2ο μέρος / επάγγελμαεκπαιδευτικός

• 1834 καθιερώνεται η υποχρεωτική εκπ/ση για της γυναίκες.

• Είναι αποκλειστικά ιδιωτική• Ιδρύονται τα ανώτερα

Παρθεναγωγεία με κύκλο σπουδών μετά τη στοιχειώδη εκπ/ση

• Διαφέρει από αυτή των αρρένων

• 1834 καθιερώνεται η υποχρεωτική εκπ/ση για της γυναίκες.

• Είναι αποκλειστικά ιδιωτική• Ιδρύονται τα ανώτερα

Παρθεναγωγεία με κύκλο σπουδών μετά τη στοιχειώδη εκπ/ση

• Διαφέρει από αυτή των αρρένων

• O Tζον Xένρι Xίλ και η γυναίκα του Φράνσις Xιλ ήρθαν στην Eλλάδα απεσταλμένοι της Προτεσταντικής Eπισκοπικής

Eκκλησίας, στα 1830.

Γρήγορα έριξαν ιδιαίτερο βάρος στη μόρφωση των διδασκαλισσών. Tο Παρθεναγωγείο της Xιλ μόρφωσε τις πρώτες Eλληνίδες δασκάλες πριν

από το Aρσάκειο.»

ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΑ

ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΑ

• Από το 1842, η Φ.E. εκπαιδεύει στο Αρσάκειο Aθηνών (1837) περιορισμένο αριθμό κρατικών (ή δημοτικών) υποτρόφων, οι οποίες μαζί με τις υποτρόφους της εταιρείας, προορίζονταν για το διδασκαλικό επάγγελμα. Το 1861 το Aρσάκειο χρήσθηκε επισήμως ως Διδασκαλείο Θηλέων, ιδιότητα που απέκτησαν και τα μεταγενέστερα Παρθεναγωγεία της Φ.E.

• Οι μαθήτριες φοιτούσαν με δικά τους έξοδα ως οικότροφες (υψηλά δίδακτρα) ή ως «εξωτερικές» (θεσμός επίσης προσιτός σε μεσαία αστικά εισοδήματα)

• Όλες μπορούσαν να διεκδικήσουν το διδασκαλικό δίπλωμα ενώπιον της αρμόδιας εξεταστικής επιτροπής

• Τη δυνατότητα αυτή την είχαν και οι μαθήτριες των άλλων Παρθεναγωγείων·

• Από το 1842, η Φ.E. εκπαιδεύει στο Αρσάκειο Aθηνών (1837) περιορισμένο αριθμό κρατικών (ή δημοτικών) υποτρόφων, οι οποίες μαζί με τις υποτρόφους της εταιρείας, προορίζονταν για το διδασκαλικό επάγγελμα. Το 1861 το Aρσάκειο χρήσθηκε επισήμως ως Διδασκαλείο Θηλέων, ιδιότητα που απέκτησαν και τα μεταγενέστερα Παρθεναγωγεία της Φ.E.

• Οι μαθήτριες φοιτούσαν με δικά τους έξοδα ως οικότροφες (υψηλά δίδακτρα) ή ως «εξωτερικές» (θεσμός επίσης προσιτός σε μεσαία αστικά εισοδήματα)

• Όλες μπορούσαν να διεκδικήσουν το διδασκαλικό δίπλωμα ενώπιον της αρμόδιας εξεταστικής επιτροπής

• Τη δυνατότητα αυτή την είχαν και οι μαθήτριες των άλλων Παρθεναγωγείων·

Παρέλαση Αρσακείου

ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Κρατικά διδασκαλεία θηλέωνΚρατικά διδασκαλεία θηλέων

Το 1914 ιδρύονται τα κρατικά διδασκαλεία Θηλέων.Στο επάγγελμα της δασκάλας, έχουν πρόσβαση πλέον και οι γυναίκες των μεσαίων στρωμάτων.Απέβη όμως σε βάρος της επαγγελματικής κατάρτισης των διδασκαλισσών, καθώς υπηρετούσαν ταυτόχρονα διαφορετικές ανάγκες: από τη μια πλευρά, την προετοιμασία κοριτσιών λιγότερο ή περισσότερο εύπορων οικογενειών για τους οικιακούς ρόλους, μέσα από την εκμάθηση δεξιοτήτων (γαλλικά, πιάνο, χορός, εργόχειρα), που λειτουργούσαν ως συμπλήρωμα της προίκας και από την άλλη, μια επαγγελματική διέξοδο σε κοπέλεςπου απλά είχαν ανάγκη να εργαστούν.

Το 1914 ιδρύονται τα κρατικά διδασκαλεία Θηλέων.Στο επάγγελμα της δασκάλας, έχουν πρόσβαση πλέον και οι γυναίκες των μεσαίων στρωμάτων.Απέβη όμως σε βάρος της επαγγελματικής κατάρτισης των διδασκαλισσών, καθώς υπηρετούσαν ταυτόχρονα διαφορετικές ανάγκες: από τη μια πλευρά, την προετοιμασία κοριτσιών λιγότερο ή περισσότερο εύπορων οικογενειών για τους οικιακούς ρόλους, μέσα από την εκμάθηση δεξιοτήτων (γαλλικά, πιάνο, χορός, εργόχειρα), που λειτουργούσαν ως συμπλήρωμα της προίκας και από την άλλη, μια επαγγελματική διέξοδο σε κοπέλεςπου απλά είχαν ανάγκη να εργαστούν.

Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση

Οι πύλες του ελληνικού Πανεπιστημίου έμειναν κλειστές για τις γυναίκες μέχρι το 1890 που έγινε δεκτή στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών η πρώτη φοιτήτρια, Ιωάννα Στεφανόπολη. Λίγα χρόνια αργότερα, η Ιατρική Σχολή και το Φυσιογνωστικό τμήμα του Πανεπιστημίου δέχτηκαν τις πρώτες φοιτήτριες. Η ζήτηση ανώτατης εκπαίδευσης από τις γυναίκες έθεσε για μια φορά ακόμα το ζήτημα της αναβάθμισης της δευτεροβάθμιας γυναικείας εκπαίδευσης, αφού το απολυτήριο του Ανώτερου Παρθεναγωγείου δεν εξασφάλιζε τη δυνατότητα εγγραφής στο Πανεπιστήμιο

Οι πύλες του ελληνικού Πανεπιστημίου έμειναν κλειστές για τις γυναίκες μέχρι το 1890 που έγινε δεκτή στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών η πρώτη φοιτήτρια, Ιωάννα Στεφανόπολη. Λίγα χρόνια αργότερα, η Ιατρική Σχολή και το Φυσιογνωστικό τμήμα του Πανεπιστημίου δέχτηκαν τις πρώτες φοιτήτριες. Η ζήτηση ανώτατης εκπαίδευσης από τις γυναίκες έθεσε για μια φορά ακόμα το ζήτημα της αναβάθμισης της δευτεροβάθμιας γυναικείας εκπαίδευσης, αφού το απολυτήριο του Ανώτερου Παρθεναγωγείου δεν εξασφάλιζε τη δυνατότητα εγγραφής στο Πανεπιστήμιο

Η Οικία Κλεάνθη - Σάουμπερτ στην Πλάκα, όπου φιλοξενήθηκε το Πρώτο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Αιτήματα για μεταρρυθμίσεις – Καλλιρόη Παρρέν

Πρωτεργάτριες στον αγώνα αυτό ήταν γνωστές δασκάλες της εποχής Καλλιρρόη Παρρέν, Αικατερίνη Λασκαρίδου, Σαπφώ Λεοντιάς, Καλλιόπη Κεχαγιά ,οι οποίες με το εκπαιδευτικό, πνευματικό και κοινωνικό τους έργο θεμελίωναν και προωθούσαν αυτές τις διεκδικήσεις και άνοιγαν το δρόμο προς τη δημόσια δράση. «το επάγγελμα της δασκάλας μετατράπηκε από τις ίδιες τις γυναίκες όχι μόνο σε μέσο για την ανεξαρτησία τους, αλλά και σε μοχλό που τους επέτρεπε να μετατοπίσουν τα εμπόδια που τις απέκλειαν από τη δημόσια σφαίρα».

Πρωτεργάτριες στον αγώνα αυτό ήταν γνωστές δασκάλες της εποχής Καλλιρρόη Παρρέν, Αικατερίνη Λασκαρίδου, Σαπφώ Λεοντιάς, Καλλιόπη Κεχαγιά ,οι οποίες με το εκπαιδευτικό, πνευματικό και κοινωνικό τους έργο θεμελίωναν και προωθούσαν αυτές τις διεκδικήσεις και άνοιγαν το δρόμο προς τη δημόσια δράση. «το επάγγελμα της δασκάλας μετατράπηκε από τις ίδιες τις γυναίκες όχι μόνο σε μέσο για την ανεξαρτησία τους, αλλά και σε μοχλό που τους επέτρεπε να μετατοπίσουν τα εμπόδια που τις απέκλειαν από τη δημόσια σφαίρα».

«Έχετε γυμνάσια τέλεια δια τα άρρενα, ιδρύσατε τοιαύτα και δια τα θήλεα. […] Έχετε πολυτεχνείον, πρακτικά λύκεια, γεωργικά και βιομηχανικά σχολεία δια τους άνδρας, ιδρύσατε τουλάχιστον μιαν πρακτική τεχνική σχολήν δι’ εκείνας […] Είναι ανάγκη επείγουσα να φροντίση πλέον και η Ελλάς περί μορφώσεως Ελληνίδων!»

Τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση

Επαγγελματικές σχολές ήταν το «Κυριακό Σχολείο των γυναικών και κορασίων του λαού» (1889) και το « Άσυλον των υπηρετριών και εργατίδων» (1892), που ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία της Καλλιρρόης Παρρέν. Επίσης, το 1897 ιδρύθηκε από την «Ένωσιν των Ελληνίδων» η «Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή» (1897), που εξυπηρετούσε δύο στόχους: 1.το Οικοκυρικό τμήμα αναλάμβανε την πρακτική άσκηση της εύπορης οικοδέσποινας στις οικιακές εργασίες και τα καθήκοντα του νοικοκυριού 2.και το Επαγγελματικό τμήμα την προετοιμασία μαθητριών από χαμηλά κοινωνικά στρώματα για γυναικεία επαγγέλματα (μοδίστρες, μαγείρισσες, καπελούδες).

Επαγγελματικές σχολές ήταν το «Κυριακό Σχολείο των γυναικών και κορασίων του λαού» (1889) και το « Άσυλον των υπηρετριών και εργατίδων» (1892), που ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία της Καλλιρρόης Παρρέν. Επίσης, το 1897 ιδρύθηκε από την «Ένωσιν των Ελληνίδων» η «Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή» (1897), που εξυπηρετούσε δύο στόχους: 1.το Οικοκυρικό τμήμα αναλάμβανε την πρακτική άσκηση της εύπορης οικοδέσποινας στις οικιακές εργασίες και τα καθήκοντα του νοικοκυριού 2.και το Επαγγελματικό τμήμα την προετοιμασία μαθητριών από χαμηλά κοινωνικά στρώματα για γυναικεία επαγγέλματα (μοδίστρες, μαγείρισσες, καπελούδες).

Δημόσια παιδεία

Η Κυβέρνηση Βενιζέλου το 1929 έκανε λαμπρά βήματα με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση:•με την κατασκευή 3.200 σχολείων ανά την Ελλάδα.• με τα κατώτερα επαγγελματικά σχολεία, γεωργικά, βιοτεχνικά, ναυτικά, εμπορικά, οικοκυρικά. • με σχολεία για άτομα με ειδικές ανάγκες και νυχτερινές σχολές. • με τα εξατάξια γυμνάσια και πρακτικά λύκεια. • με τα πειραματικά σχολεία στα Πανεπιστήμια, στα οποία οι φοιτητές των καθηγητικών σχολών ασκούνταν στη διδακτική. •Με την καθιέρωση της Δημόσιας-Δωρεάν Υποχρεωτικής Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η Κυβέρνηση Βενιζέλου το 1929 έκανε λαμπρά βήματα με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση:•με την κατασκευή 3.200 σχολείων ανά την Ελλάδα.• με τα κατώτερα επαγγελματικά σχολεία, γεωργικά, βιοτεχνικά, ναυτικά, εμπορικά, οικοκυρικά. • με σχολεία για άτομα με ειδικές ανάγκες και νυχτερινές σχολές. • με τα εξατάξια γυμνάσια και πρακτικά λύκεια. • με τα πειραματικά σχολεία στα Πανεπιστήμια, στα οποία οι φοιτητές των καθηγητικών σχολών ασκούνταν στη διδακτική. •Με την καθιέρωση της Δημόσιας-Δωρεάν Υποχρεωτικής Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Επιλογή δασκάλα

Το επάγγελμα της δασκάλας δεν έπαυενα είναι για τις γυναίκες αυτώντων στρωμάτων μια πρώτη εναλλακτική λύση στην απόλυτη οικονομική εξάρτηση και στον περιορισμό στους οικιακούς ρόλους. Πρόσφερε επιπλέον ευκαιρίες κοινωνικής ένταξης και βελτίωσης της κοινωνικής τους θέσης, άρα δυνατότητα να διαμορφώσουν μια διαφορετική εικόνα για τον εαυτό τους. Η πρώτη αυτή φιγούρα μορφωμένης και συνάμα εργαζόμενης γυναίκας, αποτέλεσε ύλη για τους γελοιογράφους, αφού ερχόταν κόντρα στον παραδοσιακό τύπο γυναίκας.

Το επάγγελμα της δασκάλας δεν έπαυενα είναι για τις γυναίκες αυτώντων στρωμάτων μια πρώτη εναλλακτική λύση στην απόλυτη οικονομική εξάρτηση και στον περιορισμό στους οικιακούς ρόλους. Πρόσφερε επιπλέον ευκαιρίες κοινωνικής ένταξης και βελτίωσης της κοινωνικής τους θέσης, άρα δυνατότητα να διαμορφώσουν μια διαφορετική εικόνα για τον εαυτό τους. Η πρώτη αυτή φιγούρα μορφωμένης και συνάμα εργαζόμενης γυναίκας, αποτέλεσε ύλη για τους γελοιογράφους, αφού ερχόταν κόντρα στον παραδοσιακό τύπο γυναίκας.

Η αντιμετώπιση από κράτος-κοινωνία

Η ζωή μιας μέσης δασκάλας:•Σε ηλικία 16–17 χρόνων αρχίζει τη• σταδιοδρομία της συνήθως διορισμένη στην επαρχία, σε περιβάλλον πιθανότατα αδιάφορο ή δύσπιστο προς τη σχολική ένταξη των κοριτσιών • Συχνά προστάτης οικογένειας με χαμηλότερες αποδοχές από εκείνες των ανδρών συναδέλφων της•Το διδασκαλικό επάγγελμαγενικά δεν έχαιρε πάντα ιδιαίτερης τιμής (δασκαλάκος- δασκαλίτσα). •Η σχολαστική λογία, η ημιμαθής «γράφουσα» ή η ανδροπρεπής φεμινίστρια , στάθηκαν οι πιο προσφιλείς παραλλαγές του χλευαστικού προτύπου της διδασκάλισσας.

Η ζωή μιας μέσης δασκάλας:•Σε ηλικία 16–17 χρόνων αρχίζει τη• σταδιοδρομία της συνήθως διορισμένη στην επαρχία, σε περιβάλλον πιθανότατα αδιάφορο ή δύσπιστο προς τη σχολική ένταξη των κοριτσιών • Συχνά προστάτης οικογένειας με χαμηλότερες αποδοχές από εκείνες των ανδρών συναδέλφων της•Το διδασκαλικό επάγγελμαγενικά δεν έχαιρε πάντα ιδιαίτερης τιμής (δασκαλάκος- δασκαλίτσα). •Η σχολαστική λογία, η ημιμαθής «γράφουσα» ή η ανδροπρεπής φεμινίστρια , στάθηκαν οι πιο προσφιλείς παραλλαγές του χλευαστικού προτύπου της διδασκάλισσας.

•Προνομιακά θύματα τωντοπικών αντιθέσεων, αντιμετώπισαν συγχρόνως τον ασφυκτικό έλεγχο μιας κοινωνίας συχνά αυστηρά συντηρητικής πατριαρχικής.• Aν για τους κώδικες της παραδοσιακής κοινωνίας ηνεαρή δασκάλα ήταν μάλιστα «ωραία ή και λίγον εύθυμος και ζωηρά» θεωρείτο χαμηλής ηθικής, •η δε παντρεμένη κρινόταν «ανεπιτήδειος» να ασκήσει τo επάγγελμα.

•Προνομιακά θύματα τωντοπικών αντιθέσεων, αντιμετώπισαν συγχρόνως τον ασφυκτικό έλεγχο μιας κοινωνίας συχνά αυστηρά συντηρητικής πατριαρχικής.• Aν για τους κώδικες της παραδοσιακής κοινωνίας ηνεαρή δασκάλα ήταν μάλιστα «ωραία ή και λίγον εύθυμος και ζωηρά» θεωρείτο χαμηλής ηθικής, •η δε παντρεμένη κρινόταν «ανεπιτήδειος» να ασκήσει τo επάγγελμα.

Κοινωνικά στερεότυπα

Σ’ ένα γυμνάσιο θηλέων η νεανική και ευχάριστη όψη της νεοδιόριστης Γεωργής «ασήμαντη νέα με άτακτα σγουρά μαλλιά και γελαστά μάτια» κινεί την αντιπάθεια του Γυμνασιάρχη, γιατί συνειρμικά συνδέεται τόσο με τη βεβαιότητα ότι, καθώς μοιάζει με μαθήτρια, αποκλείεται να χειριστεί την τάξη όσο και με την άποψη ότι τα νιάτα δηλώνουν αυθάδεια προς τους προϊσταμένους. Η αντίληψη αυτήαντανακλά τη διαδεδομένη κοινωνική στερεοτυπία ότι ο δάσκαλος επιβάλλεται με τον όγκο και το επιβλητικό του παράστημα κι όχι με την προσωπικότητά του.

Φωτογραφία Σεβαστή Καλλισπέρη, πρώτη επιθεωρήτρια σε σχολεία θηλέων. Σπούδασε στη Σορβόνη, αφού το 1884 το ελλ. Πανεπιστήμιο της αρνήθηκε τη φοίτησή της.

Σ’ ένα γυμνάσιο θηλέων η νεανική και ευχάριστη όψη της νεοδιόριστης Γεωργής «ασήμαντη νέα με άτακτα σγουρά μαλλιά και γελαστά μάτια» κινεί την αντιπάθεια του Γυμνασιάρχη, γιατί συνειρμικά συνδέεται τόσο με τη βεβαιότητα ότι, καθώς μοιάζει με μαθήτρια, αποκλείεται να χειριστεί την τάξη όσο και με την άποψη ότι τα νιάτα δηλώνουν αυθάδεια προς τους προϊσταμένους. Η αντίληψη αυτήαντανακλά τη διαδεδομένη κοινωνική στερεοτυπία ότι ο δάσκαλος επιβάλλεται με τον όγκο και το επιβλητικό του παράστημα κι όχι με την προσωπικότητά του.

Φωτογραφία Σεβαστή Καλλισπέρη, πρώτη επιθεωρήτρια σε σχολεία θηλέων. Σπούδασε στη Σορβόνη, αφού το 1884 το ελλ. Πανεπιστήμιο της αρνήθηκε τη φοίτησή της.

Η αμφισβήτηση Η αμφισβήτηση

Οι σύζυγοι και μητέρες εκπαιδευτικοί θα κατηγορηθούν ότι παραμελούν τα καθήκοντά τους, είναι υπεύθυνες για την αποδιοργάνωση του σχολείου και κυρίως, για την ανεργία των ανδρών. Το 1908 η Αγγελική Παναγιωτάτου που έχει τελειώσει με Άριστα το πτυχίο της στην Αθήνα και έχει, ήδη, μετεκπαιδευθεί στην Γερμανία , παίρνει τη θέση της υφηγήτριας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Οι μουστακαλήδες φοιτητές, την υποδέχθηκαν ωρυόμενοι φωνάζοντας: «Στην κουζίνα! Στην κουζίνα! Σκούπα και φαράσι». Τελικά, η Παναγιωτάτου παύτηκε, διορίστηκε όμως καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιοo του Καΐρου. Το 1924–25 αμφισβητείται από τους δασκάλους η ισομισθία ανδρών–γυναικών, η οποία μόλις έχει κατακτηθεί (1922).

Οι σύζυγοι και μητέρες εκπαιδευτικοί θα κατηγορηθούν ότι παραμελούν τα καθήκοντά τους, είναι υπεύθυνες για την αποδιοργάνωση του σχολείου και κυρίως, για την ανεργία των ανδρών. Το 1908 η Αγγελική Παναγιωτάτου που έχει τελειώσει με Άριστα το πτυχίο της στην Αθήνα και έχει, ήδη, μετεκπαιδευθεί στην Γερμανία , παίρνει τη θέση της υφηγήτριας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Οι μουστακαλήδες φοιτητές, την υποδέχθηκαν ωρυόμενοι φωνάζοντας: «Στην κουζίνα! Στην κουζίνα! Σκούπα και φαράσι». Τελικά, η Παναγιωτάτου παύτηκε, διορίστηκε όμως καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιοo του Καΐρου. Το 1924–25 αμφισβητείται από τους δασκάλους η ισομισθία ανδρών–γυναικών, η οποία μόλις έχει κατακτηθεί (1922).

ρόλοι

Οι δασκάλες μετεκπαιδεύονται σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και διορίζονται:ως διευθύντριες, σύμβουλοι ή επιθεωρήτριες Παρθεναγωγείων. Αναλαμβάνουν εθνικιστική δράση, σχεδόν ταυτόσημη με το διδασκαλικό έργο σε μια εποχή που η διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στην Oθωμανική αυτοκρατορία αποκτά στρατηγικήΣημασία, Tο διδασκαλικό επάγγελμα έγινε σιγά σιγά η γέφυρα για πρόσβαση και σε άλλους τομείς του δημόσιου τομέα.

Στη φωτογραφία, μάθημα Xημείας στο Aρσάκειο.

Οι δασκάλες μετεκπαιδεύονται σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και διορίζονται:ως διευθύντριες, σύμβουλοι ή επιθεωρήτριες Παρθεναγωγείων. Αναλαμβάνουν εθνικιστική δράση, σχεδόν ταυτόσημη με το διδασκαλικό έργο σε μια εποχή που η διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στην Oθωμανική αυτοκρατορία αποκτά στρατηγικήΣημασία, Tο διδασκαλικό επάγγελμα έγινε σιγά σιγά η γέφυρα για πρόσβαση και σε άλλους τομείς του δημόσιου τομέα.

Στη φωτογραφία, μάθημα Xημείας στο Aρσάκειο.

Αικατερίνη Χατζηγεωργίου: η δασκάλα του Μακεδονικού Αγώνα που έκαψαν ζωντανή οι κομιτατζήδες…

1904

Αικατερίνη Χατζηγεωργίου: η δασκάλα του Μακεδονικού Αγώνα που έκαψαν ζωντανή οι κομιτατζήδες…

1904

ΒΕΛΙΚΑ ΤΡΑΪΚΟΥ

Νεαρή δασκάλα, μακεδονομάχος από το Γραδεμπόρι, σημερινό Πεντάλοφο Θεσσαλονίκης. Έχει αποφοιτήσει από το ανώτερο Παρθεναγωγείο Θεσσαλονίκηςστις 28 Αυγούστου του 1904. Συνεργάστηκε με τον Ίωνα Δραγούμη ως μεσάζουσα του ανάμεσα στο Μοναστήρι με τη Θεσσαλονίκη, Καστοριά και Γιαννιτσά ντυμένη ως Τουρκάλα ή Βουλγάρα ξεγελούσε. Ένας Βούλγαρος κομιτατζής την αντιλαμβάνεται στα Γιαννιτσά. Τη βασανίζει άγρια και τη δολοφονεί.

Φωτογραφία: από την κηδεία της στη Θεσσαλονίκη.

Μεγάλες δασκάλες: Πηνελόπη ΔέλταΈλλη Αλεξίου-Παπαδοπούλου

• Αγωγή για την Αλεξίου σημαίνει να διαμορφώσεις την πνευματική και ηθική μορφή του ανθρώπου.•Έπειτα να διαπλάσεις τους νέους σε δημιουργικούς και υπεύθυνους πολίτες.• Η υπερπροστασία ανατρέφει ακρωτηριασμένα κοινωνικά άτομα και δημιουργεί το κοπάδι που δεν οδηγεί μα σέρνεται και καπιστρωμένο πειθήνια ακολουθάει.• Βοηθά στον ευνουχισμό της προσωπικότητας•Πιστεύει στην αυθυπαρξία και την αυτενέργεια, που •διαπλάθει άτομα ελεύθερα σκεπτόμενα και ενεργούς πολίτες, •Ο υπερπροστατευτισμός «προετοιμάζει τη δυστυχία των παιδιών»

• Αγωγή για την Αλεξίου σημαίνει να διαμορφώσεις την πνευματική και ηθική μορφή του ανθρώπου.•Έπειτα να διαπλάσεις τους νέους σε δημιουργικούς και υπεύθυνους πολίτες.• Η υπερπροστασία ανατρέφει ακρωτηριασμένα κοινωνικά άτομα και δημιουργεί το κοπάδι που δεν οδηγεί μα σέρνεται και καπιστρωμένο πειθήνια ακολουθάει.• Βοηθά στον ευνουχισμό της προσωπικότητας•Πιστεύει στην αυθυπαρξία και την αυτενέργεια, που •διαπλάθει άτομα ελεύθερα σκεπτόμενα και ενεργούς πολίτες, •Ο υπερπροστατευτισμός «προετοιμάζει τη δυστυχία των παιδιών»

ΡΟΖΑ ΙΜΒΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ / ΠΑΔΑΓΩΓΟΣ /ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΡΙΑ/1Η ΓΥΜΝΑΣΙΑΡΧΗΣ / 1Η ΙΔΡΥΤΡΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ

ΝΟΗΤΙΚΗ ΣΤΕΡΗΣΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΣ – ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΔΕΛΤΑ

ΓΩΓΩ ΚΟΥΛΙΚΟΥΡΔΗ - Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Η Γωγώ Κουλικούρδη είναι μια κορυφαία πνευματική προσωπικότητα της Αίγινας, που σφράγισε με το έργο της την πνευματική ζωή και τον πολιτισμό της νεώτερης Αίγινας.Σπουδαία αρχαιολόγος (οι βασικές της σπουδές) ,ιστορικός, λαογράφος και ερευνήτρια.Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός επί 36 χρόνια στο Γαλλικό σχολείο «Άγιος Ιωσήφ». Άφησε κληρονομιά σπουδαίο συγγραφικό έργο. Η Αίγινα την ευγνωμονεί.

Πρώτες γυναίκες εκπαιδευτικοί της Αίγινας

Η κ. Αλεξάνδρα Σακκιώτη, η Κυψελιώτισσα δασκάλα, η κ. Αγλαΐα, η κ. Κατερίνα Ελευθερίου, που πήγαινε με τα πόδια να διδάξει στην Παχειά Ράχη, η κ. Γρηγορία Μαρίνη, η κ. Ελένη η Κάτσα, η κ. Γαλάνη και η κ. Ξυδέα, η κ. Αγλαΐα, ακόμα πιο παλιά, όλες τους εξαιρετικές δασκάλες, είχαν να ξεπεράσουν προκαταλήψεις και καχυποψία, αντίξοες κοινωνικές, οικονομικές και υλικοτεχνικές συνθήκες αιώνων, σε μονοθέσια και ολιγοθέσια, αγωνίστηκαν όμως και πέτυχαν στο λειτούργημά τους.

ΣΠΑΝΕ ΤΑ ΣΤΕΓΑΝΑ

•1975 . Καταργούνται τα ελίτ σχολεία που λειτουργούσαν αποκλειστικά για τον ανδρικό πληθυσμό, •Καθιερώνονται τα «μεικτά» σχολεία σε όλη τη χώρα• και το άνοιγμα στις γυναίκες κάποιων τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που επέτρεπαν τη φοίτηση μόνο σε άνδρες. •Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 1981-1985 καταβάλλειπροσπάθεια να μειωθούν οι κληροδοτημένες ανισότητες στην εκπαίδευση των δύο φύλων. • Η φοίτηση αρρένων σε παραδοσιακές γυναικείες σχολές (τμήμα Νηπιαγωγών), η κοινή διδασκαλία του μαθήματος της οικιακής Οικονομίας.

•1975 . Καταργούνται τα ελίτ σχολεία που λειτουργούσαν αποκλειστικά για τον ανδρικό πληθυσμό, •Καθιερώνονται τα «μεικτά» σχολεία σε όλη τη χώρα• και το άνοιγμα στις γυναίκες κάποιων τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που επέτρεπαν τη φοίτηση μόνο σε άνδρες. •Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 1981-1985 καταβάλλειπροσπάθεια να μειωθούν οι κληροδοτημένες ανισότητες στην εκπαίδευση των δύο φύλων. • Η φοίτηση αρρένων σε παραδοσιακές γυναικείες σχολές (τμήμα Νηπιαγωγών), η κοινή διδασκαλία του μαθήματος της οικιακής Οικονομίας.

Η εκπαιδευτικός ως παιδαγωγός, ως φίλη και κοινωνική λειτουργός μεενδεικτική αναφορά σε σύγχρονες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας

Μέλπω Αξιώτη, Δύσκολες νύχτες. Η ταύτιση της δασκάλας με την πεθαμένη μάναΝένα Κοκκινάκη, Η Ζωίτσα. Η προσφορά της φιλολόγου. Η συγγραφέας προβάλλει την επίδραση που έχει στα παιδιά η καθηγήτρια που εμπνέει με το μάθημά τηςΣοφία Παράσχου, Το παιδί της καρδιάς. Η φιλόλογος παιδαγωγός. Μάνος Κοντολέων, Μάσκα στο φεγγάρι. Η φιλόλογος εμπνέει, αποφορτίζει, ανοίγει ορίζοντες.

εμπνέειτόσο στην ποίηση όσο και την πεζογραφία η γυναίκα είναι η αγαπημένη των λογοτεχνών. Στα Κ.Ν.Λ. γίνεται αναφορά στην εκπαιδευτικό, δασκάλα ή σπανιότερα καθηγήτρια . Η ίδια λειτουργεί ως κοινωνική λειτουργός, ως άνθρωπος που με τον τρόπο της απαλύνει πόνους όπως στο ποίημα «Τα δεκατέσσερα παιδιά» του Ν.Βρεττάκου.

Η εκπαιδευτικός μέσα από τη λογοτεχνίαΗ εκπαιδευτικός ως πρόσωπο ανατρεπτικό και ερωτικό

Στρατής Μυριβήλης. Στο έργο του η γυναίκα είναι η αγαπημένη που η σκέψη της κρατάει συντροφιά στο στρατιώτη (Η Ζωή εν Τάφω) ή γίνεται η μοιραία γυναίκα (Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια)

Αργύρης Εφταλιώτης, Νησιώτικες Ιστορίες.

Λιλίκα Νάκου, Η Κυρία Ντορεμί

Εμμανουήλ Κοντογιάννης παρουσιάζει ποιητικά τη δασκάλα που καίει καρδιές.«Πέσ μου δασκάλα πια ’χενες και σου ’δειξε τον τρόποΚαι ξελογιάζεις τσι καρδιές μικρή μου των ανθρώπω.Πέσ μου δασκάλα πια ’χενες και σου ’δειξε κερά μουΝα στραταρίζεις τσα λογιω κι ’κλεψες τη καρδιά μου.Σα το φεγγάρι φωτεινό είναι το πρόσωπό σουΚαι σαν τον ήλιο όμορφο κάθε χαμόγελό σου»

Εμμανουήλ Κοντογιάννης παρουσιάζει ποιητικά τη δασκάλα που καίει καρδιές.«Πέσ μου δασκάλα πια ’χενες και σου ’δειξε τον τρόποΚαι ξελογιάζεις τσι καρδιές μικρή μου των ανθρώπω.Πέσ μου δασκάλα πια ’χενες και σου ’δειξε κερά μουΝα στραταρίζεις τσα λογιω κι ’κλεψες τη καρδιά μου.Σα το φεγγάρι φωτεινό είναι το πρόσωπό σουΚαι σαν τον ήλιο όμορφο κάθε χαμόγελό σου»

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Στόχοι παιδαγωγικού έργου γυναίκας εκπαιδευτικού

•ενδυνάμωση και βελτίωση της αυτοεικόνας εκείνων των παιδιών/εφήβων που για κάποιους λόγους υστερούν•ηθική επιβράβευση και έπαινος, •συναισθηματική και ψυχολογική στήριξη παιδιού ή εφήβου με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αποκατάσταση της εικόνας του στα μάτια των συμμαθητριών του, •δημιουργία εντύπωσης στο παιδί/έφηβο ότι αποτελεί σημαντικό κρίκο στη σχέση του με τον εκπαιδευτικό,•δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και κατ’ ιδίαν συζήτηση μαζί του, • αποδοχή του παιδιού με τα σφάλματά του,• παρακίνηση για αναγνώριση των λαθών τουσχέσεις φροντίδας και μητρότητας. •Τα προβλήματα του κάθε παιδιού μεταφέρονται συχνά στο σχολείο και γίνονται πρόβλημα και της εκπαιδευτικού, η οποία αποκτά και το ρόλο του κοινωνικού συμβούλου

•ενδυνάμωση και βελτίωση της αυτοεικόνας εκείνων των παιδιών/εφήβων που για κάποιους λόγους υστερούν•ηθική επιβράβευση και έπαινος, •συναισθηματική και ψυχολογική στήριξη παιδιού ή εφήβου με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αποκατάσταση της εικόνας του στα μάτια των συμμαθητριών του, •δημιουργία εντύπωσης στο παιδί/έφηβο ότι αποτελεί σημαντικό κρίκο στη σχέση του με τον εκπαιδευτικό,•δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και κατ’ ιδίαν συζήτηση μαζί του, • αποδοχή του παιδιού με τα σφάλματά του,• παρακίνηση για αναγνώριση των λαθών τουσχέσεις φροντίδας και μητρότητας. •Τα προβλήματα του κάθε παιδιού μεταφέρονται συχνά στο σχολείο και γίνονται πρόβλημα και της εκπαιδευτικού, η οποία αποκτά και το ρόλο του κοινωνικού συμβούλου

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

•Σήμερα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν έχουμε καμία γυναίκαΠροϊσταμένη Διεύθυνσης και μόνο δύο είναι Προϊστάμενες Γραφείου (1,4%). •Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση υπάρχουν μόνον δύο γυναίκες Προϊστάμενες Διεύθυνσης (3,5%) και οκτώ (8) Προϊστάμενες Γραφείου, δηλαδή ποσοστό 5,8%. •Κάτι ανάλογο (ανδροκρατία) παρατηρείται και στο θεσμό του Σχολικού Συμβούλου, αν και καθιερώθηκε (Ν. 1304/84) ως θεσμός που αποβλέπει στην εξάλειψη των διακρίσεων και της ανισότητας.• Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία των γυναικών έχει αργή εξέλιξη σε ένανεπαγγελματικό χώρο που ήταν ανδροκρατούμενος .•Η εκπαίδευση είναι στα χέρια άξιων εκπαιδευτικών, γυναικών και ανδρών, που προσπαθούν να επιμορφώνονται και να αυτομορφώνονται για να παρακολουθούν τα νέα επιστημονικά και παιδαγωγικά δεδομένα ώστε να ανταποκριθούν στο ρόλο τους ως υπεύθυνοι πολίτες που έχουν στα χέρια τους το πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας, τους μαθητές και αυριανούς πολίτες.

•Σήμερα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν έχουμε καμία γυναίκαΠροϊσταμένη Διεύθυνσης και μόνο δύο είναι Προϊστάμενες Γραφείου (1,4%). •Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση υπάρχουν μόνον δύο γυναίκες Προϊστάμενες Διεύθυνσης (3,5%) και οκτώ (8) Προϊστάμενες Γραφείου, δηλαδή ποσοστό 5,8%. •Κάτι ανάλογο (ανδροκρατία) παρατηρείται και στο θεσμό του Σχολικού Συμβούλου, αν και καθιερώθηκε (Ν. 1304/84) ως θεσμός που αποβλέπει στην εξάλειψη των διακρίσεων και της ανισότητας.• Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία των γυναικών έχει αργή εξέλιξη σε ένανεπαγγελματικό χώρο που ήταν ανδροκρατούμενος .•Η εκπαίδευση είναι στα χέρια άξιων εκπαιδευτικών, γυναικών και ανδρών, που προσπαθούν να επιμορφώνονται και να αυτομορφώνονται για να παρακολουθούν τα νέα επιστημονικά και παιδαγωγικά δεδομένα ώστε να ανταποκριθούν στο ρόλο τους ως υπεύθυνοι πολίτες που έχουν στα χέρια τους το πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας, τους μαθητές και αυριανούς πολίτες.

Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Οι γυναίκες επιλέγουν κυρίως το εκπαιδευτικό επάγγελμα (62% των φοιτητών και 65%των εργαζομένων στα σχολεία είναι γυναίκες, αλλά στα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ιυπερισχύει ο ανδρικός πληθυσμός στις καθηγητικές θέσεις και τα νούμερα των γυναικών φθίνουν συνεχώςόσο ανεβαίνουν οι βαθμίδες.

Οι γυναίκες επιλέγουν κυρίως το εκπαιδευτικό επάγγελμα (62% των φοιτητών και 65%των εργαζομένων στα σχολεία είναι γυναίκες, αλλά στα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ιυπερισχύει ο ανδρικός πληθυσμός στις καθηγητικές θέσεις και τα νούμερα των γυναικών φθίνουν συνεχώςόσο ανεβαίνουν οι βαθμίδες.

Η παρουσία της εκπαιδευτικού σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχείατου Υπουργείου Παιδείας είναι πολύ μεγάλη σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Παρατηρείται, όμως, το φαινόμενο ότι, ενώ οι γυναίκες ως διδακτικό προσωπικό υπερισχύουν, υστερούν στην κατάληψη θέσεων στη διοίκηση, όπου τα υπηρεσιακά συμβούλια είναι ανδροκρατούμενα. Δηλαδή, οιγυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν, έτσι διαιωνίζονται παλιά στερεότυπα.

Η παρουσία της εκπαιδευτικού σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχείατου Υπουργείου Παιδείας είναι πολύ μεγάλη σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Παρατηρείται, όμως, το φαινόμενο ότι, ενώ οι γυναίκες ως διδακτικό προσωπικό υπερισχύουν, υστερούν στην κατάληψη θέσεων στη διοίκηση, όπου τα υπηρεσιακά συμβούλια είναι ανδροκρατούμενα. Δηλαδή, οιγυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν, έτσι διαιωνίζονται παλιά στερεότυπα.

Γιατί έγινα εκπαιδευτικός;Γιατί έγινα εκπαιδευτικός;

•Έχει αναφερθεί σε συζητήσεις ότι αρκετοί μαθητές έγινανεκπαιδευτικοί, διότι είχαν καλό δάσκαλο ή δασκάλα και οι φιλόλογοι συχνά επιλέγουν το επάγγελμα αυτό, διότι ήταν καταλυτική η επίδραση της φιλολόγου τους, κυρίως στο γυμνάσιο.•Άλλοι κοινωνικοί λόγοι είναι ότι οι εκπαιδευτικοί προέρχονται σε μεγάλο ποσοστό από αγροτικά και μεσαία οικονομικά στρώματα και το επάγγελμα αυτό είχε εξασφαλισμένη εργασία -διορισμός και μόνιμος μισθός.•Λόγοι παιδαγωγικοί-αγάπης και προσφοράς.• Παλαιότερα, το επάγγελμα της εκπαιδευτικού έχαιρε μεγάλης κοινωνικής αναγνώρισης, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1960-70.•Σήμερα, η οικονομική υποβάθμιση έχει ως συνέπεια και τηνπεριφρόνηση του επαγγέλματος

•Έχει αναφερθεί σε συζητήσεις ότι αρκετοί μαθητές έγινανεκπαιδευτικοί, διότι είχαν καλό δάσκαλο ή δασκάλα και οι φιλόλογοι συχνά επιλέγουν το επάγγελμα αυτό, διότι ήταν καταλυτική η επίδραση της φιλολόγου τους, κυρίως στο γυμνάσιο.•Άλλοι κοινωνικοί λόγοι είναι ότι οι εκπαιδευτικοί προέρχονται σε μεγάλο ποσοστό από αγροτικά και μεσαία οικονομικά στρώματα και το επάγγελμα αυτό είχε εξασφαλισμένη εργασία -διορισμός και μόνιμος μισθός.•Λόγοι παιδαγωγικοί-αγάπης και προσφοράς.• Παλαιότερα, το επάγγελμα της εκπαιδευτικού έχαιρε μεγάλης κοινωνικής αναγνώρισης, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1960-70.•Σήμερα, η οικονομική υποβάθμιση έχει ως συνέπεια και τηνπεριφρόνηση του επαγγέλματος

Ο στόχος της εκπαίδευσης των γυναικών σήμερα

Ο στόχος της εκπαίδευσης των γυναικών σήμερα

Επίλογος

• Στις γυναίκες εκπαιδευτικούς που τίμησαν το λειτούργημα και δεν είναι πια κοντά μας.

• Ασημαντώνη Άρτεμις• Πάγκου Άννα• Κογιώνη Μαρία

Αφιερώνεται…

Αμπιγκέιλ Άνταμς

«Αν θέλουμε να έχουμε ήρωες πολιτικούς και φιλοσόφους, πρέπει ν' αποχτήσουμε μορφωμένες γυναίκες.»

Σας ευχαριστούμε για την παρουσία σας

• 2ο Γυμνάσιο Αίγινας• Καραγάννη Χριστίνα• Κασιμάκη Μάρθα• Μεθενίτη Νεκταρία• Παύλου Μήνα• Περτέση Μαρία• Προκοπίου Νάντια• Ρουσσέα Δήμητρα• Τριανταφύλλου Βασιλική

• Γυμνάσιο Μεσαγρού• Μεραμβελιωτάκης Γιάννης• Μπήτρου Τόνια• Νόνη Βούλα• Σολωμός Γιάννης

• Τεσσέρη Ζωή• Τόγιας Χρήστος• Χαϊντάρι Ντενίσα

• Κείμενα-Παρουσίαση: Μπέση Γκίνη Αναστασία, Διευθύντρια Γυμνασίου Μεσαγρού

• Μαθητές που συμμετείχαν

TEΛΟΣ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ