріледі. Мәселен, 2013 жылғы София қаласында (Болгария) өткен 13-

253

ші Сурдолимпиада ойындарында еркін күрес бойынша Жамбыл облысының спортшысы Ғабит Есжанов чемпион болды, Бағдат Сәбитов 5-ші орын алды. Бірақ, спортшылар да, олардың бапкерлері де не сыйақы, не тұрғын үй алған жоқ.

2013 жылы Монреальда (Канада) тірек-қозғалыс аппараты бұзылған спортшылардың арасынан жүзу бойынша күміс және қола медальді жеңіп алған Зульфия Габидуллинаның жетістіктері де материалдық көтермелеусіз қалды және т.б.

«Біздің паралимпиадашылардың осындай жетістіктері мыңдаған мүмкіндігі шектеулі азаматтарды белсенді өмір сүруге және жаңа еңбек қызметіне бейімделуге де тартуы мүмкін еді. Бірақ, өзінің баспанасы жоқ чемпион, қандай үлгі көрсетпек? – деп есептейді «Ақ жолда». Әлемде Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындары да Олимпиада сияқты кеңінен жарияланады, қазақстандық мүмкіндігі шектеулі спортшылардың жоғары жетістіктері Қазақстанның халықаралық беделін ғана емес, адамгершілік қағидаттарын жүзеге асыратын, әлеуметтік саясаты тұрақты ел ретінде көтеруге қызмет етеді.

М.Қазбекова Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындарының жүлдегерлері мен жеңімпаздарын марапаттау дәрежесін Олимпи-ада ойындары үшін берілетін сыйақымен салыстыруға келмейтіні туралы факт ҚР Конституциясына да қайшы келеді, Ата заңға сәйкес азаматтардың бәрі тең және өзінің әлеуметтік жағдайына немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды деп атап көрсетті. Әлемде Паралимпиада, Сурдолимпиада ойындары мүмкіндігі шектеулі спортшылар үшін болғанымен Олимпиада ойындарының аналогы деп танылған. Бірақ жоғарыда аталған қатардағы спортшыларды және мүмкіндігі шектеулі спортшыларды ынталандырудағы сәйкессіздік осындай кемсітулердің бар екенін айғақтайды.

Президенттің қазіргі жолдауында мүгедектерді қолдау және әлеуметтік бейімделуіне ерекше көңіл бөлінгенін ескере отырып, «Ақ жол» депутаттары Үкіметтен осы әділетсіздікті жою және Паралимпиада, Сурдолимпиада және Олимпиада ойындарының жүлдегерлерін көтермелеу мөлшерін теңестіруді сұрайды.


254

***«Ақ жол» партиясы мемлекеттің қатысуымен жаңа

кәсіпорындар құруға мораторий енгізуді ұсынады2 сәуір 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» партиясы мемлекеттің қатысуымен жаңа кәсіпорындар

құруға мораторий енгізуді ұсынады – бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында Екатерина Никитинская «Ақ жол» фракциясының Пре-мьер-министр Серік Ахметовтың атына тиісті депутаттық сауалды жария етті.

«Мемлекет басшысының Қазақстан халқына 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты жолдауында: «Бізге кең ауқымды жекешелендірудің екінші толқыны қажет... Біз экономикалық өсімнің жоғары қарқынын сақтау үшін соған бару-ымыз керек. Жеке бизнес әрқашан және барлық жерде мемлекет-тен гөрі тиімдірек әрекет етеді. Сондықтан біз стратегиялық емес сипаттағы кәсіпорындар мен қызметтерді жеке қолға беруге тиіспіз. Бұл – отандық кәсіпкерлікті нығайту үшін аса маңызды қадам» – деп көрсетілген дейді сауалда. «Ақ жол» фракциясы Мем-лекет басшысының бастамасын және осы бағыттағы ҚР Үкіметімен қабылданатын күш-жігерін толығымен қолдайды, себебі бұл біздің елімізде бизнесті дамытуға қолайлы жағдайлар және бәсекелестік алаң құруға мүмкіндік береді».

«Сонымен қатар, осы кең ауқымды жобаны жүзеге асыру кезінде, бұл жекешелендіру экономикада мемлекеттің үлесін төмендетумен тікелей байланыста болуы тиіс екенін ескеру қажет. Олай болмаған жағдайда мемлекеттік органдар, бір кәсіпорынды сата отырып, сонымен қатар бұрынғының орнына басқасын құруы мүмкін», – екеніне «Ақ жолдың» депутаттары сенімді.

Олар өздерінің қауіптенулеріне толық негіз бар деп есептейді, себебі қолданыстағы заңнамада жекешелендірудің екінші толқынына кіретін салаларда жаңа коммерциялық заңды тұлғаларды құруға тыйым салатын нормалар қарастырылмаған.

Олардың пайымдауынша, бұл жағдай Мемлекет басшысының тапсырмаларының тиісінше орындалмауына әкелуі мүмкін. Сондықтан, тек мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру емес, сонымен бірге осы кәсіпорындар орындаған қызметтердің өзін де бәсекелестік ортаға беру туралы мәселе қойылып отыр.

Осыған байланысты, «Ақ жол» партиясының депутат-тары министрліктерде, ведомстволарда және әкімдіктерде,

255

жекешелендірудің екінші толқынына кіретін кәсіпорындар қызметінің салаларында жаңа заңды тұлғаларды құруға мораторий енгізуді ұсынады.


256

***«Ақ жол»: Мемлекет басшысымен кәсіпкерлікті қаржылан-

дыруға бөлінген 1 трлн. теңгені мақсатты пайдалану үшін бақылау қажет


Мемлекет басшысымен кәсіпкерлікті қаржыландыруға бөлінген 1 трлн. теңгені мақсатты пайдалану үшін бақылау қажет – бұл тура-лы Азат Перуашев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысы барысын-да мәлімдеді.

Премьер-министр Кәрім Мәсімовтың атына жолданған депутаттық сауалда Президент Н.Назарбаевтың кәсіпкерлікті қолдау бойынша кең көлемді мәлімдемесін жүзеге асыру туралы әңгіме бо-лады.

Президент Н.Ә.Назарбаев а.ж. 27 ақпанда кәсіпкерлікті қолдау бойынша кең көлемді мәлімдеме жасағанын еске саламыз. Мем-лекет басшысы ол мәлімдемеде ШОБ тексеруге мораторий жария-лау, бизнес омбудсмен қызметін бекіту және тағы сол сияқты жеке бизнесті қолдаудағы бірқатар өзекті шаралармен қатар, кәсіпкерлікті қаржыландыруға аса ірі сомада – 1 трлн. теңге бөлуді және жіберуді тапсырды, бұл 5 миллиардтан астам АҚШ долларына бара-бар. Со-нымен бірге, Президент бөлінген қаржының нақты өндіріс секторы-на жіберілуіне аса назар аударды.

«Бұл қадамның маңыздылығын айтып жеткізу мүмкін емес, өйткені жалғасып жатқан әлемдік қаржы дағдарысы және сыртқы заемдарға қол жетімділік қысқарған жағдайда, экономика үшін қаржыландыру маңызды мәселелердің бірі болып отыр», – деп атап өтті А.Перуашев.

Депутаттық сауалда көрсетілгендей, Мемлекет басшысы тап-сырма берген күннен бастап 40 күн өтті – осы кезең ішінде бизнес-қауымдастық экономикаға баруы тиіс айтылған қаржының түсуін, ереженің және талаптарының қабылдануын тағатсыз күтіп отыр.

«Кәсіпкерлердің ұлттық палатасы бірқатар кеңестер өткізді, онда өздерінің ұсыныстарын берді. Ақиқатында, осы мерзім ішінде не банктік несиелендіру көлемінде өсу, не экономикаға қандай да бір басқа құйылымдар болған жоқ», – деп қосты парламенттік фракцияның жеткшісі.

Осыған байланысты, «Ақ жол» ҚДП депутаттық фракциясы үкімет басшысына келесі мәселелер бойынша жүгінеді:

1) Мемлекет басшысымен бөлінген 1 трлн. теңгені пайдалану бойынша талаптар қашан бекітіледі?

257

2) Көрсетілген қаражаттың барлығы тек қана өндіріс секторына жіберілетін бола ма?

3) Көрсетілген қаражаттың қандай бөлігі жаңа жобаларға, қаншасы қолданыстағы кәсіпорындарды қалпына келтіруге бөлінеді?

4) Бөлінген қаражаттың қандай бөлігі банктік несиелерге субси-диялар арқылы емес, тікелей кәсіпорындарды қолдауға жіберілетін болады?

5) Үкімет бөлінген қаржының кәсіпорынға дейін түсуін қандай мерзімде қамтамасыз етеді?

6) Бұл қаражатты бөлу кәсіпорындардың өздерінің экономикалық тиімділігімен негізделе ме?

7) Осы берілген қаражатты мақсатты пайдалану үшін бақылау қалайша қамтамасыз етілетін болады?

«Ақ жол» ҚДП-сы өз тарапынан осы шараларды жүзеге асыру үшін парламенттік бақылауды енгізу қажет деп санайды, және онда қатысу үшін өзінің өкілдерін жіберуге дайын екенін білдіреді.

«Бұл ақша аспаннан түскен жоқ, ол қазақстандықтардың маңдай терімен және еңбегімен табылған және Қазақстан халқына тиесілі екенін есте сақтау қажет. Сондықтан, бұл триллионда бір де бір «тегін» теңге жоқ, олардың әрқайсысын барынша жоғары қайтарыммен пайдалану қажет», – деп атап өтті А.Перуашев.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және отандық кәсіпкерлердің мүдделерін қолдау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

258

***«Ақ жол» партиясы есірткі құралдарының заңсыз айналымы

саласындағы қылмыстарға жауапкершілікті күшейтуді талап етеді


«Ақ жол» партиясы есірткі құралдарының заңсыз айналымы саласындағы қылмыстарға жауапкершілікті күшейтуді талап етеді – бұл туралы Талғат Ерғалиев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысы барысында Премьер-министр Кәрім Мәсімовтың атына жолданған фракцияның депутаттық сауалында мәлімдеді.

Қазақстанда нашақорлықтың кеңінен таралуы әлеуметтік маңызы бар өткір мәселе болып отыр. Президенттің 2010 жылғы 1 ақпандағы Жарлығымен Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары бекітілген, ондағы негізгі мақсат салауатты өмір салты саласында 2015 жылға дейін халық арасында нашақорлықты 15%-ға дейін төмендету болатын. Оны жүзеге асыру үшін Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің 2012 – 2016 жылдарға арналған Салалық бағдарламасы қабылданды, – деп көрсетілген депутаттық сауалда. – Бірақ, қазіргі уақытта осы саладағы жағымсыз үрдіс сақталып тұр.

Депутат Бас Прокуратураның ақпаратын келтірді, оған сәйкес нашақорлардың ресми саны 50 мың адамның шегінде, мұны дәйексіз деп айтуға болады, себебі әрбір үшінші нашақор есеп-ке тұрудан қашады. 2001 жылы Денсаулық сақтау министрлігі іс жүзінде еліміздегі нашақорлардың саны 250 мыңнан астам адамды құрайтыны туралы мағлұмат жариялады, ал ғылыми дереккөздері – одан да көп, 500 мың адам деген санды келтіріп отыр. Есірткі құралдарының заңсыз айналымымен байланысты қылмыстардың жартысынан көбі жас адамдармен жасалады. Есірткіні алғаш рет пайдаланған жасөспірімдердің жасы жасарып келеді.

«Ақ жол» партиясында «есірткі пайдалану жасының жаса-ру беталысы – бұл ұлттың денсаулығына, біздің демографиялық және қоғамдағы жалпы рухани-адамгершілік негізіне айтарлықтай қатер», – екеніне сенімді.

Депутаттардың пікірінше, нашақорлықтық ахуалды түбірімен өзгертуге кедергі келтіретін ықпалдардың тобы сақталып отыр. Олардың ішінде: алдын алу шараларының жаппай жүргізілмеуі және жүйесіздік сипаты – есірткіге тәуелділік тек қана аурудың және оның отбасының мәселесі болып табылатыны жиі

259

кездеседі; нашақорлықпен ауруларды әлеуметтік сауықтыру жүйесінің лайықсыз қызметі –қаржы тапшылығының салдарынан мамандандырылған көмекті аз пайдаланушылық және қоғамға жария болудан қорқыныш; мемлекетпен және қоғаммен есірткі бизнесінің мүмкіндіктерін дұрыс бағаламау; қоғамда нашақорлықпен күресте азаматтық ынтымақтастықтың жетіспеушілігі; географиялық жағдай – Ауғанстаннан Ресейге және Еуропа елдеріне негізгі есірткі трафигі желілерінің бірінің Қазақстан арқылы өтетіндігі.

Депутаттық сауалда нашақорлықпен күрес саласындағы қабылданатын шаралардың тиімсіздігін айқын дәлелдейтін келесі маңызы зор дерек көрсетілген.

Мәселен, республикалық бюджеттен 2014 жылға нашақорлықпен күреске 142 млн. астам теңге қарастырылған, оның ішінде Денсаулық сақтау министрлігіне 14 миллионнан сәл көбірек бөлінеді.

Алайда, министрліктің 2014-2018 жылдарға Стратегиялық жоспа-рына сәйкес, бөлінген қаражат ПБЗ-дан тәуелділікке тартылу қаупін психологиялық тестілеудің компьютерлік бағдарламасын енгізу және ҚР халқының әлсіз топтарының – балалар, жасөспірімдер, жастардың арасында нашақорлыққа тәуелділігінің таралудың алғашқы алуының алудың тиімділігін арттыруға жұмсалатын бола-ды.

«Бұл тәсілдеменің тиімділігі аз болып табылады және бұл кесел-мен күресуде мемлекеттің нақты міндеттерімен және мақсатымен сәйкес келмейді», – дейді «Ақ жол» партиясы. Қазақстанда есірткі бизнесінің және нашақорлықтың кеңінен таралуы өткір әлеуметтік маңызы бар мәселе ғана емес, сонымен бірге ұлттық қауіпсіздікке және оны одан ары дамытудың келешегіне нақты қауіп төндіреді».

Баяндалғандардың негізінде, «Ақ жол» фракциясының депу-таттары нашақорлық деңгейін төмендету бойынша қосымша ша-раларды қабылдауды, есірткі бизнесімен күресті күшейтуді және есірткі құралдарының заңсыз айналымы саласындағы қылмыстарға жауапкершілікті күшейтуді талап етеді.

Одан басқа, олар әскерге шақырылғандарды медициналық комис-сиядан өткізген кезде, студенттер және жоғары сынып оқушылары медициналық анықтамалар алған кезде ағзадағы есірткі құралдарын анықтауға «пилоттық» сынақты енгізуді ұсынады.


260

***«Ақ жол» ҚДП фракциясының кезекті отырысына Қазақстан

халқы Ассамблеясынан тағайындалған депутаттар қатысты10 сәуір 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіА.ж. 8 сәуірде «Ақ жол» ҚДП фракциясының кезекті отыры-

сына Қазақстан халқы Ассамблеясынан тағайындалған депутат-тар: Е.Я. Каппель, Н.Д.Нестеров, З.А. Саяпова, Ю.Е.Тимощенко қатысты. Отырыс дәстүрлі түрде – өңірдегі партия филиалдарының қатысуымен бейнеконференцбайланыс режімінде өтті.

А.ж. 28 наурызында осы депутаттық топпен және фракция ара-сында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылғаннан кейін, Қазақстан халқы Ассамблеясынан тағайындалған Мәжіліс депутаттары «Ақ жол» фракциясының отырыстарына қатысуға шақырылған болатын.

Қазақстан халқы Ассамблеясы – заңшыраушылық жұмысты қоса алғанда, еліміздің қоғамдық өміріне барлық ұлыс пен ұлт өкілдерінің қатысуын қамтамасыз ететін бірегей институт.

Ассамблеядан тағайындалған депутаттардың партиядан-тыс мәртебесі, оларға саяси жағдаяттарды емес, ал парасатты ой және жеке көзқарастарын басшылыққа алуға мүмкіндік береді, бұл қазіргі көп партиялы Парламентте өте маңызды. ҚХА-нан тағайындалған депутаттар дәл осы принципті негізге ала отырып, біздің ұсыныс-тарымызды қолдағандары жайлы мысалдар жеткілікті» – деп атап өтті демократиялық фракцияның төрағасы Азат Перуашев.

Отырыс барысында: депутаттық сауалдарды бөлу және мәтіндерін бекіту, келесі пленарлық отырысқа сауалдардың тақырыбын бекіту, бірқатар заң жобалары бойынша депутаттардың ұстанымдарын келісу, 2-ші оқылымда талқылауға шығарылатын – Қылмыстық кодекс, қылмыстық жолмен алынған кірісті заңдастыруға қарсы әрекеттер жөнінде және т.б. фракция жұмысының ағымдағы мәселелері қаралды.

«Ақ жол» ҚДП ОК Президиумының мүшесі Бөріхан Нұрмұхамедов партияның жаңа бағдарламасының жобасының дайындығы туралы хабарлады, ол жобаны әзірлеу бойынша жұмыс тобына жетекшілік етеді. Орталық кеңестің хатшысы Әбдіразақ Сұлтанов депутаттарды және филиалдарды бағдарлама жобасын талқылау бойынша ОК пленумы а.ж. 26 сәуірде Алматы қаласында өтеді деп хабарлады.

Отырыс барысында бейнебайланыс арқылы «Ақ жол» ҚДП мүшелері және Қостанай, Шығыс-Қазақстан, Оңтүстік-Қазақстан

261

облыстарынан және Алматы қаласынан филиал жетекшілері сөз сөйледі. Сөйлеушілердің арасында қазақ, орыс, ингуш, украин және өзге ұлт өкілдерінің болғаны есте қалады.

«Біз үшін партияның саяси бағдарламасын талқылауға қатысу үлкен құрмет. Қазақстанның азаматы, Сіздің әріптесіңіз ретінде айтқым келгені –Сіздің сұрақтарыңз қандай қарапайым, Азат Тұрлыбекұлы! Осы жерде іс жүзінде күнделікті айтылып жүрген мәселелердің барлығы да айтылды. Сіздің фракция бірегей және фракция отырысына барлық өңірлердің қатысатыны қандай кере-мет. Ең бастысы – бүгін ұлтаралық татулық мәселесінде біз сізбен біргеміз», – деп Мәжіліс депутаты Егор Каппель «ақжолдықтарға» алғысын білдірді.

Демократиялық партияның басшылығы Қазақстан халқы Ас-самблеясынан әріптестеріне алдағы уақытта шақыруды күтпей, фракцияның кезекті отырыстарына ұдайы келіп қатысуларын ұсынды.

262

***Кәсіпкерлердің Ұлттық палатасы жанынан құрылған

Сыбайлас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы әрекет ету жөніндегі Кеңесті Азат Перуашев басқарды


Кәсіпкерлердің Ұлттық палатасы жанынан құрылған Сыбай-лас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы әрекет ету жөніндегі кеңесті Азат Перуашев басқарды.

Кеңес сыбайлас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы әрекет ету бойынша тапсырмаларды жедел және жүйелі шешу және проблемалық мәселелерді көпшілік алдында жариялау мақсатында құрылып отыр. Кеңестің негізгі міндеттері мемлекеттік сатып алу, жалған кәсіпкерлік, жер қойнауын пайдалану, капиталды шетелге шығару, оның ішінде оффшорларға; бопсалаушылық, рейдерлік; мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыру; және өзге салаларда сыбайлас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы әрекет ету бойынша жүргізіліп жатқан саясатқа жәрдемдесу болып табы-лады.

Кеңес Палатаның тұрақты қызмет ететін консультативтік-кеңесші органы ретінде үндеухаттармен, сол сияқты өз алдына ақпараттарға монитроинг негізінде де жұмыс істейтін болады.

Кеңес құрамына Парламент Мәжілісінің депутаттары, мемлекеттік органдардың, бизнес-қауымдастық, БАҚ-ның өкілдері кірді.

Осыған байланысты, бопсалаушылық, рейдерлік, сондай-ақ жоғарыда аталған салаларда қолданыстағы заңнамаларды бұзушылықтар туралы фактілер бойынша барлық үндеу-хаттарды және өтініштерді (Кеңес үшін – деген белгімен) мына e-mail-ға: [email protected] жіберулеріңізді сұраймыз.

263

***«Ақ жол» партиясы қатардағы еңбекшілерге көп жылғы

адал еңбегі үшін «Еңбек ардагері» – «Ветеран труда» атағын қайта қалпына келтіруді ұсынады


«Ақ жол» партиясы қатардағы еңбекшілерге көп жылғы адал еңбегі үшін «Еңбек ардагері» – «Ветеран труда» атағын қайта қал-пына кетіруді ұсынады – бүгін Светлана Қадралиева Мәжілістің пленарлық отырысы барысында Премьер-министр Қ.Мәсімовтың атына жолданған фракцияның тиісті депутаттық сауалын жария етті. (Төменде сауалдың толық мәтіні беріледі).

Президент Н.Назарбаев «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: жал-пыға ортақ еңбек қоғамына қарай жиырма қадам» атты мақаласында нақты өнімді еңбекті әлеуметтік жаңғырту саясатының негізі ретінде қоюды тапсырды.

Осыған байланысты адам еңбегін ынталандырудың рөлі мен маңызы артады.

Тұрғындардың ең аз қорғалатын санаты – бұл зейнеткерлер екені белгілі, олардың ішінде көбі 40, 50 және одан да көп жылдар халық шаруашылығында жұмыс істегендер.

Осындай еңбек ардагерлерінің алдында біздің барлығымыз ешуа қыт та өтелмес қарыздармыз, олар қазіргі Қазақстанның әлеу-етін құру үшін аз жұмыс атқарған жоқ және біз көптеген жылдарғы еңбектерінің жемісін қазір пайдаланып отырмыз. Бүгін біз Астана-ның әрбір жарқыраған зәулім ғимараттарында, Қазақстанның қазіргі жетістіктерінің әрқайсысындағы секілді біздің ардагерлеріміз қалаған кірпіш бар деп айтуға толық құқығымыз бар.

Бірақ, өте өкініштісі, осы адамдар өздерінің еңбегінің үлесіне қарай бара-бар зейнетақы және материалдық сыйақыны әрдайым алып отырған жоқ.

Мәжілістің депутаттарымен бастамашылық жасалған, аға буын өкіл дерінің көптеген мәселелерін шешуге болатын Қазақстан Респуб ликасының «Ардагерлер туралы» Заң жобасы осы уақытқа дейін қабылданған жоқ. Бұл заң жобасы бюджет үшін шығынды, біздің пайымдауымызша, дәл сол себепті де өкілетті мемлекеттік орган дармен қолдау таппай отыр.

Алайда, жалғасып жатқан әлемдік дағдарыс кезеңінде бюджеттің шектеулі мүмкіндіктерін ескергеннің өзінде, аға буын өкілдеріне олардың кейде тіпті ауыр жағдайларда жүріп өткен өмір жолдарына қарапайым құрмет көрсетуден бас тартуға құқығымыз жоқ.

264

Сайлаушылармен кездесулерде зейнеткерлерден материалдық проблемаларды шешуді ғана емес, еліміздің алдында олардың сіңірген еңбегін мемлекетпен тану туралы өтініштерін де жиі естиміз. Өйткені қазақстандықтардың көпшілігі – атақты минис-трлер немесе зауыт директорлары емес, елене бермейтін қарапайым еңбекшілер, бұдан олардың еңбегінің қоғам үшін маңызы немесе құны түсіп қалмайды.

Немерелерімен араласқанда, бөтен адамдармен кездескенде, тіпті кездейсоқ әңгімелескен адамның өзі олардың ерен еңбектері туралы, өмірінің бос сенделіспен өтпегенін, ал адамдар үшін керек істерге толы екенін білетініне олар сенімді болуы тиіс.

Бұрында еңбекшілер ұзақ жылғы адал еңбегі үшін «Еңбек ардагері» медалімен марапатталғаны белгілі. Онда 40 жылдан астам еңбек өтілі бар қызметкерлерге «Еңбек ардагері» медалі және атағы берілетін. Бұл көтермелеу бірқатар ТМД елдерінде, Ресейді қоса алғанда бұрынғысынша қолданылады, бірақ біздің елімізде 1995 жылдан бастап «Еңбек ардагері» медалі берілмейтін болды.

Алайда өмірдің өзі, әсіресе Жалпыға ортақ еңбек қоғамына әлеуметтік жаңғырту бағдарламасының, үдемелі индустрияландыру және т.б. бағдарламалардың аясында осы награданың қажеттілігін дәлелдеп отыр.

«Еңбек ардагері» мемлекеттік медалін алып тастағаннан кейін, көптеген кәсіпорындар еңбегі сіңген қызметкерлеріне өздерінің жеке ведомстволық наградаларын тағайындауға мәжбүр болғаны мәселенің өзектілігін көрсетеді. Бұл дұрыс та, себебі марапатталушының ерен еңбегін танудан басқа, мұндай награда жас буын үшін оны белсенді еңбекке бағыттай отырып, маңызды тәрбиелік рөл де атқарады.

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Президенті Нұр-сұлтан Назарбаевтың Жарлығымен Қазақстанда Еңбек күні сияқты мереке де тағайындалды.

Жоғарыда баяндалғандарға байланысты, «Ақ жол» партиясының депутаттық фракциясы Сізден, құрметті Кәрім Қажымқанұлы, экономиканың мемлекеттік, жеке немесе қоғамдық секторларын-да және әлеуметтік салаларында 40 және одан да көп жылдар адал қызмет істеген азаматтар үшін тиісті Қазақстан Республикасының Еңбек ардагері атағын тағайындау; төске тағатын белгіні (медаль) тапсыру туралы мәселені қарауды сұрайды.

Бұл қадам қоғамда еліміздің қатардағы еңбекшілеріне, қарапайым жұмысшы мамандығын атқаратын адамдарға құрметін қайтаруда маңызды рөл атқаратынына сенімдіміз.


265

***«Ақ жол»: Қазақстан экономикасында оффшор сыз дан-

дыруды жүргізу және жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеу-ніктердің шетелдегі шоттарына қатысты банктік құпияны жою қажет


Қазақстан экономикасында оффшорсыздандыруды жүргізу және жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеуніктердің шетелдегі шотта-рына қатысты банктік құпияны жою қажет – бүгін Азат Перуашев бұл туралы Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді.

Премьер-министр Қ.Мәсімовтың атына жолданған «Ақ жол» фракциясының депутаттық сауалында Президенттің бастама-шылдығымен капиталға рақымшылық жасауды Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау үшін және елден қаражатты бақылаусыз алып шығуына бөгет қою туралы басқа да шаралармен толықтыру бойынша «Ақ жол» партиясының ұсыныстары туралы сөз болады.

А.ж. 11 сәуірінде Н.Ә.Назарбаев ұлттық инвесторлар Кеңесінің отырысында Үкіметке капиталға рақымшылық жүргізуді, елден шығарылған қаржыны Қазақстанға қайтаруды, содан кейін ол тартылған ақшаның біздің елдің экономикасын инвестициялауын ынталандыруды тапсырған.

«Алда тұрған кірісті жалпыға бірдей декларациялауды енгізу қарсаңында, сондай-ақ күмәнді пайда болған банк шоттарына тый-ым салудың халықаралық үрдісін, немесе былтырғы жылы Кипрде болғандай, оффшорлық шоттардағы қаржыны тікелей тәркілегенді ескеретін болсақ, бұл шараның айрықша маңызы бар», – деп атап өтті А.Перуашев.

Сауалда Tax Justice Network зерттеу компаниясының баяндама-сынан деректер келтірілген: оффшорлық шоттардың қарауындағы декларацияланбаған қаржының жалпы көлемі, 21 ден 32 трлн-ға дейін АҚШ доллары мөлшерінде бағаланады (АҚШ-ның және Жапонияның 2012жылғы ЖІӨ жиынтығы 20 трлн-ға жуық АҚШ долл. құрайды.). Тәуелсіздіктің алғашқы 20 жылында Қазақстаннан оффшорлық аймақтарға шығарылған қаржының сомасы 138 млрд. АҚШ долларынан асып түсті, бұл орташа алғанда жыл сайын 7 млрд. Қазақстан оффшорға ақша шығару бойынша алдыңғы 10 елдің қатарына кіреді. Қазақстан инвестиция салған елдердің қатарында Нидерланды, Ұлыбритания, Швейцария, сондай-ақ, Виргинг арал-дары, Кипр, Люксембург және т.б. кіреді. Әрине, мұнда әңгіме бір жаққа қайтарымсыз кеткен ақша туралы болып отыр.

266

«Есеп комитетінің есептерінде мысалы, Денсаулық сақтау министрлгінің еншілес құрылымдарымен Маршалл аралдарын-да оффшорлық аймақ арқылы нарықтағы бағадан 3-4 есе жоғары баға бойынша тендер жүргізгені туралы деректердің келтірілгені кездейсоқтық емес. Басқаша айтқанда, оффшорлық аймақтар мемлекеттік қаражатты дөрекілікпен ұрлау және сыбайлас жемқорлық үшін жиі пайдаланылады», – деп толықтырды депутат.

«Ақ жол» партиясының ұсыныстарының ішінде – оффшорлық өлшемдерге кіретін елдермен қосарлы салық салуды болдырмас үшін барлық мәмілелерге ревизия жүргізу бар. Осындай шарттардың олқылықтарын анықтау қажет – дәл солар арқылы Әбілязовтың, Храпуновтың және басқалардың да қаржылары шығарылды... Алаяқтар және айлакерлер үшін осындай «қақпаны» жабу керек.

Екінші бағыт – салық ақпараттарымен айырбас жөнінде оффшорлық юрисдикциялармен шарттар жасау бойынша жұмысты күшейту керек. Батыс елдерінің бірқатары осындай аймақтардағы банктердің көбінен шоттардың иелері туралы ақпаратты ашуға қол жеткізді – біздің де, сол сияқты құқыққа қол жеткізуіміз қажет.

Азат Перуашев фракцияның осындай екі сауалы туралы еске сал-ды, оған Үкіметтен бұл деректер банктік құпиясы болып табылады деген жауап алған болатын.

«Жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеуніктердің оларға қомақты бюджет қаражатымен иелік ету сеніп тапсырылғандығын ескере отырып, оффшорлық шоттарына қатысты банктік құпиясы жайылып кетпеуі тиіс», – деп атап көрсетті парламенттік фракция көшбасшысы. – Келешекте бұл мәселені реттеу үшін, үкіметке «Оффшорлық аймақтар арқылы атқарылатын қызметтерді реттеу туралы» Заң жобасын әзірлеуді ұсынамыз, онда мемлекеттің және адал бизнестің мүдделерін қорғау тұрғысынан барлық мәселелерді ескеру қажет».

«Оффшорлық аймақтар арқылы кірісін шығаратын компания-лар, мемлекеттік бағдарламалардың қолдауын, салық жеңілдіктерін, несиелік субсидияларды, өзге де жеңілдіктермен пайдаланба-уы, мемлекеттік сатып алуға қатыспауға тиіс, себебі олардың іс әрекеттері салықтарын төлеп және ашық жұмыс істеп отырған биз-неске қатысты теріс пиғылды жосықсыз бәсекелестік құрады», – деп есептейді «Ақ жол» партиясының депутаттары.

Олар, мұндай заң оффшорлық аймақтардың мәртебесін, оффшорлық компаниялар арқылы қызмет жүргізудің негізгі ережелерін, оффшорлық аймақтардың кәсіпорын-резиденттерінің мамандандырылған қаржылық есебінің тәртібін, мемлекеттік рет-

267

теу және бақылау органдардың өкілеттігін, оффшорлық заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік шараларын анықтауға мүмкіндік беретініне сенімді.

Оның үстіне, «ақжолдықтар» өзінің Үкіметке үндеу хатында қазақстан экономикасында оффшорсыздандыру үдерісін ынталан-дыруды қарастырудың қажеттігін атап көрсетеді.


268

***«Ақ жол» отандық автобус шығарушыларды қорғауды талап

етеді16 сәуір 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметі«Ақ жол» отандық автобус шығарушыларды қорғауды талап

етеді – бүгін Нұрлан Жазылбеков Мәжілістің пленарлық отыры-сы барысында Премьер-министр Қ.Мәсімовтың атына жолданған фракцияның тиісті депутаттық сауалын жария етті. (Төменде сауалдың толық мәтіні беріледі).

Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының аясында әзірленген Қазақстан Республикасында машина жасауды дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес, негізгі міндеттерінің бірі ішкі нарықтың мүмкіндіктерін тиімді пайдалану болып табылады.

2012 жыл қазақстандық автоөндірушілердің тарихында ең сәтті жыл болды, тіпті дағдарыс жылдарына дейінгі ең жоғары көрсеткіштен де асып түсті.

2013 жылы Қазақстанда 165 710 автомобиль сатылған, оның ішінде 12 046-сы коммерциялық техникаға жатады, бұл іс жүзінде 2012 жылғы сатылымның нәтижесінен екі есеге көп. 2014 жылға 200 мың автомобиль сату жоспарланған.

Ресми дилерлер арқылы машиналар көптеп сатылып жатыр, тұрғындар несие алады, ал дилерлер өздерінің қызмет спектрлерін кеңейтуде.

Қазақстандық нарықтың ресейлік нарықтан айырмашылығы, оған автомобиль сату деңгейінің төмендеу қаупі төніп тұрған жоқ.

Сонымен бірге, қазақстандық машиналарды экспортқа тапсыру бойынша ілгерілеу байқалады. Мәселен, 2013 жылы коммерциялық техниканың 318 бірлігі Беларусь Республикасына, Ресей федера-циясына сынамалық партия ретінде 96 машина жіберілген.

Автомобиль жасау бағыттарының бірі автобус шығару болып та-былады. Мәселен, 2007 жылы Шығыс-Қазақстан облысының Семей қаласында «СемАЗ» ЖШС-нің өндіріс алаңдарында Daewoo автобу-старын шығару бойынша зауыт ашылған болатын.

Басты мақсат, автобус зауыты қол жеткізуге мүмкіндік туғыз-бақшы болып отырған, Қазақстанда автомобиль өнеркәсібін дамыту болып табылады.

Осы кәсіпорынды құру, біздің республиканың экономикасына 2,5 млн. АҚШ доллары сомасында шетелдік инвестицияны тартуға

269

мүмкіндік берді.Әлемде алдыңғы қатарлы автобус шығарушылардың бірі бо-

лып табылатын компания, оның жұмыс істеп тұрған ресейлік автозауыттардың бірін жаңғырту туралы ұсыныстарын жақтап, өзінің таңдауын Қазақстандағы жаңа құрастыратын кәсіпорынның жобасына тоқтатты. Корей компаниясы әлемдік деңгейде жоғары, автобустардың ең соңғы модельдерін шығаруға мүмкіндігі бар, толығымен жаңа жоғары технологиялық өндірісті құруға қызыққан болатын.

Сонымен бірге, Мемлекет басшысы бірнеше мәрте ай-тып өткендей отандық өндірушілер қолдауға зәру. 2012 жылы ел Президенті министрліктер мен ведомстволар үшін шетел-де шығарылған автомобильдер сатып алынады деп бірнеше рет наразылығын білдірген. Ағымдағы жылы 11 сәуірде Нұрсұлтан Әбішұлы ұлттық инвесторлардың Кеңесінің отырысында сөйлеген сөзінде Қазақстан Республикасында шығарылған автокөліктерді са-тып алу жолымен еліміздің экономикасын қолдаудың қажеттігіне тағы да ерекше назар аударған болатын.

Онда отандық автомобильдердің сапасының шетел автоөндірісінің өнімдерінен еш кем түспейтіндігін айрықша атап өтілді. Мем-лекет басшысы Алматы, Астана қалаларындағы автопарктердегі жағдайларды мысал ретінде келтірді, онда бағасы 40-50 мың АҚШ доллары тұратын отандық автобустар тұрғанда, аталған автопарктер автобустардың әрқайсысын 400 мың АҚШ долларына шетелден са-тып алады.

Осыған байланысты, Сізден Мемлекет басшысының Қазақстанда шығарылған автокөліктерді сатып алу жолымен отандық өндірушілерді қолдау туралы тапсырмасын жүзеге асыруға қатысты Үкімет қабылдаған шаралар туралы хабарлауыңызды сұраймыз.

Сауалды қараудың нәтижелері туралы жазбаша түрде заңнамада белгіленген мерзімде хабарлауыңызды сұраймыз.


270

***«Ақ жол» ҚДП фракциясы алкоголь айналымын мемлекеттік

реттеу туралы заңды оның сыбайлас жемқорлықтық сипатына байланысты қолдамады


«Ақ жол» ҚДП фракциясы алкоголь айналымын мемлекеттік рет-теу туралы заңды оның сыбайлас жемқорлықтық сипатына байла-нысты қолдамады. Партияның жетекшісі Азат Перуашев Мәжілістің пленарлық отырысында өзінің сөйлеген сөзінде, этил спиртін және алкоголдің күшті түрлерін өзінің қуатының 20%-ы деңгейінде шығару бойынша кәсіпорындарға белгіленген ең төменгі жүктеу шегі – ақылға сыймайды, себебі ешбір бизнесмен өзіне шығынға жұмыс істемейді деп атап өтті.

Яғни, өндірістік қуаттың қалған 80%-ы алкогольдік көлеңкелі нарыққа контрафактілік өнімдерді шығаруға жұмсалатын болады деп есептейді депутат. Біз бұл бизнесті көлеңкеден шығарудың ор-нына, тіпті оған керісінше қылмыстық желілермен жұмыс істеуге ресми рұқсат беріп отырмыз.

«Ақ жол» партиясының көшбасшысы, фракцияның жүктеудің – қуаттылығын 50%-дан бастап саралауды белгілеуді ұсынғанын – бірақ оның қолдау таппағанын еске салды.

«Біз ымыралы нұсқаны да ұсындық – мейлі, 20%-ға жұмыс істе-сін, бірақ қалған 80% қуаттылықтарға – айталық, құю желілеріне демонтаж жасауды, олар спирт және арақ шығаруды белгіленген жүктеу шеңберлерінен асырмасын дедік. Алайда, бұл түзетуді де қабыл дағылары келмеді. Сонда, 20%-дан бастап жариялап және са-лық төлеңдер, ал қалғанын қанша шығара алсаң, сонша шығарып қара базарда сата беріңдер болып тұр ғой. Оның үстіне, мені осын-дай бизнесті қорғамадың деп кінәладыңыз.

Бірақ, «Ақ жол» партиясы көлеңелі бизнесті емес, нақты адал бизнесті қолдайды. Жуық арада бізге Салық комитетінің төраға-сынан хат келді, онда заңға қосымша актілерді әзірлеген кезде біздің осындай ұсыныстарымыз қаралатын болады делінген. Әрине бұл да шешім, бірақ оның қаншалықты жүзеге асырылатынын әлі көру ке-рек», – деді депутат.

Азат Перуашев жуырда, өткен аптада, осы заң жобасы бойынша бірінші оқылымында сөйлеген сөзінде, егер тыйым салу шараларын енгізіп қана қойып, алкоголь айналымының көп бөлігін «көлеңкеде» қалдыратын болсақ, одан адамдар аз ішеді деуге болмайтындығына әріптестерінің назарын аударған. Сол контрафактілі өнімдерден жай уланып өлетін болады, онда өндіріс және қауіпсіздік ешкіммен

271

де бақыланбайды. «Ең жағымсыз жағы – бұл айналым сыбай-лас жемқорлық шеңберіне берілетін болады, ол олардың кірісінің маңызды бөлігін құрайды, ал мемлекет болса өзінің 20%-тала-бымен шектеліп бұдан кірісін жоғалтады. Қалғанының барлығы қылмыстық құрылымдарға беріледі. Біз осыны қалаймыз ба?».

Сол жолы «Ақ жол» партиясының көшбасшысы тағы да бір маңыз ды сәтке тоқталған – ол біздің алкогольдік өнімдерге Ресей-де қолданылатын тыйым салу шаралары: «Қазақстандық алкогольге қарсы шекаралас ресейдің қалаларында ұйымдастырылған шерулер өткізілуде. Ал сіздер біздің кез-келген дүкенге кіріңіздер – бірыңғай ресейлік арақ, біз оларға ешқандай да шек қоймаймыз. Барлығы да бұған дұрыс қарайды.

Алайда, достық біржақты болмайды. Бүгінгі таңда Үкіметпен осыған қатысты айна-қатесіз шаралар әзірленіп жатыр, бірақ заң жобасына да жазып қойған дұрыс болар еді, бұл саланың мақсаты оның өнімдерін экспортқа бағдарландыруды дамыту болып табы-лады. Мұндай нормалар ресей, беларусь заңнамаларында да бар. Мұның не жамандығы бар, бұл да экспортқа бағдарландырылған өнім емес пе? Осыған қатысты Үкімет осындай өнімдерді шетел-ге экспортқа шығаруды қолдау бойынша шаралар әзірлеуі керек. Келіңіздер осында өндірейік, ал ішкенде басқа бір жерде ішілсін».

Азат Перуашев жұмыс тобының «Ақ жолдың» осы сияқты барлығы 29 түзетулерін кері қайтарғаны туралы дерек келтірді, – сондықтан біз бұл заң жобаны қолдай алмаймыз деді.

Сонымен бірге, заңда 100 метрлер туралы сәтсіз талапты жою сияқты оң шешімдер де бар. «Ақ жол» партиясы да, «Атамекен» палатасы да бірнеше жылдар бойы осы сыбайлас жемқорлықтық норманы жоюды талап еткен. Іс жүзінде, кез келген жоо-ның, мектептердің, спорт залдардың айналасында алкогольді жайбарақат сататын кафелер, дүкендер бар. Есесіне шенеуніктер осыны сылтау қылып кәсіпкерлерге салымдар салды. Неге 100 метр, ал неге 30 немесе 150 метр емес, бұған нақты негіздер жоқ. Оқу мекемелері аумағында рұқсат етуге болмайды, мұнымен барлығы келіседі. Бірақ бұл аумақ үшін мұндай шара жасанды, пайдасыз болды және сыбайлас жемқорлыққа жағдайлар туғызды. Мүдделі емес сайттар жүргізген интернет сауалнамалар көрсеткендей, азаматтардың 85%-ға жуығы бұл тосқауылды тиімсіз деп есептеді.

Сондықтан, көптеген қатардағы кәсіпкерлердің атынан осы үндеулерді естігені үшін және ескергені үшін жобаны әзірлеген Қаржы министрлігінің атына алғысымды білдіремін», – деп атап өтті фракция жетекшісі.

272

***«Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Үкіметті

ел азаматтарын жазу сауаттылығын арттыруға ынталандыру үшін жаппай диктант жазу акциясын өткізуді ұйымдастыруға ықпал етуге шақырды

15 мамыр 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі «Ақ жол» партиясының Парламенттік фракциясы Үкіметті ел

азаматтарын жазу сауаттылығын арттыруға ынталандыру үшін жап-пай диктант жазу акциясын өткізуге ықпал етуге шақырды – бұл ту-ралы 14 мамыр күні ҚР Парламенті Мәжілісінің пленарлық отыры-сында фракция атынан депутат Алмас Тұртаев мәлімдеді.

«Жазу сауаттылығы, ойымызды өз деңгейінде жазып жеткізу – күнделікті өмірдегі маңызды құрал және азаматтарымыздың инте-лектуалды деңгейінің көрсеткіші», – деп атап көрсетілген Премьер-Министрге жолданған депутаттық сауалда.

Адамдардың қаншалықты сауатты екендіктерін байқап, білімін одан әрі жетілдіруге деген ынтасын күшейтуге бағытталған Халықаралық «Жаппай диктант» жазу шарасы бір мезгілде әлемнің 45 елінде нәтижелі өткізіліп келеді. Әсіресе, мұндай акциялар Польшада, Францияда, Украина, Қытайда, АҚШ-да кең тараған. Белоруссияда 2007 жылдан бастап, 21 ақпан – Халықаралық ана тілі күнінде мемлекеттік тілінде жалпы ұлттық диктант жазу дәстүрі қалыптасқан. Жаппай диктант жазу 2010 жылы ең үздік Ресейлік қоғамдық жоба ретінде танылып, қоғамдық байланыстар-ды дамыту саласындағы ұлттық сыйлықты иеленген. Сондай-ақ, мұнда әртүрлі ұлттардың тілдерінде жалпы ұлттық диктанттар өтіп тұрады.

Жаппай диктант жазу – бұл сауаттылық мәселесіне және са-уатты хат жазу мәдениетіне назар аударуға шақыратын жыл сайынғы білім акциясы. Акцияның мәні – тілек білдірушілердің барлығына бірдей өз еркімен диктант жазғызу. Мақсаты – адамдар-ды олардың қаншалықты сауатты екені туралы ойландыру және сол сауаттылықты арттыру үшін ынталандыру. Осындай акцияны өткізу, тілдің дамуы мен қызмет етуі бойынша өзекті мемлекеттік жобаны жүзеге асыратын шешімдердің бірі болып табылар еді.

«Ақ жол» партиясы еліміздің Мемлекеттік тілінде және азаматтарымыздың өзіне жақын тілінде шығарма ретінде жа-зылатын «Жаппай диктанттың» биылғы жылғы тақырыбы етіп, «Мәңгілік ел» ұлттық идеясын алуды ұсынады. Ақжолдықтар бұл акцияның Отан сүйгіштікке тәрбиелеудің элементтерінің бірі және әрбір азаматтың өзіне пайдалы, болашағына қажет болатынына

273

сенімді. Сондықтан да аталған шараны қалаларда, ірі елді мекен-дерде, барлық деңгейдегі оқу орындарында жауаптыларды бекітіп, қажетті құралдармен қамтамасыз ете отырып мемлекеттік деңгейде ұйымдастыру қажет деп санайды.

274

***«Ақ жол»: Еркін экономикалық аймақтардың жұмысының

нәтижелелігін қолдау жөніндегі шаралар қажет2014 жылғы 21 мамыр, Қазақстанның «Ақ жол» ҚДП-ның

баспасөз қызметі. «Еркін экономикалық аймақтардың жұмысының нәтижелелігін

қолдау жөніндегі шаралар қажет»-деп, бұл туралы фракцияның Премьер-министр К.Мәсімовтің атына жолданған депутаттық сауа-лында кеше Екатерина Никитинская мәлімдеді.

2011 жылы 26 шілдедегі Үкіметтің № 862 қаулысымен қабылданған Өңірлерді дамыту бағдарламасының мақсаты жүйелік проблемаларды тауып және оларды шешу үшін жергілікті атқарушы органдардың іс-әрекеттерінің тиімді тетіктерін әзірлеу болып табы-лады.

Жергілікті деңгейде урбанистикалық орта құру үшін индустриялық парктердің, инновациялық өсу аймақтарының, өнеркәсіптік алаңдардың, технологиялық коммерцияланды-ру орталықтарының арнайы экономикалық аймақтарын (ЕЭА) қалыптастыру қарастырылған,-делінген сауалда.

Бүгінгі күні елімізде заманауи жоғары өнімді, бәсекеге қабілетті өндірісті, өңірлерге инвестициялар, жаңа технологиялар тарту, сондай-ақ халықты еңбекпен қамтуды арттыруды жеделдете дамыту мақсатында құрылған 10 ЕЭА жұмыс атқаруда.

«Өткен жылдың соңында өткізілген Үкіметтің кеңейтілген отырысында Мемлекет басшысы ЕЭА-ның тиімсіз жұмыстарын, жергілікті жерлердегі жобаларды таңдаудағы жұмыстың әлсіздігін, тікелей инвестициялардың аз ғана мөлшерін атап өтті. Мысалы, Атырау облысындағы ЕЭА базасында 30-дан астам жобаның орнына бар болғаны 3-уі жүзеге асқан, ал Алматы және Павлодар ЕЭА-ын-да бірде-біреуі іске аспаған. 2011 жылы «ХОРГОС» ЕЭА құрылды, бірақ әлі күнге дейін онда да бекітілген ТЭН жоқ. «Оңтүстік» ЕЭА 2005 жылы ашуды хабарлаған, бірақ оған инфрақұрылымдардың құрылысын салу 2012 жылы ғана аяқталды», – деп еске салды Е.Никитинская.

Есеп комитеті, ҚР 2010-2014 жылдарға арналған арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталанды-ру жөніндегі Бағдарламасының тиімділігін бағалай келе, оны іске асырудың айқын тетіктерінің жоқтығын, Өндірістік және жаңа тех-нологиялар министрлігімен мониторингті формальді жүзеге асыру-ын, орындау тәртібінің төмендігін, жұмыстарды жүзеге асырудың жалпы тиімділігінің жетіспеушілігін атап өтті.

275

Бағдарлама сондай-ақ ресми статистикалық мәліметтер, индикаторларының орындалуы бойынша есептіліктің белгіленген формасының жоқтығы Бағдарламаны іске асыру барысын бағалаудың әртүрлілігіне әкеледі.

Одан басқа да, есеп комитеті анықтағандай, ЕЭА аумақтарында нақты қызмет етіп жүрген қатысушылардың үлесі, өңірлерде тіркелгендердің санына шаққанда көп жағдайда небәрі 10 пайызды ғана құрайды.

«Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, арнайы экономикалық аймақтар құру өңірлердің дамуына ерекше серпін береді»,-деп сауал-да атап айтылады. –Бұған Қытайда, Түркияда және еуропа елдерінде құрылған аймақтар үлгі бола алады. ЕАЭ құрылымдарының барлығы дерлік көбіне тоқырауға ұшырағандардың әлеуметтік- экономикалық қайта құруларының құралы болып қызмет етеді. Мәселен, 1980 жылы Қытайдағы Шэнчжень провинциясында ЕАЭ құру басталды. Алғашқы 10 жылда нағыз қытайлық ғажайып көрініс берді: Шэнчжень аса үлкен емес балықшылар ауылынан аумағында жүз мыңдай табысты кәсіпорындар жұмыс істейтін, адам саны 10 миллионнан асатын мегаполиске айналды.

Қазақстанда құрылған арнайы экономикалық аймақтар бүгінгі күнге дейін айтарлықтай нәтижелер бермей келеді.

Осыған орай, «Ақ жол» ҚДП фракциясының депутатта-ры Үкіметтен экономикалық аймақтардағы істің қазіргі ахуалы, оны дамытудың перспективалары және олардың жұмысының нәтижелілігін арттыру бойынша қабылданатын шаралар туралы ақпарат беруді сұрайды.


276

***«Ақ жол»: Мүгедек-кәсіпкерлерді қолдау «Бизнес жол

картасы-2020» бағдарламасының басым бағыттарының бірі болуы тиіс

2014 жылғы 21 мамыр, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі.

Мүгедек-кәсіпкерлерді қолдау «Бизнес жол картасы-2020» бағдарламасының басым бағыттарының бірі болуы тиіс. Бұл тура-лы Нұрлан Жазылбеков бүгінгі Парламент Мәжілісінің пленарлық отырысында мәлімдеді.

Фракцияның Премьер-министр К.Мәсімовтің атына жолданған депутаттық сауалында Бағдарлама шарттарын кеңейтудің қажеттілігі туралы айтылды.

«Мүгедек жандарды еңбекпен қамтуға жәрдемдесудің пәрменді тетіктерінің бірі 2020 Еңбекпен қамту жол картасында қарастырылған шаралар болып отыр. Онда денсаулығы бойынша еңбек етуге жарамайтын белгілері жоқ мүгедектерге басымдылық тәртіппен шағын несие беру арқылы ауылдық жерлерде жеке істерін ашу немесе кеңейту жолымен кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу түріндегі мемлекеттік қолдау көрсетуге жағдай жасалады» – делінген сауалда. Осындай қолдау «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасымен қарастырылған.

Алайда, «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы аясындағы жобаларды ұйымдастыру және іске асыру үшін мемлекеттік гранттардың берілу тәртіптеріне сәйкес кәсіпкер гранттық қаржыландыруға сұраным бере алмайды, себебі «Еңбекпен қамту жол картасы» бағдарламасы бойынша олармен несие бұған дейін алынып қойылған.

«Бір бағдарлама бойынша несие алған кәсіпкер оны негізгі құрал-жабдықтарды алуға жұмсайды, сол себепті айналымдағы қаржысы бизнесін дамытуға жеткіліксіз болып қалады. Аудан орталықтарында және облыстық маңызы бар қалаларда мемлекеттік шағыннесиелік және шағынқаржылық ұйымдардың өкілдіктерінің жоқтығына байланысты кәсіпкерлерге несиелер алу қиын»-деп атап өтті Н.Жазылбеков.

Депутат келесі мәліметтерді келтірді: Қазақстанда қазіргі уақытта 600 мың мүмкіндігі шектеулі адам тұрады. Бұл жалпы халық са-нына шаққанда 3,5 пайыздан астам, оның-65,6% еңбекке қабілетті жастағылар құрайды, 47% жұмыс істей алады. Еңбекпен қамтылған мүгедектердің саны 82 мыңға жуық адамды немесе еңбекке қабілетті мүгедектердің жалпы санының 43,5 пайызын құрайды.

277

Кәсіпкерлік қызмет арқылы әлеуметтік теңсіздікті еңсеруге және мүмкіндігі шектеулі адамдарды қолдау және бизнес идеяларын іске асыруға гранттар бөлу үшін «Ақ жол» фракциясының депутаттары «Бизнес жол картасы 2020» бағдарламасының кейбір бөлімдеріне келесі өзгерістерді енгізу қажет деп санайды:

- Еңбекпен қамту жол картасы 2020» бағдарламасы бойынша қолдау алып қойған мүмкіндіктері шектеулі адамдарға бағдарламаға қатысуға жағдай жасау;

- Еңбекпен қамту бағдарламасы бойынша шағыннесиелік және шағынқаржылық ұйымдармен берілген шағын несиелер бойынша пайыздық ставкаларды субсидиялауға мүмкіндік беру;

- Аудан орталықтарындағы және облыстық маңызы бар қалалардағы кәсіпкерлікті қолдау орталықтарында шағын несие-лер беруді жүзеге асырушы шағыннесиелік және шағынқаржылық ұйымдарды орналастыру, сондай-ақ, осы орталықтардағы «Еңбекпен қамту жол картасы 2020» бағдарламасына қатысушылар үшін бизнесті жүргізу жөнінде кеңес беруге мүмкіндік жасау.

Бұл ұсыныстарды жүзеге асыру Мемлекет басшысының ШОБ дамыту және мүмкіндігі шектеулі адамдарды қолдау бойынша «Қазақстандық жол -2050» Жолдауындағы тапсырмаларды іске асыруға қосқан елеулі үлес болатындығына «Ақ жолда» сенімді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және кәсіпкерлікті қолдау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

278

***«Ақ жол» ҚДП шақыруы бойынша Астанада Швейцария

Парламенті депутаттарының делегациясы болды26 мамыр 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі.Мамырдың 19-ы мен 22-сі аралығында «Ақ жол» ҚДП шақыруы

бойынша Астанада Швейцария Парламенті депутаттарының: құрамында Вальтер Мюллер – Швейцария Парламентінің депута-ты, Кристиан Миш – Қазақстан-Швейцария ынтымақтастығының парламентаралық тобының хатшысы және Мари-Луз Бауманн, тәуелсіз сарапшысы бар делегациясы болып қайтты.

Делегацияны шақыру партия қызметінің негізгі бағыттарының бірі – сыбайлас жемқорлықпен күрес жөніндегі жұмыс аясында ұйымдастырылды. «Ақ жолмен» заңсыз шығарылған ақшаны ұлттық экономикаға қайтару мәселесі бірнеше мәрте көтерілгенін еске сала-мыз. Мәселен, 2012 жылдан бастап, «Ақ жол» депутаттары Кипрдегі тәркілеуге жататын қазақстандық шоттар; оффшорлық аймақтарда үкімет мүшелерінің банктік шоттарының болуы; жоғары дәрежелі шенеуніктердің шетелдік шоттарына қатысты банктік құпияға тый-ым салу; оффшорлық заңды құзырлармен салықтық ақпаратпен ал-масу туралы шарттарға отыру; оффшорлық өлшемдерге жататын елдермен қосарлы салық салудан құтылу үшін барлық келісімдерге ревизия жасау және т.б. мәселелер туралы депутаттық сауалдар жол-дады.

Швейцария делегациясының мүшелері бірқатар тиісті шараларға қатысты.

19 мамырда делегация А.Перуашев басқаратын сыбайлас жемқорлық және көлеңкелі экономикамен күрес жөніндегі ҰКП Кеңесінің отырысына қатысты.

Отырыстың күн тәртібіне 7 мәселе енгізілді, оның ішінде: мемлекеттік сатып алулардағы бұзушылықтар және транспаренттіктің жоқтығы туралы; «СТ-КZ» формасының сертификаттарының заңсыз айналымы туралы; меморгандардың және мемлекеттің қатысы бар ұйымдардың IT-технология колледжін құру бойынша инновациялық жобаға қарсы әрекеттері туралы; Рид-дер қаласындағы бюджеттік қаржыны жұмсаудағы бұзушылықтар туралы; Қазақстандағы оффшорсыздандыру проблемалары туралы; және т.б. Швейцарлық депутаттар Кеңес жұмысының барысымен қызығушылықпен танысты және сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұрудағы өз тәжрибесімен бөлісті. Депутат Вальтер Мюллерді Риддер қаласындағы мемлекеттік тендерлер жөніндегі құрылыс тапсырыстарының орындалуы туралы баяндама мен фотоматериал-

279

дар ерекше әсерге бөледі, ол, бұл тіпті «ақылға сыймайтын дерек-тер» деп мәлімдеді.

20 мамыр күні швейцарлық әріптестер «Ақ жол» ҚДП парламенттік фракциясының отырысына қатысты. Депутаттар фракция қызметінің ағымдағы мәселелерін талқылады: депутаттық сауалдар бекітілді, Мәжілістің кезекті пленарлық отырысына шығарылатын заң жобалары бойынша фракцияның ұстанымдары белгіленді. Өз кезегінде, Кристиан Миш швейцарлық парламенттің партиялық фракцияларының жұмысы туралы айтып берді.

Делегация мүшелері сондай-ақ ҚР Парламент Мәжілісінің вице-спикері С.Дьяченкомен кездесті. Кездесу барысында Қазақстан мен Швейцарияның арасындағы парламентаралық ынтымақтастық мәселелері талқыланды. Дьяченко мырза Қазақстан және Швейцарияның ынтымақтастық топтары, сондай-ақ «Еуропаға жол» бағдарламасы аясында екіжақты қатынастардың дамып келе жатқанын атап өтті.

ҚДП-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-әрекеттер жөніндегі жұмысының нақты мысалы ретінде ««Kazakhstan Financial Integrity» қаржылық тазалығы қорының орталық кеңсесінде швейцарлық депутаттардың Виктор Храпуновтың Алматы қаласының және ШҚО-ның әкімі лауазымдарында жұмыс істеген кезіндегі оның заңға қарсы әрекеттері мәселесі бойынша кәсіпкерлер мен құқыққорғаушылармен кездесуі ұйымдастырылды. Бұған қатысты Мюллер мырза аталған мәселенің олардың назарында екенін, және егер Храпунов сотпен кінәлі деп танылса, оның Қазақстаннан ұрлаған қаржысын қайтарудың нақты мүмкіншілік бар екендігін атап өтті.

Мұндай мүмкіндікті растау үшін сарапшылар олардың сапарының алдында ғана АҚШ-ына салықтық органдардың талап қоюы бойынша швейцарлық банктермен 2 млрд-тан астам доллар қайтарылғанын хабарлады. Сондай-ақ Қазақстаннан түскен талап қоюлар бойынша Храпуновтың шоттарына да қазірдің өзінде тый-ым салынған.

Сапардың қорытындысында Швейцария елшілігі өз елінің парламенттік делегациясының құрметіне «Ақ жол» депутаттарының қатысуымен қабылдау өткізді. Осы сапар аяқталғаннан кейін келесі күні «Ақ жол» партиясының сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметін және көтеріп жатқан бастамаларын Швейцария Парламентінде кеңінен таныстыру үшін Партия басшылығына ағымдағы жылдың маусым айына шақыру берілді.

280

***Азат Перуашев Хорватия және Югославияның экс-

Президенті Штефан Месичпен кездесті26 мамыр 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі .Өткен бейсенбіде «Ақ жол» ҚДП орталық кеңсесінде Партия

төрағасы Азат Перуашев Қазақстанға YII Астана экономикалық форумына қатысу үшін келген Югославияның (1991ж.) және Хорватияның (2000-2010ж.ж.) экс-Президенті Штефан Месичті қабылдады.

Ш.Месичпен бірге оның кеңесшісі және кеңсесінің жетекшісі Мирьян Павокович және Оңтүстік-Шығыс Еуропа елдерінің іскер адамдарының Қауымдастығының президенті Марио Рендулич бол-ды. Қазақстан тарапынан кездесуге «Ақ жол» ҚДП жетекшілері және қазақстандық бизнес өкілдері қатысты.

Аталған кездесу «Ақ жол» ҚДП-ның Хорватияның іскерлік және саяси ортасымен ынтымақтастықты дамытуды көздеп отыр. Өткен жылы қазақстандық демократтардың делегациясы Хорва-тия Парламентінде бірқатар кездесулер өткізген, ал Азат Перуа-шев Загреб бизнес-мектебінде лекция оқыған болатын. Сондай-ақ ағымдағы жылдың маусымында Хорватияның Лейбористік партиясынан Еуропарламент және Хорват парламентінің депутаттарының сапары күтілуде, оның аясында ХЛП-ның «Ақ жол» партиясымен өзара ынтымақтастығы туралы келісіміне қол қойылады.

Месич мырза Хорватияның Еуропалық Одаққа кіруі тұрақтылықтың кепілі болды, ал оның транспорттық-транзиттік инфраструктурасы және географиялық жағдайы біздің елдеріміздің іскерлік ынтымақтастығы үшін едәуір әлеуеттілікті құрайды. Алай-да ЕО кіру жергілікті экономика үшін белгілі бір шығындар да әкелді, ол туралы өткен жылы бірқатар хорваттық кәсіпорындарды аралаған А.Перуашев та айтты.

Экс-Президент мырза сонымен қатар бұрынғы Югославиядағы азаматтық соғыстың тәжірибесі бойынша Украина төңірегіндегі ахуалға баға берді.

Хорват тарапының өкілдері бұл елдің Қазақстандағы елшілігін ашу туралы мәселенің саяси деңгейде шешілгенін айтты. Бұдан басқа, бизнесмен Марио Рендулич экономикалық байланыстарды жолға қою және бизнес-жобаларды бірлесіп іске асыру үшін өзі басқаратын Еуропаның Оңтүстік-Шығыс елдерінің іскер адамдары Қауымдастығының Қазақстанда өкілдігін ашу жөніндегі жоспарла-ры туралы хабарлады.

281

Ш.Месич пен А.Перуашев сондай-ақ Еуропа және Азия елдерінің ынтымақтастығын дамытудың қажеттілігі туралы пікір алмасты, аса зор халықаралық беделге ие Президент Н.Назарбаевтың атымен тығыз байланысты Қазақстанның бұл үдерістегі маңызды рөлі атап көрсетілді.

282

***Бюджеттік заңнама және кәсіподақтар туралы заң жөніндегі

«Ақ жол» партиясының барлық принципті ұсыныстары екінші оқылымда ескерілді, Азат Перуашев Экономика министрлігіне және Еңбек министрлігіне құжаттарды дайындау жұмыстарын тыңғылықты жүргізгендері үшін ризашылығын білдірді

2014 жылғы 27 мамыр, Қазақстанның «Ақ жол» ҚДП-ның баспасөз қызметі.

«Бюджеттік заңнама және кәсіподақтар туралы заң жөніндегі «Ақ жол» партиясының барлық принципті ұсыныстары екінші оқылымда ескерілді, ал біздің түзетулеріміз қабылданды»,-деп демократиялық фракцияның көшбасшысы Азат Перуашев өткен сәрсенбідегі Мәжілістің пленарлық қорытындысында мәлімдеді.

-Сіздер білесіздер, екі заң туралы да алдында өткізілген пленарлық отырыстардың бірінші оқылымында біздің фракция өздерінің түзетулерін алып тастаудан бас тартқан болатын, аталған заң жоба-ларын принципті түрде сынға алып және оның қабылдануына қарсы дауыс берді.

Бюджеттік заңнама бойынша олардың активтерін қалыптастыруды алып тастау ұсынылғанда «Ақ жол» партиясы бюджеттік инвестициялауды қайта қарауға қарсы шықты. Осылай-ша, бюджет қаржысын экономикалық қайтарылымсыз және тіпті тікелей сыбайлас жемқорлықтық мақсаттарға заңды алғышарттар жасалар еді.

Және де «Ақ жолдықтар» ұлттық қордан бөлінетін трансферттерді алып тастап, мұнайсыз тапшылықты анықтаудың тәртібін қайта қарауға үзілді-кесілді қарсылық білдірді. Мұндай тәсілдеме мәліметтерді бұрмалаушылықтарға, өңдеуші сектордың рөлін дабы-райтып, біздің экономиканың шикізаттық кірістерге тәуелділігінің нағыз деңгейін жасыруға әкелер еді. Қызу пікірталастан кейін, мұндай және басқадай біздің түзетулерімізге жұмысшы тобының мүшелері де, жобажасаушы Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі де келісті.

«Біздің әлеуетті концессионерлердің тізімін кеңейту жөніндегі ұсыныстарымызға Экономика министрлігі принципті түрде келісімін берді және биылғы жылғы қыркүйекте тиісті деңгейде бейінді заңға тиісті нормаларды енгізуге міндеттеме алды. Сондықтан да бізді жүргізілген жұмыстардың нәтижелері қанағаттандырады. «Ақ жол» фракциясының атынан біздің әріптестерімізге-басқа фракцияның депутаттарына, және де Эко-номика министрлігінің басшылығына іске нақты жол таба алғаны

283

үшін және кәсіби жауапкершіліктері үшін ризашылығымды жеткізуге рұқсат етіңіздер»,-деді Азат Перуашев.

Демократиялық фракцияның көшбасшысы кәсіподақтар ту-ралы заң жөніндегі дау-дамайлардың қалыптасуына да оң баға берді. «Ақ жолдықтардың» бірінші оқылымда еңбек инспекторла-рына кез келген бизнес кәсіпорынын, кез келген уақытта кез кел-ген негізге сүйеніп, қандай да бір жоспарсыз немесе прокуратура органдарының келісімінсіз, тіпті ШОБ-ті тексеруге мараторилерге қарамастан шексіз тексерулерге мүмкіндік беретін нормаларға бай-ланысты ол заңды қолдаудан бас тартқан болатын.

Бұл заң жобасы бойынша бірінші оқылымда өткен пікірталастар барысында Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі тіпті екінші қайтара сөз алды және Перуашевтың пікіріне қарсыласуға тырысып бақты, сондықтан ол дауды шиеленістірмей проблемаға жұмысшы тобында оралуға шақырды.

Нәтижесінде, профильді комитеттің төрайымы, «Нұр Отан» фракциясының мүшесі Г.Ықсанованың белсенді араласуынан кейін, жобаны жасаушылар мен «Ақ жол» фракциясы кәсіпкерлерді заңсыз тексерулерден қорғайтын, бірақ еңбек инспекциясына халықаралық нормаларға сәйкес жалдамалы жұмысшылардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік беретін тәсілдеме жасай алды.

Оның үстіне, бұл заң жобасында Үкімет «Ақ жол» партиясының «Еңбек» орденін құру жолымен халық шаруашылығында ұзақ жылғы адал еңбегі үшін мемлекеттік марапаттар енгізу туралы жақындағы депутаттық сауалын қанағаттандыру мүмкіндігін тапты.

Азат Перуашев Еңбек министрі Тамара Дүйсеноваға және басқа фракциялардың депутаттарына оңай басталмаған пікірталастардың сәтті аяқталғанына ризашылығын білдірді. «Бүгінде фракци-ялар депутаттарының өзара іс-қимылы барған сайын біздің отандастарымыздың мүдделері үшін сындарлы және жемісті ынтымақтастыққа айналып келе жатқанын толық негізде айта аламын»,-деп атап өтті ол.

284

***Азаматтардың жер телімін алу кезіндегі құқық

бұзушылықтарға барлығы да наразылық білдіргендей болғанымен, заң жобасын қолдауға қарсылық білдірді


Өткен сәрсенбідегі Мәжілістің пленарлық отырысында барлық фракцияның депутаттары тұрғын үй қатынастары туралы заң жо-басын сынға алуға көшті. Депутаттардың наразылығын тудырған жағдай: бау-бақшалық және саяжайлық жер телімдері олардың иелерінен жаппай алып қойылғандықтан, аз ғана өтем ақы алатын адамдардың басқа тұрғын үй сатып алуға мүмкіндігі жоқтығы.

Сонымен қатар, әзірше тек қана «Ақ жолдың» депутаттары бұл мәселені іс жүзінде көтеріп отыр. Мәселен, ағымдағы жылдың қаң-тарында аталған мәселе бойынша оның шешілуі жөнінде ұсыныс-тармен Үкіметке депутаттық сауал жолданған болатын.

Наурызда бұл мәселені партия төрағасы А.Перуашев Бас прокуратураның коллегиясында көтерді.

«Бізге «Соловушка», «Целинтяжстрой», «Зеленая поляна», «Урожай», «Исследователь», «Газовая аппаратура», «Ударник» бау-бақша серіктестіктеріне кіретін жер телімдерінің иелерінен 300-дей азамат өтініш жасады. Қазірде Алматыдан тұтастай бірталай жер телімдерінің иелері қосылып отыр. Біз парадоксальді нәрселер жа-саудамыз: тіркеуге тұруға рұқсат етілді, адамдар жер телімдерін са-тып ала бастады, онда үй салып жатыр, тіркеуге тұрып, дүниеге бала әкелуде. Осылайша, саяжайлық жерінде салып алған аумағы 100 шар-шы метр болатын үйінде азаматша Серікбаева кәмелетке толмаған 4 баласымен тұрып келген, сот өтем ақыны 2-ден 4 млн.теңгеге дейін көтерді. Бірақ бүгінде Астанада бұл қаражатқа жатақханадан бөлме ғана сатып алуға болады. Әлде, көп балалы отбасынан тұрақты үйін тартып алу және алты бірдей адамға бір бөлмені ұсыну әділдікке жата ма?»- деп «Ақжолдықтар» сауал тастады..

«Тұрғын үй қатынастары» жөніндегі заң жобасын талқылау ба-рысында ҚДП-ның депутаттары нақты түзетулерді әзірлеп және оны жобаға енгізді. Онда, мемлекеттің қажеттіліктеріне алынған саяжайлық жер телімдерін тұрғын үймен теңестіруді ұсынды. Сон-да ғана оның иелеріне бара-бар өтемақы немесе осындай көлемде басқа тұрғын үй алуға мүмкіндік туады.

Бірақ құрамында «Ақ жолдықтардың» саны аз, жұмыс тобы, айтылған ұсынысты қолдамады. Бірінші оқылымда-ақ заң жобасына енгізуге жіберілген тура осы түзетулер алып тасталынды.

285

Дегенмен, ҚДП фракциясын таңқалдырғаны, пленарлық оты-рыста барлық басқа фракциялардың депутаттары кенеттен осы резонанстық мәселеге көңіл аударып және шығарылып тасталынған азаматтардың проблемаларының қамын ойлап шыға келгені.

-Мен заң жобасында талқыланып жатқан мәселелер бойынша әріптестеріме сөзімізге назар аударғаны үшін ризашылығымды білдіремін. Кейінгі жылда фракция бірнеше рет азаматтарымыздың жер телімдерін мемлекеттің қажеттіліктері үшін деп алып қоюы кезіндегі құқық бұзушылық проблемаларын айтып келеді, сауал жария етілді, жұмысшы тобына да тиісті ұсыныстар жолданған болатын. Алайда, жұмысшы тобында біздің ұсыныстарымызды қолдамағанымен, бүгін біз шынайы анық қолдауды көріп және сезіп отырмыз – деп «Ақ жол» партиясының жетекшісі өзінің сөзінде атап өтті.

А.Перуашев сондай-ақ, Өңірлік даму министрлігінің «Ақ жол» депутаттары ұсынған шешімдердің «дұрыс еместігі» ту-ралы дәлелдеріне күмән келтірді. Атап өткендей, оған басқа фракциялардың депутаттары да күтпеген жерден қолдап өз пікірлерін білдірді.

«Ал сіз қандай шешім ұсынар едіңіз? деп А.Перуашев Министр Б.Жәмішевке сұрақ қойды. –Біз өзіміздің қолымызбен ондаған адамдарды балаларымен бірге, кәрілерімен бірге көшеге лақтырып тастаудамыз, оларды үй-күйсіз кезбелерге айналдырудамыз және ешқандай баламаларды ұсына алмаудамыз. Сіз иесіз үйлерге қатысты депутат Тінікеевтің сұрағына жауап бере тұрып, меншік құқықтарын құрметтеу қажет деп айтасыз. Неге біз бір жағдайда меншік құқығы туралы айтамыз да, басқа жағдайда біз бұл меншік құқығына мән бермейміз? Бұл өте қызықты ұстаным екен. Осыдан кейін біз қандай принциптерді басшылыққа аламыз?».

«Проблемалардан қашу дұрыс болмайды-бұл «страустың» қылығы ». -деп қосты ол.Егер сізді «Ақ жолдың» ұсыныстары қанағаттандырмаса-басқа жолын көрсетіңіз, бірақ бұл пробле-маларды шешу керек, ал азаматтардың құқығын қорғау керек! «Ақ жол» фракциясы бұл проблеманы екінші оқылымда шешімін табуға шақырады. Бұл біздің азаматтарымыз және біз оларға бұл жағдайлардан шығуы үшін көмектесуіміз керек. Олар қалаларға жақын жерлерге жетіскендіктен көшіп келіп жатқан жоқ, әлемде урбанизациялық процесс жүруде, бұл бүкіләлемдік тенденция. Адамдар ауылдарынан кете бастайды және үлкен қалаларға келеді, өйткені мұнда жұмыс бар, өмір сүруге жағдай жасалынған. Бұл проблемаларды шешудің жолдарын табу керек! Мені қуантатыны,

286

Жәмішев мырза бұл проблемаларды жария ету заңы арқылы шешудің мүмкіндігін айтып өтті. Жарайды, мұның шын мағынасында нақты қалай болатынын көрейік.

Ал қазір, бұл кезеңде біздің нақты ұсыныстарымыз министрлікпен де және жұмысшы тобының депутаттарымен де қабылданбай та-сталды, ал басқа шешім ұсынылмай жатыр- осыған байланысты «Ақ жол» фракциясының депутаттары аталған заң жобасын бірінші оқылымда қолдаудан бас тартады».

Өкінішке орай, қатаң ауызша сынға қарамастан, коммунистерді қоса алғанда, қалған фракциялардың өздері оның алдында ғана ашық қарсы сөйлеген және БАҚ үшін сұхбаттар берген заң жобасын қолдап дауыс беріп жіберді. Бұл құжатты «Ақ жолдың» 8 депутаты ғана қолдамады.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және өз сайлаушыларының құқығын қорғау бой-ынша жұмысын жалғастыра береді.

287

***Азат Перуашев ішкі істер министрлігінің Бас кеңесшісі,

қала құрылысы және автомобиль жолдарының экс-министрі Абдулали заде бастап келген Иран кәсіпкерлерінің делегациясын қабылдады


Өткен жұмада «Ақ жол» партиясының орталық кеңсесінде Азат Перуашев ішкі істер министрлігінің Бас кеңесшісі, қала құрылысы және автомобиль жолдарының экс-министрі Абдулали заде бастап келген Иран кәсіпкерлерінің делегециясын қабылдады.

Делегацияның құрамында Иранның бірқатар ірі құрылыс холдингтері: «Талеш Банае», «Шафаг Шокух», «Заман Гостар» және басқаларының бірінші басшылары болды.

Қазақстан жағынан кездесуге «Ақ жол» ҚДП-ның жетекшілері және депутаттары, Қазақстанның Құрылысшылар Одағы, Қазақстан Ұлттық индустриялды палатасының өкілдері, кәсіпкерлер қатысты.

Кездесу барысында Иранның заманауи құрылыс жолдарын, ғимараттар және құрылыстар салудағы, ауыл шаруашылығын, тамақ және тоқыма өнеркәсіптерін дамытудағы тәжірибелері талқыланды. Иран экономикасы 25 жылдан астам батыс мемлекеттерінің қатаң экономикалық санкциялар жағдайында жұмыс істеп жатқаны белгілі.

«Бізге экономикалық блокада оң ықпалын да тигізді, бәрінен бұрын көптеген кедергілерді қысқартылды, тауар және қызмет көрсетудің өзіндік құны оңтайландырылды, мәселен, Иранда жоғары санаттағы автомобиль жолдары құрылысының салу құны көрші елдерге қарағанда 1,5-2 есеге төмен. Біз Қазақстанға жоғары сапа-лы әрі қолжетімді бағамен құрылыс және әрлеу материалдарының тізбесін көп мөлшерде тасымалдаймыз, сіздерден бидай сатып ала-мыз. Бірақ, біздің экономикалық ынтымақтастығымыздың әлеуеті әлдеқайда кең»-деп атап өтті Абдуали заде.

Өз кезегінде, Азат Перуашев айтылған жайлармен келісетінін жеткізді: «Иранда тамақ және тоқыма салалары, ауыл шаруашылығы дамығанын біз білеміз. Қазақстан үшін сіздердің елдеріңіз Парсы шығанағы арқылы әлемдік нарыққа шығуды әртараптандыруға қолайлы мүмкіндік те. Менің ойымша, Түркменстан арқылы Иранға өтетін темір жол торабы іске қосылғанда өзара тауар айналымы және жаңадан ашылған мүмкіндіктер едәуір өседі. Бұл жолдың бір бөлігі Қазақстан жағынан салынып болды, өткен жылы Президент Назарбаевтың қатысуымен оның ашылуы өтті, ендігі кезек Сіздерде.

288

Аталмыш бағыттың іске қосылуы Ресей мен Қытайдан бөлек біздің жер үсті логистикасында тағы бір тура жол ашады.»,-деп атап өтті «Ақ жолдың» төрағасы.

Бұдан өзге, Азат Перуашев Иранның халықаралық қауымдастықпен диалог жүргізуді де реттеудегі күш-жігерін және оң беталысын атап өтті. Бұл келешекте елдің сыртқы экономикалық жұмыстарына шектеулердің толықтай алынып тасталуына әкелуі тиіс. « Қазіргі әлемде өзінің экономикалық мүдделеріне нұқсан келтірмей әлемдік қауымдастықпен тіл табыса білу маңызды»,-деп айтты фракция жетекшісі.

Ынтымақтастықтың ықтималды әлеуеті жағын талқылау ба-рысында, ирандықтар «Қолжетімді баспана» бағдарламасына қатысуға дайын екендіктерін жеткізді: «Біз естігендей, көптеген қазақстандық компаниялар мемлекеттің әлеуметтік үйді салуға ұсынған бағасымен тұрғын үй салуға құлықты емес. Бұлай болғанда, біздің қатаң экономикалық жағдайда жұмыс жүргізу тәжірибеміз болғандықтан, мұндай жұмысты атқаруға құрылысшыларымыз қуана кіріседі. Әрине, ол үшін қазақстанның талаптары мен құрылыс нормаларын зерттеуге уақыт керек, бірақ біздің сейсмикалық қауіпті аймақтарда құрылыс жүргізу тәжірибемізді ескере отырып, соған сай болатынымызға күмәнданбаймын»,- деп Абдуали заде сөзін бекіте түсті.

Аталмыш ұсыныс Қазақстан құрылысшылар Одағының да қызығушылығын және нақты ұсыныстарын тудырып отырғанын кездесуде Мәжіліс депутаты Талғат Ерғалиев жеткізді.

Тараптар Иран мен Қазақстан кәсіпкерлері арасындағы кедергілерді төмендетуге ықпал етуге дайын екендігін білдіреді.

289

***Үкімет «Ақ жолдың» қатардағы еңбеккерлер үшін «Еңбек

ардагері» атағын беру бастамасын қолдады2014 жылғы 28 мамыр, Қазақстанның «Ақ жол» ҚДП-ның

баспасөз қызметі.«Ақ жолдың» бастамасымен қатардағы еңбеккерлерге ұзақ

жылғы адал еңбектері үшін «Еңбек ардагері»-«Ветеран труда» атағы және «Еңбек» ордені тағайындалатын болады –деп Үкіметтен фрак-ция депутаттарының сауалына тиісті жауап берілді.

Есімізге түсіре кетейік, ағымдағы жылдың 16 сәуірінде «Ақ жол» «Еңбек ардагері»-«Ветеран труда» атағын қайта қалпына келтіру ту-ралы ұсыныс жасады.

«Бүгінде аз қорғалатын адамдардың санатына жататындар – бұлар зейнеткерлер, олардың көпшілігі 40,50 жылдан астам халық шаруашылығында жұмыс істеген.

Біз бәріміз ардагерлеріміздің алдында мәңгілік өтелмейтін бо-рыштармыз, олар қазіргі Қазақстанның әлеуетін қалыптастыруда аз еңбек жасаған жоқ және олардың ұзақ жылғы маңдай терлерінің жемісін бүгін көрудеміз. Астанамыздың кез келген жарқыраған ғимаратында, Қазақстанның бүгінгі кез келген жетістіктерінде, біздің әр ардагеріміздің қолымен қаланған тасы бар екенін айтуға міндеттіміз.

Бірақ өкінішке орай, олардың еңбегінің үлесі бұл кісілердің алған зейнетақылары материалдық игіліктеріне әрдайым сайма-сай келе бермейді»,- «Ақ жол» ҚДП фракциясының тапсырмасы бойынша С.Қадралиева жариялаған сауалда осылай атап көрсетілді.

«Ақ жолда» тіпті әлемдік дағдарыстың жалғасып жатқан кезіндегі бюджеттің жетіспеушілігі жағдайының өзінде де олардың жүріп өткен үлкен өмір жолдарына қарап аға ұрпаққа қарапайым ғана құрмет жасау керек деп есептейді.

«Сайлаушылармен кездесуде, біз әрдайым зейнеткерлерден еститін өтінішіміз тек қана материалдық проблемалар емес, со-нымен қатар мемлекет олардың сіңірген еңбектерін бағалағанын қалайды. Қазақстандықтардың көпшілігі әйгілі министрлер неме-се зауыт директорлары емес, қатардағы қарапайым еңбеккерлер ғой, олардың еңбектері бұдан қоғам үшін маңызсыз немесе құнсыз болып қалмайды»,-деп атап өтті. –Немерелерімен сөйлескенде, басқа адамдармен кездескенде, тіпті кездейсоқ адам да олардың сіңірген еңбектері жайлы, олардың өмірлерінің оңай болмай адам-дар үшін қажетті істерге толы болғанын білетініне сенімді болуы керек.

290

Депутаттық заңнамалық бастамалар шеңберінде А.Перуашев пен С.Қадралиеваның тиісті ұсынысы Еңбек кодексіне кәсіподақтар ту-ралы заң жобасын талқылау барысында түзету енгізілді. Мәжілістің қолдауына ие болды және қазір Парламент сенатының қарауына жіберілді.

«Ақ жолдың» сауалына алған жауапта: «Үкіметпен жаңа «Еңбек» орденіне және жаңа «Еңбек ардагері» медаліне және байланысты заңнамалық бекіту және қаржылық жағынан қамтамасыз ету шара-лары қабылданады. Марапаттарды тағайындау туралы тиісті шешім мүдделі мемлекеттік органдардың келісімін алуға жіберілген».

«Ақ жол» ҚДП Үкіметке фракция депутаттарының бастама-сын қолдағаны үшін ризашылықтарын білдіреді. Біздің еліміздің қатардағы еңбеккерлеріне, қарапайым жұмысшы мамандығы иелеріне қоғамның құрметін қайтаратын бұл қадамның маңызды рөл атқаратынына партияда сенімді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және қатардағы сайлаушылардың мүдделерін қорғау бойынша жұмысын жалғастыра береді.

291

***Азат Перуашев: Біреулер елі үшін, ал енді біреулер ақша

үшін жанталасады – өзіміздің спортшылар мен легионерлердің арасындағы айырмашылық, міне осы

29 мамыр 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметіБіреулер елі үшін, ал енді біреулер ақша үшін жанталасады.

Өзіміздің спортшылар мен натурландырылған «легионерлердің» арасындағы айырмашылық, міне осы – «Ақ жол» партиясының төрағасы Мәжілістің пленарлық отырысында физкультура және спорт туралы заң жобасын талқылау кезінде осылай деп мәлімдеді.

«Физкультура және спорт туралы заңның маңызды мәні бар, бұл жобада көптеген мәселелер бойынша прогрессивті шешімдер ұсынылған. Мысалы, тура осыдан бір ай бұрын «Ақ жол» фрак-циясы мүгедек-спортшыларды қолдау туралы, Параолимпиадалық және Сурдолимпиадалық ойындардың жүлдегерлері үшін лайықты сыйақылар тағайындау туралы депутаттық сауал жолдаған болатын. Осы жобада біз қойған мәселелер түсіністік тапты, ол үшін біз заң жобасын әзірлеушілерге де, және жұмысшы тобына да ризамыз.

Бірақ сонымен қатар өзінің өзектілігіне қарамастан, әлі де шешіл-мей қалған мәселелер бар. Мәселен, жаттықтырушылар жұмысына қолайлы жағдайлар жасау және әлеуметтік қорғауға қатысты біздің бірқатар түзетулеріміз қолдау таппады. Бұл спорттық процестің маңыз ды қатысушылары спорттық федерациялар деңгейінде де, мем лекет деңгейінде де лайықты қолдауға ие бола алмай отыр»,- деп атап өтті Азат Перуашев.

«Мен құрама командалардың жаттықтырушылары туралы айтып отырғаным жоқ әрине, мен біздің балалармен жұмыс істейтін, олар-ды алғаш рет спортзалдарға әкелетін және спорт шеберлігіне дейін жеткізетін спорттың қатардағы педагогтарын айтып отырмын».- деп нақтылады ол.

Сонымен бірге демократиялық фракциядан депутат қатардағы жаттықтырушының жалақысы мұғалімнің орта жалақысынан төмен екендігін еске салды. Сондықтан да біз заң жобасын әзірлеушінің олимпиада чемпиондары жаттықтырушыларына мемлекеттік үй бөлу туралы «Ақ жолдың» ұсынысын «бюджетке күш түсуіне» байланы-сты қабылдаудан бас тартып отырған жауабымен келісе алмаймыз.

«Олимпиада 4 жылда бір рет өтеді. Лондонға дейінгі барлық олимпиадаларда біз 2-3 алтын медалдар алдық. Лондонда 7 алтын олимпиадалық медалдар алдық, жақсы, ал бірақ соның қаншасы біздің өзіміздің спортымыздың түлектері? Төртеуі: Винокуров, Са-пиев, Рыпакова, Ильин»,- деп мысал келтірді Перуашев.

292

«Егер біз олардың жаттықтырушыларын пәтерлермен қамтамасыз етсек, жыл сайын бір пәтерден келеді. Біздің бюджет осыдан қатты әлсіреп қала ма? Бір пәтер қанша тұрады? 8-10 млн теңге. Ал есеп комитетінің мәліметі бойынша тек қана өткен жылы 131 млрд-тан артық ақша тиімсіз жұмсалған»,- деп атап өтті Перуашев.

«Сонда бізге болашақтағы олимпиада чемпиондарын біздің мектептеріміз бен ауылдардан тәрбиелеудің орнына легионерлерді алу жеңіл болып тұрғаны ма, біз осыны айтып отырмыз»,-деді ол.

Ақ жолдың» көшбасшысы өз сөзіне иллюстрациялық реңк бере сөйледі: «Жақында Минск қаласында хоккейден әлем чем-пионаты аяқталды. Оған Қазақстан құрамасы да қатысты, біздің демеушілеріміз орасан зор көңіл аударып қаражат бөлді. Онда Талғат Жайлауов және басқа да қазақстандықтар және де сатып алынған легионерлердің үлкен тобы да барды. Олардың қалай ойнағанына қараңыздаршы, бірде-бір ойында ұта алған жоқ, барлығында да жеңіліп қалды. Тіпті ойын барысында алға шыққан екі матчта да екпінін бәсеңдетіп алып – қорытындысында жеңіліс тапты.

Ал олардың жанында қатарларында 40 жасқа келген ойыншы-лары бар Латвия құрамасы ойнады. Латвия құрамасы тістесіп ой-нап, әр кездесуді ерік-жігерінің күштілігімен өз пайдасына ше-шуге тырысты. Жарыс барысындағы төрт ойында ұтылып жатып, соның 3-уін: күшті командаларды, әлемнің соңғы чемпионатының жүлдегерлерінің ұтты.

Біздің спортшылар ойын алаңында латыштар тәрізді неге жа-нын салмады? Өйткені, олар өз елдері үшін ойнады, ал біздің құрамадағылар ақша үшін ойнайды. Міне, өзіміздің спортшылармен легионерлердің арасындағы айырмашылық осында»,-деп Перуашев атап көрсетті.

«Елімізде жоғары жетістіктікті спортты дамыту үшін көптеген жұмыстар атқарылып, сәулетті құрылыс кешендері, спорттық ғимараттар салынуда. Бірақ, егер мұндай залдағы бір жаттығудың құны ата-аналарға 5 мың теңге және одан да көпке (ал мұндай шағымдар бар) түсетін болса, бұқаралық спорт көптеген қарапайым отбасылары үшін қолжетімді емес болып қала береді.

Осыған қарамастан үлкен спортшылардың түгелі дерлік қарапайым отбасыларынан шығып жатады. Өйткені, оларға өмірде жетістікке жету үшін бірден-бір мүмкіндік кей кезде осы ғана. Ал дәулетті ата-аналардың балалары өз дегенінен аумай тамыр соғысын жоғалтқанға дейін тер төгіп спорт залда немесе кілемнің үстінде алысқанша, мұнайшы немесе банк қызметкері болғанды қолайлы көреді.

293

Спортта жоғары жетістікке жету, жастарға үлгі көрсету, еліміздің мәртебесі үшін әрине өте маңызды. Мұндайда бастапқы кезде ле-гионерлер керек. Бірақ бұл бұқаралық спортты ауыстырмауы ке-рек деп біздің әріптесіміз депутат Әбілдаев айтқандай: олимпиада жеңімпаздары болып санаулылар ғана шығады, ал бізге керегі, са-наулылар ғана емес, әрбір қазақстандықтың салауатты өмір салтын ұстанып, бұқаралық спортқа тартылып, күшті әрі жинақы болуы»-деп санайды Азат Перуашев.

Осыған орай депутат атышулы заң жобаларының бірқатарын еске салды: «Еске түсіріңіздерші, алкогольді ішімдіктердің айна-лымы туралы, шылым шегуді шектеу, темекіге қарсы үгіт-насихат жұмыстарына бюджеттен қанша ақша бөлінетіндігі жайлы заңдарды талқылау барысында біз қаншама әлекке түстік. Ал әсері керісінше, өйткені тиым салынған жеміс әрдайым тәтті көрінеді. Бұл нәрселерге тиым салмай, есесіне оларға нақты балама табуымыз керек. Ал ол үшін спортпен шұғылдану сигарет пен бір банкі сырадан арзан және қолжетімді болуы тиіс».

«Ақ жолдың» көшбасшысы аталған мәселеге байланысты Президенттің тапсырмаларын да еске салды: «Әлеуметтік жаңғырту бағдарламасында Президент мектептегі физкультура мұғалімдеріне олар сабақтан кейін спорт секцияларының жұмысын жүргізсін деп үстем ақы төлеуге тапсырма берді. Бұл дұрыс, егер әрбір ауылда не-месе мектептерде балалардың спортқа қызығушылық қабілетін оята алатын, оларды жаттығуларға тартуға қабілетті энтузиастар болмаса спорт ешқашанда бұқаралық бола алмайды. Сондықтан неше түрлі кеңсешілдік шектеулерді – аккредитациялауды, сертификаттауды және т.б ойлап таппай, жаттықтырушының қиын жұмысын барын-ша көтермелеу керек.

Түсініңіздер, дәл осы кісілер көптеген ұлдар мен қыздарды спортзалына ертіп әкеледі, олармен жылдар бойы жұмыс істейді, спорт шеберіне дейін жеткізеді. Егер оқушы жетістікке жетсе – ол әрі қарай жалғастырады. Ал олар өздерінің спорт залдарына тағы да қайта оралады және жаңа дарындарды өсіріп шығарады. Бұл барлық ұлттың денсаулығына оң ықпалын тигізетін орасан зор және көзге көрінбейтін еңбек.

Екінші оқылым барысында аталмыш заң жобасының жаттықты-рушыларды қолдау және қорғауды күшейту бөлігін жетілдіруді, және осы шартпен құжатты қабылдауды ұсынамын»,- деп «Ақ жол» демократиялық партиясының атынан Азат Перуашев сөзін қорытындылады.

294

***«Ақ жол» партиясы Украинаның Қазақстан

Республикасындағы елшілігін өткен президенттік сайлаумен құттықтады

2 маусым 2014 жыл, «Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі«Ақ жол» партиясы Украинаның Қазақстан Республикасындағы

елшілігін өткен президенттік сайлаумен құттықтады – Азат Перуа-шевпен қол қойылған тиісті хат өткен аптада Украинаның Қазақстан Республикасындағы елшілігінің мекен-жайына жіберілді.

«Украинаның заңдастырылған президентін сайлау Сіздің еліңіздегі ахуалды тұрақтандыруға, өзара сенімді қалпына келтіруге оң ықпалын тигізуі тиіс екендігіне сенімдіміз. ЕҚЫҰ және басқа халықаралық ұйымдардың бақылауымен өткен азаматтардың демократиялық ерік білдіруі азаматтық келісімнің бекуінің және Украинаның көпұлтты халқын біріктірудің маңызды факторы болу-ына қызмет етеді деп үміттенеміз,- деген құттықтауда.

- Мемлекеттің заңды басшысының сайлануы жақын достықтағы украин халқының ел алдында тұрған қайғылы сынақтарды еңсеруіне қадам болатынына үміттенеміз».

Бұдан бұрын да «Ақ жол» ҚДП Украинадағы қантөгісті тоқтатудың және келісімді сақтаудың қажеттігін бірнеше мәрте және жариялы түрде айтқанын еске саламыз.

«Ақ жол» көшбасшысы демократиялық партия атынан «Украинаға бейбітшілік және жақсылықтар, жаңадан сайланған президент Петр Алексеевич Порошенкоға мемлекеттік деңгейдегі даналық және мықты ерік-жігер» тіледі.

295

***«Экономиканың және тұрғындардың табыстарының ұлғаюы

ЕАЭО аясындағы баға өсіміне үздік жауап болуы мүмкін»,- деді Азат Перуашев

2014 жылғы 09 маусым, Қазақстанның «Ақ жол» ҚДП-ның баспасөз қызметі.

«Экономиканың және тұрғындардың табыстарының ұлғаюы ЕАЭО аясындағы баға өсіміне үздік жауап болуы мүмкін»,- бұл туралы «Ақ жол» партиясының төрағасы Азат Перуашев Орталық Коммуникациялар қызметінде өткен брифингте журналистердің бағалардың көтерілуі мүмкін екендігі жөнінде сұрағына жауап бере отырып мәлімдеді.

«Бағалардың өсуі болады деп ойлаймын. Бірыңғай экономикалық бірлестік аясындағы баға саясатының теңестірілуі бәрібір болады. Өкінішке орай, тәжірибе көрсеткендей, бағалар бұрынғысынан си-рек төмен түседі көбінесе, керісінше. Бірақ егер де кәсіпорынның осыған ұқсас кірістері өсетін болса, ал адамның жалақысы өссе-онда ол көп сұрақ тудырмайды»,-деп атап өтті Перуашев.

ЕАЭО нарығындағы бүгінгі бағаның жағдайы әр түрлі, ал бағаның теңестірілуі, былайша айтқанда жоғарыға қарай өрлейді. Бірақ сауатты экономикалық саясат болғанда бұдан қорқудың керегі жоқ-деп санайды депутат.

«Өйткені, ЕАЭО құру өндірістік кооперациялар аясында жаңадан жұмыс орындарын ашуға, кәсіпорынның кірістерін еселеуге және кірістердің өсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді-деді Азат Перуашев,-егер бұл өсім бағалардың өсуінен тезірек болып жатса, онда бағалардың жоғарылауы бізге ешқандай зиянын тигізе алмайды».

«Егер де бағалар 10 пайызға көтеріліп, ал табыстар біраз уақыттан соң 50-ге жетсе-онда қорқатын да ештеме жоқ. Егер бұл қалыпты деңгейден аспайтын болса, онда инфляцияның да дұрыс үдерістері бо-лады. Мәселен, Еуропада егер инфляцияның деңгейі өте төмен болса, олар байбалам салар еді. Сондықтан инфляция белгілі бір мөлшерде, айталық 3-4% деңгейінде болса, дұрыс экономикалық үдерістерге себепші де болуы мүмкін »,-деп партия көшбасшысы атап көрсетті.

«Сондықтан тек қана бағаларды тоқтату ғана емес, сонымен қатар жұмыс орындарын ашуға ынталандыру, кәсіпорынның және экономиканы тұтастай алғанда кірістерін көтеру халықтың тұрмыс деңгейінің өсуі маңызды. Сонда бағалардың біртіндеп көтерілуі әбден қолайлы болар еді – деп қорытындылады ол және «Ақ жол» партиясының фракциясы заңнамалық шарттарын құруға жан-жақты ықпал ат салысады » деп сендірді.

296

***Азат Перуашев: Қазақстандық нарықтың шашыраң қы-

лығына байланысты интеграция қажет10 маусым 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіҚазақстандық нарықтың шашыраңқылығына байланысты инте-

грация қажет – бұл туралы Азат Перуашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі бары-сында мәлімдеді.

«Қазақстан дегеніміз не? Бізде айналасында халықтың негізгі бөлігі тұратын облыс орталықтары, азды-көпті ірі және орташа қала-лар бар. Ал жердің қалған – 3 млн. кв.км-ге жуық бөлігі – шөлейттер, дала немесе таулар.

Кең байтақ жеріне байланысты, логистикалық шығындар өнім-дердің өзіндік құнына елеулі ықпал етеді, сондықтан – өнімдерді қасында орналасқан көршілес ресейдің базарында сатқан тиімдірек. Мысалға, Оралдан Алматы облысына қарағанда, Самараға сатқан тиімді. Сондықтан, біздің индустриялық стратегиямыз біздің тауарлардың экспортына сүйенуі тиіс», – деп атап өтті ол.

Оның үстіне А.Перуашев атап көрсеткендей «жобалардың көпші-лігі машина жасау, фармацевтика салаларында және басқа салаларда жоғары деңгейде өнім жасап шығарумен байланысты нақты сыртқы нарыққа бағдарланған. Соңғы жылдары біздің жалпы индустриялық стратегиямыз біздің өнімдерді экспортқа шығаруға бағдарланған: бірқатар жаңа кәсіпорындар бойынша олардың өндірістік қуаты 70-80%-ға дейін экспортқа бағдарланған. Ал, олар ішкі нарықта өнімдерінің бес немесе төрт бөлігін ғана сата алар еді».

Егер де біздің өндірушілерге ресейлік және басқа нарықты ашпа-сақ, онда жаңа кәсіпорындар толық қуатымен жұмысы істей алмай-ды, олар 20-30% жүктемесімен залалсыздық нүктесіне шыға алмай-ды, тиімсіз болады.

Ал, индустрияландыруға салынған ақша, желге ұшқандай болып қалады.

«Әсіресе, дұрыс және сауатты жұмыс істей алған жағдайда ЕЭО-тың экономикалық әлеуеті айтарлықтай жоғары, – деп есеп-тейді «Ақ жол» партиясының жетекшісі. – Және біз бизнесті осы бағытта жұмыс істеуге үйрену үшін қолын босатамыз. Егер де, нарықты кеңейтуге бармасақ – онда барлық индустрияландыруды, яғни жұмыспен қамту, технологияны дамыту, тұрғындардың табы-сын өсіру мәселелерін – осының барлығын жылы жауып қоямыз. Бірақ, индустрияландырусыз экономикалық даму болмайды, жалпы қоғамның да әл-ауқаты өспейтін болады».

297

***Азат Перуашев: Кедейлер мен байлар арасындағы

алшақтықты тек қана интеграция арқылы және елдерді жалпы өркениеттік үдеріске тарту арқылы еңсеру мүмкін

10 маусым 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

Кедейлер мен байлар арасындағы алшақтықты тек қана инте-грация арқылы және елдерді жалпы өркениеттік үдеріске тарту арқылы еңсеру мүмкін – бұл туралы Азат Перуашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі барысында мәлімдеді.

«Интеграция – жаһандық үрдіс, уақыт талабы. Оң тәжірибесімен бірқатар интеграциялық бірлестіктер бар, олардың ішінде Еуроодақ, Латынамерикандық елдер, АҚШ-Канада-Мексика, Азия-Тынық мұқиты аймақтық одақтары, – деп атап өтті ол. – Сонымен бірге, бір де бір «жабық», оқшауланған ел (Албания, Мьянма, КХДР) өзінің азаматтары үшін тең мүмкіншіліктермен және жақсы тұрмыспен қамтамасыз ете алмады. Оқшауланушылық басқарушы элитаның астамшылық жағдайын бұзбауға және әлеуметтік жікке бөлінудің өсуіне әкеледі».

«Ақ жол» партиясының жетекшісі кедейлер мен байлар арасындағы алшақтықты тек қана интеграция арқылы және елдерді жалпы өркениеттік үдеріске тарту арқылы еңсеру мүмкін екеніне сенімді, себебі, тек ашық және әділ бәсекелестік қана жеке тұлғаны іске тарту және табысқа жету мүмкіндіктерін теңестіреді.

298

***«Егер ЕАЭО аясында қаржы табу мүмкіндігі пайда болса,

одан бас тарту ақылсыздық болар еді»-Азат Перуашев2014 жылғы 10 маусым, Қазақстанның «Ақ жол» ҚДП-ның

баспасөз қызметі.Егер ЕАЭО аясында қаржы табу мүмкіндігі пайда болса, одан бас

тарту ақылсыздық болар еді- деп мәлімдеді Азат Перуашев Орталық Коммуникациялар қызметінде өткен брифинг барысында.

«Бүгінде Қазақстан серіктестері алдында салық деңгейі, іскерлік ахуал бойынша айтарлықтай басымдылыққа ие. Doing Business рейтингінде 2013 жыл бойынша, Қазақстан әлемде-50-ші орын алды, Беларусь-63-ші орын, РФ-92-ші орында. Яғни, 170 миллиондық нарығы бар Еуразиялық экономикалық одаққа кіруге ниет білдіретін бірталай инвесторлардың табылатыны да белгілі. Бірақ көріп отырғанымыздай, бұл одақтың ішінде, инвесторлар үшін қолайлы жағдай Қазақстанда жасалынған»-деп Парламенттегі демократиялық фракцияның көшбасшысы атап өтті.

«Кедендік одақ құрылғаннан кейін мыңдаған ресейлік компания-лар ҚР келді, мұндай беталыс қазірдің өзінде бар, және мұны ресей сарапшылары алаңдаушылықпен айтып отыр»,-деді Перуашев.

«Жалпы алғанда 4 жылда Кедендік одақ құрылғаннан бастап, шет елдік инвестициялардың ҚР тікелей келуі 2009 жылы 34%-21 млрд.доллардан 2012 жылы 28 млрд.долларға дейін өсті. Бұл біздің бәсекелестік басымдылыққа ие екендігімізді куәландырады»-деп санаймын.

«Бірақ бұл сандармен арқаны кеңге салуға болмайды,-деді Азат Перуашев. Айталық, 2009 жыл-бұл дағдарыстың шыңы еді, онда бүкіл әлем бойынша инвестиция да аз болатын. Сондықтан көрсетілген өсім негізінен азайтылған болып табылады.

Дегенменде кез келген жағдайда, мен құлаққа жақпайтын сөз ай-тармын, бірақ есесіне «кәсіпкер» ретінде адалдықпен қаржы табу мүмкіндігі пайда болса, одан бас тарту ақылсыздық болар еді дегім келеді. Ал ондай мүмкіндіктер ЕАЭО пайда болуымен құрылады».

299

***Азат Перуашев: ҮИИДМБ-ның шеңберінде іске қосылған

кәсіпорындарды салтанатты іске қосылғаннан кейін, 2-3 жыл өткен соң да бақылап отыру керек


«ҮИИДМБ-ның шеңберінде іске қосылған кәсіпорындарды сал-танатты іске қосылғаннан кейін, 2-3 жыл өткен соң да бақылап оты-ру керек – бұл туралы Азат Перуашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі бары-сында мәлімдеді.

«Индустрияландыру күні шеңберінде жаңа кәсіпорындарды іске қосып қана қоймай, сондай-ақ, тікелей эфирде бір немесе екі жыл бұрын іске қосылған сол зауыттар туралы есеп енгізу керек.

Онда олардың қалай жұмыс істеп тұрғаны, жобалық қуаттылығына жетті ме, қаншалықты жүктелген, оларға, әсіресе мемлекеттік қаражаттан салынған инвестиция ақтала ма, сол туралы айтылсын», – деп атап өтті А.Перуашев.

«Бүгінгі таңда тауар өндіру ғана емес, сондай-ақ оларды өткізетін нарықтың да болуы маңызды. Кәсіпорын сәнімен іске қосылады, ал содан кейін жұмыс істемей тұрғандары туралы деректер аз емес», – деп толықтырды ол.

«Көпшілігі деп айтпаймын, бірақ салтанатты іске қосылған компаниялардың кейбіреуі одан кейін металл қалдықтарының ескерткішіне айналады, ал оларға қомақты қаражат шығарылғаны даусыз» – деп есептейді «Ақ жол» партиясының көшбасшысы, со-нымен Президенттің өткен жылғы бірқатар орындалмаған жобала-ры үшін үкіметке сөгісін еске салды.

А.Перуашев Индустрияландыру күнінің бағдарламасына бұрын іске қосылған кәсіпорындардың ахуалы туралы өңірлердің Мем-лекет басшысына есебін енгізе отырып – ҮИИДМБ-ның барысы туралы «ленталарды кесудегі әдемі суреттерін» ғана емес, нақты көріністі алуға болатындығына сенімді.

300

***Біз жалпы нарық және ашық бәсекелестік жолын

таңдаймыз – Азат Перуашев10 маусым 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіБіз жалпы нарық және ашық бәсекелестік жолын таңдаймыз –

бұл туралы Азат Перуашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі барысында мәлімдеді.

«Бүгінгі таңда Қазақстанда, Ресейде де және Белоруссияда да өз өнімдерін ойдағыдай сатып жүрген кәсіпорындар бар. Біз қалағандай соншалықты көп емес, бірақ олар бар, сондықтан қалғандардың бар лығы нақ соларға қарап бейімделуі тиіс. Ал оларға даму және ілгерілеуі үшін жаңа нарық және ашық бәсекелестік керек.

Алайда, «бізге тиіспеңіздер, бізге онсыз да жақсы, ешқандай да интеграция керегі жоқ» деп шуылдайтындар да бар. Бұл кәсіпорындар бәсекелестіктен қорқады, өзімен жұмыс істеуге, күреске және дамуға дайын емес. Өкінішке орай, осындай жігерсіз көпшілік әрдайым кері тартады, олар солай әрқашанда жаңаға қарсы шығады.

Тіпті оптимистік есептер бойынша иновациялық-белсенді кәсіпо-рындар әрқашанда азшылықта. Бірақ солардың өнімдері сұраныста болады, себебі олар технологиялы және бәсекеге қабілетті. Ал қалғандары көнтерілікпен бұрынғыша «ақша жасап отыр». Бұл оларға ұнайды. Бірақ мұндай мүмкіндіктер бәсекелестік шеңберінде тарылатын болады. Осыны барлығы да түсінуі керек», – деп атап өтті «Ақ жол» партиясының көшбасшысы.

Ол, кертарпа көпшілік пайдақорлық мақсатында интегра-циясыз, жаңа нарықсыз жұмыс істеп кетуі мүмкін болмайтын алдыңғы қатарлы өндірістердің дамуына шектеу қоймауы тиіс деп есептейді.

Перуашев, бәсекелестік басқа кәсіпорындарды да жұмыс істеуге және дамуға мәжбүр ететініне сенімді.

«Бәсекелестіксіз даму жоқ», – деп атап өтті ол және ірі мемле-кет, қуатты өнеркәсіп және өзінің өндірушілерін және ішкі нарықты сыртқы бәсекелестерден толық қорғаған КСРО-ның тәжірибесін еске салды.

Бірақ, сол кезде біз не кидік, қалай ауқаттандық. Бүгінде кейде сол заманды дәріптеп жатады, бәрі болды дейді. Ал, мен 80-ші жыл-дары Свердловскіде қалай оқығаным есімде, бар азық-түлік – май, қант, шұжық, ет – карточкамен болды. Жаңа жыл қарсаңындағы

301

ашыққандардың бүлік салғаны есімде, жұмысшылар дүкендерді ойрандаған, онда жаңа жылдың алдында конфет те, шай да болмаған.

Нақты бәсекелестіктің және нарық тетіктерінің болмауы осыған әкелді, адамдар ашықты, қолға түскенді киді, ал экономи-ка, тауарлардың сапасы туралы айтпағанның өзінде, қарапайым қажеттіліктерді қамтамасыз ете алмады. Сол кезде айналадағы барлық әлем нақты қоғамның мүдделеріне бағдарланған болатын.

Сондықтан, біз экономиканың жабықтығын және тоқтап тұрғанын емес, басқа жолды – жалпы нарық және ашық бәсекелестікті таңдаймыз», – деп толықтырды А.Перуашев.

302

***Азат Перуашев: ҮИИДМБ-ның бірінші бесжылдығының

нәтижесінде қазақстандық экономиканың құрылымының өзгере бастағанын экспорт деректері растайды


«Ақ жол» партиясы ҮИИДМБ-сын жүзеге асыру барысын жиі сынға алып отырғанына қарамастан, ҮИИДМБ-ның бірінші бесжылдығының нәтижесінде қазақстандық экономиканың құрылымының біртіндеп өзгере бастағанын жоққа шығаруға бол-майды – бұл туралы Азат Перуашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі бары-сында мәлімдеді.

Біз үшін өзіміздің экономиканы шикізаттық ретінде көрсету дағдылы нәрсе. Сондықтан, жалпы экспорттың сандарын дай-ын және өңделген өнімдердің экспортының өсуімен салыстыру көрнектірек болып табылады. Оның өсуі озық қарқынмен жүрді – ол 97%-ға өсті. Нәтижесінде, экспорттағы өңделген тауарлардың үлесі 45-тен 54%-ға дейін өсті, – деп атап өтті ол.

Бірігудің оң факторлары туралы айта отырып, ҚДП жетекшісі келесі деректерді келтірді: Кедендік одақта өзара әрекеттестіктің нәтижесінде Қазақстан үшінші елдерге, мысалы, бірқатар Еуроодақ елдеріне және ҚХР-на экспортты күшейтті.

«Аймақтық интеграцияның «шоғырланымдық» сипатын атап айту керек, оны өзара сауда-саттықтың өсуі ғана емес, сонымен бірге ел аралық өндірістік кооперациялардың негізінде үшінші ел-дерге экспорттың өсуі де білдіреді. Бұл өте маңызды және ерекше оң құбылыс, оның ықпалын күшейту үшін сарапшылар зерттеуі қажет.

Жалпы алғанда, Кедендік одақ шеңберінде Қазақстан экс-порты 2009 жылдан 2013 жылға дейін 64%-ға өсті, 2009 жыл бұл – дағдарыстың шыңы, онда сауда көлемі төмен болды», – деп толықтырды ол.

А.Перуашевтің пікірі бойынша экспорттың өсу көрсеткіштері, біздің экономиканың құрылымының бұзылуының мән-жайын тал-дау көзқарасы тұрғысынан да маңызды.

Дағдарысқа дейінгі 2007-2008 жылдары барлық тәсілдермен біздің ішкі тұтынушы нарығын толтыру үшін іс жүзінде ашық экономика құрыла бастады. Бұл іс жүзінде тұтынушылық тауар-лар өндірісін, және көптеген өнеркәсіпке арналған тауарлардың жоғалуына әкелді.

303

«Президенттің өте маңызды тапсырмаларын жауапты мемлекеттік органдардың қалай орындайтындарына қатысты өзімнің сыни көзқарасымды тағы да растаймын. Бірақ, ҮИИДМБ-мен берілген қазақстандық экономиканың құрылымының өзгеру процесі, енді тек қана өсуі және жылдамдық қосуы қажет.

«Ақ жол» партиясының көшбасшысы Президент Н.Назарбаевтың индустрияландыру бағдарламасын 2008 жылы әлемдік дағдарыстың ең қызған шағында бастауға рұқсат бергенін еске салды. Бұл шешім тек дағдарыстан шығуға ғана емес, кәсіпорындарды жетілдіруге, жаңа технологиялар әкелуге көмектесті, соның нәтижесінде өңделген өнімдердің экспорты пайда болды.

«Ақ жол» партиясы Парламенттегі бизнес өкілі ретінде бұл процесті мұқият қадағалап отыратын болады», – деп мәлімдеді А.Перуашев.

304

***Еуразиялық экономикалық одақта Қазақстанның

мемлекеттік тәуелсіздігіне қауіп-қатер келтіретін саяси міндеттер болмауы тиіс – Азат Перуашев


Еуразиялық экономикалық одақта Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігіне қауіп-қатер келтіретін саяси міндеттері бар ұлттықтан жоғары тұрған саяси органдары болмауы тиіс – бұл туралы Азат Пе-руашев ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуника-циялар қызметінің брифингі барысында журналистердің сұрағына жауап бере отырып, мәлімдеді.

«Мемлекеттік тәуелсіздік біздің басты құндылығымыз болып та-былады, сондықтан біз Еуразиялық одаққа экономикалық бірлестік ретінде ғана барамыз. Біздің тәуелсіздігімізді және Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау бойынша қажетті шараларды қабылдау үшін біздің мемлекеттік органдарға кедергі болмауы тиіс» – деп атап өтті қазақстандық демократтардың көшбасшысы, және бұл оның жеке пікірі ғана емес, жалпы тұтастай алғанда «Ақ жол» партиясының ұстанымы деп толықтырды.

Сонымен қатар тек дамыған экономикасы және ырысты-берекелі халқы бар мықты мемлекет қана шынайы тәуелсіз бола алады. Ин-теграция – экономикалық өсудің маңызды факторы, сонысымен, ол Қазақстанның саяси тәуелсіздігін және мемлекеттілігін нығайтуға қызмет етеді. Сол себепті, «Ақ жол» партиясы осындай форматтағы интеграцияны қолдайды, бірақ, бұл туралы мен бұрында бірнеше мәрте мәлімдегендей, ЕАЭО-тың парламенті сияқты қандай да бір ұлттықтан жоғары тұрған саяси органдарды құруға үзілді-кесілді қарсы.

Елдің тағдырын шешетін шешімдер бұрынғысынша Қазақстанмен дербес қабылдануы тиіс және бұл біздің мемлекеттік органдардың ерекше міндеттері болып табылады» – деп атап өтті Азат Перуашев.

305

***«Ақ жол» партиясы Қазақстанда квазимемлекеттік

секторда отандық өндірушілер үшін жеңілдіктерді Еуразиялық экономикалық одақ аясында сақтауды талап ететін болады – А.Перуашев


«Ақ жол» партиясы Қазақстанда квазимемлекеттік секторда отандық өндірушілер үшін жеңілдіктерді Еуразиялық экономикалық одақ аясында да сақтауды талап ететін болады – бұл туралы Азат Перуашев жуырдағы ЕАЭО құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі барысында мәлімдеді.

«Еуразиялық экономикалық одақты құру көптеген оң әлеует әкелетіндігімен бірге, онымен, ішінде экономикалық сипаттағысы да бар, белгілі бір тәуекелдер де қоса жүреді. Мәселен, ЕАЭО елдерінің барлығына мемлекеттік сатып алуға кіру үшін мемлекеттік сатып алу саласында жаңа заңмен бірыңғай ұлттық режім бекітілді.

Біздің фракция осы заң жобасы бойынша өткір сындар-мен шықты, – деп атап өтті қазақстандық демократтардың көшбасшысы – Біз бірнеше мәрте сатып алу нарығын өзіміздің тауар өндірушілер үшін қалдыруымыз керек деп мәлімдедік. Айтпақшы, Ресейдің де, Белоруссияның да заңдары осындай шара-ларды өздерінің бизнесі үшін енгізуге мүмкіндік береді. Бірақ, «Ақ жол» депутаттары заң жобасын талқылау кезінде азшылықта қалып қойды, сөйтіп, отандық бизнес мемлекеттік сатып алу кезіндегі жеңілдіктерден айырылды.

Алайда, бізге ұлттық компаниялардың және кәсіпорындардың мемлекеттің қатысуымен, яғни квазимемлекеттік секторда сатып алуларды реттейтін «Сатып алулар туралы» жаңа заңда осындай жеңілдіктер қарастырылатын болады деп Үкіметпен келісудің сәті түсті. Осыған ұқсас тәсіл Ресейде жүзеге асырылып отыр».

Бірақ, Азат Перуашев хабарлағандай, «баспасөз беттеріне са-тып алулар туралы заң жобасымен жұмыс барысында, уәкілетті мемлекеттік орган атынан Бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігі тағы да ұлттық бизнесті қолдаудан бас тартуды және отандық өндірушілерді ресейліктермен және белорустықтармен теңестіруді ұсынады деген дабылдар түсуде».

Бұған жол беруге болмайды – деп мәлімдеді «Ақ жол» партиясының төрағасы – Үкіметті ең болмаса осы сектор-да қазақстандық кәсіпорындарды қолдауды қамтамасыз етуге шақырды.

306

«Ақ жол» партиясы ұлттық компаниялармен және мемлекеттік кәсіпорындармен жұмыста отандық компаниялар үшін жеңілдіктерді сақтауды талап ететін болады», – деп атап көрсетті ол.

«Тіпті бүгіннің өзінде, өкінішке орай, отандық компаниялардың мүдделері, әсіресе жер қойнауын пайдалану саласында шетелдің қатысуымен құрылған кәсіпорындармен еленбеуі аз кездеспейді. Мен жақында ғана, Атыраудан сервистік компаниялар қауымдастығының өкілдерін қабылдадым, олар бірқатар біздің кәсіпкерлердің мүдделерінің бұзылғаны, онда шетелдік инвесторлардың тендерді Қазақстанда өткізбегені, және таңдауды да бөтен өндірушілерге бергені туралы бірқатар деректер келтірді. Бұл бірлескен сыбайлас жемқорлықтық проблемаларына да қатысты жұмыс үшін де үлкен жүктеме», – деп атап өтті депутат.

Сондай-ақ, Азат Перуашев Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне инвесторлардан Қазақстанда ұлттық серіктестердің қатысуымен бірлескен компаниялар құруды және оларға толымдау-шы және пайдаланылатын жабдықтарға қызметтер көрсету өндірісі бойынша технологияларды беруді талап ете алатын «Офсеттік сая-сат туралы» заң жобасын парламентке тез арада енгізу туралы өзінің ұсынысын еске салды.

«Офсеттік саясат индустрияландырудың, қазақстандық кәсіпо-рындарды озық техникалық және технологиялық инновацияларға тартудың маңызды факторы бола алатынына», – «Ақ жол» партиясының көшбасшысы сенімді.

307

***«Ақ жол»: Жергілікті мемлекеттік органдар Мемлекет

басшысының отандық автоөнеркәсіпті қолдау туралы талабын елемей шетелдік қымбат көліктерді сатып алуда


Жергілікті мемлекеттік органдар Мемлекет басшысының отандық автоөнеркәсіпті қолдау туралы талабын елемей шетелдік қымбат көліктерді сатып алуда – бұл туралы бүгін Екатерина Ники-тинская Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді.

Премьер-министр К.Мәсімовтың атына жолданған фракцияның депутаттық сауалында қымбат иномаркаларды мемлекеттің са-тып алудағы көптеген мысалдары туралы әңгіме болады. Депу-тат журналистердің мемлекеттік сатып алу сайттарынан алынған келесі деректерін келтірді: бүгінгі таңда қымбат көлік алуға 8 тен-дер жарияланған. Қорғаныс министрлігі құны 11,6 млн. теңге бо-латын екі қымбат көлік, ОҚО мәслихаты 12,8 млн. теңгеге – қара металлик, двигателі 3 778 куб.см, қуаты 290 а.к. болатын өкiлдiк сыныбындағы автомашина алуды жоспарлап отыр. Машина 7,3 секундта «сағатына қарқыны 100 км-ға дейін» және жоғары жылдамдығы сағатына 240 километр болуы тиіс.

ОҚО және Алматы облысы әкімдігі аппаратының сұранысы қарапайымдау. 30 мамырда жарияланған тендерге сәйкес, ОҚО жал-пы сомасы 43,5 млн. теңгеге, бір машинаның құны 8,7 млн. теңгеден аспауы керек, Алматы облысының әкімдігі 8 млн. теңгеден, жолсыз-бен жүретін тек екі машинаға сұраныс береді.

Целиноград ауданы әкімінің аппараты 11,1 млн. теңгеге, қорабы Т-Тronic бес сатылы берілісімен, кем дегенде алты қауіпсіздік жастығымен, ABS, SRS, ГУР, ПЭП, шұғыл тоқтату күшейткішімен, ішкі көрінісі сәндік «ағаш түстес» қондырмамен әрленген, ішкі ауаны-бақылаушысымен, еңістің бұрышы бойынша реттейтін тұтқамен және кішіатқарымды тұтқасымен өкiлдiк сыныбындағы автомашина сатып алуды жоспарлайды.

Ең ірі лотты Алматы Шаруашылық басқармасы 160 млн.теңге со-масына енгізді – алынатын машинаның құны 7 ден 15 млн. теңгеге дейін құрайды. Атырау облысында 150 млн. теңгеге қымбат маши-наларды сатып алады.

«Жарияланған құндық және техникалық сипаттарына қарағанда, бізбен аталған тендерлердің барлығы, мысалы, Мерседес және т.б. сол сияқты шетелдік автокөліктерді сатып алуға бағдарланған. Яғни, қазақстандық өндірушілер алдын ала тендерден алынып та-

308

сталады», – деп атап өтті Е.Никитинская.Ағымдағы жылы «Азия авто» зауыты мемлекеттік тапсырыс-

тардың көлемінің қысқаруына байланысты жоспарлы өндіріс көрсеткіштерінің жылына 60 мың шығару мүмкіндігін 28 мыңға дейін қысқартуға мәжбүр болды, – деп айтылады сауалда. – Бұл да – мемлекеттік органдардың Мемлекет басшысының талаптарын елемеудің нәтижесі».

«Ал бізде көптен бері премиум сыныпты өзіміздің машиналар шығарылады. «Аллюр Авто» және «Азия Авто» өнімдері беделді шетелдік автомобиль жасау өнеркәсібі қауымдастықтарымен танылған», – деп көрсетіледі сауалда.

«Ақжолдықтар» Мемлекет басшысының бюджетті үнемдеу мақсатында шетелдік қымбат көліктерді сатып алуға тыйым салғаны жөніндегі хаттамалық тапсырмалары туралы еске салады. Шетел-де жасалған және отандық өндірушілер емес, шетелдік автоөндіріс қолдайтын беделді автомашинада жүргілері келетін шенеуніктерге оларды өз қаражаттарына сатып алуға кеңес берген болатын.

Депутаттар салық төлеушілердің есебінен қымбат машина са-тып алу – бұл жол бергісіз шашып-төгудің белгісі деп санайды және өңірлік деңгейде қызметтік автомашина сатып алу бойынша өткізілетін мемлекеттік сатып алулардың негізділігін тексеруді та-лап етеді.


309

***«Ақ жолда» Қостанай облысында жоғалып кетіп,

волонтерлермен бір айдан кейін мәйіті табылған қызды іздеу кезіндегі полицейлердің салғырттығына наразылық білдірілді


«Ақ жол» фракциясы депутаттары Қостанай облысында жоғалып кетіп, волонтерлермен бір айдан кейін мәйіті табылған қызды іздеу кезіндегі полицейлердің салғырттығына наразылық білдіреді – бұл туралы Меруерт Қазбекова Мәжілістің пленарлық отырысында мәлімдеді.

«А.ж. 24 сәуірінде Қостанай облысында жасөспірім қыз Вик-тория Ганя жоғалып кетті. Оны іздеуге жүздеген тұрғындар, ішкі әскер сарбаздары, мемлекеттік мекемелер қызметкерлері, полицей-лер қатысты. Арнайы жедел-тергеу тобы да құрылды, онымен оң нәтиже әкелмеген бірқатар жедел іздестіру шаралары жүргізілген болатын, – деп айтылады сауалда. Әлеуетті құрылымдардың көп мөлшерде тартылғанына қарамастан, қыздың денесін 22 мамыр-да Рудный – Тобыл жолынан алыс емес жерде салынып жатқан ғимараттан ерікті іздеушілер тапқан».

Депутаттық сауалда көрсетілгендей, еріктілердің бірі В.Радченконың және Викторияның анасының табанды өтініші бойынша полицейлер Рудныйдың шетіндегі бейнебақылау камераларының бірінде түсірілген жазбаны оларға қыз жоғалған соң бір айдан кейін ғана берген.

Дәл осы жазбада белгісіз ер адамның баланы қараусыз қалған ғимаратқа алып бара жатқаны түскен кадр болған, сол жерден өлтірілген қызды тапқан.

Оқиға болған жердегі сезіктіні түсірген бейнебақылау камерасының жазбасын полицейлер не себептен жасырып қалмақшы болғанын, сондай-ақ маңызды айғақ – өлген қыздың ора-малы – табылғаннан кейінгі ғимараттан жоғалған қызды іздеу бой-ынша соған сайма-сай әрекеттердің болмағандығы түсінбестік ту-дырады, – деп атап өтті депутат. Мұндай жағдайларда бейнебақылау камераларынан ақпараттар беру, фотороботтарға, оның ішінде «Ин-тернет» желілеріне ашық кіру тезірек іздеу жүргізуге көмектеседі. Алайда, полиция іздеу жұмыстарын жүргізу үшін заңнамалық негіздің жоқтығына сілтеме жасап, жоғалған жеті жасар қызды іздеуге қатынасқан еріктілердің іс-әрекеттерін шектеген.

Полиция қызметкерлерінің пайдасыз іс-әрекеттері адамдардың ашу-ызасын тудырды және олардың іске қалай болса солай

310

қарағандығын айыптаулары әділ болып табылады. Қоғамдық да-былдан кейін полиция осы істі жүргізген қызметкерлерге қатысты қызметтік тексеру жүргізілетіні туралы ресми мәлімдеді.

«Ақ жол» партиясында балалар құқығын қорғау құқық қорғау органдары қызметінің басым бағыттарының бірі болуы тиіс, жасөспірімдерге қатысты жасалған қылмыс туралы әрбір қылмыстық іс айрықша бақылауда болуы тиіс деп есептейді.

«Ақ жол» депутаттары осы жағдайдың ІІМ министрінде айрықша талқылаудың тақырыбы болуын талап етеді.

311

***«Ақ жол» партиясы Еуразиялық экономикалық одақта

салық мөлшерлемелерін теңестіруге қарсы шығады – Азат Перуашев


«Ақ жол» партиясы Еуразиялық экономикалық одақта салық мөлшерлемелерін теңестіруге қарсы шығады – бұл туралы Азат Пе-руашев а.ж. 9 маусымда өткен ЕЭО-ты құру мәселелеріне арналған Орталық коммуникациялар қызметінің брифингі барысында мәлімдеді

«Қазақстанның салық салудағы анағұрлым либералды деңгейі Еуразиялық экономикалық одақта бәсекелестіктегі басымдылығы болып табылады. Мысалы, ҚҚС бойынша бізде 12%, Ресейде – 18%. Мұндай жағдай логистикалық шығындарды және өндіріс көлемінің аздығын жояды, бұл тауарлардың өзіндік құнына әсер етеді.

Бұл, Қазақстан Республикасындағы аса қолайлы іскерлік және инвестициялық ахуалдың басты себептерінің бірі. Осы ахуал-ды сақтаған кезде, бізде өндіріп, Ресейге сату тиімдірек бола-ды. Бірақ, мөлшерлемелерді теңестірген жағдайда, біз мұндай басымдылығымызды жоғалтамыз, себебі біздің еуропалық бөлікте орналасқан негізгі ресейлік нарықтан шалғайда орналасуымыз және кішігірім ішкі нарық жағдайында өндірістің өзіндік құнының неғұрлым жоғары болуы Қазақстанда өндірісті тиімсіз етеді.

Осы жағдайды түсіне отырып, ресейлік тараппен Кедендік одақ құрылған сәттен бастап салық мөлшерлемелерін теңестіру туралы мәселе көтеріліп келеді. Оның үстіне, 2012 жылы Еуразиялық экономикалық комиссиясымен Кедендік одаққа қатысушы-елдерде ҚҚС-ның мөлшерлемелерін жақындастыру тақырыбына байқау жарияланып, өткізілген де болатын.

Салық саясаты әр мемлекеттің егеменді құқығы болып та-былады, – деп атап өтті Азат Перуашев. Ол, Одақ мүшелерінің әрқайсысында дербес болып қалатын мемлекеттің бюджетін толты-руды қамтамасыз етеді; сондай-ақ, жергілікті кәсіпкерлерді ынта-ландыратын құрал. Бұл тәсілдемелерде дербестікті сақтамайынша инвестиция үшін ашық бәсекелестік жоғалады, ол неғұрлым сый-ымды және ықшам нарығымен ең ірі қатысушыға, яғни Ресейдің еуропалық бөлігіне автоматты түрде құйылатын болады.»

Азат Перуашев, Еуразиялық экономикалық комиссияның осын-дай мәселені қоюына «Ақ жол» ҚДП фракциясы 2012 жылы 5 желтоқсанда Парламентте Үкіметке ұлттықтан жоғары тұрған

312

органдарға салық саясатын жасау бойынша міндетін берумен үзілді-кесілді келіспейтінін білдіріп депутаттық сауал жолдағанын еске салды.

Содан кейін сауалға алынған жауапта ҚР Үкіметі Еуразиялық экономикалық комиссиясына қазақстандық салық заңнамасына түзетулер әзірлеуге уәкілдік бермегенін хабарлады.

Алайда, зерттеу комиссияның тапсырысы бойынша зерттеу қайдағы бір ресейлік консалтингтік компаниямен жүргізілген бо-латын, бұл деректің өзі-ақ осындай талпыныстардың қауіптілігін білдіреді.

Қазақстандық демократтардың көшбасшысы Үкіметті осын-дай үрдістердің барлығын назарда ұстауға шақырды және «Ақ жол» партиясы алдағы уақытта ұлттық мүдделерге, қазақстандық экономиканың және отандық бизнестің мүдделеріне нұқсан келтіретін жобаларға алдағы уақытта да үзілді-кесілді қарсы шығатынын мәлімдеді.

Осыған байланысты ҚДП төрағасы, «Ақ жол» партиясы, Қазақстанның мемлекеттік органдары үшін заңнамалық мәселелерді қоса алғанда, маңызды шешімдерді қабылдауда дербестікті сақтай отырып, ЕАЭО-та интеграцияның тек экономикалық сипаты болу-ын ғана қуаттайтындығын тағы да атап өтті.

Экономикалық саясатты үйлестіру және үндестіру бойын-ша жұмыстарды жүргізуге болады және жүргізу керек, себебі бұл дамуға және өркендеуге көптеген мүмкіндіктер ашады. Мен ай-тып кеткендей, егер табыс табуға мүмкіндік туып жатса – табыс таппаудың өзі күнә.

Бірақ, біздің басты бағдарымыз тәуелсіздік және ұлттық мүдделер болуы тиіс. Біздің салық саясатының үстемдігін өзіміздің ұлттық мүддеміз ретінде біз қорғауға тиіспіз» – дейді сенімді түрде «Ақ жол» партиясының көшбасшысы.

Қосымша: 2012 жылғы 5 желтоқсандағы «Ақ жол» ҚДП-ның баспасөз-релизі

Азат Перуашев: Еуразиялық экономикалық комиссия жоспарлаған Ресеймен ҚҚС ставкаларын «үйлестіру» Қазақстанның экономикалық мүддесіне қайшы келеді

5 желтоқсан 2012 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясының баспасөз-қызметі

Ресейлік серіктестеріміздің салық ставкаларын үйлестіру жөніндегі ұсыныстары өз өндірушілерін қолдау және қазақстандық салық жүйесінің басымдылығын жою мақсатын көздеп отыр – деп мәлімдеді Азат Перуашев бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында

313

ҚР Премьер-Министрі С.Ахметовтің атына жолданған депутаттық сауалында.

«Біз өз еліміздің ұлттық экономикасының мүддесінен шығуымыз керек» – деп толықтырды «Ақ жол» партиясының төрағасы.

«Кедендік одақ құрылған сәттен бастап, үйлесімділік процестері ең әуелі кедендік тарифтерінің және техникалық реттеулер салала-рына қатысты екені, ал либералдық салық жүйесі Кедендік одақ және Бірыңғай экономикалық кеңістікте Қазақстандық кәсіпкерлердің бәсекелестік басымдылығы болатыны» – айтылып келеді деді А.Перуашев.

Алайда, сауалда көрсетілгендей, Еуразиялық экономикалық ко-миссиясымен ұлттық салық жүйесіне ықпал жасау жөнінде, оның ішінде – акцизделуге тәуелді тауарлардың акциздік ставкаларын көтеруге белсенді жұмыс жүргізіліп жатыр. Оның үстіне, басқа салық түрлері бойынша да және қазақстандық салық жүйесінің басымдылығын жоққа шығару әрекеттері жалғастырыла береді деген сигналдар түсуде. Ресейлік БАҚ-да акциздер бойынша ғана емес, ҚҚС ставкасына да үйлесімділіктің қажет екендігі қазірден талқылануда. Бұл шешімін тапқан мәселе ретінде беріліп отыр, соның аясында БЭК-тің ұлттықтардан жоғары тұрған органда-ры, олар ұлттық заңнамаларда болуына рұқсат еткен ұйғарынды ауытқуларды ғана талқылауға жиналады. Депутат мысал ретінде Бірыңғай экономикалық комиссияның ресми сайтындағы «Кедендік одаққа мүше-мемлекеттерде ҚҚС ставкаларының ауытқуының ұйғарымды деңгейлерін белгілеу және оларды жақындастыру бой-ынша ұсыныстар жасап шығару» деген тақырыпта зерттеулер жүргізу туралы хабарламаны келтіреді.

Депутаттың ойынша, қазіргі теңгерімді жоғалтып алған жағдайда қазақстандық өнімдердің бәсекеге қабілеттілігі Қазақстанның өз аумағында да күрт төмендейді.

Сонымен қатар, ресейлік салық жүйесінің тек қатайту фактор-лары (салық салу ставкаларын күрт көтеру түрінде) алынып пайда-ланылуы да қауіп тудырады, ал Қазақстандағыдан әлде қайда либе-ралды салықтық әкімшілендіру тәжірибесінің үлгілері жайдан-жай ескерілмей қалуда.

Мәселен, Ресейде «Жалған кәсіпкерлік» бабы әлдеқашан алы-нып тасталған, салық даулары бойынша талап мерзімі 3 жылға дейін қысқартылған (Қазақстанда – 5 жыл); салық кодексі нор-маларына ресми түсініктеме беру құқығына ие мемлекеттік орган белгіленген (бізде кез-келген түсіктеме беру, тіпті Республиканың

314

салық комитетінің төрағасының қолы қойылған болса да, рес-ми болып табылмайды, бұл алдында тексерілген мерзім бойынша қосымша есептеулермен айыппұлдар төлеуге әкеледі) және т.б.

«Үлкен өкінішке қарай, «Ақ жол» партиясы депутатта-рымен ұсынылған осыған ұқсас бірнеше түзетулері, салық кодексіне өзгертулерді талқылау кезінде Заң жобасын жасаушы Қаржы министрлігімен қабыл алынбаған. Сонымен, келтірілген мысалдарға сәйкес Ресейден айырмашылығымыз, бізде бұрынғы деңгейде сақталынған артық мөлшердегі салықтық әкімшілендіру қосымша салық салудың жасырын түрі болып отыр,» деп атап өтті парламенттік оппозициясының басшысы.

«Ақ жолдықтар» Ресейлік серіктестеріміздің салық ставка-сын үйлестіру жөніндегі ұсыныстары өз мақсаттарын көздеп отыр деп есептейді, атап айтқанда өз өндірушілерін қолдау және Ресей бизнесінің Қазақстаннан кетуін тыю. ҚҚС-тың неғұрлым жоғары ставкасы (18%), кезінде Ресей федералдық бюджетінің табысының құрылымында ҚҚС үлесі 2010 жылдан 2011 жылдар ішінде 30,1 пай-ыздан 28,7 пайызға дейін төмендеген, дәл осы уақытта Қазақстанның мемлекеттік бюджеті табысының құрылымында 12 пайыздық төмен ставка кезінде ҚҚС үлесі керісінше елеулі өскен.

Осыған байланысты, «Ақ жол» фракциясының депутаттары үкіметке келесі ақпараттарды беруді сұрайды:

Еуразиялық экономикалық комиссияның салықтарды үйлестіру жөнінде зерттеу жүргізулеріне және ҚҚС ставкаларының ауытқуының ұйғарынды деңгейлерін белгілеуіне ҚР Үкіметі немесе оның өкілдері келісім берді ме?

Үкіметпен Кедендік одақтағы басқа елдермен үйлестіру аясында ҚҚС-ты көтерудің қандай кезеңдері және ставкалары жоспарлану-да? (егер ондай жоспарлар бар болса);

Ресей Федерациясының бір қатар оң тәжірибесі бойынша біздің елімізде салықтық әкімшілендіруді жақсарту жөніндегі шаралар жо-спарлануда ма?(егер ондай жоспарлар бар болса).

«Ақ жол» депутаттары интеграция процесі тек іскерлік ахуал-ды жақсартатын нормаларды ғана үйлестіруі қажет екеніне сенімді және үкіметті Қазақстанның ұлттық экономикасының мүддесінен шығатын салық саясатын құруға шақырады.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды платфор-масын және отандық өндірушілерді қолдау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

315

***Азат Перуашев автоәуесқойларға олардың кез келген

жол көлік оқиғаларының бейнетіркегіштерде кадрге түскен бейнежазбаларына ақы төлеуді ұсынды

16 маусым 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі.

«Ақ жол» партиясының көшбасшысы автоәуесқойларға, олардың кез келген жол көлік оқиғаларының (бұдан әрі қарай – ЖКО) бейнетіркегіштерде кадрге түскен бейнежазбаларына ақы төлеуді ұсынды. Азат Перуашев бұл ұсынысты өткен апта-да, ҚР Бас прокуратурасы жанындағы қоғамдық кеңестің жол қозғалысының қауіпсіздік мәселелеріне арналған отырысы бары-сында жария етті.

Сонымен бірге, депутат «Ақ жол» партиясының фракция-сы жолдарда адамдардың жаралануы және қайтыс болуының өсіп келе жатқаны тура көрсеткіштерге үкіметтің назарын үнемі аударып келе жатқандарын еске салды. Мәселен, 2012 жылы 19 қыркүйекте ҚДП фракциясы мүшелерімен үкіметке республикалық маңыздылығы бар жолдарға, 4 жолаққа дейін кеңейту және қарама-қарсы бағытпен бөлетін тосқауылдар орнату жолымен жаңарту жүргізуді ұсынған депутаттық сауал жіберілген болатын. Көрсетілген жол, қозғалыстың жоғарғы тығыздығына қарамастан, негізгі аралықта екі жолақты болып отыр, бұл қарама-қарсы жолаққа шығу кезінде апаттарға жиі әкеледі. Дәл осын-дай апаттар адамдардың өлімімен және жарақаттанушылықтың айрықша деңгейімен ерекшеленеді.

«Біз, салыстырмалы 10 жылдық мерзімде жолда қаза тапқан қазақстандықтардың Кеңес Әскерінің Ауғанстанда жоғалтқан әскерінен 2 есеге жоғары болатын сұмдық статистиканы келтірдік.

Мен тіпті сонда, Қазақстан жолдарында біздің азаматтарға қарсы жарияланбаған соғыс жүріп жатыр деп айтқанмын», – деп атап өтті Азат Перуашев.

Оның пікірінше, жолдардың сапасын жақсарту, олардың жүретін бөліктерін қарама-қарсы бағытпен бөлетін тосқауылдармен бөлумен 4 және одан да артық жолаққа дейін кеңейту – апаттарды біршама азайтады және көптеген өмірді өлімнен құтқаратын еді.

Сондай-ақ, депутат соңғы екі жылда «Ақ жол» ҚДП фракциясы Үкіметке басқа да – астыртын автотасымалдаудың жолаушылардың денсаулығы үшін қауіп-қатерлері, жол құрылыстарының сапасы және құны, т.б. жол қауіпсіздігі туралы өзекті тақырыптар бойынша бірнеше мәрте сауалдар жолдағанын еске салды.

316

Сонымен қатар, Парламенттегі демократиялық фракцияның жетекшісі осы жұмыстың келешектегі бағытын инновациялық тех-нологияны дамыту деп атады.

- Қазір ТЖМ министрі қоғамдық көліктерге көпшілік адам-дарды тасымалдау үшін – капоттың астындағы автоматты түрде іске қосылатын өртке қарсы жүйені (автоматты өрт сөндірушілер) орнатуды міндеттейтін еуропалық техреттеуді мысалға келтірді. Бізге де осындай талаптарды енгізуді ұсынған Владимир Карпо-вич, өте дұрыс айтты. Бұл талапты нақты бір өндірушінің өніміне әкеліп тіреп қоюға болмайтыны, ол – басқа мәселе. Маған кезінде осындай жүйені ойлап тапқан біздің қазақстандықтар да келген. Олар көптеген әуре-сарсаңнан кейін өздерінің жұмыстарын па-тенттеген, бірақ Қазақстанда емес, Қытайда, себебі өз отанында оны қолдану мүмкін болмады. Біздің инженерлерге де осындай құралдарды өндіруге және орнатуға қатысуға мүмкіндік беру ке-рек.

Әйтпесе, біз өзімізде барды бағаламаймыз да, аяғымыздың астында жатқанды шетелден іздейтін болғанбыз.

Азат Перуашев басқа отандық өнертапқыштың сәтсіз тәжірибесіне де сілтеме жасады: Алмат Салғарин, белгілі инноватор, бір-екі жыл бұрын Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің жылдың үздік инновациялық жобасы үшін «Шапағат» сыйлығын алған. Басқа жаңалықтарынан тыс, ол – жол белгілерін «оқитын» құрал арқылы автокөліктің жылдамдығын шектеуді ойлап тапқан автор.

- Мен, сонда ІІМ-не бұл мәселені іс жүзінде қолдануды зерттеуді ұсынып хабарласқанмын. Маған мұны «Жол қозғалысы туралы» заңның жұмыс тобының шеңберінде жасау қажет болады деп жауап берді. Заңды біз жуырда қабылдадық, авторды ешқайда шақырғамыз жоқ. Ал, адамдар апат болуды жалғастыруда... – деп ашынды Перу-ашев.

Осыған байланысты «Ақ жол» партиясының көшбасшысы ЖКО-ның салдарларымен күресіп қана қоймай, оларды ескертуде жаңа технологияларды белсенді түрде енгізуді ұсынды. Тіпті, ЖКО-нан кейін де заманауи құралдардың рөлі өте жоғары болуы мүмкін:

- ЖКО-ның мән-жайын анықтау қиын болып жатады, кейде бұл бұзақыларды жауапкершіліктен алып кету үшін әдейі жасала-ды. Осыдан кейін әуре-сарсаң басталып, схемасы қайта жасалады, айғақтар өзгертіледі...

Бірақ қазір ХХІ ғасыр, көптеген автомобильдерде бейнетіркегіштер тұр. Ондағы жазбалар бойынша оқиғаның қалай болғанын анықтау қиын емес. Әркім, өзін-өзі осындай бұрмалаулардан қорғау үшін

317

тіркегіш қойса, онда іс басқаша. Өйткені, тіркегіштің жадысында объективке түскен барлық басқа да ЖКО-ы да сақталады.

Сондықтан, сыбайлас жемқорлық туралы ақпарат үшін сыйлықақы енгізудің баламасы бойынша мен нақты ұсыныс енгіземін: басқа көліктің қатысуымен болған кез-келген ЖКО-ның мән-жайы түсірілген жеке бейнетіркегіштердің жазбаларын ІІМ ор-гандарына немесе прокуратураға әкеліп бергендері үшін – 2-ден 5 мың теңгеге дейінгі азғантай төлем енгізу.

Сонда, көптеген алаяқтардың, олар кім болса да және олар қанша төлесе де амал-шарғыларға мүмкіндіктері болмайды – деп түйіндеді Азат Перуашев.

Бұл бастама ҚР Бас прокуроры тарапынан қолдау тапты, себебі Асқат Дауылбаевтың айтуынша, ол бірнеше мәселені шешеді: оқиғаның нақты көрінісі қалпына келеді, жол қозғалысына қатысушылардың азаматтық белсенділігін ынталандырады, ал жүргізушілер шамалы сыйақы арқылы бейнетіркегішті орнатудың орнын толтырады, бұл оларды ешбір у-шусыз жаппай енгізуге әкеледі. Бұл, өз кезегінде жолдағы тәртіптің кепіліне айнала-ды, себебі бұзақылардың іс-әрекеттері туралы куәлік көптеген куәгерлермен тіркелетін болады.

- Бүгінгі таңда ЖКО-ның мән-жайын тергеу бойынша шараларға көп уақыт және бюджеттік қаражат кетеді. Бір сараптаманың өзі қанша уақыт алады! Ал мұнда шығынды қысқартамыз, бюджетті үнемдейміз, нақты ақпарат та аламыз – деп келісті бас проку-рор. Жиналыстың қорытындысы бойынша Асқат Дауылбаев осы ұсынысты іске асыру үшін қарауды тапсырды.

«Ақ жол» демократиялық партиясы қазақстандықтардың мүдделері үшін жұмысын жалғастыра береді.

318

***«Ақ жол» партиясының депутаттық сауалына жауап

келіп түсті – Қазақстан Республикасының экономикасын оффшорсыздандыру бойынша Үкіметпен шаралар кешені әзірленетін болады


«Ақ жол» партиясының депутаттық сауалына жауап келіп түсті – Қазақстан Республикасының экономикасын оффшорсыздандыру бойынша Үкіметпен шаралар кешені әзірленетін болады.

16 сәуірде А.Перуашев қазақстан экономикасын оффшорсыз-дандыруды және жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеуніктердің шетелдегі шоттарына қатысты банктік құпияны жоюдың қажеттігі туралы депутаттық сауалды жария еткенін еске саламыз. Фракция Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау және елден қаражатты бақылаусыз алып шығуына бөгет қою үшін, Президенттің бастамашылдығымен жасалған капиталға рақымшылыққа қосымша шара ретінде өз ұсыныстарын жария еткен.

«Ақ жол» партиясының ұсыныстарының ішінде – оффшорлық өлшемдерге кіретін елдермен қосарлы салық салуды болдырмас үшін барлық келісімдерге ревизия жүргізу; салық ақпараттарымен айырбас жөнінде оффшорлық юрисдикциялармен шарттар жасау бойынша жұмысты күшейту бар.

Сонда, «жоғары қызметтегі мемлекеттік шенеуніктерге қомақты бюджет қаражатымен иелік ету сеніп тапсырылғандығын еске-ре отырып, олардың оффшорлық шоттарына қатысты банктік құпия қолданылмауы тиіс деп есептейміз», – деп атап көрсеткен парламенттік фракция көшбасшысы.

Мемлекеттің және адал бизнестің мүдделерін қорғау үшін «ақжолдықтар» үкіметке «Оффшорлық аймақтар арқылы атқа-рылатын қызметтерді реттеу туралы» Заң жобасын әзірлеуді және оффшорлық аймақтар арқылы кірісін шығаратын компания-лар үшін мемлекеттік бағдарламаларға, мемлекеттік сатып алуға қатысуға, салық жеңілдіктерін, несиелік субсидияларды, өзге де жеңілдіктермен пайдалануға тыйым салуды ұсынған.

«Ақжолдықтар» өзінің Үкіметке үндеухатында қазақстан экономикасын оффшорсыздандыру үдерісін ынталандыруды қарастырудың қажеттігін атап көрсетеді.

Үкіметтің Премьер-Министр К.Мәсімовтің қолы қойылған жауабында «оффшорлық аймақтар арқылы жүзеге асырылатын қызметтерді заңнамалық реттеу мәселесі экономиканы оффшорсыз-

319

дандыру бойынша шаралар кешені шеңберінде әзірленетін бола-ды», – деп баяндалады.

Одан басқа, жауапта көрсетілгендей салық салу жеңілдіктері бар (оффшорлық) елдермен салық ақпараттарымен айырбас жөнінде шарттар жасау жоспарлануда.

Сондай-ақ, хатта «Үкіметпен оффшорлық елдерді пайдаланып салықтан жалтарулармен күресте халықаралық тәжірибені ескере отырып, отандық экономиканы оффшорсыздандыру бойынша ша-ралар қабылданады, – деп хабарланады.

«Ақ жол» ҚДП қазақстандықтардың мүдделері үшін жұмысын жалғастыра береді.

320

***Азат Перуашев заңнамаға авиакомпаниялардың өздерінің

коммерциялық тәуекелдерін жолаушыларға аудара салуына тыйым салатын түзетулерге бастамашылық жасамақшы


Азат Перуашев заңнамаға авиакомпаниялардың өздерінің коммерциялық тәуекелдерін жолаушыларға аудара салуына тый-ым салатын түзетулерге бастамашылық жасамақшы – бұл тура-лы «Ақ жол» партиясының көшбасшысы кеше Мәжілісте өткен экономикалық реформа жөніндегі комитеттің авиатасымалдау мәселелерін қараған отырысының қорытындысында мәлімдеді.

Депутат отырыс барысында өз отбасын, төрт баласымен билеттерінің болғанына қарамастан Шымкент-Астана рейсінен түсіріп тастағаны туралы жағдайды мысалға келтірді.

«Менің отбасыма олардың ВИП арқылы өтуі керек екендігін түсіндірген, және сол кезде депутаттың балалары екенін білгенде, оларды міндетті түрде отырғызушы едік дегенді айтқан. Мәселе менің жеке басымда болып тұрған жоқ, бұл дегеніміз, «Еуропадағы таңдаулылардың бірі» төрт жұлдызды компанияның клиенттерге – қатардағы қазақстан азаматтарына қалай қарайтындығына көрнекті көрсеткіш. Сонда жұбайы немесе әкесі – не депутат емес, немесе ешқайда жұмыс істемейтін адамдармен не болып жатқанын, көз ал-дыма елестете аламын. Менің ойымша, кез-келген азамат лайықты қызмет көрсетілу құқығына және өз құқықтарын қорғауға қақысы бар», – деп атап өтті Перуашев.

Бұл сұраққа жауап берген Эйр Астананың президенті Питер Фостер, өзінің бұл жағдай туралы білмегенін және тәртіпке салуға уәде беріп, өкінішін білдірді. «Әрине, сіздің балаларыңызды рей-стен түсіріп тастауға қақылары жоқ еді» – деп сендірді ол. Сонымен бірген, Фостер мырза билеттерді «артығымен» (яғни, ұшақтағы бар орыннан көбірек) алып сату – бұл «барлық елдегі дағдылы тәжірибе» екеніне сілтеме жасады, себебі авиакомпаниялар сонысымен кейбір келмей қалатын жолаушылардан сақтандырылады.

Алайда, Азат Перуашев мұндай жауаппен келіспейді: «Өйткені, мәселе менде болып тұрған жоқ, отбасым менсіз ұшқан. Мәселе мынада, қарапайым адамдар монополистің осындай озбырлығының алдында қорғансыз. Дамыған еуропалық елдерде жолаушыларға осылай қарауға рұқсат етілген деп ойламаймын. Ұшаққа келмей қалғаннан келген шығын – бұл авиакомпаниялардың өздерінің коммерциялық тәуекелдері, неге олар оны аяқ астынан адал клиент-

321

терге аударып отыр? Бұл тұтынушылардың құқығын тікелей бұзу: өйткені адам билеттің құнын адал төлейді, өзінің жұмыс кестесін жоспарлайды, көрсетілген уақытта рейске келеді – яғни, шартқа сәйкес өз міндеттерінің барлығын орындайды, билет те сондай болып табылады. Ал, олар оның алдынан есікті тарс жауып, оның жоспарларын бұзады және оны түксіз қалдырып, одан кешірім де сұрамайды».

Авиакомпаниялар өздерінің коммерциялық тәуекелдерін ұшудан бастартқандары үшін қайтарып алатын сомадан өндіруі, неме-се, тіпті болмаса сақтандыруы тиіс. Тек, адал жолаушыларға ау-дармауы керек. Оның үстіне, бүгінгі отырыс көрсеткендей Эйр Астананың билетінің құны, осыған сәйкес қашықтықтағы ресейлік компаниялардың билеттерінен 40-45%-ға қымбат, осындай көп айырмашылықтың пайда болуын ешкім де сендіріп түсіндіре ал-мады. Міне сіздің тәуекелдерді жабу үшін мүмкіндігіңіз, содан қайтарып алуыңыз керек, себепсізден себепсіз рейстен түсіріп тастаған балалардан емес!

Осыншама екіжүзді жауапқа не Бәсекелесті қорғау жөніндегі агенттіктің басшылығы, не Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің басшылығының қарсы болмағаны мені де ашуландыра-ды» – деп мәлімдеді ол отырыс аяқталған соң, компанияны өзінің балаларымен болған нақты жағдай бойынша сотқа беруге ниеті ба-рын хабарлады.

Депутат сондай-ақ рейстегі орындардың санынан асатын билеттерді алып сатуды қолданатын авиакомпониялар үшін жуырда Ресейдің айыппұл енгізгенін еске салды.

- Біздің елімізде осындай жағдайлардың ерекшелік емес, тіпті әдетке айналып бара жатқанын ескере отырып, осындай тыйымдар-ды біздің заңнамаға да енгізуді әзірлейтін боламыз – деп сендірді Азат Перуашев, – себебі, біз өзімізді өзіміз сыйлауға мәжбүрлемесек, ешқандай да шетелдік менеджерлер біздің азаматтарды сыйламай-ды. Мен жағдайға жеке бастың ісі емес, авиатасымалдаушылар мен қатардағы азаматтардың арасындағы қатынастардағы жүйелік про-блема ретінде берілген нақты осындай бағаны меморгандардың ішінен жалғыз қолдаған Транспорт министрі Жеңіс Қасымбекке алғысымды білдіремін.

322

***Азат Перуашев Швейцария Парламентінің депутаттары

алдында сөз сөйледі23 маусым 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық

партиясының баспасөз қызметіА.ж. 19 маусымда швейцария тарапының шақыруымен, «Ақ

жол» ҚДП көшбасшысы Азат Перуашев Бернде Швейцария Конфедерациясының Парламенті депутаттарының алдында «Ақ жол» партиясының сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметі туралы таныстырумен сөз сөйледі, сондай-ақ бірқатар кездесулер өткізді.

Шақыру 2014 жылы майда Швейцария Парламентінің депутат-тары Астанаға сапармен келгеннен кейін алынған болатын, сапар барысында Қазақстаннан экономиканы оффшорсыздандыру және ақшаны алып кету жөніндегі ҚДП-ның бастамаларымен танысқан, ҰКП-ның жанындағы сыбайлас жемқорлыққа және көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл бойынша Кеңестің отырысына қатысып, сыбайлас жемқор шенеуніктердің заңсыз әрекеттерінен зардап шеккен кәсіпкерлермен кезтесті.

Сондай-ақ, сапарға ҚДП төрағасының орынбасары Қазыбек Иса және «Kazakhstan Financial Integrity Center» қорының төрайымы Әсем Аққожа қатысты.

Таныстырылым және содан кейін болған пікірталастар барысын-да швейцарлық депутаттар, осындай парламенттік азшылықтағы партия, ЕАЭО шеңберінде ҚР ұлттық егемендігін қамтамасыз ету, парламентаризмді және демократияны дамыту, нарықтық реформа-ларды және жеке кәсіпкерлікті қолдау сияқты және т.б. мәселелер бойынша ҚДП-ның ұстанымдарына қатты қызығушылықтарын білдірді.

Жуырда Швейцарияда Храпуновтардың тұтқынға алынған банктік шоттарының көптеген миллиондаған қаражатының шығу тегінің күмәнділігіне, сондай-ақ келешекте осындай құбылыстардың алдын алу бойынша ҚДП-сы ұсынып отырған шараларға қатысты да бірқатар сұрақтар болды.

Швейцария Парламентінің Вице-спикері, Либералды партияның көшбасшысы Криста Марквальдердің хабарлауынша, қазіргі уақытта Парламенттің бейінді Комитеті шетелдік жоғары лауа-зымды шенеуніктерге тиеселі шығу тегі күмәнді қаражаттардың Швейцарияда қозғалуына кедергі жасау бойынша заң жобасымен жұмыс жүргізіліп жатыр. Марквальдер ханым, қазақстандық демо-краттарды осы заң жобасымен танысуға және оған өз ұсыныстарын жіберуге шақырды.

323

ҚДП үшін бизнес туралы дәстүрлі сұрақтар да болмай қалған жоқ. Мәселен, жасылдар партиясынан депутат Гери Мюллер EFTA (еркін сауда Еуропалық Қауымдастық мүшелері – Норвегия, Швейцария, ЕО-қа кірмейтін елдер Исландия и Лихтенштейн болып табылады) және ЕАЭО арасындағы РФ және Белоруссияға қарсы халықаралық санкцияларға байланысты қалыптасқан қарым-қатынастағы аху-ал туралы айтты. Оның айтуынша, Норвегияның ЕАЭО-пен ынтымақтастықты қысқартуды талап етулері Швейцарияның экономикалық мүдделеріне нұқсан келтіреді. Осыған байланысты, депутат Қазақстанға РФ және Белоруссияның әріптестері ретінде, Норвегияның алдында ЕАЭО бойынша осындай талаптарды алып тастау туралы өтініш етуді ұсынды.

Азат Перуашев бұл ұсынысқа, швейцарлық бизнестің ЕАЭО-тың құрылуымен, бұл елдермен ортақ нарығы болғандықтан РФ және Белорусия нарығына шығуды Қазақстанға инвестиция салу арқылы қамтамасыз ете алатынын айтады. Швейцария Парламентінің өкілдері 2014 жылы 12 маусымда шетелдік инвесторлар Кеңесінің Пленарлық отырысы барысында Президент Н.Назарбаевпен қол қойылған, инвестициялық ахуалды жетілдіру мәселелері бойынша Қазақстанның заңнамасына түзетулердің мазмұны туралы хабардар етілді.

Өз кезегінде, Азат Перуашев қазақстандық ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілердің бастамасы бойынша, жергілікті де-путаттарды сүттілігімен және сүтінің сапасымен әлемге әйгілі швейцарлық ірі-қара мал тұқымын Қазақстанға экспорттауға шектеуді алуды жетелдетуді сұрады.

Швейцария үкіметінің атынан «Ақ жол» ҚДП делегациясының құрметіне ресми түскі ас берілді.

Өз кезегінде Азат Перуашев өзінің швейцарлық әріптестерін Қазақстанға жауап сапармен келуге шақырды.

20 маусымда, Азат Перуашев алдыңғы қатарлы швейцарлық «Neuen Zurcher Zeitung» газетінің журналисі Андреас Рюешпен Парламенттегі кездесулердің қорытындысы бойынша сұхбат өткізді.

324

***Жаңа бизнесмендерді іздеп қана қоймай, өз ісімен

айналысқандардың әрқайсысын сақтау да керек – «Ақ жол» тұрғын үйге жатпайтын үй жайлардың кәсіпкер-үлескерлерінің бұзылған құқығын қорғауға шықты


Жаңа бизнесмендерді іздеп қана қоймай, өз ісімен айналысқандардың әрқайсысын сақтау да керек – бүгін Мәжілістің пленарлық отырысында «Ақ жол» фракциясы тұрғын үйге жат-пайтын үй жайлардың кәсіпкер-үлескерлерінің бұзылған құқығын қорғауға шықты.

«Мемлекет ипотекаға үй алған азаматтарды қорғап, жылжымай-тын мүлікті алғандардың ішінен дағдарыстан зардап шеккен, сатып алынған объектілердің тұрғын үйге жатпайтын үй жайларда шашта-раз, кафе, стоматологиялық кабинеттер, дәріханалар сияқты бизнес ашуға ниеттенген кәсіпкерлердің де қатары көп болғанын назарға алмады, – деп көрсетілген сауалда. Бұл азаматтар бизнесті бастауға бел буып және мемлекеттің қолдауына сеніп, сондай-ақ банктен не-сие алып, кейде өзінің жалғыз баспанасын кепілдікке қойып жыл-жымайтын мүлік сатып алды».

Алайда, дағдарысқа қарсы бағдарламаның құрылыс саласын қолдау шарттарымен олардың мүдделері еленбеді, тұрғын үйге жат-пайтын үй жайлар тартып алынды және «Жаңа құрылыс» ЖШС-і сияқты әкімдіктің жанындағы мекемелерге берілді. Сонымен қатар, сотта алынатын алаңдардың нақты иелерінің бар екені де ескерілмеді.

Жылжымайтын мүліктің қалалық қызметке берілгеніне қарамастан, олардың одан тартып алынған мүлік үшін банкке несие төлеуді жалғастырып жатқаны туралы мысаладар көптеп кездеседі, себебі кепілдікке оның жалғыз баспанасы қойылған.

Сауалда атап көрсетілгендей, «Кампус», «Жасқанат», «Незави-симость», «Байқоңыр», «Европейский», «Алтын Ғасыр», «Гранд Астана» тұрғын-үй кешендерінен тұрғын үйге жатпайтын үй жай-ларды сатып алған 25 үлескер тек «Ақ жол» партиясына жүгініп келді және қабылдауда болды. Бұл азаматтар көрсетілген үй жай-ларда шағын бизнестің келесі кәсіпорындарын ашуды жоспарлаған: 2 дәріхана және стоматологиялық кабинет; 3 перде тігетін салон; 2 кафе; авиа және темір жол билеттерін сату бойынша агенттік; 2 шаштараз және сұлулық салоны; 4 дүкен; шет тілдерін үйрету бой-ынша мектеп; 4 мектепке дейінгі мекеме; 2 заңгерлік қызметтерді

325

көрсету бюросы; 1 аспазхана және т.б. Бұл объектілерде барлығы 234 жұмыс орнын құру жоспарланған болатын.

Бүгінде, үлескерлердің айтуынша, осы объектілердің көбі үшінші тұлғаларға әр түрлі қызметтер үшін жалға берілген, ал оларды пайдаланудан табыс тапқан қалалық қызмет және «Жаңа құрылыс» ЖШС-і болды (әйтседе, ЖШС-тің міндеті табыс табу емес, азаматтарға аяқталмаған құрылыстың мәселесін шешуге көмектесу болатын).

Бұл үшін «жазалаудың» құқықтық негізі болған Үкіметтің «Астана қаласының мектепке дейінгі ұйымдарының кейбір мәселелері туралы» «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы қарашадағы N 1962 Қаулысымен енгізілген өзгертулер, оған сәйкес, республикалық бюджеттен бөлінген нысаналы транс-ферттер есебінен аяқталған объектілердің бірінші қабаттарындағы тұрғын үйге жатпайтын үй жайлар коммуналдық меншікке беру-мен мектепке дейінгі мини-орталықтарға қайта жабдықталуы тиіс болған. Сонымен бірге, бола алмай қалған кәсіпкерлер өздерінен тартып алынған жылжымайтын мүлік үшін банктерге төлем төлеуін жалғастыруда.

«Іс жүзінде, олармен жүзеге аспай қалған жобалары сияқты, жазықсыздан жазықсыз осындай іссіз қалған және бола алмай қалған кәсіпкерлердің саны бұдан да көп. Мұнда кем дегенде жүздеген құрдымға кеткен кәсіпкерлік бастамалар және мыңдаған жұмыс орындары туралы әңгіме болып отырғанына», – «Ақжолда» сенімді. Жаңа бизнесмендерді іздеп қана қоймай, олардың кесірінен пайда болмаған форс-мажорлық жағдайлардан өтуіне көмектесіп, өз ісімен айналысқандардың әрқайсысын сақтау да керек.

«Егер де, жеке істерін бастауға тәуекел еткен біздің азаматтар, қолдаудың орнына салған қаржыларынан айырылатын болса, соны-мен қатар банктердің алдында қарыз болып қалса – онда біз басқа кәсіпкерлерді қайдан аламыз?», – деп сұрайды «ақжолдықтар». Соттың осы мәселелер бойынша шығарған шешімдерімен дау-ласпай, олар Мемлекет басшысының азаматтарды мейлінше көп мөлшерде кәсіпкерлікке тарту туралы тапсырмасына Үкіметтің на-зарын тағы да аударады.

Мемлекет басшысының кәсіпкерліктің кең көлемді жаңа толқынын құру, мемлекеттік және коммуналдық меншікті жекешелендіру бойынша саяси күш-жігерін, осы мақсатта бөлінген ауқымды қаражатты ескере отырып, «Ақ жол» партиясының депутаттық фракциясы, 2008-2009 жылдардағы әлемдік қаржы дағдарысының нәтижесінде өздерінің бизнес-жобаларынан да айы-

326

рылып қалған тұрғын үйге жатпайтын үй жайларға үлескерлердің ішіндегі кәсіпкерлерге жәрдем көрсету үшін Премьер-министр К.Мәсімовтың атына сауал жолдайды. Депутаттардың пікірінше оларға (жекешелендірудің екінші толқыны шеңберінде) айрықша тәртіппен басқаруына өздерінің ғимараттарын беру, мүмкін жолдардың бірі болар еді дейді.

«Ақ жол» ҚДП Парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырна-масын іске асыру және қазақстандық кәсіпкерлердің құқығын қорғау бойынша жұмыстарын жалғастыра береді.

327

***Азат Перуашев ұлттық компанияларды отандық

өндірушілердің мүдделеріне сатып алу рәсімдерін реттейтін заң қабылдауды талап етеді


Ұлттық компанияларды отандық өндірушілердің мүдделеріне са-тып алу рәсімдерін реттейтін заң қабылдау қажет – Азат Перуашевтің а.ж. 24 маусымда өткен Отандық тауар өндірушілерді ұлттық ком-панияларды және квазимемлекеттік сектордағы кәсіпорындарды са-тып алу жүйесінде қорғау мәселесі бойынша Экономикалық рефор-ма және өңірлік даму комитетінің кеңейтілген отырысында сөйлеген сөзінің мәтіні төменде беріледі.

Құрметті әріптестер.Мемлекет басшысының 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958

Жарлығымен бекітілген үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына (ҮИИМДБ) сәйкес, мемлекеттік сатып алудағы қазақстандық (жергілікті) қамту үлесін – 87%-ға дейін өсіру басымдықтардың бірі болып белгіленген.

ҚР «Әкімшілік рәсімдер туралы» Заңымен (22-бап) ел экономикасындағы қазақстандық тауар өндiрушiлердiң үлесiн негiзсiз төмендетуге жол бермейтiн тыйымдар белгіленген.

Өз кезегінде, ҚР «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы» Заңымен (22-бап) экономикалық қауiпсiздiк мемлекеттiк органдардың, лауазымды тұлғалардың ел экономи-касында отандық тауарларды өндіру мен қызмет көрсету үлесiн арттыруға бағытталған шешімдерімен қамтамасыз етіледі.

Осыған байланысты, бүгінгі іс-шарада талқыланып отырған отан-дық тауар өндірушілерді ұлттық компанияларды сатып алу жүйесін-де қолдау тақырыбы аса өзекті және дер кезінде көтеріліп отыр.

Бірқатар қазақстандық тауар өндірушілердің ұстанымы тұрғысынан осы мәселенің маңыздылығы, сондай-ақ «Мемлекеттік сатып алу туралы» Заңға соңғы өзгертулердің отандық тауар өндірушілерге жақсы әсері болмағандығына да байланысты.

Қазіргі қолданыстағы Заң нормаларына сәйкес, Ресейде және Беларусиядағы ықтимал жабдықтаушылармен орындалатын, дай-ындалатын, тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызмет-терге шыққан жері қазақстан деп көрсетілетін тауарлармен, жұмыстармен, көрсетілетін қызметтермен тең жағдайда ұлттық режім қолданылады.

328

Әкелінетін тауарларға қатысты ұлттық режімді енгізу, тауарлар-ды сатып алуды ұйымдастырушылармен Кедендік одақтың басқа елдерінде толығымен өндірілетін тауарларды сатып алудың жиілеп кетуіне әкеледі.

2013 және 2014 жылдардағы сайма-сай мерзімдерге (қаңтар-мамыр) «Агромашхолдинг» ЖШС және «СарыаркаАвтоПром» ЖШС-нің сатуларын талдау, бірінші жарты жылдықта қазақстанда жинақталған автокөліктерді мемлекеттік сатып алу бойынша сатудың жалпы көлемінің екі есеге (!) төмендегені жаңа талаптардың бірден әсер еткенін көрсетеді. Мәселен:

- 2013 жылы қаңтар-мамыр кезеңінде – 320 бірлік автокөлік берілген, мамырдың аяғында 560 автокөлікке тапсырыс мерзімі ең ұзақ мерзіммен, 27 шартқа қол қойылған.

- 2014 жылы қаңтар-мамыр аралығында іс жүзінде 199 бірлік автокөлік берілген, жалпы саны 280 бірлік автомашина, 14 шартқа қол қойылған.

Басқа салалар бойынша да көрнектілігі жағынан кем емес мы-салдар бар.

Парламент Мәжілісінде «Мемлекеттік сатып алу туралы» Заң жобасының «Ақ жол» фракциясының депутаттарының, және жалпы депутаттық корпустың тарапынан да өткір сынға алы-нуы кездейсоқтық емес. Алайда, Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттеріне орай, мәселен, мемлекеттік (муниципалдық) сатып алу туралы Келісім Қазақстан Республика-сымен 2011 жылы 8 шілдеде бекітілген, дегенмен Заң жобасы қайта өңделгеннен кейін қабылданған болатын.

«Ақ жол» депутаттарымен көрсетілген Заңға отандық бизнесті қолдау бойынша белгілі бір нормаларды енгізу мүмкін болған. Мәселен, ресейлік және белорусиялық заңнамаларымен ұқсастықпен, ҚР Үкіметіне конституциялық құрылымды қорғау, ұлттық қауіпсіздікті және отан қорғау қабілетін, құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, сондай-ақ ҚР ішкі нарығын қорғау мақсатында шетелдік мемлекеттен шыққан тауарларды, сондай-ақ жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді кіргізуге тыйым салуға құқық берілген.

Біздің фракциямен Заңда отандық компанияларды қолдау бой-ынша қорғап қалған тағы да бір маңызды сәт – бұл отандық шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінен кепілдендірілген сатып алу мүмкіндігі. Мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы ағымдағы жылы мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру кезінде осы тауар-ларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алу үшін бөлінген

329

жиынтық түріндегі жалпы көлемінен 15 пайыздан кем емес мөлшерін шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінен сатып алуға міндетті.

Сонда да, біздің одан да негізді – жалпы отандық өндірушілерді қорғау туралы – ұсынысымыз кері қайтарылды.

Сонымен бірге, қаржы министрлігі менің атыма жазған ресми ха-тында, ұлттық компаниялардың және квазимемлекеттік сектордағы кәсіпорындардың қызметтерін реттейтін «Сатып алу туралы» Заң арқылы қазақстандық өндірушілердің мүдделерін қорғау мүмкіндігі шешілетін болады деп хабарлаған.

Бұл ұсыныс «Ақ жол» партиясында, жалпы бизнес-қауымдастықта болашаққа үмітін тұтатқан, бұған қарапайым себеп, мемлекеттік са-тып алу нарығынан квазимемлекеттік сектордың нарық көлемі 6 есе-ге асып түседі! Мысалы, 2012 жылы мемлекеттік сатып алу нарығы 1 трлн. 589 млрд. теңгені құрағанда, ұлттық компаниялардың және жер қойнауын пайдаланушыларының сатып алу нарығы – 8 трлн. 400 млрд. теңгені құрады!

Сондықтан да, ұлттық бизнес осы сектордың тәртіпке келтірілгеніне және ашықтығына, сондай-ақ, жеңілдіктер алуға сөзсіз мүдделі.

Сонымен бірге, мұндай тәсілдеме Кедендік одақ және ЕурАзЭО шеңберіндегі қолданыстағы тәжірибеге қарама-қайшы келмейді: мәселен, РФ «Заңды тұлғалардың тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтердің жеке түрлерін сатып алу туралы» Фе-деральды Заңымен жергілікті тауарлардың және көрсетілетін қызметтердің басымдылығы туралы мемлекеттік корпорация, мемлекеттік компания және олардың еншілес кәсіпорындары үшін талаптар қойған нормалар белгіленген.

Бірақ, біз мұндай идеяға бой алдырғымыз да келмейді, себебі тендерлерді жүргізу және өзге де сатып алу тәртібін бекіту туралы ұсыныс ұлттық компаниялармен және жер қойнауын пайдаланушы-лармен, түсінікті себептермен, осындай компаниялардың өздерімен қолдау таппай отыр.

Қандай жағдай болса да, олардың өкілдерімен мәселені талқылауда менің жеке тәжірибем көрсеткендей, квазимемлекеттік сектор олардың кәсіпорындарының жедел шешім қабылдау үшін қолдары бос болуы тиіс деп есептейді. Менеджерлер дамудың стратегиялық міндеттерін және т.б. орындауда олардың компанияларының «айрықша рөліне» жиі сілтеме жасайды.

Мұның барлығы талқылануы керек, сонымен қатар, жеке кәсіпкерлерден квазимемлекеттік секторда сатып алу кезінде,

330

алымдар және бопсалау, лауазымдық өкілеттігін асыра пайдалану-мен (мысалы, үндеухаттардың бірінде дәнді дақылдар мамандары-на вагондарды беру кезінде – 200 ден 600 долларға дейін, немесе әкелінген тауарлар және көрсетілген қызметтер үшін төлем төлеу мерзімін қысқарту кезіндегі бопсалаулар туралы айтылады) олардың құқықтары бұзылатыны туралы көптеген дабылдар келіп түсуде.

Осының барлығын сараптай келе, мемлекеттік қызметтегі сы-байлас жемқорлықтан ерекше, ҚР квазимемлекеттік секторда корпоративтік сыбайлас жемқорлық жүйесі қалыптасты деп мойын-дайтын уақыт жетті.

Менің пайымдауымша, корпоративтік сыбайлас жемқорлықты ескертудің, алдын алудың және анықтаудың маңызды факторы осы «Сатып алулар туралы» тиісті заңды қабылдаудың өзі болуы мүмкін.

Біз экономиканың мемлекеттік секторының қалыптасу саты-сында осы саладағы ұлттық компанияларға және мемлекеттік кәсіпорындарға жеткілікті мөлшерде еркіндік бердік деп ойлаймын.

Енді ашықтылықты және оны тәртіпке келтіретін уақыт жетті.Алайда, осындай заңды әзірлеу қазірдің өзінде-ақ қарсы іс-

қимылдарға тап болатыны айқын. Қаржы министрлігінің 2013 жылғы 4 желтоқсандағы жауабында заң жобасымен жұмыс жүргізілуде деп айтылған. Бүгін 24 маусым, жарты жыл өтті – ал уәкілетті мемлекеттік орган ҚР Бәсекелестікті қорғау агенттігі осы уақытқа дейін депутаттарға құжатты, тіпті бүгінгі комитетке – заң жобасының өзін емес, оның тұжырымдамасын да ұсына алмай отыр.

Бүгін Ғалым Ізбасарұлы (БҚА-нің төрағасы) менің оның агенттігі отандық бизнесті қорғағысы келмейді деген сыныммен келіспеді. Мен бұл туралы өзімнің сұхбатымда, бизнестің пікіріне сілтеме жа-сай отырып айтқаным рас. Ал бизнес деректерден тұрады: осындай заң жобасын енгізіңіздер, сонда барлық мәселе шешіледі.

2008 жылы ұлттық компаниялар және мемлекеттік кәсіпорындар «Сатып алулар туралы» заңның әрекетінен қалай шығарылды, содан бері мемлекеттік сатып алу көлемінің ақырындап қысқарып келе жатқаны байқалады, бірақ сонымен бір мезетте квазимемлекеттік секторда сатып алулардың өсіп келе жатқаны көрініп тұр. Тендерлік және сатып алу процестері ашықтығы жағынан төмендеу секторға айналып бара жатыр.

Министрліктердің, ведомстволардың және әкімдіктердің айна-ласында қызметі «Сатып алу туралы» заңға кірмейтін әртүрлі АҚ-дар, ЖШС-тер, және РМК-лар құрылуда, оларға сатып алу бойын-ша осы мемлекеттік органның міндеттері беріледі және сонысымен

331

мемлекеттік қаражатпен еркінірек айналымға жағдай жасайды. Бұл мүмкіндікті тоқтату керек.

«Ақ жол» партиясының депутаттары бір-екі ай бұрын біздің депутаттық сауалда жекешелендіруге жататын осындай қызметтерімен мемлекеттік органдардың жаңа «еншілестерін» құруға мораторий енгізуді ұсынғаны кездейсоқтық емес. Әйтпесе, жекешелендіруді желеу етіп «бос торсықты» береді, ал қаржылық ағымның өзі сол күйінде шенеуніктердің және мемлекеттік менеджерлердің қолында қалады.

Квазимемлекеттік сектор үшін Заң талаптарының орнына 2009 жылы қазақстандық қамту туралы талаптарды қарастыратын Ұлттық холдингтер, компаниялар және мекемелер үшін сатып алудың Үлгі ережесі әзірленіп және Үкіметтің қаулысымен қабылданған бола-тын.

Алайда, бұл ереже тікелей әрекет ету сипатына ие емес, әрбір компанияның өзі олардың негізінде өз талаптарын белгілейді.

Оның үстіне, ереже нормаларымен қарастырылған бұзушылықтар үшін лауазымды тұлғаларға тәртіптік жауапкершіліктен басқа қандай да бір жауапкершілік жоқ.

Көрнекті мысал: Бәсекелестікті қорғау агенттігінің деректері бойынша 2012 жылы мемлекеттік сатып алу саласындағы бұзушылықтар үшін 1483 -тәртіптік, 655 – әкімшілік, 371 шенеунік қылмыстық жауапкершілікке тартылған.

Сонымен қатар, мұнда Мемлекеттік сатып алуға қарағанда көлемі 6 есеге көп болғанына қарамастан, квазимемлекеттік сектордағы сатып алу кезіндегі бұзушылықтар үшін 188 менеджер тәртіптік жауапкершілікке тартылған, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік – 0. Енді тұжырымын өздеріңіз шығарыңыздар.

Толық жауапкершіліктің жоқтығы сыбайлас жемқорлықты туды-ратын алғышарттарды тудырады, себебі, айтарлықтай тәуекелдерсіз-ақ аса қомақты сомаларға иелік етуге мүмкіндік береді.

Ұлттық басқарушы холдингпен және басқа квазимемлекеттік сектордың субъектілерімен жүргізілетін сатып алулардың ашықтығы (дәлірек айтсақ, жабықтығы) туралы мәселелер бар.

Отандық өндірушілер сатып алуларға қатысқан кезде артық кеңсешілдік рәсімдерді қысқарту жөнінде жұмыс жүргізу қажет.

Қазақстандық тауар өндірушілердің ақпараттары бой-ынша, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ-ның компанияларының тобы және жер қойнауын пайдаланушылар өткізетін сатып алуларда ұйымдастырушы «Nadloc» Жергілікті қамтуды дамыту жөніндегі ұлттық агенттігінен және Индустрия

332

және жаңа технологиялар Министрлігінен сатып алатын тауарды Қазақстанда отандық тауар өндіруші жоқ деген хатты алғаннан кейін ғана, бағалық ұсынысымен сатып алу жолымен сатып алуды өткізуге міндетті.

Осындай қосымша рәсімдердің не үшін керектігі түсініксіз. Қормен отандық тауар өндірушілердің Тізілімі жүргізіледі емес пе. Егер де, агенттіктің және министрліктің келісімдерін де талап ететін болса, онда ол не үшін жасалады?

Инвестиция тартудың ерекше ынталандырушысы әрқашанда болашаққа деген сенімділік болып табылады.

Егер де біз инвесторларды ынталандырғымыз келсе, әсіресе жаңа технологиялармен және заманауи жабдықтармен – онда олар-мен салынған кәсіпорындар тұрып қалмайды деп кепілдік беру-ге тиіспіз. Бұл дегеніміз, квазимемлекеттік сектордағы сатып алу жүйесінде 5-7-10 жылдық қатынастарға – көпжылдық тәжірибеге көшуіміз керек.

Ал бізде «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қорының көпжылдық келісім шарттарының үлесі барлық жасалған шарттардың 1,6% құрайды. Осындай тәсілдемемен инвестиция мен технология қайдан келсін?

Ақырында, сатып алуда тапсырыс берушілер мен орындаушылардың арасындағы тепе-тең, тең құқықтық қатынастың жоқтығы айтарлықтай мәселе болып табылады. Айыппұл санкцияларының олардың арасындағы ұқсас бұзушылықтар үшін айырмашылық 10 еселенген болуы да мүмкін! Егер орындаушы та-уарларды/қызметтерді күнбе күн жеткізуге міндетті болса, ұлттық компания солар үшін төлем төлеуді, ешбір себеп-салдарсыз, іс жүзінде жеке бизнестен ақысыз несие алып жарты жылға дейін кешіктіреді.

Және бұл квазимемлекеттік сектордың қызметін реттейтін «Сатып алулар туралы» заңды тез арада әзірлеу және қабылдауға дәлелдердің толық тізімі емес.

Тақырып айтарлықтай қарапайым емес екенін түсінеміз, осын-дай ұстанымдарға да қарсы дәлелдер бар, оларды ашық талқылауға шақырамын.

Назар қойып тыңдағандарыңызға рақмет.

333

***«Ақ жол» партиясында Парламент отырыстарының аса

маңызды мәселелерін талқылау кезінде оның депутаттарын оқтын-оқтын сөз сөйлеу құқынан айыруына наразылық білдіреді, және Регламентте фракциялар өкілдерін сөзден айыруға тыйым салуды бекітуді ұсынады

«Ақ жол» ҚДП баспасөз қызметі, 2014 жылдың 26 маусымы«Ақ жол» партиясында Парламент отырыстарының аса маңызды

мәселелерін талқылау кезінде оның депутаттарын оқтын-оқтын сөз сөйлеу құқынан айыруына наразылық білдіреді – бұл туралы бүгін ҚДП төрағасы Азат Перуашевпен Мәжіліс спикерінің атына жіберілген хатта айтылады. Ол Регламентте фракциялар өкілдерін сөзден айыруға тыйым салуды бекітуді ұсынады.

Төменде аталған хаттың толық мәтіні келтіріледі.

Қазақстан Республикасы Парламент Мәжілісінің Төрағасы

Қ.Қ. Жақыпов мырзаға

Құрметті Қабиболла Қабенұлы!Сіздің назарыңызды, біздің көзқарасымызша, Парламент Мәжі-

лісінің Регламентінде – Қазақстан Республикасы Конститу циясының заңнамалық бастамашылдық құқығы туралы нормасын сақтауды нақтылауды керек ететін принципті мәселеге аударуды қажет деп санаймын.

Парламент Мәжілісінде заң жобаларын талқылау барысында Заң жобалары бойынша салыстырмалы кестелерге кейбір ұсыныстар Мәжілістің комитеттерінің немесе бөлімдерінің атынан енгізілетін тәжірибе қалыптасқан. Мұндай әдіс көбіне оларды Үкімет аты-нан енгізу рәсімдерінен қашу үшін түзетулерді іс жүзінде заңды әзір леушімен (яғни нақты министрлікпен немесе ведомствомен) ұсыныл ған кезде қолданылады.

Әйтседе, Қазақстан республикасының Конституциясының 61 ба бына сәйкес, заңнамалық бастамашылдық құқы Республи-ка Президентіне, Парламент депутаттары мен Үкіметке берілген. Мәжіліс комитеттері де, бөлімдері де заңнамалық бастамашылдық құқыққа ие емес.

Олардың атынан түзетулер енгізу тәжірибесі жекелеген мемле-кеттік органдарға Үкіметте келісу рәсімдерінен айналып өтіп, ведомстволық мүдделерін лоббилеуге мүмкіндік туғызатын зияны да бар. Бұдан басқа, сонысымен бастамашылдық авторының осындай

334

түзетулерді қабылдауының салдарлары үшін дербес жауапкершілігі шайылып кетеді.

Бұған байланысты, «Ақ жол» ҚДП фракциясы заң әзірлеушілерді Регламенттің талаптарымен түзетулерді заңда белгіленген тәртіп-пен – ұсыныстары үшін өзіне дербес жауапкершілік ала алатын үкімет тің қаулысымен, не нақты депутаттармен енгізуге міндеттеуді ұсынады.

2. Нормативтік реттеу арқылы шешуді талап ететін тағы бір мәселе, біздің пікірімізше, ол – Парламент Мәжілісіндегі саяси партиялар фракцияларының мәртебесі және өкілеттіктері, соның ішінде, Парламент отырыстарында фракция жетекшісінің немесе өкілдерінің міндетті түрде сөйлеу құқығы.

Өзіңізге мәлім, ҚР Парламент Мәжілісінің қазіргі V шақыры лы-мы ның басты ерекшелігі оның көппартиялылығы болып табылады: қазіргі құрамда «Нұр Отан» партиясының, Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясының және Коммунистік халық партиясының парламенттік фракциялары бар. Бұған байланысты Парламент қызметін партиялық фракциялардың рөлін ескере отырып реттеудің қажеттілігі арта түседі. Партиялық фракциялардың рө лін көтеру үшін құқықтық негіздер жасаудың қажеттілігі туралы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев 2007 жылдың 16 мамы-рында Парламент Палаталарының бірлескен отырысында айтқан; бұл тақырып онымен 2012 жылдың 20 қаңтарында Парламенттің V шақырылымының бірінші сессиясының ашылуында да көтерілген.

Парламенттік фракцияның мәртебесі туралы мәселенің іс жү-зінде жүзеге асуы ҚР Конституциясында және «Қазақстан Рес пуб-ликасы Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі тура лы» Конституциялық заңда көрінісін тапқан. Парламенттегі саяси партия-лардың фракцияларының қызметінің қалған мәселелері Парла менттің және оның Палаталарының регламенттерімен анық талуы тиіс.

Сонымен бірге тәжірибе көрсетіп отырғандай, Парламент Регламенттерінің қолданыстағы нормалары көппартиялылықтың қазіргі жағдайларын ескермейді.

Көрсетілген дерек туралы келесі мысалдар айғақтайды.а) А.ж. 20 маусымында Парламент палаталарының бірлескен

отырысында депутат Н.Жазылбеков фракцияның тапсырмасы бойынша Үкіметтің 2013 жылғы республика бюджетінің орында-луы туралы есебі жөнінде «Ақ жол» ҚДП-ның ұстанымын баян-дау үшін сөз сөйлеуі тиіс болатын. Бұл туралы фракция жетекшісі А.Перуашев тікелей Парламент Мәжілісі басшылығына, вице-спи-кер С.Дьяченкоға отырысқа дейін екі күн бұрын хабарлаған.

335

Талқылау барысында, депутат Н.Жазылбековтің аты-жөні, тегі сөзге жазылғандардың ішінен көрінді. Сөз кезегі Мәжіліс аппаратының қызметкерлерімен белгіленген, депутат Жазылбековті отырыс басталардан бұрын сөз үшін кнопканы баспауын ескерткен, мұны қызметкерлер сөз сөйлеушілер тізіміне өздеріміз қосамыз деп түсіндірген. Жазылбековке дейін сұрақтарымен және сөздерімен «Нұр Отанның» және ҚКХП партияларынан 12 депутат сөз алған.

Алайда, біздің фракция депутатының сөз үшін кезегі келгенде, Сенат депутаттарының бірі жарыссөзді тоқтатуды ұсынған, және бұл ұсыныс бірден дауысқа қойылған және қабылданған. Сонымен «Ақ жол» ҚДП фракциясы осындай өте маңызды мәселеде өзінің ұстанымын ресми түрде айту мүмкіндігінен айырылды.

Бәлкім, бұл дерек, «Ақ жол» ҚДП фракциясының нақты министр-ліктердің және ведомстволардың іс-әрекеттерін тұрақты және дәлелді сынайтынына, өзекті әлеуметтік-экономикалық міндеттерді шешу бойынша үнемі баламалы ұсыныстарымен шығуына байланы-сты туындап отырған болар. Мәселен, «Ақ жол» ҚДП депутаттары-мен үлескерлердің проблемаларын жеке тұлғалардың банкроттығын енгізу арқылы шешу, сүріліп жатқан саяжай телімдерінің иелеріне тұрғын үй беру, орта бизнесті және мүгедектер арасындағы кәсіпкерлерді мемлекеттік қолдау, ШОБ қызметінің алғашқы жыл-дарында салықтардан толық босату, экономиканың басым салала-ры үшін ҚҚС-ның сараланған салалық ставкаларын енгізу тура-лы, мемлекеттік сатып алулар саласында отандық бизнесті қолдау және т.б. толып жатқан баламалық ұсыныстар және заң жобалары ұсынылды. Өкінішке орай, бұл ұсыныстардың көбі үкіметтен және басқа фракциялардың депутаттары тарапынан қолдау таппады.

2013 жыл үшін Үкіметтің сол есебін талқылау кезінде Мәжілістің а.ж. 4 маусымындағы пленарлық отырысында депутат Е.Никитинская «Ақ жол» ҚДП фракциясы атынан ІЖӨ құрылымындағы тауарлар өндірісі үлесінің азаюы, сауда балансының оң сальдосының соңғы екі жылда күрт (30 пайызға) төмендеп кетуі сияқты жағымсыз факторларға назар аударды. Сондай-ақ Кеден Одағы елдерімен сауданың теріс сальдосының артуы, сыртқы қарыздың едәуір өсуі (16,9 пайыз) аталып өтілді.

Біздің фракция тым жағымсыз фактор ретінде екінші деңгейдегі банктердің мерзімі өтіп кеткен қарыздарының (90 күннен артық) 19-дан 31 пайызға дейін жетіп, несиелік қоржындарының үрейлі төмендеуін атады, талқылау барысында фракция депу-таттары сондай-ақ 2013 жылғы инфляцияның (4,8 пайыз) және 2014 жылдың басындағы теңгенің 20 пайызға девальвациясын

336

өткізу мәліметтерінің көзге көрініп тұрған үйлеспеушілігін атап өтті. Экономикалық жоғары оқу орнының кез келген студенті девальвацияның екі негізгі себептерін атайды: инфляцияның өсуі не теріс сауда балансы. Біздің жағдайда сауда балансы дұрыс бо-лып қалып отыр, ендеше, девальвацияның себебі инфляциялық про-цестер, олар бойынша мәліметтер девальвация деңгейіне дәлдеп түзетулерді талап етеді, және т.б.

2013 жылдың осындай нәтижелері үшін жауапкершілік, әрине, бұрынғы үкіметке жүктеледі. Бірақ енді дәл қазіргі басшылыққа бұл олқылықтарды жойып қана қоймай, сонымен бірге үкімет жұмысын және оның әлеуметтік-экономикалық саясатын жаңа қауіп-қатерлерге сәйкес қайта құруды жүргізуге тура келеді.

20 маусымдағы бірлескен отырыста «Ақ жол» ҚДП-сынан басқа барлық фракциялардың депутаттарының сөз алғаны туралы деректі ескерсек, есептің экономикалық көрсеткіштерін дәл осы Мәжілісте талқылау кезінде сынайтынымызға байланысты өз ұстанымымызды білдіру мүмкіндігінен бізді айырып отыр деп топшылау ғана қалады.

б) Бұл ахуал өткен 2013 жылдың 14 маусымындағы Парламент палаталарының біріккен отырысында 2012 жылдың республикалық бюджетінің орындалуы туралы Үкіметтің есебін талқылау кезіндегі осыған ұқсас жағдайды толық қайталап тұрғанын атап өтуді қажет деп санаймын. Сонда менің, «Ақ жол» парламенттік фракциясының жетекшісі ретінде бастап кеткен сөзім, жарыссөзді тоқтату туралы ұсыныс енгізген әріптестерімнің бірімен үзілген, айпағымыз дереу орта жолдан тұқыртылған.

в) «Ақ жолдың» депутаттарын сөзден айыру тенденциясы а.ж. 21 мамырдағы Мәжілістің пленарлық отырысында да көрінді, онда бюджеттік заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша заң жобасын талқылау кезінде, менің микрофоным сөз сұрағанымызға қарамастан «түсінбестікпен» ағытылып тасталған. Алайда келтірілген мы-салдарды салыстыру «түсінбестіктің» сериялары туралы айтуға мүмкіндік береді. Екі рет – бірдей болып шығуды кездейсоқтық деп айтуға болар, ал үш рет бірдей болып шығу – бұл заңдылыққа айналғанды көрсетеді. «Ақ жол» ҚДП фракциясы депутаттарының тыңдалу құқықтарын бұлай шектеулер басқа азшылықтың – ҚКХП фракциясының бөгетсіз сөз сөйлеп жатуы аясында айрықша көрнекілікпен байқалуда.

Сонымен қатар, бастамашылар Үкіметті «Ақ жолдың» сынынан «қорғауға» талпыныстарын басшылыққа алып отыруы да мүмкін. Алайда, Парламенттегі бизнес-қауымдастықтың өкілдері ретінде, біз К.Мәсімов үкіметін тіпті өзінің біліктілігінің күшімен-ақ, осын-

337

дай болмашы қамқорлықты керек етпейтінін 2008-2009 жылдардағы әлемдік қаржы дағдарысы сынағының кезеңінен білеміз.

Қазіргі тәжірибенің өзі де көрсетіп отырғандай, К.Мәсімовтің кабинеті жұмысты құра біледі және бір сәттілік жағдайға қарап емес, процестерді стратегиялық тұрғыда көре білуімен, кез-келген сынға орай білікті жауап бере алады. Мәселен, а.ж. сәуірінде «Ақ жол» ҚДП фракциясы бюджеттік заңнама туралы заң жобасын бірінші оқылымда қолдаудан бас тартты, онда бюджеттік инвести-ция ұғымын, олардан активтерді қалыптастыруды алып тастап, қайта қарау ұсынылған. Сонысымен бюджет қаражаттарын экономикалық қайтарымсыз пайдаланудың заңды алғы шарттары жасалатын еді.

Сондай-ақ, біз мұнайға қатысты емес тапшылықты анықтаудың, одан Ұлттық қордың трансферттерін алып тастайтын, тәртібін қайта қарауға да түбегейлі қарсы болғанбыз. Мұндай тәсілдемелер деректерді бұрмалауға және біздің экономиканың шикізаттың кірісіне тәуелді екенін жасырып ұстауға әкелер еді. А.ж. 21 мамырында Мәжілістің пленарлық отырысында, табанды пікірталастардан кейін, Үкімет «Ақ жол» партиясының осы және басқа да түзетулерімен келіскен, соған байланысты біздің фракция заң әзірлеушілерге алғысын да білдірген. К.Мәсімов кабинетінің іс жүзіндегі, мысалы Мемлекет басшысымен бөлінген 1 трлн. теңге аясында бизнеске қолдау көрсетуде, ҮИИДМ бағдарламасын іске асыруда, экономи-каны басқарудағы жаңа тәсілдемелерді қалыптастыруда және т.б. жұмысының табандылығын атап өту керек.

А.ж. 20 маусымында Палаталардың бірлескен отырысында да «Ақ жол» ҚДП фракциясының ұстанымын ресми баяндап беруін Үкіметтің барабар қабылдайтынына біз сенімді едік.

«Ақ жол» фракциясының депутаттарын өз пікірлерін айту құқы-ғынан айыру, «Қазақстан Республикасының Парламентi және оның депутаттарының мәртебесi туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңының нормаларына қарама-қайшы келетін жол беруге болмайтын практика деп пайымдаймыз.

Депутаттардың ұсынысы бойынша жарыссөзді тоқтату мүм-кін дігі туралы Палата Регламентінің қолданыстағы нормалары – көппартиялы Парламенттің жағдайларын ескермейді. Сонысымен, айла-шарғылар жасау үшін мүмкіндіктер туғызады, парламенттік көпшіліктегі депутаттар өз пікірлерін білдіріп және осымен жарыссөзді тоқтату туралы шешім қабылдай отырып, парламенттік азшылықтың ұстанымын баяндау үшін мүмкіндігін шектейді.

Көп жылдан бері, Сізді тәжірибелі басшы және жоғары мәде-ниетті адам ретінде біле отырып, біздің жұмысқа жеке Сіздің

338

тарапыңыздан әдейі кедергі келтіру туралы ойларға жол бере алмай-мыз. Қалыптасқан жағдай осы мәселенің нормативтік құжаттарда, ең алдымен Мәжілістің Регламентінде реттелмегендіктен орын алғандығынан мүмкін болғанына сенімдіміз.

Осыған байланысты, Парламенттің Палаталарының Регла ментте-рінде парламенттік фракцияның өзінің өкілін пікірталастарда кепіл-ден дірілген сөз сөйлеуге құқығын тікелей және кесімді етіп бекітуді ұсынамыз. Жарыссөз барлық парламенттік фракция көшбасшылары (немесе уәкілетті өкілдері) сөйлеп болғаннан кейін, не болмаса олар сөйлеуден бас тартқан жағдайда ғана тоқтатылуы мүмкін.

Бұл ұсыныс біздің жағымсыз тәжірибемізге ғана емес, соны-мен қатар парламентаризмнің халықаралық практикасына сүйене отырып жасалып отыр. Мәселен, Ұлыбританияда парламенттегі азшылықтағы партияның депутаттары кез-келген мәселелер бойын-ша жарыссөздерде сөйлеуге сөзсіз құқығы бар.

Канадада жарыссөз кезінде көпшіліктегі партияның атынан шыға тын негізгі баяндамашыдан кейін парламенттегі азшылықтағы ірі партияның тікелей сөз сөйлеуге құқығы бар. Бұл фракцияның көшбас шысы жарыссөзге қатысуда уақыт мөлшері шектелмеген құқыққа ие.

Еуропада демократиялық парламентте осындай партиялардың рөліне қатысты нормалар Еуропа Одағының Парламенттік ассам-блея сының 2008 жылғы N 1601 Қарарында және Құқық арқылы демократия үшін Комиссиясының Баяндамасында (Венециан ко-миссиясы д.а.) өз көрінісін тапқан, онда парламенттік көпшіліктің шешім қабылдауға, бірақ, сонымен бір мезгілде парламенттегі азшылықтың ойын естірте алатындай бұлжымайтын құқығы болуы тиіс екені тікелей көрсетілген.

Осыған байланысты, Еуропарламентте партия фракцияларында сөз сөйлеуге ғана емес, ұстанымдарын баяндап беру үшін қосымша уақыт алуға да құқықтары бар.

«Ақ жол» ҚДП депутаттары бұрын да, 2012 жылы 1 қазанда пар тия фракцияларын қалыптастырумен байланысты Мәжіліс Регла ментіне өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы ұсы ныс енгізгенін еске сала кету қажет. Сол кезде Палаталардың Регла мент-теріне өзгерту енгізу бойынша жұмыс тобын құру туралы айтыл-ған. Осы мәселені созбалаңға салу көппартиялы Парламенттің тиімділігіне нұқсан келтіреді деп есептейміз.

Құрметпен,«Ақ жол» ҚДП фракциясының жетекшісі,ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты А. Перуашев

339

***«Ақ жол» партиясының мемлекеттің қатысуымен жаңа

кәсіпорындар құруға мораторий енгізу туралы ұсынысы ескерілді

1 шілде 2014 жыл, Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі

«Ақ жол» партиясының мемлекеттің қатысуымен жаңа кәсіпорындар құруға мораторий енгізу туралы ұсынысы ескерілді – БАҚ-нан белгілі болғандай, өткен аптада үкімет квазимемлекеттік сектордың құрылымында еншілес жаңа мемлекеттік кәсіпорындарды құруға шектеу қою туралы айтылған «Кәсіпкерлік қызметке мемле-кеттің қатысуына шектеу қою мәселелерi жөнiндегi кейбiр заң актiлерiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» заң жоба-сын қолдады.

Баспасөзде (2014 жылғы 26 маусымдағы «Капитал газеті») ҚР Өңірлік даму министрлігінің басшысы Б.Жәмішевтың осы тақырыпта айтқан пікірін келтіреді: «Мемлекеттік сектордың, мемлекеттік кәсіпордардың қызмет етуіне шектеу қою керек. Және осы заң жобасымен жаңа мемлекеттік кәсіпорындарды және еншілес компанияларды құруға қатаң шектеу енгізіледі... Егер үш қағиданы ашатын болсақ, онда мемлекеттік кәсіпорын ұлттық қауіпсіздікті, отан қорғау қабілетін қамтамасыз ететін, қоғам мүдделерін қорғауда басқа мүмкіндіктер жоқ жерде ғана қолданылуы мүмкін».

А.ж. 2 сәуірде Екатерина Никитинская «Ақ жол» фракциясының атынан жаңа мемлекеттік кәсіпорындар құруға мораторий енгізуді ұсынған депутаттық сауалды жария етті. «Ақжолдықтар» өзінің са-уалында Мемлекет басшысының кең ауқымды жекешелендірудің екінші толқынының қажеттілігі және стратегиялық емес сипаттағы кәсіпорындар мен қызметтерді жеке қолға беру туралы бастамасын қолдайтындары туралы мәлімдеді.

«Бұл жекешелендіру экономикада мемлекеттің үлесін төмен-детумен тікелей байланыста болуы тиіс екенін ескеру қажет. Олай болмаған жағдайда мемлекеттік органдар, бір кәсіпорынды сата отырып, сонымен қатар бұрынғының орнына басқасын құруы мүмкін», - деп көрсетті «Ақ жол» ҚДП фракциясы.

«Ақжолдықтар» осындай қауіптенулердің негізі ретінде қолда-ныс тағы заңнамада жекешелендірудің екінші толқынына кіретін салаларда жаңа коммерциялық заңды тұлғаларды құруға тый-ым салатын нормалар қарастырылмағанын атап өтті. «Ақ жол» партиясының депутаттарының пайымдауынша, бұл жағдай Мем-

340

лекет басшысының тапсырмаларының тиісінше орындалмауына әкелуі мүмкін.

Мұндай абыржушылықтың себебі, атап көрсетілгендей экономи-када мемлекеттік кәсіпорындардың өсуі және олармен жеке бизнесті барынша тартымды секторлардан қысып шығаруы болып табылады.

Сондықтан, «Ақ жол» партиясы үкіметпен қабылданған мемлекеттік кәсіпорындарды құруға шектеу қою жөніндегі шешім туралы хабарды айтарлықтай оң жаңалық деп бағалады. «Бұл тең бәсекелестік үшін және жеке бизнесті дамытуда қолайлы жағдай жасау үшін дұрыс және маңызды шешім», - деп есептейді партия көшбасшысы Азат Перуашев.

«Ақ жол» ҚДП және оның парламенттік фракциясы сайлауалды тұғырнамасын және кәсіпкерлерді қолдауды іске асыру жөніндегі жұмыстарын жалғастыра береді.

akzhol.kz¿ресс-релиз 2014...2 МАЗМҰНЫ 1. Азат Перуашев «Ақ жол»...

Documents