Upload File

ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !p) ! o : ˇ=&h 1$& |h 9 h } .$~ :a‘ )1/1fh ]fh )) !o ) !fi...

  • Home
  • Documents
  • ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R
16
Nr. 27 Nov 2008 1387 ) ( !! "#$ . !" #$% &’% ($ ) * ( . %&’( ) 1381 . 2002 . -.!/0 !1!#!2) ! 3!!/!4!5 ! -.!/0 6!/ -) 17 /) 89 1/ ) :1;9() . < !’ ( =8 >?& @#// A1B A1B C/ ) D9) E 1! !FG!H :!1!;!!(!() !’1!#!2) ! A1!B !I ! C/) ) EJ =/K1J’ . ! 1! ! L<.M.& :/)1&I ’) > -1!7 @!N !FG!H ) O . !$!9!/) !O !#!2 !P!H .!Q ! "!I< ! C!M! 1 L)) ) /)91 91 R91JR91H 6!$!!!7) !F !F )1MQ R1=/121P 38 M71) 9!/) !;!S 1!(/=H >)H :H 1FJ) 1;1/./J T9.U :!89 -.!/<1!/V!W!( 1M( 1XF;H ( F >X’ . @!=!7 !F!G!H) :!1;(() -./0 1#2) O ) :YEZ) !&![!( !( !\! :!]!$!I!5 >)^U) )1&I I) C/) Q Q 1!P)) !#!2 !1!/)1!&!I !(! (7 M71 1JR > -./< !91!!’) )) !8 Q) FH 1( _’1/) B) )1&I :89 -./< 95 :‘ :/9 ( H/ . !!) !FGH 1/ )1JQ) ’ 1#2 )1&I 91/) C/) K1H .!$!&!H :!(!&!P !!H!a!7!Q) )1!&!I @!!J) 01!P R MS / 1!/!HV!’ 1!1!!/ 1!9!O :!!)) ( Q ./b) .$1J 09 /FH . ( )1&I 1c K1HV PH .Q 40 !’ ! T9.!U) /1F TV >) 3&/QU -]‘ e$‘) . !Q ! :$7 >1$YH >)H )1&I) ) -17 $/V Q >9’ . R !!5 R C9=MQR C)1MQ 1H % >) 31fB g< ’ 11J/ &$1c M7 Q 91/ 1&P9/ . ( >) / hH "I -.$1J 6/MH K1HV / _5 P) . !O) -V1! !/ R)1!&!I I @Q ( C/) #2 :/45 PH .Q >)!^!!U ! =FQ >) :/&/QU :1;(( &$1c 6/91) >) 31fB g< "I ’/1’ . -!]!‘ O ) .$BS (11c) !/ _!!Y!/ ./b) $9/ B1( -]/8 3/18 .Q fi ( !$!&!#!2 K1!HV )1!&I I ( C/) O L) _F .I R > jH k!H;H ’/1’ :‘ >)^U i i :)1&I >) . 39) 1!c ! _!&!N @J) >V .HN 3/45) l!N) C)V 9!) !( L) 1!1! !2) .!/b ) 1!#2 ) ) ! 3!!/!4!5 ! "!I < @ ]H >1 $Hb 119) !( -.! P) /X’H L) 0 $mf./ (V) _Y&n 1#2 -17 ’ ( >./ ’ . !O L) !/ L1!7 o!!!Q -. T9V 9O 1#2 ) "I < ’( -.!/0 ! 1!#!2 ) !1!!&!’ _!!p! q1!P !)1!&!I) ! 1!!&!’ 1!$!&!8 ! N =FQ R> 9 \ :1;(() ) -17 01 (V \ 11J/ h9/ >Q P)) . ) 1!&!$!’9 ! !!i 1!F!!’1! !1!/91!9 ) 1/HV’11/) -.!/0 !1!#!2) "!I ! ?!’ PH .Q ’.f9 1/EJ L<1 F( 1/ ’1/1FM( \ :1;(() . o/91 -./0 1#2 ) 3/45 "I < ;H 1/1c19 ) R 1!9 1!/1!W!/) 9V ! ! !1!.!Q ! R o!1!;(( 1#2 ) )1mf / L14I) ( 9 1&#/12 R 1=c @I1#2) !’ !( !FH -.!!I ! >) -!/1!!’ !r!P -!fi -./0 >?!f!M!( !! _&N P)) O -./< 9Y7 ( 6’1H)) !’1!/1!]!$!/ !!’ ! .!/0 -. -9) ./0 1c _H1=N) >) kH;H . _!H1!=!N ) >V .HN :FP2) ’9 .f91=/ ) "b9 ) 1/EZ ) !/V9 /12 R9) ( L) 11 2 ) ./b ) 1#2 ) 39) !’ ( ’ _m] i i9&F&H 1$Hb -fi119 ) C)Vs ) 1F’ 3/45 -91 88 !(! !J!Q !Q !;!S )V ) 1J7 I R>) 24000 _!J ! !/.!f?!fV ) 1!7!H ) !$!H!M!H >1!9 !’< ) .!/b @!!J !FH ! :!1!!/) 1!F!H9) 6!V1!MQ) . 1F’ ;H /1’ 17) 91/ >)^U) )) 57 (( !/1!W/ ( 16 >?f) m hF . ! 1!F!’ ! -91! !’ !( V9 P) 60 >?f) 9V F4M . ! h!!( !v9 !F!Ps H 9O) 1#2 ) _< 9I.$ ) B1( ]FMQ) ! 1!#!2) O : :1Q h\M :4I ./b 1#2 ) _< 4I ! >) !(! L!8 ! -/1’ 4I RoFP9 L) / &4( i w&I ./b >! !/ V!‘ 1!F( ) ;S 91 ) >?M 19 91 R>?f) 9V . !1!/1!F1S M( O -) ’ : /1FH >]FH 1)9 ?P 3) "!I !&!Q 1!J R>) -17 xI J1H 11 y2 ) /./b ) 1$HMH 345 ) > / _N 2 L14I . !!’ 11c ( 1#2 ) : :9O 3HV’)1/1FH]FH) @Q > / o’’< Q ( &/’ :&P9 L14I O ) ) /1’ . ) 1//45 1MH C/ 3/45 R3z1’ 9) F&I -1/ ) H :{$I5 :F 1//45 ) 3z1’ : :9EH H1 0V ) _E’$H .M’99 ) J P=M/ L1 ) ( 1//FH 11c C/ .

Upload: others

Post on 16-Aug-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

Report

TRANSCRIPT

Page 1: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

د علمي او کلتوري مرکز خپرونه د افغانانو په سوي６ن ک３

Nr. 27 Nov 2008 عقرب( لمريز كال لړم 1387 پرلپسې اوه ويشتمه ګڼه ( پنځم كال ــ

د افـکارو، نظرياتو دا خــپرونه ستاس３

. او عقايدو ＇ر－ندويه ده

تاسـو کوالی شئ خپل نظريات او عقايد

.ددې نشري３ له الرې خپاره ک７ئ .م 2002.ل 1381د تاسيس كال

ښځه دكورني او ټولنيز تاوتريخوالي

قرباني ده

دوې اونــۍ وړانــدې پــه افــغــانســتــان كــې دښــځــوپــه وړانــدې

.دتاوريخواليد نړيوالې ورځې يادونه وشوه

ال د نړۍ په گوټ گوټ كې نمانځل كيږي ځكه تر اوسـه البته داورځ

دنړۍ پـه هـر گـوټ كـې دښـځـوسـره دتـاوتـريـخـوالـي مسـئلـه يـوه

داسې هيوادنشي پيداكېدالى پـه كـوم كـې. سرخوږونكې خبره ده

لـه بـده مـرغـه ښـځـه چـې دنـاريـنـه. چې دا مسـئلـه حـل شـوې وي

مور،خور، لور او كورودانه ده دادى په يويشتمه پـېـړۍ كـې الهـم

ديوشمېر ځان غوښتونكو، بېسوادو اويا كلـه كلـه دشـتـمـنـۍ او

قدرت خاوندانولخوا دخپلو مالي اومادي امكاناتـو څـخـه دنـاورا

. استفاي په پايله كې تر مختلفو تېريو اوتـجـاوزونـوالنـدې راځـي

داطبعي ده چې دښځوپه وړاندې دتاوتريخوالـي دمسـئـلـې شـكـل

اوبڼه به دنړۍ دهر هيواد داقتصادي اوفـرهـنـگـي كـچـې تـر تـاثـيـر

الندې وي ،خو په يوشمېر شاته پـاتـه هـيـوادونـوكـې ښـځـه ددغـو

هيوادو دوگړو دنالوست توب له امله دبې ځايـه دود او دسـتـورپـه

.نامه تر رواني اوجسمي فشارو الندې راځي

موږ دنړۍ دنورو هيوادو له ښځو سره دبرخود اوكړنو مسئلـه دلـتـه

، غـواړو دخـپـل هـيـواد دبـاشـهـامـتـه اوغـيـرتـي مـيـنـدو نه څېړو

اوخويندو دژوند بڼې ته ددولـتـي چـارواكـو اونـړيـوالـو سـازمـانـو

.پاملرنه راواړوو

زيات كلونه دقـدرت پـر سـر40له بده مرغه زموږ ټول هيواد وال تر

دهيواد مادي اومعنوي شتمني پـه بـې. دجنگ جگړې قربانيان دي

،. ساري بڼه زيانمنه شوې ده ، فـقـر ولس موله بېسوادۍ ،بېكارۍ

. ناروغيواو نورو بې شمېره ټولنيزو ناخوالو سره الس اوگرېوان دي

.له دغه افت نه زموږ مېړنۍ خويندې هم په امن كې نه دي پاتې

له بده مرغه افغاني ښځې دنړۍ تر بل هر هـيـواد، نـه يـوازې داچـې

دكورنۍ اوټولنيز تاوتريخوالي قربانياني دي بلكې لـه اقـتـصـادي

داټولوته څرگنده ده چې جـگـړې. ستونزوسره هم الس په گرېوان دي

تر ډېره بريده ځوانان اوپه ځانگړې توگه نارينه دژوند له نـعـمـت نـه

، همدا علت دى چې دنړۍ تر هر هيـواد زمـوږ ښـځـيـنـه محروم كړي

هيوادوالي له ډول ډول اقتصادي اواجتماعي ستونزوسره مخامـخ

. دي

دافغانستان ولسمشر حامد كرزي دخپل حاكمـيـت پـه ټـول دوران

د ژونـد دښـه كـولـو او دوى تـه دكـار او ازادۍ دحـق د ښځـو كې

د دوركولو ژمنې كوي مگر په عمل كېال هـم پـه افـغـانسـتـان كـې

ښځو وضيعت دزياتې اندېښنې وړ دى اومتاسفانه دغه وعـدې تـر

. اوسه ندي تر سره شوې

د ښځو چارو وزارت پدې بـريـالـى شـوى نـه دى چـې ال هم تراوسه

د ښــځــو پــه وړانــدې دهــيــوادپــه غــوڅ اكــثــريــت ســيــمــوكــې

دتاوتريخوالي كچه راكمه كړي، بلكې حتا پـه ځـيـنـو سـيـمـو كـې

.ددغه بشري ناورين اوناخوالو كچه زياته لوړه شوې ده

د د راپـورونـوپـه لـوسـتـلـواو ډـلـه ايـزو رسـنـيـو دنړيوالوسازمانو

خبرونو په اورېدوسره له بده مرغه سـږ كـال هـم دښـځـوپـه وړانـدې

. دتاوتريخوالي كچه له تېروكلونوسره نشو پرتله كوالى

د رپوټونوله مخېال هم په افغانستان كېد ښځو په وړاندې كورنى

، ، پـه بـديـوكـې او يـا پـه زور دنـجـونـو وركـول تاوتريخـوالـى

د ښځو ، ښوونځيو اوكار ته دهغوى نه پرېښودل دښځووهل ټكول

په وړاندې ډېـرې غـټـې سـتـونـزې دي لـه هـمـدې املـه تـر اوسـه

ددموكراسۍ تر شعار الندې چې ددغه حاكميت اوه كـالـه تـېـرېـږي

دحكومت ټولې اړونده ادارې پدې اړونـد لـه سـتـرو نـنـگـونـوسـره

. مخامخ دي

د حـكـومـت د نسكورېدو وروسته دښاغلي حامد كرزي د رژيم د طالبانو

د ښه كولو اودوى ته دكار، ښوونې او روزنـې د ژوند د ښځو په دوران كې

د آزادۍد وركولوډېرې ژمنو او ميليارډو ډالروپه لگښت سره تر اوسـه او

د زده كړو څـخـه بـې بـرخـې پـاتـه88پورې په افغانستان كې په سلو كې

د زېـږېـدنـې پـر وخـت 24000دي، اوهركال شاوخوا د مـاشـوم مـېـرمـنـې

د السـه وركـوي . دبېـوزلـۍ اودرمـلـو دنشـتـوالـي لـه املـه خـپـل ژونـد

انجـونـې))57(( داقتصادي اونورو يادشوو ستونزو له مخې په سلوكې

60او دغه راز تـر اوسـه پـورې پـه سـلـو كـې. كلن عمر كښته ودېږي16تر

.پېغلې په زوره ودېږي

د كندهار واليتد ښځو دچارو مشره آغـلـې رڼـا تـريـن پـه دبېلگې په توگه

د ښځو ژوند هغسي كړكېچن بولي او وايي چې دښـځـو پـه هغه واليت كې

ژوند كې هيځ ډول تغير نه دى راغلى، هغه ستونزې پـر ځـاى پـاتـه دي پـه

د وتلـو اجـازه نـه لـري د كوره څخه . زوره ودېږي، په ولور وركول كېږي او

دالمان غږ راديو ملگري ملتونه وايي سره له دې چې په تېرو څوكلـونـوكـې

د ښۀ كولو په موخه هڅې شوې دي، خـو بـيـا هـم د ژوندانه د افغان مېرمنو

.هغوى ښه حالت نه لري

د ښځو تر ټولو سـتـره په كابل كې دملگروملتونودسازمان چارواكي وايي

.ستونزه دا ده چې هغوى روغتيايي اسانتياوو ته بشپړ السرسى نه لري

و فرهنگي افغانها در سويدن نشريه مرکز علمي

د د نوې هيلې اداره په سويډن، افغانستان او نړۍ كې مېشتو افغانانو او په سويډن كېد افغانانو علمي او فرهنګي مركز او

د رارسېدو په مناسبتد زړه له كومې مباركي وايي د لوى نېكمرغه اختر .نړۍ ټولو مسلمانانو ته

Page 2: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ 2 مياشت) عقرب( لمريز کال

د وجهي صندوق مشر رامش پينو ميكا وايي چې پـه دغـه د ملگرو ملتونو

د25هېوادكې دميندو اوماشومانومړينه ځله له هغو مړينو نـه ډېـره ده چـې

. تاو تريخوالي له كبله وژل كيږي

((دى وايي ستره سـتونزه چـې افغـان مېرمـنې ورسـره الس او گرېـوان دي،:

د زيږون پر مهال روغتيايي اسانتياوو ته نه السرسى دى، په هـرو سـلو هغه

د زيږولو پر مهـال خپـل ژونـد لـه زرو ميندوكې شپاړس زره يېد ماشومانو

بي بي سي . )) السه وركوي

د سـويلې اسـيا اسـتازى ډان د مالتړ صـندوق د ماشومانو د ملگرو ملتونو

((ټــول وايــي د داســې: د شــپږو ســوو پــه شــاوخوا كــې ماشــومان هــره ورځ

په ټول افغانستان كې يـوازې. ناروغيو له امله مري چې درملنه يې شونې ده

د. پنځه ميليونه كسان پاكو اوبـو تـه السرسـى لـري ډېـرى افغـان ماشـومان

ددې نـاخوالو يادونـه . )) هغو ناروغيو له امله مري چې درملنه يې اسـانه ده

ځكه كيږي چې دهر ماشوم په مرگ يوه مور غمجنه كيږي اوددغـه غمجنـۍ

.اساسي المل اقتصادي ناخوالي اوغريبي ده

3000دبشردحقوقودكميسيون درپوټ له مخې تېر كـال دتـاوتريخوالي لـه

جنـسي51زياتې پېښې له دوى سره بت شـوي دي چـې دهغـې جملـې نـه يـې

، ،37 لـه كورنـه تېـښته،62تېري لـه كـوره پـه29دښـځې ملكيـت غـصبول

، ،26زوردښځې ايستل ، 245له ټولنيزفعاليت نه راگرځول نفقه نه وركـول

265 ، ،50 په زور ودونـه ځلـه دښځوسـره 845 پـه بـديوكې دانجونووركـول

، د تاريـاكو پـه خوړلوځـان وژل 380بې رحمانه كړنې دهغوى وهل اوټكول

ديادولـو. ځان سوزونې اونورې زړه بوږنوونكې پېښې ثبت كړې دي 165،

)) 1000((وړ اوزورونكې خو داده چې سږكال په لومړيو درېو مياشتو كې تر

زياتې داسې ناخوالې اوپېښې دهمـدې سـازمان سـره ثبـت شـوي اودوى تـه

يې دنجات اوخالصون پـه موخـه مراجعـه كړېـده ،داپـدې معنـاچې سـږكال

.دتېر كال په پرتله ددغوناخوالوكچه لوړه تللې ده

د افغــاني ټولــنې نــږدې نيمــايي برخــه جــوړوي، دوى هــم افغانــې ښــځې

اومسلمانې دي خو بيا هم توپيريز چلنـد ورسـره كـيږي او تـر ډېـره ځايـه پـه

سياسي ،اقتصادي ،ټولنيزواوفرهنگي ډگرونوكـې لـه فعـال گـډون څخـه

. ليرې ساتل كېږي

د تاوتريخوالـي د ښـځو پـر وړانـدې يوازې دسږكال پـه پنځـو مياشـتو كـې

پېښو شمېره چېد بشر دحقونوخپلواك كميسيون سره دثبـت شـوي دي تـر

او. دوه زره اوښـتې ده پـدې هـر څـوك پوهـېږي چـې يوسـازمان هـم دا تـوان

امكانات نلري چې په ټول هيوادكې دټولوناخوالودهغه جملې نـه دښـځوپه

بلـه مهمـه مـسئله داهـم ده چـئ. وړاندې دتاوتريخوالي له پېـښونه خبرشـي

ــاتو شــكنجواو ډول ډول ــر زي ــه ووت ــه زرهــاوو ښــځې دنارين همــدا اوس پ

زمـوږ. ظلمونو النـدې دتورواوزخيمـو ديوالوشـاته چوپـې خولـه پاتـه دي

خويندې داشهامت لري چې اوازيي پورته نشي اوبېگانه پرې خبر نشي خـو

متاســفانه يوشــمېر خــداى ناترســه اوياپــه پيــسواوقدرت مــست بيانــه لــه

خدايه ډارېږي اونه بشري عاطفه لري ،هـر هغـه څـه دښـځوپه وړانـدې سـرته

ځكه خوويالى شـوچې زمـوږ پـه هيوادكـې. رسوي كوم چې زړه يې غواړي

، ښــځه هــم لــه تعليــم ،كــار اوســرنو يــشت(چــې هــره خوانــاخوالو نېولــې ده

له خپل بشري حق نه محرومي سـاتل شـوي دي اوپـر هغـو چـې كـوم) ټاكلو

. ظلم كيږي اوازيې بېله يوه لوى خداى نه تر بل كوم دفتره نه رسېږي

په حقيقت كې هغـه افغـاني ښـځې چـې زيـاتې مجبـورې شـي اوبلـه الرترېنـه

وركه شي بيانو ځان سوځوني، له كور څخـه تېـښتې اوپـه مختليفوبڼوځـان

. وژنې باندې الس پوري كوي

د تــاوتريخوالي پــه اړونــد د ښــځوپر وړانــدې د نــړۍ پــه كچــه افغانــستان

د بېلګي په توګـه لـه افغـان ښځوسـره دكورنـي اوټولنيـز. لومړۍ مقام لري

، بېلـه ، خرڅـول ناوړه چال چلند،پـه قـرض، بـديو ،جنـس پـه جنـس تبـادلې

، دتـاوتريخوالي هغـه روښـانه بېلگـې انجونوله خوښې نه دهغې واده كول

. او الملونه دي چې په نړۍ كې ئي سارى نه ليدل كيږي

دا ډول كړنې زموږ په ټولنه كې يوه عنعنه او معمولي كار بلـل كـيږي خـو پـه

حقيقت كې داكـار اسـالم دمبـارك ديـن داحكامواوبـشري حقوقودنړيوالـو

اعالميو اوميثاقونو خالف عمـل دى اوپـدې ډول كړنـو زمـوږ دټولـنې يـوه

نيمــايي دبلــې نيمــايي حقوقوتــه درنــاوى نــه كــوي اودهغــوى ســره ظالمانــه

.سلوك ته په خپله خوښه دوام وركوي

د ښــځو ســره اقتــصادي د پــاره د راوســتو د بــدلون د ښــځو پــه ژونــد كــې

مرستې اوددولت پـه پانگـه اچونـې بانـدې دداسـې پـروژو تـر الس النـدې

نيول چې هلته زموږ دهيوادله ټولنيز وشرايطوسره سم دښځولپاره دكـار او

فعاليت زمينه برابروي تر يوه بريده به زموږ دخويندو دستونزودحل پـه الر

پــه اقتــصادي الس نيــوي ســره كيــداى شــي دښــځوپه. كــې مرســته وكــړي

.وړاندې دنوروناخوالو مخه ونيول شي

پر ديني عالمانو، دقومونو پر مـشرانو غـږ كـوو چـې پـه جوماتونواوجرگـو

ــه كــم ــې پ ــر څوخپلــې لوڼ ــه نيــصحت او تبليــغ وكــړي ،ت مركوكــې خلكوت

عمر،ياد بديو اوپورونوپه بدل اويـادهغې لـه خوښـې پرتـه پـه زور چاتـه پـه

، دډله ايزو رسنيو نه غوښتنه لرو چې په ځانګړو تبليغـاتو سـره نكاح نكړي

زمــوږ دهيوادوالــو ذهنيتونــه روښــانه اودغــه تــور پېڅــول زمــوږ دمينــدو

. اوخويندو له سره ټول كړي

ښځې يوازې دكورنيو تاوتريخوالي له امله نـه زورېـږي بلكـه هـره ورځ ددې

دكوردړه دغم خبر ورټكـوي اوپـدې ورسـتيوكلوكې هغـه څـوك چـې هغـې

ــدوبمونو او ــه ړنـ ــوده پـ ــنې درلـ ــتوطمع ځيـ ــسياژوند دراوسـ دخوښيواوبـ

، راكټونوپــر نيمــه شــپه يــې دځــان اوياخپــل زړه دټوټــې پــر ويركــښېنوي

دافغـان غيرتـي ښـځو دې روا. متاسفانه دخوښو پر ځاى يې غـم مېلمـه وي

مـوږ او زمـوږ بچيـان لـه بمونـو، راكټونـو((اوپر حق غوښتې ته چـې وايـي

موږته دكار اوماشوم تـه مـو. اوځان مرګو بريدونو څخه په امان كې وساتئ

مثبـت ځـواب ويـل دافغانـستان )) ښوونځي ته دتگ امكانات برابر كـړئ

.ددولت اونړيوالي ټولنې انساني دنده ده

، مينـدې اوټــول هيـوادوال ددغوناخوالــو پـه دې هيلـه چـې زموږخوينــدي

. اوبشري ناورين څخه امان پيداكړي

!درنو لوستونکو

دغه ＊ـکلی ان％ـورــوم ــان ماش ديوافغدی چ３ عمر خيـام

دا ان％ـور. نومي８ي د عمر خيـام موږ تهــو د ي ــور ــ３ م درنبر４＋ناليک لـه الرې ، نومـوړې رال８５لی

:د ليک په يوه برخه ک３ ليکي د نازولي زوی عمرخيام دی ( ( ... هيله ده چ３ چاپ يـ３. او دا يو تصوير زما

د هي＆ مليت سره تعصب نلـري ك７ئ تر ＇و خلك په دې وپوهي８ي چ３ پ＋تانهد افغان په ستر－ه احترام كوي د. او ！ولو ته د زوی جـام３ چـ３ ＄كه زمـا

ازبك محترم مليت ＇خه نماينده －ي كوي او ما په ډ４ر شـوق سـره دخپـل تر ＇ونوروته و＊يم چ３ موږ پ＋تن３ ميندې دنورو. عمر جان په تن ك７ي دي

.))ورونو قومونوسره کومه د＊من３ او اختالف نلروده! خورې د قـدر وړ . ستاس３ پاک افغاني احساس او عاطفه په ر＊تياسـره

ددې لپاره چ３ ستاسو نظر مو تر نورو م５ندو پورې رسولی وي دادی ستاسـوله غو＊تن３ سره سم مو ستاسو دماشوم عکس چاپ او ستاسو خـبرې خـپرې

پدې هيله چ３ هره افغانه مور نه يوازې داچ３ خپل ماشوم ديـو بـل. ک７ې افغان قوم په جامو ＊ايسته ک７ي بلک３ هغه ديوه سپ５）لي اوپر وطن مين افغان د ملـي اختـالف راوسـتونکو او ، تر ＇و زموږ په هيوادک３ په روحيه وروزي

. ب５گانه پرستو السونه لن６شي د ر＊تياني ملي وحدت د！ينگ５دو په هيله !په وطن ک３

.اداره

Page 3: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ 3 مياشت) عقرب( لمريز کال

ډاكټر مرادزى

مه پرېږدۍ چې په سيمه بنسټپال

واكمن شيد هغـو ، بنـسټپال ځواكونـه او په داسې حال كـې چـې افغانـستان او سـيمه

، پـه د فـراه واليـت څخـه رسـيږي ، روسـتي خبرونـه چـې انديښنې ګواښوي

، ايرانيـان او نـورد ، پنجابيـان ، ازبكـان ، چچنيـان ګوته كوي چـې عربـان

، الرښوونكو او جګړه مارو پتوګه له نورو تروريـستانو سـره پـه سالكارانو

، ټيكـاو او ، سـولې د پلـي كېـدو د حكومـت د قـانون ، په هېـواد كـې ګډه

د بيا رغونې پر وړاندې په يوه غورځنګ كې جنګيږي .دهېواد

د د سـپيڅلي ديـن ، زاړه پال او سخت دريځه ځواكونه چېد اسالم دغه تور

د سياست او چلن پر ځاى په مـذهبي سـخت دريځـۍ او سـرتمبګۍ اعتدال

د اسـالم سـپيڅلئ ، نه يوازې پخپلې دې كرغېړنې تګالرې سـره ډډه لګوي

د ، بلكـې د افغانستان او سيمېد مسلمانانو په سوچ كې ناوړه ځلـوي دين

، لـه ، نـاپوه ، شـډل نړۍ په وړاندې هم افغانان او په تـېره بيـا پـښتانه شـاړ

!تمدنه لري او تروريستان ورپېژني

د اى ـــ ، ډانګيان او تروريستان لومړئ پاكـستان كـې دغه نړيوال بدماشان

روسـته ددې. اس ــ اى په مرسته په خوندي ځايونو كې ځاى پـه ځـاى كـيږي

د د پاكـستان ، روزنـې مومـي او بيـا خونړي سازمان په مټ اړينې ښـوونې

د ډيورنـډ تپـل شـوي كرښـې دواړو غـاړو تـه نورو تروريستانو سره پـه ګـډه

، استول كيږي چې لومړئ په دغه سيمه كې پښتانه او اسالم نوم بـدئ كـړي

د ځـالې او اډې پـه نـوم وروپېژنـي او لـه دې د تروريـستانو دا سيمه نړۍ ته

د ســولې او بيــارغونې بهــير مــات كــړي او الرې څخــه پــه افغانــستان كــې

، ، ښــوونكي همدارنګــه پــه افغانــسان او پــښتونخوا كــې قومــي مــشران

، ديموكـرات او سـيكولر ځواكونـه پـه نـښه ، سوله پال ، انجينران ډاكټران

. كړي

د پاكـستان پـه ، د لمر پڅـېر روښـانه ده چـې اى ـــ اس ـــ اى اوس دا ټولو ته

پوځ كې ټاكلې كړۍ او ددې هېواد نور سخت دريځه مـذهبي ډلـې او بلخـوا

د افغانـــستان پـــه حكومـــت كـــې جنګـــساالران او ځيـــنې ټـــاكلي جهـــادي

د سـوله يـز، د سـيمې ، پـښتونخوا او د افغانستان ، په ګډه سره ټيكداران

.ديموكرات او سيكولر پرمختګ او پراختيا مخې ته خنډ كيږي

د سـوله 1990 ـــ 1980په ، پـښتونخوا او سـيمې د افغانـستان كـالونو كـې

د پــالو او ديموكراتــو ځواكونــو يــوه لويــه ختــا او تېروتنــه دا وه چــې دوى

د اى ــــ اس ــــ اى لــه هغــه اقــدام څخــه چــې پاكــستان او د پــوځ او پاكــستان

، پخپـل سيمې ته يي له نړۍ څخه مذهبي بنسټپال او تروريستان وغوښـتل

.وخت پرده پورته نه كړه

د امريكــا پــه مــشرۍ ټــول لويــديځ ددغــه كــه څــه هــم پــه هغــه كــالونو كــې

د دغــه د سـيمې روڼ انـدو هـم ، خــو ډانګيـانو او بدماشـانو شـا تـه والړ وو

د ، لري او وړانـدې تـاوانونو او زيـانونو تـه پاملرنـه ونـه كـړه او بنسټپالۍ

د مـذهبي سـخت دريځـۍ پـه ګړنـګ كـې لنډمهاله ګټو لپاره يي خپله سيمه

!ورټيل وهله

د شـوروي پـه د پخواني شوروي سره په دوښـمنۍ او امريكايانواو لويديځ

خالف له دغو ډانګيانو، بنسټپالو او تروريستانو څخه په ګټې اخيـستنې

، د ســــولې ، پــــښتونخوا او ســــيمې د افغانــــستان ، او دوســــتۍ كــــې

!ديموكراسۍ او پرمختګ غوښتنې او هيلې له خاورو سره خاورې كړې

د پخوانـي شـوروي لـه يرغـل څخـه افغانستان او سـيمه لـه يـوه خطـر يـانې

، زرګونـو او بـې شـمېره نـورو خطرونـو كـې ، خو پـه سـلګونو وژغورل شوه

!ورښكېل شوه

د اغـيز پـه كمـښت سـره پـه پاكـستان كـې د پخوانـي شـوروي په سـيمه كـې

د پوځي كړيو او اى ــ اس ــ اى په ځان دا ويسا پيدا او هڅه يي پيل كړه چـې

همدغه بدماشانو په مرسته رامنځ ته شـوې سياسـي ـــ پوځـي منځتـشه ډكـه

د اتيـاومو او د راتـګ الرې د تروريستانو كړي او له نړۍ څخه پاكستان ته

.نوي ومو كالو پڅېر پرانيستې وساتي

د افغانـستان پاكستان په ښه ځيركتيا او وړتيا سره له دغو بنـسټبالو څخـه

پر وړاندې چېد خاورې دوښمن ورسره لري او پـه كـشمير كـې لـه هنـد سـره

د ديرش كاله ډغرې ووهلې او اوس هم له دې ارزانـې او وړيـا وسـيلې څخـه

.خپلو همدغو موخو لپاره جنګيږي

ــولې او پرمختـــګ د سـ ، ، جنګـــساالرانو ــسټپالو ــزو بنـ ــيمه يـ ــوا سـ بلخـ

د مخالفينو هم پر ځان ويسا پيدا كړه او هغه دا كله چـې لويـديځ او امريكـا

دوى په مرسته په اتياومو او نوي ومـو كـالو كـې پخوانـي شـوروي ماتولـئ

د خپلـې ځـانګړې واكمـنۍ لپـاره مـټې نـه رابـډوهي ، نو بيا ولې دوى . شي

د لويديځ په پيسو او ننګـه همدې دروغجنې او خيالي زړورتيا چې هغه هم

، دوى مست او ړانده كړي او دا ځلد لويديځ او امريكا لپـاره ترالسه شوې

د د خپلې واكمنۍ لپاره چې هغه به په سلو كې سلد منځنۍ پېړيو نه بلكې

، دا هر څه ترسره كوي .رژيم بسيا وي

د نـوم بـدۍ سـربېره چـې سـړئ ويـالى شـي دې برخـه كـې د پښتنو او اسالم

د يـو لـوى او ، سـيمه يـي ، زياتې برياوې او الس تـه راوړنـې لـري بنسټپال

. تاريخي ناورين سره مخ كړې ده

د ودانـۍ او د افغانـستان او سـيمې د منځنيـو پـېړيو ځواكونـه دغه تور او

د كرښــې پــر. ښـېرازۍ لپــاره هيــڅ ډول كــړنالر نــه لـري د ډيورنــډ دوى چــې

د ، د ترسره كولو لپاره له پښتنو څخه كـار اخلـي د خپلو موخو دواړو غاړو

دوى ددې پر ځاى چـې پـښتانه پـه يـوه واحـد. پښتنو په ګټه هيڅ هم نه كوي

مركز راغونډ كړي او هغوىد خپلو ملي او پښتني موخو او ګټو لپـاره سـره

د ، غښتلي او پياوړي دولـت د يو ملي ، په سيمه كې دپښتنو يوموټئ كړي

.جوړېدو په الر كې خنډ كيږي

، پـښتانه وژنـي او ، هغه ويجـاړوي دوى لره او بره پښتونخوا په نښه كړې

د شونيـستي د اى ـــ اس ـــ اى او پوځـي حكومـت د پاكـستان په سـيمه كـې

.موخو لپاره جنګيږي

د جوړښـت لپـاره د يـوه داسـې نظـام دا ځواكونه په افغانستان او سيمه كـې

د نړۍ او پاكـستان بدماشـان ، چې هغه كېد پښتنو پر ځاى هلې ځلې كوي

پـــښتانه بـــه ددغـــه.، ډانګيـــان او تروريـــستان پـــه ګـــډه حكومـــت وكـــړي

د كـشمير پـر ، كلـه بـه يـي تروريستي حكومت وړيا سرتېري او عـسكر وي

د ګټو لپاره په نـورو ځـايو كـې سر له هند سره جنګوي او كله به ييد عربانو

، عربـان او نـور چلـوي خـو پـښتانه بـه يـي وړيـا. كاروي واك بـه پنجابيـان

!عسكر وي

، دغـه تـور همدارنګه لكـه څنګـه چـې پاكـستان كـې روسـتۍ پېـښې ښـۍ

، ديموكراتـو او د سـوله پـالو ځواكونه هلته او پـه لـره پـښتونخوا كـې هـم

پـه سـيمه كـې يـي ښـه. سيكولرانو په وړاندې په يوه شان بې رحمه جنګيږي

، په سيمه يز او نړيواله كچه تـر خپـل منـځ ښـه راشـه لوى شرغوبل جوړ كړئ

، سيمې ته يي ټول نړيوال تروريستان اشر كـړي او پـه پرلـه پـسې ورشه لري

.ډول ورته هر ډول مرستې رسيږي او دا مرستې ورځ تر بلې زياتيږي

، په همغـه شـان بلخوا هر څونه چې سيمې ته نړيوال تروريستان راغونډيږي

د دوى ، سـيمې تـه راكـشيږي چـې د امريكا په مشرۍ لويديځ ځواكونه هـم

، دواړو په ټكـر كـې بېګنـا ولـسي وګـړي مـري او پـه پايلـه كـې افغانـستان

.پښتونخوا او سيمه ويجاړيږي

د سـيمې روڼ انـدې ددغو ورانيو او ويجاړيو بيا رغونه به بېرته افغانان او

د ســيمې ټــول. پــر غــاړه اخلــي د روســتيو څــو لــسيزو پېــښو وښــوده چــې

، ، بنسټپاالن او يـا تروريـستان دي ، كه دا جنګساالران شيطاني ځواكونه

د د حكومتونو دننه او يا په جاسوسي شبكو كې كار كوي او يـا هـم دوى كه

د جـادوګرو، حكومتونو څخه بهر دي غـواړي پـه افغانـستان او سـيمه كـې

د منځنيو پېړيو واكمني رامنځ ته كړي .شيطانانو او ديوانو

.د سولې او امنيت لمن له سيمې څخه ټوله كړي

د خلكـو پـه سـتونو كــې ، ديموكرســۍ خــبرې ، اجتمــاعي عــدالت د قــانون

.وچې كړي

د ځنګل قانون په افغانستان او سيمه واكمن كړي ، بربريت او !د وحشت

پاى

Page 4: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

4

كانديداى اكادميسين سيستانى

��� ���� ���� �� �����!ــا دســــــت بشرپيــــــشرو بــــ

آوردهــــاى خــــارق العـــــاده

تكنــــــــالوجى اطالعــــــــات

، جهان را بـه دهكـده جمعى

كوچكـــى مبـــدل كـــرده، كـــه

هرحادثه وهر رخدادى در آن

ظرف چنـد دقيقـه بـه اطـالع

ــه همگـــان ميرســـد وبعـــد بـ

از ايـن. تاريخ سپرده ميشود

جهت بـا اطمينـان ميگوئيـم

كه هيچكس با هيچ ترفند تبليغـاتى ،هرقـدر زيركانـه هـم باشـد، نميتوانـد

زيرا تاريخ، حافظه جامعه است وجامعه را در مجمـوع.تاريخ را فريب بدهد

.نميتوان فريب داد

از ده روزبدينــسو هــر شــب از طريــق تلويزيونهــاى داخــل كــشور اخبــارى از

محافــل بزرگداشــت از هفتــه شــهيد شــنيده ميــشود، مگــر تــا كنــون هرچــه

شــنيده شــده وهــر تجليلــى كــه صــورت گرفتــه ،فقــط از احمدشــاه مــسعود

تعريف وتمجيد شده ،نه از كدام شهيد ديگرى، گوئى كه ملـت افغانـستان

دردوران تجاوزشــوروى جــز احمدشــاه مــسعود، هيــچ مــرد مــدافع از ديــن

!وشرف وناموس خود نداشته است

قرن بيستم گـواه اسـت كـه افغانـستان بـا80تاريخ مقاومت افغانها در دهه

قربانى دادن بيش ازيك ميليون شهيد توانست شـوروى را وادار بـه عقـب

. نشينى از كشور نمايد وجهان غرب را ازخطرگسترش كمونيزم نجات دهد

مردم افغانستان، هيچ قوماندان وهيچ تنظيمـى رابـه عنـوان قهرمـان ملـى،

و بـه آن ، بلكه آنها قهرمان واقعى راملت افغانستان ميدانند قبول ندارند

رهبران جهادى افغان كه با عنوان كـردن يـك ونيـم مليـون شـهيد. مى نازند

جان باخته افغان، از حاميان غربـى خـود پـول وسـالح فـراوان ميگرفتنـد،

چرا امروزالل شده اندو بجزاز احمدشـاه مـسعود، از جانبازيهـاى شـهداى

و خـاطره آنهـا را درسـطح مـسعود گرامـى نمـى دارنـد؟ ديگر ياد نمى كنند

تنهــا بــا ذكــر نــام حــاجى قديروعبــدالعلى مــزارى نميــشود كــه، حــق تمــام

!شهيدان راه آزادى ميهن را ادا كرد

ــا روســها جنگيدنــد وگمنــام جــان امــروز قــدر ومنزلــت همــه شــهداى كــه ب

و و هيچ كس باختند، براثرديده درائيهاى برادران مسعود، پايمال گرديده

، زيـرا كـه آنهـا بخاطـر هيچ مرجعى از آنها به نحوشايسته يـى يـاد نميكنـد

حفظ نـاموس وطـن ونـاموس اسـالم در شـرايط بـسيار سـخت تـراز شـرايط

مــسعود،جهاد كردنــد ودرميــدان هــاى همــوار نبردســرانجام جــام شــهادت

نوشيدند واز دنيا رفتند واكنـون بازمانـدگان شـان حـتى بـه نـان شـب خـود

طبيعـى اسـت كـه بازمانـدگان ايـن عـده شـهداى گمنـام وطـن،. محتاج انـد

توانائى برگزارى محافل پرخرچ وبرچ همچون محافـل احمدشـاه مـسعود را

ندارند تا شعرا در مدح شان شعر بسرايند ونويسندگان در وصـف كارنامـه

و ديگررسانه هـا برنامـه هاى شان قلم فرسائى كنند وراديوها وتلويزيون ها

هـدف آن شـهدا نجـات وطـن از چنـگ. هاى خـاص بـراى شـان ترتيـب دهنـد

و سـرمايه از مجراهـاى نامـشروع . اهريمن روس بود، نه انـدوختن زروسـيم

و CIAاگرآنها هم با روسها مى ساختند وهم با انگليـسها، هـم بـا امريكـا

و بـه اصـطالح ISIهم با و خاينانه برقرارميكردند پاكستان،روابط ناجايز

هــم از آخــور ميخوردنــد وهــم از توبــره، شــايد كــه بازمانــدگان شــان امــروز

اينقدر محتاج نمى بودند وهرسـال يـا هرچنـد سـال بعـد از شـهداى خـود بـا

تدويرمحافلى ياد ميكردند وخاطرشان را گرامى ميخواستند، مگر اينكـه

چنين نمى شود، معلوم است كه آنها جانبازان راستين وصـديقى بودنـد كـه

دين ملى ومذهبى خود را ادا كردنـد ورفتنـد واز بركـت خـون پـاك آنهـا مـا

.امروزصاحب هويت افغانى خود هستيم

آنچــه كــه مــضحك وبــسيار مــسخره بــه نظــر مــى آيد،اينــست كــه بــرادران

مسعود تالش كردند تا هفته تجليل ازشهيد را تنها بـه مـسعود اختـصاص

داده انــرژى ونــيروى اشــتراك كننــدگان را در جهــت ثنــاگوئى وتوصــيفات

بخــشيدن تمــام افتخــارات وجــان.خيــال پردازانــه درحــق او خالصــه كننــد

، بــه احمدشــاه مــسعود، كــار منــصافانه يــى بازيهــاى مــردم افغانــستان را

وايـن سـخن نـيز گزافـه. نيست وتاريخ چنيـن قـضاوتى را مـردود ميـشمارد

اگر احمدشاه مسعود نمـى بـود، مـردم: گوئى بيش نيست كه شنيده ميشود

اگـــر: ويـــا اينكـــه تبليـــغ ميـــشود. افغانـــستان روى آزادى را نمـــى ديدنـــد

احمدشاه مـسعود نمـى بـود مـردم افغانـستان از دسـت طالبـان نجـات نمـى

حقيقـت ايـن اسـت كـه اگـر. اين نيز يك سخن دور از واقعيت است. يافتند

امريكـا نمـى بود،پـاى طالبـان را از روى گلـوى شـوراى B52زور طيارات

ــه رخ11نظــار كــس پــس كــرده نميتوانــست واگــر حادث ــه زودى ســپتمبر ب

نميداد، ممكن بود شوراى نظار از ترس طالبان همه خـود را در دريـاى آمـو

مى انداختند وبه اميد رسيدن به كوالب تاجيكستان همـه غـرق ميـشدند،

سـپتمبر در امريكـا،11اما دو روز بعد از مـرگ احمدشـاه مـسعود، حادثـه

مــسيرتاريخ كــشورما را تغيــير داد وشــوراى نظــار در پيــشاپيش ائتــالف

ــدل ــت70شــمال، در ب ــان امريكــا قرارگرف ــر درخــدمت نظامي ــون دال ميلي

وهمصدا با نيروهاى خارجى بـه سـركوبى طالبـان وسـايرمردمى پرداختنـد

كه با طالبان جز زبان واتنيك هيـچ پيونـد ايـديولوژيك نداشـتند واز ايـن

.طريق دوباره برسرنوشت مردم كابل مسلط شدند

در تمام محافلى كه به منظور تجليل از هفتـه شـهيد در موسـسات مختلـف

كابل برگزار شد وما از طريق تلويزيونها ديديم، تنهـا ازاحمدشـاه مـسعود

، واز ديگر شهدا جزذكر نامى، هيچگونـه تجليـل تمجيد صورت ميگرفت

ايـن خـود بيـانگراين حقيقـت اسـت كـه ذكـر كلمـه. شايسته يى بعمل نيامـد

شهيد، در پهلوى نام مسعود يك عمل سمبوليك بود تا بدينوسيله سـران

، يــك هفتــه بــراى شــوراى نظارضــمن نمــايش قــدرت خــود در نظــر كــرزى

بـدون شـك تـدوير چنيـن محافـل پرشـكوه. بزرگنمائى مسعود تبليـغ كننـد

جزبا مصارف هنگفت پولـى ممكـن نيـست وشـايد مـصارف آن از بوديجـه

ــى. دولــت داده شــده باشــد ــا بجــاى تبليغــات بزرگنمائ پــس اگــراين پوله

، بــه مــردم)ولــى درحقيقــت يــك شــوى سياســى شــوراى نظــاربود(مــسعود

فقيرومعيوب ومحتاج وهردم شهيد كابل به مصرف ميرسـبد، ممكـن بـود

.براى ده هزار مردم فقير ومحتاج ،سه ماهه خرچ خوراك تهيه ميشد

وبسيارجاى افسوس است كه پول خيرات داده شده به مردم افغانستان، در

راه مــداحى وتعريــف وتمجيــد كــسى بــه مــصرف برســد كــه خــودش درطــول

ــيره داشــته ــر ذخ ــون دال ــاى روا ونــاروا صــدها ميلي ــات خــود از راه ه حي

وبرادرانش بـا آن پولهـا ويالهـا وقـصرهاى مجلـل در دبـى ولنـدن وجاهـاى

. ديگر خريده وعيش ونوش ميكنند

افكار وانديشه هاى مـسعود را ميتـوان ازروى عملكرنزديـك تـرين يـاران

قـسيم فهيـم، يـونس قانونى،عبـداهللا عبـداهللا، ضـرار: ودستياران وى چـون

احمدمقبل،احمدضياء مـسعود واحمـدولى مـسعود وچنـدتاى ديگـر درك

كرد كه درمجموع جز به پركردن جيب خود از هر راهى ممكن، بخـصوص از

، قاچـاق مـواد راه غارت دارائى هاى عامه ،غـصب ملكيـت هـاى شخـصى

ــه جيــب زدن بودجــه هــاى مخــدر، قاچــاق ســنگ هــاى الجــورد وزمــرد وت

و تعميـم فـساد در دوايردولـتى بـه چـيز ديگـرى انكشافى دولت واخـاذى

نمــى انديــشند وبــا هميــن انديــشه وعملكرد،هريــك از ايــن هــا امــروز در

شهرهاى لنـدن وهـسپانيه ودوبـى وتاجيكـستان وغـيره كـشورها، بهتريـن

قصرها را خريده اند وسرمايه هاى هنگفتى نيز در بانك هاى دبى وسويس

درحالى كه هيچيك اينها از پدر بجـز يكـى.وغيره كشورها ذخيره كرده اند

تا اين چپـاولگران. دو درخت توت ويك خانه كلوخى جايدادى نداشته اند

و بى ازرم درمقامات عمـده كـشور مـسلط باشـد، فكـر ميكنـم گرسنه چشم

.افغانستان هرگز روى امنيت وثبات سياسى رانخواهد ديد

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 5: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

5

راه اندازى اين تبليغات وتجليل ها بيانگر اين نكته نيـز هسـت

در: كه مردم از ديدن عكـسـهـا وپـورتـريـتـهـاى بـزرگ مسـعـود

و كـلـيـدى دولـت و دواير دولتى واشغال مقامات مهم چـون( چهارراهى ها

) وزارتهاى داخله، دفاع، امنـيـت مـلـى،سـارنـوالـى شـوراى مـلـى وغـيـره

، نـفـرت توسط شوراى نظار كه با بى حيائى جيب هاى مردم رامـى چـاپـنـد

مردم در هنگام قدرت مسعود بركابل ناتوانى او را در تاميـن. پيداكرده اند

و و راكت پـرانـيـهـاى او راچشـيـدنـد امنيت كابل ديدند ومزه بمب باريها

و بدبختيهاى موجوده را، پيامد جنگ هاى چهارسـالـه او در شـهـركـابـل

از ايـن جـهـت مسـعـود ديـگـرذره يـى در دل مـردم. واليات كشور ميدانند

او) بجزشوراى نظار( البـتـه يـك. جايى ندارد، تاچه رسد به قبول قهرمانى

هدف برادران مسعود ازراه اندازى اين تبليغات، اينست كه در انتـخـابـات

آينده از نام برادرشهيد خود سوء استفاده كرده بـراى خـود مـقـام وامـتـيـاز

كمائى نمايند، به همين منظور احمدولى مسعود، هفته شهيد را خـواسـت

.به هفته مسعود شناسى سمت وسو دهد

، ما از علومى چون زمين شنـاسـى، بـا سـتـان شـنـاسـى، زيسـت شـنـاسـى

بشرشناسى وغيره بخش هاى علوم شنيده بوديم، مگر براى اولين بار است

. راهم مى شـنـويـم" مسعود شناسى" اصطالح" آمرصاحب" كه از زبان برادر

اين آقا وقاحت را به جاى رسانده كه فـكـر مـيـكـنـد درافـغـانسـتـان كسـى

نيست كه به اين ياوه گوئيهاى وى بخندد واز وى بپرسد كه جناب آيا شـمـا

آيـامـگـر. را مـيـدانـيـد؟ يـقـيـنـاً كـه نـمـى فـهـمـد" مسعودشنـاسـى" معنى

و آمـوخـتـه شـود؟ وآيـامـگـر" مسعود" بخشى ازعلم است كه بايدشناخته

مسعود خود يك عالم بود؟ اگر عالم بود،كدام اثرعلمى را از خود بـرجـاى

گذاشته است؟ واگر عالم نبود، واثرعلمى هم ندارد، پس مسعود شـنـاسـى

يعنى چه؟ ازعلمش گذشته مى پرسيم كه آيا مسعود فيلسوف بود؟ اگربـود

داراى چى جهان بينى بود؟طبعاً كه فيلسوف نيود وداراى كدام جهان بينى

پس آيا شاعر بود؟ واگربود كجاست ديوان شعر او تا براى شناخت. هم نبود

ابعاد شعروشخصيت او سيمنار مسعود شناسى تدوير گردد؟ معلوم اسـت

كه مسعود هيچيك ازايـن خصـوصـيـات را نـداشـتـه اسـت، واحـمـدولـى

مسعودباعنوان كردن سخنانى باالتر از سويه خويش مـيـخـواهـد در پـنـاه

.احمدشاه مسعود خود را مطرحو برحافظه جامعه تحميل كند

يك جنگ ساالر قهار وبى بديل بـود وثـمـره" آمرصاحب" همه ميدانند كه

كارنامه هاى جنگى او تخريب شهر كـابـل،وقـتـل بـيـرحـمـانـه مـردم افشـار

از. هزار مردم بيگناه شهر كابل است70-60وكشتار اينست نـمـونـه هـايـى

مسـعـود بـجـز ويـرانـى شـهـرهـا. كارنامه هاى مسعود براى بازمانـدگـانـش

وكشتار مردم بـيـگـنـاه وتصـفـيـه حسـاب بـا مـجـاهـدان پـاك نـهـادديـگـر

و گريز وتخريب پلها وجاده هـاى عـقـبـى خـود، كـارنـامـه تنظيمها، جنگ

مسعـود. ديگرى ندارد تا مايه سرفرازى وافتخار براى بازماندگانش باشد

در رقــابــت بــا حــكــمــتــيــار وحــزب وحــدت 1996-1992طــى ســالــهــاى

ساله افغانستان را به خاك تودۀ مـوحشـى مـبـدل 250،شهركابل، پايتخت

كرد وده هاهزار كودك را يتيم واز محبت پدر محروم ساختو هزاران زن را

بيوه وبى سرپرست نمود كه امروز در كنار پياده روهـاى شـهـركـابـل دسـت

.گدائى به سوى عابرين دراز ميكنند

نويسنده تواناى وطن،آقاى سياه سنگ، چهارده سال قبل كه تازه از كـابـل

، جغرافـيـاى سـيـاسـى وبشـرى به پاكستان مهاجرشده بود، ضمن نامه يى

:كابل را دراوج قدرت مسعود چنين تصويركرده

اگر قرار باشد براي بازماندگان كابل امروز شعري بسراييم، بـه مشـكـل"...

و شـايـد هـم بـه كـوتـاهـي هـمـه" نيم مصراع خواهد شد، شايد كمتر از آن،

و اتفاقاًً آن سوتر در گستره حقيقي شهـر...و ديگر هيچ" يارانند به پريشاني

و كـارتـه پـروان خـالـصـه شـده( كابل آنـكـه خـوب) كه به مساحت خيرخانه

و به گـمـانـم بـيـشـتـر پـنـجـشـيـرتـازي مـيـكـنـد تـا و خوب ميتازد، ميدود

و مـعـروف احـمـد شـاه مسـعـود اسـت او. تركتازي، جواهرفروش مشهور

چارنعل سياسي را به تقليد از اسپ افيوني ناپليون، به گمان خودش آنقدر

سيستماتيك ميدود كـه بـراي اثـبـات قـمـچـيـن شـدن از طـويلـه پـاريـس

و شبهه نـمـيـگـذارد تـراشـه كـه حـتـا_ ايـن قـهـرمـان. كوچكترين جاي شك

بودن را نيز افتخار ميداند، هنوز نميداند كه كره اسپـهـاي" ناپليون ثاني"

فرانسوي، به ويژه نسل ناپليوني آن، اگر در هـزار مـعـركـه پـيـروز گـردنـد،

و آنـگـاه بـه زانـو درآمـدن...ست" واترلو" آخرين تاخت شان به سوي باخت

.اسپ همانا به سجده در افتادن سوار است

و مسعود امروز كه به ياد انجينري نـاتـمـام ديـروزش، دسـت بـه جـنـراتـور

داينمو هم ميزند، اين بار مقناطيس كرسي حاكميت را چـنـان چـارچ كـرده

و صدراعظم را دفـع، ايـن يـكـي را است كه رييس جمهور را جذب ميكند

و آن يكي را نشستن واضحاً كه در پشت اين همه پشـم. باال شدن نميگذارد

و و پروفيسور بازيها، چيزي جز انديشه نابـود سـاخـتـن فـرهـنـگ و پكول

و. فرزند اين ديار از شش جهت نميتواند وجود داشته باشد هدف يكيست

و بـه. تيركشها گوناگون آنها ميجنگند، ميدزدند، ميكشندو ميـخـنـدنـد

گهگاهي از سر شوقو تفنن با هم آشتي ميكنندو باز. نوبت پيروز ميشوند

و هر شب هر جانب درگير با بانگ بلند اعالم ميدارد كه در نـبـرد ميجنگند

و آن يـك! بيچاره مردم(برنده بوده است مردم فرياد ميزنند كـه ايـن يـك

و آن ديگري شكست خورده است با.) دروغ ميگويد و با دريغ بايد گفت كه

و سنجش، مردم اشتباه ميـكـنـنـد مـگـر: خـواهـيـد پـرسـيـد. اينگونه داوري

چگونه؟

تصادفاً آنها خوب هم ميجنـگـنـد، خـوب... جنگيدن جهاديها حقيقت دارد،

و چـپـاول مـيـكـنـنـد، آنـان بـا و خوبتر از كشتن، ميدزدند، چور ميكشند

پيشرفته ترين اسلحه مشتركاً در برابر مردم قرار دارندو بر روي مردم آتـش

مگر نه اين است كه بازنده جنگ در اين ميانه مردم استو آنها. ميگشايند

اين مردم اند كه يا با تفنگ كشته ميشوندو يـا! امروز حقيقتاً برنده جنگ

س.س...." پس از جنگ در فاصله دو انفجـار بـه گـونـه ديـگـري مـيـمـيـرنـد

راه"، مجله) ازاسالم آباد، به فاروق فاراني در جرمني1994بيستم جون(

،چاپ المان1994شماره اول"

چنين است حقيقت مسعود وكارنامه هايش در دوران جـنـگ هـاى قـدرت

.طلبى دركابل

مضحكۀ بزرگتر، اين است كه هواداران مسعود به گفتن قهرمان ملى به او

قناعت ندارند ،بلكه الفاظ مبالغه آميزوباالتر از استـحـقـاق بـه او نسـبـت

و مثالً را: ميدهند هـمـه. مـيـگـويـنـد" سـردار شـهـدا"و" ساالر شـهـدا" او

فقـط وفـقـط در مـورد" ساالر شهدا"و" سردارشهدا" ميدانيم كه كلمات

نواسه پيامبر اسالم بكار ميرود وشايسته وزيبنـده)ع( حضرت امام حسين

نام او است كه، نه ظلمى درحق مردم خودكرده بود ونه خانه وكاشانـه مـردم

و تـفـرقـه انـدازى صـرف را ويران نموده بود،ونه عمرش را درعهد شكـنـى

سردار شهدا اليق نام جنگ ساالرى نيست كـه شـهـركـابـل را بـه. كرده بود

هزار انسان بيگناه كابل را سربه نيست كـرد60ويرانه مبدل ساخت وبيش از

گـزارش هـاى رسـانـه هـاى بـيـن.و از منطقه افشار، كربالى ثانى سـاخـت

بـا يـك حـملـه از 1993 دلـو10المللى گواهى ميدهند كه مسعود درشـب

زمين وهوا برمحله افشار، بيش از چهار هزارنفـراز مـردم هـزاره را سـر بـه

و برناموس بقية السيف شان تجاوز جنسى روا داشت مردمـان. نيست نمود

افشار هرسال به مناسبت اين كشتار وحشيـانـه مـحـافـل سـوگـوارى بـرپـا

ميكنند وخواستار محاكمه جنايتكاران آن فاجعه ميگردند، ولى از تـرس

ــى در حــكــومــت كــرزى ــاالئ ــون هــم از قــدرت ب ــظــاركــه اكــن شــوراى ن

برخوردارند،جرئت ندارند از اين جنايتكار پيشتازشوراى نـظـار زبـان بـه

اگر كمى دقت داشته باشيم بـه احـمـدشـاه مسـعـودحـتـى. شكايت باز كنند

بيائيد ببينيم كه آيا واقعاً. خطاب كردن شهيد هم باالتر از استحقاق اوست

ميتوان كلمه شهيد را براو اطالق كرد؟ كلمه شهيد بر كسى اطالق ميشـود

و دين اسالم باكفار جنگيـده وسـرش را درايـن راه از دسـت كه در راه خدا

داده باشد،بنابراين تعريف ديده ميشود كه مسعود در نـبـرد بـا كـفـارروس

كشته نشده، بلكه در جنگ با برادران اسالمى خـود يـعـنـى بـا طـالـبـان يـا

.القاعده كه بنيادگراتر از اوبودند، كشته شده است

اگر انگشت اتـهـام( دونفر ژورناليستى كه قصدترور مسعود را كرده بودند

، ظاهراً دستورقتل او را از جانب الـقـاعـده) برنزديكان او را كنار بگذاريم

كې6پاتېپه گرفته بودند، مخ

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 6: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

6

كه دراسالميت خود بسياربسياربنيادگراترازمسعود اسـتـنـد،

به اين نيت كه اگر مسعـود را بـكـشـنـد، پـاداش شـان بـهـشـت

بنابرين آنهاى كه مسعود را كشته اند وبعد خود كشته شدنـد،. خواهد بود

. از ديد طالبان والقاعده نه تنها غازى بلكه شهيدهم شمرده ميشوند

برمبناى اسناد وكتب چـاپ شـده از سـوى رجـال اسـتـخـبـاراتـى روسـيـه

بُعد ديـگـر شـخـصـيـت مسـعـود ايـن اسـت كـه وى مـدتـهـا: وامريكا، يك

و) استخبارات نظامـى شـوروى( GRUدرخدمت سرويس هاى اطالعاتى

CIA امريكاوISI پاكستان وسازمان اطالعات فرانسه وانگليـس وكـجـا

و تا روز مرگ خودماهـانـه ، "CIA" هـزار دالـر از 200وكجا قرار داشتهپـاكسـتـان وديـگـر سـازمـانـهـاى اطـالعـاتـى "ISI"برعالوه مبالغى كه از

نوشته ستـيـوكـول" جنگ ارواح" كتاب. ميگرفته، دريافت مى داشته است

امريكائى،رئيس سازمان سيا درپاكستان، يكى از ايـن اسـنـاد اسـت كـه

. بخوبى اين بعد شخصيت مسعود را افشا ميكند

افزون براين، افسران نظامى رژيم نجيـب اهللا بـارهـا روى خـط تـلـويـزيـون

95آريانا افغانستان افشا كرده اند كه با سقوط رژيم نجيب اهللا، در حدود

هزار موترالرى وبه تعداد پنجهزار تانك وزرهپوش وصـد هـا بـال طـيـاره

،ده ها طياره باربرى ،ده ها هليكوپتر توپداراز آن رژيـم بـه21جنگى ميك

اين همه وسايل وتجهيزات نـظـامـى اردوى. دست احمدشاه مسعود رسيد

ملى كشور چه شدند كه حتى يك طياره جنگى ويك تانك بـعـد از مـرگ

احمدشاه مسعود به دست دولت فعلى نـرسـيـد؟ آخـر ايـن هـمـه وسـايـطـى

نظامى كه به قيمت صدها وهزاران ميليون دالر از خون اين مـلـت پـابـرهـنـه

و وشكم گرسنه در طول سالها پس از استقالل كشـورخـريـدارى شـده بـود

ميبايست در راه دفاع از تماميت ارضى وحاكميت ملـى ايـن كشـور بـكـار

و ميرفت،چرا مسعود تمام اين سرمايه ملى را به تاجيكستان انـتـقـال داد

و از ايـن به آن كشور فروخت ويا بخشيد؟ آيا اين يك خيانت بزرگ نيست

خيانت بزرگتر سراغ شده ميتواند؟ اين درحالى است كه اتهام قاچاق مـواد

مخدر وغارت ثروت هاى ملى مـثـل الجـورد وزمـرد وتـجـهـيـزات نـظـامـى

.كشور،نيز براو وارد ميشود

برادران مسعود بادرك اين موضوع تالش دارند تا با تدويرمحـافـل هـرچـه

و دور از واقـعـيـت بزرگتر در داخل وخارج كشورو تبليـغـات مـيـان تـهـى

درذهن مردم تزريق كنند كه مسعود را به عنوان قهرمان ملى خود بپذيرنـد،

درحالى كه مردم افـغـانسـتـان بـهـتـر از احـمـدولـى واحـمـدضـيـاءمسـعـود

ومداحان وشاعران جوان وكم سن وسال، احمدشاه مسعود را مى شناسـنـد

و چنـد ومحال است كه با تدوير چنين محافلى وخواندن چند تا شعرمديحه

مقاله متملقانه، بتـوان فـجـايـع وقـتـل عـام هـاى افشـار وچـنـداول راكـه

. بدستورشخص مسعود صورت گرفته، از ياد وخاطرمردم زدوده سـاخـت

اگر مسعود تـوانـائـى وكـفـايـت اسـتـقـرار يـك حـكـومـت بـا ثـبـات را در

و نمـيـگـذاشـت كـه خـون مـردم دركـوچـه هـاى كـابـل افغانستان ميداشت

وسايرشهرها به هدر بريزد وبرهستى وناموس مردم از سـوى تـنـظـيـم هـاى

جهادى دست اندازى وتجاوز صورت نگيرد وجلو تبـاه شـدن دارائـى هـاى

عامه وسرمايه هاى ملى افغانستان را گرفته مـيـتـوانسـت، بـدون تـرديـد

و احترام قايـل مـيـشـدنـد مردم حق شناس افغانستان به او از دل وجان قدر

وبدون جبرو اكراه خود شان برضا ورغبت خود او را به عنوان قهرمان مـلـى

خود مى شناختند وحاجت بـه آن نـمـى بـود كـه دسـتـيـاران مسـعـود لـقـب

قهرمانى را از سفيرامريكا خليل زاد گدائى كنند وبعد در زيرنام او خود به

غصب ملكيت هاى شخصى مردم بپردازندو با اين عمل خـود مسـعـود را

.بدنامتر بسازند

او: مردم مى گويند بگذاريد مداحان از مسعود تعريف وتمجيد كننـد واز

قهرمان ملى بسازند، ولى تاريخ را نميتوان فـريـب داد، زيـرا تـاريـخ گـول

و عادالنه ومنصافانه قضاوت ميكنـد وشـاهـد چنين تبليغاتى را نميخورد

مسـعـود در ويـرانـى شـهـر كـابـل وكشـتـار مـردم آن ازگـلـبـديـن: است كه

حكمتيارهيچ دست كمى نداشته است؟ درست است كه مـردم افـغـانسـتـان

اكثراً فقير وبى سواد اند، اما آنها اينقدر شعور دارند كه اشخـاص صـادق

آنـهـا بـخـوبـى مـى دانـنـد كـه كـدام. را ازاشخاص خاين تشخيص بـدهـنـد

اشخاص براى شان صادقانه خدمت كرده وكدام افراد هستـى شـان را تـبـاه

و بدبختى آفريده است ازاينست كه آنها هيچ قوماندان جهادى رابه. ساخته

، بلكه قهرمان واقعى راملت افـغـانسـتـان حيث قهرمان ملى، قبول ندارند

.ميدانند كه سخنى بسيار بجاست

و ال اقــل داراى صــفــات از نــظــرايــن قــلــم قــهــرمــان مــلــى، مــى بــايســتــى

:خصوصيات زير باشد

بخاطرجاه ومقام وكسب قدرت،خون هوطنان خـود را بـزمـيـن نـريـخـتـه-1

.باشد

هيچگاه در خدمت كشورهاى بيگانه وسازمان هاى جاسوسى خـارجـى-2

.وداخلى قرارنگرفته باشد

متهم به غارت وفروش ثروت هاى ملى زير زمين وقاچاق مـواد مـخـدر-3

. وميراثهاى فرهنگى نباشد

نزد همه مردم ويا اكثريت قريب به اتفاق مردم كشور محبوبـيـت داشـتـه-4

. باشد، نه درنزد گروه خاصى به لحاظ اتنيكى، حزبىو يا مذهبى

درعرصه دفاع از ميهن، يا تأمين صلح وامنيت، يا تأمين هـمـبـسـتـگـى-5

، فرهنگى وعلمى ابتكارى كرده باشـد، ملى، وديگر عرصه هاى اجتماعى

. كه نظيرآن را ديگرهموطنان تا آنزمان انجام نداده باشند

، احمـدشـاه مسـعـود شـايسـتـگـى با نظرداشت پنج خصوصيت فوق الذكر

.لقب قهرمان ملى را ندارد

:9/13/2008يادداشت

، در بـرنـامـه آقاى نبيل مسكين يار، گرداننده تلويزيون آريانا افغانستـان

سپتمبردر تلويزيون خـود بـا قـرائـت دومـكـتـوب12شامگاهى نگاه ،روز

رسمى وزارت امورخارجه افغانستان افشا نمود كه رنگين دادفر اسـپـنـتـا

طى يكى از اين دومكتوب به تمام سفارتخانه افغانسـتـان درخـارج رسـمـاً

ابالغ كرده بود كه بـه نسـبـت بـلـنـد رفـتـن قـيـمـت مـواد غـذائـى دركـابـل

اسد يعنى از بـزرگـداشـت روز اسـتـقـالل28ومشكالت امنيتى امسال از

كشور تجليل به عمل نيايد، اما طى مكتوب ديگرى كه چـنـد روز بـعـد بـه

سفارتخانه هاى افغانى درخارج خبرداده،هدايت داده شـده اسـت كـه بـنـام

ايـن. هفته شهيد از احمدشاه مسعود تا ميتوانند تجـلـيـل بـه عـمـل آورنـد

گونه اجراآت ضد ونقيض در عهد حامدكرزى چى معناى دارند؟ آيا تجليل

از احمدشاه مسعـود از روزاسـتـقـالل كشـور بـيـشـتـر اهـمـيـت دارد؟ آيـا

وزيرخارجه كه سال قبل از طرف همين شوراى نظار درولسـى جـرگـه سـلـب

اعتماد شد، بدون اجازه ودستور حامدكرزى ميتوانست چنين مكتوبهـاى

پـس. به نمايندگى هاى خارجى كشورصادر كند؟ گـمـان مـيـكـنـم هـرگـز نـه

معلوم ميشود كه بى اهـمـيـت جـلـوه دادن روز اسـتـرداداسـتـقـالل كشـور

وترجيح دادن تجـلـيـل از مسـعـود بـرروز اسـتـقـالل كشـور، يـك رشـوت

سياسى از طرف حامدكرزى به سران شوراى نظاربود تا آنها در انـتـخـابـات

و به او رأى بـدهـنـد وكـرزى بـازهـم آينده بازهم از حامدكرزى حمايت كنند

مافياى شوراى نظار را براى پنج سـال ديـگـر بـرسـرنـوشـت مـردم بـدبـخـت

اين واقعاً يك خيانت انكار ناپـذيـر حـامـدكـرزى. افغانستان مسلط سازد

نسبت استقالل كشور وخون هاى ريخته شده براى كسب استقالل است كـه

بايد شديداً محكوم گردد ومـردم افـغـانسـتـان، بـخـصـوص آنـهـاى كـه بـه

استقالل كامل سياسى افـغـانسـتـان احـتـرام وبـاور دارنـد،نـبـايسـتـى در

، اين بوزينۀ شوراى نظار، رأى بـدهـنـد زيـرا. انتخابات آينده به حامدكرزى

اگربازهم حامدكرزى برسرنوشت كشـور مسـلـط گـردد، بـه مـعـنـى تـائـيـد

و ادامه بمباردمانهاى مـنـاطـق پشـتـون وتداوم وضعيت موجوده در كشور

نشين از طرف نيروهاى خارجى ونيزادامه ظلـم وزورگـوئـى شـوراى نـظـار

وتشديد فساد ادارى وغارت ثروتهاى ملى وقاچاق مـواد مـخـدر وغصـب

.كمك هاى داده شده كشورهاى جهان به افغانستان خواهد بود

پايان

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 7: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

ډاكټر مرادزى

د افغان ملت ملي او سراسري پښتو

ژبه دهد يـوه ، ټاكلې جغرافيوي پولې او نور ملي ګډ دريځونه ، لكه ګډ تاريخ ژبه

.ملتد پېژندنې او ځانګړنېد بنسټ ډبره جوړوي

د افغانستان هر وګړئ چې ددې هېواد تابعيت ولري افغان ګڼل كيږي او پـه

د يو وګړي وياړ تـرالسـه د افغان ملت د افغانستان په تابعيت سره دې توګه

.كوي

د افغانستان اسـاسـي ، د افغانستان تابعيت ولري افغان هله افغان دى چې

، په خپـل افـغـانـي تـابـعـيـت قانون ته له درناوي سره سره هغه پرځان ومني

د زړه له كومي مينه ولري د افغان ملت سره .ووياړي او

د ريښتينو زامنواو مـېـړنـيـودرنـاوئ او د ملت ، د افغان ملت په نوم وياړل

د مـتـمـدن افـغـان د پښتو ملي ژبې پالنه د ملي دريځونو ننګه او ، نمانځنه

، سـوكـالـي او امـنـيـت. ځانګړنه بلل ګيږي د هېواد غوړېدنه او پرمختګ

دئ) پرنسيبونو( يادشويو آرونو لـكـه. ته له غاړې ايښودلو پرته ناشـونـئ

څنګه چې په اقتصادي پرمختګ سره يو هېواد غوړيږي ــــ دغسـې هـم يـو

، وياړنو او دريځونوغښتلئ او پياوړئ كيږي او پـه ملت په خپلې ملي ژبې

.توپانونو كې الر نه وركوي

د ګاونډيو او نورو ملتـو پشـان هـم ، دغه ملت لكه افغان يو موټئ ملت دئ

پخپل ځان كې كوچنۍ ايتنيكي ډلې او ګروپونه لري خو دغه ايتنيكى ډلې

د ، د متمدنو وګړو پڅېر افغانستان ته په تـابـعـيـت لـرلـو سـره او ګروپونه

د يو موټي افـغـان مـلـت پـه ملت په پراخه غيږه كې ورګډيږي او جذبيږي او

نوم سره هستيږي او په ګاونډ او نړۍ كې په هـمـدې نـوم سـره پـېـژنـدګـلـوو

اوس دغه ايتنـيـكـي ډلـې او ګـروپـونـه چـې پـخـپـل سـيـمـه يـز. پيداكوي

د ملـت ، ، ځانګړې دودونه او وياړنې لري ، ځانته ګوښې ژبې چاپېريال كې

، ګډې جغرافيوي پولې او نور مـلـي ګـډ په پراخ مفهوم كې ځانته ګد تاريخ

دريځونه او ملي ژبه پيداكوي او ددغو ګډو آرونو پر بنسټد يو موټي ملت

.تر بريده پرمختيا او بشپړتيا مومي

:د بېلګې پتوګه به خپلو ګاونډيو هېوادونو ته سر ورښكاره كړو

د تركـانـو ځـيـنـي ، ، روسان ؛ ازبكان په تاجكستان كې له تاجكانو سربېره

، دا هـريـو ايـتـنـيـكـي ګـروپ ايتنيكي ګروپونه او نور سره په ګډه اوسيږي

ځانته بېله ژبه او ايتنيكې ځانګړنې لري خو له هغه ځـايـه چـې تـاجـكـان پـه

د هېواد نوم يي تاجكسـتـان او تـاجـيـكـي ، تاجكستان كې ډيركي جوړوي

د. ددې هېواد ملي او رسمي ژبه ده ، روسـي او په تاجكستان كې ازبـكـي

نورو تركي قومونو ژبو ته څوك ملي ژبه نه وايي او تاجكستان به هيـڅـكلـه

د مـلـي او د نورو كوچنيـو ايـتـنـيـكـي ګـروپـونـو ژبـو تـه چمتو نه شي چې

دا. سراسري ژبې حيثيت وركړي ، نور هېوادونه له تاجكستان څخه بهر هم

، ددې هېواد هويت جوړوي د تاجكستان په نوم پېژني او تاجكولي . هېواد

، عدليه او مقنـنـه قـوه د دولت په دريواړه برخو يانې حكومت د تاجكستان

دي. كې تاجيكي ژبه كاريږي . زده كړې او پوهنـتـونـونـه يـي پـه تـاجـيـكـي

او. سفارتونه او بهرنئ سياست يي په تاجيكي ژبه پرمخ بيول كيږي د ښـار

.او تختې يي په تاجيكي ژبه ليكل شويدي) لوحې( كليو سردړې

د تاجيكستان په پېژندګلوواو هويت او په دې توګه ګورو چې تاجيكي ژبه

د نـړۍ پـه ډېـرو. كې وتلئ ځاى لري ، تركيه او ، تركمنستان په ازبكستان

.نورو هېوادو كې هم خبره همدغسې ده

:زمونږ بل ګاونډي هېواد ايران به راواخلو

د نفوسو پـه د هغه هېواد په ايران كې هغه وګړي چې پاړسو يي اصلي ژبه ده

، نور ، بلوڅان)60( سلو كې څلويښت جوړوي ، توركان په سلو كې كردان

كـه څـه هـم پـاړسـي ژبـي پـه.، ازربايجانيان او نورايتنيكي ګروپونـه دي

د ايران ډيركي نه جوړوي او په سلو كې له ، دي)50( يوازې ځان څخه هم لږ

خو بـيـا هـم پـه دغـه هـېـواد كـې هـرڅـه پـه پـاړسـو ژبـه دي او دا ژبـه پـر

ټولوايتنيكي ګروپونو خپل مطلق واك چلوي او لږكيو ته په خپـلـو سـيـمـو

د لوست او زده كړې امكان نشته .كې په مورنيو ژبو

د يـو ، پـه سـيـمـه كـې د لږكيو له ژبو سـره دا ډول چـلـنـد تـه په ايران كې

! فاشيستي چلند په توګه كتل كيږي

د ملي او سراسري ژبې پتوګه دودول او پالـل د ډېركيو ژبه په يوه هېواد كې

، د يـو ديـمـوكـراتـيـك ، بـلـكـې ؛ نه يوازې له ملي الرې څخه كږلېچ نه دئ

د كلتوري ښكيالك ضد سياست يوه برخه جوړوي .متمدن او

د ژبې مخې تـه د ډېركيو ، د ملي سراسري ژبې پتوګه په هغه هېواد كې چې

د فرهنګي ښكيالك الندې دئ او پـه هـيـڅ ، هغه هېواد خنډونه اچول كيږي

!شان خپلواك نه شي بلل كېداى

د ژوند په نورو اړخو كې هم مـخـې تـه ، له خپل هويت څخه لري شوي هېواد

نشي تللئ او په توپاني او پريكنده حالتونو كېد زياتو ستونځو سـره الس

.و ګريوان وي

، چـيـن، ايـران او ، تركان ، ازبكان ؛ تاجكان لكه څنګه چې ټول ګاونډيان

، ژبـه او د خپل هېواد نوم د اكثريت پر بنسټ نورهېوادونه دا حق لري چې

هويت وكاروي زمونږ هېواد افغانستان كې ولې دا خبره سـرچـپـه وي او لـه

.خپل طبيعي حق څخه بې برخې وي

د نفوسو په سـلـو كـې لـه د هېواد څـخـه زيـات)60( پښتانه په يوازې ځان

د پښتنـو لـه نـوم او جوړوي ددې هېواد پېژندګلوو هم بايد په طبيعي توګه

لكه څنګه چې افغانستان ددې هېواد لـپـاره. پښتو ژبې سره په تړاو كې وي

د هېواد ملي او سراسري ژبه وي ، همدغه شان بايد پښتو ژبه د. وړ نوم دئ

، دباندينو چارو وزارت او سفارتونه پـه پښـتـو وي . دولت درې ګونه قوي

، هټۍ او دكانـونـه د كليو او ښارونو نومونه ، ، لوړې زده كړې پوهنتونونه

د.، تختې او سردړې په پښتو وي تـرڅـو ټـول پـه دې وپـوهـيـږي چـې دا

د افغانانو ژبه واك لري .افغانانو هېواد او دلته

، ايـران ، ازبكستان لكه څنګه چې دا ټول په نورو هېوادو لكه تاجكستان

.، تركې او نورو كې په غړېدلو سترګو وينو

، هزاره ګان اوتاجيـكـان ،) پـاړسـي ژبـي( البته په افغانستان كې ازبكان

، بلوڅان او نـور لـږكـي ايـتـنـيـكـونـه هـم ، پشه يان ، نورستانيان تركمنان

طبيعي حق لري چې خپلو خپلو سيمو كې په خپلو مورنيو ژبـو زده كـړه او

د يوه موټي ملت پتوګه پـه افـغـان او د دوى ټولو هويت به لوست وكړي خو

يادې شوې ټولې خبرېد هېواد پـه اسـاسـي قـانـون. پښتو ملي ژبه سره وي

د. كې تسجيل دي د اساسي قانون په 1343پښتو ژبه د35 كال مـاده كـې

د ، د ملي ژبې پتوګه منل شوې او په روستي اساسي قانون كـې هـم هېواد

د لومړۍ ژبې پتوګه تسجيل ده چې ملي سرود او ملي ترمينالوژي به هېواد

د پښـتـو ژبـې داسـې تسـجـيـل. هم په پښتو وي پـه اسـاسـي قـانـون كـې

د د ادبياتو په تغير سره د 1343څرګندوي چې نوئ اساسي قانون هم كـال

د د هېواد ملـي ژبـه وي تسـجـيـلـوي او اساسي قانون دا ماده چې پښتو به

د. شك او ګمان ځاى نه پاتې كيږي د خپلې ټولنـې له بلخوا كله چې يوه ژبه

، په ډګر او ژوند كېد هغه ملت پېژندګلوو او مـعـرفـت پـه اكثريت ژبه وي

د مـلـي او سـراسـري ژبـې پـتـوګـه هغې ژبې سره وي نو دا ژبه په ملـت كـې

د فـرهـنـګـي ښـكـيـالكـګـرو د يـوه وخـت لـپـاره ، كـه څـه هـم تسجيـل ده

د هغه هېـواد د نورو ژبو تر واكمنۍ له كبله سياستونواو په فاشيستي توګه

.په اساسي قانون كېد ملي او سراسري ژبې پتوګه نه وي تسجيل شوي

د تاجيكستان بېلګه راياده كړم ، :د خپلې خبرېد سپيناوي لپاره به بيا هم

په تاجيكستان كېد پخواني شوروي اتحاد په مهال روسي ژبه واكمـنـه وه

د ، خـو تـاجـيـكـي ژبـه ، حتى تاجيكي ژبې خپله ابېڅې له السه وركړې وه

د ولس ژبه وه د روسـي ژبـې. تاجيكستان كله چـې پـه تـاجـيـكـسـتـان كـې

، دولتي او رسـمـي د دولت په كچه هم واكمني پاى ته ورسيده تاجيكى ژبه

د ولسي دريځ تر څنګ يي دولتي او قانوني دريځ ترګوتو كړ .ژبه شوه او

د د تـاجـيـكـسـتـان د مـلـي ژبـې پـتـوګـه د تاجيكستان اوس تاجيكي ژبه

د افـغـان مـلـت. پېژندګلوو يو مهم جز ګڼل كيږي افغانستان كې هم پښـتـو

دې ژبې سره هم تقريبا همغسې چلند شوئ چې مـا يـي. ولسي او ملي ژبه ده

د پـخـوانـي شـوروي پـه مـهـال يـوه د تاجيكي ژبې سره په تاجيكستان كې

كې8پاتېپه.بېلګه وړاندې كړه مخ

7 د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 8: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

د ، خـو دولـتـونـو تـل د اكثريت ژبه ده د افغاني ټولنې پښتو ژبه

د نـاروا سـيـاسـي د ايران له ډاره او يـا ګاونډيو هېوادو له ډاره په تېره بيا

پـه. ګټو او زيانمنو مصلحتونو له مخې لـه دولـتـي واكـه لـري سـاتـلـې ده

افغانستان كې ټولو حكومتونو له پښتو ژبې سره هسـې چـلـنـد كـړئ لـكـه

د د مستعمره هېوادونو او ولسـونـو يرغلګرواو ښكيالكګرو دولتونو چې

.ژبې او كلتور سره كړئ دئ

د د افغانانو ګيله او شخړه تر ټـولـو ړومـبـئ د پښتو ژبې پر سر په دې توګه

نه په افغانستان كېد كومې ټاكلې ايـتـنـكـي ډلـې يـا( افغان دولت سره ده

.ګروپ سره (

شخړه دا ده چې افغاني دولتونو ولې له لومړي سره پښتـو ژبـه پـه اسـاسـي

له هغه وخته چې په هېواد كېد اساسي قوانينو لـيـكـنـه دود( قوانينو كې

د ملي او سراسري ژبې پتـوګـه نـه ده ځـاى) شوي او يا نورو سندونو كې ،

د پلې كېدو مخه نېولـې كړې او په خپلو دولتي چارو كې يي ولې ددې ژبې

د د اوسنيو دولتونو سره چې دوى ولې په اساسي قوانينو كـې ؟ او روسته

د پخوانيو دولتونو پر پل روان دي او ، د تسجيل سره سره بياهم ملي ژبي

؟ دا ژبه په عملي ډګر كېد ملي ژبې كچې ته نه لوړوي

د تسـجـيـل د پښـتـو ژبـې دويمه خبره داده كله چېد هېواد په قوانينو كې

، افغانان له خپل دولت څخه غوښتنه كـوي د پلي كېدو په اړه شويو حقوقو

، په دې خـبـره ولـې پـه او له دولت څخه ددې ژبې خوړل شوي حقوق غواړي

د بېلګې پـتـوګـه د ځينو ايتنيكي ګروپونو هېواد كې ځيني كسان چې ځان

؟ د تاجيكو او هزاره ګانو نابللي استازي بولي خپه كيږي او غوغا جوړوي

د پښتو ژبې حقوق خو تر ټولو ړومـبـئ ، دا غوښتنه خوله دولت څخه كيږي

د تاجيكو اوهزاره ګانو ځينې كـړۍ د هېواد ، په دې خبره دولت خوړلي دي

د ملي ژبې پښـتـو پـه د مدافعو وكيالنو پتوګه كاروي او د دولت ولې ځان

!وړاندېد دولت پر ځاى دوى ټوله مالمتيا په خپله غاړه اخلي

د نفوسو لـه د هېواد ، څنګه چې پښتانه ( بلخوا له دولت څخه پوښتنه كوو

د پښتو ژبې حقد ملي) 60 ، او په اساسى قانون كې هم څخه زيات جوړوي

د كـومـو قـوانـيـنـو او او سراسري ژبې پتوګه تسجيل دئ نـو بـيـا ولـې او

د پښتو ژبې دا حق په عملي ډګر كې پاړسو ته ډالۍ كيـږي الملونو له مخې

د بـهـرنـيـو چـارو پـه وزارت او ، ، ولسـي او مشـرانـو جـرګـو ؟ په دولت

د لوړو زده كړو په ښـوونـځـيـو كـې سفارتونو او همدارنګه په پوهنتونو او

د هغې حق په لـويـالس پـاړسـو ژبـې تـه وركـړل پښتو ژبه رخصت شوې او

،! شوئ دئ همدارنګه دولت ولېد نورو ايتنيكي ګروپونو لكه ازبـكـانـو

؟ د ژبو پر خيټو هم پاړسو كېنولې ، پشه يانو او بلوڅانو نوريستانيانو

دولت ولې هر څه له ټولو اخيستي او يوازې يي يو كوچني ايتنيكي ګـروپ

؟ تاجيكانو ته په قباله وركړي دي

د شمېر او فيصدۍ پـه اړه ډاډمـن نـه كه چيري دولت په ټولنه كېد پښتنو

، همدارنګه كه چيري په اساسي قـانـون وي نو بيا دې نفوس شماري وكړي

، لـويـه د ملي والي او سراسري والي پـه اړه شـكـمـن وي د پښتو ژبې كې

.جرګه دې راوغواړي او دې ستونځې ته دېد پاى ټكئ كيږدي

:وروري به كوو خو حساب ترمنځه

د ژبې يانې پاړسو حق خـونـدي دئ د تاجيكو او هزاره ګانو . په هېواد كې

، ژبه يي هم هومـره دوى چې په كومې فيصدۍ سره په هېواد كې مېشت دي

.حق لري

د تـاجـيـكـو ژبـې يـانـې د پښـتـو حـق دولت نه شي كولئ چې له دې روسته

، هغه وخـت پاړسو ته وركړي لكه چې له پېړيو راهېسي يي دغسې كړي وو

!له نيكه مرغه اوس تېرشوئ دئ

د نورو ايتنيكي ګروپونـو پـر ژبـنـئ حـق همدارنګه دولت نه شي كولئ چې

د دوى حقوق هم پاړسو ته ورحواله كړي .سترګې پټې كړي او

د د ميم زر ما ټوله زما چلند او سياست چې تر اوسـه پـورې دولـت يـوازې

، پاى ته رسيدلئ دئ !پاړسي ژبو لپاره كاوه

د ايتنيكي ګروپونو پـه اصـطـالح د تاجيكو او هزاره ګانو كه په هېواد كې

، د وخت خوبونه ويـنـي د امپراطوريو د مغلو او تركانو ، اوس هم استازي

د سيميد ولسونـو د يوې استعماري ژبې پتوګه چې هغه وخت پاړسي ژبې

د هـغـه زوړ اسـتـعـمـاري فـرهـنـګ پر ژبو واك چالوه او اوس دوى ځانونه

د خـيـالـې فـرهـنـګـي د اخـونـي رژيـم د ايـران ميراث خـواره بـولـي او يـا

و د تعبير په لټه كې دي خـواب اسـت وخـيـال اسـت د خوبونو امپراطورۍ

، ولسونود ښكيالك هر ډول بڼي كه دا سياسي21اوس! جنون مه پېړۍ ده

.دي كه فرهنګي پېژندلي او څوك نه پري تېروځي

، بډايه او خوږه ژبه ده ددې المل نه شـي كـېـدلـئ دا خبره چې پاړسي شتمنه

.چې په دغو خبرو دېد نورو ژبو پرحق خيټه واچوي

، شتمنې او خوږې ژبې شتـه په سيمه او نړۍ كې له پاړسو څخه ډېرې بډايه

.، خو هغه بل ولس ته ملي او رسمي ژبه نه شي جوړېداى

د نـړۍ بـډايـه او ، هسـپـانـوي او نـورې ژبـې ، فرانسوي نن سبا انګريزي

د ملي ژبې ځاى نه شي نېولـئ او ، خو هيڅ يوه شتمنې ژبې دي او خوږې هم

، پارسيانو ته خـوږه.د مورنۍ ژبې خوږوالئ نه لري پاړسو به هم تاجيكانو

هـر څـوك. ژبه وي خو نورو ته هم له دوى څخه لږې خپلې ژبې خوږې نـه دي

د غړكې خوند ښه دئ دلته خبره په استحقاق ده نـه پـه خـوږوالـي. وايي زما

د تاجيكانو ژبه! يا بل څه كه پاړسو خوږه ده يا ترخه يا بډايه او يا نيستمنه

د دوى حق او استحقاق ،! ده او ، پشـه يـانـو ، ازبكو د پښتنو پاړسو ژبه

د ، دا يـوازې ، بلوڅانو او نورو استازيتوب نه شـي كـولـئ نوريستانيانو

د ايتنيكي ګروپ ژبه ده او بس د تاجيكو هـمـدغـه راز غـواړم بـې! هېواد

زه هغه چا ته بې پښتو پښتون وايـم چـې پـه خـولـې ادعـا( پښتو پښتنو ته

د مـلـې ، پښـتـونـوالـه او كوي چې په قوم پښتون دئ خو كله چې په پښتو

د غليم تر څنګ دريږي او ترغلـيـم ړومـبـئ د ننګې وخت راشي ګټو پر حريم

د پښـتـنـو پـه) په پښتو اوپښتونواله ګوزار كوي څرګنده كړم چـې تـاسـو

، ولسي او مشرانو جرګو پـر لـوړو څـوكـيـو خـيـټـه د حكومت استازيتوب

د پښتنو پر ملي حـقـوقـو ، اچولې خو كله چې په پښتو ژبه نور ملنډې وهي

نور يرغل كوي تاسو ورته ټيټې او مړې سترګې او چوپه خوله ناست ياسـت

او تر دې هم ډېره بده دا چې بل پښتون ورته تر پښو را نـيـسـۍ او دخـپـلـې

، كلتوراو هويت پر ضد استعمالېږۍ !ژبې

د شرم خبره نه ده ! ايا تاسو ته دا

د ښـاغـلـي په ولسي جرګې كېد تش په نوم فرهنګي جرګګۍ پـه وړانـدې

د استجواب په وخت ډېر داسې بې ننګه پښتانه چـوپـه خـوـلـه او مـړې خرم

خو ښاغلئ خرم لكه زمرئد خپل هويت نه په مـالتـړ كـې. سترګې ناست وو

ال د وزير محمدګل خان دالرې پلـويـان كلك ودريد او دا يي ثبوت كړه چې

په دغه پښتني دريځ سره بې له شكه چې ښاغلي خـرم.د هغه په پله روان دي

د وخت وزير محمد ګل خان بللئ شو !زموږ

يوه بله خبره غواړم ويي كړم داده كله چې په پښتو ژبه او زموږ په ملې حـريـم

د پښتنو يو زيات شمېر پروفيسوران شرمښان او دنورو بړيڅان تېرئ كوي

، ډاكټران او نور چوپه خوله ناست وي او په دغسې ، پوهندان ، څيړنواالن

د پښـتـنـو تـنـكـيـو او احسـاسـاتـې د مـالتـړ چـارې د ملي حريم شيبو كې

!ځوانانوته سپاري او خپله له ډګر څخه تښتي

؟ ايا دا لويه بې ننګي نه ده

، ډاكټرۍ او څيړنوالۍ شي چـې ، پوهاندۍ اور دې پر داسې پروفيسورۍ

، خپل تاريخ او خپل هويت په مالتړ كې په كار رانه شي د خپلې ژبې !هغه

په داهسې وخت چې وختد نام او ننګ دئ

دا بې ننګه پښتانه كا څه رفتار

خوشحال بابا

، ، په خپل كلتور له بلخوا په سيمه كې ټول ګاونډي هېوادونه او ورڅېرمه

كې. خپله ژبه او خپل تاريخ باندې پېژندل كيږي افغانان ولې بايد په سيمه

، وياړنې او پېژندګلوو ونه لري ، خپل تاريخ د. خپله ژبه دا په سـيـمـه كـې

د هېواد ټول ايتنيكي ګروپونه او هـر افغانانو تاريخي او طبيعي حق دئ او

، هغه خپل وګڼي او پـه هـغـه د يو اتباع پتوګه دا ومني د هېواد افغان بايد

.ووياړي

تل به دا افغانستانوي څو چې پاتې يو افغان وي

8 د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 9: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

پوهنمل حاجى محمد نوزادى

؟ د كوه نورالماس له كومه راغى او چېرته والړ

) لومړۍ برخه(

مـي يـو دوسـت چـى تـازه ئـى دايفـل دبـرج پـه اړه زمـا يـوه څه وخت وړاندى

و ئى پوښتل چـى ولـې مـى�معلوماتى ليكنه لوستې وه راته تليفون وكړ او

پدى وختونو كى دسياسـى ليكنـو پرځـاى دنـورو ليكنـو پرخـوا مـخ نيولـې

ورتـه مـى وويـل چـى دبـدو�ما ددى پخـاطرچى ځـان تـرى خـالص كـړم. دى

دسياســى ليكنــو ليكــواالن اوس زمــا پــه نظــر�ســترګو نــه دى پــه امــان وى

پـه زړه پـورى معلوماتـې خـو�دهمدى ډول ليكنو تر لوسـتونكو زيـات دى

ډيـر لـږ تـر سـترګو�ليكنى چـى نـژدى هـر يـو لوسـتونكۍ ئـى مينـه وال دى

په همدى خاطر به بده نه وى چى دسياسى ليكنـو څخـه سـتړى شـوى. كيږى

.وطنوالوته مى لږ تفريح هم وكړم

د د كـوه نـور دالمـاس پـه هكلـه چـى يـو وخـت پدى لړ كـى نـن دادى غـواړم

د خپلــو شخــصى ياداښــتونو او پــه, افغانــستان شــتمنى هــم ګرځيــدلۍ وو

ويكيپيديا كى داړوندو سرچينو له مخى دلوسـتونكو سـره ددغـه جادويـى

د كوه نور المـاس تـه مـى پـام پـه ناڅاپـه ډول يـوى. غمې په باره كى وږغيږم

: دنماركى ورځپاڼې را واړاوه

د همـــدى كـــال 2008دميـــترو اكـــسپرس پنامـــه دنمـــاركى ژبـــى ورځپـــاڼى

يو خبر خپور كړى چى دافريكا په جنوبى وړوكى شاهى نيټه22دسپتمبر په

د يـوه معـدن dsGem Diamonكښىد Lestohoهيواد شـركت كـارګرانو

چى8نه دسپتمبر په د قيمتـى( قراطـه 470 نيټه يوه ټوټه الماس راايستلې

د مقياس واحد دى چى يو متريك قراط د وزن ) ملې ګرامه كـيږى 200ډبرو

دبلجيمـي. وزن لرى او كيدالى شى دنړۍ دلويو الماسو په ډله كى ودريـږى

ماهرانو په اند ددغه المـاس رنـګ او شـفافيت كـوالى شـى دغـه المـاس تـه

داوسنى موجودو غميانو په قطـار كـى يـو دپـام وړ ځـانګړۍ ځـاى پـه برخـه

دنوموړى الماس دارزښت په هكله چى التر اوسه بريالنت شـوى نـدى. كړى

دنوموړې شركت يوه مسئول نفر وويل چى لـدى نـه مګر� څه ويل ګراندى�

د رنـګ وړاندى هم دوى دغه الماس ته په ورته وزن يو المـاس مونـدلې چـى

ميليون دالـرو12 ولېپه�او شفافيت له مخى له دى نه ډير وروسته پاته وو

. وپلورل شو

دهمدى خبر په لوستلو مى دكوه نور الماس چى تر دغه ګړيه دنـړۍ دترټولـو

راپيادشو او دى ليكـنې تـه مـى قلـم�لويو الماسى غميانو په سر كى راځى

ښـه بـه�خو وړاندى لدى نه چـى پخپلـه كـوه نـور تـه مـخ واړوم. راواخيست

داوى چى لوستونكو ته ددغى قيمتى ډبرى دځينو ځانګړتياوو په هكله پـه

: لنډوكى څه نا څه معلومات وړاندى كړم

:ډ برى) قيمتى( ارزښت لرونكى

دحكـاكۍ او ښـوى�داهغه مينرالونه دى چـى پـه طبعـت كـى لـږ پيـداكيږى

وروسـته پـه زړه پـورى رنګونـه اخلـى او دخپلـو نـورو) لـشم كـارى( كاريو

دحكاكـۍ� شـفافيت�كيمياوى ځانګړتيـاوو لكـه دسـختۍ درجـه-فزيكى

. دنور انكسار�قابليت . . .

له مخى ترنورو مينرالونو.

كــال 1902پــه. اوچــت دى

م . يوه فرانـسوى كيميـاپوه

ورنيل دلومړې ځل لپـاره.ا

يـــاقوت چـــى يـــوه قيمتـــى

پـه مـصنوعى ډول�ډبره ده

جـــوړ او بازارتـــه وړانـــدى

له هغه نه وروسته ځنـى. كړ

نـورى قيمــتى ډبـرى هــم پــه

ــږى مــــصنوعى ډول جوړيــ

. چى كيفيت ئى دطبعى په پرتله ټيټ او قيمـت هـم ئـى هـم تـر هغـوى كـم دى

: Diamondالماس يو ډول دى چى داخلى شبكه ئـىCداپه حقيقت كىد ساده سكرو يا كاربن

تــر ټولــو نــورو-ددى ميــنرال دپــام وړ ځانګړتيــاوى. ځــانګړۍ شــكل لــرى

� تر ټولو لوړ دحرارت دانتقال قابليت�)10( مينرالونو لوړه دسختۍ درجه

تــر ټولــو ټيــټ� دبرقــى جريــان نــه تــيرول�تــر ټولــو لــوړ دانكــسار ضــريب

دشفافيت. دسوليدلو قابليت او تر ټولو ټيټ دكښيكښل كيدو قابليت دى

دحكاكې شوى المـاس دمختلفـو�تر څنګ دانكسار دلوړ ضريب په مرسته

څنډو څخه دنور شعاعوى په مختلفو خواوو رنګارنګ انعكـاس پيـداكوى

همدغـه خاصـيت. ئـي بولـې) رنګونو لوبه( اويو حالت منځته راولى چىد

د المـاس په ځانګړى توګه دنورو قيمتې ډبرو لكه زمرد او ياقوت تـر څنـګ

د يادولـو.د لوړ ارزښت المل ګرځى الماس په خپل طبعى شـكل سـره كومـه

وړ ښكال نلرى او يـوازى دحكـاكۍ وروسـته چـى دنـورى شـعاعو دڅوځلـې

الماس ځانګړې ښكال ترالسه كـوى�داخلې انعكاس دپاره شرايط برابروى

. چــــــى دارزښــــــت لوړوالــــــۍ ئــــــى دهمدغــــــه كــــــار لــــــه بركتــــــه دى

: Brillantبريالنتدپروســــې وروســــته چــــىد حكــــاكۍ

ــاوى ــې ځانګړتېـ ــاره خپلـ ــاس دپـ دالمـ

بــل شــكل تــر المــاس بيخــى يــو� لــرى

د بريالنــت الســه كــوى ــسوى( او فران

ــا لــرى د ځليــدونكې مان ه چــى ) كلمــه

بريالنـــت كـــوالى شـــو. پنامـــه يـــاديږى

. دالماســـو دغمـــې پنامـــه هـــم يـــادكړو

Cدبريالنت غمې ارزښت دڅلور سى له مخى يانى دترسره شوو حكاكى4

او قــراط Color رنــګ� Clarity شــفافيت�دڅرنګوالــې Cutكــارونو

Carat ټاكل كيږى�چى وزن ئى ښئى .

څو نمونې دحكـاكۍ پـه چـاروكى مهـارت) الماسى غميانو( دبريال نتو

بايد تـر وسـه وسـه. دنورو قيمتى ډبرو پشان دالماس په اړه ډير اهميت لرى

د توږلــو پروخــت ضــايعات كــم شــى ځكــه چــى دغمــې پاملرنــه وشــى چــى

. دهغـه دارزښـت پـه جګولـو كـى لـوى رول لوبـوى) وزن( لويوالۍ يا قراط

د 55تجربې ښئى چى الماس دحكاكى كولو پروخت دخپل لومړنې وزن نـه

خو ددى سره سره دبريالنـت يـا غمـې� په سلو كى له السه وركوى70څخه تر

په حالت كى دالماسو قيمت تر طبعى حالت نه جګيږى اودلته دنورو

ــرى ــيزه لــ ــام وړ اغــ ــم دپــ ــنر هــ ــارت اوهــ ــسان دالس مهــ . ترڅنــــګ دانــ

دالماسو حكاكى كول او بريالنت ترى په الس راوړل ډيـر ځـا نګـړى ډولونـه

دى. لرى دنسبتا لويو ټوټو دپاره دحكـاكۍ اوسـنۍ كالسـيك ډول داسـى

اړخـه پـه33 دهغـوى نـه ئـى� اړخونـه ياڅنـډى وركـوى57چى غمې ته ټول

د وړو ټوټـو دپـاره بيـا ټـول. اړخه په كښتى خواكى جـوړوى24لوړه خوا او

داهغـه حالتونـه دى چـى دنـور دشـعاعو. اړخونه په پام كى نيول شويدى 17

.دپاره دبشپړ داخلې انعكاس چارى برابروى

لكه څنګـه چـى يـاده شـوه دبريالنـت رنـګ هـم دهغـه دارزښـت پـه ټاكلوكـى

د الماسى غميانو رنګ سپين. اغيزمن توكۍ دى خاكسترى�په ټوليز ډول

وى� نصوارى ډوله� زرغون� شين�ژړ� . بى رنګه او ان تور

:په طبعيت كى دالماسو پيدايښت

د انځـر ګـل نـدى او الماس كه څه هـم يـو نـادر اولږمونـدنۍ ميـنرال دى خـو

معدنونه ئى دشمالې قطب نه پرته دنړۍ پـه ټولـو لويـو وچـو كـى پـه لـږه يـا

كې11پاتېپه ډيره كچه پيدا شوى مخ

9 د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

الماس په خپل طبعى شكل كى

Page 10: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

10

په شون６و ک３ ！پ３ الس ک３ ！وپک ستر－و ک３ او＊ک３د بابا نه پاتـ３ شوی عادت دی را ته داس３

“اند” اجمل

نجيب عامر

سپوږمۍد څوارلسمې راښكاره په سر درو شي

چې شپه په پخيدو شي نو غزل په پخيدو شي

بس داسې يو فضا وي له اسمانه نور وريږي

سرخي چې را ښكاره مېد جانان په اننګو شي

نړۍ كه پر مخ تګ وكړي سپوږمۍ كې هم ميشته شي

د مور په اهللا هو شي ماشوم به زما تل ويده

ځه نن به درته دوه ټكو كې يو ارمان بيان كړم

د نيا دې پښتونخوا شي او قانون دېد پښتو شي

كې اوسم خو يو داسې كيفيتدى)د ګلوښار(

زړه او ځي له ګوګله چې مې ور په ډبيدو شي

د انسانيت راته زوال زوال ښكاره شي معراج

انسانه دا ستا مرګ دى چې ساتنه دې په سپو شي

يارانو پيمانېد ميو تشې كړې په هوش دي

عامر چې شوملې هم وڅكي بيا زر په زنګيدو شي

بازمحمد عابد

نور به ورته څومره انتظار كوم

كله به دې كاڼي زړه ته الر كوم

د ښكال نښې ور پكې وينم ستا

د هرې ښكال څار كوم ځكه خو

د خولګۍ وخو كړه ته خو يو وعده

خېر دى زه تر ډېره ورته وار كوم

چاراته ويلې چې اوس څه كوې؟

ما وى چېد مينې كار وبار كوم

ځم چيرته له غرونو پسې اوړمه

د سپينې بازې ښكار كوم باز يمه

پيرمحمد كاروان

څلوريزه

د سپين ستوري په څېر خوښيږي ژوند مې

او، له سپوږمۍ مې الس چاپېر خوښيږي

شاعر سړى يمه رښتيا به وايم

، دا مې ډېر خوښيږي دا ښكلي نه دي

د. په هي＆ سياسي －وند او سازمان پورې اړه نه لري. نوې هيله خپلواکه ملي، علمي او فرهن／ي خپرونه ده د خپرو شوو ليکنو مسئوليت په نوې هيله ک３د ليکوالو په غاړه دی . هغوی

اجمل اند

مازي／ر ک３ نو اوس هغس３ خوند نـه شـتـه رود ４وازې له غره راشي او انـد نـه شـتـه ＇ــه ！ــپــونــه يــ３ پــه زړه دنــنــه پــ دي خو داغونه يي سينه ک３ ＇ـر－ـنـد نـه شـتـهد خــوبــونــو عــادت شــوی اوس پــر کــا１ــو اوس يي هس３ تر سرالندې م７وند نه شـتـه په دې غره ک３ ＇ومره ＊کلي زړونه مات ديد پـيـونـد نـه شـتـه خو له چا سره چـاره دشپ３ دا ＊ـار دومـره ډوبـه سـا راکـاږي ته به واي３ هر ＇ه م７ه دي او ژوند نه شـتـهک وي نو مـا بـه و４ـلـ３ که ايوب غوندې ＇ود اوربند نـه شـتـه په ميوند ک３ ه５＆ اړتيا

فضل کريم شوق

د زړه کور دلتـــــه رادرومي ورانوي م３ غم دې اوس په پوره زور دلته رادرومي ستا په ＇５ر دی ،تنها نه را＄ي جانــــانه بدر－ه ي３ شي پ５غور دلته رادرومـــــي

د جنت وطن نه جوړ شو سور دوزخ مود پردو بارودو اور دلته رادرومـــــــــــيال پراته دي په سن／ر کـــ３ نن／يالي مو

د چغو شور دلته رادرومـــــــــي د تکبيرد ！ين／３ نه دی په ＄ان پوی دی مخامخ الوتکه باندې سپور دلته رادرومــــــــــي چ３ د＊من م３ پوی پخپله ناکام９ شيد سکه ورور دلته رادرومي نو په شان هر فرعون دلته شرفه ＄ان ازمايــــــي مون８ ي３ وپرزوو نور دلته رادرومـــــــي

زيب مسيد

زړه ک３ م３ جذب３ نن ولول３ کوي اورپرې دغيرت بل دی لمب３ کوي شوم دب３ نن／９ دژوندنه ست７ی نور

وي（ م３ شوم ضميرچيغ３ سورې کوي يوک７ئ سره بيادلراوبرپ＋تون

راته نارې کوي روح داحمدخان －ورک３ ملن， جان هم نارامه دی وينم غفارخان هم دا－يل３ کوي

خاوروک３ پراته ده دميرويس پ／７ۍ خاندې پرې غليم، پرې مسخرې کوي

د يوبل غو＊３ موږ لکه －يدړ خورو وين３ مو هر لور ته فوارې کوي

ناست راته غليم دی په غون６ي دخير، نندارې کوي د بربادۍ سيل زموږ

چ３ ي３ خوله له خاوروډکه ک７و! راش يوک７وسره الس دی به حسرې کوي

هله به ودان شي داسپيره ولس کورپه کوربه هرس７ی ميل３ کوي

وي（ ک７ې بيادلوی پ＋تون ويده ضمير پروت دی منتظرخدای ته سجدې کوي

نذير احمد نذير

چ３ شپه شي كوم يو ＊كلى، كوم３ الرې نه را و＄يد يار وي، يار شي له هـنـدارې نـه راو＄ـي تصوير ستا خوږ نوم چ３ جانانه كلـه، كلـه تـرنـم كـ７مد مار غـونـدې لـه بـارې نـه راو＄ـي رقيب ورتهد لو！３، لو！３ وطن ＄وان شـاعـر دى داسـ３ زما فقط لكه كوم －ل چ３ لـه شـوديـارې نـه راو＄ـيد اوو خونو، اوو قلـفـو تـر شـا كـ７م دا زړه به بيا كچ５رې لـه السـو ددې خـونـكـارې نـه راو＄ـيد خپل ＄ـان قـاتـل يـ３ خـپلـه نذير اې نذيرهد سرو ويـنـو لـه دارې نـه راو＄ـي دا غ８ به دې

سيد جيالني جالن ＇لوريزه

د زړ－يو للم３ ت８ې درته ناست３د لمدو ＇２ــــــــو بآرانه چرته الړېد اختر شپه ده يوازې زه او زړه يو يادوو دې ډ４ر جانانه چرته الړې

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 11: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

11

...د كوره نور

د وړو ټوټو تر څنګ يو نيم دانه لويى ټوټى هم ورپكښى لكـه چى كله نا كله

وى. موندل كيږى�څنګه چى مو وليدل لويى دانى هم هميـشه بـى عيبـه نـه

د وړو�او كله چى درزونه ولرى نو دحكاكۍ پرمهـال پارچـه پارچـه شـى او

كــه لويــى ټوټــى وى يــا وړى(هغــه المــاس. دانــو پــه توګــه كــارترى اخلــې

زيـورى اهميـت�چى دلوړو معيارونو له مخى ئى كيفيت ټيټوى) پارچى

نلرى او ددى سره چى الماس هم دى خـو قيمـتى ډبـرى ورتـه ويـالى نـشو او

دځمكنـې. كيدالى شى چى يوازى په صنعت كى كـار تـرى واخيـستل شـى

الماسو نه پرته غيرځمكنې الماس هم موندل شويدى چى دميتورايټـو سـره

ټوټې دى چى پـه اسـمان ميتورايټ هغه سترى. زموږ دځمكې كرى ته راځى

كى) فضا( كىد سماوى جسمونو دچاودلو او ټوټه كيدو وروسته په فضا

سره پاشلې كيږى او كله چي ديوى كرى مثال ځمكـى واتموسـفيرته وردننـه

. شى نو دهغى كرى دجاذبوى اغيزو الندى راځى اوسطحى ته ئى را لويـږى

پدى توګه ويـالى شـو چـى المـاس يـوازى زمـوږ دځمكـى دتركيـب كونكـو

او. توكـو ځانګړتيــا نـده دهغـو الماســو معدنونــه چـى زيــورى اهميــت لـرى

او كانـاډا� اسـتراليا� روسـيى�پـه افريكـا دقيمتى ډبرو په ډله كښيوزى

كمپنۍ دارقامو له مخـى چـى دنـړۍ) ډى بيرس(د. كى ئى كچه دپام وړ ده

�دالماسو په سوداګرۍ كښى تر ټولو لويـه او شـتمنه تجـارتى موسيـسه ده

د راكـړى وركـړى دالرى پـه النـدى ډول ګـټې ترالسـه 2004په د الماسو كال

: شويدى

. ميليارده ډالره پالس راوړى دى 2�9-بوتسوانيا-1

. ميليارده2-روسيي-2

. ميليارده 1�4-كاناډا-3

. ميليارده 1�3-جنوبى افريكا-4

. ميليارده 1�2-انګوال-5

. ميليارده 0�7-ناميبيا-6

د نـړيـوال نژدى دتيرى پيړۍ تر وروستې كلونو پورى ډى بـيـرس كـمـپـنـۍ

بازار دالماسو په راكړه وركړه كى تر ټولو لويه برخه درلوده او ان دقيمتونو

كال نوموړى كمپنـۍ پـدى 2000په. كنترول ئى په خپل الس كى نيولۍ وو

د عـرضـې او برخه كى خپله پاليسى بدله كړه چى دهغه راهيسى قيمـتـونـه

كلونو كى دعرضى دلوړوالې له مـخـى 2006- 2005په. تقاضا تا بع شويدى

پورى راولويدل اوپـه پـايلـه كـى40-30د بريالنتو قيمتونه په سلو كى تر

پـدى. عرضه كوونكې ودى ته اړوتل چى دعرضه كولو كچه راټـيـټـه كـړى

وروستيو وختونو كى داسى ښكارى چى ددغو ښكلو غميانو نرخونه يـوار

. بيا لوړ پلو ته ګورى

�هغو درنو لوستونكوته چى پدى څانګه كى مسلكى زده كړى لرى: يادونه

ــو ــدى خــاطر چــى ټول ــا پ ــه كــښى م ــوړه ليكن ــه ل ــولم چــى پ ــادونې وړ ب دي

ــدو وړ وى ــه دپوهيـــ ــتونكو تـــ ــالوژى�لوســـ ــه مـــــسلكى ترمينـــ خاصـــ

ندى كارولې او تر وسه وسه مى كوښش كـړى چـى هرڅـوك) اصطالحات(

.د لومړې برخى پاى. ترى نه ګټه واخيستالى شى

...پاته په بله ګڼه كې

د ، د زمري 1387محمد اقا شېرزاد 19 كال

د خپلواكۍ28د زمري د افغانستان كليزه89،

د د ګـران هـېـواد ګرانو او درنو افغان دوسته وطنپالو وروڼو دادى زمـور

د په دې ورځـوكـې زمـوږ. كليزي شپې ورځې رانژدي شوي89خپلواكۍ

په وطن مين افغانان ددى وياړلى ورځىد ښه لمانځلو په خاطر تياري

د شاه كاريو په خاطر چيد ګـران. نيسي افغان ولس ددى ورځىد اتالنو،

د تر السه كولو لـپـاره ئـي سـر ښـنـدنـى كـړي ددرنـاوي د خپلواكى هېواد

او. يادونه كوي د افغان ولس لپاره ډيره باارزښته په حقيقت كښې دا ورځ

د خپلو باتورانو لكه شاه غازي امـان. مهمه ورځ وه اوده پدى ورځ افغانان

، ، قهرمانه ميرمن مالله، ميرمسجـدي خـان، امـيـن اهللا لـوګـري اهللا خان

د و په سـلـګـونـو زرو ، اونور غازي محدجان خان وردګ، غالم نبي چرخي

د اتالنو يادونه كوي ځكه داورځ په كوم خاص قوم ټبر يا شخـص.خپلواكى

د خـپـلـواكـى پـه تـر السـه كـولـو كښـې ټـولـو. پورى اړه نلري د افغانستان

د پـرديـو افغانانو په پوره ميړانه سـرښـنـدنـى بـرخـه اخـيـسـتـې اوداوطـن

يرغلګرو څخه په تشو السونو او په كمو امكاناتوخـپـلـواكـى تـه رسـولـى

اوسنى افغانستان دافغان انګليس په دريمه جګړه افغانـانـو تـرالسـه. دى

د منحوسى كـرښـى پـه د ډيورنډ كړو او زياته برخه ئيد برتانوي هند پورى

ذريعه وتړله چىد تاريخ په اوږدو كښې هيڅ افغان ددى خاورى جـالوالـي

.ته ندى تيار شوى او نه به دا زړور ملت په دى كرغيړنه كرښه سره جال شي

د يوالي دښمنان په ناځوان مردانه تـوګـه اما په ډير تاسف چي دافغانستان

د نامورو شازلميو پـر وړانـدى نـاوړه پـروپـاګـنـد كـوي ددى. ددى وطن

د ملي كنګرىد په اصطالح مشر مطلبد پوره روښانتيا په خاطر زه

د غـازي لطيف پدرام هغه ناځوان مردانه او تحريكوونكى پرو پاګند چـي

د. امان اله خان پسى كړى يادوالى شم ددى ګـروپ او ډلـو هـدف يـوازى

د نفاق اورته لمن وهل دي د خلكو تر مينځ د. ګران هېواد افغانستان دوى

خپل دغه ناوړه عمل په ذريعه بل څه نشي السـتـه راوړى يـوازي ولسـونـه

، ملي تعصب محل په اسـاس سـره ويشـي ، منطقى د ژبى امـا دايـې. سره

هيره كړى چي افغان ولسد خپلى خاورى اصلي دښمنان اودوسـتـان اوس

تر بل هر وخت ښه پيژندلي اوددښمن په شومو او ناروا پرو پـاګـنـدو نـوره

دى. بازي نه خوري د افغانو ګـډ كـور دوى په دى باورلري چې افغانستان

د پـرديـو. اوددى كور په ساتلو كښې په ګډه قرباني ور كړي اوداو طن ئي

په افغانستان كښې ټول مـيـشـت مـيـلـيـتـونـه.د يرغل څخه ساتلى اوساتي

لكه پښتانه، ازبك، هزاره تاجك پشئـي نـورسـتـانـي، بـلـوڅـي، ايـمـاق،

، قزلباش، اونور سره وروڼه دى اود افغانستان ددوى ګـډ ټـاټـوبـى تركمن

د ويشلو او نفاق لپاره كار كوي. وو ،دى او وي به هر څوك چي ددى هېواد

د وطن دنورو دښمنانو په څير لـه خـپـلـو ددى وطن ولسونه به ئي په شريكه

، مخونه به ئي ور تور كاندي او لـه دې پـاكـې شومو ارمانونو سره وځپي

پدرام دى پوره خبر اوسي چي دى ملت تـه هـر چـا پـه. خاورې به يې وشړي

. سپكه سترګه كتلي رنګ تور او په تاريخ كښې خورا بدنام وي

غازي امان اهللا خان هغه څوك وو چي ددى وطـن ازادي پـه خـورا! پدرامه

د وطند ابادى لـپـاره. زړور تيا سره اعالن كړه نوموړيد دموكراسى لپاره

د بل په لمسون. خورا لوړ كارونه وكړل اما ستا په شان نورو تور مخو

د امان اهللا خان په ضد په توطيو الس پورى كړو اود هغه پر ضـد ئـي اړدوړ

را پاراوه اما هغه بيا ددى په خاطر چي افـغـانـان سـره ونـه وژل شـى خـپلـه

امان اهللا خان يو زړور وطندوست شاه وه دخلكو سـره ئـي نـرم. استفاه وكړه

د د ښـځـو اونـرو برخورد درلوده مهربان وه مطبوعاتو ته ئي توجو وكـړه

د خـپـل ورور د وطن هر بادرده انسان حقونو برابرى ته عقده درلوده هغه ته

.د وطن ابادى او صنعت ته يې توجه درلوده.په شان وو

زما په نظر هغه تهد وطن شمال، سهيل ،ختيځ،او لوديز مـانـا نـه درلـوده

. هغه ته ټول اوسيدونكى افغانان وو

د افغانانو علمي او كلتوري مركز نشراتـي ګرانو دوستانو په سويډن كښې

د افغانستان خپرونه نوى هېلي مسولين تاسو ټولو په وطن مينو افغانو ته

. كاليزى مباره كى او نيكى هېلى وړاندى كوي89د خپلواكىد

د هـېـواد يـووالـي تـه زموږ ټولنه له دا ډول بى شرمه ويناوو سره چې زمـوږ

.تاوان رسوي په ټيګه خپل مخالفت ښيي

موږ غواړو چې زموږ دا وران ويجاړ هېواد چى دبل په شيطانت وران شـوى

موږ هميشه په دى فكر كى يو چي زموږ ولسونه سـره يـو. دوباره ودان شي

دا. موټى ددى وطن په بيا رغونه كښې پوره برخه واخلي مـوږ هـيـچـا تـه

د بل په لمسون زموږ وطن كىد وصل پـر ځـاى فصـل اجازه نه وركوو چي

دا. راولي موږ يو پر مختللى ښايسته، اباد، سرلوړى افغـانسـتـان غـواړو

وايو چي ددى ښكلي وطن دښمنان كه په هر لباس كې وي له دى وطن څـخـه

.ورك شي اودا كار شونى دى

د خپلواكۍ ! كاليزه89نېكمرغه دې وي

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 12: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

12

بيوګرافيHillary Clintonد هيالري كلينټن

حبيب اهللا غمخور: ددسمبر اوله، ژباړونكى 2008ايتر تاس

هيالري كلينتون چي پخوانى نوم ئي هـيـالري

د اكتوبـر پـر 1947ډاين رود هام دى په زكال

دشــيــكــاگــو پــرشــاو خــوا دايــلــيــنــويــس 26

ILLINOIS په ښاركښي په هغه كـورنـۍ كـي

. دنياته راغلې چي رېښـه ئـي انـگـلـيـسـي ده

ز كــال دايــيــل پــوهــنــتــون 1973هــغــې پــه

پـه هـمـدغـه. دحقوقوفاكولته پاي ته ورسوله

كال دخـپـل راتـلـونـكـي 1970پوهنتون كي په

. مېړه بـل كـلـيـنـتـون سـره هـم مـعـرفـي سـول

ــه ــون پ ــت ــن ــي ــل ــالري ك ــي ــال كــي 1992ه ك

دماساچوسيت په ښاركي دماشومانو ددفـاع

كال په واشنگتن 1974اوپه. په فونډكي حقوقي مشاوري دنده پر غاړه لرل

كي دامريكا دكانگريس دحقوقي چارو دكميـټـې پـه اپـارات كـي مـقـرره

هغې دواترگيت دمسلې اودريچاردنيكسن پـر خـالف چـي بـايـد لـه. سول

مــقــامــه گــوښــه ســي ددوســې پــه

پـه. څېړونوكي هم برخه اخيسـتـې ده

كال اركنزاس تـه والړه ،اوپـه 1975

همدې كال ئي دبيل كلينتون سره واده

.وكړ

كــال دبــيــل كــلــيــنــتــون پــه 1992پــه

انتخاباتي كمپاين كي ئې فعاله ونـډه

واخــيــســتــه ،دهــغــه تــر ټــاكــل كــېــدو

كـال كـي دجـمـهـوري ريـاسـت پـه چـوكـاټ كښـي 1993وروسته ئـي پـه

كـال 1994پـه. دروغتيايي خدماتودكمېټې دمشري دنده پر غـاړه درلـوده

د Whitewaterكي داويتواتر 1970په مسله كي چي داركنزاس په ښاركي

كال پوري دبيل كلينتون دغير منقول جـايـداد دمـالـې پـر سـر 1980نه تر

، داپدې معنا چي دغه دعـوه هـغـې پـر النجه وه، يوه له مهمو څېرو څخه وه

البته دايوبله لويه قيصه ده چي دددوي دزراعتي مځـكـو دمـالـي. مخ وړله

ژ. پر سره راپيداسول اوداويتواتردمسلې په نامه ئې شهرت پيداكړ

كال په سپينه ماڼۍ كښي ديوې پراكتيك كونكى انجلـى 1998كله چي په

د بيل كلينتون دنامشروع اړيكو رازرسـوا شـواو مونيكا ليوينسكي سره

، دامسله دسياسي رقابتونو له مـخـي ددې مسلې پر سر النجه راپيداسول

دومره گټه سول چي بايد بيل كلينتون دجمهوري رياست له مـقـامـه گـوښـه

په همدي وخت كي هيالري كلينتون دخپل مېړه بيل كـلـيـنـتـون. سوي واي

.په پلوى ودرېدله او هغه ته ئي نجات وركړ

كال كي ددموكرات گوند لخوا دنيويورك دښار نه كانديده هيالري 2000په

د سناتور په توگه دامريكا په كانگـريـس كـي دنـده پـر 2001كلينتون په كال

كال كي ددوهم ځل لپاره بياهم دهـمـدې ښـار نـه 2006هيالريپه. مخ بيايي

هيالري ديوشمېر قـوانـيـنـو پـه لـيـكـلـو كـي. دسناتور په توگه وټاكل سوه

كال كي ئي دامريكاپه كانگرس كي دعـراق 2002فعاله ونډه اخيستې او په

خـو اوس پـدي ورسـتـيـو. پر خالف دجگړې دپيل په پلوى رايه وركـړېـده

.وختوكې دعراق څخه امريكايي پوځونو دايستلو سرسخته پلوى ده

تر1993هيالرى دبيل كلينتون دخانمي له كال پوري په سپـيـنـه 2001 كال نه

. ماڼۍ كي ژوند وكړاود امريكا لومړى مقام لرونكې ښځه وه

كـال كـې ئـي دجـمـهـوري ريـاسـت دمـقـام لـپـاره 2008هيالري كلينتون په

ددموكرات گوند دوهمې استازي په توگه له بارك اوباماسره سخته سيالـي

. مه له دې سياليونه ووتله اوخپله ناكامي ئـي ومـنلـه7وكړه ،خو دنومبر پر

دادي اوس. پسله هغه نه ئې دبارك اوباماپه پلوى ئـي فـعـالـيـت پـيـل كـړ

د61ددسمبر په لومړۍ ورځ كلنه هيالري كـلـيـنـتـون دبـارك اوبـامـالـخـوا

. امريكادبهرنيو چارو دوزيري په توگه ونومول سوه

پوهنمل حاجى محمد نوزادى

؟ كائينات څنګه منځته راغللكله ترخپلو پښو النـدى ځمكـه هـم. انسان هم يو عجيب غوندى مخلوق دى

لكـه. ليدالى نشى خو كله بيا دسترګو په رپ كىد نورى كلونـو واټـن وهـى

ــالوژۍ ــا چــى دخپــل تــصوف پــه زور دهــر ډول تخنيــك او تكن رحمــان باب

: دمرستى نه بى نيازه دى او وايى

په يوه قدم ترعرشه پورى رسى

د درويشانو ما ليدلې دى رفتار

دنيا او مافيها هغه څه دى چـى انـسان دخپـل پيدايـښت لـه وختـه پـام ورتـه

انــسان تــل پدغــه اړه. اړولــې او التراوســه هــم ســرګردانه پكــښى ورك دى

كلـه ئـى خپـل. دخپل فكرى او تخنيكې توان سره سم اندونـه را زيږولـې دى

هواره سطح ګڼلې چى لمر ئى داوسيدونكو په چوپړ) ځمكه( استوګن ځاى

ډيرۍ خوالتر اوسه باور لرى چـى. شاوخوا پرى را تاويږى�كى ګمارل شوى

هركلــه چــى ئــى يــو ښــكر ســتړۍ شــى نــو�ځمكـه دغوايــى پــر ښــكر والړه ده

پـدى وخـت كـى ځمكـه�غوايى دسر په څنډلو سره ځمكه بل ښكر ته واړوى

داسـى پيـښه شـى ددى عقيدى له مخى به يو وخـت. وښورى او زلزله راشى

د اړولو پروخت خطا او نسكوره راولويږى . چى ځمكه به ديوه ښكر نه بل ته

د دنيا پاى دى او قيامت كيږى . دانوبيا

ان تـر شپاړسـمى پـيړۍ يـورى دپوهـانو تـر منـځ دا يـو�لدى نـه چـى تيرشـو

واكمن نظر وو چى ځمكه ئى دټولو كائيناتو مركزاو دانـسان پـاره ډيـر ويـاړ

يـوازى پدغـه وخـت كـى وو چـى پولينــډۍ. بالـه چـى ورپكـښى ميـشت دى

نجوم پوه او متفكر كوپرنيك پدى وتوانيدى څو وښـئى چـى ځمكـه هـواره

پريوه ټاكلى مدار باندى دلمـر�نه بلكه په فضا كى معلق يو كروى جسم دى

د ډيــرو. پــر شــاوخوا څرخــى كــه څــه هــم كوپرنيــك دخپــل دى نظــر پــه ګنــاه

ستونزو سره مخ شو اما دنجوم په علم كـښى ئـى يوسـتر انقـالب راوسـت او

ــړى ــل كــــ ــى ورحــــ ــتونزى ئــــ ــميره ســــ ــى شــــ ــانو بــــ ــدو پوهــــ . داړونــــ

د ستورى پيژندنې هر شاګرد پـدى پوهـيږى چـى دځمكـى دكـرې او نن ورځ

ټولــو اړونــدو ســيارو ســره زمــوږ دلمريــز نظــام غونــدى پــه ميليونــو دا ډول

د كهكـشانوتعداد. نظامونه موجود دى چى په ګډه سـره كهكـشان جـوړوى

بـى پايـه فـضا كـي كائينـات تـرى هم پرخپل وار وميليونونو ته رسيږى اوپه

د كائيناتو پـه سيـسټم كـى بيخـى. جوړيږى پدى توګه زموږ ټول لمريز نظام

. يوه وړه نقطه غوندى دى

د اوسـنې پرمختللـې تخنيـك پـه په كائيناتو كـى دا هرڅـه چـى انـسان ئـى

مرسته ليـدالى او څيړالشـى

ــوازى دســلو څخــه پنځــه� ي

%95برخــى جــوړوى او نــور

ئى ټوله يـوه تاريكـه او تـوره

ســـــــاحه ده چـــــــى هرڅـــــــه

ــښى ورك شــــوى او ورپكــ

د څيړنې الس ئـى انسان چى

ترى لنډ دى نو له هرڅه نه ئى

ددغـــى. بــى خـــبره پاتـــه دى

د درك تــورى ســاحى دمــادى فزيكــى حالــت تــر دى ګړيــه پــورى انــسان تــه

وړندى اوهمدغه المل دى دى چى په اړونده برخه كى ئـى دفزيـك پرمختيـا

ځكه نو پوهان پدى لټه كـى دى چـى ددغـه حالـت نـه بايـد�په ټپه درولې ده

د سـتر آلبراتـوار پـروژه چـى تـر LHCپه سويس كىد. دوتلو الره پيدا كړى

د همـدغو هلـو ځلـو� ميليارده يورو څخه زيات لګښت پر راغلـې6اوسه له

پــورى 8000د اړونــدو چــارو پوهــانو چــى ټولــيز شــمير ئــى تــر. يــوه برخــه ده

د پـه ښـاركى يـو سـتر Cernرسيږى وپتييل څو پدى موخه دسويس هيـواد

مـتر ژور80دا البراتوار به دځمكـى پـه دننـه كـى. نړيوال البراتوار جوړ كړى

.وى كيلومتره اوږد يو ټونل27او

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 13: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

13

د� پوهــان هيلــه منــد دى ــه Large Hadron Collider دلتــه ب( LHC ) پروتونونــه( پــه مرســته چــى پــه حقيقــت كــى هــاډرون

ده) اواتمى هستې د ټكر وركولو يوه سـتره دسـتګاه �پارچوته ديو بل سره

و پټو اسرارو تـه درسـيدلو يـوه الره ومونـدل شـى . دكائيناتو دمنځته راتلو

ميليــارډه كالــه 13�7داســى يــوه فرضــيه موجــوده ده چــى كائينــات: داځكـه

وړاندى دهغو موادو دټكر اوتصادم په پايله كى منځ ته راغلې چىد نور پـه

ئـى حركـت كـاوه) درى سوه زره كيلومتره په يـوه ثانيـه كـى 300000( سرعت

ددغـه ټكـر نـه يـو عظيـم انفجـار منځتـه راغـى چـى. اويو دبله سره ټكر شوه

د بينــګ بانــګ پنامــه نومولــې دى اودوى تــر دغــه ( Bing Bang( پوهــانو

د كائيناتو دمنځتـه راتلـو المـل ګړيه پدى اند دى چى همدغه ستره چاودنه

په دستګاه كى هاډرون LHCپوهان غواړىد سرن تونلد. ګرځيدلې ده

او)1( ته دنور په اندازه سرعت وكړى اوهلته ئـى يـو لـه بلـه سـره ټكـر كـړى

كه څه هم ځينـو پوهـانو دا ډار. ددغه ټكر څخه رامنځته شوى پايلې وڅيړى

درلود چى دا ټكر به ديوه داسى ستر انفجار المل سى چى دځمكې ټوله كـره

خو ډيرو بيا دا ډار بيځايه باله ځكه دسره ټكر كيدونكې�به له منځه يوسى

موادو مقدار دومره په پام كي نه وو نيول شوى چى داسى يوه ستره چاودنـه

د فرضيي له مخـى پـه فـضا. به منځته راولې د بيګ بانګ دسترى چاودنى

ــوره اوتاريكــه ســاحه ــوه داســى ت ــز ي كــى دمنځتــه راغلــو كهكــشانو مرك

وګرځيده چى هـر ډول سـماوى اجـسام او حـتى نـور پـه ځـان كـى جـذبوى او

دغه تورى سـاحى دپيدايـښت لـه وختـه پـه پرلـه پـسى توګـه. ورك كوى ئى

( دپراخيدو په حـال دى چـى سـتورى پيژنـدونى ئـى دتورسـورې يـا تورغـار

Black Hole ) په نامه يادوى.

هـم يـو تـور� دهغه كهكشان مركز چـى زمـوږ لمريـز نظـام ورپـورى اړه لـرى

سورۍ دى چى هره شيبه دځمكى دلويوالې پـه انـدازه يـوه سـياره ورپكـښى

پدى شك نشته چى يوه ورځ به زموږ دژوند سرچينه دلمر كـره هـم. غرقيږى

دا. ور پكښى غرقه او دانسانانو ژوند به پو فنـا شـى خـو څيړنـې ښـيى چـى

ــژدى ــه نــــ ــار بــــ ــى40كــــ ــره شــــ ــته ترســــ ــه وروســــ ــارده كالــــ . ميليــــ

د دوو هـستو دټكـر څخـه هـم دا ډول تـور سـوې منځتـه دنور په سرعت كى

زمـوږ دځمكـى. راځى چى اندازه ئى ماكروسكوپى ده او فورا له منځـه ځـى

په كره كښى به دا ډول تور سورى دسرن تونـل پـه البراتـوار كـى دپوهـانو پـه

ــه وى ــود پاتـــــــ ــه موجـــــــ ــر وخـــــــــت بـــــــ ــه اوډيـــــــ . مـــــــــټ ترالســـــــ

�دادى دسپتمبر لسمه نيټه دتجربې دپـاره ټاكـل شـوى ورځ هـم راورسـيدل

ــه را ټــول شــوى دنــړۍ فزيــك پــوه د تجربــى دپيــل وټــاكلې وخــت ت ســهار

دټاكلې وخـت. څيړونكو په تشويش او بيصبرۍ سره دقيقى پرګوتوشمرلې

كيلومـترى تونـل كـى دسـترو ماشـينانو دچاالنولـو27پـه�څراغ هم ولګيد

هرڅـــه ســـم پـــرمخ والړه او ددى ســـره ســـره چـــى. تكمـــه كښيكـــښول شـــوه

يوشميرپوهان دا ډار څرګندوى چى ځمكه به اخير په هغه تورغار كـى غرقـه

اوس چـى. او له منځه والړه شى چى په خپله ګيډه كى ورتـه زيـږول شـويدى

د�دسپتمبر لسمه نيټه شاته پاته ده ښايى دافغانستان دكونډو او يتيمـانو

ال ددغـه ډول خطـر نـښى نـښانى نـه ليدلـې دعا له بركته به وى چى تـر اوسـه

څـو وكـوالى شـى منځتـه رانغـى كيږى اوله نيكه مرغه داسى سـتر تـور غـار

� ښـاديواو غمونـو�زموږ داوسيدلو خاورينه كره چـى دښـكال او بـدرنګيو

دى�وفــا اوجفاګــانو � ميــنې اونفــرت او دســولې او جنګونــو نــه ډك كــور

فزيك پوهان او ستورى پيژندونكې سترګى پـه الردى. ترستونې تيره كړى

چى دغه په ډير واړه مقياسد بيګ بانګ بياتوليد به پـه اړونـدو برخـو كـى

دا. ډيرو معماګانو ته دحل كيلې پيداكړى د ټولې نړۍ پوهانو په ټوليز ډول

هڅه يوه ستره تاريخى پيښه وګڼل چـى دعلمـى كـشفياتو او ودى پـه چـارو

Lyn Evansدپــروژى مــشر LHCد. كــى بــه يــو نــوى كيفــى پــړاو پرايــنزى ده��: وويل نـور نـو مـوږ كـوالى شـومخ پـه� دا فانتـازى غونـدى يـوه شـيبه

د دپيدايښت د كائيناتو د درك�وړاندى وګورو او ودى اوتكامل په هكله

ــوه نـــــــــــوې دوران تـــــــــــه ورننـــــــــــوزو ،، و يـــــــــ .پـــــــــــه لـــــــــــور

په وروستيو وختونو كى داسى فرضيى هم وړاندى شوى دى چـى دا بيپايـه

د بينګ بانګ پيښه يـوازى زمـوږ دكائيناتـو كائينات له ابده موجود دى او

ميليـارده كالـه پخـوا ترسـره شـويده او داسـى بـى 13�7په يوه وړه برخه كى

ددغو فرضيو لـه مخـى زمـوږ بينـګ. شميره موازى كائينات نورهم ډير شته

د Spacetimeبانګ ښايى زموږ

دټكـر او تـصادم) مكـان-زمـان( Spacetimeاو كـوم بـل) مكان-زمان(

.واهللاُ العَلم( څخه منځته راغلې وى (

كتله او ضد ماده دايولړ نورى دپـرابلم نـه ډكـى موضـوعګانى� تورغارونه

د سپتمبر لسمه نيڼه او دسرن دتونل ازموينه به رڼا پرى واچـوى څـو دى چى

دحل په اړه ئـى ددغـى ازمويـنې دالسـته راوړنوپربنـسټ نـوى تكنـالوژى او

. كشفونه دانسانانو په برخه شى

د تونل نه تر السـه شـوى راپورونـه ښـيى چـى دتجربـى لومـړى برخـه Cernد

.يعنى دپيل يړاو په برياليتوب سره پايته ورسيد

دنوموړى تجربى مخالفان وايى چىد هستو دتـصادم اوټكـر نـه داحتمالـى

. خطر موضوع التر اوسه پـورى پـه مـخ كـى ده او بيخـى لـه منځـه نـده تللـې

داســى ښــكارى چــى ددى ډول مخالفــانو ډيــرۍ هغــه امريكــايى مذهبــى

بنسټپال كسان دى چى ددوى په عقيده دا يوازى يو شيطانى عمل دى ځكـه

دكائيناتو دمنځته راتلو په اړه انجيل شريف هرڅـه روښـانه كړيـدى او ددى

ټولو هلوځلو او مـالې لګـښتونو

نــه بــه هيــڅ كومــه دپــام وړ پايلــه

ــه نـــشى ــره. ترالسـ ــره سـ ددى سـ

دپوهـــانو ډيـــره برخـــه دســـپتمبر

دلـسمى نيـټى دازمويـنې جريــان

او پــايلو څخــه بــشپړ راضــى دى

او ټينګـــار كـــوى چـــى يـــوازى

ــنى ترســره كــول ــوى ازموي دنوم

ــته راوړنـــــــه ده ــاليتوب او لويـــــــه الســـــ ــتر بريـــــ . پخپلـــــــه يـــــــو ســـــ

جــرمن اناليــن تبــصره او پخپلــه دســرن دشــنونكى ډلــې- پــدى اړه دافغــان

خوداټول داهغه څه دى چى تـر نـن�په زړه پورى معلومات لرى)2( سايت

ورځى پورى په تونل كى دپيښو شـوو حـاالتو يـو سـربيرن او لنـډ انځـور پـه

پرســپوږمۍ اومــريخ بانــدى ديولــړ الســبريو پــايلو اوتجربــو. ګوتــه كــوى

و اشـرف الخلوقـات تـه داتـوان بخـښلې دى چـى ښودلې ده چى پاك خـداى

داسباب العالم دپيدايښت وپټواسرارو ځان ته ورسـوى او دبـشر دالسـبرى

.د قادر مطلق دقدرت تجال او تعالې وځلوي پربنسټ

!دهغى ورځى په هيله چى دبشر په ګټه دزمان اومكان هرڅه تسخيرشى-

�نه چـى دقـوى او ټينـګ مانـا لـرى Hadrosديونانى كلمى: هاډرون-)1(

دا په هستوى فزيك كى هغه يـو ډول ټينګـى او قـوى ذره. اخيست شويدى

ل اكــون لخــوا.ب. وى پــارچى دى دلومــړى ځــل لپـاره دشــوروى فزيــك پــوه

.دهاډرون پنامه نومول شويدى

دغه دسرن په البراتواركيد څيړونكى ډلى انترنيتى سايت دى چـى-)2(

دموضوع مينه وال دالزياتو معلوماتو دترالسه كولو پـه موخـه كـوالى شـى

www.cern.ch. تر ګټه واخلې

ريانووستي

، ژبـاړونكى 2008 اهللا:ز كال ددسمبر اوله حبيـب

غمخور

امريكا قادره نده چي خپلې سـتونزي بېلـه

. نړيوالي مرستي حل كړي

ــې ــناتوري اودامريكاراتلونكـــ ــارك ســـ دنيويـــ

دبهرنيــــــو چــــــارو وزيــــــره هيــــــالري كلنتــــــون

دشيكاگوپه ښاركي چيري چي بـارك اوبامـا هغـه

دبهرنيو چارودوزير په توگـه ونومـول پـه خپـل پـه

يوه خبري كنفرانس كي وويل امريكا نـسي كـوالي خپلـي سـتونزي او نـړۍ

. ته ورپېښ بحران په په تنهايي سره حل كړي

و: وى اعالم كرد و منابع ما نمى توانند فقط بـا يـك نـيرو امنيت، ارزش ها

و پيشرفت داشته باشند . فقط توسط آمريكايى ها حراست شده

هغې اعالن وكړ چي دانشونې ده چي زمـوږ امنيـت ،ارزښـتونه اوگـټي دې

هغـه وړانـديح وويـل. په يوه ځواك اويوازي دامريكايانولخوا وسـاتل شـي

موږ بايد يوه فعاله ديپلوماسي ولرو اودټولـو امكانـاتو څخـه پـه اسـتفادي

دې وويل موږ باېد ډير ملگري او لږ مخالفان. سره خپله راتلونك جوړه كړو

. ولرو

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Page 14: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

14

محمد نعمان دوست

!!مبارکي، په خالي كوڅو كـې يـې تـش بـاد لګېـده ،، كلى خاموشو ډېـر وګرځېـدم

ــړم ــاركي وركـــ ــتر مبـــ د اخـــ ــوك مـــــې پيـــــدا نـــــه كـــــړل چـــــې . هيڅـــ

، ټـول كليـوال هلتـه راغونـډ شـوي يو ناڅاپه مې مخامخ غونډۍ ته پام شو

، په منډه . منډه والړم–وو

) اخــتر مــو مبــارك شــه(د !، ، ور ورســېدم ، جملــه مــې پــه الره تكرارولــه

، ، خــو هيچــا مــې پــه لــوړ غــږ كليــوال مــې ټــول غلــي وو مبــاركي وركــړه

كړ هم . ځواب را نه

، سـر مـې وګرځېـد او ځـاى پرځـاى كېناسـتم . په سترګو مې توره شپه شـوه

د وژل شـويوو يو وخت چې پـه خـود شـوم د قـبرونو منـځ كـې ناسـت ووم او

. كليوالو جنډې مې په سر رپېدې

نصيراحمداحمدي

بدمرغينجلۍ پر كټ ستوني ستغ پرته وه، كله كله به يې چيغه كړه، السونو ته ور لـوېـدلـې

تـر هـغـې. ځنځيرونه به يې وشرنګېدل، سر به يې پورته كړ او بدن به يې ټكان وخـوړ

نجلۍ تـه كـتـل راګرځيدلې كسان خواشيني وو، دوى په راوتلو رډو سترګوځوانې

ــې ــدلــــ ــاريــــ ــكــــ ــې ښــــ ــځــــ ــونــــ ــې ګــــ ــې يــــ ــرو كــــ ــېــــ ــه څــــ .او پــــ

!په والړو كسانو كې يوه چيغه كړ

!تور كوډګر ناوختهشو_

:تر څنګ والړ سړي په عاجزۍ وويل

د پاچا عمر دې ډېر وي، په تور كوډګر پسې مو عسكر لېږلي دي، دوىد سهار پـه_

ورځ مـزل خړه كې حركت وكړ،اوس بايد را ورسـېـږي، سـپـېـره غـره تـه تـګ، يـوه

.غواړي

پاچا خپله اوږده چپنه ورټوله كړه، روان شو، پر تخت كېناست، ځلېدونكى ژيړ تـاج

يوه شـېـبـه. يې له سره ليرې كړ او په خپلو اوږدو سپينو څڼو كې يې ګوتې تېرې كړې

د ماڼۍ په لوىاو غلى و، وروسته يې ډډ غږ

:هسك سالون كې انعكاس وكړ

.كه زما په لور څه وشول، تاسو به تر تېغ تېر كړم_

د والړو درباريانو سرونه وځړېدل، په څېرو كې يې وېره ښكارېدله او وزيرانو خـپـل

.ژوند په خطر كې ليد

د نور هم ووت، يو ساعت له اوږدو شيشو څخه ماڼۍ ته ژېړه رڼـا رالـوېـدلـې وه او

.زرينې چپنې ځلېدلې درباريانو اوږدې

د خـپـلـې اوږدې د پاچا غوسه ورو ورو ډېرېدله، خولې يې ځګونه پيدا كړي وو او

.تورې تر طاليي موټ يېد ښي الس ګوتې تاوې وې

د نجلۍ السونو او پښو ته ورلوېدلو ځنځيرونو شرنـګ چوپه چوپتيا وه، كله كله به

.وكړ، چيغه به يې له خولې را ووته او بېرته به بېسده پرېوته

د رارسـېـدو خـبـر وركـړ، پـاچـا د تور كوډګر د ماڼۍ يوه عسكر و چې لمر په لوېدو

د تـور د سالون لويې دروازې ته وچې سترګې نيولـې وې او ټـولـو ودرېد، وزيرانو

د راتلو انتظار اېست شېبه وروسته يو زوړ سړى ښكاره شـو، دى تـك تـور. كوډګر

په خړسپڼسي پيېلو څو هډوكو ټـال و، ګڼه ږيره يې درلوده او پر نرۍ غاړه پورې يې

.خوړ

د احترام په بڼه خپل سرونه ټيټ كړل، خو تور كوډګر مخ ور وا نـه پاچا او درباريانو

د نجلۍ تر څنګ پر كټ كېناست د نـجـلـۍ.ړاوه، الړ او ښه شېبه يې هغې ته وكتل،

اوږده باڼه نېغ والړ وو، تر سترګو يې يوه تـوره حـلـقـه راګـرځـېـدلـې وه او پـر سـرو

د. شونډو يې سپين ځګ پروتو تور كوډګر خپـلـې زړې خـورجـيـنـې تـه الس كـړ،

د پښو دوه اوږده هډوكي او يو خيرن جـام يـې راوېسـتـل، وروسـتـه انسان ككرۍ،

.ودرېد، له ځان سره يې څه وويل او تر كټ څو ځله را تاو شو

:پاچا په خواره خوله وويل

.زه په تور كوډګر باور لرم_

تور كوډګر هغه ته وكتل، خو څه يې ونه ويل، هماغسې يې شونډې خوځېدلې او دا

.سې كلمات يې تر خولې راوتل چې والړ خلك نه پرې پوهېدل

د نجلۍ تر څنګ كېناست، خورجين تـه يـې د كوډګر شونډې تر ډېره خوځېدلې، بيا

الس ور وغزاوه، يو سپين بوتل يې راوېست او كله چې يېد بوتل اوبه پـه جـام كـې

د نـجـلـۍ سـتـرګـې رڼـې واچولې، له جام څخه يو تور لوګى پورته شو، له دې سـره

!شوې، ځنځيرونه وشرنګېدل اوتور كوډګر چيغه كړه

ته څه غواړې؟! اې شيطاني اروا_

د نجلۍ خوله له ځګونو ډكه شوه، تورو سترګو يـې سـوروالـى پـيـدا كـړ او شـېـبـه

نا څـاپـه يـې لـه شـونـډو يـو ډډ نـاريـنـه غـږ. وروسته يې سترګې سرو وينو ونيولې

ــول ــړځـ ــه ولـ ــو زړونـ ــانـ د والړو كسـ ــې ــون كـ ــالـ ــه سـ ــږ پـ .راووت، دې غـ

:غږ وويل

!تر ټولو بدمرغه انسان_

د ځنځيرونو شرنګا پورته شوه، تور كوډګر په چـټـكـۍ سـره تـر نـجـلـۍ له دې سره

راوګرځېد، په الس كې نيولې ككرۍ يې كښته پورته كړه او نامفهومه كلمات يې له

د نجلۍ رنګ ورو ورو خپل عادي حالت ته راوګرځېد، سـتـرګـو يـې. خولې را ووتل

. توروالى پيدا كړ او شېبه وروسته بېسده پرېوته

د چپنې لستوڼى يېد خپلې لور پر خوله تېر كړ او بېر ته په خپـل پاچا ور مخته شو،

.ځاى ودرېد

:تور كوډګر وويل

تر ټولود پا چا پر لور جادو شوى، نجلۍ هغه وخت رغېدى شيچې_

.بدمرغه انسان وويني

پاچا يوه شېبه غلى و، بيا يې وزيرانو ته مخ ور واړاوه او امر يـې وكـړ چـې تـرټـولـو

.بدمرغه انسان ور ته پيدا كړي

له لمر ختو سره ډولونه ودربېدل، جارچي په ښار كې كوڅه په كوڅه وګرځېد، ده يـو

لوى ښكر خولې ته نيولىو او چيغې يې وهلې چې ترټولو بدمرغه انسان دې په

.دربار كې حاضر شي

په ماڼۍ كې پاچا او وزيران بې خوبه او خـواشـيـنـي ښـكـارېـدل، پـه ټـولـو سـرونـه

.د تــور كــوډګــر لــه خــولــې څــخــه نــامــفــهــومــه كــلــمــات را وتــل ځــړېــدلــي وو او

د هوا له تودېدو سره عسكرو احوال راووړ چې تر ټولو بدمرغه انسان يـې مـونـدلـى

شېبه وروسـتـه پـه يـوه. پاچا امر وكړ چې دا بدمرغه انسان دربار ته حاضر كړي. دى

كټ كې داسې سړى راوړل شو چې السونه او پښې يې نه وو، پر مخ يې يو لـوى پـرار

د غوښې يوې لويې بوټۍ ته ورتهو .ښكارېده او تر ډېره

سړي وويل چې دى يو پوځي و، له دښمن سره په جګړه كې يې الس او پښـې غـوڅـې

د تـــــورې نښـــــه ده د مـــــخ لـــــوى پـــــرار يـــــې هـــــم .شـــــويـــــدي او

د نجلۍ سترګې سرې شوې او د خبرو له ختمېدو سره ځنځيرونه وشرنګېدل، د هغه

د اېسـتـلـو امـر وكـړ او ويـې ويـل. له خولې يې ځګونه وبهېدل د سـړي تور كوډګر

دىده چې وروسته.د ازادۍ په جګړه كې برخه اخيستې او تر ټولو نېكمرغه انسان

نيم سـات نـور هـم. يې څه نامفهومه كلمات تر خولې را ووتل او نجلۍ ارامه پرېوته

د يوې ښځې ژړا او كوكې واورېدل شوې، په سالون كې يوه ځـوانـه ښـځـه ووت، بيا

، دوىد خپلې او درې خوار او ډنګر ماشومان ودرېدل،ماشومان ناروغه ښكارېدل

.مور لمن ټينګه نيولې وه او وارخطا وو

د خرڅالو لپاره بوټي راوړل چې ښځې په ژړا كې وويل چې خاوند يې له غره څخه

ځناورو وخوړ، اوس دوى څه نه لري، دوه ماشومان يې له لوږې مړه شول، نورو ته

د هغه غوښه ور ته پخوي او ژوندي يې ساتلي دي دوى. يې يو مړ سپى موندلى دى،

ه ويرانه كې اوسي، يواځې څلور دېوالونه دي، نه چت لري او نه هم دروازه، په يو

.خو بيا هم څوك كوم غرض نه ورباندي لري

د پاچا په امر ښځه او .ووتل له ماڼۍ ماشومان ځنځيرونو شرنګ وكړ او

:تور كوډګر وويل

ژوند يې تريخ دى خو بدمرغه نه شو ورته ويـالى، ځـكـه دا ځـوانـه ده، تـر سـتـورو

د پاچا له وېرې څوك په سپكه نه شي ورته كتالى .الندې شپه تېروي او

شېبه وروسته يو په ونه لوړ بنيادم په سالون كې ودرېد، ده ښكلې جامې اغـوسـتـې

د بدمرغۍ كومه نښه نه پكې ښكـارېـدـلـه دده. وې، له رنګه هم سپينو او په ظاهره

د پاچا او درباريانو په څېرو كې ګونځې پيدا شوې، خو تور كـوډګـر وويـل په ليدو

ــړي ــرې دې وكـــــــــــــــــــ ــبـــــــــــــــــــ ــې خـــــــــــــــــــ .چـــــــــــــــــــ

ــه ــوه جــملــه را ووت ــه خــولــې څــخــه يــې يــواځــې ي ــد او ل !د ســړي ســر وځــړې

او_ ــده ــړېــ ــو النــــدې كــ ــرديــ ــاوره پــ ــوږ خــ ــرو زمــ ــه لــ ــواكــــي نــ ــلــ ــپــ .خــ

د ماڼۍ لويې شيشې ولړځېدې، له كټ څخه يو تور لوګى پورته شو او يـوې ناڅاپه

ــړ ــور كــ ــپــ ــعــــكــــاس خــ ــالــــون كــــې انــ ــغــــې پــــه ســ ــيــ !وېــــرونــــكــــې چــ

!وسوځېدم

د لوګى په لمبه بدل شو او له لمبې د ځناورو شكلونه جوړ شول، كله بـه يـې څخه هم

د زمري بڼه خپله كړه، شېبـه وروسـتـه يـوه وحشـتـنـاكـه د ليوه او كله هم پړانګ كله

انګوال پورته شوه، يوې سپېنې رڼا والړ خلك اړ اېستل چې خپلو سترګو ته السونه

د نجلۍ حيرانه غږ واورېدلشو ونيسي، چوپه چوپتيا شوه !او شېبه وروسته

زه مو ولې تړلې يم؟! پالره

:تور كوډګر وويل

د خپلواكۍ نه درلودل دي .تر ټولو لويه بدمرغي،

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

کيسهلن６ه

لن６ه کيسه

Page 15: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

15

ايتر تاس

حبيب اهللا غمخور: ژباړونكى

Вадим Полищукواديم پوليشوك: ليكوالدامريكا راتلونكي ټاكل شوي ولسمشر بارك اوباماپه هغه دمطبـوعـاتـي

كنفرانس كي چي دشيكاگوپه ښار كي جوړسوى وودخپلي ادارې په ځيـنـو

د يوشمير نومول شوو كسانو نومونه اعالن كړه .مهمو مقامونوكښي

ښاغلـي اوبـامـا ددمـوكـرات گـونـدسـنـاتـوره اغـلـې هـيـالري كـلـيـنـتـون

67اغلې هيالري كليـنـتـون. دامريكادبهرنيو چارودوزيرپه توگه ونومول

مه دبهرنيو چارووزير اوهمدا ډول

دامريكاپه تـاريـخ كښـي بـه هـغـه

دبهـرنـيـوچـارو درېـيـمـه ښـځـيـنـه

همدارنگه پـه بـهـرنـيـو. وزيره وي

ــاره ــامــا ســال ك د اوب چــاروكــې

سوسن رايس لومړۍ تورپـوسـتـې

د ښځه ئـې پـه مـلـگـرومـلـتـو كـې

يعني دښاغلي زلمي خليلزاد پر ځـاي. امريكا دسفيرې په حېېث وگومارله

د ملگرو ملتوپه سازمان كښي دامريكا دمتحده اياالتوسفيره وي ژ. به

د دفاع اوسنى وزير كلن روبرت گيتس په خپله وظيفه بـانـدې65همدا ډول

پاته شو،اودملي امنيت دسالكارپـه تـوگـه ئـې دنـاټـوپـخـوانـۍ عـمـومـي

د سمندري قواوو متقاعد جنرال جيمز جونز مقرركړ . قوماندان اودامريكا

پدې كنفرانس كي اوباماد اريزونا دښار والي پنځوس كلنه اغـلـې جـيـنـټ

د وزيـرې پـه Janet Napolitanoناپوليتانو دخپلي ادارېد ملي امنيـت

ر دعـدلـې دوزيـرپـه57اوهمدا ډول هغۀ.توگه اعالن كړه كلن اريك هولډ

ر به اولنۍ تورپوستى امريكا يي وي چې دغـه. توگه ونوماوه اريك هولډ

.ډول لوړمقام ترالسه كوي

شو جنرال دوستم تركې ته ولېږل

ريانوستي

حبيب اهللا غمخور: ژباړونكى

ــالف يـــو لـــه ــي ائـــتـ ــمـــالـ ــي يـــو وخـــت دشـ ــم چـ ــتـ ــرال دوسـ ــنـ جـ

ــى ــوپــخــوان ــو ځــواكــون ــه وال ــغــانســتــان دوســل ــواوداف مشــهــورومشــران

ئې په خپل كوركي تر نظـارت گڼل كېده ،چې څه موده وړاندي درستيزوال

ــده ــېـــــ ــدي اوســـــ ــو النـــــ ــږل ســـــ ــېـــــ ــه ولـــــ ــې تـــــ ــركـــــ . تـــــ

ــه ــركــې ت ــه مــخــې ت ــرال دوطــن ورځــپــاڼــي دخــپــاره ســوى خــبــر ل دجــن

)) عـلـى بـابـاجـان(( دلېږدولو عمليات دتركې دبهرنيو چارودوزيـر دوستم

په خپل خپاره سوي خبركـي ددې دغه نشرېه. دهدايت له مخې تر سره شول

پـه لـور مطلب په څرگندولوسره چي انـقـرې يـو ځـل بـيـا دجـنـرال دوسـتـم

كـلـن54دمرستي الس وغځاوه ،زياتوي چي دتركې حكومت پخواهم دغه

پـنـاهـنـده گـي وركـړې جنرال ته چي دافغانستان په شـمـال كـي نـفـوذ لـري

چي وطن ورځپاڼه ليكي دوستم. وه دشمال په ائتالف كي دخپـل پسله هغه

د مياشـتـي دحـمـلـې پـه پـايلـه كـي ملگري اكبر باي پر خالف ئې دفبروري

دجمهوري رياست دستر پوځى سالكار اودستريزوال له مقام نه گوښـه كـړل

شو اوپه خپل كوركي ئي تر نظارت الندي شپې سباكولې ،دښاغـلـي كـرزى

داورځـپـاڼـه لـيـكـي چـي تـركـيـه دجـنـرال. په وړانديز ئي هيـواد پـرېښـود

ــده دوســتــم ــاكــل شــوې ــوگــه ټ ــعــيــد داســتــوگــنــځــۍ پــه ت ــب ــپــاره دت .ل

نه وروسته ددوشنبـې پـه دموافقې ورځپاڼه ليكې دكرزي اودوستم تر منځ

هيوادته ورسول ورځ جنرال دوستم دتركيې په يوه ځانگړې الوتكه كې هغه

ديادولو وړده چي دتركې دبهرنيو چارو وزارت تـر اوسـه ددې خـبـرپـه. شو

.هكله كومه څرگندونه نده كړې

دشـوروي پـلـوه حـاكـم كلوكښي په افغانستان كـي 1980په جنرال دوستم

.گوندطرفدار اوپلوى وو

جنرال دوستم دطالبانو سره دجگړې په وخت كيد افغانسـتـان پـه شـمـالـي

ددولت په نامه ديوبل دولـت بـنـيـاد دازبكستان په دولت كښي سيمو كي

دشمال دائـتـالف پـه هغه.كښېښود اوحتادپيسودچاپ هڅى ئي پيل كړې

يـونسـبـتـأ دطالبانوپر خالف ئي مبارزه كول وجودكښي دهغو خلكونه چي

تر دغه دمه په يوه ښكلي اومـډرن درې جنرال دوستم. غښتلي اردو جوړ كړ

،)) وطـــن((د. مـــاڼـــۍكښـــي ژونـــدكـــاوه پـــوړيـــزه لـــه ورځـــپـــاڼـــه نـــه

مه14خبري اژانس ،دقوس دريانوستي

:دژباړونكي لنډه يادونه

، پسـلـه هـغـه چـي تـركـې درك كـړه لـه جـنـرال دوسـتـم نـه ديادولـو وړده

يو وخـت دخـپـلـو مـوخـولـپـاره اسـتـفـاده دافغانستان په سياسي بهير كي

جنرال دوستم تركې ته پـه. كوالي شي هغه ئې وهڅاوه چي تركې ته والړ سي

رسېدوسره په هوايي ډگركي ډير استقبال اودتركې دډـلـه ايـزو رسـنـيـو لـه

. دهغه سره څو تـلـوېـزيـونـي مـركـې هـم خـپـرې شـوې. الرې زيات تبليغ شو

دهمدې سفر په درشل كښي دتركې حكومت هغه ته سيـاسـي پـنـاهـنـده گـې

يو شمېر نا تائد شوي اوازې داسـي هـم خـپـرېـږي چـي هـغـه تـه تـر. وركړه

ددې لپاره چي دتركې تر حقوقـي چـتـرالنـدي سياسي پناهنده گۍ وروسته

.وي دتــــــركــــــې تــــــابــــــعــــــيــــــت هــــــم وركــــــړه ســــــوى دى

پدې مسله امريكا ،او دروسانـو پـه گـډون ټـوـلـه په هر حال جالبه داده چي

، پوځى گټواوملحوظـاتـوپـر بـنـيـاد غربى نړۍ خبره وه ،خو دځينو سياسي

اودجنرال دوستم له امكاناتو څخه داستفادې په موخه ئې ډله ايـزورسـنـېـو

ه رسـوا كـړي داځـكـه چـي هـغـه تـه دسـيـاسـي. ته اجازه ورنكړه چي داخبر

پناهندگۍ مسله دنړۍ ديوشمير هيوادونوسره په مشوره تر سره شـوې وه،

دافغانستان په سياسي بهير كښي دجنرال دوستم. ځكه خو پټه وساتل شوه

يـاكـه شاته تل تركيه او ازبكستان والړ وه ،اوكله كله چي به ښاغلـي كـرزي

حـقــيــقــت وويــل شــي بـېــچــاره كــرزي چــيــغــې وهــلــې چــي دډيــرو كســانــو

ياجنگساالرو شاته بهرنۍ هيوادونه والړدي اوـلـه ډارنـه ئـي دتـركـې نـوم

وه نشواخيستالي دابـايـد ووايـو چـي دنـوروجـنـگـسـاالرو. همدا مسـلـه

اوهيروئينو دپټو اوښكاره سوداگرو واتنظيمو درهبرانو ،يوشميـر مـحـلـي

قوماندانانو اوپه دولت كي دشاملو په اداري فسادككړو حاكمانـو وشـاتـه

هم همداسي بهرني هيوادونه والړدي هركله چي دهغـوي ژونـدپـه خـطـركـي

شي همدا هيوادونه ئي په ځانگړو الوتكو كښي دوباره خـپـلـو هـيـوادو تـه

همدا دليل دى چي دبېگانه ووتر حمايي اوحاكميت الندي كسـان. لېږدوى

دافغان ولس لپاره بېگانه اويودبـل سـره پـوهـېـدل سـتـونـزمـن دي ،پـايلـه

. داشوه چي دسولي پر ځاي جگړه اودامن پر ځاي بـې امـنـي حـاكـمـه سـول

ده دغه كسان مكلف دى چي دهغو دولتـونـوگـټـي وسـاتـي كـوم چـه طبعي

. دوي ئـــــي تـــــر حـــــمـــــايـــــې اوچـــــتـــــر النـــــدي ژونـــــد كـــــوي

داسي انگېرنې هم شته چي ښاغلي بارك اوباما غواړي په افغانسـتـان كـي

ــى ــگـ ــنـ ــو دجـ ــالـ ــكـ ــل داشـ ــكـ ــه شـ ــي پـ ــاالرچـ ــسـ ــگـ ــنـ ــه جـ ــغـ ــول هـ ټـ

((،لكه دپاكستـان مجرمينواويادبشردحقوقوڅخه دتيري په تور تورن دې

ISI)) داستخباراتي جهنمى سازمان ځيني مشران چي ئي دمحاكمې لـپـاره

دملـگـرومـلـتـو دامـنـيـت

شورا ته معرفى كړل دوي

ــو هــم مــعــرفــي اودخــپــل

. اعمالـوپـه سـزاورسـوي

ويــــل كــــېــــږي ددغــــې

ــه ــخــ ــې څــ ــمــ ــاكــ ــحــ مــ

په خـاطـر تـركـې دنجات

جنرال دوستم خپل هيواد

ته بـېـولـۍ دى ،مـمـكـن

ايران هم خپل پلويان لكه

ښاغلي محقيـق ،لـطـيـف

فدرام ،خليـلـي اودنـظـار

ددوي شورايوشمېرغړي

دژونـد دامـن سـاتـلـو پــه

خـــاطـــر خـــپـــل اويـــابـــل

پاى. هيوادته ولېږدوي

د27پن％م کال پرلپس３ د ل７م 1387－２ه ــ مياشت) عقرب( لمريز کال

Nawey Hilla نوې هيله د افغانانو په سويډن:د امتياز خاوند علمي كې

.او كلتوري مركز

د ليكونكې د نوې هيلې خپرونه په سويډن كې

.ډلې ترنظر الندې خپريږي

.محمد اقا ش５رزاد: مسئول مدير.هيواد ش５رزاد: تخنيكي همكار

.M: پوستي پته Agha DELSJÖGATAN 24 217 65 MALMÖ, SWEDEN . ټليفون 0046-40-132541 . . . . .

برېښناليك

[email protected] تاسې كوالى شئد نوې هيلې ټولې ګڼې په

الندې پته ولولئ

www.hewad.com/naweyhilla

Page 16: ˇ2 ˛˚ ˜ ( ˇˆ˙ ) 1387 27 !P) ! O : ˇ=&H 1$& |H 9 H } .$~ :a‘ )1/1FH ]FH )) !O ) !fi !/ 1$ H 14I F8 25 $ H1/ˇH17ˇH .$&H) ˆ) 1MI. >?&ˆ ˘b FEˆ : 1; ( ˇ(R

Afghanskt Akademiskt Kulturcentrum i Sverige

Nr. 27 Nov 2008 16 عقرب( لمريز كال لړم 1387مخ پنځم كال ــ پرلپسې اوه ويشتمه ګڼه (

Eid ul-Fitr (Akhtar) Eid al-fitr är en muslimsk högtid som firas efter faste-månadens avslut. I Afghanistan kallas högtiden för eid eller akhtar som det heter på pashto. Eid/akhtar bety-der festglädje. Denna välsignade glädjefulla högtid firas i 3-4 dagar och innebär att vänner och släkt besöker varandra för att önska varandra glad eid, eid mobarak.Denna betydande högtid innebär också försoning och välvilja mellan de som varit ovänner. Eid bringar ge-menskap och stärker band mellan släkt och familj. Den första dagen av eid inleds vanligtvis med att främst männen ber en morgonbön i moskén. Sedan beger man sig familjevis eller tillsammans med vänner till nära och kära för att önska de glad eid. Under eid bjuds det på mycket speciell och god mat. Det är inte ovanligt att man ansträngt sig extra mycket vid bakning av speciella bakelser och godsaker som gästerna bjuds på. Under Eidhögtiden ger man bort allmosor och gåvor till de behövande och man är extra generös. Förutom att man bjuder på god mat och ger bort gåvor till de behövande delar man ut godis, pengar och presenter till barn och unga. Inför denna högtid har man då inve-sterat extra mycket på att köpa fina kläder till alla famil-jemedlemmarna. Detta uppskattas speciellt mycket av barnen. Enligt traditionen går barn runt till sina grannar för att få godis, kakor, pengar eller någon annan sorts gåva. Något som inte heller är ovanligt är äggpickning som är ett förekommande lek mellan barnen. Det inne-bär att två personer stöter ändarna på sina målade kokta ägg mot varandra. Den som får sitt ägg sönder förlorar. Konserter, fyrverkeripjäser och många andra nöjes-tillställningar brukar hållas för att göra eidfirandet extra-ordinärt och glädjefullt för de firande.

Muska Andar

Eid ul-Adha

Eid ul-Adha är en islamisk högtidsfest firad av musli-mer och druser världen över som ett minne av Ibra-hims (Abrahams) villighet att offra sin son enligt Guds order (se Gamla testamentet). Det är en av två Eid-festivaler firad av muslimer, som baserar sig på Kora-nen[1] (Muslimer i Iran, som oftast är shiamuslimer firar en tredje form av Eid). Liksom Eid al-Fitr börjar Eid ul-Adha med en kort bön följt av en predikan (khutba). Eid ul-Adha firas årligen och infaller på den 10:de da-gen i månaden av Dhul Hijja )9:;<ذو ا ( enligt den islamiska månkalendern. Festligheterna pågår i två

eller tre dagar beroende på land. Eid ul-Adha infaller dagen efter pilgrimerna är klara med hajj, den årliga vallfärden till Mekka i Saudiarabien av muslimer från hela världen. Det inträffar ungefär 70 dagar efter slutet av månaden ramadan, då muslimerna fastar. Andra namn för Eid ul-Adha Eid-ul-Adha (Adha Eid) har andra populära namn runtom i muslimska länder såsom Eid al-Kabir (Den 'Stora' Eid) i Marocko, Algeriet, Tunisien, Egypten och Libyen; Tabaski eller Tobaski i Västafrika; Babbar Sal-lah i Nigeria; Ciidwayneey i Somalia och somaliskta-lande regioner i Kenya samt i Etiopien. I Afghanistan kallas det för لوى اختر eller Eid Qurban د قربانۍ اختر .I Indien och Pakistan är den även kallad Bari Eid (bokstavligen "Stora Eid"). I Bangladesh kallas den antingen �� -�� ���� Id-ul-Azha eller ���� � �� Korbani Id. I Sydafrika kallas den även Bakri Eid. Den indone-siska termen är Idul Adha. I Malaysia kallas den aidil Adha och även Hari Raya Korban. Traditioner och utövande Utdelning av kött från ett rituellt offrat djur till fattiga i Pakistan under eid-ul-adha-högtiden. Män, kvinnor och barn förväntas klä sig i sina finaste kläder och utföra Eidbönen i valfri moské. Muslimer som har råd offrar deras bästa boskap (vanligast får, men även kameler, kor och getter) som en symbol av Ibrahims (Abrahams) offer. Det offrade djuret känt som "qurbani", måste klara vissa ålders och kvalitets-standarder, annars betraktas djuret som ett oaccepta-belt offer. Vanligtvis måste djuret vara åtminstone ett år gammalt. Enligt Koranen ska en stor portion av köt-tet skänkas till de fattiga och hungriga så att alla kan delta i festen som hålls under Eid ul-Adha. Det återstå-ende tillagas till familjefirandet där släktingar och vän-ner bjuds. Under den här perioden så påminns även muslimerna om att dela med sig av sitt överflöd till de som har mindre. Det vanligaste välgörande förfarandet i det muslimska samhället som demonstreras under Eid ul-Adha är att försöka se till att ingen fattig muslim lämnas utan mat från offerdjuren under dessa dagar. Människorna ska försonas med varandra under denna dag, först med deras föräldrar, sedan med deras egna familjer och vänner. Eid ul-Adha infaller alltid under samma dag enligt den islamiska kalendern. Datumet enligt den gregorianska kalendern varierar från år till år eftersom den islamiska kalendern följer månens cyklar och den gregorianska solens cykel. Detta gör att den islamiska tideräkningen är ungefär elva dagar kortare än den västerländska. Ur: Wikipedia.org


GIS ˘ ˇ˘ ˆ˙§ستخدام النمذجة ونظام...GIS ˘ ˇ ˘ ˆ˙ ˛˘˚˜ ˝ ˝ h. bilani@scs -net .org ˆ ˘ ˇ! & ˜ ˝˙ ’(") % ˚ ˜ !"#˜ ˝˛ $ ˙ ˝ ˛ ˇ 2 -&("

!9 -E EF’EF9G - H! G $GEI˜9GEF9GE · ˇˆ ˆ ˇ˙ ˙ ˇˆ ˙ ˘˝ ˘ ˛ ˆ ˚ ˝ ˇ ˆ ˝ ˆ ˜ ˝ ˙ ˘˝ ˝ ! ˙ ˝ ˝ ˆ" ˝˙ ˝ # ˝ ˘ˇ

ˆ ˇ ˙ ˝ˇ ˆ˙ ˆ · 2019. 4. 11. · ˆ ˙ˇ ˇ˝˘ ˇ˝ !˜ ˜ ˛"˚˚˜ ˝ ˇ ˝ ˙ ˛ ˇ ˆ ˆ ˇ ˝ˆ ˝ˇ ˆ ˛ ˙ ˙ ˆ ˇ ˙ ˆ ˆ˙ ˝ ˙ ˇ ˝ ˝ ˆ˙ ˝ ˆ˝ ˙ ˆ

USGS Earthquake Hazards Program...ˇ ˛ ˇ+ ˛ ˜ ˇ ˆ˚˝ ˝ ˛ ˝ˆ h ˘ , ˘ ˝ ˛ ˜ ’a ˛ 9 ˘ 4*!)

Reisebericht Kos Laura H. › download... · (˝ %ˆ ˝ 7ˆ ˝ ˝ ˛/ˆ˛˛ ˇ3˛ ˝, ˝ ˝ ˛ 4. ˝ 7˝ ˛34 ˛ ˛+ ˝ ˙˝ )ˆ ˝ (˝ *˛˝ ˝ ˛ ˇ ˆ. ˝ ˇ 4 ˛ ˝ )˝ ˛ˇ˛

ˇˆ - lemaghrebdz.com1976).pdf · ˜ˇ ˝ˇ˝"ˇ% ˝ . ˆ ˙ ˆ ˚ ˆ /01 % ˇ ˆ +fb /+h & /+v ˇ ˆ #

 · ’ 8 ˛ ˚ ˛ ˘ ˆ ˘ ˆ ? $ ˛ # n $ 88 $ # $ $ # ˛ ’ h ˜˝ $ ˜ ! $ ˜˝ ˛ ˜ ’ ˛ # ˙ ˘ˇˆ ˘ ˇˆ ˙ ˘ˇ ˜ ˇ

ˇ˘ ˛ ˝˙ ˙ ˝˙ Wajiha... · 2020. 2. 9. · ˜˚˛˝˙ ˇ˘ ˛ ˝˙ ˙ ˝˙ ˜˚˛˝˙ˆ ˘ ˙ˆ ˚ ˙ˆ ˝ ˙ˆ ˘ ˚ ˆ ˙ˆ ˛ h ثــيح ،ةيقرــشلا ةــقطنملل

25592a MANUALE ISTRUZIONI BUBBLE BUSTER · +h ˆ˙ ˝ ˚ 0˜˝˝ 0˜ ˇ ˛ ˚’ ˚ ˜ ˇ ˘818 ˇ ˆ˙ ˝ ˜ !˜ ˘ ˇ ˆ˙ ˝ ˇ ˆ ˛˚ˇ

h"= ˙ ˘ ˘ ˘@ ˆ ˘ˇ h"= ˛- / ... $ ˘ˆ ˇ˚ $˘ $ ˘ 4 1 1 ˘ ˚ ˘ ’ %0" href="https://vdocuments.mx/-ahmadiyya-8-0-h-.html">ˇ - Ahmadiyya · 8 0 ˛ "ˆ . )- ˇ˘ !˙ & > h"= ˙ ˘ ˘ ˘@ ˆ ˘ˇ h"= ˛- / ... $ ˘ˆ ˇ˚ $˘ $ ˘ 4 1 1 ˘ ˚ ˘ ’ %0

H + I 8 [ 2.C:C6...H + I 8 [ 2.C:C6 4. 9 ;n J !’ ˆ˛&ˇ &˛’ ˆ˘˛E !˜ *!H!˙&& ˘ ˆ ˜˛ -ˆ ˘"˛ˇ ˆ(˙*˛˘ˇ ˆ˝˙&ˇ ˘˝˙- ˝˝ ˘˛ ˝˙ˇ ? ˜ˆ˙ ˛˘ ˆ* ˛E

Doc Electrónico Nº1 - FINAL · hc h% ˆ+ h, ˘ˇ h* ˆ * hc %˘ˇ h* % h* 0 f h% ˆ ˘ˇ h? = h$ ˙ ˆi * h0 d443jkk h% > hi ˆ ˇ " "" , * " - . ˇ " / 0 ) 1 " 02 3 * * * ˙ *

DATA-MANSHRT DSP1000P FRA Rev. A · h *6’? *@(6-6+74- - ˝ ˛ ˚ ˜ ˘ˇ ˆ ˙ 1 ˆˇ ˘ ˆ$ˇ (7ˇ! ˘#ˆ ˇ˛ ˚ˇ ˆ %ˇa 2 ˆ˙˙ ˆ ˇ˚"ˇˆ ˇ #ˆ ˆ˘8ihˇa g0 ˇa9˚˘

€¦ · 5555555555555555 # (h 5555555555555555 ˘ ˘ ˘ ’ ˘ ˝ ˇˆ " ˛ ˇ ˙ ˜˘ ˘ ˘ ˘ ˘ˇ ˆ ˝ ˘ˆ˘ 0

#ˆ9 ˛ K L " ˆ; " ˚ ˆ˙ ˇ# ˇ ˝ ˇ ˇ ˚ H I H Iˆ&

˘ˇ ˆ ˇ˙˝˛ · ˘ˇ ˆ ˇ˙ ˝˛ ˚˜ ! " ˝" ˙ #$%&5 " "˛˘+,2˝ˆ )" * ˆ)"˚ "˙" ˆ˘ ,* ˘d f *g7 h ˘+,˙"g : ˙˝ˆ " / ˝˛ ˛˚˜ ˛" ˙ " / ˝˛˘"˛ f*

˙ ˘! ˆ 0 ˛˛ ˆ ˇ˛# - & ˛˙ - 8 ˆ 3 ˆ ˙ 3˝ " 5 € bg>˙d>h"cb˙ ˛ˇ!" href="https://vdocuments.mx/-a-bhcfe-0-.html">ˆ - comune.concesio.bs.it · ˛ˆ ˛ ˆ - ˛ˆ ˇ## ˙ € b˙hcf"e>˙ ˘! ˆ 0 ˛˛ ˆ ˇ˛# - & ˛˙ - 8 ˆ 3 ˆ ˙ 3˝ " 5 € bg>˙d>h"cb˙ ˛ˇ!

˘ ˇ - futryna.com.pl · 7 # ˇ ˜0 g"h g33hˆ ˙ ˙ & ˇ ˛ * *ˆ ˆ ˚ ˜ a ˙ ˙ ˛ ,$ g5hˆ

H - #B%˙)˝ appendix.pdf · nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn ˙ ˇ ˜ ˜& ˚ ˜ˆ˙ ˇ ˜ ’ ˇ ˚ ˝ ˙ ˆ (ˇ ˛ " ˝˙ :

Concretonline - Hormigón / Concreto · 2020. 9. 20. · ’ + ˘:1 ˙ ˆ˚ ˛ ˇ ˝ ˚ ˘& ˇ! ˛ .ˆ˚ ˘ˇ ˝ ˘˙1;1’ h ˇ ˆ ˝ ˛˝ ! ˛˚ ˝+ ˘˛˚ ˙) ˇ .ˆ0˛ )˘ "˛

 · ˇ˘ ˘D˚" Eˇ " - ˆ ˜ ˇ ˙ ˇ ˆ 6 ’ ˇ=#˚ 9 ˇ3 ˆ , ˙ ˇ ˆ ˙ 7 ˘ 8 ; ˘ ˜ ˇ ˙ ˇ ˙ A ’ ˇ=#˚ H Automatische Abfrage

FALL 2009 H˜˘ˆ˝, ˝˜˛˚˝ ˚ ˆˇ ˇ ˆ˙ : ˛˚ˆ˝ ˛ ˝ˆ˘

˘ˇ ˆ ˙ ˘ˇ - SciELO˘ ˇ ˆ ˘ ˙ ˝˛ ˙ ˚˜˝ ˜! ˚" ˆ ˜ #$ % ! & ’ˆ ˘ (!)*+()*(),-,,(. )/ ),001 ( ! ˘ ˆ ˘ R @#H"^ Y< ]( ,00+( ) 2( ˘ B4) < ˆ ˘ # + ! : ) @)))B

EFG Hermes€¦ · 0ˇ(0$ˇ˝ /˚ ˝ˇ &˝ % ˆ & = ˇ % ˇ ˜ & 4 ˆ ˝˚’ ˚ / ˇ 7 b ˝ ˚ ˆ ˚˝ ’ ˘ ˇˆ ˇ ˚ ˇ ˘ ˚" 114(˘ h ˚ ˘ ˇˆ

˘ ˇ ˆ˙ˇ ˚ ˘˘ H˝ ˆ˘ # , ˘ ˇ ˚˘ $ ˆ ˇ # ˘˘ , ˚ ’’0 ˆˆ 0 ˚ )’’ ˆˆ* ! ˘ ). ( " *˝ - ’’ ˆˆ $ ˚ ˚ ˘ ˚ $ ˘ ˘˘ ˚

TARIFAS DAISA sin PVP - daisabaterias.esdaisabaterias.es/wp-content/uploads/2015/03/CAT... · ˆ ˆ 0 ˘’,˘ ˇ , ˘ ˜ $ˇ ˇ ˘ ˆ& ˇ ˆ ˇ # ˙ # ˜ h ˇ ˇ

N ˝ ˚ Pˆ ˙˙˛ˆ ˘˛ ˆ ˇ ˝ ˇ ˝ˆ˛ ˘ ˘˛ H · 2011. 11. 22. · Supplement to WOUNDS ˘ ˘ N ˝ ˚ Pˆ ˙˙˛ˆ ˘˛ ˆ ˇ ˝ ˇ ˝ˆ˛ ˘ ˘˛ H This supplement was subject

 · ˆ˙˝˛ˆ˚ g + #˜’ˆˆ* ˘ˇˆ˙ ˝= . ˇ ˇ # # ! n ( 5 b #h ˛ h % h b3 #h# 4h3 ˛ˇ˛ 4 h3 %ˇ% 4 ˇ

p ˜ ˝6 ˝> 6˙667th$6! *9˘ ˆ 5ˇ˘ˇ# ˇ#:ˆ˙ˆˇ "ˇ;# ˆ˛ˇ˚# # ˆ # "$#ˆ˝ˇˇ˘ ˜ˆˇ˛˚" ˘ ˇ"’ #˘ˇ ˜ ˚5#" href="https://vdocuments.mx/concursodemonografiapdf-h-p-6-6667th6-9-5.html">º_concurso_de_monografia.pdf · h " >p ˜ ˝6 ˝> 6˙667th$6! *9˘ ˆ 5ˇ˘ˇ# ˇ#:ˆ˙ˆˇ "ˇ;# ˆ˛ˇ˚# # ˆ # "$#ˆ˝ˇˇ˘ ˜ˆˇ˛˚" ˘ ˇ"’ #˘ˇ ˜ ˚5#

€¦ · h 3 ˇ˙ˆ ˆ ˇ ( ˆ ˇ˙ ,˛ ˇ " ˘ ˇˆ ˆ ,˛ ( ˇˆ iˆ ˇ˜ ˙ ? ˛ˇ ˇ˙ˆ ˆ ˛ ˛ ? ˛ˇ ˆ "ˇ ˇ ,˛ ˜ ˆ ˇ ˙ ˘

!9 -E EF’EF9G - H! G $GEI˜9GEF9GE - elpim.com.tr · ˇˆ ˆ ˇ˙ ˙ ˇˆ ˙ ˘˝ ˘ ˛ ˆ ˚ ˝ ˇ ˆ ˝ ˆ ˜ ˝ ˙ ˘˝ ˝ ! ˙ ˝ ˝ ˆ" ˝˙ ˝ # ˝ ˘ˇ

ˆ˙ ˝ ˇ - biblat.unam.mx · a iˇ> 5ˇ ˇ

 · h ˇ ˝ ˜ ˆ & ˙ . ˝ ˚ ˝ ˚ h . ’ ˚ ˝ ˇ ˘ # " h ˝ ! ˚ ˝ ˇ

ˇ ˆ ˙ ˇ˝ · 7 -/ +/, ˚ ˝ ,+ , + f ˇ ˆ 3+ˇ o q5o; ˆ + h ˝ ) ( + w >/ l™ ˝ - / :, @+ ¬ ˝ +- + ˆ l— ? o ˝

MIG completo - tosuga.comtosuga.com/pdf/soldadura/ferbesol/mig.pdf · )ˇ) ) ) )ˆ)˘)!) ˙) ) ) ˇ) h ˚˛ ˇˆ ˇ ˆ ˇ ˇ! ˙ ˆ ˘ ˇ ˆ) ˘! ˙ ˇ ˇ ˇ ˇˆ˙ ˇˆ˙ ˇˆ˙