Oδηγός Nηπιαγωγού

Eκπαιδευτικοί σχεδιασµοί∆ηµιουργικά περιβάλλοντα µάθησης

Γ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων»

ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΜιχάλης Αγ. ΠαπαδόπουλοςΟµότιµος Καθηγητής του Α.Π.ΘΠρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Πράξη µε τίτλο: «Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάσητο ∆ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το ∆ηµοτικό και το Nηπιαγωγείο»

Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΈργουΓεώργιος ΤύπαςMόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναπληρωτής Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΈργουΓεώργιος ΟικονόµουMόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Έργο συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους.

ΣYΓΓPAΦEIΣ Xαρά ∆αφέρµου, Eρευνήτρια K.E.E.Πηνελόπη Kουλούρη, EκπαιδευτικόςEλευθερία Mπασαγιάννη, Eκπαιδευτικός

ΚΡΙΤΕΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ Σπύρος Πανταζής, Aναπληρωτής Kαθηγητήςτου Πανεπιστηµίου IωαννίνωνΈφη Σερλέτη, Σχολική ΣύµβουλοςXρύσα Nτινίδου, Eκπαιδευτικός

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Λίσε-Λόττε Ίβερσεν, Εικονογράφος-Σκιτσογράφος

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Bασιλική Aναστασοπούλου, Φιλόλογος

ΥΠΕΥΘΥΝH ΤΟΥ ΠAI∆AΓΩΓIKOY Nικολέττα Γκλιάου-Xριστοδούλου

INΣTITOYTOY KATA TH ΣYΓΓPAΦH Mόνιµη Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου

ΥΠΕΥΘΥΝH ΥΠΟΕΡΓΟΥ Mαρία Πικροδηµήτρη

Πάρεδρος E.Θ. του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Aλέκος Φασιανός, Εικαστικός Καλλιτέχνης

ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Π Α Ι ∆ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο

OPΓANIΣMOΣ EK∆OΣEΩΣ ∆I∆AKTIKΩN BIBΛIΩN

AΘHNA

Xαρά ∆αφέρµου Πηνελόπη Kουλούρη Eλευθερία Mπασαγιάννη

Oδηγός Nηπιαγωγού

Eκπαιδευτικοί σχεδιασµοί∆ηµιουργικά περιβάλλοντα µάθησης

ANA∆OXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ: EΛΛHNIKA ΓPAMMATA

™ÂÏ›‰Â˜

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ............................................................................................................ 7

ª∂ƒ√™ 1o : ∆√ ¶§∞π™π√ °π∞ ∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™ ...................... 17

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ...................... 19

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ............................................................. 31

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: ∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛËÙ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜........................................................ 41

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 4: ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ................................................................ 49

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 5: ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ .............................................................................57

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 6: ∂ÚÁ·Û›· Î·È ·È¯Ó›‰È Û ÔÌ¿‰Â˜: ¤Ó· ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· οı ·ÙÔÌÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ....................75

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 7: £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜: ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÒÚÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘ ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË .......................87

ª∂ƒ√™ 2o: ∏ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™.............................................95

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 8: ¶ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô: ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ...........................97

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 9: ∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ...........................................155

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 10: ªÂϤÙË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜: ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ...................215

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 11: ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· - ¤ÎÊÚ·ÛË ...................................................................289

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 12: √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜...........................................................349

ª∂ƒ√™ 3o: ∂¶∂∫∆∂π¡√¡∆∞™ ∆√ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞.................................................361

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 13: √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ............................................................363

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 14: ∆Ô ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ Ú¿ÚÈÔ: ·˘ÍË̤Ó˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ...........................................................................373

µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ..............................................................................381

¶∞ƒ∞ƒ∆∏ª∞: π‰¤Â˜ Î·È Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ηٷÛ΢‹ ·È¯ÓȉÈÒÓ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ .....397

¶›Ó·Î·˜ ¶ÂÚȯÔ̤ӈÓ

·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË,ÛÎÔfi˜ Î·È ÛÙfi¯ÔÈ

ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

∞ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ÛÎÔfi˜ ηÈÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘

∏ ∞¡∆π§∏æ∏ °π∞ ∆∏ ª∞£∏™∏

∆Ô ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ (¢∂¶¶™) ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô,ÂÓ·ÚÌÔÓÈ˙fiÌÂÓÔ Ì ٷ ¢∂¶¶™ ÙˆÓ ÂfiÌÂÓˆÓ ‚·ıÌ›‰ˆÓ, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ˆ˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙˉȷıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ë ÁÓÒÛË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÔÏfiÙËÙ· Î·È fi¯È ÙÂÌ·¯ÈṲ̂ÓË Û‰ȷÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. §fiÁÔ˘ ¯¿ÚË, ηٿ ÙË ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ fiˆ˜ «ÙÔÓÂÚfi», ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÚÔÛˆÈο ‚ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ·fi ›ÛÎÂ„Ë ÛÙË Ï›ÌÓËÙ˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ ·fi ÙÔ fiÛÔ ÓÂÚfi ›ÓÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘), ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ Ë ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ (ÌÂ-ÏÂÙԇ̠ÙË Ï›ÌÓË, ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜), ÔÈ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ (ÂÍ·-¤ÚˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ˘ÁÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ˘‰Ú·ÙÌÒÓ), Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο (ÂÎÙ›ÌËÛË ÔÛÔًوÓÓÂÚÔ‡) Î.Ï. ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ¢¯ı› Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛˉȷÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ: ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ‹ÙÔ˘˜, ¿ÓÙÏËÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ·Ê‹ÁËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË, ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÓËÌÂ-ÚˆÙÈÎÒÓ Î·È ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ Ì ÙÔ ı¤Ì·,·Ú·ÁˆÁ‹ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÂÈηÛÙÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜Î·È ¿ÏϘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ Î.Ï.

∆Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi fï˜ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ÌÈ· ·ÓÙ›ÏË„ËÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ù· ·È‰È¿ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ‰˘Ó·ÌÈο ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋‰È·‰Èηۛ·. ™ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Ô/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜1 Ï·Ì‚¿ÓÂÈ˘fi„Ë Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ› ıÂÙÈο ˆ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·. ™Â ·˘ÙfiÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¤‚ÂÙ·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ· οı ·È‰ÈÔ‡, ÙÔÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ÏfiÁÔ Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ

9

EÈÛ·ÁˆÁ‹

1. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ì ÙËÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ‰‡Ô Á¤ÓË (Ô/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜), Ô˘ οÓÂÈÎÔ˘Ú·ÛÙÈ΋ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, Î·È ÂÂȉ‹ –ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›·– ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ›ӷÈۯ‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Á˘Ó·›Î˜, ÚÔÙÈÌ‹Û·Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔÛÙÔ ıËÏ˘Îfi Á¤ÓÔ˜ (Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜).

Û˘Ó¯Ҙ Ó· ÂÍÂÚÂ˘Ó¿ Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ. ºÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù··Ú·¿Óˆ, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚfiÏÔ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· οı ·È‰ÈÔ‡,ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË –ۈ̷ÙÈ΋, Û˘Ó-·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋, ÓÔËÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋– ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘.

™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Piaget

∆Ô ‚·ÛÈÎfi ı¤Ì· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎÂ Ô Piaget ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ∆Ô¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›ÔÔÈÎÔ‰ÔÌÔ‡Ó ÙË ÁÓÒÛË, ÁÈ·Ù› ıÂÒÚËÛ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ÏÔÁÈ΋ ÙˆÓÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ, Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ì ÙËÓÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·È‰› (Bliss, 2003). °È· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·ÈÁÈ· ÙÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ ¤Ó·˜ ÛÎÂÙfiÌÂÓÔ˜ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹˜ (Ferreiro, 1998).√ Piaget ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ fiÙÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È fiÙÈ Ù··È‰È¿ ÔÈÎÔ‰ÔÌÔ‡Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1991Ø Ferreiro, 1998). ªÂ ÙȘ ¤Ú¢Ӥ˜ ÙÔ˘ ‰È·›ÛÙˆÛ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ ‰ÔÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ. ¢ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÒ˜ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ͤÚÔ˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚ·,·ÏÏ¿ fiÙÈ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. À¿Ú¯ÂÈ fï˜ ÌÈ· ÏÔÁÈ΋ Ô˘‰È¤ÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜ ·Ú¿ÍÂÓË ÛΤ„Ë, Î·È ·˘Ù‹ ÙË ÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ Ô Piaget. ÕÊËÛ ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (µ·ÚÓ¿‚· –™ÎÔ‡Ú·, 1991, Bliss, 2003) .∆· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ÙÔ˘ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔӈӷȉ·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ.

™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ë ÔÔ›· ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô «√‰ËÁfi˜ ¡ËÈ·ÁˆÁÔ‡:∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ۯ‰ȷÛÌÔ› – ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ì¿ıËÛ˘», Ë Ì¿ıËÛË ıˆÚ›ٷÈÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Î·Ù¿ ÙËÛ˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È Û ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘. ∫·Ù¿Û˘Ó¤ÂÈ· ¢ÓÔÂ›Ù·È Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÙfiÛÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È Ù· ·È‰È¿, fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, Ì ٷ ˘ÏÈο Î·È Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ.

™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Vygotsky

√ Vygotsky ‰È·Ù‡ˆÛ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È‰¿ÍÔ˘Ì Û ¤Ó· ·È‰› ÌfiÓÔ ·˘Ùfi Ô˘ ›ӷÈÈηÓfi Ó· Ì¿ıÂÈ Î·È ÂÈÛ‹Á·Á ÙË ıˆڛ· Ù˘ «˙ÒÓ˘ Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘» (µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, 1998).«∏ ˙ÒÓË Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, fiˆ˜ ·˘Ùfi ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË Â›Ï˘ÛËÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Î·È ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÂÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ·Ó¿Ù˘Í˘, fiˆ˜ ·˘Ùfi ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓÂ›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ‹ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÈÔ ÈηÓÔ‡˜Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜» (Vygotsky, 1997, Û. 147).

∂Ô̤ӈ˜ Ë ˙ÒÓË Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ ÚÔÛÈÙÒÓ ÁÈ· ÙÔ ·È‰›ÌÂÙ·‚¿ÛÂˆÓ Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ (µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, 1998).

™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, Ë Ì¿ıËÛË Î·È Ë ÂͤÏÈÍË ÛÙÔ ·È‰› ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó. ∆Ô ·È‰› ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È̤ۈ Ù˘ Âη›‰Â˘Û‹˜ ÙÔ˘, ¿Ú· Ë ÂÈÙ˘¯Ò˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÙÔ Â›Â‰Ô ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ÙÔ ‚ÔËı¿ Ó· ÌÂÙ·‚› ÛÙË ˙ÒÓË Ù˘ Âfi-ÌÂÓ˘ ÂͤÏÈ͢. ∏ Ì¿ıËÛË ÌfiÓÔ ÙfiÙ ¤¯ÂÈ ·Í›·, fiÙ·Ó ÍÂÂÚÓ¿ ÙÔ ˘¿Ú¯ÔÓ Â›Â‰Ô ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘·È‰ÈÔ‡ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ (Bliss, 2003Ø ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2003). ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó··ÍÈÔÔÈËı› ÛËÌ·ÓÙÈο Û ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÌÂÙ¿‚·Û˘ (Vygotsky, 1997).

10

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

√ ™∫√¶√™ ∆√À µπµ§π√À

™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Â›Ó·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ó·‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜ ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÓÔȯÙfi Î·È Â˘¤ÏÈÎÙÔ, Ô˘‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È Â˘ÓÔ› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÊfi‰È· ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛˉËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ı· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ÁÓˆÛÙÈ΋, ÎÔÈÓˆÓÈ΋,Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Î·È Ê˘ÛÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Bernstein

ŒÓ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Bernstein Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ηȷӷʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ ‡·ÚÍË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ, Ù·ÍÈο ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÁψÛÛÈÎÒÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Î·È ÛÙËÛ¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË. ™Â ·˘ÙfiÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È Ë ˘fiıÂÛË fiÙÈ Û ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘ÓÛ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰ÔÌÈο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÁψÛÛÈÎÔ› ÎÒ‰ÈΘ, ÔÈÔÔ›ÔÈ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Î·È Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. √ «ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ÓÔ˜»ÁψÛÛÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙË «ÌÂÛ·›· Ù¿ÍË» Î·È Ô «ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜» ÁψÛÛÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜ÛÙËÓ «ÂÚÁ·ÙÈ΋ Ù¿ÍË». ™ÙÔÓ Bernstein ÔÊ›ÏÂÙ·È Â›Û˘ Ë ˘fiıÂÛË fiÙÈ Ë Â›ÛËÌË Âη›‰Â˘ÛˢÈÔıÂÙ› ÙÔÓ ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ÓÔ ÁψÛÛÈÎfi ÎÒ‰Èη Î·È fiÙÈ Ë ‰È·ÈÛو̤ÓË Û¯ÂÙÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· وӷȉÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·˘Ùfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜(™ÔÏÔÌÒÓ, 1989). ŒÓ· ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ª›ÏËÛÂÁÈ· ÙÔ «‰È‰·ÎÙÈÎfi ÏfiÁÔ», Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ Î·È ÌÂÔÈÔ Ú˘ıÌfi ı· ÙÔ Ì¿ıÔ˘Ó, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙÔ Ò˜ ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı› ·˘Ùfi Ô˘ ı· Ì¿ıÔ˘Ó, Î·È ÁÈ· ÙÔ«Ú˘ıÌÈÛÙÈÎfi ÏfiÁÔ», Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÈÂÚ·Ú¯ÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ì ÙÔ Ò˜·˘Ù¤˜ ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ÙÔ˘˜ ̤ۈ Ù˘ ÔÌÈÏ›·˜, Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ù˘ ÛÙ¿Û˘. ∂ÈÛ‹Á·Á ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ «Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘»Î·È Ù˘ «ÂÚȯ¿Ú·Í˘», ÙȘ Ôԛ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ·Û¯ÔÏÈο ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÛÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÛÙȘ Û¯¤ÛÂÈ˜Î·È ÛÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ÙÔ˘˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Û ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô Ë ÈÛÙÔÚ›· ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ¯ˆÚÈÛÙ¿ ·fi ÙË ÁˆÁÚ·Ê›·, ›ӷȉËÏ·‰‹ ¤Ó· ÂÓÙÂÏÒ˜ ͯˆÚÈÛÙfi Ì¿ıËÌ·, ÙfiÙÂ Ë ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ë ÁˆÁÚ·Ê›· Â›Ó·È ÈÛ¯˘Ú¿Ù·ÍÈÓÔÌË̤Ó˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ·Ó Ë ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ë ÁˆÁÚ·Ê›· ¤¯Ô˘Ó Û˘Á¯ˆÓ¢Ù› Û ¤Ó· Ì¿ıËÌ·, ÙfiÙ ÙÔfiÚÈÔ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÂÍ·ÛıÂÓ‹ÛÂÈ Î·È Ë Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Â›Ó·È ·ÛıÂÓ‹˜ (Bernstein, 1998).

«ŸÔ˘ Ë ÂÚȯ¿Ú·ÍË Â›Ó·È ÈÛ¯˘Ú‹, ÙfiÙÂ Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ ÂÈϤÁÂÈ ÔÈÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· Â›Ó·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔÙ˘ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÙËı›, Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ (·ÏÏËÏÔ˘¯›·) Î·È Ì ÔÈÔ Ú˘ıÌfi (‚ËÌ·ÙÈÛÌfi)ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÙËı› ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı›. ŸÔ˘ ËÂÚȯ¿Ú·ÍË Â›Ó·È ·ÛıÂÓ‹˜, Ô ·Ô‰¤ÎÙ˘ (Ì·ıËÙ‹˜) ¤¯ÂÈ ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘,ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›·, ÛÙÔ ‚ËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·» (Bernstein, 1998).

∏ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ‰ËÏÒÓÂÈ «ÙÈ ı· ·ÔÎÙËı›» Î·È Ë ÂÚȯ¿Ú·ÍË «Ò˜ ı· ·ÔÎÙËı›» (Bernstein, 1998).

√È ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È·Ù‡ˆÛÂ Ô Bernstein Ï‹ÊıËÎ·Ó ˘fi„Ë ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Û‡Á¯ÚÔÓˆÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.

√π ™∆√Ã√π

∫·ıÒ˜ ÊÈÏÔ‰ÔÍ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Ô‰ËÁfi ÁÈ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÙÔ‚È‚Ï›Ô ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ:

·) ª›· ‚¿ÛË ıˆÚËÙÈ΋˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢: √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó·ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Û ·˘Ùfi ‚·ÛÈΤ˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË

11

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈηÓÔًوÓ, ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂÚÈ-ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘˜, ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÙˆÓ ÂÓ·ÚÌÔÓÈ˙fiÌÂÓˆÓ Ì ÙËÓ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÌÂÓË ıˆڛ· Ì¿ıËÛ˘ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·-ÙÈ΋ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ·È‰ÈÒÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο, ÎÔÈÓˆÓÈο ηÈÌ·ıËÛȷο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ηıÒ˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·.

‚) ª›· ‚¿ÛË ¿ÌÂÛˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ: ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘Î·Ï‡ÙÂÙ·È ·fi ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÂÏ›˙Ô˘Ì fiÙÈÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó Û ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ Ì›· ÙÚ¿Â˙· ȉÂÒÓ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È‰·-ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔ-ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. øÛÙfiÛÔ ÎÚ›ıËΠÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó ÛÙÔ‚È‚Ï›Ô Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÈÏÂÁÌ¤ÓˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› Û ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›·, ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜,·ÔηχÙÔÓÙ·˜ Ò˜ ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·fi Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÈıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓ›˙Ô˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·ÈÛÙÔ ›‰ÈÔ ‹ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ı¤Ì·Ù·, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·ÎfiÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË Ì¿ıËÛË, ÙÈ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ò˜ Ó· ÙÔηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÒÛÙ ӷ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ê¿ÎÂÏÔ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ ÙË˜Û˘ÓÔÏÈ΋˜ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘ ÂͤÏÈ͢ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÔȘ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„ËÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘.

∆Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·ÈÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ∂Ï¢ıÂÚ›·˜ ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË,¤Ó· ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Î·È ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ô˘Û˘ÁÎÚfiÙËÛÂ Ë Ã·Ú¿ ¢·Ê¤ÚÌÔ˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÛÙ· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜2, ÂÓÒ ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·ÎfiÌË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Î·È ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ¶ËÓÂÏfi˘ ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ Ù˘ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ¶.π. ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ∂˘¤ÏÈÎÙ˘ ∑ÒÓ˘3.

12

2. ∆· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ 1Ô˘ ∂¶∂∞∂∫ (2Ô ∫¶™ – Û¯ÔÏ.¤ÙË 1997-2000) Ì ÊÔÚ¤· ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ˘Â‡ı˘ÓËÙËÓ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·. ∆Ô ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·ÔÛÎÔÔ‡Û ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ۯÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™ÙËÓ Ï‹ÚË ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘ÍËÛ˘ÌÌÂÙ›¯·Ó Û’ ·˘Ùfi 22 ÓËÈ·ÁˆÁ›·, 47 ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È 56 Á˘ÌÓ¿ÛÈ·. ∆· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ Ô˘·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ: °ÈÒÙ·˜ ∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, ÃÚ‡Û·˜ ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘,πˆ¿ÓÓ·˜ æˆÌ·Ù¿ÎË, ª·Ú›·˜ ¶··ıÂÔ‰ÒÚÔ˘, ª·Ú›·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓ›‰Ô˘ Î·È ¶·Ó·ÁÈÒÙ·˜ ™·‚‚·Ó‹.

3. ∆Ô ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ∂˘¤ÏÈÎÙ˘ ∑ÒÓ˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ̠ÊÔÚ¤· ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Î·ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈο ˘Â‡ı˘ÓÔ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ∏Ï›· ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·. ÕÚ¯ÈÛ ӷ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ÙÔ 2001 Î·È ËÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· Û ÔÏÏ¿ ÓËÈ·ÁˆÁ›·, ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È Á˘ÌÓ¿ÛÈ· ÔÏfiÎÏËÚ˘Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ∞ÔÛÎÔ› «…ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ïȷ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓÎ·È ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›Â˜ ÔÏÈÛÙÈ΋˜ ηȉȷıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Û ·ÙÔÌÈÎfi‹ ÔÌ·‰ÈÎfi ›‰Ի (‚Ï. ∂˘¤ÏÈÎÙË ˙ÒÓË, www.pi-schools.gr). ∆Ô ÂÈÎÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰ÒÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙȘ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡˜: µ·Ú‚¿Ú· ∞˘ÁÂÏ‹, ÃÚÈÛÙ›Ó· °¿ÎË, ÃÚ˘ÛԇϷ ∫ÔÏÔ‚Ô‡,∞ÓÙÈÁfiÓË ¶ÚÈ¿‚·ÏË, µ·ÛÈÏÈ΋ ™·ÓÔ‡‰Ë, ∞˘Á‹ ∆ÂÚ˙ÔÔ‡ÏÔ˘, ∂ϤÓË ∆˙›Ì·.

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

¶ÚfiÛıÂÙ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó Â›Û˘ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘‚È‚Ï›Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ¿Ùȉ˜ ÓËÈ·ÁˆÁÔ› Ô˘ Ì·˜ ÂÌÈÛÙ‡ÙËÎ·Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜4.

™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÂÎÙfi˜ ·fi ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ·Ú·ÁˆÁ¤˜·È‰ÈÒÓ, ˘¿Ú¯ÂÈ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ ·fi ÙË §›ÛÂ-§fiÙÙ ÿ‚ÂÚÛÂÓ, ÙÔÔÔ›Ô ·ÔÛÎÔ› Ó· ‰ÒÛÂÈ È‰¤Â˜ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹/Î·È ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÂÎÙÈÌÔ‡Ó fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜.

°È· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ۯÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È Û ÙÚ¤¯Ô˘Û˜ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜5.

∏ ¢√ª∏ ∆√À µπµ§π√À ∫∞𠶃√∆∂π¡√ª∂¡√™ ∆ƒ√¶√™∞•π√¶√π∏™∏™ ∆√À ™∆∏¡ ∆∞•∏

∆Ô ‚È‚Ï›Ô ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ÙÚ›· ̤ÚË. ∆Ô ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÌÈÎÚ‹˜ ¤ÎÙ·Û˘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û ·˘ÙfiÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÁÂÓÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÍÔÓ˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÌ¿ıËÛË Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ÛÎÈ·ÁÚ·ÊÔ‡Ó ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔÔÔ›Ô ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜.

™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó ¤Ó· ıˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·Ù¿ ÁÓˆÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ¤Ó·Ó·ÚÈıÌfi ۯ‰ȷÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÊ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘ÓηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜. ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ·˘Ùfi ̤ÚÔ˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂfiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂÎÙÂÓ¤˜ Î·È ÙÔ Î¿ı ÎÂÊ¿Ï·Èfi ÙÔ˘ ·ÚÈıÌ›ÔÏϤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜6. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÁÈ· ÎÂÊ¿Ï·È·-ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËηÓÛ‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ¢∂¶¶™ 2003.

∆Ô ÙÚ›ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ô˘ Â›Ó·È Î·È ÙÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Û ¤ÎÙ·ÛË, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÒÓ ÂÎ-‰ËÏÒÛÂˆÓ Î·È Â¤ÎÙ·Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ˆÚ·Ú›Ô˘ (ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ).

£ÂˆÚԇ̠fiÙÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ı· ¤¯ÂÈ ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›,ηıÒ˜ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘˜, ηٷʇÁÔ˘Ó Û ·˘Ùfi ÁÈ· Ó·

13

4. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹/Î·È ÂÚÁ·Û›Â˜ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó ÁÈ· ÙȘ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÔÈ ÓËÈ·ÁˆÁÔ› ∂Ú·ÛÌ›· ∑ÒÙÔ˘ (¡ÔÌfi˜ ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜), ƒ·¯‹Ï ª·ÚÙ›‰Ô˘ (¡ÔÌfi˜£ÂÛÛ·ÏÔӛ΢), ÃÚ‡Û· ¢·ÛοÏÔ˘ Î·È ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· §È¿ÎÔ˘ (¡ÔÌfi˜ ∞ÙÙÈ΋˜), ∞ÊÚÔ‰›ÙË √ÈÎÔÓfiÌÔ˘ (¡ÔÌfi˜ª·ÁÓËÛ›·˜), °ÈÒÙ· ∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘ Î·È ÃÚ‡Û· ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘ (¡ÔÌfi˜ Œ‚ÚÔ˘), ÕÓÓ· ∫·Ú‡‰Ë-¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, ª·Ú›·ÃÔ‡ÎÏË, ∂ÈÚ‹ÓË ∫˘ÚÏ‹ Î·È µ·˚· ∑˘ÁÔ‡Ú· (¡ÔÌfi˜ µÔȈٛ·˜).

5. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ù· ‚È‚Ï›· ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ÚÎÂÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÂÓÒ ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ fi¯È. ∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Î·È Ë ÁÔËÙ›·ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓË̤ڈÛË Î·È Ì ÙËÓ Â˘ÎÔÏ›· ÚfiÛ‚·Û˘ ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÒÓÛ ·˘Ù¤˜. ∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ Ì Ùˉ˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘¯Ó‹˜ ·Ó·ıÂÒÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.

6. ∂Í·›ÚÂÛË ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ηıÒ˜ ËÂÓfiÙËÙ· Ô˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ηٷϷ̂¿ÓÂÈ ÙË ÌÈÎÚfiÙÂÚË ¤ÎÙ·ÛË Î·È ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔÓËÈ·ÁˆÁ›Ô.

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜.

™Â fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È·, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ΛÌÂÓ· Û Ϸ›ÛÈ· ÌÂÙË ÌÔÚÊ‹ «·Ú·ı‡ÚˆÓ», Ù· ÔÔ›· ÂÚȤ¯Ô˘Ó ›Ù ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ıˆÚËÙÈÎÒÓ, Ù· ÔÔ›· ÂÂÍËÁÔ‡Ó ‹ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó fiÛ··Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ΛÌÂÓÔ, ›Ù ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜Ú·ÎÙÈΤ˜, ›Ù «ÁÓÒÛÂȘ ·Ó·ÊÔÚ¿˜», ‰ËÏ·‰‹ ‚·ÛÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔı¤Ì· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ë ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË Î¿ı ÊÔÚ¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ›Ù ȉ¤Â˜ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, fiˆ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÚÔ˜Ù· ·È‰È¿, ‚·ÛÈÎfi ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î.Ï.∆· «·Ú¿ı˘Ú·» ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÊfiÓÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó·ÔÌ·‰ÔÔÈËıÔ‡Ó. ŒÙÛÈ ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÏËı› ·fi ÙË Û¯ÂÙÈ΋‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (›Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·˘ÙÔ‡ÛÈ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ›Ù ÁÈ· ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·Ùfi˜ÙÔ˘˜) ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· Ù˘ Ò¯Ú·˜, ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ·fi ÂÌ¿˜ ȉ¤Â˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÁÈ·ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ÚÔ˙, Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ηٷÁÚ·ÊÒÓ ·˘ÙÒÓ Ô˘ ϤÓ ηÈοÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ, ÂÓÒ ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ·ÓÔȯÙfi ̈‚.

Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ÙÚ›· ̤ÚË. K¿ı ÌÂÚÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·ÈÌ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜, ÂΛ fiÔ˘·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ fï˜, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È, ÛÙȘ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈԯ˜, ÁÈ· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Î¿ı ̷ıËÛȷ΋ÂÚÈÔ¯‹ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·. ŒÙÛÈ ÔÈ ÛÂÏ›‰Â˜ ÁÈ· ÙË ÁÏÒÛÛ·ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÎÂÚ·ÌÌ˘‰› ¯ÚÒÌ·, ÁÈ· Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ì ÌÏÂ, Ì ڿÛÈÓÔ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙËÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ì ÔÚÙÔηϛ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Ì ÛÎÔ‡ÚÔ ÁÎÚÈ ÁÈ· ÙËÓÙ¯ÓÔÏÔÁ›·. T· ¯ÚÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ¢ÚÂÙ‹ÚÈÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ‰Â˘Ù¤ÚÔ˘Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚʈı› ·fi ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜.

¶·Ú¿ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Ù˘ ‡Ï˘ Û ÎÂÊ¿Ï·È·, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ı¤Ì·Ù· fiˆ˜ ËÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎÔ‡ Ô˘, ÂÂȉ‹ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ Ì·ıË-ÛÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Î·È ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ı›ÁÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÂfiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. ∂›Û˘, ηıÒ˜ Ë ÁÓÒÛË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÔÏfiÙËÙ· ηÈÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÙ·È Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Û ̛· ÁÓˆÛÙÈ΋ Â-ÚÈÔ¯‹ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ‹ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ (.¯. Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÛÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fï˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Â›Û˘ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù·ÂÈηÛÙÈο).

™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 10 Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË «ªÂϤÙË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜» ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÏÔ-ÎÏËڈ̤ӷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ÈϤͷÌ ӷ ·Ó·‰Â›ÍÔ˘Ì ٷ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÏÔÎÏËڈ̤ӷۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÂȉ‹ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÚ¢-ÓËÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

14

ÂÈÛ·ÁˆÁ‹

øÛÙfiÛÔ ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÛÙÔÍÂΛÓËÌ¿ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ̷ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ (.¯. Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û¯ÂÙÈο ÌÂÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ –‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 9– ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÍÂÏȯı› Û ۯ¤‰ÈÔ ÂÚ-Á·Û›·˜ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË, ·fiÌ›· ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›Ô˘ ‹ ¿ÏÏÔ˘ ÂÓÙ‡Ô˘ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜Û¯ÂÙÈο Ì ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ı¤Ì·).

∫·ıÒ˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· Ó· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÔÏϤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ì fiÏÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ‰›·˘‹ÚÍ ÔχÙÈÌË ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ‹ ÙÔ˘. ∂˘¯·ÚÈÛÙԇ̠ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ̤ÏË ¢∂¶ ÙˆÓ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ Ã·Ú¿Ï·ÌÔ ™·ÎÔÓ›‰Ë, ¢‹ÌËÙÚ· ∂˘·ÁÁ¤ÏÔ˘, ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ƒ·‚¿ÓË, µ·Û›ÏË ∆ÛÂÏʤ, µ·ÛÈÏÈ΋ª·ÚÌÔ‡ÛË, ∞ÓÙÈÁfiÓË ¶·ÚÔ‡ÛË Î·È ∞ı·Ó¿ÛÈÔ ∞˚‰›ÓË, ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎÔÛ˘Óı¤ÙË ªÈ¯¿ÏË°ÚËÁÔÚ›Ô˘ Î·È ÙË ¢Ú πˆ¿ÓÓ· µÂ·ÚË ÁÈ· ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘Û˘ÁÎÚfiÙËÛË.

∫Ï›ÓÔÓÙ·˜, ı· ı¤Ï·Ì ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÂχıÂÚË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ··ÔÛ·ÛÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙËÓ ÍÂÓfiÁψÛÛË, ÌË ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓË ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·ÂȯÂÈÚ‹ıËΠ·fi ÙȘ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Î·È ·˘Ù¤˜ ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓËÙ˘. √È Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ʤÚÔ˘Ó Â›Û˘ ·Î¤Ú·ÈË ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙȘ ·fi„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·ÈηıÒ˜ Î·È ÁÈ· fiÔÈÔ Ï¿ıÔ˜ ‹ ·Ú¿ÏÂÈ„Ë ·Ú·ÙËÚËı› ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.

∂Ï›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ì·˜ ·˘Ù‹ ı· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ¤Ó· ¯Ú‹ÛÈÌÔ ‚Ô‹ıËÌ· ÁÈ· ÙȘÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ.

∏ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋ ÔÌ¿‰·

15

ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜

M¤ÚÔ˜ ÎÂÊ¿Ï·È· 1-71Ô

· ÂÙ¿ ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘·ÔÛÎÔÔ‡Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ó· ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó:

ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÓfi˜ ¢¤ÏÈÎÙÔ˘ Î·È ÊÈÏÈÎÔ‡ ÛÙ· ·È‰È¿Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙȘ

ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜, ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó·‚ÈÒÓÔ˘Ó ÙË ·Ú¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘,

ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓÚ·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ,

ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.

∆Ô ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÙÔ ÚÒÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÊÔÈÙÔ‡ÓÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈοÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÛÙËÓÚfiÏË„Ë ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ.

™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ÂÈÙ˘¯‹˜ Û‡Ó‰ÂÛË ·È¯ÓȉÈÔ‡ ηÈÌ¿ıËÛ˘. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·¯ÒÚÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó, Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· Ù·ÂÈχÛÔ˘Ó, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ¿ÏÏ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿‹ Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜.

°È· Ó· ÔÚÁ·Óˆı› ¤Ó· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË Î·È ÚÔˆı› ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜, ı·Ú¤ÂÈ Ó· ›̷ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ:

Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿,

ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ Î·È ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Î·È Ò˜ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÔÈÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô˙Ô˘Ó ,

ÙÈ ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË.

∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏÂ›Ù·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ó·ÂÈϤÍÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜, Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ı· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È ı·˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ÂͤÏÈÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È ÁÔÓ›˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó··Ó·‰ÂȯÙÔ‡Ó ÔχÙÈÌÔÈ ·ÚˆÁÔ› Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ·ÊÔ‡ ·ÊÂÓfi˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¯Ú‹ÛÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÛÙÔ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ.

°ÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙfiÛÔ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ fiÛÔ Î·È·Ó¿ÌÂÛ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÁÔÓ›˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ‡ÎÔÏË ˘fiıÂÛË Î·È fiÙÈ Ë ÂÚ-Á·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÌ¿‰Â˜ ¤¯ÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ‰˘ÛÎÔϛ˜. ∫·ıÒ˜ fï˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋¤Ú¢ӷ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ Ù· ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ÙȘÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ˘˜ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÁÔÓ›˜, ·È‰È¿), ıˆÚÔ‡ÌÂfiÙÈ ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ Ó· ηٷ‚ÏËı› οı ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È Â˘ÂÏÈÛÙԇ̠fiÙÈ ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È·Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ı· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙÔ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË.

∆

™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛËÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ

∆Ô ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ Ù›ıÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Â›Ó·È Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ıÂÙÈο ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂͤÏÈÍËfiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÂÍÂÏÈ-¯ÙÔ‡Ó Û ÈηÓÔ‡˜ ·˘ÚÈ·ÓÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ı· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Û Èη-ÓÔ‡˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂ-ÙÈο ÛÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· (Dodge & Colker, 1998); ∂Í·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍˉÂÍÈÔًوÓ, ıˆÚÂ›Ù·È Ë ÈÔı¤ÙËÛË ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Ì¿ıËÛË (Katz, 1993).

Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙfi ·fi Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ (Dodge & Colker, 1998),Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ıÂÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Ì¿ıËÛË fiÙ·Ó ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÂÓÂÚÁ¿ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ŒÓ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÂÚÂı›ÛÌ·Ù·Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Ù·ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó (‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÎÂÊ. 5). ™ËÌ·ÓÙÈ΋·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Â›Ó·È Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛËÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡1. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ›Û˘ Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi2.

19

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

1. √ fiÚÔ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ (Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·È ˆ˜ «ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜») ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔÓ ·ÁÁÏÈÎfi fiÚÔ“literacy” Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÚfiÛ‚·Û˘ ÛÙË ÁÚ·Ù‹ ÏËÚÔÊÔÚ›· Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ̤۷ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙ÂÈ (Baynham, 2001). ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓËÂÔ¯‹ Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ‰È¢ڇÓÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÔÏ˘ÙÚÔÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓÔ˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÔÏ˘Ì¤ÛˆÓ. O ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÂÁψÛÛÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜. H ¤ÓÓÔÈ¿ ÙÔ˘ ÂÂÎÙ›ÓÂÙ·È Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜,ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ fiˆ˜ «·ÚÈıÌËÙÈÛÌfi˜» (numeracy), «ÔÙÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜»(visual literacy), «ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (scientific literacy), «ÏËÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜»(information literacy) Î.¿. (¶·Ô‡ÏÈ·-T˙ÂϤË, 2004) Î·È ‰ÂÓ ·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ÁÓÒÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ÙÔ˘˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯Ú‹Û˘, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ (Barton, 2005).√ fiÚÔ˜ «·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔÓ ·ÁÁÏÈÎfi fiÚÔ “emergent literacy”, Ô˘·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û fiϘ ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÙfiÛÔ Ì ÙËÓΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ Ù˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ fiÛÔ Î·È ÌÂÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ·fi ·È‰È¿ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÚÔÙÔ‡ ‰ËÏ·‰‹ ·Ú¯›ÛÂÈ ËÛ˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ (Teale & Sulzby, 1986Ø ¶·Ô‡ÏÈ·-T˙ÂϤË, 2001ØKÔ˘ÙÛÔ˘Ú¿ÎË, 2001).

2. √ fiÚÔ˜ «Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÔ‡Ó Â·ÚΛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.

∏ Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Â›Ï˘ÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹ Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ¤ÎÚË͢ Î·È Ù˘ Ù·¯Â›·˜ ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏË-ÚÔÊÔÚÈÒÓ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Â›Ó·È ·Úfi‚ÏÂÙ˜. ¡¤· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·Í›Â˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Ó· ‰È¤Ô˘ÓÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹. ¡¤ÔÈ ÊÔÚ›˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¡¤·Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÁ·Ûȷο Û¯‹Ì·Ù· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È. ¶fiÛÔ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Û‹ÌÂÚ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡; ¶Ò˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ë Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfiÚfiÁÚ·ÌÌ·, Û fiϘ ÙȘ ‚·ıÌ›‰Â˜, ÛÙ· Ó¤· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ‰È·ÚÎÒ˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó; √ ηٷÎÂÚÌ·ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Û ̷ı‹Ì·Ù·, Ë Â·Ó¿ÏË„Ë Î·È Ë ÂÍ¿ÛÎËÛË ˆ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ÌÂÙ¿‰ÔÛ‹˜ Ù˘ Â›Ó·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ·Úˆ¯Ë̤Ó˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÔÏ›ÙË ÙÔ‡·‡ÚÈÔ. ™ÙÔÓ ·ÓÙ›Ô‰· Ù˘ ÌÂÙˆÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Â›Ï˘ÛËÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Û οı ·È‰› Ó· ·Ó·˙ËÙ¿, ӷηٷÓÔ› Î·È Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ «¯Ú‹ÛÈÌË ÁÓÒÛË», ηıÒ˜ ÂÌϤÎÂÙ·È Û ÎÔÈÓˆÓÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ì ÙÔ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· ·È‰È¿ Ì ·˘Ù‹ ÙËÓÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ Î·È Â˘·ÈÛıË-ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ˜ ̤ÏË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÓfiÏÔ˘.

Nagel, 1996

Ÿˆ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂÊ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ Û ÒÚ˜ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ηÈ-ÓÔÙfiÌˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿·ÔÎÙÔ‡Ó Î›ÓËÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ·Ú·¿Óˆ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙȘ ˘fiÏÔȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜·›˙ÔÓÙ·˜.

1.1 ¶∞π¢∞°ø°π∫∂™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∂™ ¶ƒ√™∂°°π™∂π™ ∫∞∆∞§§∏§∂™ °π∞ ªπ∫ƒ∞ ¶∞π¢π∞™Â ÂÎÙÂÓ¤˜ ÙÔ˘˜ ¿ÚıÚÔ ÔÈ Plaisance Î·È Rayna (1997) ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ Û fiÏÔ ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi

ÎfiÛÌÔ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ò˜ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó, ÛÙÔ ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ Î·Ï‡ÙÂÚ˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈ͢, ·ÏÏ¿Î·È Ù˘ ·Ú¿ÏÏËÏ˘ ÔÏfiÏ¢Ú˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, Î·È ‰›ÓÂÙ·È fiÏÔ Î·ÈÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·:

ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿,

ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Ì¿ıËÛ˘,

ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È Ù˘ ÂÎÌ¿ıËÛ˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ÏfiÁÔ˘,

ÛÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·,

ÛÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ ÂÓۈ̿وÛË ·È‰ÈÒÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÁψÛÛÈοÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·,

ÛÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ,

ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô.

ø˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜·ÁˆÁ‹˜ ηٿ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1990, ÔÏϤ˜ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó Î·È

20

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ1

·Ó·ÓÂÒÓÔ˘Ó Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘.

°È· Ó· ¤¯Ô˘Ì Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÔÈÌÂÏÂÙËÙ¤˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ¤¯ÂÈÓfiËÌ· Ó· ÙÔ˘˜ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ì ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó, fiˆ˜ ›Û˘ ı· Ú¤ÂÈÓ· ¤¯Ô˘Ì ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙÈ ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (Dodge & Colker, 1998).

¶Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿♦ ∫·ıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó, ·ÁÁ›˙Ô˘Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, Á‡ÔÓÙ·È Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ÒÚÔ. ♦ ∫·ıÒ˜ ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÌÈ· ¢Ú›· ÔÈÎÈÏ›· ÏÈÎÒÓ.♦ ∫·ıÒ˜ ÌÈÏÔ‡Ó, ·ÎÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, ÚˆÙÔ‡Ó Î·È ··ÓÙÔ‡Ó.♦ ∫·ıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜,

·ÎfiÌË Î·È ·Ó οÓÔ˘Ó Ï¿ıË.♦ ∫·ıÒ˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙȘ χÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Ó Ù·

·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘˜.♦ ∫·ıÒ˜ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù· fiÌÔÈ· Î·È ·ÓfiÌÔÈ· Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÙËÓ

·ÏÏËÏ›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜.♦ ∫·ıÒ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜, Î·È ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ·fi

ÎÔÈÓÔ‡.♦ ∫·ıÒ˜ ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È Î·È ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ Ú¿ÍÂȘ, ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ¿ÏψÓ.♦ ∫·ıÒ˜ ÚÔÛÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜.

∆· ·È‰È¿ ÚÔ‚·›ÓÔ˘Ó Û fiϘ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ÂÓ¤ÚÁÂȘ fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ›ӷȷ˘ıfiÚÌËÙÔ, ¢¯¿ÚÈÛÙÔ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi. ŸÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó, Ù· ·È‰È¿ ‰Â ¯¿ÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ Ô‡Ù ·ÏÒ˜ÁÂÌ›˙Ô˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘˜. ∆Ô ·È¯Ó›‰È Â›Ó·È ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ Ì¤ÛÔ ‰È¿ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ù· ·È‰È¿Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·¯ÒÚÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó, Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· Ù· χÛÔ˘Ó, Ó··ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó ÛÂÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ȉÂÒÓ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ Î·È Ú˘ıÌfi. ™ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡ÓÓ· ·ӷϿ‚Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù· ÙfiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ fiÛ˜ ÂΛӷ ı¤ÏÔ˘Ó, ̤¯ÚȘ fiÙÔ˘ ÓÈÒÛÔ˘Ó fiÙÈ Â›Ó·È¤ÙÔÈÌ· Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó Û Ӥ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ. ∆· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó Â›Ó·ÈÛËÌ·ÓÙÈÎfi Î·È Ó· Ì›ÓÔ˘Ó ÈηÓÔÔÈË̤ӷ Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜. ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡ÓÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì ڿÁÌ·Ù· Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ¿ÌÂÛ·, ηıÒ˜ ›Û˘ Î·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó·Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯ÒÚÔ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ÔÔ›Ô˘˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÔÚÚÔÊÒÓÙ·È ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó fiϘ ÙȘ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ·Ô‰ÔÙÈ΋ Ì¿ıËÛË.

Hart et al.,1997Ø NNCC (National Network of Child Care), 1994

™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÂÈϤͷÌ ӷ ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ηÙ¢ı˘ÓÙ‹ÚȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚·ÙÔ‡˜, Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Û‰ȷÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÂËÚ¤·Û·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ·ÁÎfiÛÌÈÔ Â›Â‰Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô:

™ÙȘ Hӈ̤Ó˜ ¶ÔÏÈÙ›˜ Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜ ÛÙ· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1980 ÛËÌÂÈÒ-ÓÂÙ·È ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ˘¤Ú ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘ÛË˜Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Î·È Ò˜ ı· ‰È‰·¯Ù› ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ÌÂϤÙË Î·È ÁÓÒÛË ÙˆÓ·Ú·Î¿Ùˆ:

21

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

·) Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿,‚) ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ οı ·È‰ÈÔ‡,Á) ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿.√È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓÂÓÂÚÁËÙÈ΋-‚Ȉ̷ÙÈ΋ ·ʋ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÔÈΛÏÔ ˘ÏÈÎfi Î·È Ì ·ÓıÚÒ-Ô˘˜. ∂ÎÙÈÌ¿Ù·È fiÙÈ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚȤÚÁÂÈ·,·Ê˘Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜, ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë·Ó¿Ù˘ÍË fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó. ™Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· fiÔ˘ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜, ·È‰·ÁˆÁÔ› Î·È ·È‰È¿ ‰ÚÔ˘ÓÂÓÂÚÁËÙÈο Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÛË ·fiÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ٷ ÏÂÁfiÌÂÓ· «·Î·‰ËÌ·˚οÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·», fiÔ˘ ÊÔÚ¤·˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ë ÔÔ›· ÂÈϤÁÂÈÙÔ˘˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ, ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙȘ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ™Ù· ηٿÏÏËÏ· ·Ó·Ù˘Íȷο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÈÏÔÁ¤˜, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜,Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ, Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó, Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Ï¿ıÔ˜ Î·È Ó·ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ‰ÈÔÚıÒÛÔ˘Ó, ÙÂÏÈο Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ™ÙÔÏ·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÔÈΛϘ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ·ÈÁÓÈÒ‰Ë ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, οÔÈ· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ¿ÏÏ· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È ¿ÏÏ· Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, Î·È Á›ÓÂÙ·È Û‚·ÛÙfi˜ ÔÚÔÛˆÈÎfi˜ Ú˘ıÌfi˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ «·Î·‰ËÌ·˚-ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ» ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ¤Ó· ·˘ÛÙËÚfi ÛÙ·ıÂÚfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÔÈ ‰Ú·ÛÙË-ÚÈfiÙËÙ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ë Ì›· ‰È·‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ¿ÏÏË, Ì ÙÔÚ˘ıÌfi Ô˘ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (‚Ï. Bredekamp & Copple, 1988Ø ¡ÙÔ-ÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 1999Ø ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ 1996 & 2004).

∆Ô ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ·ÏÏËÏÂȉڷÛÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· (Bank Street) Û˘ÁÎÚÔÙ› ›Ûˆ˜ ÙËÓ ÈÔ ·ÓÙÈÚÔ-ÛˆÂ˘ÙÈ΋ ¿Ô„Ë Ù˘ «·È‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ∫·Ù¿ ÙËÓ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ÁÂÓÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ: Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜, Ù˘ ·ÙÔÌÈÎfiÙËÙ·˜,Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓÂÚÁ› Ì ‚¿ÛË ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ٿ͢. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿, ÁÈ· ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÁÈ· ÙËÛ˘ÓÔÏÈ΋ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· Ù˯ڋÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜.∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÈηÓfiÙËÙ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ηÈÛ‡ÓıÂÛ˘ ÂÌÂÈÚÈÒÓ. √ ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Û ÁˆÓȤ˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÚԂϤÔÓÙ·È: ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¤Ó·˜ ¿ÓÂÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· «·Ó¿ÁÓˆÛË», ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ÙÔ ·È‰› ı· ¤¯ÂÈ Ùˉ˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÔÌÔÓÒÓÂÙ·È, ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·ÚfiÛ‚·Û˘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂÌÔӈ̤ӷ ‹ Û ÔÌ¿‰Â˜,Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ‹ Ù· ÏÈο Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó.∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙË Û˘Ó¯‹ ÂÈÌfiÚʈÛË Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÙËÓÂ͇ÚÂÛË Î·È ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi ηÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜‰È·‰Èηۛ·˜.

∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ 1996, ÛÛ. 19-21Ø ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘ , 2003, ÛÛ. 129-131

22

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ1

∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· 30 ¯ÚfiÓÈ·, ÛÙË ÌÈÎÚ‹ fiÏË ÙÔ˘ Reggio Emilia Ù˘ µfiÚÂÈ·˜ πÙ·Ï›·˜Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›ڷ̷, ÛÙÔ ÔÔ›ÔÛÙÚ¿ÊËÎÂ Ë ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990. ∂Ú¢ÓËÙ¤˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÔ› ·fi fiÏ· Ù· ̤ÚË Ù˘ Á˘ ÂÈ-ÛΤÙÔÓÙ·È ÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· ÌÔÓ٤Ϸ Âη›‰Â˘Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·ÈÛÙ· ÚÔÛ¯ÔÏÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ΤÓÙÚ· ÙÔ˘ Reggio Emilia. ∆Ô 1991 ÙÔ ·ÌÂÚÈηÓÈÎfiÂÚÈÔ‰ÈÎfi Newsweek ¤ÏÂÍ ¤Ó· ·fi Ù· ΤÓÙÚ· ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ReggioEmilia, ÙÔ Diana, ˜ ¤Ó· ·fi Ù· ‰¤Î· ηχÙÂÚ· Û¯ÔÏ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ (Hinckle, 1991).

∫˘Ú›·Ú¯Ë ȉ¤· ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ Reggio Emilia Â›Ó·È Ë ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ë ÔÔ›· Î·È ‰ÔÌÂ›Ù·È Ì¤Û· ·fi ÙË Û¯¤ÛËÔ˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜. ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·ÈÓ· ÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, ÌÂfiϘ ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ «ÁÏÒÛÛ˜», fiˆ˜ ϤÓ ÛÙÔ Reggio Emilia, ‰ËÏ·‰‹ Ì ϤÍÂȘ,ΛÓËÛË, ۯ‰ȷÛÌfi, ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ηٷÛ΢¤˜, ÁÏ˘ÙÈ΋, ·È¯Ó›‰È Ì ÙȘ ÛÎȤ˜,ÎÔÏ¿˙, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË.

∆ËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ˘ Reggio Emilia‰È·ÌfiÚʈÛÂ Ô Loris Malaguzzi, ¤Ó·˜ ʈÙÈṲ̂ÓÔ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ Ô˘ Û˘ÓÙfiÓÈÛ ÙÔ ¤ÚÁÔÙÔ˘˜ ÁÈ· 40 ÂÚ›Ô˘ ÚfiÓÈ·.

™ÙÔ Reggio Emilia ‰›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔÔÔ›Ô Î·Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· Â›Ó·È ÊÈÏÈÎfi, ÒÛÙ ·È‰È¿, ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È ÁÔÓ›˜Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ·. √È ·›ıÔ˘Û˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÁÈ·Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÌÈ· Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ.

™ÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ˘ÏÈο ηÈÁÈ· ·È¯Ó›‰È· ÚfiψÓ, ηıÒ˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛʤÚÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ·ÏÏËÏÂȉڿ-ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜, Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi-ÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıË-Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘Ì‚ÔÏÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓηٷÓfiËÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.

π‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ·fiÏ·˘Û˘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Ú¿Í˘.Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Lorris Malaguzzi, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓΤÓÙÚˆÓ ÙÔ˘ Reggio Emilia ·È‰È¿ Î·È ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË ÛÙÔ Ó··›˙Ô˘Ó, Ó· ‰Ô˘Ï‡ԢÓ, Ó· Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó, Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù·Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ (Malaguzzi, 1987).

√ ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ Î·È ‰ÂÓ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÚÔÏfiÈ ‹ Ì ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ.¢›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ Á›ÓÂÙ·ÈÛ‚·ÛÙfi˜. ∆· ·È‰È¿ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·ÈÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‚·ıÌfi ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜.

√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÎÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Ù· ·È‰È¿Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙÔ‡˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÔχÙÈ̘ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘.

23

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

™ÙÔ Reggio Emilia Á›ÓÔÓÙ·È Û‚·ÛÙ¿ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· fiÏˆÓ fiÛÔÈ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙËÌ·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·: ·È‰ÈÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÁÔÓ¤ˆÓ, Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜.

¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÈηÓÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘˜ ӷηٷÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· Û ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ‰ÈÂÁ›ÚÂÈ ÙËÓÂÚȤÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÍ¿ÙÂÈ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ó·ÙÔÏÌÔ‡Ó ÙÔ ¿ÁÓˆÛÙÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜,Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÂÌÂÈڛ˜, Ó· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜.

¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛËÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ı· ı¤ÛÔ˘Ó Î·È Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜Ú·ÎÙÈ΋˜ Ô˘ ı· ÂÊ·ÚÌfiÛÔ˘Ó.

¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Â›Ó·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜Î·È Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ (Edwards et al., 2000. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 1999).

º·ÓÙ¿ÛÔ˘…º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÏÔÈfiÓ ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Û ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ ÛÙÔ‡ÓÙÈÔ Î·È ÌÈ· ‰·ÛοϷ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Ó· Ù· ‚ÔËı¿Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ÌÔÁȤ˜, ÙÔÓ ËÏfi, ÙÔ Í‡ÏÔ,Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ «ÂηÙfi ÁÏÒÛÛ˜» ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙȘıˆڛ˜ ÙÔ˘˜.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ʈÙÂÈÓ¿ ‰ˆÌ¿ÙÈ·, Ì ·Ú¿ı˘Ú· ·ÓÙÔ‡, ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó ¤Íˆ,Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Ì¿ÁÂÈÚÔ˘˜ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ¿ÏÏ˘ Ù¿Í˘.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ‰˘Ô ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· Â›Ó·È ÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ·, Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·ÈÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó· ¯ÒÚÔ fiÔ˘ Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √ÈÛ˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ÚÔÛÔ¯‹. ∆· ·È‰È¿ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È Û¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ÙÈ ı·Á›ÓÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ∆Ș ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ‹ ÙȘ ·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ó, Â¿Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ› Ù·Ú¿ÁÌ·Ù· ·ÏÏÔ‡.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÁÔÓ›˜ Î·È ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÈÛfiÙÈÌ·. ∞ÙÂÏ›ˆÙ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ̤¯ÚÈ ·ÚÁ¿ ÙËÓ‡¯Ù·. ŒÓ· Û¯ÔÏÂ›Ô fiÔ˘ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó ÂÈÛΤÙ˜ ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜ ·fi fiÏÔ ÙÔÓÎfiÛÌÔ Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ‰Â›ÓÔ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰· ÂıÂÏÔÓÙÈο. °ÔÓ›˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈÛ˘ÁÎÈÓË̤ÓÔÈ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ È‰Ú˘Ù‹ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ÙÔ˘˜ Loris Malaguzzi.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ËÌÂÚ‹ÛÈÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·ÈÛfiÙÈÌ·, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÈÛÙ‡ÂÈ ˆ˜ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Î·È ˆ˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÂȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ¤¯Ô˘Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÌÈ· fiÏË Ô˘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË Í¯ˆÚÈÛÙ‹˜ ·ÚÔ¯‹˜ ÓÂÚÔ‡ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈı˘Ì› Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ¤Ó· ¿ÚÎÔ ·Ó·„˘¯‹˜ ÁÈ· Ô˘ÏÈ¿ Î·È ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·ÈÓÂÚfi ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ ÙÚÔ¯ÒÓ. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÌÈ· fiÏË Ô˘ ÈÛÙ‡ÂÈ Û ·˘Ù¿ Ù·ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÂÎϤÁÂÈ ˜ ̤ÏË ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÂȉÈÎÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ù· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó.º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó·Ó ÙfiÔ fiÔ˘ ·˘Ùfi Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ù· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ÁÈ· ÙË ˆ‹, ·ÏÏ¿ Ó· Ù· ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· Ô˘Ó Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ӷ ÌÈ· ˆ‹ Ì ÓfiËÌ·. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘Ì‚Â› Â¿Ó Î·È ÂÛ›˜ Û˘ÌʈÓÔ‡Û·Ù ӷ ÂÓÒÛÂÙ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Û·˜‰˘Ó¿ÌÂȘ Ì fiϘ ÂΛӘ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ˘fiÛ¯ÔÓÙ·È Ó· οÓÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘·È‰ÈÔ‡ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿.

Hearron, 1997

24

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ1

√È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ fiˆ˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙȘ ∏¶∞ ηÈÔÈ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ Reggio Emilia, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÂӉȷʤÚÔÓ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ ˆ˜ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ, Ù›ÓÔ˘Ó Ó·ÂËÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙȘ ∏¶∞. ∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Î·È Ô˘·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È Û fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘ÓËÁÔÚ› ˘¤Ú Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡-·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘ ÛÙԷȉ› Î·È ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ Î·È ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ÛÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ™ÙÔÏ·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È:

·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ë ÊˆÓ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂÈ˜Î·È ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜

ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È

ÚÔηÏÂ›Ù·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚȤÚÁÂÈ·, ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ·ÂÏ¢ıÂ-ÚÒÓÂÙ·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜

¢ÓÔÂ›Ù·È Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡-·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ ηÈÙÔ˘ ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· οı ·È‰› ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÒÛÙ ӷ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘

‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ ÌÂÙÚfiÔ ‚Ȉ̷ÙÈÎfi

¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ Ì¿ıËÛ˘

ÂÍ·ÙÔÌÈ·ÔÓÙ·È ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi·Ó¿Ù˘Í˘ οı ·È‰ÈÔ‡.

OÈ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¯¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ıˆڛ· Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ «·È‰·ÁˆÁÈ΋Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘».

∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘: Ì¿ıËÛË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, Ì¿ıËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó, Ó··ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì·˙› ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ‰Ú·-ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.√ ·ÚÈÔ˜ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Â›Ó·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó·Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ÚÔÛ·ÚÌfiÛÔ˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈΤ˜.∏ ÁÓÒÛË ÙÔ˘ «Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿» Î·È Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘ «ÙÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó·Ì¿ıÔ˘Ó» Â›Ó·È ·ÏÏËÏÔÂÍ·ÚÙÒÌÂÓ˜. ∏ ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË ÛÙË Ì›· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ¿ÏÏ˘.°È· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ì ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ̤۷ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ú¤ÂÈ Ó·ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÙȘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó. ŸÌˆ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ‹‰Ë οÙÈ Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜. ¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È Áȷ·ÎÏÔ ·ÏÏ¿ ÁÈ· ÛÈÚ¿Ï: ÙÔ ÛÈÚ¿Ï Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜.

CRESAS, 1992

25

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

1.2 √ ™∏ª∞¡∆π∫√™ ƒ√§√™ ∆√À ¶∞πáπ¢π√À ™∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏∆ø¡ ªπ∫ƒø¡ ¶∞π¢πø¡

«∞Ó ı¤ÏÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÙÒÚ· Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù·Ì¿ıÔ˘Ì ӷ ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó·Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ ηٷÎÙÒÓÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÈοÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· ·˘Ù¿ Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ·È‰È¿ Ù· οÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó» (Dodge & Colker,1998).

Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÛÙÔ ·ÚfiÓ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, ÙÔ ·È¯Ó›‰È·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˜ ΢ڛ·Ú¯Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ̤ÛÔ, ·ÊÔ‡ ·›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó:

ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ÙÔ˘˜ (·Ê‹, Û¯‹Ì·, Á‡ÛË, Ì˘Úˆ‰È¿, ‹¯Ô Î.Ï.)

ÙÔ ÓfiËÌ· Î·È ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ··ÚÙ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔÔ˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ.

∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È¯Ó›‰È «…ÌÈ· ÁÂÌ¿ÙË ÓfiËÌ· ‰È·‰Èηۛ·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ·È‰È¿Û˘Ó‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó̤۷ ·fi ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜» (∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, 2001, Û. 172).

∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Ó· ˘¿Ú¯ÂÈÛ˘Ì·›ÎÙ˘. ∫‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Â›Ó·È Ë Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË (imaginarysituation) Î·È ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È‰›. ∆Ô ·È‰›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔÌÔχ‚È Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ Ô˘ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ ÙÔÊ·ÁËÙfi. ∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÙÔ ÌÔχ‚È Í·Ó·Á›ÓÂÙ·È ÌÔχ‚È ·‡ÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È. ∫¿ÔÈÔ ·È‰› Ô˘ ·›˙ÂÈÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ·›˙ÂÈ ÙË ÌÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÙË ‰·ÛοϷ Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË ÙÔ Ì·ıËÙ‹ ‹ Ó· ‰È¢ı‡ÓÂÈ ÌÈ·Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·. ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, ‰ÂÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È Î·ıÒ˜ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ∞ÏÒ˜ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ ‹Ù·Ó Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û· ÌÔÚÊ‹ Á›ÓÔÓÙ·È ÂÌÊ·Ó›˜ Î·È ËÊ·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÂÚÓ¿ Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û· ÌÔÚÊ‹. ∆· ·È¯Ó›‰È· Ì ηÓfiÓ˜ (games)ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ¤ÓÙ ÂÙÒÓ ÂÚ›Ô˘ Î·È ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È ηٿÙÔ fiÙÈ Û ·˘Ù¿ Ù· ·È¯Ó›‰È· Â›Ó·È Î·Ï˘Ì̤ÓË Ë Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È ÂÌÊ·Ó›˜ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜.

Bodrova & Leong, 1996

°È· Ó· ÚÔˆıËı› ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó·ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ Ì·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÔÈΛϷ ˘ÏÈο Î·È ÏËÚÔÊÔÚȷο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù·ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Ë ›‰È· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηÈÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó. ªÂ ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ù· ·È‰È¿ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ϛÁÔ ÈÔ ÚÔˆıË̤Ó˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ‚Ô‹ıÂÈ·(Vygotsky, 1997Ø ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, 2001).

ÀÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù· ·È‰È¿ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ÁÈ· Ù··È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ Î·È ˘Ô‰‡ÔÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ıˆڛ˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ «Ô

26

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ1

ÔÚÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ̤۷ ·fi ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ì¤Û· ÛÙÔÔÔ›Ô ÙÔ ·È‰› Ì·ı·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ˙fiÌÂÓÔ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔÓ· ÂÎÙÂı› Û ÂÚ›ÙˆÛË Ï¿ıÔ˘˜» (ª·ÎÚ˘ÓÈÒÙË, 1999, Û. 93). ¶ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓÂÚ¢ÓÒÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ وӷȉÈÒÓ Ó· ˘Ô‰‡ÔÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜ Ì ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ˷η‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ (Johnson, 1990). ∆Ô Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ·Ù› ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙ˘ ·Ê·ÈÚÂÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜. ∫·ıÒ˜ ˘ÔηıÈÛÙÔ‡Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÂۇ̂ÔÏ· (ÙÔ ÌÔχ‚È Á›ÓÂÙ·È Ú·‚‰› Ù˘ Ì¿ÁÈÛÛ·˜) Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ÌÂ Û˘Ì‚ÔÏÈ-ÛÌÔ‡˜ (ÌÂ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ΛÓËÛË ÙÔ ·È‰› ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ), Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘ÓÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÓÔËÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÁÓÒÛˆÓ, ÁÈ· ·-Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ‹ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÂÚÈ-ÙÒÛÂȘ Â›Ó·È ‚·ÛÈ΋ Ë ÈηÓfiÙËÙ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÓÔËÙÈÎÒÓ ÂÈÎfiÓˆÓ, ÙÔ Ó·ÌÔÚ› ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È‰› Ó· ÔÙÈÎÔÔÈ› ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÁÈ· Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÓÔ› ‹ ÁÈ· Ó··ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÙÈ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· οÓÂÈ (Dodge & Colker, 1998).

∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔÓ ·›ıÚÈÔ ÒÚÔ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔÓ ˘·›ıÚÈÔ ¯ÒÚÔ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·È¯Ó›‰È ÎÈÓËÙÈÎfi. ™ÙÔ ‰È¿ÏÂÈÌÌ· ÙÔ ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙËÓ¢ηÈÚ›· Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÂχıÂÚ·, Ó· ÛηÚÊ·ÏÒÛÂÈ, Ó· ˉ‹ÛÂÈ, Ó· ÙÚ¤ÍÂÈ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, Ó·ÂÎÙÔÓˆı›, Ó· ¯·Ï·ÚÒÛÂÈ, Ó· ·Ó·Ó‡ÛÂÈ ÊÚ¤ÛÎÔ ·¤Ú·, Ó· ÂÍÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘,Ó· ηٷÛ΢¿ÛÂÈ ÌÂ Ê˘ÛÈο Î·È ÌÂÁ¿Ï· ˘ÏÈο, Ó· ·›ÍÂÈ Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿, Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÊÈϛ˜.∆Ô ·È¯Ó›‰È ¤Íˆ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÁÈÂÈÓ‹ ˆ‹, ÙËÓ ÂÎÁ‡ÌÓ·ÛË Î·È ÙËÓ ¿ıÏËÛË. √ ˘·›ıÚÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ ·È‰› Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·ÈÔÏfiÏ¢ڷ. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉfiÙÔÔ˘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Ì ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÛÙ·ÙÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜,fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÎÔ‡ÓȘ, ÔÈ Ùڷ̿Ϙ Î·È ÔÈ ‰ÔÎÔ›, ÚÔÛʤÚÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ۈ̷ÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË.™˘¯Ó¿ Ù· ·È‰È¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·˘Ùfi ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ì ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ÙÚfiÔ (.¯. ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó··Ó¤‚Ô˘Ó ·Ó¿Ô‰· ÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ· Î.¿.) √È ·È¯ÓȉÔηٷÛ΢¤˜ ÔÏÏ·Ï‹˜ ¯Ú‹Û˘ (.¯.ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ˜ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·Ó·ÚÚ›¯ËÛ˘ Î.¿.) ¢ÓÔÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙËÓ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉfiÙÔÔ˘ Ì ÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi, ÓÂÚfi,·ÌÌÔ‰fi¯Ô Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ· ˘ÏÈο fiˆ˜ ηÛfiÓÈ·, ͇Ϸ, ÙÔ‡‚Ï·, Ï¿ÛÙȯ·, ÛÎÔÈÓÈ¿, Úfi‰Â˜, ·ÏÈ¿Ô¯‹Ì·Ù·, ‚¿ÚΘ Î.¿. ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙË Ê·ÓÙ·Û›·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ, ÙËÓ·Ó¿ÏË„Ë ÚfiψÓ, ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ◊Û˘¯ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Ì ¯·ÌËÏ¿ ‰¤ÓÙÚ·, Ê˘Ù¿ ηÈηı›ÛÌ·Ù· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛË Î·È ÙË ·Ï¿ÚˆÛË. √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·Ú·‰ÔÛȷο ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ Â›‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓÔÚÁ¿ÓˆÛË ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ fiˆ˜ «Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·», «·Ï¿ÙÈ ÔÓÙÚfi» Î.¿.™‹ÌÂÚ· Ô Â͈ÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍˉڷÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ŒÙÛÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÔÈ› ηÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ¯ÒÚÔ, ۯ‰ȿ˙ÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÚÔÛʤÚÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ˘ÏÈÎfi,‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÒÛÙ ӷ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È ÙÔ ·˘ÙfiÓÔÌÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Î·È ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ‰È·ÎÚÈÙÈο.

ªfiÙÛÔÁÏÔ˘, 2001, ÛÛ. 19-22

™ÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘ÓÔÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓÌÔÚÊÒÓ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ.

27

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

∆√ ¶∞πáπ¢π ™∆√ ¡∏¶π∞°ø°∂π√ ∂ªº∞¡π∑∂∆∞π

1.3 ∏ ™∏ª∞™π∞ ∆∏™ EK¶AI¢EY™H™ ™TI™ MIKPE™ H§IKIE™K·ıÒ˜ Ë ÁÓÒÛË Î·È Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Ú·Á‰·›· Î·È ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋

˙ˆ‹ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, ÔÈ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ô Î¿ı ÔÏ›Ù˘ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó··ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È Ó· ·Û΋ÛÂÈ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ.√È ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· Ù·‚Á¿ÏÔ˘Ó ¤Ú· ·ÎfiÌ· Î·È Ì ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ (Giere, 1997). ∫·È fiˆ˜ ¤¯ÂȉȷÈÛÙˆı› ·fi ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960,·˘ÙÔ› Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ fiÛÔÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó¿ÂÈ Û¯ÔÏ›Ô. À¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÈÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ô¯ÙÒ ¯ÚfiÓÈ· ÛÙÔÛ¯ÔÏÂ›Ô Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÓfiËÌ· ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‹ Ó·Û˘ÓÙ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·Ïfi ηıËÌÂÚÈÓfi Ì‹Ó˘Ì· (Giere, 1997Ø ∫ÔÚÙ¤ÛË-¢·Ê¤ÚÌÔ˘, 1998). ™Â ¤Ó·Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È Ù˘ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı˘ ‰È·ÚÚÔ‹˜ ·fi ÙËÓ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Î·Ù¿ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ·fi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÔÈÔÔ›ÔÈ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· Ù˘Âη›‰Â˘Û˘, ‰ËÏ·‰‹ ·fi „˘¯ÔÏfiÁÔ˘˜, ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔ˘˜, ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ Ù˘

28

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ1

ˆ˜ ̤ÛÔ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÂÓÓÔÈÒÓÎ·È ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ

∆Ô ·È¯Ó›‰È ηÓfiÓˆÓ ÌÔÚ› ӷ›ӷÈ:

ñ ™˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È(.¯. ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ)

ñ √Ì·‰ÈÎfi ·È¯Ó›‰È ΛÓËÛ˘(.¯. ΢ÓËÁËÙfi)

ñ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ·È¯Ó›‰È(.¯. ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È)

ñ ∂ÈÙÚ·¤˙ÈÔ ·È¯Ó›‰È (.¯. Êȉ¿ÎÈ)

∆Ô Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› ӷ›ӷÈ:

ñ ªÂ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ ˆÚ›˜·ÓÙÈΛÌÂÓ· (.¯. ÙÔÙÚ·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏÔ Á›ÓÂÙ·È ÛÂÓÙfiÓÈ,ÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·È ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ)

ñ ªÂ ÚfiÏÔ˘˜ (.¯. Ì·Ì¿ Î·È ·È‰›)

ˆ˜ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ‰È¿ÏÂÈÌÌ·

∆Ô ·È¯Ó›‰È ΛÓËÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ:

ñ ∂Í¿ÛÎËÛ˘ (.¯. ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙÔÓÂṲ̂ÓÔ ÎÔÚÌfi ÙÔ˘ ‰¤ÓÙÚÔ˘)

ñ ∫·ÓfiÓˆÓ (.¯. ÎÚ˘ÊÙfi)

∞ÎfiÌË ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ:

ñ ªÔÓ·¯ÈÎfi

ñ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔ

ñ ™˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfi

ˆ˜ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÌ·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ

(ÁˆÓȤ˜, ‡·ÈıÚÔ)

∆Ô ·È¯Ó›‰È Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÔÚ›ӷ ›ӷÈ:

ñ ∫›ÓËÛ˘ (.¯. Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ)

ñ ™˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È (.¯. ÛÙÔÈ·ÙÚÂ›Ô ÙÔ ÌÔχ‚È Á›ÓÂÙ·È Û‡ÚÈÁÁ·)

ñ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ·È¯Ó›‰È ηٷÛ΢ÒÓ(.¯. Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ÏÈÎfi)

ñ ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘Ó·ÏÏ·Á‹˜(.¯. ·ÁÔÚ¤˜ ·fi ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ٿ͢)

ñ ∂ÈÙÚ·¤˙ÈÔ ‹ Âȉ·¤‰ÈÔ ·È¯Ó›‰È(.¯. ÓÙfiÌÈÓÔ)

ñ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ·È¯Ó›‰È(.¯. ÙÔ Ì·ÓÙÈÏ¿ÎÈ)

∆Ô ·È¯Ó›‰È ÁÏÒÛÛ·˜ ÌÔÚ› ӷ›ӷÈ:

ñ ∏¯ËÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË(.¯. ‹¯ÔÈ, ÎÚ·˘Á¤˜)

ñ ¶·È¯Ó›‰È Ì ϤÍÂȘ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ(.¯. ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·)

TO ¶AIXNI¢I

Âη›‰Â˘Û˘ Î.¿. ™ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ï·ÈÛ›ˆÓ ÂÚÌËÓ›·˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ Ë Â˘ı‡ÓË ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ –Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ¤¯Ô˘ÓοÔÈÔ «ÓÔËÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·»– ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ –Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó¤¯Ô˘Ó «ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¤ÏÏÂÈÌÌ·», ·ÊÔ‡ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÎÔÈÓˆÓÈοÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· (Fijalkow, 1997). ∫·ıÒ˜ Ë Û˘˙‹ÙËÛË ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·ÈfiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·›ÍÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙËÓ Úfi-ÏË„Ë Î·È ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ fi¯È ÁÈ·Ù› Ë ‚·ÛÈ΋ Âη›-‰Â˘ÛË ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÙÚ¤„ÂÈ ÙȘ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù›ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛʤÚÂÈ ıÂÙÈο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó· Îϛ̷·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. £· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛʤÚÂÈ «ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È fi¯È·ÓÈηÓfiÙËÙ˜» ÛÙ· ·È‰È¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ (Bernstein, 1998). ŸÛÔ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È, ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È Ë ı¤ÛË fiÙÈ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· ‰ÂÓ Â›Ó·È·Ó·fiÊ¢ÎÙË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È‰È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙËÓ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘,ÁÈ·Ù› fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ fi¯È οو ·fi ÙȘ ›‰È˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Óı‹Î˜(CRESAS, 1981, 1984, 1989).

∫·ıÒ˜ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÓÔ‡Ó, ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ fiÏÔ Î·ÈÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì¤Û· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË. ∂›Û˘, ÂÂȉ‹ Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ËÛ¯ÔÏÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘, Ô ÚfiÏÔ˜ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÚfiÏ˄˘ ÙˆÓ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Î·È Ù˘ ÚÔÒıËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ (Migeon, 1989Ø Clay, 2001).

∆· ÛËÌ·ÓÙÈο ÔʤÏË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘

Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÔÏϤ˜ ÌÂϤÙ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒӷȉÈÒÓ. ª›· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ÌÂϤÙË, Ë ÔÔ›· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠÛÙȘ ∏¶∞,ÚÔÛÎÔÌ›˙ÂÈ ÂÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙË Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ·Í›· Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘.¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ÌÂϤÙË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÈ·˜ ηϿ ۯ‰ȷṲ̂Ó˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘ (ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· High Scope), ÛÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó 123 ·È‰È¿ Ô˘Î·Ù¿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÂΛÓÔ ˙Ô‡Û·Ó ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÛÙ¤ÚËÛ˘ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ΛӉ˘ÓÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÂÏÂÙ‹ıËÎ·Ó ÂÎÙÂٷ̤ӷ ‰Â‰Ô̤ӷ, ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fiÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ Ô˘ Î¿Ï˘Ù·Ó ¤Ó· Ì·ÎÚ‡ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Î·È ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙËÛ˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ¤ÓÙ·ÍË. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·Ó Î¿ı ¯ÚfiÓÔ ·fi ÙËÓËÏÈΛ· ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ¤ˆ˜ Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙÂη ÂÙÒÓ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ 14, ÙˆÓ 15, ÙˆÓ 19 ηÈÙˆÓ 27 ÂÙÒÓ.∏ ÌÂϤÙË ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Û˘ÁÎÚÈÓfiÌÂÓ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘‰Â Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó:ñ ›¯·Ó ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ÂÓÙ·¯ıÔ‡Ó Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂȉÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ñ ›¯·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ôñ ·ÔÊÔÈÙÔ‡Û·Ó Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ·fi ÙÔ Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÛÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ (‰ËÏ·‰‹

¯ˆÚ›˜ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó Î·ı˘ÛÙ¤ÚËÛË)ñ ›¯·Ó „ËÏfiÙÂÚ· ›‰· ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ Âη›‰Â˘Û˘ñ ›¯·Ó ηχÙÂÚË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÛÙȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ËÏÈ˘.

Riley, 2003, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. xvii

29

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1

30

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ2

M·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÁÈ· Ù· ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜ Ô HÏ›·˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ̛· ·ÁÂÏ¿‰·, ¤Ó· Û·ÏÔ Î·È ¤Ó·Ó ÎfiÎÎÔÚ·.

√ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡

∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ̤¯ÚÈ ÚÈÓ ·fi Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ¿ÚÚËÎÙ· Ì ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ŒÚÂÂ Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜, Ô˘ ‹Ù·Ó –Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó·Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ Û fiÏ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›·– Á˘Ó·›Î·, Ó· Â›Ó·È «Î·Ï‹»,«ÁÏ˘ÎÈ¿», «ÙÚ˘ÊÂÚ‹», «˘ÔÌÔÓÂÙÈ΋», Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÌÈ·˜ ηϋ˜Ì·Ì¿˜ (Pascucci, 1996 & 2004). ™ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ù˘ ‰ÂӷӷʤÚÔÓÙ·Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜.™‹ÌÂÚ· Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÔÔÈËı› ÛËÌ·ÓÙÈο. ∫·ıÒ˜ ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙÔÚfiÏÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙËÓÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ÂÈÙ˘¯›·˜ ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ, ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó··Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‚·ıÌ›‰·˜. «¢Ô˘ÏÂÈ¿ Ì·˜ Â›Ó·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ٷ·È‰È¿ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ fiÏÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÙÔ˘˜, fiϘ ÙÔ˘˜ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘, ˘ÔÛÎÂÏ›˙ÔÓÙ·˜ fiÏ· Ù· Èı·Ó¿ ÂÌfi‰È·»,·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Loris Malaguzzi (1987, Û. 24), ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ·∫¤ÓÙÚ· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ Reggio Emilia. °È· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó fï˜ Û ¤Ó·ÓÙ¤ÙÔÈÔ ÚfiÏÔ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰ÂÓ ·ÚΛ Ó· ¤¯Ô˘Ó ηϤ˜ ÚÔı¤ÛÂȘ. ∂›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó·¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÁÓÒÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÙÔ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù··È‰È¿ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ı·ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÌÂ Û˘Ó¯‹ ÂÓË̤ڈÛË, ÌÂϤÙË Î·È ÛΤ„Ë (Pascucci, 2004).

¶ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ıˆÚ›ٷÈÙÔ Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ «ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜», Ó· Ù· Ì˘‹ÛÔ˘Ó‰ËÏ·‰‹ ÛÂ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ ÏËı˘ÛÌfi ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Î·È ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙË «‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË». °È· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ ÙÔ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ Â›Ó·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ÂÏ΢ÛÙÈÎÔ‡ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı··Ú·ÎÈÓ› ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, Ó··ÓÙÏ› ¢¯·Ú›ÛÙËÛË ·fi ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ó··ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Î·È Ó· ÂÈχÂÈ ·˘Ùfi‚Ô˘Ï· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô,Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÁψÛÛÈ΋ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› ‹‰Ë ·fi ÙË ‰ÂηÂÙ›·ÙÔ˘ 1980, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, fiÙÈ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË(Crahay, 1984), Ë Â›Ï˘ÛË ‰Â ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÚÔˆı› ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ôχ¯Ú‹ÛÈ̘ ÁÈ· ÙË «‰È· ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË», ηıÒ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙÔ Ó· ıˆڋÛÔ˘Ó Ù··È‰È¿ ÙË Ì¿ıËÛË ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ fiıÂÛË (Kazuko Kamii & De Clark, 2003).

31

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2

2

32

°È· Ó· ÌÔÚ› fï˜ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÈ·˜ Ù¿Í˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈÂÓÂÚÁ¿ Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘Û¯Â‰È¿˙ÔÓÙ·È Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯ٤˜, Ó· Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÚÔÛˆÈΤ˜ÂÚÌËÓ›˜ Î·È ··ÓÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó·ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÙÈ΋ Î·È Û‡Ìʈӷ ÌÂÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ô ··Ú·›ÙËÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ οı·ȉ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ π).

\

°È· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ

∆· ·È‰È¿ ηٿ ηÓfiÓ· ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙË ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ χÛÂÈ Î¿ı Úfi‚ÏËÌ· Ô˘·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó. ∏ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚË Î·È Â‡ÎÔÏË ·¿ÓÙËÛË Â›Ó·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ Ì·˜ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Ó·ÙÔ˘˜ ԇ̠ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ó· οÓÔ˘Ó. ∏ ·¿ÓÙËÛË fï˜ Ô˘ ÚÔˆı› ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ ›ӷÈÂΛÓË Ô˘ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì›· χÛË: «ƒÒÙËÛ ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÔ˘ ·ÓÛ˘ÌʈÓÔ‡Ó», «∆È ÌÔÚ›Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚Ú›Ù» Î.Ï.

Kazuko Kamii & De Clark, 2003, ÛÛ. 183-187

™ÙÔ Ó¤Ô Ì·ıËÛÈ·Îfi Ï·›ÛÈÔ, fiˆ˜ ·˘Ùfi ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ›ٷÈ:

Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ·ÛʷϤ˜ Ï·›ÛÈÔ ÏÂÎÙÈ΋˜ Î·È ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ̤۷ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂχıÂÚ· Ì οı ÙÚfiÔ,

Ó· ηÏÏÈÂÚÁ› Îϛ̷ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘, ·Ô‰Ô¯‹˜ Î·È ·ÌÔÈ‚·›Ô˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙÔÏ·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜, fiˆ˜ ÙË Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚ›Á˘ÚÔ,

Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÓ‡ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÒÛÙ ӷ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜,

Ó· ı¤ÙÂÈ ¿ÌÂÛÔ˘˜ Î·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÁÂÓÈÎfi ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘,

Ó· ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÙÈ ı· Ì¿ıÔ˘Ó Ù··È‰È¿, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ηı·˘Ù‹, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ Ò˜ ı· Ì¿ıÔ˘Ó,

Ó· ·Ú·ÙËÚ› Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È Ó· ·ÎÔ‡ÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÈ ¤¯Ô˘Ó Ó· Ù˘ Ô˘Ó Ù··È‰È¿, Ó· ÚÔÛ·ı› Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜Î·È Ó· Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÂϤÁÍÔ˘Ó,·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙËÓ ›‰È· Î·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜,

Ó· ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÈ ÂӉȷʤÚÂÈ Ù· ·È‰È¿, ÙÈ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏ› ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· ηÈÙÈ Ù· ÎÈÓËÙÔÔÈ›,

Ó· ÂÈϤÁÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· Ù· Ô‰ËÁÔ‡Ó¤Ó· ‚‹Ì· ÈÔ ¤Ú· ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô Ô˘ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ,

Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÈ Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ·ÓÔȯ٤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È·ÌfiÚʈÛË,

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ2

Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ› οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È, ÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ·Ó ÙÔ ÓfiËÌ¿ Ù˘‹Ù·Ó ۷ʤ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ·Ó Ù· ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó, ·Ó Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÂÓ· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó, ·Ó ¤ÙÚ„ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡-·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·Ó ‹Ù·Ó ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂ÓË ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙË˜Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Ù¿Í˘, ·Ó ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠÛÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ›¯·Ó ÚÔ‚ÏÂÊÙ›ηٿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÈ ·ÔÎfiÌÈÛ οı ·È‰› ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘,

Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó·ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ÒÛÙ ӷ ÙÔÓÒÓÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Ó·ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜,

ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È Ó· ÌËÓ ÚÔÛʤÚÂÈ ·‚›·ÛÙ· ÙË ÛˆÛÙ‹ ·¿ÓÙËÛË, ·ÏÏ¿Ó· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ·Ó·˙‹ÙËÛ‹ Ù˘, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiψÓ,

Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ηٿÏÏËϘ Û˘Óı‹Î˜, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙ‹ Ë ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓËÎ·È Ë ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·,

Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÒÛÙ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ηȷ˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·.

∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·∏ ·ÓıÚÒÈÓË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È Û ‰‡Ô ›‰· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·: Â›Â‰Ô ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ (ÙÈϤÌÂ) Î·È Â›Â‰Ô Û¯¤Û˘ (Ò˜ ÙÔ Ï¤ÌÂ). ∆Ô ÚÒÙÔ ·ÊÔÚ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÓÒÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙË ÌË ÏÂÎÙÈ΋. ∏ ¤Ú¢ӷ Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë ÌËÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›··ÔÙÂÏ› ÙÔ ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ηıÒ˜ ÙÔ Ò˜ ÙÔ Ï¤ÌÂ Û˘ÓÈÛÙ¿¤Ó· ›‰Ô˜ «ÛȈËÏÒÓ Ô‰ËÁÈÒÓ» ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· fi¯È ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜,·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó.∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ Έ‰›ÎˆÓ (¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜, ÌÔÚÊ·ÛÌÔ›, ‚ϤÌÌ·, ÙfiÓÔ˜Ù˘ ʈӋ˜, ÂÓ‰˘Ì·Û›· Î.Ï), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÂÙ·‰›‰Ô˘Ó ÌËӇ̷ٷ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÔ Î·È¯ÚfiÓÔ, ÁÈ·Ù› ··ÈÙÔ‡Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›.∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ‰˘Ó·ÌÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ (.¯. Ë ·fiÛÙ·ÛËÔ˘ ÎÚ·Ù¿Ì ÌÂٷ͇ Ì·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·fi Ù· ̤ÏË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.…øÛÙfiÛÔ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÙfiÛÔ ÔÈ ÁÂÓÈ·ÛÂȘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfiÌÈ·˜ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ -‰Â Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È fiÏ· Ù· ¿ÙÔÌ· ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔÙÚfiÔ-, fiÛÔ Î·È Ë ·fi‰ÔÛË Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Î·È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘-ηÓ›˜ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ÔԛԢ¢ڛÛÎÂÙ·È.ÕÚ· Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, fiÙ·Ó ÛΤÊÙÂÙ·È ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ›ÁÓˆÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ ÙˆÓ ÌË ÏÂÎÙÈÎÒÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı› Ó· Ù· Û˘ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÛÙËÓÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷÓfiËÛ˘ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘.∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÂÚÌËÓ›·˜ Ù˘ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÔ¯ÒÚÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, ηıÒ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÌËÏÂÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È Ôχ ÈÔ Â˘·›ÛıËÙÔÈ ‰¤ÎÙ˜Ù˘ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì·˙› ÙÔ˘˜.

∫Ô‡ÚÙË, 2003

33

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2

34

2.1 ∂¶π¢πø∫√¡∆∞™ ∂¶π∆ÀÃ∂π™ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À™ ™Ã∂¢π∞™ª√À™ ∫∞π ¶∞π¢∞°ø°π∫∂™ ¶∞ƒ∂ªµ∞™∂π™√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÂÈÙ˘¯Â›˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ ηÈ

·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ı¤ÙÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ Â·˘ÙfiÙÔ˘˜ ÁÈ· fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó·‰ÒÛÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ.

√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜♦ ∂›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ·Ú¤Ì‚ˆ ‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ê‹Ûˆ ÙÔ ·È‰› Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó·

ÂÈχÛÂÈ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·;♦ ∆È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· οӈ ÁÈ· Ó· ‚ÔËı‹Ûˆ ÙÔ ·È‰› Ó· ÛÎÂÊÙ› ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘

χÛ˘;♦ ∂›Ó·È ÙÔ ·È‰› ¤ÙÔÈÌÔ Ó· ÂÈÚÈÛÙ› Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÏÈο ‹ ı· ·ÔÁÔËÙ¢Ù›;♦ ∏ ‰È¢ı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ÒÚÔ˘ Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË, ‹ ı¤ÏÂÈ ÙÚÔÔÔ›ËÛË ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋;♦ ∆È ÌÔÚÒ Ó· ÂÚÈ̤ӈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘;♦ ∆È Ú¤ÂÈ Ó· Ì¿ıˆ ·ÎfiÌË ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤Ûˆ Ó· ÂÍ·ÙÔÌÈ·ۈ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi

ÌÔ˘;♦ ¶ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËϘ ÁÈ· οı ·È‰› Î·È ÔÈ· ÏÈο;♦ Œ¯ˆ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. ¶Ò˜ ÌÔÚÒ Ó· ÚÔÛ·ÚÌfiÛˆ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ù·

˘ÏÈο ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ’ ·˘Ù¿;♦ M ÔÈÔ ÙÚfiÔ Ó· ¯ˆÚ›Ûˆ Ù· ·È‰È¿ Û ÔÌ¿‰Â˜; M‹ˆ˜ Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ˆ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó

ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜; ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û· Ó· Ù· ‚ÔËı‹Ûˆ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓÙÚfiÔ Î·Ù·ÓÔÌ‹˜ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘˜.

♦ O °ÈÒÚÁÔ˜ ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ηı›ÛÂÈ ÔÏÏ‹ ÒÚ· ÛÙËÓ Î·Ú¤ÎÏ· ÙÔ˘. M‹ˆ˜ ·Ó ÙÔ˘ ¤ÙÚ· Ó·˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Í·ÏˆÌ¤ÓÔ˜ ÌÚÔ‡Ì˘Ù· ÛÙË ÌÔΤٷ ı· ηٿÊÂÚÓ ӷ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘;

∫‡ÚÈÔ Ì¤ÏËÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓÂ›Ó·È Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È fiÛÔ Á›ÓÂÙ·ÈηχÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.°È· Ó· ÙÔ ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ·˘Ùfi ÚÔÛ·ıÔ‡ÓÓ· ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜fiÙ·Ó ‰ÂÓ ÙȘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ·Ô‰ÔÙÈΤ˜.

∂›Ó·È Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎÔ› Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÂ›Ó·È Ó· ·ÎÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛÂÎÙÈο,Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛËÌ·Û›· ÛÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó·Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿-ÛÂȘ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó. ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘٷ ·ÎÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹, Ù· ·È‰È¿ ÓÈÒ-ıÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο Î·È ·˘Ùfi ÙÔÓÒÓÂÈ ÙËÓ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó, ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙ¿ÛÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998).

1. °È· ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.

2 ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ

ªÂ ÙÈ ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ·Û¯ÔÏËı›˜ Û‹ÌÂÚ·; ª‹ˆ˜ ı· ‹ıÂϘ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂȘ ÙË ª·Ú›·

Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ; ª‹ˆ˜ ÚÔÙÈÌ¿˜ Ó· ·›ÍÂȘ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈ-

Îfi ÏÈÎfi; ŸÔÈÔ˜ ı¤ÏÂÈ Û‹ÌÂÚ· Ó· ·›ÍÂÈ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô,

ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Â‰Ò ÙËÓ Î·Ú٤ϷÌ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘1Ø

TÂÏÈο ÁÈ·ÙÚ¤ fiÛÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ ı·¯ÚÂÈ·ÛÙ›˜;

K‡ÚÈ ÊÔ‡ÚÓ·ÚË ‚Ϥˆ ¤¯ÂÙ ÔÏÏ‹ ‰Ô˘-ÏÂÈ¿. E›Ó·È οÔÈÔ˜ ˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈ-ÛÚ¿ÍÂȘ;

∂Í›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛËÙ˘ ÂͤÏÈ͢ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ıˆÚÂ›Ù·È ‚·ÛÈÎfi˜ ·Ú¿ÁˆÓÙfiÛÔ ÁÈ· ÙË Ì·ıËÛȷ΋ fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (‚Ï. ÎÂÊ. 1).

ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ

°È· Ó· ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:

♦ µÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ ÚÔÙÔ‡ ·˘ÙfiÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ. °È· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÚˆÙ¿ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÙËÓ ¿ÏÏË Ì¤Ú·, Ò˜ Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰ÈÎ·È Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÙÔÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÛÎËÓÈÎfi.

♦ ¶ÚÔˆı› ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÚˆÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «µÏ¤ˆ ÊfiÚÂÛ˜ ÙÔ Î·¤ÏÔÛÔ˘ ∂ϤÓË. °È· Ô‡ ÙÔ ¤‚·Ï˜ ·Ï‹ıÂÈ·;»

♦ µÔËı¿ ·ÙÔÌÈο οı ·È‰› Ô˘ ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ‚Ô‹ıÂÈ·, ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì ·ÓÔȯ٤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙËÊ·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘: .¯. «∆È ı· οÓÂȘ ÙÔ ·ÁˆÙfi Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÂȘ;».

♦ ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ‰È·Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿: .¯. ∞Ó ¤Ó· ·È‰›ı¤ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ «ÙÔ Áηڿ˙», ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó «ÙÔ Û¯ÔÏ›Ի, ÌÔÚ› Ó·ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙÔ ÚÒÙÔ ·È‰› Ó· Á›ÓÂÈ Ô Ì˯·ÓÈÎfi˜ ÛÙÔ Áηڿ˙ Î·È Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfiψÊÔÚÂ›Ô Ô˘ ı· ·ÏÔ‡ÛÂ.

Bodrova & Leong, 1996

ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Ï¤ÓÂ Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ·ÓÂÎÙ›ÌËÙ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÏÏÔ› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·È ÙË ¯·Ú¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛËÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÓÈÒÛÔ˘Ó ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÂȉ‹È¤˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ ÙÔ˘˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ. ∆Ô Ó· ÌÔÚ› fï˜ οÔÈÔ˜ Ó· ¯·›ÚÂÙ·È Î·ÈÓ· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ Ì ٷ ·È‰È¿ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ›ӷȷÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ (Curtis & Curter, 1996).

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ (‚Ï. ÎÂÊ. 4). ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÊÔÈÙÔ‡Ó ·È‰È¿ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ¿Î·È ÁψÛÛÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· –Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Û¯ÔÏÈ΋ Ú·ÁÌ·-ÙÈÎfiÙËÙ·– Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ò˜ Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο ‚ÈÒÌ·Ù·ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ·Ó·Ù‡ÍÂÈ. ¢Â›¯ÓÂÈ Û‚·ÛÌfi ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ fiÙ·Ó ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ, ·Ô-‰¤¯ÂÙ·È Î·È Û¤‚ÂÙ·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÙÔ˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ (Dodge & Colker, 1998).∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙËı› ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ Î·È fiÙÈ ÙÔ˘ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙÔ ·›ÛıËÌ· ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ Î·È˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚ›·, ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ÌË ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÔ‚·Ú¿ ÂÌfi‰È· ÛÙË Ì¿ıËÛË (¢Ú·ÁÒÓ·, 2003Ø Vandenbroeck,2004). ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ «ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi˜ ‰ÈÂÚÌËÓ¤·˜» ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË˜Î˘Ú›·Ú¯Ë˜ ÔÌ¿‰·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ fiÔÈ·˜ ÌÂÈÔ„ËÊ›·˜ (æ¿ÏÙË Î.¿Ï., 2004), Û˘Ì‚¿ÏÏÔÓÙ·˜Ì ÂÈÙ˘¯Â›˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔ-ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔηٷÓfiËÛË Î·È ÛÙËÓ·ÌÔÈ‚·›· ·Ô‰Ô¯‹ Î·È ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ó· ı¤ÛÂÈ Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ÙÔ˘˜ Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÂη›‰Â˘ÛË (™·Îο, 2004).

35

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2

36

∂Í·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÔÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË∏ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ̤ۈ Ù˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛËÛ˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÁψÛÛÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘. √ Û‚·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ηٷÓfiËÛ˘ Î·È Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ηıÔÏÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ, fiˆ˜ Ë ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, ˉËÌÔÎÚ·Ù›· Î·È Ë ÌË ‚›· Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ¿ÏϘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú˜ Î·È ÁÏÒÛÛ˜ Î·È ÙËÓ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ¤Ó·˜ ÙÚfiÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ.

UNESCO, 2002

™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ÛÙȘ ÂÚÈ-ÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ÚÒÙË ÁÏÒÛÛ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈÒÛÙÂ Ë ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ÛÙËÓ ÔÈÎÔ-Á¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Î·È Ó· ·Ó·-ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈÏÔÈfiÓ Î¿ı ·ÏÏfiÁψÛÛÔ ·È‰› –Ì ÙÔÓ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿Ù˘ Ù¿Í˘– Ó· ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ·Á·-Ë̤ÓÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô Î·È Ó· ÙÔ «‰È·‚¿ÛÂÈ»ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿, ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Ò˜·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙË ‰È΋ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ·, ‹ Ó· ÎÚ·Ù¿ οÔÈÔ ‰È·ÊÔ-ÚÂÙÈÎfi ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ·È¯Ó›‰È Î·È Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂÈÛÙ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ò˜ ·›˙ÂÙ·È. ∆Ô ·ÚÔ-ÙÚ‡ÓÂÈ ·ÎfiÌË Ó· ÂÈ Î¿ÔÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÙËÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ‹ ηÏ› Û ‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÈÁÌ‹ÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô –fiˆ˜ ηÏ›fiϘ ÙȘ Ì·Ì¿‰Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ٿ͢– Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿¤Ó· ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÔ˘ ÙÔÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ.

∏ ·ÚÔ˘Û›· ·ÏÏfiÁψÛÛˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·∏ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÌÈ· ÔχıÂÙÈ΋ ¢ηÈÚ›·, Ô˘ ‚ÔËı¿ÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ó¤Â˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙË ÌÔÚʈÙÈ΋‰È·‰Èηۛ·, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ Ì Ӥ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜Î·È ·Ó·‚·ıÌ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË… π‰È·›ÙÂÚ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô,fiÔ˘ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤¯ÂÈ ·¤Ú·ÓÙ· ÂÚÈıÒÚÈ· ¤ÎÊÚ·Û˘, ‰›ÓÂÙ·È ÌÈ·ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ¢ηÈÚ›· ÁÈ· ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÈÙ˘¯Ô‡˜ ¤ÓÙ·Í˘ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙ· ÌÔÚʈÙÈο‰ÚÒÌÂÓ·. ªÈ· ÛˆÛÙ‹ ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· ¤¯ÂÈ ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· Ôχ ıÂÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ÁÈ· ÙȘ˘fiÏÔȘ ‚·ıÌ›‰Â˜.

ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, 2004

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ2

°È· Ó· ‰È‰¿ÍÔ˘Ì ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ·… ÁÈ· Ó· ηٷʤڈ Ó· ÚÔηϤۈ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔÙËÓ ÂÈı˘Ì›· Ó· Ì¿ıÂÈ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›-Ûˆ ÙÔ ‚›ˆÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘, Ó· ÙÔÓ Î·Ù·-Ï¿‚ˆ, Ó· Ì¿ıˆ ·fi ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘. °È· Ó·ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ, ӷηٷÓÔ› ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÂÚÁ·Ï›· ·Ú¤Ì‚·Û˘ Û ·˘-Ù‹Ó, ı· Ú¤ÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÈ-¯Ùfi˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ ·fi·˘ÙfiÓ Î·È ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘. °È·Ù› ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó·‰È‰¿ÍÂȘ ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· fiÙ·Ó Â›Û·È Ô ›‰ÈÔ˜ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜ Î·È ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂȘ Ó· ·ÓÙÈÏËÊı›˜ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ∞˘Ù‹ Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹, ·˘ÙfiÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ, Â›Ó·È ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ô˘ ı· ÛÔ˘ ÂÈÙÚ¤„ÂÈ Ó· ‰ÂȘ ÙȘ ‰ÈΤ˜ÛÔ˘ ÔÏϷϤ˜ ˘·ÁˆÁ¤˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂȘ ÛÙËÛ˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ›˜ ÙËÓ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ۯÔÏÈ΋˜ ÛÔ˘ Ù¿Í˘. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë ‰È·¯Â›ÚÈ-ÛË Ù˘ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ··ÈÙ› Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡ÓÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜ ηÈÓ· ·Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙȘ ÔÏϷϤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜.

∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘ & ∞ÛÎÔ‡ÓË, 2004, ÛÛ. 31-32

ª›· ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ:°È· Ó· ÌÔÚ¤Ûˆ Ó· ˘ÔÛÙËڛ͈ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ ÌÂÈÔÓfiÙËÙ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¿Ú¯ÈÛ· Ó· ·Ó·˙ËÙÒ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ı· Ì ‚ÔËıÔ‡Û·ÓÓ· ηٷÓÔ‹Ûˆ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›Ûˆ ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ù˘ £Ú¿Î˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ· ·È‰Èο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ·È‰Èο ÙÔ˘ÚÎÈο ‚È‚Ï›·. ∏ ÚÒÙË ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ ‰ÂÓ ·¤‰ˆÛÂ Î·È ¤ÙÛÈ,Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘ ÁÔÓ¤·, ÌÂÙ·ÊÚ¿Û·Ì ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο ¤Ó·ÂÏÏËÓÈÎfi ·È‰ÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ¢È¿ÏÂÍ· ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È «™Î˘Ï›ÙÛ·», Ô˘ ÙÔ ‹ÍÂÚ·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ηÈÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ӷ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó……ŒÂÈÙ· ·fi Ï›Á˜ ̤Ú˜ ÚfiÙÂÈÓ· ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ó ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ì fiÏÔÈ Ó· ÌÈÏ¿ÌÂ Î·È ÙÔ˘Ú-ÎÈο, ·ÊÔ‡ ›¯·Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙËÓ ∫È·ÌÔ˘Ú¿Ó, ÙÔÓ ∆˙‚ڿ¯ Î·È ÙÔÓ °È·Û¿Ú, Ô˘ Ì¿ı·ÈÓ·Ó ÂÏÏËÓÈÎ¿Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó. ¶ÚfiÙÂÈÓ· ˆ˜ ÍÂΛÓËÌ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ӷ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿Ì ÙË«™Î˘Ï›ÙÛ·» Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ŸÏÔÈ ÂÓıÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó Ì ÙËÓ È‰¤·. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘∆˙‚ڿ¯ ÌÂÙ·ÊÚ¿Û·Ì ÙË «™Î˘Ï›ÙÛ·» Î·È ÙË ÁÚ¿„·ÌÂ Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ™˘˙ËÙ‹Û·Ì ÁÈ· Ù· ÂÏ-ÏËÓÈο Î·È Ù· ÙÔ˘ÚÎÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÂÓÙÔ›Û·Ì ÙȘ ‰‡Ô¯ÒÚ˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· Î·È ¤ÙÛÈ ¿ÓÔÈÍ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Û˘˙‹ÙËÛË…∞Ó·ÚÙ‹Û·Ì ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ÁÏÒÛÛ˜ Î·È ·Ú¯›Û·Ì ӷ Ùԉȷ‚¿˙Ô˘Ì ̛· ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Î·È Ì›· ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ªÂÙ¿ ·Ú¯›Û·Ì ӷ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ. ∏ ¯·Ú¿‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿. √ ∆˙‚ڿ¯, Ë ∫È·ÌÔ˘Ú¿Ó Î·È Ô °È·Û¿Ú ¤ÓȈı·Ó ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔÈÔ˘ Ì·˜ ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ· Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ÂÓıÔ˘ÛÈ·Ṳ̂ÓÔÈ Ô˘ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· «ÌÈÏÔ‡Ó» Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ∆ÒÚ· ÌÔ˘ ËÙÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘ÌÂ Î·È ·ÁÁÏÈο…

§ÈÁÓÔ‡-∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, 2002, ÛÛ. 6-9

ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ fiÛÔ Î·Ï‡ÙÂÚ·ÌÔÚ› ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. £¤ÙÂÈ Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÁÈ· οı ·È‰› ηÈÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÚfiÛıÂÙË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ, Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ˜Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÙȘ Ôԛ˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ οı ·È‰ÈÔ‡.™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ¤ÙÛÈ Ô˘Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÌfiÓË Ù˘ ‹/Î·È ÛÙÔÏ·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ∂ȉÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜, ÙÔ ÏËÛȤÛÙÂÚÔ ∫¤ÓÙÚÔ æ˘¯È΋˜ ÀÁÈÂÈÓ‹˜ ‹ fiÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ Û¯ÂÙÈÎfi ›ÛËÌÔÊÔÚ¤·, fiˆ˜ Ù· ∫¢∞À (∫¤ÓÙÚ· ¢È¿ÁÓˆÛ˘, ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÀÔÛÙ‹ÚÈ͢) Î.Ï.

2.2. ∂¡£∞ƒƒÀ¡√¡∆∞™ ∆∏ ™Àªª∂∆√Ã∏ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ ™∆π™ ™À∑∏∆∏™∂π™¶√À ∞¡∞¶∆À™™√¡∆∞π ™∆∏¡ ∆∞•∏

Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì·ÎÚÔ¯Úfi-ÓÈˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÏÂÎÙÈÎ‹Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈıÂÙÈο ÛÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (Crahay,1984). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù·ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È ÙȘ ÚÔı¤-ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È, Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó,Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Ó· ÂÍËÁÔ‡Ó, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· οı ı¤Ì· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ Î·È ·ÓÙÈ-ÌÂÙˆ›˙ÂÈ Î·ıÂÙ› Ô˘ ϤÓ Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹:

37

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2

∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË ÏÂÎÙÈÎ‹Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂȘ Ì ·˘-Ù¿ Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ·; ¶Ò˜ ÙÔ ÛΤÊÙË-Θ; ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ™Â ÙÈ Û ‚Ô‹ıË-Û ·˘Ùfi; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔ-ÚÔ‡Û˜ Ó· ı˘ÌËı›˜; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘfiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÙÔ ‚ÚÂȘ; ªÔ˘¿ÚÂÛ Ôχ Ë ÂÚÁ·Û›· ÛÔ˘, ı· ‹ıÂ-Ϙ Ó· ÌÔ˘ ÂȘ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤Î·Ó˜;

38

∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ ·È‰› Ó· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂÈ ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜.∂ÈϤÔÓ ÙÔ Ú‹Ì· «ÓÔÌ›˙ÂȘ», Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ÂÚÈ̤ÓÂÈ ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË·¿ÓÙËÛË ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛ‹ Ù˘, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ¿Ô„Ë Û¯ÂÙÈο Ì ·˘ÙfiÔ˘ ÙÔ ÚˆÙ¿ÂÈ, fiÔÈ· Î·È ·Ó Â›Ó·È ·˘Ù‹. ∆Ô ·È‰› ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘˙ËÙ¿ÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ÌÔÚ› Î·È Ó· ÌËÓ ÙÔ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ, Ì ÛÎÔfi Ó· ÙÔ ÂϤÁÍÂÈ, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÙËÓ ÂӉȷʤÚÂÈÓ· ·ÎÔ‡ÛÂÈ Î·È ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÁÓÒÌË, ÂÂȉ‹ ÁÈ· ÂΛÓË ¤¯ÂÈ ·Í›·. ∞˘Ù‹ Ë ÛÙ¿ÛË Ù˘ ‚ÔËı¿ÂÈ ÙԷȉ› Ó· ·ÓÔ›ÁÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Î·È Ó· ÌÈÏ¿ÂÈ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›·.

¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ;∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› ÙÔ ·È‰› Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘, Ó· ÂÈ Ò˜ ÛΤÊÙËÎÂ Î·È Î·Ù¤ÏËÍÂÛÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ¤‰ˆÛ ‹ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙËÓ ËÁ‹ ÏËÚÔÊfiÚËÛ‹˜ ÙÔ˘. §fiÁÔ˘ ¯¿ÚË, fiÙ·Ó ¤Ó··È‰› ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ Î¿ÚÙ· Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÚˆÙ‹ÛÂÈ:«¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘;». ∞fi ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ·È‰›, Ë ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎfi˜ ı· ÏËÚÔÊÔÚËı› Û ÔÈÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÛÙ‹ÚÈÍ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹ ÙÔ˘: ÛÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÁÚ¿ÌÌ·, ÛÙÔÙÂÏÈÎfi ÁÚ¿ÌÌ·, ÛÙÔ fiÙÈ ‹ÁÂ Î·È ÙÔ Û˘Ó¤ÎÚÈÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ·fi ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·2, Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÚfiÛıÂÙÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ (.¯. ÙÔ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÂÂȉ‹ Ë Î·Ú٤Ϸ ›¯Â Ì›· ÌÔ˘ÓÙ˙Ô‡Ú· ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜); OÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÈ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁÓÒÛË Î·È Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ·ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘ ÔÚ›·˜.

∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜/Ë;∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ·È‰› ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜Ó· ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ· fiÛ· ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ fiÙÈ Í¤ÚÂÈ, ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ùˉ˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ› ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘. ∂›Û˘, Ì ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙËÓÂÚÒÙËÛË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ·Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ·È‰› ÌÔÚ›ӷ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù·ÎÙË̤ÓË ÁÓÒÛË ‹ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ·È‰› ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤Ú-ÓÂÈ ·ÎfiÌË Ó· Û˘ÓÙÔÓ›ÛÂÈ. ∂›Ó·È ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ò˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È ËÛΤ„Ë ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, οÙÈ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë Ù˘ ÁÈ· ÙËÛ˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘.

¶ÔÈÔ˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ, ÂÛ‡ ‹ Ô °È¿ÓÓ˘;ªÂ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ʤÚÓÂÈ ÙÔ ·È‰› ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ Î·È Ì ÌÈ· ¿ÏÏË¿Ô„Ë ¤Ú· ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘. °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ·È‰› Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË, Ú¤ÂÈÓ· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Ù· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Ì ÂΛӷ ÙÔ˘ Û˘ÌÌ·ıËÙ‹ ÙÔ˘, Ô˘ ÂͤÊÚ·Û ¿ÏÏË ¿Ô„Ë ÁÈ·ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì·, Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ, Ó· Û˘Óı¤ÛÂÈ, Ó· ηٷϋÍÂÈ Û ÌÈ· ı¤ÛË Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔ-ÏÔÁ‹ÛÂÈ ÂÎ Ó¤Ô˘, Ó· ÂÌϷΛ ‰ËÏ·‰‹ Û ÌÈ· Û‡ÓıÂÙË ÓÔËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.

™ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ı¤ÛË Ô˘‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ˆ˜ «ÛˆÛÙfi» ‹ «Ï¿ıÔ˜», ·ÏÏ¿ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Î·ÈÓÔ‡ÚÁȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘÚÔ˜ ÙËÓ ÔÌ¿‰·. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ı· ÚÔ·„Ô˘Ó ÙÂÏÈο ̤۷ ·fi ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ fï˜ ·˘Ù¤˜ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô Ù˘ÔÌ¿‰·˜, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ ÔÈÔ˘ ÛËÌ›Ԣ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹. √È ÔÈΛϘ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ χÛÂȘ ·fi Ù· ·È‰È¿ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ›‰Ô, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ Î·ı¤Ó·.

2. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ2

∏ ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓË;™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘‹Ú¯Â ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ, ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ›ӷÈÙÂÙÚ¿ÁˆÓ· Î·È ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿. ∏ ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓË‹ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÂÈ: «¢ÂÓ Í¤Úˆ, ÌÔÚԇ̠ӷ ¿Ì ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ó· ‰Ô‡Ì».

Cinieri, 1998, Û. 62

√È ‰È·ÊˆÓ›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈοÛÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. °È’ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÚÔÙÈ-ÌfiÙÂÚÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·-ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ fiÙ ÌÈ· ȉ¤· Â›Ó·È ÔÚı‹ ‹Ï·ıÂ̤ÓË Î·È Ó· ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÙÔ ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·-χÙÂÚË. ªÂ ÙȘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ‚ÔËı¿ ÛÙËÓ Â¤-ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÙÂÏÈο fï˜ ·Ê‹ÓÂÈ Ù··È‰È¿ Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÂΛ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÙËÛ˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÓËÛ˘¯Â›fiÙÈ ı· Ì¿ıÔ˘Ó Î¿ÙÈ Ï·Óı·Ṳ̂ÓÔ Î·È fiÙÈ ı· Ì›ÓÔ˘ÓÛ’ ·˘Ùfi. √È Û˘Ó¯›˜ ¢ηÈڛ˜ Ô˘ ı· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó·¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÔȉÈΤ˜ Ù˘ ‡ÛÙԯ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘ÓοÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔ ÛˆÛÙfi.

2.3 ∂¡£∞ƒƒÀ¡√¡∆∞™ ∆∞ ¶∞π¢π∞ ¡∞ ¢π∞∆À¶ø¡√À¡ À¶√£∂™∂π™∫∞π ¡∞ ∂¶π§À√À¡ ¶ƒ√µ§∏ª∞∆∞

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈÛ˘Ó¯›˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ó· ÙȘ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó, Ó· ÙȘ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó. √È˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ı· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ Î¿ı ·È‰› ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹.

ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂχıÂÚ·, ¯ˆÚ›˜Ó· ηٷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È ·fi ¿Á¯Ô˜ fiÙÈ ¯¿ÓÂÙ·È ¯ÚfiÓÔ˜ ‹ fiÙÈ ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘·Ú¯Èο ›¯·Ó ı¤ÛÂÈ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘˜, Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜Ì¤Û· ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ Ӥ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2002).

√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ۯ‰ȷÛÌÔ› Î·È ÔÈ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, fiˆ˜ ÚԉȷÁÚ¿-ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÚÔ¸Ôı¤ÙÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·ÈÎ·È ÂÈÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÚÔ-‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÛÙÔÓ Â·˘ÙfiÙÔ˘˜, Ô˘ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛΤ„ÂȘ, ȉ¤Â˜, ı¤ÛÂȘ, ·fi„ÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÌÂ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ÙÔ˘˜. £ÂˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÚÔ¿ÁÂÈ ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛËÎ·È ÂÊԉȿ˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ì ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙË Û˘Ó¯‹ ‚ÂÏÙ›ˆÛËÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘ (Pascucci, 2004).

39

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2

PˆÙ‹ÛÙ ٷ ·È‰È¿

°È· Ó· ηٷϿ‚ÂÙ ηχÙÂÚ· Ò˜ÛΤÙÔÓÙ·È, ÚˆÙ‹ÛÙ ٷ ›‰È· Ù· ·È-‰È¿. ªË ÛÎÂÊÙ›Ù fiÙÈ Ù· ÚÔ‚Ï‹-Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛˆÛÙ¿,ÌË ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ Ôχ ‡ÎÔϘ ··-ÓÙ‹ÛÂȘ, ÌËÓ ˘ÂÚ·ÏÔ˘ÛÙ‡ÂÙÂ.¢ÒÛÙ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÏËÚÔÊfiÚËÛËÎ·È ·Ê‹ÛÙ ٷ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓÂÌÂÈÚ›· Î·È Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó Ó·ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È…

Cinieri, 1998, Û. 62

40

4. ∞Ó Î·È Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Î·È ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌË ıÂÛÌÔıÂÙËı›, Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó·ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ì ڈÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔˆıÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜‰È·‰Èηۛ˜ Ë ÔÔ›· ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÂËÚ¿˙ÂÈ ıÂÙÈο ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍË.

∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ôı¤ÛÂȘ∫·ıÒ˜ ÂÍÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ¤Ó· ÎÔ˘Ù› ·fi Á¿Ï·3 ηÈ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË Û˘Û΢·Û›·, ÂΛ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ «ºƒ∂™∫√ °∞§∞», Ù· ÚˆÙ¿: «∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂfiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰Ò;». ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ÂÈ «°¿Ï· ÁÈ· ·È‰È¿», Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ·˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÚˆÙ¿: «™˘ÌʈÓ›Ù fiÏÔÈ fiÙÈ Â‰Ò ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ “°¿Ï· ÁÈ··È‰È¿”;». ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ÁÚ¿ÌÌ·, .¯. ÙÔ º, Î·È ÂÈ: «Œ¯ÂÈ ÙÔ º, ÁÚ¿ÊÂÈ º¿Ó˘ÁÈ·Ù› ·Ú¯›˙ÂÈ fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘», Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿ Î·È ¿ÏÈ: «ªÔÚ› ¿Óˆ Û ¤Ó· ÎÔ˘Ù›Á¿Ï· Ó· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡;», ·Ú·ÎÈÓÒÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ Â›Ó·ÈÏÔÁÈÎfi. ∆· ·È‰È¿ Ì¿ÏÏÔÓ ı· Ô˘Ó fiÙÈ ·˘Ùfi ‰Â Á›ÓÂÙ·È. ŸÌˆ˜ ÙÔ ·È‰› Ô˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ ºÂÈ̤ÓÂÈ. ¢Â›¯ÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ º¿ÓË ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·. «¡¿ÙÔ, Â‰Ò Â›Ó·È ÙÔ º, ϤÂȺ¿Ó˘». «¡·È, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ∞, Ô˘ Â›Ó·È ‰›Ï·, Ô˘ ÙÔ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ∞Ï›Î˘»,ÌÔÚ› Ó· ÂÈ ¿ÏÏÔ ·È‰› Î·È Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘.À¿Ú¯ÂÈ fï˜ ¿ÓÙ· Î·È Ë Èı·ÓfiÙËÙ· Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ó· ÌËÓ ¿ÚÂÈ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÙÚÔ‹. ™ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË«°¿Ï· ÁÈ· ·È‰È¿» ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿. «∂›ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ;», ÌÔÚ› Ó·Í·Ó·ÚˆÙ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∞Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÈÌ›ÓÔ˘Ó, Ë Û˘˙‹ÙËÛË ÌÔÚ› Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ÂΛ.™Â οÔÈ· ¿ÏÏË ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ı· ·ӤÏıÔ˘Ó…

Pascucci, 1999

ŸÙ·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜,ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ë ÌÈ· ÛÙËÓ ¿ÏÏË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍË Î·È ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ‰›ÓÔ˘Ó ·fiÎÔÈÓÔ‡ χÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· οÓÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ÈÔ ·ÛÊ·Ï›˜, ÚÔˆı› ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·ÌÔÚ-ÊÒÓÂÈ ÚfiÙ˘· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ··È‰È¿. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ›Û˘ Â›Ó·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·-ÁˆÁ›Ԣ Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ4 ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó Ù·ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘:

Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ›‰È˜ ÁÈ· ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ë ÂfiÌÂÓË‚·ıÌ›‰·,

Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ı· ‰È‰¿ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ∞ã ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÂÙÈοÌ ٷ fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ηٿ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜,

Ó· ηÓÔÓ›ÛÔ˘Ó ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ÁÈ· Ó·ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ·˘ÙfiÓ,

Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì·ȉȿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ۯ‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ Ù˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÎÔÈÓÒÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ.

2 ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

3. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ¿Óˆ ÛÂ Û˘Û΢·Û›Â˜ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ÔÈ Û˘Û΢·Û›Â˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ôχ ÁÓˆÛÙ¤˜, fiÏÔÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó .¯. ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù›Î·È Ó· ÌËÓ ·Ó·ÚˆÙÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘. ∏ ˘fiıÂÛË Ô˘ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓÂÚ›ÙˆÛË ı· ¤¯ÂÈ Ó· οÓÂÈ ÌfiÓÔ Ì ÙÔ ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ Î·È fi¯È Ì ÙÔ ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ Ë Û˘Û΢·Û›·.

∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜

∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÙfiÛÔ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fiÛÔ Î·È ÛÙÔ ‰ÈÂıÓ‹ ¯ÒÚÔ ¤¯ÂÈ ÂΉËψı›¤ÓÙÔÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ¤¯ÂÈ ÚÔÎÏËı› ÌÂÁ¿ÏË Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Î·È ÙÔÂÚȯfiÌÂÓÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û ηıÂÌ›· ·fi ÙȘ ‚·ıÌ›‰Â˜ Ù˘Âη›‰Â˘Û˘. Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ¤Ú¢Ó˜ Î·È ·Ó·Ï‡ÛÂȘ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı›ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Î·È ÙÔ˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ¤¯ÂÈÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î·È ‰È·ÌÔÚʈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (‚Ï. Î·È ¢∂¶¶™, 2003), Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙËÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ·ÔÛÎÔ›:

ÛÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÛÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›-

‰Â˘Û˘, ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999.

Altrichter et al., 2001).™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÌÈ·

ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÚÔ-ÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘ 1, ηıÒ˜Î·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÂΛӷ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó.ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ·Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, ÁÈ· Ó· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ηÈÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ¢ηÈڛ˜ ÂͤÏÈ͢ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998Ø ™ÔÏÔÌÒÓ, 1999ØAltrichter et al., 2001).

°È· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÎÔÈ-ÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ fiˆ˜:

Ó· ÙËÚÔ‡Ó Ê·Î¤ÏÔ˘˜ Ì ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË Î¿ı ·È‰ÈÔ‡ Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÛ˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢,

Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó ‹ Î·È Ó· ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÔ‡Ó ·ÊËÁ‹ÛÂȘ, Û˘ÓÔÌÈϛ˜ Î·È ÂȯÂÈ-ÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Î¿ı ÌÔÚÊ‹˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiÔ˘ ¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·,

Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó (ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜,

41

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3

1. ∫·Ù¿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ¤¯ÂÈ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ‰Â ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ·È¯Ó›‰È. ∆· ·È‰È¿ Ù˘ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜.

3

Ì·ÁÓËÙÔʈÓÒÓÙ·˜ ‹/Î·È ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÒÓÙ·˜ fiÔ˘ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi) ÙȘ ηٷÛ΢¤˜Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛËÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Î.Ï. (TheNew Jersey Department of Education, 2002).

∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ, ·Ó Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Ú·ÎÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛËÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÔÈ ÙÚfiÔÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi ‹ ‰ÂÛÌ¢ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∏ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‹ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ıˆÚ› ÈÔ ·ÔÙÂ-ÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ ÌÂÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· Ô˘ Ë ›‰È· ÎÚ›ÓÂÈ ·Ó·Áη›·.

3.1 ∏ ∆∏ƒ∏™∏ ∆√À ∏ª∂ƒ√§√°π√À∆Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ë

Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷ¯ˆÚ› ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ·fi ÙȘ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ηıËÌÂÚÈÓ¿ ‹ ÂÚÈÔ‰Èο ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ËÌÂÚ‹ÛÈÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜: fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ‹ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ÔÌ¿‰Â˜, fiÙ·Ó ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·È Î·È ·›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙËÓ·˘Ï‹. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ΢ڛˆ˜ Û fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ÂÙ‡¯ÂÈ Ù· ·È‰È¿ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ·Ú·¤Ú· (The New JerseyDepartment of Education, 2002).

3.2 ∫∞∆∞°ƒ∞º∂™ ™∆∏¡ ∂¡∞ƒ•∏ ∆∏™ ™Ã√§π∫∏™ Ã√¡π∞™™ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· οı ۯÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ÙÔ ™Â٤̂ÚÈÔ, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· Ù· ÓËÈ·ÁˆÁ›·

Ì‹Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ó·-Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È Û οı ¿ÏÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·ÈÛÙËÓ Ù¿ÍË fiˆ˜:

Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, Ò˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜, Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜.ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, ‰›ÓÔ-

ÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÛΤ„ÂȘ Î·È ·fi„ÂȘ, Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ηÈÓ· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·.

∏ ·Ú¯È΋ ·˘Ù‹ ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È Ë ÂÎÙ›ÌËÛË ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ,ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î¿ı ·È‰ÈÔ‡ Ù‹˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÂÊfi‰È· ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ Î·ÈÓ· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ù˘ ·Ú¤Ì‚·ÛË, ı¤ÙÔÓÙ·˜ Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ Ô-Ô›Ô˘˜ ı· ÂȉÈÒÍÂÈ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ٷ ·È‰È¿, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ¿ÓÙ· Û ·˘Ùfi Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆ-Ú›˙Ô˘Ó Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ÙË ÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·ÊÂÙËڛ˜ Î·È ·˘Ùfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ.

ŸÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘, ÙfiÛÔ Î·Ï‡ÙÂڷηٷÓÔ› ÙÈ Â›Ó·È ÈηÓfi Ó· οÓÂÈ Î¿ı ·È‰› ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Î·È ÙÈ Ì ‚Ô‹ıÂÈ·, ÙÈ ÌÔÚ› Ó···ÈÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ Î¿ı ·È‰› Î·È Û ÔÈ· ÛËÌ›· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ (Curto et al.,1998). °È· ÙÔÓ ÂÈÙ˘¯‹ ۯ‰ȷÛÌfi Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Â›Ó·È›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Î¿ı ·È‰› ηÈÙÈ ÙÔ˘ ÚÔηÏ› ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ·.

42

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ3

π‰¤Â˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘°È· ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ¤Ó· ¯ÔÓÙÚfi ÙÂÙÚ¿‰ÈÔ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 40ʇÏψÓ, Ì ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈıÒÚÈ·. ∆· ÂÚÈıÒÚÈ· ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ÛÙÔ Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È ÚÔÛı‹Î˜ ‹·Ú·Ô̤˜ Û ¿ÏÏ· ÛËÌ›· ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘.™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÌÔÚ›Ù ӷ ηٷÁÚ¿ÊÂÙÂ Û˘¯Ó¿, ·ÎfiÌË Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿, Û‡ÓÙÔ̘ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ‹È‰¤Â˜ ÁÈ· fi,ÙÈ Û·˜ ··Û¯ÔÏ› Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜. ∆fiÙ ÌfiÓÔ ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ¤¯ÂÈ ·Í›·, fiÙ·ÓÙËÚÂ›Ù·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο.ªÂÚÈÎÔ› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ¯Ú‹ÛÈÌÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ÒÚ˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È Ó· ÙȘ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ ˆÚÔÏfiÁÈÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂË Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Ó· ÌË ¿ÓÂÙ·È ÛÙË ‰›ÓË ÙˆÓ Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ Ô¯ÚÂÒÛˆÓ.¶ÔÏÏÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓËı›ÛÂÈ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó·Î·ıÈÂÚÒÛÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ·. ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ Î·Ó›˜ ·fi Ì›· ‰‡ÛÎÔÏËÂÚ›Ô‰Ô ÚÔÙÔ‡ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÓÙÏ› ÈηÓÔÔ›ËÛË ·fi ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘. ∂›Ó·È fï˜ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓÙ·¯‡ÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·.∆ËÚÒÓÙ·˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¤Ó· ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ı· ¤¯ÂÙ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÙ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÚfiÔ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Û·˜ Î·È Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Û·˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÂÙÂÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Û·˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó.™Â οı ËÌÂÚÔÏÔÁȷ΋ ÂÁÁÚ·Ê‹ ÌËÓ Í¯ӿÙ ӷ ÛËÌÂÈÒÓÂÙ ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔ-ÔÈ‹ıËΠÙÔ Û˘Ì‚¿Ó ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ (.¯. ·Ó Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ú·ÁÌ·-ÙÔÔÈ‹ıËΠÙËÓ ›‰È· ̤ڷ, ÙËÓ ÂÔ̤ÓË ‹ ÙË ÌÂıÂÔ̤ÓË ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜) Î·È fi,ÙÈ ¿ÏÏÔ ıˆÚ›Ù·ÍÈfiÏÔÁÔ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË ÌÓ‹ÌË Û·˜ (ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ú·ÙË-Ú‹Û·Ù ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ ÒÚÔ, ÙË ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Î.Ï).™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Â›Û˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È ·Ú·Ô̤˜ Û ̷ÁÓËÙÔʈӋÛÂȘ ‹ ‚ÈÓÙÂÔ-ÛÎÔ‹ÛÂȘ, .¯. ηۤٷ ¡Ô 8 (ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î¿ı ηۤٷ ·’ ¤Íˆ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ ÙfiÔ ÛÙÔÓÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ÂÁÁÚ·Ê‹: .¯. ÙËÓÔÙÚÔÊ›Ô, ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›·: .¯. 15/3/2004, ÙËÓÔÌ¿‰· Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯Â: .¯. ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ÙÔ ı¤Ì·: .¯. ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ›Û΄˘).∆Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi Û·˜ ı· Â›Ó·È ÈÔ Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙÔ ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘˜, ÂÈÎÂÊ·Ï›‰Â˜ Î·È˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂȘ.∏ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‚› ÔχÙÈÌË ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÂÙ Ì¿ÏÏÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙ›Ù ̷˙› ÙÔ˘˜ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ Û·˜,ηıÒ˜ Î·È ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.ŒÓ·˜ ηٿÏÔÁÔ˜ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ‹ ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Û¿˜‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ó·ÙÚ¤¯ÂÙ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ‰Â‰Ô̤ӷ.

Altrichter et al., 2001

3.3 √π ∞∆√ªπ∫√π º∞∫∂§√π ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡√È ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (portfolios), ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È

·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔχÙÈÌÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘̷ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈ͢. ªÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ¤¯ÂÈÛËÌÂÈÒÛÂÈ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÒÛÙ ӷ ¤¯ÂÈÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÙÔ˘·Ó¿ÁΘ. ∏ ıÂÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ οı ·È‰ÈÔ‡ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Ê·Î¤ÏˆÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ÂÈÙ‡¯ÂÈ Ù··È‰È¿ Î·È fi¯È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηٷʤÚÂÈ ·ÎfiÌË.

43

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3

∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Ê·Î¤ÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ√ ·ÙÔÌÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ οı ·È‰ÈÔ‡ ÂÚȤ¯ÂÈ Ì›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ Ô˘ Û˘ÓÈÛÙ¿ÙÂÎÌ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ Î·È ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. √Ê¿ÎÂÏÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÒÛÙ ӷ ¯ˆÚ¿ ¤Ó· ·ÚΤ˜ ‰Â›ÁÌ· ·fi fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù·:˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Î·È Áڷʤ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÙȘ ηٷÛ΢¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì ÙÔÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ˘·ÁÔÚ‡ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹/Î·È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê‹ÛÂÈ, ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ηıÒ˜ «‰È·‚¿˙ÂÈ» ‹ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÈÛÙÔڛ˜. √ÚÔÛˆÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÔÈ Ôԛ˜·ÊÔÚÔ‡Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ù˘ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. Ÿ,ÙÈ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔʤÚÂÈ ËÌÂÚÔÌËÓ›·.∏ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ı· ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘Ê¿ÎÂÏÔ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÚfiÛıÂÙ˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∂ÚˆÙ‹ÛÂȘfiˆ˜ «¶ÔÈ· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÔ˘ ÛÔ‡ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ;» Î·È «¶ÔÈ· ÂÚÁ·Û›· ‹Ù·Ó‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚË ÁÈ· Û¤Ó·;» ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹.∞Ó ÔÈ ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ Î·Ù¿ ı¤Ì·Ù· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfiÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfiÔ˘ ı· ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰›.

Dodge & Colker, 1998, Û. 23

¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ (5 ÂÙÒÓ ¤ˆ˜ 5 ÂÙÒÓ Î·È 8 ÌËÓÒÓ) Ù·ÔÔ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔÔÎÙÒ ÌËÓÒÓ2.

44

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ3

2. ™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÚ·Ê‹˜, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.

4/10 29/10 10/11

26/11 ➃ ➄ ➅

① ➁ ➂

√ ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ˘ÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ (Â‰Ò ¤¯ÂÈ ·ÔÌÔÓˆı› Ë ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· Ó· ·Ú·ÙËÚËı› Ë ÂͤÏÈÍ‹ Ù˘). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ οı ÊÔÚ¿ Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ Ùȉȷ‚¿˙ÂÈ. ∆Ô˘ ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È ÎÚ·Ù¿ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, fiˆ˜ ‚Ï¤Ô˘Ì ÛÙȘÂÚÈÙÒÛÂȘ 2 Î·È 5. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰›Ï· ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘, ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ È‰¤Â˜ Ô˘¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, ȉ¤Â˜ Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ Â›Â‰fiÙÔ˘ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜.™ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ηٿ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ÛÂÈÚ¿. •·Ó·‚ϤÔÓÙ¿˜ ÙȘ ·Ó¿ Ù·ÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙËÓÂͤÏÈÍË Ô˘ ·˘Ùfi˜ ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì·.

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 1Ë (4 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘): µÏ¤Ô˘Ì fiÙÈ Ô ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ‰ÂÓ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ fï˜ ·ÎfiÌ· ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ‡ ˙ËÙ¿ Ó·‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ Ô‡ ‰È·‚¿˙ÂÈ. √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ‚¤ÏÔ˜ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ: «∂›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ».∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶ÔÈÔ;∆¿ÛÔ˜: ∆Ô fiÓÔÌ·. ¶È¿ÓÂÈ Ôχ ÒÚÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ;∆¿ÛÔ˜: ∂›Ó·È ‰ÈÎfi ÌÔ˘. ∂ÁÒ Â›Ì·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜. ¶ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·’ fiÏÔ˘˜ (Â›Ó·È ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ ·È‰›Ù˘ Ù¿Í˘). °È’ ·˘Ùfi ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ·fi ̤ӷ Ú¤ÂÈ Ó· È¿ÓÂÈ Ôχ ‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ∞fi ‰ˆˆ˜ Â‰Ò (‰Â›¯ÓÂÈ ¿ÏÈ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘).

∞˘Ùfi Ô˘ ϤÂÈ Ô ∆¿ÛÔ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ÚÔÙÔ‡ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ŒÙÛÈ, ·ÚfiÙÈ ·fiÔχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ¿ÏÏÔ Â›Ó·È ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È ¿ÏÏÔ Ë ÁÚ·Ê‹ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó Î¿ÙȉȷÊÔÚÂÙÈÎfi ·Ó ÙÔ˘˜ ÂȘ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ·Ó ÙÔ˘˜ ÂȘ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Â›Ó·È fiÙÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ÚÔÛÒˆÓ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÂÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹/Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ·fi fi,ÙÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹/Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·Ô‡ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ÌÈÎÚÔ‡ ·È‰ÈÔ‡3 .

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 2Ë (29 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· ‚¤ÏË,ÂÈÌË·ÓÔÓÙ·˜ Ù· ʈӋÂÓÙ·: ∆··· –ÛÔÔ˜.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÙÔ ‰È¿‚·Û˜ ÛˆÛÙ¿; ∆¿ÛÔ˜: ¡·È, ÙÔ Â›· ÌÂÁ¿ÏÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∫È ·˘Ùfi ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ;∆¿ÛÔ˜: ∂ÁÒ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ˆ ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ fiÓÔÌ·..∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∫·È ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ;∆¿ÛÔ˜: Ÿ¯È. °Ú¿Êˆ Ï›Á·. √ ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÔÏÏ¿. ∞ÏÏ¿ ÙÔ ÌÂÁ·ÏÒÓˆ Î·È ÙÔ Ï¤ˆ ÌÂÁ¿ÏÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶Ò˜; ∆È ÂÓÓÔ›˜;∆¿ÛÔ˜: ŸÙ·Ó ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂȘ Á›ÓÂÙ·È Ó· ÙÔ Î¿ÓÂȘ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ı¤ÏÂȘ.

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 3Ë (10 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ¿ÏÈ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ‚¤ÏÔ˜.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘;∆¿ÛÔ˜: ¡·È, ÙÔ ı˘Ì¿Ì·È.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∞fi Ô‡;∆¿ÛÔ˜: ∞fi ÙËÓ Î¿ÚÙ· ÌÔ˘.4

∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÛÙËÓ Î¿ÚÙ· ÛÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÙÛÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘.∆¿ÛÔ˜: ŒÙÛÈ Â›Ó·È, ‰Â›¯ÓÂÈ ¤Ó· – ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· Î·È Ï¤ÂÈ:

45

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3

3. µÏ. Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (Ferreiro et al., 1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1991Ø Curto et al., 1998) Î·È ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÁÈ·ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÎÂÊ. 8.

4. °È· ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ‚Ï. ÎÂÊ. 8.

∆: ª›· ÁÚ·ÌÌ‹ ͷψ̤ÓË, Ì›· ÚÔ˜ Ù· οو. ∆Ô ¤ÁÚ·„· ·˘Ùfi.Û: ·Û: ÛÔ˜∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (‰Â›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ Ù· ‰‡Ô Û›ÁÌ· Ô˘ ¤ÁÚ·„Â): ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ù¿ Â›Ó·È ›‰È·, Ô˘¤ÁÚ·„˜ ‰Ò. ∞ÏÏ¿ Ù· ‰È¿‚·Û˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο. ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘;∆¿ÛÔ˜: ¶Ô‡; ¢ÂÓ ¤ÁÚ·„· ›‰È·. ∞˘Ùfi (‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ÚÒÙÔ Û, ‰›Ï· ÛÙÔ ∆), Â›Ó·È ·. Œ¯ÂÈ Ì›· ÁÚ·ÌÌԇϷÌÚÔÛÙ¿ Ô˘ ¿Ì· ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ÙËÓ ·˜ οو Î·È Ó· ÙË ÛÙÚ›„ÂȘ, ÙËÓ Î¿ÓÂȘ ›Û· ¤Ú·. °›ÓÂٷȷ̤ۈ˜.

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 4Ë (26 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ¿ÏÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ fiÏÔ Ì·˙›, ¯ˆÚ›˜ Ó·ÛÙ·Ì·Ù¿ÂÈ ÛÙÔ Î¿ı ۇ̂ÔÏÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘;∆¿ÛÔ˜: ¡·È. ∆ÒÚ· ÙÔ Í¤Úˆ. Œ¯ÂÈ ¤ÓÙ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∫Ô›Ù·. ∆· ¤ÁÚ·„· fiÏ· (ÌÂÙÚ¿ÂÈ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜).ŒÓ·, ‰‡Ô, ÙÚ›·, Ù¤ÛÛÂÚ·, ¤ÓÙÂ.

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 5Ë (28 ª·ÚÙ›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù· ÛˆÛÙ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘·ÏÏ¿ fiˆ˜ ˆÚ¿Ó ÛÙÔ ·ÚÙ› Ô˘ ¤¯ÂÈ ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ. ∂ÈϤÔÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ÙÔ Â›ıÂÙfi ÙÔ˘.¢È·‚¿˙ÂÈ ÔÏÈο. ∆· ‚¤ÏË ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ò˜ ¤‰ÂȯÓ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ·ÚÙ› ηıÒ˜ ‰È¿‚·˙Â.∆¿ÛÔ˜: ∆· ¤ÁÚ·„· fiÏ· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·;∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂Û‡ ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂȘ;∆¿ÛÔ˜: §¤ˆ Ó·È. “∆¿ÛÔ˜”. Œ‚·Ï· ¤ÓÙ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∆· ¤‚·Ï· fiÏ·. ¢ÂÓ Â›Ó·È ›‰È·.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∆È ÂÓÓÔ›˜; ∆¿ÛÔ˜: ¢ÂÓ Â›Ó·È ›‰È· ηӤӷ Ì ¿ÏÏÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ∫·È ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ù· ¤ÁÚ·„˜ fiÏ·;∆¿ÛÔ˜: ¡·È.

∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 6Ë (2 ª·˝Ô˘): ∆· ‚¤ÏË Â›Ó·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈο ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘… √ ∆¿ÛÔ˜ ¤¯ÂÈÚÔԉ‡ÛÂÈ ÛÙË ‰fiÌËÛË Ù˘ Û˘Ì‚·ÙÈ΋˜ ·Í›·˜ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, οÙÈ Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔÌ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙȘ Û˘ÏÏ·‚¤˜ ÙÔ˘ ÔÓÔÌ·ÙˆӇÌÔ˘ ÙÔ˘, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·È (‚Ï. Ò˜ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ›ıÂÙfi ÙÔ˘, Ô˘ fiÙ·Ó fï˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ, ÂÎʈÓ› Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË ÛˆÛÙ‹ ÛÂÈÚ¿).

¶ÔχÙÈÌÔ˜ ·ÚˆÁfi˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ οı ·È‰ÈÔ‡Ù˘ Ù¿Í˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÔÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡.

46

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ3

T· ·È‰È¿ ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó Û ¯·ÚÙ› fiÛ· ›‰·ÓÛÙËÓ Ï·Ù›·. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û οı ÂÚ›-ÙˆÛË Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ fiÛ· Ù˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜. E‰Ò Ô N›ÎÔ˜ (5 ÂÙÒÓ Î·È 4 ÌËÓÒÓ)·Ó¤ÊÂÚÂ: «ZˆÁÚ¿ÊÈÛ· ¤Ó·Ó ÙËÏÂʈÓÈÎfi ı¿Ï·-ÌÔ. A˘Ù‹ ÌÈÏ¿ÂÈ. A˘Ùfi˜ ÂÚÈ̤ÓÂÈ. A˘Ù‹ ÌÈÏ¿ÂÈÛÙÔ ÎÈÓËÙfi ÁÈ·Ù› ÙÔ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ ·˘Ù› Ù˘.»

∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘ÍË˜Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ5

√¡√ª∞ ¶∞π¢π√À:

∞∫ƒπµ∏™ ∏§π∫π∞:

¶∂ƒπ°ƒ∞º∏ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∞™:

ª∞£∏™π∞∫∂™ ∂¶π¢πø•∂π™:

Œ‰ÂÈÍ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·;

ÃÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘;

¶Ò˜ ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ٷ ÏÈο Ô˘ ›¯Â ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘;

¶Ò˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËΠ̠ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿;

∂ÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Û ÏÂÎÙÈο ‹ ÌË ÏÂÎÙÈο Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜;

∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜: - ¤‚·Ï ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ;- ‰È·Ù‡ˆÓ Ôı¤ÛÂȘ;- ¤Î·Ó ÚԂϤ„ÂȘ;- ·Ó¤Ù˘ÛÛ ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·;- ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘;

Œ‰ÂȯÓ ¢¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜;

∫·Ù¿ÊÂÚÂ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·;

£ÂˆÚ›Ù fiÙÈ ÂÈÙ‡¯ıËÎ·Ó ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ;

¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙ› ηχÙÂÚ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·È‰› ηٿ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·;

- Œ¯ÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· Û ·ÙÔÌÈ΋ ‚¿ÛË Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ì ÂÛ¿˜;

- Œ¯ÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿;

¶ÔÈ·˜ ÌÔÚÊ‹˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ıˆÚ›Ù fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ıÂÙÈο ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘ ÚÔ-Û¿ıÂÈ·;

47

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

5. ∏ ȉ¤· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ ·ÓÙÏ‹ıËΠ·fi Û¯ÂÙÈÎfiʇÏÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ›¯Â ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ (Ã. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜ & ∞. ∫ÏÒıÔ˘) ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜.

3

48

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ3

O T˙‚ڿ¯ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÙÔ˘ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·.

∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔ Û›ÙÈ

∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ Ù· ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈοÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ·fi ÙÚÈÒÓ ¤ˆ˜ ÔÎÙÒÂÙÒÓ, Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ÂÌϤÎÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜(Dodge & Colker, 1998Ø Dombey & Meek Spencer, 2001Ø Cagliari & Giudici, 2002).

√È ÁÔÓ›˜ Â›Ó·È Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο ÚfiÛˆ· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÚÒÙÔÈÙÔ˘˜ ‰¿ÛηÏÔÈ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÚÔÛˆÈ-ÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘,ÁÈ· ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ‚ÈÒÓÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÎÙfi˜ÛÈÙÈÔ‡ Î·È Û¯ÔÏ›Ԣ.

∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ô‰ÔÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Îϛ̷ÙÔ˜ ·ÌÔÈ‚·›Ô˘ Û‚·ÛÌÔ‡ Î·È ÂÌÈ-ÛÙÔÛ‡Ó˘. °È· Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Îϛ̷ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȉÈÒ-ÎÔ˘Ó Ó· ηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Û˘Ì̤ÙÔ¯Ô˘˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÂÓËÌÂÚÒ-ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘·ÎÔÏÔ˘ı›ٷÈ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó, ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·ÈÎ·È ÁÈ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó ·fi ÂΛÓÔ˘˜, ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘ÓÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÛÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘˜ (Dodge& Colker, 1998Ø QCA, 2004).

∞Ó Î¿ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ ‰Â ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈο, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔ Û›ÙÈ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰ÈÂÚÌËÓ›·˜:

– ˙ËÙÒÓÙ·˜ ·fi οÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ ÔÌfiÁψÛÛÔ ÁÔÓ¤· Ô˘ ÌÈÏ¿ Î·È ÂÏÏËÓÈο Ó·ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂÈ,

– ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÁÔÓ¤· Ô˘ ‰Â ÌÈÏ¿ ÂÏÏËÓÈο Ó· ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ô˘ ı·ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂÈ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ,

– ·Â˘ı˘ÓfiÌÂÓË Û ۯÂÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹.

™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÌÏÔ΋˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ‹/Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÙfïÓÔ˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ ·È‰› Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ·˘Ùfi ı· ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó È‰È·›ÙÂÚˢÔÛÙ‹ÚÈÍË.

ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ Û›ÙÈ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·ÚÌÔÓÈο,ÓÈÒıÔ˘Ó ÈÔ ·ÛÊ·Ï‹, ηıÒ˜ ÔÈ ‰‡Ô ÎfiÛÌÔÈ ÙÔ˘˜ ÂÓÒÓÔÓÙ·È (Dodge & Colker, 1998).

49

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

4.1 ¶ƒ∞∫∆π∫∂™ ∂¶π∫√π¡ø¡π∞™ ª∂ ∆√À™ °√¡∂π™°È· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·ÛÈÒÓ ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Â›Ó·È Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋

ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ì ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜fiˆ˜:

ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ù˘ Ù¿Í˘,

ÔÏÈÁfiÏÂÙ˜ ÂÈÎÔÈӈӛ˜ fiÙ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓËÈ·ÁˆÁ›Ô,

ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ,

ÙËÏÂʈÓÈΤ˜ ÂÈÎÔÈӈӛ˜,

ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂٷʤÚÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘,

›Ó·Î·˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ Ô ÔÔ›Ô˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ,

Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ì ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù·Ô˘ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.

√È Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ªÂ ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È fiÙÈ fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜

ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ˜.

∆ËÓ ÚÒÙË Â‚‰ÔÌ¿‰· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ηÈÎˉÂÌfiÓ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ̛· ÚÒÙË ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË Û˘Ó¿ÓÙËÛË, ÌÈ· Û˘Ó¿ÓÙËÛËÁÓˆÚÈÌ›·˜. °È· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ı· ·ÔÌ·ÎÚ˘ÓıÔ‡Ó ·fi ÙÔÛ›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ÒÚ˜ οı ̤ڷ ηıÒ˜ Î·È ÙÈ ı· οÓÔ˘Ó ÂΛ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ÓÈÒÛÔ˘Ó ¿ÓÂÙ·, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Î·È Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈ:

·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ,

ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ı· ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ,

·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ı¤Ì·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ı· ‹ıÂÏ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜,

··ÓÙ¿ Û Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜.

™ÙËÓ ÚÒÙË ·˘Ù‹ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓÁÔÓ¤ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ Û ¤Ó· Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÙÚ¤„ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· Ù·ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔ˘Ó ÛÙ· ÂÍ‹˜:

Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ¿ÏÏ· Û˘ÓÔÌ‹ÏÈη ·È‰È¿,

Ó· ·ÎÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô‰ËÁ›Â˜,

Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì ¿ÏÏÔ˘˜,

Ó· ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÙÔ˘·Ï¤Ù· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ηÓfiÓ˜˘ÁÈÂÈÓ‹˜,

50

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ4

Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ÍÂÓÙ‡ÓÔÓÙ·È ÌfiÓ· ÙÔ˘˜,

Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜Ø

Ó· ÙÚÒÓ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜,

Ó· ··ÓÙÔ‡Ó fiÙ·Ó Ù· ηÏÔ‡Ó Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.

∂›Û˘, ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ηıËÌÂÚÈÓ¿ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÛËÌ·-ÓÙÈÎfi ÔÈ ÁÔÓ›˜:

Ó· ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ¤Ó·Ó ηÏfi ‡ÓÔ,

Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÁÈÂÈÓfi ÚˆÈÓfi ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ·Ó·¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ,

Ó· ‚‚·ÈÒÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ ·È‰› ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ¿ÓÂÙ· Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ·ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÚÔ‡¯·,

Ó· ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ÁÈÂÈÓfi ÎÔÏ·ÙÛÈfi,

Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ÂÙÈΤÙ˜ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ Ó·‚‚·ÈˆıÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ Ù· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ,

Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÁÈ· Èı·Ó¿ ÛËÌÂÈÒÌ·Ù·.

∞ÊÔ‡ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi ·˘Ù‹ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ Ó· ¤¯ÂÈÌ›· ȉȷ›ÙÂÚË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì οı ÁÔÓ¤·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ·È‰› (.¯. ·Ó ¤Ú¯ÂÙ·È Ì ¢¯·Ú›ÛÙËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÔÈ· Â›Ó·È Ë·Á·Ë̤ÓË ÙÔ˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÛÙÔ Û›ÙÈ, ÙÈ Â›Â‰Ô ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ, ·Ó·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ·È‰Èο ‚È‚Ï›· Î.Ï.), ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÙËÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó··ÓÙ·ÔÎÚÈı› ηχÙÂÚ· ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘.

™ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎfi˜:

ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÁÈ·ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó¤Ù˘Í·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·,

ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· fiÛ· ηٿÊÂÚ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ıÂÙÈο ÛÙÔȯ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢,

Ì ‚¿ÛË ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ù˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÈ Â˘¯·ÚÈÛÙ› ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÛÙÔÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Û ÙÈ Ù· ηٷʤÚÓÂÈ Ôχ ηϿ, ÔÈ· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, ÙÈÛ¯¤ÛÂȘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿,

ÚˆÙ¿ Ó· Ì¿ıÂÈ ÙÈ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Û›ÙÈ ·fi ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË, 2003). ∞fi fiÛ· ϤÓ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ fiÛ· ıˆÚ›fiÙÈ ı· ÙËÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ηχÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ,

·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È‰›ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Û¯fiÏÈ·, Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ.

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› ·ÎfiÌ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ

51

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

Ì·ÁÓËÙÔʈÓË̤ӷ ‹ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔË̤ӷ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ-Â›Ù·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÛÙ· ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ ı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘-Ï›·˜ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘Ô‚¿Ï-ÏÔÓÙ·È ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙ· ·È‰È¿, ÒÛÙ ӷ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È Û ηχÙÂÚ· Ì·ıËÛȷο ·ÔÙÂϤ-ÛÌ·Ù·.

Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ë ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÚÈÓ ·fi ÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù·Ô˘ ı· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÙ˘¯›· Ù˘, ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÛÎÂÊÙ› Á‡Úˆ ·fi·˘Ù¿ Î·È Â›Ó·È ÈÔ ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË. ∂›Ó·È ıÂÙÈÎfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó·ÚˆÙ¿ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ·Ó ¤¯Ô˘Ó Î·È ÂΛÓÔÈ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó Î·È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ù·Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó.

∏ ÒÚ· ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡, ÛÂÛ˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó.

°È· ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ô˘ ‰Â ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈο, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ,ηٷ‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰ÈÂÚÌËÓ›·˜.

∞fi ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ, ÔÈ È‰È·›ÙÂÚ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-ÓÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Â›Ó·È ›Ûˆ˜ ÔÈ ‰˘ÛÎÔ-ÏfiÙÂÚ˜. Œ¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È ÚÔÂÙÔÈ-Ì·Ṳ̂ÓÔÈ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ı¤ÛÔ˘Ó ÙÔ ˙‹ÙËÌ·, ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ˘˜ÁÔÓ›˜ ˆÚ›˜ Ó· ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜.

™˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ

♦ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Û ȉȷ›ÙÂÚË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘.

♦ ∏ ›‰È· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ı¤ÛÂÈ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ó·ÙÔ˘˜ ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ˆÚ›˜ Ó· ÈÔıÂÙ› ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜.

♦ ™ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ Ï›Á· ÏÂÙ¿ ÁÈ· ¿Ù˘Ë Û˘ÓÔÌÈÏ›· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.

♦ ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙËÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÈ, ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·, ·ÔʇÁÔÓÙ·˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ‡˜: .¯. «√ °ÈÒÚÁÔ˜ ¯Ù‡ËÛ ÙÔ°È¿ÓÓË ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÙÔ˘ ¤‰ÈÓÂ Ô °È¿ÓÓ˘ ÙÔ ÊÔÚÙËÁfi Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ¤·È˙Â. ÃÙ‡ËÛ ÙË ª·ÚÈ¿ÓÓ·fiÙ·Ó ÙÔ˘ › ӷ ʇÁÂÈ ·fi ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ÂÓÔ¯ÏÔ‡ÛÂ. ¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ÙÔ˘ ÛÙÔ Û›ÙÈ; ÃÙ˘¿ÂÈ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜; ∂ΛÓÔÓ ÙÔÓ Ù˘¿ÂÈ Î·Ó¤Ó·˜;»

♦ ¶ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘ÌʈӋÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘, ÁÈ··Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÒÛÙÂ:

– Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ Ó· Ù˘¿ÂÈ Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿,

– Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· ϤÂÈ Ì ÏfiÁÈ· ·˘Ùfi Ô˘ ı¤ÏÂÈ Î·È Ó· ÙÔ ‰ÈÂΉÈΛ,

– Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜,

♦ §¤ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ò˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ Ó· Ô˘ÓÎ·È ÂΛÓÔÈ Ò˜ ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ. ™˘ÌʈÓ› Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ó· ¤¯Ô˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· ·ÏÏËÏÔÂÓË̤ڈÛË.

Dodge & Colker, 1998

52

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ4

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

53

ªÂ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ó Î·È ·›ÚÓÔ˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ Û‡ÓÙÔÌ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ Û˘¯Ó‹ ·˘Ù‹ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Â›Ó·È ÔχÙÈÌË ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ıÂÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ÁÔÓ›˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ηٿÊÂÚ ӷ οÓÂÈ Ì ÂÈÙ˘¯›· ÙԷȉ› ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ıÂÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË.

√ ›Ó·Î·˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·ÚÙË̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Û˘Ì-‚¿ÏÏÂÈ Â›Û˘ ÛÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ì ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊÔ-ÚÔ‡Ó, fiˆ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Î·È ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ÙÔ ÂÈϤÍÂÈ ˜ ̤ÛÔ.

°È· ·È‰·ÁˆÁÈο Î·È ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ÂӉȷʤÚÔ˘Óȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ, ·Ó ÙÔ ıˆÚ› ÛÎfiÈÌÔ, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ÙËÛ˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÂȉÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ.

4.2 ∏ ™Àªª∂∆√Ã∏ ∆ø¡ °√¡∂ø¡ ™∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆ø¡

∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÂıÂÏÔÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·. √ ›Ó·Î·˜ÂÓË̤ڈÛ˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ù· ı¤Ì·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ÂÈı˘Ì› Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÙÔ˘˜ ηÏ› Ó·‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÔÈÔÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó. ŸÙ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ù· ·È‰È¿ ˆÊÂÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. ŒÓ·˜ ÂÈϤÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ ÛÙËÓ·›ıÔ˘Û· ÛËÌ·›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡.∂›Û˘ Ù· ·È‰È¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ˘ÂÚ‹Ê·Ó· ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó (Dodge& Colker, 1998).

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó:♦ ¡· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÚÔÌ‹ıÂȘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¿¯ÚËÛÙÔ ÛÙÔ

Û›ÙÈ, Â›Ó·È fï˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, fiˆ˜ .¯. ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜,ÎÂÓ¤˜ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.Ï.

♦ ¡· Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ·ÁÔÚ¤˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù·‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (.¯. ÏÈο ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÁχÎÈÛÌ·).

♦ ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙÔ Úˆ› ‚È‚Ï›· ÛÙ· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘.♦ ¡· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ÈÛÙÔڛ˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ· ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜

ÂÚÈÔ¯¤˜ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ÙÔ˘˜, ÙÈ Û˘Ó‹ıÂȘ ¤¯Ô˘Ó, ÔȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ó, Ò˜ Î·È fiÙÂ, ÙÈ Ê·ÁËÙ¿ ÙÚÒÓÂ, Ò˜ Ù·Ì·ÁÂÈÚÂ‡Ô˘Ó Î·È Ó· ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ·˘Ù‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ˙ˆ‹˜, ÔÏϤ˜ÁÏÒÛÛ˜, ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ÌÈ· ·›ÛıËÛË ÙÔ˘ÎfiÛÌÔ˘.

♦ ¡· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂȉÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ¿ ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÙȘ ·Á·Ë̤Ó˜ÙÔ˘˜ ÂÚ·ÛÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂȘ.

♦ ¡· ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·È¯ÓȉÈÒÓ ÛÙËÓ ·˘Ï‹.♦ ¡· Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ .¯. Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ۯ‰›ˆÓ

ÂÚÁ·Û›·˜ Î.Ï.

4.3 ∂¶∂∫∆∞™∏ ∆∏™ ™À¡∂ƒ°∞™π∞™ ª∂ ∆√ ™¶π∆π °π∞ ∆∏¡ ¶ƒ√ø£∏™∏ ∆∏™ ª∞£∏™∏™∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ ∂∫∆√™ ™Ã√§π∫√À ¶§∞π™π√À

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ıÂÙÈο ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ, ˆ˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô1, ηÈÓ· ÙÔ˘˜ ηÏÔ‡Ó Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì·˙› ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜. ∆Ô˘˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó·ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜,ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÚˆÙÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÚԂϤ„ÂȘ ÁÈ· Ù·Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·:

¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ‹ ÙȘ ÈӷΛ‰Â˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜,ηıÒ˜ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ‚fiÏÙ·Ø Ó· ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Î·È Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔηÏÔ‡Ó Ù··È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ÌËӇ̷ٷ Ô˘ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó, ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜: «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ‰Â›¯ÓÂÈ; ¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙËÓ ¤ÊÙÈ·ÍÂ; °È· ÔÈÔÏfiÁÔ; ™Â ÔÈÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È;».

¡· Ù· ·›ÚÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ËÁ·›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ‹ ÂÚÈÔ‰Èο,Ó· ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó Ï›ÁÔ ¯ÚfiÓÔ ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ Î·È ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ÂÍÒÊ˘ÏÏ· ‹ Ù· ÚˆÙÔÛ¤Ïȉ· Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ ÙÈÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó.

54

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ4

1. ™¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È ÙȘ̷ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ‚Ï. ÎÂÊ. 8 Î·È 9.

ª·Ì¿ Ô˘ ηٿÁÂÙ·È ·fi ÙËÓ ™˘Ú›· ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù· ÎÔ˘˙ÈÓÈο,Ì ٷ ÔÔ›· ¤·È˙ Ì ÙȘ ʛϘ Ù˘ ÛÙË ¯ÒÚ· Ù˘ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚ‹,ÂÓÒ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ¿ÏÏÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ò˜ Ó·ÓÔ‡ÚÈ˙·Ó ÙȘÎÔ‡ÎϘ Ì ÙȘ ʛϘ Ù˘ Î·È Ò˜ ¤ÏÂÎ·Ó ÙËÓ Ì¤ÚÙ· ÙÔ˘˜.

¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ¡· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÙÔ˘˜Ê·Î¤ÏÔ˘˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ «Ì·ÓÙ‡ÔÓÙ·˜» ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ· Î·È ÙÔ Èı·ÓfiÂÚȯfiÌÂÓÔ, Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ‹ ÏÔÁfiÙ˘Ô˘˜ Ô˘ Èı·ÓfiÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó (.¯. √.∆.∂., ¢.∂.∏. Î.Ï.).

¡· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡Ó ÂÚÈÙ˘Ï›ÁÌ·Ù· ·fi Û˘Û΢·Û›Â˜, ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘ÓÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ fiÁÎÔ Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜Î·ıÒ˜ ÙȘ È¿ÓÔ˘Ó.

¡· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÙË Ï›ÛÙ· ÁÈ· Ù· „ÒÓÈ· Î·È Ó· Ù· ·›ÚÓÔ˘ÓÌ·˙› ÛÙ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·. ¡· ·ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ›‰Ë Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó ÛÙË Ï›ÛÙ· Î·È Ó·Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÔ Î·ı¤Ó·. ¡· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Ì·˙› Ì ٷ·È‰È¿ ÙȘ ÈӷΛ‰Â˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Î¿ı ›‰Ô˜. ¡· Ù··Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È ÂΛӷ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘ Ï›ÛÙ·˜. ŸÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÛÙÔÛ›ÙÈ, Ó· ·Ú·ÎÈÓÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó fiÛ· ÚÔ˚fiÓÙ·Â›Ó·È ·Î›Ó‰˘Ó· ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ·Ôı‹Î¢Û˘. ŒÙÛÈ, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó··Ú·ÙËÚÔ‡Ó Û¯‹Ì·Ù·, ÂÙÈΤÙ˜, ÌÂÁ¤ıË Î·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. ∆¤ÏÔ˜, Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙȘԉËÁ›Â˜ ¯Ú‹Û˘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿ӈ ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿,‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜.

ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÁÏ˘Îfi ‹ ¤Ó· Ê·ÁËÙfi, Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Ì·˙› Ì ÙԷȉ› ÙË Û˘ÓÙ·Á‹, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È, Ó·‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ˘ÏÈο, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌÈ· Ï›ÛÙ· ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ ·È‰› Î·È Ó· οÓÔ˘Ó¤ÏÂÁ¯Ô ÎÔÈÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÛÙÔ ÓÙÔ˘Ï¿È ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ¤¯Ô˘Ó Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó··ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó. ¡· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ ·È‰› Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ Ù· ··Ú·›ÙËÙ·˘ÏÈο, Ó· ÌÂÙÚ¿ ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È Ó· Ù· ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô ·Ú·Û΢‹˜.

¡· ·›˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·. ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ì·˙› ÙȘԉËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·›˙ÂÙ·È ÙÔ Î¿ı ·È¯Ó›‰È, Ó· ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÙÔ˘˜ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ÁÈ· Ó· ÙÔ ·›ÍÔ˘Ó.

ŸÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ Û·Ô˘ÓfiÊÔ˘ÛΘ, Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘ÓÓ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË Ô˘ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ (.¯.Ì˘ÁÔÛÎÔÙÒÛÙÚ˜, ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ·, ˆÓÈ¿ Î.¿.).

ŸÙ·Ó ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›·, Ó· ÍÂÊ˘ÏÏ›˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ‹ ÙÔÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ô˘ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù·‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ó· ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ÙÔ˘˜ ˙ËÙ‹ÛÂÈ ‹ fiÙÈ ÔÈ›‰ÈÔÈ ÎÚ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ ı· ÙÔ ÂӉȤÊÂÚÂ Î·È Ó· ÙÔ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ì·˙›.

¡· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ‹/Î·È Ó·Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ‹ ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘˜.

¡· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ ÛÎÈ¿˜ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙȘ ̤Ú˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹ÏÈÔ.

ŸÙ·Ó ÙÔ ·È‰› ·ÚÚˆÛÙ·›ÓÂÈ Î·È ÙÔ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi, ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ó· ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘ÓÙË Û˘ÓÙ·Á‹ Î·È ÙȘ Èı·Ó¤˜ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘ ‰fiıËÎ·Ó (.¯. ÂȉÈÎfi ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ,·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ Î.Ï.). ¡· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜: ÙÈ

55

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÈ, ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ ÙÔ ·È‰›, ÔÈ· Ê¿Ú̷η ı· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó,οı fiÙ ı· Ù· ›ÓÂÈ, fiÛË ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÔÛfiÙËÙ· οı ÊÔÚ¿.

¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›· Ô˘ ÙÔ˘˜ ˙ËÙÔ‡Ó Ù· ›‰È·, ηıÒ˜ ›Û˘ Ù·‚È‚Ï›· Ô˘ ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŸÙ·Ó ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù·‚È‚Ï›·, Ó· οıÔÓÙ·È Û ÌÈ· ¿ÓÂÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÁηÏÈ¿ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜, Ó· ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ, Ó· ÙÔ Î·ÏÔ‡Ó Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙ› ÙÈ ÌÔÚ› ӷϤÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, («°È· ÔÈÔ Ú¿ÁÌ· Ϙ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ;»), Ó· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ô‡ ›ӷÈÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘, ÙÔ˘ ÂΉÔÙÈÎÔ‡ Ô›ÎÔ˘, Ó· ÙÔ˘‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ÙÔ ·È‰› ÁÈ· ÙËÓ ˘fiıÂÛË‹ ÁÈ· Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜

Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ οı ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.

ŸÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó. ∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ÁÔÓ›˜ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚË Î·Ù¿ÎÙËÛË ¿ÁȈÓÌ·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒ͈Ó, fiˆ˜ Â›Ó·È ÙÔ ·ÏÊ¿‚ËÙÔ, Ë ·Ú›ıÌËÛË Î·È Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË. √ÈÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ fiÙÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËӷȉÈ΋ ÙÔ˘˜ ËÏÈΛ· Î·È ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ·Ó·Ù˘ÍȷοηٿÏÏËÏÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ô˘ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó, ÙÔ˘˜ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜, ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜. ∆Ô˘˜ ÂÍËÁÔ‡Ó, ÁÈ··Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ·È‰› ÙÔ‡˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Áڷʤ˜Ï¤ÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ ¤ÁÚ·„ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ‹ ÌË Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ̤ÙÚËÛ ٷ ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘, Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ·˘Ùfi Ô˘ ηٷʤÚÓÂÈ Î·È, ·Ó ı¤ÏÔ˘Ó Ó··Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘, Ó· ÙÔ˘ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ Î·È Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó Ì·˙›·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ª›· Ù¤ÙÔÈ· Ú·ÎÙÈ΋ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰Ô˘ÓÒ˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ò˜ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ Ò˜ ÎÚ·ÙÔ‡Ó Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ(‚Ï. ÎÂÊ. 8 Î·È 9).

√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ fiÙÈ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ·Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ıÂÙÈο fiϘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ·Ú·¿Óˆ Â›Ó·È Ù··È‰È¿ Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ·˘Ù¤˜ Ì ÚÔı˘Ì›· Î·È Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÁÔÓ›˜ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ËÏÈΛ· Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ ηÈÂÌϤÎÔÓÙ·È Ôχ Úfiı˘Ì· Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fiÙ·Ó ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ.

∞fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ›ӷÈÔχÙÈÌÔÈ ·ÚˆÁÔ› ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô,fiˆ˜ ›Û˘ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÌÔÚÔ‡Ó, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜, Ó· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Û ÌÂÁ¿ÏÔ‚·ıÌfi ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ∞ÚΛ Ó·‚ÚÂıÔ‡Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ηӿÏÈ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› ¤Ó· Îϛ̷·ÏÏËÏÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒӷȉÈÒÓ, Â›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚÔ fiÙÈ Ë Û˘ÓÂȉËÙ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÌÈ· ÂÈÙ˘¯‹Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ·Í›˙ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔÓ ÎfiÔ.

56

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ4

∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜

∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó·Î¿ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· ‹ ¿‚ÔÏ·, ¢¯¿ÚÈÛÙ· ‹ ‰˘Û¿ÚÂÛÙ· Î·È Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈÛËÌ·ÓÙÈο ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈΘ. ∆Ô Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ۯÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜, ÔÈ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÌÔ›, Ë Â›ÏˆÛË, Ô ÊˆÙÈÛÌfi˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ (Candini, 2000).

™Ùfi¯Ô˜ ÁÈ· ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿,fiˆ˜ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ó· Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈÎfi˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÂÌÓ¤ÂÈ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, Ó·ÚÔˆı› ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ù· ÚÔηÏ› Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋, ÙË ÓÔËÙÈ΋ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÏÔÈfiÓ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË Ì¤ÚÈÌÓ· ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯È΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ fiÛÔÎ·È ÁÈ· ÙËÓ Â‡ÛÙÔ¯Ë ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ηıÒ˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.

5.1 √ ∂•ø∆∂ƒπ∫√™ Ãøƒ√™∏ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ

Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒӷȉÈÒÓ Î·È ÌÂÚÈÌÓ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜. ŒÍˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘ÓÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÈÔ ÂχıÂÚ· Î·È Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó Û˘Ó‹ıÂȘ Ê˘ÛÈ΋˜ ¿ÛÎËÛ˘ÔχÙÈ̘ ÁÈ· ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ˘ÁÈ‹ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ∂›Ó·ÈÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ô Â͈ÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ó· ·Ú¤¯ÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, Ó· Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹Â˘Ú‡¯ˆÚÔ˜, ¢¯¿ÚÈÛÙÔ˜, ·ÛÊ·Ï‹˜ Î·È ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙˉËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›·.

∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·È‰È¿ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ‹ Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·fiÚ·Û˘, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÂȉÈ΋ ̤ÚÈÌÓ· ÒÛÙ ӷ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ë ·ÛÊ·Ï‹˜ÚfiÛ‚·ÛË Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜.

¶·Ú¿ ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi Ë ÚÔÛÔ¯‹Ì·˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜, ÁÈ·Ù› ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜̷ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘‚È‚Ï›Ô˘, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ ÁÓˆÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹.

57

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

5

π‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·˘Ï‹♦ Ì›· ͇ÏÈÓË ¯·ÌËÏ‹ Î·È ÛηÛÙ‹ ·ÌÌÔ‰fi¯Ô˜ Î·È ÌÂÁ¿Ï· Ï·ÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· (ÎÔ˘‚·‰¿ÎÈ·,

ηÚfiÙÛÈ·, ÊÙ˘¿ÚÈ·, ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿Ó˜)♦ ·ÏÈ¿ ÂÏ·ÛÙÈο (Úfi‰Â˜)♦ Ì›· Û‡ÓıÂÙË Í‡ÏÈÓË Î·Ù·Û΢‹ ÁÈ· ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜♦ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ¿ÚÎÔ Ô‰È΋˜ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ ÁÈ· Ó· ·›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ٷ ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ· ÙÔ˘˜♦ ¤Ó· ·ÚÙ¤ÚÈ Ô˘ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ÙË ÌÔÚÊ‹ ·ÓıfiÎËÔ˘, Ï·¯·ÓfiÎËÔ˘ Î.Ï. ηÈ

ÂÚÁ·Ï›· ÎËÔ˘ÚÈ΋˜♦ Ù·˝ÛÙÚ˜ ÁÈ· Ù· Ô˘ÏÈ¿ ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡♦ ¤Ó· ÎÈfiÛÎÈ (‹ ‰¤ÓÙÚ·) Ì ·ÁοÎÈ·♦ Âȉ·¤‰È· ·È¯Ó›‰È·♦ Ì›· ‚Ú‡ÛË Ì ÙÈÛÙ¤˜ ÏÂοÓ˜ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi ♦ ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÈÎ-ÓÈÎ ‹ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ϿÛË♦ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÁÈ· ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (.¯. ‚·Ú¤ÏÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ‡„Ô˘˜ Î·È Ï¿ÙÔ˘˜, Ì›·

‰ÔÎfi, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÎÚÂÌÔ‡Ó ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ· ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıËÎ.¿.).

¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, ÛÛ. 156 Î·È 230

58

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

¶·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ·˘Ï‹

5.2 √ ∂™ø∆∂ƒπ∫√™ Ãøƒ√™°È· Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ¿ÓÂÙ· Î·È ÔÈΛ· ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ·›ıÔ˘Û·, ›ӷÈ

ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ó· ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ Ù· ‚ÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó·ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. √È Ó¤Â˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ı· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘ÓÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· ÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ÛÙȘ ‚Ȉ̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Û fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ‹‰ËηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ ·fi‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÁψÛÛÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ‹ ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ı·Ú¤ÂÈ Ô ÒÚÔ˜ Ó· ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ Î·È Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù· (Dodge & Colker, 1998).

∫·ıÒ˜ ÚÔ¯ˆÚ¿ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, Ô ¯ÒÚÔ˜ «ÌÈÏ¿» ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ وӷȉÈÒÓ, ÁÈ· Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó, ÁÈ· ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıÂÈÂ˜Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ Ô˘ ‚ÈÒÓÔ˘Ó. ∆Ô ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÌÂÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Î·È ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ÂÚ‹Ê·Ó· fiÙ·Ó ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÓÙ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ·Ó·ÚÙË̤ӷ ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿ (Pascucci,1999Ø Edwards et al., 2000).

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ οı ٿ͢ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÚԂϤÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÁΤ-ÓÙÚˆÛ˘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ··ÙÔÌÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÂÚÁ·Û›·˜ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ¯ˆÚÔÙ·ÍÈ΋ ‰È·ÚÚ‡ı-ÌÈÛË ıˆÚÂ›Ù·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ·Ù› Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Ô˘ ·Ó·-Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÈ,Ê˘ÛÈο, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ ¯ÒÚÔ. ÕÏÏÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· .¯. ¤¯ÂÈ Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· fiÙ·ÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ Î·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ Â›Â‰Ô Î·È ¿ÏÏÔ fiÙ·Ó Ë ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎfi˜ οıÂÙ·È „ËÏfiÙÂÚ· Î·È Û ·fiÛÙ·ÛË ·fi Ù· ·È‰È¿. ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ۈ̷ÙÈ΋˜ ·-Ê‹˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ÂÈÎÔÈ-ÓˆÓ›·˜, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ËÏÈ˘. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÏÔÈfiÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó·ÙËÓ Â˘ÓÔ› (∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜ & ¶ÔÏÂÌÈÎfi˜, 2000). ∂›Û˘, ¿ÏϘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ì¿ıËÛË ÂÍ·-ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·˘ÙfiÓÔÌ· Î·È ¿ÏϘ fiÙ·Ó ÁÈ· οıÂÂÓ¤ÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi.

∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ·ÈıÔ˘ÛÒÓ Â›Ó·ÈÛ˘¯Ó¿ Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜. °È· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È¢¤ÏÈÎÙ˜ χÛÂȘ Ô˘ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‡ÎÔÏˆÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁÒÓ, fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfi-ÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÙÔ ··ÈÙÔ‡Ó.

√È ÁˆÓȤ˜™Ù· ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›· Ô ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ οı ٿ͢ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÂ

ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Û ÂÚÈÔ¯¤˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È «ÁˆÓȤ˜».¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¯ÒÚÔ˘˜ ·ÏÔ‡˜ Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ηÈÂ›Ó·È ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÏÈÎfi (°ÂÚÌ·Ófi˜, 2002).

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜¯ÒÚˆÓ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙÂÚ· fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘ÓÛ˘ÌÌÂÙ¿Û¯ÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ Î·È ÂΛÓË Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘, Î·È ¿ÏϘ Ô˘·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿, fiˆ˜ Â›Ó·È Èı·ÓÒ˜ Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ ‹ ËÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ

59

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÛÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi Ó·Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi, Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó·Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó, Ó· ‰È·ÊˆÓÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È, Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘ÓÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÈÏ‡Ô˘Ó, Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È, Ó· Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡Ó, Ó·‰È·ÙËÚÔ‡Ó ‹ Ó· ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·ÈÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜, Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÌÂÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜, Ó· Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó (Pronin-Fromberg, 2000).

°È· ¤Ó·Ó ¢¤ÏÈÎÙÔ ÒÚÔ∂‡ÎÔÏ· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ· ¯ˆÚ›ÛÌ·Ù· (.¯. ÎÈÓËÙ¿ ÎÈ‚ÒÙÈ·-Ú¿ÊÈ·), Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘÁˆÓȤ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔıË΢ÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ. ∞Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ›·ÔÛ‡ÚÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· Ó· ÂÏ¢ıÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ ÁÈ· ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ÃÚËÛÈ̇ԢÓ›Û˘ ˜ ηı›ÛÌ·Ù·.ŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ‡¯ÚËÛÙ· ηχÌÌ·Ù·, Ô˘ ηχÙÔ˘Ó Î·È ·ÔηχÙÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ¿ÏÏÔ˘ÏÈÎfi.

¶·ÓÙ·˙‹˜, 2002, ÛÛ. 125-128

ª›· ·fi ÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ ‰È·ıÂÌ·ÙÈΤ˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ·È‰È¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰· ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ¤¯Ô˘Ó‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ·. √È ÁˆÓȤ˜, ηıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ·Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜. ™Â ·˘Ùfi ÙÔÓ «ÎfiÛÌÔ» Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙȘȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙ¿. √ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Û ÁˆÓȤ˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È Û¤‚ÂÙ·È ÙȘȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ (™È‚ÚÔÔ‡ÏÔ˘, 1997).

√È ÁˆÓȤ˜ ÂÓÔÔÈÔ‡Ó ÙË Ì¿ıËÛË Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ı›¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡.™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ·‚›·ÛÙ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓÌ·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·˘ÙfiÓÔ̘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË. ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ οı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂÈ ·ÙÔÌÈο, ·Ú¿ÏÏËÏ· ‹ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ‹ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ ÌÈ·˜ ÌÈÎÚ‹˜ ÔÌ¿‰·˜. ™˘¯Ó¿, Ì ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÂηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È Ë·ÔÛ·Ê‹ÓÈÛË ÂÓÓÔÈÒÓ, ÙȘ Ôԛ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÂÓÙ¿ÍÂÈ ÛÙȘ ÚÔ˜ ›Ù¢ÍËÌ·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ (Isbell, 1995).

√ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, ηıÒ˜Î·È Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ̤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ì ÙȘ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ì ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ·˘Ù¤˜. ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚfiÓÔ˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È:

Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘

Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ÏÈÎÔ‡

60

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘

Ë ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ

Î·È fiÔÈ· ¿ÏÏË ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ ·È‰È¿.

ª¤ÁÂıÔ˜ Î·È ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ∫¿ı ÁˆÓÈ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ηϿ Ì 4-6 ·È‰È¿, ·Ó Î·È Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ó·Â›Ó·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÂÂȉ‹ ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜Ô˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ··ÈÙÔ‡Ó ·ÚÎÂÙfi ¯ÒÚÔ Î·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Â›Ó·È‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÏËÊıÔ‡Ó fiÙ·Ó ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ‰‡Ô. µ¤‚·È· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘·›ıÔ˘Û·˜ ΢ڛˆ˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ˘ÏÈο ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡ÓÓ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û οı ٿÍË Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. ™Â Ì›· ·›ıÔ˘Û· Ì ›ÎÔÛÈ ·È‰È¿ ÏÔÁÈο ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·˘Ùfi¯ÚÔÓ· 4-5 ÁˆÓȤ˜.

Isbell, 1995, Û. 23

61

∏ ‰·ÛοϷ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·È‰È¿ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜1

1. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ·Ê›Û· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÚÙËı› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıˆÚ› fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ˜Ô˘ ı· Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ÁÓˆÚÈÌ›· Î·È ·ÌÔÈ‚·›· ·Ô‰Ô¯‹ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ ÔÈ ·Ê›Û˜ Ó··Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·È Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ· ı¤Ì·Ù·ÚÔ˜ Û˘˙‹ÙËÛË.

5

∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ÂÍÔÏÈÛÌfi Û οÔȘ ÁˆÓȤ˜

°ø¡π∞ ∂¡¢∂π∫∆π∫√™ ∂•√¶§π™ª√™

∆∏™ ™À∑∏∆∏™∏™2 ∞ʛۘ Î·È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜3, ηڤÎϘ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿.

∆∏™ µπµ§π√£∏∫∏™ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˜ ÙÔ˘ √™∫ ‹ ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ Ú¿ÊÈ·, ÚÔÛ·Ú-ÌÔṲ̂ӷ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô4, ‚È‚Ï›·, ¤Ó· ηϿıÈ ‹ ·ÓÔȯÙfi Û˘ÚfiÌÂÓÔ͇ÏÈÓÔ ‹ Ï·ÛÙÈÎfi ÎÔ˘Ù› Ì ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‰È·ÊËÌÈÛÙÈÎ¿Ê˘ÏÏ¿‰È· Î.Ï., ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Î·Ú¤ÎϘ.

∆ø¡ ∂π∫∞™∆π∫ø¡ ƒ¿ÊÈ·, ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Î·Ú¤ÎϘ, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜,Ù¤ÌÂÚ˜, Ì·Úη‰fiÚÔÈ, ÎÚ·ÁÈfiÓ, ÈӤϷ Î·È Î·‚·Ï¤Ù·, ¯·ÚÙÈ¿, ÎfiϘ,„·Ï›‰È·, ËÏfi˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ÎÔ˘ÙÈ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, ÂÈÎfiÓ˜ ·fi¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘, ʈÙÔÁڷʛ˜ ˙ˆÁڿʈÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÏ· ˘ÏÈο ·fi ÙËʇÛË, fiˆ˜ ÛfiÚÔÈ ‹ ÂÙÚ·‰¿ÎÈ·, ·fi ÙË Ú·ÙÈ΋ fiˆ˜ ¯¿ÓÙÚ˜ ,ÎψÛÙ¤˜ Î·È ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, ·fi ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó·, fiˆ˜ ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, η-¿ÎÈ· ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, Î.Ï., Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜Î·È ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÏÂÚÒÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Î·È Ù· ÙÚ·¤˙È·.5

∆ø¡ ª∞£∏ª∞∆π∫ø¡6 ∆Ú·¤˙È Î·È Î·Ú¤ÎϘ ÁÈ· 4-5 ·È‰È¿, ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È Ú¿ÊÈ· ÁÈ· ÙËÓÙ·ÍÈÓfiÌËÛË, ·È‰·ÁˆÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¯ÔÚËÁ› Ô √™∫, ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ÂÌÔÚ›Ô˘, fiˆ˜ ÓÙfiÌÈÓÔ, ·˙Ï, ÏÔÁÈο ÌÏÔÎ, ·È¯Ó›‰È· ÌÓ‹Ì˘,ÏfiÙÔ Î.¿., ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘Î·Ù·Û΢¿˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿.

∆√À ∫√À∫§√™¶π∆√À ¡ÙÔ˘Ï¿È· Î·È Û˘ÚÙ¿ÚÈ· È·ÙÈÎÒÓ Î·È ÚÔ‡¯ˆÓ, ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÎÔ˘˙›Ó·,ÎÔ‡ÎϘ, ¯·ÌËÏfi ÙÚ·¤˙È Ì ηڤÎϘ, ¤Ó·˜ ηıÚ¤ÊÙ˘, ¤Ó·˜ ÌÈ-ÎÚfi˜ ηӷ¤˜ Î·È ÔÙȉ‹ÔÙ ¿ÏÏÔ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ÛÈÙÈÎÔ‡ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ˘. ªÔÚ› ›Û˘ Ó· ˘¿Ú¯ÂȤÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi fiˆ˜ ÙËÏÂʈÓÈÎÔ› ηٿÏÔÁÔÈ, ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ÂÊËÌÂ-Ú›‰Â˜, ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ‚È‚Ï›· Û˘ÓÙ·ÁÒÓ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Î.·.(‚Ï. ∆¿Ê·, 2001, Û. 132).

∆√À ∂ª¶√ƒπ∫√À ∫∂¡∆ƒ√À ƒ¿ÊÈ·, Ù·ÌÂȷ΋ Ì˯·Ó‹, ηıÚ¤ÊÙ˜, ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙȘ Û˘Ó·Ï-Ï·Á¤˜ Î·È Â›‰Ë ÂÌÔÚ›Ô˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ηٷÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‹ÙˆÓ ηٷÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, ηıÒ˜ Î·È ¿‰ÂÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ ·fi‰È¿ÊÔÚ· ÚÔ˚fiÓÙ·, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÈӷΛ‰Â˜ ÁÈ· Ù· ÂÌÔÚ‡̷ٷ,ÈӷΛ‰Â˜ Ì ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.¿. (‚Ï. ∆¿Ê·, 2001, Û. 133).

62

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

2. ∞Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜, Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·ÈÎ·È Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ¯ÒÚÔ ÁÈ· ·ÙÔÌÈ΋ ‹ ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓÔ˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È.

3. ™ÙÔ ÎÂÊ. 8 ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· Ì ·Ê›Û˜ Î·È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜.4. ∆· Ú¿ÊÈ· Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ ÙÔ˘ √™∫, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó

ˆ˜ ÚÔı‹Î˜. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÎÂÊ. 8.5. µÏ. Pronin-Fromberg, 2000, ÛÛ. 430 Î·È 431 Î·È ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 226. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘

ÁˆÓÈ¿˜ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 9.2.6. ªÔÚ› Ó· ÔÓÔÌ·ÛÙ› Î·È «ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ». ¶·›ÚÓÂÈ ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ

Ô‡ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹/Î·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ.

∆∏™ ª√À™π∫∏™ ªÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó·, ηÛÂÙfiʈÓÔ, ÌÈÎÚ¿ ηÛÂÙfiʈӷ ˯ÔÁÚ¿ÊËÛ˘,ÂÈÎfiÓ˜ ‰È·ÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘·›˙Ô˘Ó Î.¿.

∆∏™ ™À°Ãƒ√¡∏™ ÀÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ì ۷ڈً Î·È ÂÎÙ˘ˆÙ‹, ÙËÏÂfiÚ·ÛË, ‚›ÓÙÂÔ ‹ DVD,∆∂á√§√°π∞™ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, ‚ÈÓÙÂÔοÌÂÚ· Î.¿.

∆∏™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∏™ ∫∞π º·ÎÔ› ÁÈ· ʈÙÈÛÌfi, ÌÂÁÂı˘ÓÙÈÎÔ› Ê·ÎÔ›, ·ÎÔ˘ÛÙÈο, Ì·ÁÓ‹Ù˜,∞¡∞∫∞§Àæ∏™ ‰È¿ÊÔÚ· ‰Ô¯Â›· Î.¿.

∆ø¡ ∂º∂Àƒ∂™∂ø¡ ∂ÈÎfiÓ˜ ·fi Ù¯ÓÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÊ¢ڤÛÂȘ (.¯. Ì˯·Ó¤˜ Î.¿), ¿¯ÚËÛÙ·˘ÏÈο, ÎÔ˘ÙÈ¿ Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÌÂÁ¤ıË, ¯¿ÚÙÈÓÔÈ Î‡ÏÈÓ‰ÚÔÈ,ÎfiÏϘ, „·Ï›‰È Î.¿.

∆√À π∞∆ƒ∂π√À ™ÙÔ ÂÍÂÙ·ÛÙ‹ÚÈÔ: ¤Ó· ÁÚ·Ê›Ô, Ì›· ηڤÎÏ·, ¤Ó· ÎÚ‚¿ÙÈ ‹ ·ÁοÎÈ(∏ ÁˆÓÈ¿ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· Ó· Í·ÏÒÓÂÈ Ô/Ë «·ÛıÂÓ‹˜», ¯ˆÚÈṲ̂ÓË Û ·›ıÔ˘Û· ÌÈ· ÙËÏÂʈÓÈ΋ Û˘Û΢‹, Ì›· Ï¢΋ ÌÏÔ‡˙· Î·È ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ·ÙÚÔ‡,·Ó·ÌÔÓ‹˜ Î·È Û ÛÊÚ·Á›‰·, ÏÂ˘Î¿ ·ÚÙÈ¿, Ì·Úη‰fiÚÔÈ Î·È Î¿ÚÙ˜ ·ÛıÂÓÒÓ.ÁÚ·ÊÂ›Ô ÁÈ·ÙÚÔ‡) ™ÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ·Ó·ÌÔÓ‹˜: ηÚÂÎÏ¿ÎÈ· Î·È ¤Ó· ÙÚ·Â˙¿ÎÈ Ì ÂÚÈÔ-

‰Èο Î·È ¤ÓÙ˘· Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ˘Á›·˜. ∞ʛۘ Ì ȷ-ÙÚÈο ı¤Ì·Ù· ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜.

∆∏™ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏™ ∆∂á∏™ ºˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ÚÔÛÒˆÓ Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, ÚÔ‡-¯· Î·È ¿ÏÏ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ Ì ʷÓÙ·-Û›·, ÎÔ‡ÎϘ ÁÈ· ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ÛÎËÓ‹ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘, ÊÈÁÔ‡Ú˜∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë, ›Ûˆ˜ ÌÂÁ¿Ï· Ù·ÌÏfi Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ˆ˜ÛÎËÓÈο ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ, ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ηıÚ¤ÊÙ˘ Î.¿.

ŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ˘ÏÈο ÁÈ· ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ (ÂÚԇΘ Î·È Ôχ¯ÚˆÌ· ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, ÔÌڤϘ ηÈη¤Ï·, Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ·, ÛÎÂÏÂÙÔ‡˜ Á˘·ÏÈÒÓ, ÙÛ¿ÓÙ˜ Î.¿), ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ Û οÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ‰›ÓÂÈ Ùˉ˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ÙÔ˘˜·È¯Ó›‰È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ Ì ·˘ÙÔÓÔÌ›·. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂˆÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È Î·Ù¿‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· Ó· ÎÚ·Ù¿ ÂÓÂÚÁfi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

™¯Â‰È¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜

™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜ Û ÁˆÓȤ˜ ηÈÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ηٿÏÏËÏ˘ ı¤Û˘ ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ï¿‚ÂÈ˘fi„Ë Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ:

√È «‹Û˘¯Â˜» ÁˆÓȤ˜ Ó· Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙȘ «ıÔÚ˘‚Ò‰ÂȘ»: °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÔÈ-ÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰›Ï· ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ηÏfi Â›Ó·È fï˜ Ó· ‚Ú›-ÛÎÂÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓÈ-‰ÈÒÓ.

63

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

∆Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Û οı ÁˆÓÈ¿ Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Û ٤ÙÔÈÔ ‡„Ô˜Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Êı¿ÓÔ˘Ó Â‡ÎÔÏ·.

∏ ¯ˆÚÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÔÙ›·.

¡· ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ· Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ οı ÁˆÓÈ¿˜, Ì ¯Ú‹ÛË Î·Ù¿ÏÏËψӉȷ¯ˆÚÈÛÙÈÎÒÓ Î·È Â›ÏˆÛ˘.

¡· ¿Ú¯Ô˘Ó ‰È¿‰ÚÔÌÔÈ ˆÚ›˜ ÂÌfi‰È· ÁÈ· ÙËÓ ÂχıÂÚË ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

¡· ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÂχıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ‹, Û ÂÚ›ÙˆÛË È‰È·›ÙÂÚ· ÌÈÎÚ‹˜ ·›ıÔ˘Û·˜,¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚ› Ó· ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÎÈÓËÙÈÎÔ‡·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙȘ ̤Ú˜ Ô˘ ‰Â ı· Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹.

√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿

Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ıˆÚÂ›Ù·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙȘÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ‰È·‰Èηۛ· ÚÔˆı› ÙËÓ ÂÓÂÚÁfiÛ˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È. Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ̤۷ ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ù· ·È‰È¿ Á›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ¯Ú‹ÛÙ˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ,·ÊÔ‡ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘ÏÈο ÛÙËÓοı ÁˆÓÈ¿ Î·È ÁÈ· ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ·.

ªÂ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Î¿ı ۯÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔÙ˘ Ù¿Í˘ ¤¯ÔÓÙ·˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ‰‡Ô ‹ ÙÚÂȘ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÁˆÓȤ˜: .¯. ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹-ÙËÛ˘, ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. ™ÙËÓ ÔÚ›· ·˘Ù¤˜ÔÈ ÁˆÓȤ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∫·ıÒ˜ ÙÔ Úfi-ÁÚ·ÌÌ· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ó· ‰È·ÌÔÚ-ÊÒÛÔ˘Ó Î·È ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜. ∞ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ì·˙› Ì ٷ·È‰È¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:

∫·Ù·ı¤ÙÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û ̛· Ù¿ÍË ÓËÈ·-ÁˆÁ›Ԣ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Î·È ÂΛӷ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ı· ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·›˙Ô˘Ó.

™˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó Ù··È‰È¿.

£¤ÙÂÈ ÁÈ· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ·Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ù·˘Ùfi-¯ÚÔÓ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË fiϘ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÚÔÙ¿ıËÎ·Ó ·fi Ù· ·È‰È¿ ‹ ·Ó ı· Ú¤ÂÈ Ó·ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔȘ ı· ¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο Î·È ÔȘ ·ÚÁfiÙÂÚ·.

∫·Ï› Ó· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ı·˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο, ·ÊÔ‡ ÔÈ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙÔ˘˜ ÔÈΛÏÏÔ˘Ó.

™˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ· Ù˘ Ù¿Í˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ù··È‰È¿ ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó·˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο Î·È ÔȘ ·ÚÁfiÙÂÚ·, Î·È Ì ¿ÌÂÛ˜ ‹ ¤ÌÌÂÛ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηȷÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù· ‚ÔËı¿ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó. ™ËÌÂÈÒÓÂÈ Ù·ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÚÔÙ›ÌËÛË Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

64

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó Û οı ÁˆÓÈ¿ ηÈηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó. ŒÙÛÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ì›· Ï›ÛÙ·ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û οı ÁˆÓÈ¿.

∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ· ˘ÏÈο ‹ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÓÔÌ›˙Ô˘ÓfiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó ÂΛ Ù··È¯Ó›‰È· Ô˘ ÚÔ·Ó¤ÊÂÚ·Ó.

¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ÂÍÔ-ÏÈÛÌfi Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓοı ÁˆÓÈ¿, Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı·ÂȉÈÒÍÔ˘Ó Ó· ÙÔÓ ÚÔÌËı¢ÙÔ‡Ó.

¶ÚÔηÏ› Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛËÈı·ÓÒÓ ÙÚfiˆÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ·˜ (.¯. ¶Ò˜ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÚÔÌËı¢Ùԇ̠fi۷›·Ù fiÙÈ ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙÔ È·ÙÚ›ÔÙ˘ Ù¿Í˘ Ì·˜; ¶Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ‚Úԇ̠ÈÂÛfiÌÂÙÚÔ;)7

ŸÏ˜ ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ-›˙ÔÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹ Î·È –¿ÓÙ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘– ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ˘ÏÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·Ô‰Ô¯‹ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È fiÏÔÎ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.

√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜, ÌfiÓË Ù˘ ‹ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, Ë ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÔÚÈṲ̂Ó˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, fiˆ˜:

ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¿ÓÂÙ˜, Ì ˙ÂÛÙ¿ Î·È ˆÚ·›· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó Ù˯ڈ̷ÙÈ΋ ·ÚÌÔÓ›· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Ù¿Í˘, ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ Î·È ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÁÈ· Ù··È‰È¿ ÒÛÙ ӷ Ù· ÚÔηÏÔ‡Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ·˘Ù¤˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÒÛÙ ӷÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘¯ÚÔÓÈ¿˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÌÂηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ÏÈÎfi, ÒÛÙ ӷ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó Û˘Ó¯Ҙ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÁˆÓȤ˜ ÁÈ· ÙËÓÂ͢ËÚ¤ÙËÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÂÍÔÏ›˙ÔÓÙ¿˜ÙȘ Ì ۯÂÙÈÎÔ‡˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙÔ fiÏÔÈÔ ·Ó·Áη›Ô ÏÈÎfi.

¶ÚԂϤÂÈ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÔıË΢ÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Î·È Ú¿ÊÈ· Û οı ÁˆÓÈ¿ ÁÈ· ÙËÓ·Ôı‹Î¢ÛË Î·È Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, Ù· ÔÔ›· Ó· Â›Ó·È ¯·ÌËÏ¿ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ›Û˘ ‰È¿‰ÚÔÌÔÈ ¯ˆÚ›˜ ÂÌfi‰È· ÁÈ· ÙËÓ·ÛÊ·Ï‹ ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

§·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘.™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ù¿ÍÂȘ Ù· ·È‰È¿ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο ηÈÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·. ∫¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ,ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ÎÏ›ÛÂȘ, ‰˘ÛÎÔϛ˜, Ú˘ıÌÔ‡˜ ÂͤÏÈ͢… ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ˘ÏÈÎfi ηٿÏÏËÏÔ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì ÙÔ Û›ÙÈ.

65

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

7. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù¤ÙÔÈˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛˆÓ, Ù· ·È‰È¿ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó «Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ì» Î·È ¤ÙÛÈ Ë Û˘˙‹ÙËÛËÓ· ÛÙÚ·Ê› ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿.

¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿

«∫ÔÈÙ¿ÍÙ fiÛË Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË Ì·˜. ¡ÔÌ›˙ÂÙÂfiÙÈ ¯ˆÚ¿Ó fiϘ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ›·ÙÂ;»,«∆È Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ·›˙ÂÙÂ;»,«™Â ÔÈÔ˘˜ ·fi Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙ÂÙÂÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ;», «™Â ÔÈÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó·˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÙÂ Î·È Ó· ·›˙ÂÙ Ì ËÏfi;»,«™Â ÔÈÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙ÂÙ ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi;»

ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ë ¯ˆÚÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó Ù· ¿ÏÏ· Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜ Î·È Ë ›‰È· Ó·ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ∏ ÂÚÈÌÂÙÚÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓÁˆÓÈÒÓ, Ì ·ÌËÏ¿ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈο, ıˆÚÂ›Ù·È ·ÚÎÂÙ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË.

¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Û ÔÈÔ ‡„Ô˜ ı·ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ù· ˘ÏÈο ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ fiÔÙÂı¤ÏÔ˘Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ù· ˘ÏÈο, Ù· ηÏ› Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡ÓÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È Ë ›‰È· οÔÈÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜.

∂ÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ fiϘ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì ‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ¿ÏÏ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο ÁÈ· ÙȘ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ΛÌÂÓ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡˘ÏÈÎÔ‡ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÎÙÈÚ›Ô˘ ‹ ÌÈ·˜Á¤Ê˘Ú·˜. ŒÓ· ‚È‚Ï›Ô Û˘ÓÙ·ÁÒÓ ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ¤Ó·˜ ÙËÏÂʈÓÈÎfi˜ ηٿÏÔÁÔ˜‹/Î·È ¯Ú˘Ûfi˜ Ô‰ËÁfi˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ, ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ›ËÛË ÙˆÓÊ˘ÙÒÓ ÛÙÔ ·ÓıÔˆÏÂ›Ô Î·È ¿ÏÏ· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙË˜Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È¿ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ë ÔÔ›· ÏÂÈ-ÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Dombey& Meek-Spencer, 2001).

¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿,Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:

™˘˙ËÙ¿ÂÈ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û οıÂÁˆÓÈ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·.∂Λӷ ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ‹ÛÔ˘ÓÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ›ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ÁˆÓȤ˜ (.¯. ™ÙÔ Ì·Î¿ÏÈÎÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿: ¤Ó·ˆ˜ Ù·Ì›·˜, ¤Ó· ˆ˜ ˆÏËÙ‹˜ Î·È ‰‡Ô ˆ˜ ÂÏ¿Ù˜. ™ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘ÓÙÚ›· ·È‰È¿: ¤Ó· ˆ˜ Ì¿ÁÂÈÚ·˜, ¤Ó· ˆ˜ ÛÂÚ‚ÈÙfiÚÔ˜ Î·È ¤Ó· ˆ˜ ÚÔÌËıÂ˘Ù‹˜). ∫¿Ùˆ·fi ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÌËÓ ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ ÙÔÓ·ÚÈıÌfi Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ.

∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı··›ÍÔ˘Ó, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ÍÂÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Ô˘ ¤¯ÂÈÔÚÈÛÙ› ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿: .¯. «•¤ÚÂÙ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜.∞ÔÊ·Û›Û·Ù fiÛ· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿. ™ÎÂÊÙ›Ù ÙÈ ı·ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÒÛÙ fiÏÔÈ Ó· ·›˙ÂÙ Û fiϘ ÙȘ ÁˆÓȤ˜, ·ÏÏ¿ Ó· ÌËÓ Â›ÛÙÂοı ÊÔÚ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi fiÛÔ˘˜ Û˘ÌʈӋ۷Ì». ∆· ·È‰È¿ ÛΤÊÙÔÓÙ·È,ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÛ˘˙‹ÙËÛË Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÛÂÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·ÓfiÓˆÓ Î·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ·fi Ù· ·È‰È¿.

66

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

∂ÈÏÔÁ‹ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ˆÊÂÏËıÔ‡Ó fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi

ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ô ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:

¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÙÔ Úˆ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ó· ·Ú·ÙËÚ‹-ÛÔ˘Ó ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, Ó· ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÚÙËı›Û οı ÁˆÓÈ¿ ÁÈ· Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘ Ù¿Í˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È-ÎÙÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û ·˘Ù¤˜, Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ì ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó··Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Û‹ÌÂÚ· Î·È Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜.

ŸÙ·Ó οÔÈÔ ·È‰› ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔ-ÔÈËı›, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì·˙› ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ÚˆÙ¿ ¿ÌÂÛ· «∆È ı·‹ıÂϘ Ó· οÓÂȘ Û‹ÌÂÚ·; ∆È ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ;» ‹ «ªÂ ÙÈ ÛÎÔ‡ÂȘ Ó··Û¯ÔÏËı›˜ Û‹ÌÂÚ·;», Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘ ηÈÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÍÂηı·Ú›ÛÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ı· ‹ıÂÏÂÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· οÓÂÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘. ∞Ó

67

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

8. ∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ›Ó·Î˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ Ë ›‰È· ¤¯ÂÈÙÚ·‚‹ÍÂÈ ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜ Ù˘ Ù¿Í˘.

∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÎÈÓËÙ‹ ηÚ٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ÙÔ˘˜ οو ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó8 …‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ›‰È· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.

ÙÔ ·È‰› ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ‰ÈÛÙ¿˙ÂÈ Î·È Ó· ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ, ÙÔ ·›ÚÓÂÈ·fi ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È, ËÁ·›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ıˆÚ› fiÙÈ ı· ÙÔ˘ ÚÔηÏÔ‡Û·ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ‹ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ï·ÈÛȈı› ‹‰Ë ·fi ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈÌ·˙› ÙÔ˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ›, ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ: «ª‹ˆ˜ ı· ‹ıÂϘ...», «£·ÛÔ˘ ¿ÚÂÛÂ...». ªÔÚ› Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ ·È‰È¿,Ô˘ ‰ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ï¤ÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «µÏ¤ˆ fiÙÈ ·Ú·ÙËÚ›˜ ÙÔ°È¿ÓÓË. ¶ÈÛÙ‡ÂȘ fiÙÈ ı· Ù· ηٷʤÚÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÙÔ Áηڿ˙; ¶¿Ì ӷ ‰Ô‡Ì ÙÈ·ÎÚÈ‚Ò˜ οÓÂÈ» ‹ «¶Ôfi, ·Î·Ù·ÛÙ·Û›· ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô! ∂ϤÓË, ÌÔÚ›Ù ÂÛ‡ Î·È Ô£·Ó¿Û˘ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ›Ù ÁÈ· Ó· ÙÔ Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÙÂ;».

∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰‹ÏˆÛ·Ó fiÙÈ ı· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ›‰È· ÁˆÓÈ¿ Ó· Û˘˙ËÙ‹-ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.

∞ÔʇÁÂÈ Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ fiÛË ÒÚ· Ù· ·È‰È¿ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙÚfiÔ˘˜Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ó· ÌË Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ˆ˜ ÌÔÓ·‰È΋ËÁ‹ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘, ·ÏÏ¿ Ó· ηٷʇÁÔ˘Ó ÛÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ù˘ ÌfiÓÔ fiÙ·Ó Ú·ÁÌ·-ÙÈο ÙË ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È (Katz, 1993).

∞Ó ¤Ó· ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ ÙËÓ ›‰È· ÁˆÓÈ¿ Û˘Ó¯Ҙ, ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰ÔÎÈ-Ì¿ÛÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û οÔÈ· ¿ÏÏË ÁˆÓÈ¿ ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ οÓÂÈ Û’ ·˘Ù‹Ó: «¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÌÔÚ›˜ Ó· Á›ÓÂȘ ¤Ó·˜ ÔχηÏfi˜ ˆÏËÙ‹˜. £· ‹ıÂϘ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂȘ;».

¢È¢ÎÔχÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜∫¿ı ·È‰› Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÌÈ· ¢ηÈÚ›· ηıËÌÂÚÈÓ¿ Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ÁˆÓÈ¿ fiÔ˘ ı· ·›ÍÂÈ. ∞˘ÙfiÂ›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ÚÔÓfiÌÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ ÂÌϤÎÔÓÙ·ÈÌ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÚÔı˘Ì›· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙˉڷÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· ›‰È· ÂÈϤÍÂÈ, ۯ‰ȿÛÂÈ Î·È ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ.√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Î·È Ó·‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙȘ ÂÈϤÁÔ˘Ó ·˘ÙfiÓÔÌ·. ∫¿ÔÈÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÛ‡ÛÙËÌ· Ù˘ ·˘Ùԉȷ¯Â›ÚÈÛ˘. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÁˆÓȤ˜ ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔÒÛÙ ӷ ˆÚÔ‡Ó 4-6 ·È‰È¿ οı ÊÔÚ¿. ∆· ·È‰È¿, ·ÙÔÌÈο ‹ Û ¢Á¿ÚÈ· Û˘Ó‹ıˆ˜, ÂÈϤÁÔ˘Ó ÌÈ·ÁˆÓÈ¿ Î·È ·›˙Ô˘Ó ÂΛ ̤¯ÚÈ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËıÔ‡Ó Û ÌÈ·Ó ¿ÏÏË. ÕÏÏÔÈÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË ÁˆÓÈ¿ Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘ÓÛ ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ۯ‰ȷṲ̂Ó˜ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ù˘ Ù¿Í˘, ÁÈ·Ù›ıˆÚÔ‡Ó ˆ˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÈÏÔÁ‹˜. ∆··È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Î¿ÚÙ· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو ·fi ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó.ŒÙÛÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ê·›ÓÂÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Î·È Ô ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Û οı ÁˆÓÈ¿ Î·È ·˘Ùfi‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËıÔ‡Ó.

Isbell, 1995, Û. 27

∞Ó ¤Ó· ·È‰›, ηıÒ˜ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Û ̛· ÁˆÓÈ¿, οÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ¤Ó·Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ˘ÏÔÔÈ› οÔÈÔÓ, ÙfiÙ ÙÔ˘ÂÍËÁ› fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi οÔÈÔÓ ·fi fiÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ ηÈÌÂÙ¿ Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ Û ¤Ó·Ó ÂfiÌÂÓÔ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È ÛÙË ÁˆÓÈ¿ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ Î·È Ï¤ÂÈ «£· ÊÙȿ͈ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰ÚfiÌÔ, ı· ÊÙȿ͈ ÙÔ ‚ÂÓ˙ÈÓ¿‰ÈÎÔÎ·È ¤Ó· Áηڿ˙ Î·È ı· ‚¿Ïˆ Û‹Ì·Ù· ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚÔ¯ÔÓfiÌÔ», ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔÓ· ÍÂÎÈÓ¿ Ó· οÓÂÈ Ù›ÔÙ· ·fi fiÏ· ·˘Ù¿, ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙ› ÔÈÔ

68

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

ı¤ÏÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÚÒÙÔ Î·È, ·ÊÔ‡ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, Ó· ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ Î·È Ù·˘fiÏÔÈ· ¤Ó· ¤Ó·.

∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰ËÏÒÛÂÈ fiÙÈ ı· ÂÚÁ·ÛÙ› Û ̛· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ¿ÂÈÛ οÔÈ· ¿ÏÏË, ÙfiÙ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘Ì ÙȘ ‰Ëψ̤Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘, ϤÁÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «∂ÓÒ Â›Â˜ fiÙÈ ı·Â›Û·È ˆÏËÙ‹˜ ÛÙÔ ˘Ô‰ËÌ·ÙÔÔÈ›Ô, ‚Ϥˆ fiÙÈ ‹Úı˜ ‚ÔËıfi˜ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô. ∞ÓÚ¿ÁÌ·ÙÈ ı¤ÏÂȘ Ó· ·Ú·Ì›ÓÂȘ Â‰Ò ÁÈ·Ù› ÛÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÙfiÙ ‹Á·ÈÓÂÓ· ‚Á¿ÏÂȘ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘ ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ˘Ô‰ËÌ·ÙÔÔÈ›Ԣ Î·È Ó· ÙÔ ‚¿ÏÂȘοو ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ È·ÙÚ›Ԣ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂȘ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÔ˘, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ·ÂϤÁÍÂȘ fiÙÈ ¿Ú¯ÂÈ ÂχıÂÚÔ˜ ÒÚÔ˜».

∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ˘ÏÈο Î·È ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘˘¿Ú¯ÂÈ Û οı ÁˆÓÈ¿, Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Ó· ÙÔÏÌÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó,Ó· ÚˆÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó.

¢Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÙÈ ÔÈ ÁˆÓȤ˜, Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ù· ˘ÏÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÂӉȷʤ-ÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜.

∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó··ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔÙ˘ οı ÁˆÓÈ¿˜ Î·È Ó·ÙÔÓ ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ·Ó¿-ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·ÓÓ· οÓÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ·˘ÙfiÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¿ÙÔ˘˜ Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿-ÛÂȘ Î·È Ó· ÂȯÂÈÚË-Ì·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó ÁÈ· ·˘Ù¤˜.°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ ÎÔÌ-ً̈ÚÈÔ Ù· ·È‰È¿ ·˘ÍÔ-ÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓηıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ˘¿Ú-¯Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ fi-ÛÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ ÛÎÔ‡ԢÓÓ· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó, ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È¿Ù·ÍË ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂÙÔ ÔÈ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‰È·ÊËÌ›ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÙÈ̤˜ Î.Ï.

∫ÈÓÂ›Ù·È ‰È·ÎÚÈÙÈο ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜, ·Ú·ÙËÚ› Î·È ·ÚÂÌ-‚·›ÓÂÈ Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÛË ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ·Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘Ù›ıÂÓÙ·È: .¯. ∞Ó Â›Ó·È Ì·˙Â̤ӷ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ÂÚÈ̤ÓÔÓÙ·˜Ó· Â͢ËÚÂÙËıÔ‡Ó, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ηı˘ÛÙÂÚ› ÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ÌÔÚ› Ó· ÂÈ ÛÙÔÓ Î·Ù·ÛÙËÌ·Ù¿Ú¯Ë: «µÏ¤ˆ fiÙÈ ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ôχ˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ó·Â͢ËÚÂÙËı› Î·È Ù·Ï·ÈˆÚ›ٷÈ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ Î·Ù·ÛÙË̷ٿگ˜, fiÙ·Ó ¤¯Ô˘ÓÔÏÏ‹ ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÎÈ ¿ÏÏÔ˘˜ ˆÏËÙ¤˜. ∂Û‡ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· οÓÂȘÁÈ· Ó· ÌËÓ Ù·Ï·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÏ¿Ù˜ ÛÔ˘;»

69

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó ÂÈÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜.

™˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙ· ·È¯Ó›‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ∞Ê‹ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ηÈ,Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ ÈÛfiÙÈÌ·, ·Ú·ÙËÚ›, ηٷÁÚ¿ÊÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ì ÙȘ ·ÚÂÌ-‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÛÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘˜.

ŸÙ·Ó ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ Î¿ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È Û˘-Ó¯Ҙ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÚfiÔ, ÂȯÂÈÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ Ó¤· ÒıËÛË ÛÙÔ ·È¯Ó›‰ÈÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó¤· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ‹ÛÙÔ È·ÙÚÂ›Ô Î·È Î·ÏÒÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ˘ÏÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Û¯Â-‰È·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ÔÌ¿‰·˜: «™ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ‚Ϥˆ, ηÈ-ÓÔ‡ÚÁÈ· ÚÔ˚fiÓÙ·. ™ÎÂÊÙ›Ù Ҙ ÌÔÚ›Ù ӷ Ù· ‰È·ÊËÌ›ÛÂÙ ÛÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ Û·˜».

∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, ‚Á¿˙ÔÓÙ·˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹/Î·È ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ-ÒÓÙ·˜, ÂÊfiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. √È Î·Ù·Áڷʤ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂÙÈοÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓÔÔ›Ô ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·È-¯ÓȉÈÔ‡. ª¤ÚÔ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ, ΢ڛˆ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ‚›ÓÙÂÔ, ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·ÈÎ·È ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ٷ ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ӤÏıÔ˘Ó Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ Ì ÛÎÔfi Ù· ›‰È· Ó· ÙȘ Û˘ÓÂȉËÙÔ-ÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· Ò˜ ÛΤÊÙËηÓ.°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «¶·Ú·Ù‹ÚËÛ· fiÙÈ ÔÈ ˆÏËÙ¤˜ ÛÙÔ ·ÚÙÔÔÈÂ›Ô ÂϤÁ¯·Ù fiÛ·¯Ú‹Ì·Ù· ÂÈÛÚ¿Í·Ù ·fi Ù· ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ· Ô˘ Ô˘Ï‹Û·ÙÂ. £· ı¤Ï·Ù ӷ Ì·˜ ›ÙÂÒ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÚÁ·ÛًηÙÂ Î·È ÙÈ ‰È·ÈÛÙÒÛ·ÙÂ;». ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.

70

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

√È ÂÏ¿Ù˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ù· ·Ô‡ÙÛÈ·.

∏ ¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚfiÓÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜∆· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜. ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ˘ÏÈο, Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÚfiÏÔ˘˜, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Û ÌÈ··ÎÔÏÔ˘ı›·. ∂›Ó·È ηχÙÂÚ· ÁÈ· ¤Ó· ·È‰› Ó· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·ÚÎÂÙfi ¯ÚfiÓÔ Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿, ·Ú¿ Ó·ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÔÏϤ˜ ÁˆÓȤ˜. ∆Ô˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 30 ÏÂÙ¿ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› Ë ‰Ú¿ÛË Î·ÈÓ· «Á›ÓÂÈ» ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ÂÓÒ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔÈ ÙˆÓ 45 ÏÂÙÒÓ ÂÚ›Ô‰ÔÈ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘ÓÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÌÏÔ΋ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. º˘ÛÈο Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ÂÌÔ‰›˙ÂÈ ÙËÓ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ·fi ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿, ·Ó ÂÈı˘Ì› Ó· ʇÁÂÈ ÓˆÚ›ÙÂÚ·. ŸÌˆ˜ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ¤Ó· ·È‰› Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ ÙfiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÂÌϤÎÂÙ·È ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÂΛ, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÒÛÙ ӷÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜.

Isbell, 1995, Û. 27

ÀÂÓı˘Ì›˙ÂÈ Ù˘¯fiÓ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘÁˆÓȤ˜, fiˆ˜: «£˘ÌËı›Ù fiÙÈ ·ÔÊ·Û›Û·Ù ӷ Ù·ÎÙÔÔț٠ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈ-ÌÔÔț٠fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÂÙ ÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ Û·˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜» ‹ «ŸÛÔÈ ‚ϤÂÙ fiÙÈ ¤¯ÂÙÂÔÏÏ‹ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ·ÎfiÌË, ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÛÙÂÓÔ¯ˆÚËı›ÙÂ. ∂Ï›˙ˆ Ó· ı˘ÌfiÛ·ÛÙ fiÙÈÌÔÚ›Ù ӷ Ê˘Ï¿ÍÂÙ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û·˜ ÛÙÔ Ú¿ÊÈ (‹ ÛÙÔ ÓÙÔ˘Ï¿È) Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Î·È Ó· ÙË Û˘Ó¯›ÛÂÙ ·‡ÚÈÔ ÙÔ Úˆ›».

™˘Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜∆Ô Û˘Á‡ÚÈÛÌ· Â›Ó·È ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙË ÁˆÓÈ¿. ∆· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ·˘ÙfiÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ˘Â‡ı˘Ó·. ∏ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Û·ÔıË΢ÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÂÙÈΤÙ˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ¿ÏÏÂ˜Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (·Ó¿ÁÓˆÛË, Ù·ÍÈÓfiÌËÛË).

Isbell, 1995, Û. 28

71

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

∏ ˘¿ÏÏËÏÔ˜ ¯Ù˘¿ÂÈ ÙËÓ ÙÈÌ‹ ÛÙË Ì˯·Ó‹ Î·È ËηٷÛÙË̷ٿگ˘ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·fi‰ÂÈÍË.

™ÙÔ È·ÙÚÂ›Ô Ë ÁÈ·ÙÚfi˜ Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÔÚfi ÙÔ˘·ÛıÂÓ‹ Î·È Ë ÁÚ·ÌÌ·Ù¤·˜ ÎÚ·Ù¿ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ.

∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ ‹ ÁÈ· fiÛ·˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó, ‰È¿‚·Û·Ó, ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ·Ó ‹ ηٷÛ··Û·Ó. √ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı··ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ë Î¿ı ÔÌ¿‰· fiÛ· ¤Î·Ó ÂÈϤÁÂÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ÔÌ¿‰·˜: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÂΛ Ù· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Î·È Ó·‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÈ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ·Ú¯Â›Ô. ÕÏÏ· ·È‰È¿ Ô˘«‰È¿‚·Û·Ó» ¤Ó· ÁÓˆÛÙfi ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›Ô ÌÔÚ› Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔ-Ú›·˜ Î·È Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È.

¢Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜∫¿ÔȘ ÁˆÓȤ˜ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈ̘ οı ̤ڷ. ∫¿ÔȘ ¿ÏϘ fi¯È. ªÔÚ› ¤Ó· Û‹Ì· Ì ÙËÓ ¤Ó‰ÂÈÍË«STOP» Ó· ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ fiÙÈ Ì›· ÁˆÓÈ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌË.√ÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û fiϘÙȘ ÁˆÓȤ˜. ŒÙÛÈ, οÔÈ· ¿ÏÏË ÛÙÈÁÌ‹ ÔÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ù··È‰È¿. ∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Â›Ó·È Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û οı ·È‰›, Ì›· ÊÔÚ¿ ÙËÓ Ë̤ڷÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, Ó· οÓÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÂÈÏÔÁ‹ ÁÈ· ÙË ÁˆÓÈ¿ ÛÙËÓ ÔÔ›· ı· ·›ÍÂÈ.

Isbell, 1995, Û. 27

∆ËÓ ÒÚ· Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜,·ÎÔ‡ÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÈ Ù· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ,ÙÈ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·ÓÚ·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÔȘ ÛÙ¿ÛÂȘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.

72

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ηıËÎfiÓÙˆÓ, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÎÈÓËÙ‹ ηÚ٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó9 ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ›‰È· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ·Ó ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋.

9. ™¯ÂÙÈο Ì ¿ÏϘ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂȘ «ÈÓ¿ÎˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ», ‚Ï. ÎÂÊ. 9 (ÂÓfiÙËÙ· 9.4).

¢È·ÌfiÚʈÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÒÚÔ˘ ÛÙ· ∫¤ÓÙÚ· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘Reggio Emilia♦ ¢›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ Î·È Ô ÊˆÙÈÛÌfi˜

ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ·, Ë Â›ÏˆÛË, Ô˘ ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Î·È Î·Ù·-Û΢¿˙ÂÙ·È ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ Î·È Ó· ·ÓÙ·Ô-ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

♦ ªÈÎÚ¤˜ ÁˆÓȤ˜ Ì ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÂÈÛΤÙË ÙÔ˘ οı ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ·ÛÙÔȯ›· ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜.

♦ ªÈÎÚ¤˜ ÂÎı¤ÛÂȘ-·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ıËÛ·˘ÚÒÓ Ô˘ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘÂÍfi‰Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË fi¯È ÌfiÓÔ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘-ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù·Áڷʤ˜ Ô˘ ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó Î¿ı ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓÔ Û¯ÂÙÈοÌ ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.

♦ ∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ʤÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÌÂÈ-ڛ˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ Û›ÙÈ, .¯. ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ÁÈÔÚÙ¤˜ ‹ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ·, ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÂÍfi‰Ô˘˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·Î.Ï. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Û ÂÎı¤ÛÂÈ˜Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ·ÙÔÌÈ΋˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜Û ÌÈ· Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·.

Edwards et al., 2000, ÛÛ. 233-254

∞ÍÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· ·È‰È¿, Ë

ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÙËÚ› ‚‰ÔÌ·‰È·›Ô ›Ó·Î· ηٷÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÒÓÙÔ˘˜.

™À°∫∂¡∆ƒø∆π∫√™ ∂µ¢√ª∞¢π∞π√™ ¶π¡∞∫∞™ ∫∞∆∞°ƒ∞º∏™ ∆ø¡ ¶ƒ√∆πª∏™∂ø¡ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡

∂µ¢√ª∞¢∞…………

√¡√ª∞ ∫√À∫§√™¶π∆√ √π∫√¢√ªπ∫√ µπµ§π√£∏∫∏ ∂¶π∆ƒ∞¶∂∑π∞ ª∞°∂πƒπ∫∏ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏

¶∞π¢π√À À§π∫√ ¶∞πáπ¢π∞ ∆∂á∏

£∞¡√™ + + + + +

ª∞ƒπ∞ + + + + +

∂§∂¡∏ + + + + +

73

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5

∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ηٷÁڷʤ˜ ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó Î·Ù¿ fiÛÔ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Â›Ó·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈΤ˜ ˆ˜ ¯ÒÚÔÈÌ¿ıËÛ˘. ¶ÚfiÛıÂÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË(Dodge & Colker, 1998) Â›Ó·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ:

¶ÔÈ· ÏÈο ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û¿ÓÈ· ·fi Ù· ·È‰È¿;

¶ÔÈ· ÏÈο ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘¯ÓfiÙÂÚ·;

∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ·ÛÊ·Ï‹ ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÁˆÓÈ¿Û ÁˆÓÈ¿ Î·È ÙÔ ·ÛʷϤ˜ ·È¯Ó›‰È;

∆· ·È‰È¿ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ù· ›‰È·, ·ÚfiÌÔÈ· ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÏÈο οı ̤ڷ;

∆· ·È‰È¿ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Î·È Ó· ·ӷÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ù·˘ÏÈο ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜;

¶ÔȘ ÁˆÓȤ˜ Î·È ÔÈ· ÏÈο ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ù· ·ÁfiÚÈ· Î·È ÔÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·;

∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· ·È¯Ó›‰È· ‹ ÂÊ¢ڛÛÎÔ˘Ó Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ·;

ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ì ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ÙÚfiÔ;

∏ ·Ú·¿Óˆ ηٷÁÚ·Ê‹ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹/Î·È Ó· οÓÂÈ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ì¿ıËÛ˘.

∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ∆· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘˜, Û ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘˜

¯ÒÚÔ˘˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ¯ÒÚÔ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘, ÔÈ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ Û ›Ó·Î˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ‹ ÛÙÔÓ ÚÔı¿Ï·ÌÔ (·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ) Ù˘ Ù¿Í˘ Î.Ï. √È ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ʈÙÔÁÚ·ÊËıÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÎÙÂıÔ‡Ó ·Ó¿ÏÔÁ·.

ª›· Ì ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÂÊÈÎÙfi Î·È ÛÎfiÈÌÔ, ÌÔÚÔ‡ÓÓ· ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È ÂÎı¤ÛÂȘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜, Ù· ΛÌÂÓ· Î·È ÔÈηٷÛ΢¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È Û ¯·ÌËÏ¿ Ù·ÌÏfi, Û ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Ú¿ÊÈ·,ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÁÔÓ›˜ Î·È ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ù· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó·Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿. ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Ì ٷ ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜Î›ÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È (Pascucci, 1999).

ŒÓ· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿ª›· ηϋ ȉ¤· Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜‚È‚Ï›Ô˘ ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÁÈ· ÙȘ ·Á·Ë̤Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. «∆Ô ‚È‚Ï›ÔÙ˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘»), fiÔ˘ ı· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁˆÓÈ¿, ηıÒ˜ ›Û˘ ÙȘËÌÂÚÔÌËӛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘ÓÛ οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î.Ï.

Isbell, 1995

74

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ5

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

75

∂ÚÁ·Û›· Î·È ·È¯Ó›‰È Û ÔÌ¿‰Â˜:¤Ó· ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· οı ·ÙÔÌÈ΋ÚÔÛ¿ıÂÈ·

ª·ı·›Óˆ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÔÈÎÔ‰ÔÌÒ ÁÓÒÛÂȘ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜.

CRESAS, 1989

™Â fiÏ· Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó·Û˘Ó·Ó·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹˜ ÌÈÌÔ‡ÌÂÓ·,‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜, Û˘ÌʈÓÒÓÙ·˜ Î·È ‰È·ÊˆÓÒÓÙ·˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ (Katz etal., 1990). ™ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ù· ·È‰È¿, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘ÓÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠·Ú·Î¿Ùˆ,ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ì ·˘ıfiÚÌËÙÔ ÙÚfiÔ ÔÌ¿‰Â˜ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó, ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» οÔÈÔ ‚È‚Ï›Ô, ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì˘ÛÙÈο, ÛΤ„ÂȘ,ȉ¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ÒÚÔ.

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 6

∆ËÓ ÒÚ· Ù˘ ÚˆÈÓ‹˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ Ë ª·Ú›· ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó·Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ «‰È·‚¿ÛÂÈ» ·Ú·Ì‡ıÈ.

6

√È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È Â›Ù Ì ‚¿ÛË ÙȘ ÊÈϛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜Ù· ·È‰È¿, ›Ù Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÂΛÓË Ù˯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙÔÙ ¢ηÈÚÈ·Îfi ·Ú·ÎÙ‹Ú·. À¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘ÓÓ· ·›˙Ô˘Ó Ì οÔÈ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ÁÈ·Ù› Ù· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏ· ÁÈ·Ù› Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ıˆÚÔ‡Ó ÂÏ΢ÛÙÈÎÔ‡˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜,ÙÚÈÒÓ ÙÔ Ôχ ·ÙfïÓ, Î·È ¿ÏÏ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÔÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ‹Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙ ·ÙfïÓ. À¿Ú¯Ô˘Ó ›Û˘ ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ Ó· ·ÔÌÔ-ÓÒÓÔÓÙ·È Û οÔÈ· ÁˆÓÈ¿ Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ‹ ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿-͢ Ù˘, ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ı· ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÁÈ·ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ Ì ‰È΋ Ù˘·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (Strozzi, 2002).

∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ÂÓۈ̷ÙÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ë ÔÌ¿‰· ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· ÙÔ ÓË-È·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÊÔÚ¤· ·ÁˆÁ‹˜, ÂÂȉ‹, ̤۷ ·fi ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÌÔÚÊÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-ÊÔÚ¿˜ (fiˆ˜ ̤۷ ·fi ÙË Ì›ÌËÛË Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙ¿ÛˆÓ, ÛÙËÓ ·Ú¯‹) Î·È ÙÚfiˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ÚÔÛ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ (·ÚÁfiÙÂÚ·), Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ·ÔÊ·-ÛÈÛÙÈο ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÛÙË Ì¿ıËÛË. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË,ȉȷ›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ̤-Û· ·fi ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË, ‰È·ÊˆÓ›·, Ï‹„Ë ·fiÊ·Û˘, ˘ÏÔÔ›ËÛË ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘, ÙȘ Ô-ԛ˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ·˘Ùfi ÙÔ Ï¤ÁÌ·Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¿Ô„Ë, ÂÂȉ‹ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËӈڛ̷ÓÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·, ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ηÈ, ÛÂÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË «Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·È‰› Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ».

°ÂÚÌ·Ófi˜, 2002, Û. 154

ª›· ı¤ÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÏÔÈ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ·È‰·ÁˆÁÔ› Â›Ó·È fiÙÈ Ë·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‰ÚÔ˘Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ ÚÔˆı› ÙËÓ ÎÔÈ-ÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË, ·ÊÔ‡ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó··ÎÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ, Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÈı·Ú¯Ô‡Ó Û ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜,·ÏÏ¿ Î·È Â˘ÓÔ› ÙË Ì¿ıËÛË, ·ÊÔ‡ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÈÔ ÚÔˆ-ıË̤ӷ ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÌfiÓÔ ÙÔ˘ (Slavin, 1987Ø ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜,1995Ø Duffy, 2003). ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë Ì¿ıËÛË, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ·ÚfiÓ‚È‚Ï›Ô (‚Ï. ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÔÈÎÔ‰ÔÌÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹·fi ÙÔ Î¿ı ¿ÙÔÌÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔ-ÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÓ¤ÚÁÂȘ, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿, Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È ÌÂÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏ˘¿ÚÈıÌˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë Û˘Ó-ÂÚÁ·ÙÈ΋ Ì¿ıËÛË ÚÔˆı› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ηȉȷڷÁÌ¿Ù¢ÛË (Katz et al., 1990Ø CRESAS, 1992Ø Duffy, 2003). Œ¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ›Û˘ fiÙÈË ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›· ¢ÓÔ› ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË, ηıÒ˜ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙÔ

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

76

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

77

·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ «·Ó‹ÎÂÈÓ», Ô˘ Â›Ó·È ÔχÙÈÌÔ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È΋ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈÛÙËÓ ÙfiÓˆÛË Ù˘ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ (Dodge and Colker, 1998). √È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ Îϛ̷ ·ÏÏËÏÔÛ‚·ÛÌÔ‡ Î·È ·ÌÔÈ‚·›·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜Ô˘ ı· ηÏÏÈÂÚÁËı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ô˘ ı··ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙÔ˘˜.

6.1 ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆∏ ™À°∫ƒ√∆∏™∏ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·˘ıfiÚÌËÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó·

Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ Û¤ӷ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ï·›ÛÈÔ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiÙ·Ó ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ ı¤ÙÔÓÙ·˜ Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Â›Ó·È ÈÔ ·Ô‰ÔÙÈΤ˜ ÁÈ·Ù· ·È‰È¿. ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ Î·È ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ¤Ó· ·È‰› Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ÓÔ, Ô˘ ‰‡ÛÎÔÏ· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ı·ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· Û ̛· ÔÌ¿‰· Ô˘ ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÙÔ˘ ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ·’ fi,ÙÈ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ì ·È‰È¿ Ô˘ ·Ú¤ÛÎÔÓÙ·È Ó· ÌÔÓÔˆÏÔ‡Ó ËÁÂÙÈÎÔ‡˜ÚfiÏÔ˘˜) ‹ Ì ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ (¿ÏÏÔÙ ÂÈϤÁÂÈ Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ›‰È· ÔÌ¿‰· ·È‰È¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Â›Â‰Ô ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜, .¯. ÛÙË ÁÚ·Ê‹, Î·È ¿ÏÏÔÙ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· ›ӷÈÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÌÔÂȉ›˜. ÕÏÏÔÙ ¿ÏÈ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘ÓÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· ¤Ó· ηχÙÂÚÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, .¯. ÙÔ¤Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ·, ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ı˘Ì¿Ù·È Î·È Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÂÈ ÛÙÔÁڷʤ· ·˘Ù¿ Ô˘ Û˘ÌÊÒÓËÛÂ Ë ÔÌ¿‰·, ÂÓÒ ÛÙÔ ÙÚ›ÙÔ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ). ÕÏÏÔÈ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ Â›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ‹ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ·Ú·-οو ÙȘ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÛ˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ). ™Â οı ÂÚ›-ÙˆÛË Û˘ÓÂÎÙÈÌ¿ fiÛÔ ıÂÙÈ΋ ÌÔÚ› Ó· ›-Ó·È ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ô˘ ·Ó·-Ù‡ÛÛÂÙ·È.

™ÙËÓ ·Ú¯‹, fiÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈ-¯ÂÈÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜,Î·È Ì¤¯ÚÈ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó·ÓÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈ΋·˘ÙÔÓÔÌ›·, Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ÙȘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈÛ ÛÙÈÁ̤˜ Ô˘ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ‰Â ı· ·Û¯Ô-ÏÔ‡ÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙËÓ ›‰È· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. √È ÂχıÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Û ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÂοı ÔÌ¿‰· Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ı¤Ì· Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ·˘ÙfiÓÔÌË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘. ∆ËÓ ÒÚ· ÏÔÈfiÓ Ô˘ οÔȘ ÔÌ¿‰Â˜ ı· ·›˙Ô˘Ó Ù· ·Á·Ë̤ӷÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰Â ı· ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ó·Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› Ì ÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ı· ı¤ÏÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÁÈ· Ó· ¿ÂÈ ¤Ó· ‚‹Ì· ·Ú·¤Ú·,

∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ«ª·Ú›˙·, ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ‰Ô˘Ï¤„ÂȘ Ì ÙÔÓ∞Ó·ÛÙ¿ÛË Î·È ÙÔÓ ∞ÓÙÒÓË ÁÈ· ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ê›-Û·; ∑ˆÁÚ·Ê›˙ÂȘ Ôχ ˆÚ·›· Î·È ¯ÚÂÈ¿-˙ÔÓÙ·È ¤Ó·Ó ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊÔ. ™˘ÌʈÓ›˜;»,«¡ÈÎfiÏ· Î·È ŒÓËÙ, ›Ûˆ˜ Ë ∞ÚÂÙ‹ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfi-ÛÈÙÔ. ªÔÚ›Ù ӷ ÙË ‚ÔËı‹ÛÂÙÂ;»

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

.¯. ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ·˘ÙfiÓÔÌ˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ÛÙËÓ ÚÔ-Û¤ÁÁÈÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ ‹ ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹.

™˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓË Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ ÙȘÚÔÛˆÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Û ¤Ó·ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÛˆÈÎfi Â›Â‰Ô ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ (‚Ï. Èı·Ó¤˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ ÎÂÊ. 2). ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ Ë Û‡ÓıÂÛË Î¿ÔÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙÔ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ, ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿ ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÒÛÙ ÙÔ ·È‰›‹ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰˘ÛÎÔχÙËÎ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ÌÂÙ· ÔÔ›· ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο Î·È ÂÓÈÛ¯˘ÙÈο. ∫·Ù¿ ÙˉȿÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚfiÓÔ˘ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È ··Û¯ÔÏË̤ӷ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜, ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·ÂÍ·ÙÔÌ›Î¢Û˘ ÒÛÙÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ٷ ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙȯÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÛÙ‹ÚÈÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ·Ú·ÎÙ‹Ú·.

∏ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊË ‰È‰·Ûηϛ· ÁÈ· fiÏÔ˘˜Ÿˆ˜ fiϘ ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ, Ô fiÚÔ˜ «Ì¤ÛÔ˜ Ì·ıËÙ‹˜» ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ·ÏÏ¿ ÔÚ›˙ÂÙ·È ÂÌÂÈÚÈο Î·È ˆ˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ›‰ÔÛ˘Ϸ̂¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÂȉfiÛÂȘ Î·È ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙˆÓ ÌÂÛÔ·ÛÙÈÎÒÓ ÛÙڈ̿وÓ. °Èã ·˘ÙfiÙÔ ÏfiÁÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi «Ì¤ÛÔ» Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈ΋˜Â›‰ÔÛ˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÚԤϢÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÈ·˜ Û¯ÔÏÈ΋˜Ù¿Í˘.

µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1991, ÛÛ. 79-80

™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜1

ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ›ӷÈ, οو ·fi ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔ-ÊfiÚËÛ˘ ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÙËÓ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜(‚Ï. ÎÂÊ. 5). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ÁˆÓȤ˜, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜«ª·Ú›·, ÙÈ ı· ¤ÏÂÁ˜ Û‹ÌÂÚ· Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂȘ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô; £· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ‚ÔËı‹ÛÂȘ ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi Ó·ÌÂÙÚ¿ÂÈ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ. «°ÈÒÚÁÔ, ÙÈ ı· ¤ÏÂÁ˜ Ó· ·Û¯ÔÏËı›Ù Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ì·˙›Ì ÙÔÓ ¡ÙÈϤÓ; •¤ÚÂÙÂ Î·È ÔÈ ‰˘Ô Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÂÙ ˆÚ·›Ô˘˜ „ËÏÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Î·È ‚Ϥˆ fiÙÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÁˆÓÈ¿ ¿Ú¯Ô˘Ó ÂχıÂÚ˜ ı¤ÛÂȘ. ™˘ÌʈÓ›ÙÂ;»

ŒÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ·˘ıfiÚÌËÙ·ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó. EÂȉ‹ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÔÏÏ¿·È‰È¿ Û οÔȘ ÁˆÓȤ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ fiÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· Ù·‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó.

78

1. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ ·ÚfiÓ ‚È‚Ï›Ô, fiÛ· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Â‰Ò ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ ¤Ó· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔÂÚÁ·Û›·˜ Î·È fi¯È ¤Ó·Ó ηÓfiÓ· ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈı·Ú¯‹ÛÔ˘Ó fiϘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›.

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

79

™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ·˘Ï‹™Â ¤Ó· ÚÒÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ‰˘¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· ÂÍÔÈÎÂȈ-

ıÔ‡Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ì ÙÔ Îϛ̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ê‹ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Ì ·˘-ıfiÚÌËÙÔ ÙÚfiÔ ÙÔ Ê›ÏÔ Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó·ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ ·È‰È¿ Ó· ‚ÚÔ˘Ó Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ‰È·-ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ.

¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘Ó‰Âı› Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ‰˘¿‰ˆÓ Ì ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÈÓ¿ÎˆÓ Î·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ‹/Î·È ÙËÁÚ·Ê‹, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÙȘ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ı· ÙÔ ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Î·È ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÎÚ›ÓÂÈfiÙÈ ‰ÂÓ ı· ÎÔ˘Ú¿ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ì ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı·‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Û ¤Ó·Ó ›Ó·Î· Ô˘ ·Ó·ÚÙÔ‡Ó ÛÙËÓ fiÚÙ· Ù˘ Ù¿Í˘. ∆Ô˘˜ ÙÔ ÚÔÙ›ÓÂÈÛ·Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È Û˘ÓÂÓÓfiËÛ˘ ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÈ·. ∫¿ı ·È‰› ÙÔ Úˆ› Ô˘ ı· ¤ÚıÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›ÔËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› ‹ ÛÙÔ Î·Ï¿ıÈ Ì ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ηÈ, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÙÔӛӷη ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), ·Ó·˙ËÙ¿ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔfiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ‹ Ù˘ Ê›Ï˘ Ô˘ ı· ‹ıÂÏ ӷ ÂÈϤÍÂÈ. ¶·›ÚÓÂÈ Ù· ‰‡ÔÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ù· ·Ó·ÚÙ¿ ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ∞Ó ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› ‹ ÛÙÔ Î·Ï·ı¿ÎÈ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘fiÓÔÌ· ‹ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ¤ÏÂÍ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ Ì‹ˆ˜ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏԘ¤ÏÂÍ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ ›‰ÈÔ ‹ ÙÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘. ¶ËÁ·›ÓÂÈ ÏÔÈfiÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È ·Ú·ÙËÚ›ÙȘ ‰˘¿‰Â˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‹Úı·Ó ÚÈÓ ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ. ∞Ó Î¿ÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ Ê›ÏÔ Ô˘ ›¯Â ÛÎÂÊÙ› ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ Ì›· ¿ÏÏËÂÈÏÔÁ‹. ∞Ó Î¿ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È‰›, ÙfiÙ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÁÈ·Ù› ÙÔÙ›ÌËÛ Ì ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘.

™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ·Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜·fi ‰‡Ô ·›¯Ù˜, ÙfiÙ ‰‡Ô ‰˘¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Û˘ÌʈÓÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› Î·È ÙÔ ·Ó·ÎÔÈ-ÓÒÓÔ˘Ó.

∫·ıÒ˜ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ›Ó·Î˜,ÌÔÚ› ÙÔ «·È¯Ó›‰È Ù˘ ÛȈËÏ‹˜ Û˘ÓÂÓÓfiËÛ˘» Ó· ÂÍÂÏȯı›. ∆Ș ̤Ú˜ Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘ÓÓ· Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ·›˙ÔÓÙ·˜ ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ÛÙËÓ fiÚÙ· ·Ó·ÚÙ¿Ù·È ¤Ó·˜›Ó·Î·˜ Ì ÁÚ·Ì̤ӷ οıÂÙ·, ÙÔ ¤Ó· οو ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ, fiÏ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.¢›Ï· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÎÂÓfi Ï·›ÛÈÔ. ŸÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, οı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘, ‚ÔË-ıÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔfiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Ô˘ ¤ÏÂÍÂ. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‚¿˙ÂÈ ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi ‰›Ï·ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ·, ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È È· ‰È·ı¤ÛÈÌÔ (‚Ï. ›Ó·Î· 1).

∞Ó ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ‰‡Ô·È‰È¿, .¯. Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ ‹ Ù· Ì‹Ï·, ÙfiÙÂ Î·È ¿ÏÈ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›·‰˘¿‰Â˜ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÌÈ· ΢ÎÏÈ΋ ڈ̷ÙÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÔȘ ‰˘¿‰Â˜ ı· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙›.

∞ÚÁfiÙÂÚ· ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù·ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ Î·È Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ (‚Ï. ÎÂÊ.9), ÔÈ ›Ó·Î˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Î¿ÙˆÌÔÚÊ‹ (‚Ï. ›Ó·Î· 2), Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ì fiÛ· ·È‰È¿ ¤ÏÂÍ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜.

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

80

¶INAKA™ 1

∏ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ·Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ Î·È Ô ¶¤ÙÚÔ˜ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔfiÓÔÌ· ÙÔ˘ °È·Û¿Ú Î·È ‚¿˙Ô˘Ó ·fi ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‰›Ï· ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ fiÓÔÌ· ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘ÓfiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂÈ ÙÔ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÁÚ·Ê‹ ·¤¯ÂÈ ·fi ÙËÛ˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙ‹ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌ·, Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Î·Ù¿ ÙËÛ˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘¤ÁÚ·„·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ‰›Ï· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ.

¶INAKA™ 2

¢∂À∆∂ƒ∞ ∆ƒπ∆∏ ∆∂∆∞ƒ∆∏ ¶∂ª¶∆∏ ¶∞ƒ∞™∫∂À∏ ™∞µµ∞∆√ ∫Àƒπ∞∫∏

∞£∏¡∞

∞§∂•∞¡¢ƒ∞

∞¡∆ø¡∏™ ¡›ÎÔ˜ ∑ˆ‹ °È·Û¿Ú ¡ÙÈÏ¤Ó ¶ÂÚÈÎÏ‹˜

°πøƒ°π∞

°πøƒ°√™

∑ø∏

∂¡∏∆

¡π∫√§A™

√ƒ∂™∆∏™

EPIºY§H

™√À∫ƒ∞¡

¶∂ƒπ∫§∏™

«¶·›˙ˆ οı ̤ڷ Ì ¿ÏÏÔ ·È‰› ÁÈ· Ó· ¤¯ˆ ÔÏÏÔ‡˜ Ê›ÏÔ˘˜», ϤÂÈ Ô ∞ÓÙÒÓ˘ Î·È ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ì fiÛ· ·È‰È¿¤·ÈÍ ·˘Ù‹ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰·. «ªÂ fiÛ· ·ÁfiÚÈ· Î·È Ì fiÛ· ÎÔÚ›ÙÛÈ·;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.

∞£∏¡∞

∞§∂•∞¡¢ƒ∞ +

∞¡∆ø¡∏™

°πøƒ°π∞ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú·

¡∆π§∂¡

∑ø∏

∂¡∏∆

¡π∫√™

°π∞™∞ƒ ¶¤ÙÚÔ˜

¶∞ƒ∞™∫∂À∏

¶∂ƒπ∫§∏™

¶∂∆ƒ√™ +

Ãπ™∆π¡∞

EPIºY§H

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

81

™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË∞ÊÔ‡ Û˘˙ËÙËı› Î·È ·ÔÊ·ÛÈÛÙ› Ì ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Î·È Ë ÂÎ-

·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙȘ ηٷÁÚ¿„ÂÈ ˆ˜ Áڷʤ·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), οı ·È‰› ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔÔ˘ ı· Û˘ÌʈÓËı› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ·fi ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ÙËÓ ÔÔ›· ı¤ÏÂÈ Ó··Û¯ÔÏËı›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ηْ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ηÈÛ˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Î·È Ë ›‰È·, ÂÈÏÂÎÙÈο οı ÊÔÚ¿, ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ı· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿-˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘.

6.2 ª∂ƒπ∫∂™ ¶∞ƒ∞ª∂∆ƒ√π °π∞ ∆∏ ™À°∫ƒ√∆∏™∏ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡∏ ËÏÈΛ· Î·È ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÊÈϛ˜

Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó·Û˘ÓÂÎÙÈÌ¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· οÓÂÈ ÂÈÙ˘¯Â›˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÛ˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ (Krechevsky, 2002).

™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜: Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Â›Ó·È ‰‡Ô ‹ÙÚ›·, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿, Ó· ·ÎÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Ó·Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È. ŸÛÔ ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÙÔ̤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ÙfiÛÔ ÈÔ ÔχÏÔÎË Á›ÓÂÙ·È Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘,·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ. π‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ··È‰È¿, Ô˘ ÚˆÙÔÌ·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û ÔÌ¿‰Â˜, ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ì ÔÌ¿‰Â˜ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÙfiÌˆÓ Î·È Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ··È‰È¿, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓÔÌ¿‰ˆÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Î·È Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ·ÙfïÓ. ∆Ô È‰·ÓÈÎfi ̤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ÔÌ¿‰Â˜ fï˜ ÌÂÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi 5 ·È‰È¿ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› fiÙÈ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó(Krechevsky, 2002).

™¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: √È ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù·ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔÔÌÔÈÔÁÂÓ‹, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο. ∞Ó Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ› ÔÌ¿‰· ·fi ·È‰È¿Ô˘ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ¢¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ÏfiÁÔ, ı· Ì¿ıÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ı· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó Û‰ȷÊÔÚÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ·fi ¿ÏÏË ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÙÔ ¤Ó· ¤¯ÂÈ Â˘¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ÏfiÁÔ, Ùԉ‡ÙÂÚÔ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛÙȘ ηٷÛ΢¤˜ (Krechevsky, 2002). ∞fi ÔÏÏÔ‡˜·È‰·ÁˆÁÔ‡˜ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈÔÁÂÓ‹˜, ÁÈ·Ù› ¤ÙÛÈ ‰›ÓÔ-ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ‰È·ÏÂÎÙÈ΋˜ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛ˘ Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙË Ì¿ıËÛË. ∞Ófï˜ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù· ÏÈÁfiÙÂÚÔ Èηӿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÚÔÏ·‚·›ÓÔ˘Ó Ó··›ÚÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Î·È ÛÂÔÌ¿‰Â˜ fiÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÚfiÏÔ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995). ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ˆÛÙfiÛÔ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈ̤Ó˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈÛfiÙÈÌË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ë ÔÌ¿‰· Ô˘ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÌÔÈÔÁÂÓ‹˜, fiˆ˜ .¯. Û ÔÚÈṲ̂ӷ ·È¯Ó›‰È· ÙˆÓÌ·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, fiÔ˘ ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÈÛfiÙÈÌ·, Â›Ó·È ÚÔ¸fiıÂÛË Ó·¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 9).

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ê‡ÏÔ: √È ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ·ÁÔÚÈÒÓ Û˘¯Ó¿ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙË-ÁÈΤ˜ ·fi ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ. ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ı· ÌÔÚ› ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ·Ú¤Ì‚ÂÈ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÔÌÔÈÔÁÂÓÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔʇÏÔ ‹ ÌÂÈÎÙÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Ô˘ ı· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È ı· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ.

™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Î·È ÙȘ ÊÈϛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, Ù··È‰È¿ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ· ‹ Â›Ó·È Ê›ÏÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó·‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î·È Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì·˙›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ‰È·ÎÚÈÙÈο ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜.

¶ÚÔÙÚÔ¤˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜«™‹ÌÂÚ· ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· οÓÔ˘Ì ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜. °È¿ÓÓË Î·È ∆˙‚ڿ¯, ı¤ÏÂÙ ӷÂÍËÁ‹ÛÂÙ ÛÙÔÓ ÕÁÁÂÏÔ Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ٷ ·È¯Ó›‰È· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ;»,«¢ËÌ‹ÙÚË, Ì ÔÈÔ ·È¯Ó›‰È ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ۋÌÂÚ· Ó· ·›ÍÂȘ; £¤ÏÂȘ Ó· ÙÔ ·›ÍÂȘ Ì ÙÔÓ ™ÂÚÁΤÈ;ÿÛˆ˜ Ô ™ÂÚÁÎ¤È ÌÔÚ› Ó· ÛÔ˘ Ì¿ıÂÈ Ò˜ ϤÓ ٷ ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘»,

6.3 √π √ª∞¢∂™ ª∂ ¶∞π¢π∞ ¢π∞º√ƒ∂∆π∫ø¡ ∏§π∫πø¡™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÒÚÔ ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¿

‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ËÏÈÎÈÒÓ (4-6 ÂÙÒÓ). ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÌÂÈÎÙ¤˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓËÏÈΛ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÔÌ¿‰Â˜, ÔÈ Katz, Evangelou Î·È Hartman (1990) ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ¢ÂÚÁÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙfiÛÔÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ˘Â˘ı˘ÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ·Ó·Ï·Ì-‚¿ÓÔ˘Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ηÈ, ıˆÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈηÓÔ‡˜,ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ Ô˘ ‰ÂÓηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ËÁÂÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÓÔ-ÌËÏ›ÎˆÓ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ ¤¯Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ì ٷ ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Ô˘ Ù· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÌÂÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Ô‰Ô¯‹ Î·È ı·˘Ì·ÛÌfi, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó‰Â Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÏÂÈÙÔ˘Ú-Á›·˜ ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ ‹ Ù˘ Ù¿Í˘, ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÂÈı·Ú¯›· ÙÔ˘˜Î·È ÙÔ˘˜ ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ù· ›‰È· Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘Ó¤ÂÈ·.

∆· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, fiÙ·Ó Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ¿ ÙÔ˘˜, ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÈÔ··ÈÙËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·Ú¿ fiÙ·Ó Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ·È‰È¿ Ù˘ ›‰È·˜ Ì ·˘Ù¿ ËÏÈ-Λ·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓÌÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿‰˘ÛË Ó¤ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Ó¤ˆÓ ÁÓÒÛˆÓ. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ·ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿-ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹Î·È ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ηٷÁÚ·Ê› fiÙÈ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂÏÏÈÔ‡˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ›‰È· ÔÌ¿‰· Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ÌÔÚ›ӷ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ıÂڷ¢ÙÈο. ∆· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ηÈ

82

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

83

Û˘¯Ó¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ·ÔÌÔӈ̤ӷ Î·È ›Ûˆ˜ ·ÔÚÚÈÌ̤ӷ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜.™˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó··ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ·, ·ÊÂÓfi˜ ÁÈ·Ù› Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÙȘÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û·Ó «ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜»,¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜ Î·È ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì›· ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ ·Ó·-ÁÓÒÚÈÛË. ∏ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘Ù‹ ·Ô‰Ô¯‹ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È ·˘Ù‹Ë ÙfiÓˆÛË Ù˘ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Âȉڿ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ıÂÙÈο ÛÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜¿ÏÏÔ˘˜.

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔ̤·, ÛÙ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó·ẨÒÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·ıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙȘ «‰È‰¿ÍÔ˘Ó» ÛÙ·ÌÈÎÚfiÙÂÚ·, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û˘Ó¯›˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ, Ô˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡Ó ÙËÛΤ„Ë ÙÔ˘˜. ∏ ıÂÙÈ΋ ·˘Ù‹ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Â˘ÓÔÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ fiÔ˘Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ËÏÈÎÈÒÓ, ÌÔÚ› fï˜ Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› Î·È ÛÂÛ˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û˘ÛÙÂÁ·˙fiÌÂÓÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, fiÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÛÙÔÏ·›ÛÈÔ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÎÔÈÓÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· (.¯.·Ó¿ÁÓˆÛË ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ·fi Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·fi ÎÔÈÓÔ‡‰È·ÌfiÚʈÛË ·ÊÈÛÒÓ Î·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÈ· ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔÛ¯ÔÏ›Ô, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ¿ÌÂÛÔÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î.Ï.).

6.4 ∏ ™À¡∂ƒ°∞™π∞ ∞¡∞ª∂™∞ ™∆π™ √ª∞¢∂™∆Ô Â›‰Ô˜ Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ı· ·Ó·Ù˘¯ı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜, ‰ËÏ·‰‹ ·Ó ı· ›ӷÈ

Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ‹ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋, ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Îϛ̷ Ô˘ ı· ηÏÏÈÂÚÁËı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË,ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È. ŸÙ·Ó fiϘ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÂÓfi˜ ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ (.¯. ÙËÓ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË fiψÓÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È fiÌÔÚÊË Ë Ù¿ÍË ‹ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Î¿ÔÈÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·-Û›·˜), Ù· ·È‰È¿ Û˘ÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎÔÈÓfi ÛÎÔfi, fiˆ˜ Î·È fiÛÔ ÌÔÚ›ÙÔ Î·ı¤Ó· (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995), Î·È ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÔÓÙ·È ÂÚÈıÒÚÈ· ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÒÓ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘«ÔÈÔ˜ ‚Á‹Î ÚÒÙÔ˜». √È Î·ÓfiÓ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Î·È ÔÈ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛfiÙÈÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ηÈÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ı· ·›ÚÓÔ˘Ó Ì ÙËÛÂÈÚ¿ ÙÔ ÏfiÁÔ ÁÈ· Ó· Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜, ı· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ı· ‰Ô˘Ï¤„Ô˘Ó ‹ Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó, Û‚fiÌÂÓ· ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ, ı· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ¤ÙÛÈÔ˘ Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÏÔÈ Î·È Ó· Â›Ó·È Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ Î.Ï. ™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ¤¯ÂÈ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È fiÙÈ Î·ı¤Ó·˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfiÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, ÙȘ Ôԛ˜ fï˜ Û˘Ó¯Ҙ ÌÔÚ› Ó· ‚ÂÏ-ÙÈÒÓÂÈ (Krechevsky, 2002).

6.5 ∏ ¢π∞™º∞§π™∏ ∆∏™ π™√∆πª∏™ ™Àªª∂∆√Ã∏™ ∫∞π ∆∏™ ¢∏ª√∫ƒ∞∆π∫∏™§∂π∆√Àƒ°π∞™ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡

∞fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜, Ì ·ÊÔÚÌ‹ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi Ù˘¯fiÓ ÂÓÙ¿ÛÂȘ ‹‰È·ÊˆÓ›Â˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› Ì ÔÈÔÙÚfiÔ ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È fiÏÔÈ Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ.

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

ŸÙ·Ó ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜, ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Î·È ÁÚ·Ù¿Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ·. ∆Ô ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ Û ¯·ÚÙ› ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ οÔÈÔ ·È‰›,·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Î·È Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô Ô˘ ¤¯ÂÈηٷÎÙËı› ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔ ÎÂÊ. 8).

√È Î·ÓfiÓ˜ Í·Ó·Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ·Ó·‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÚÔ-ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ù˘¯·›ÓÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·ÈÎ·È Ô˘ ‰ÂÓ Ù· ›¯·Ó ÚԂϤ„ÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹.

∏ ÕÓÓ· ·Ó¤Ï·‚ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔÓ Î·ÓfiÓ·, fiˆ˜ ÙÔÓÛ˘ÌÊÒÓËÛ·Ó. ∆Ô Û‹Ì· Ù˘ ··ÁfiÚ¢Û˘ ÙÔ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó ·fi Ù· Û‹Ì·Ù· Ù˘ ÙÚÔ¯·›·˜. √ÈÁÓÒÛÂȘ Ù˘ ÕÓÓ·˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈÔχ. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÂÏ›· Î·È ÂÓˆÙÈÎfi! «∆Ô Â›‰·ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·», ›Â. √ ¶¤ÙÚÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ٷ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. «∞˘Ù¿ Ô˘ ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÛÙfiÌ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÌÂ. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ϤÌÂfiÏÔÈ Ì·˙› ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ·Îԇ̠ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜», ÂÍ‹ÁËÛÂÎÈ ·˘Ùfi˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘.

∆Ô Îϛ̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÌÔÈ‚·›·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ù¿ÍËÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ó·ÏÔÁ›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ÌÂÙÚfiÔ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·fi„ÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÈÛfiÙÈÌËÛ˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ‰È¿ıÂÛËÛ˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·Ô‰Ô¯‹ ÙˆÓ ¿ÏψÓ.

∏ ÁÏÒÛÛ· Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜∆· ·È‰È¿: «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ;», «Œ¯ˆ ÌÈ· ȉ¤·», «∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘», «™Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ·˘Ùfi;», «™˘Ìʈ-Ó›ÙÂ;», «£¤ÏÂȘ Ó· Û ‚ÔËı‹Ûˆ;», «¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Ì ‚ÔËı‹ÛÂÈ;».∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∂›·Ù fiÏÔÈ ÙË ÁÓÒÌË Û·˜; ∆È ı· οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ›۷ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ ÁÈ’ ·˘Ùfi;»,«∂›Ó·È ÛˆÛÙfi Ó· ÌÈÏ¿Ó fiÏÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ;», «¶Ò˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ͤÚÂÙ fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ Ì›ÏËÛÂ Ô Î·ı¤Ó·˜;»,«¶Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÙÂ. ¶Ò˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ηٷϋÍÂÙ Û ̛· ·fiÊ·ÛË;», «¶ÔÈ·ÓÔ‡ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ·ÌÔÚ›˜ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÙÔ Î¿ÓÂȘ ·˘Ùfi;», «¶Ò˜ ı· ÙÔ ¯Ù›ÛÂÙ ÙÔ Û›ÙÈ; √ ηı¤Ó·˜ ı· ¯Ù›˙ÂÈfiÔ˘ ı¤ÏÂÈ; ŒÙÛÈ Ï¤Ù ӷ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¿ÛÙÔÚ˜;», «ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ë ÂÚÁ·Û›· Û·˜. £¤ÏÂÙ ӷ ÌԢ›Ù Ҙ Û˘ÓÂÚÁ·ÛًηÙÂ; ¶Ò˜ ·ÔÊ·Û›Û·Ù ÙÈ ı· οÓÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜;», «¶Ô‡ ‰˘ÛÎÔÏÂ˘Ù‹Î·ÙÂ; ∆ÈοӷÙ ÁÈ’ ·˘Ùfi;».

6.6 ¢π∞¢π∫∞™π∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ ∆∏™ ¢√À§∂π∞™ ∆∏™ √ª∞¢∞™°È· Ó· ·ÔÎÙ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ë ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜, Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó·

¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó¿Óˆ ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘˜ ÈηÓÔÔÈ›(.¯. «ªÔÈ¿˙ÂÈ Ì ‡ÚÁÔ, fiˆ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó, Ë Î·Ù·Û΢‹ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó;», «∏ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘

84

6

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

85

ηٷÛ··Û·Ó Â›Ó·È ÛÙ· ÛˆÛÙ¿ ̤ÙÚ· ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜;», «¡ÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ¿ÏÏ··È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÁÈ· Ó·ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Î·È ÂΛӷ ÙÔ ·È¯Ó›‰È;»), ·ÏÏ¿ Î·È ·Ó Ë ‰È·‰Èηۛ· ‹Ù·Ó ηٿ ÙËÓ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ Ë ÛˆÛÙ‹ (.¯. «∂›·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜;», «µÔ‹ıËÛ·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÙÔ ¤ÚÁÔ», «∂›¯·Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ fiÙ·Ó ˙ËÙÔ‡Û·Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi οÔÈÔÓÊ›ÏÔ ÙÔ˘˜;», «∂›Ó·È fiÏÔÈ Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËηÓ;»).

ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ·fi ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· Û ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁfi ÚfiÏÔ ÛÙË Ì¿ıËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÙÔÓÒÓÂÙ·È Ë·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜.

H AÛË̛ӷ ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÙȘÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·›Ú-ÓÂÈ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ‰È-Ï‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ Ì ٷ ·Á·-Ë̤ӷ ¯ÚÒÌ·Ù· وӷȉÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ηÈÙȘ ϤÂÈ ÛÙËÓ ¶ËÓÂÏfiËÔ˘ ÙȘ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ.

O ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ Ì ÙÔ°È¿ÓÓË Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·ÈÁÈ· Ó· Îfi„Ô˘Ó ÈÛÔÌÂ-Á¤ıË ÙÔ‡‚Ï· ·fi Ë-Ïfi.

6

86

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ·ÓÂÌfiÌ˘ÏÔ˘.

™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÔÌ¿‰·˜ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ·ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÈÚ·ÙÈÎÔ‡ ηڷ‚ÈÔ‡ ·fiÌ·ÁÈ¿ÙÈÎÔ „ˆÌ›.

6

£ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜:‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÒÚÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË

™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ (¢∂¶¶™) ÁÈ· ÙÔ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÙfiÛÔ ÔÈ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ fiÛÔ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ «‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛËÛÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÛÙËÓ ÔÏÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È ÙˆÓ ‚ÈˆÌ¤ÓˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘̿ıËÛ˘. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ Î·È Â˘ÓÔÔ‡Ó ÙËÓ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜, ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·ÙfiÏfiÁÔ» (¢∂¶¶™, 2003). ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜ Á‡Úˆ ·fi ¤Ó· ı¤Ì· ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÛÂÏ·ÂÈ ÙÔ ÂÓ-‰È·Ê¤ÚÔÓ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÛÊ·ÈÚÈ΋ ‰È¿-ÛÙ·ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ηÈ, ÙÔ ÈÔ ÛËÌ·-ÓÙÈÎfi, Ó· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙË Û ‚¿ıÔ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛËÊ·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÛ·¯ıÔ‡Ó ‰ËÏ·‰‹ Û ڷÎÙÈΤ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ¯·Ú·-ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ (Evangelou et al., 2003Ø ∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη,2004Ø Katz & Chard, 2004). ∂›Û˘, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Î·Èۯ‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, «…‰›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈÌÂ-Ùˆ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ù¿ÍË ˆ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. ∆Ô ‹ıÔ˜ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È fiÙ·Ó ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È·fi fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘˜ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ÙÔ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ Î·ı¤Ó·. … ∏·›ÛıËÛË Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Â›Ó·È Èı·ÓfiÙÂÚÔ Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› fiÙ·Ó fiÏ· Ù··È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ú΋ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·» (Katz & Chard, 2004, ÛÛ. 47 ηÈ159).

™ÙÔ ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003) ˆ˜ «ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ» ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔȉÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÈϤÁÂÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È¿ÛÂÈÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È ¤¯ÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡˜ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı· ÂȉÈÒÍÂÈ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. √ fiÚÔ˜ «Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜» ·Ô-‰›‰ÂÙ·È Û ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›·, ÛÙÔÏ·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ú·-ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. ∏ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ·ÛÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ‚·ıÌfi ·Ó¿-‰˘Û˘ ÙˆÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ (Stupiansky, 1997), ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ (Helm & Katz, 2002). ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ

87

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 7

7

ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ ‰ËÏ·‰‹ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÂÓÒ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÚˆÙ·Ú¯Èο ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.

¶ÚÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (projects)√ ÚÔηٷÚÎÙÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô˜ ÁÈ· ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÙËÓ ÂÛÙ›·ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË Ô˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÛÙ··È‰È¿ ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ۯ‰ȷÛÌfi Ô˘ ‰ÔÌÂ›Ù·È ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÂı›, Ô ÔÔ›Ô˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·Ù¢ı˘ÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÚԉȷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙË ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ’·˘ÙÔ‡, Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÂÊ¢ÚÂÙÈ΋Úfi‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó·ÈÙÈÔÏÔÁË̤ӷ Ó· ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·È ·fi ÌÈ· Ù¿ÍË ·È‰ÈÒÓ. √/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ¤Ó·Ó ÈÛÙfi ·fi ȉ¤Â˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌÈ· ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ı¤Ì·ÙÔ˜. ªÔÚ› Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· ‰›Ô˘, ÁÈ·‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ Èı·ÓÔ‡˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜. √/ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ Î¿ÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·, ı· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓÂÌÂÈÚ›· Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· Â›Ó·È ‰ÂÎÙÈÎfi˜/‹ ÛÙȘÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜.

Chard, 1999, Û. 2

øÛÙfiÛÔ ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ¿ ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·, ηıÒ˜ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô:

Ë Ì¿ıËÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë,

ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ë Û‡Ó‰ÂÛË Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒÍÂˆÓ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ ÛÙËÓηÙ‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ (ª·ÙÛ·Á-ÁÔ‡Ú·˜, 2002),

·›ÚÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ë ÁÓÒÛË Û˘ÓÙ›ıÂÙ·È Û ¤Ó· fiÏÔ,

ÔÈ ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁÎÂ˜ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÛË Ì¤Û· ·fi ·ÙÔÌÈΤ˜Î·È ÔÌ·‰ÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ, Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ Î·È Ó· ÓÈÒıÔ˘ÓÙË ¯·Ú¿ Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ Û ÌÈ· ÔÌ·‰È΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ·˘ÙÔÛ˘Ó·›ÛıËÌ¿ ÙÔ˘˜ (ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, 2000),

‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ٷ̤ÏË ÌÈ·˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ·ÏÏËÏÔÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ·Í›· ÛÙˉȷÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ˆ˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜(Katz & Chard, 2004).

µ·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ÔÈ ÂÂÍÂÚ-Á·Û›Â˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ, ›Ù ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ›Ù ÚÔ·ÙÔ˘Ó

88

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ7

·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Â›Ó·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ·:

·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ·ÙÔÌÈÎÒÓ, ÔÌ·‰È-ÎÒÓ (Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜) Î·È Û˘ÏÏÔÁÈÎÒÓ (Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘)‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ,

ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ¢·ÈÛıËÛ›·˜,

ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ Î·È ÙÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜,

ÂÍÔÚÌ‹ÛÂȘ ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ¿ÌÂÛË ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘ÏÏÔÁ‹Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ,

‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ, Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, ‰ÔÎÈ̤˜ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ, ÒÛÙ ӷ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó¤ÓÓÔȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÏÔÁÈÎÔÌ·ıËÌ·ÙÈ΋˜ÛΤ„˘,

ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘˜‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘ÓÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔ ÁÚ·Ùfi,

‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË ÌÈ· ˘fiıÂÛË, ÌÈ· Úfi‚Ï„ˋ ¤Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÔÚÈÛÌfi,

‰ÔÎÈÌ‹, ·ϋı¢ÛË Î·È ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ··ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È,

‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ̤ۈ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔ-Ô›ËÛ˘, Ù˘ ΛÓËÛ˘ Î·È Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜,

·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Û ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿-ÙˆÓ,

·Ó¿Ù˘ÍË ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Á›·, ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·,ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Î˘Ú›ˆ˜,

·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔ-Ì›·˜ ÙÔ˘˜.

(Stupiansky, 1997Ø Helm & Katz, 2002Ø Farrington, 2002Ø ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, 2002Ø ∆ÛÂÏʤ˜ &ªÔ˘Ûٿη, 2004).

∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ì ‚¿ÛË ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ∆Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙԯ‡ÂÈ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙËÓÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÚԤϢÛË Î·È ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ˙ˆ‹˜, Ó· Á›ÓÔ˘Ó Èηӿ ÒÛÙ ӷ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· ÛÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜. ∂›Û˘ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÙÔ Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ·fiÎÙËÛË ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ, Ë ÂÚȤÚÁÂÈ·, Ù·ÔÔ›· ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ ·È‰› Û ̛· ÂÈÙ˘¯‹ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Ì ›ηÈÚ˜ ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ.™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÈÔ ¿ÓÂÙ· Î·È ÔÈÎÂÈÔÔÈÂ›Ù·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÚfiÔ˘˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈı· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÁÈ· ·˘ÙfiÓÔ̘ Î·È ÈÔ «ÛˆÛÙ¤˜» ·ÔÊ¿ÛÂȘ.

¶·ÓÙ·˙‹˜, 2002

89

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 7

7.1 O PO§O™ TH™ EK¶AI¢EYTIKOY∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È.

™ÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜̿ıËÛ˘ (Lake, 1994) Î·È fiÔ˘ Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È Ô ‚·ÛÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ¤¯Ô˘ÓÁ›ÓÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ηٿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Î·È Î·ıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÎÔ‡ÂÈ ¿ÓÙ·Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ˘ÈÔıÂÙËıÔ‡Ó ÂÂÎÙ¿ÛÂÈ˜Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ›¯·Ó ·Ú¯Èο ÚÔ‚ÏÂÊı›. ¶·ÚfiÙÈ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ‚ÏÂÊı›¤¯Ô˘Ó ۯ‰ȷÛÙ› ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ÙÔ ¤ÓÙÔÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· οÔÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÌÔÚ› Ó· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙÔÓ ·Ú¯Èο ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ¯ÚfiÓÔ.

∫·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ∂ÓÒ Ù· ı¤Ì·Ù· ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù··È‰È¿, Ù· ÔÔ›· Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÔÚ›·˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, ÛÂÛ˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÂÈ ÙˉÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÚԤ΢„·Ó ·fi Ù· ·È‰È¿, ÂÂȉ‹ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È·‚›·ÛÙ· ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ù· ıˆÚ› ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙË Ì·ıËÛȷ΋ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË.

™Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙˉȷًÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∫·È ÛÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ fï˜, ÛÙÔ‚·ıÌfi Ô˘ ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ¤ÏÂÍÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙÔÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ÂΛÓË Â›¯Â ÚԂϤ„ÂÈ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Ó··Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ÙfiÛÔ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ fiÛÔ Î·È ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓÌ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞˘Ù‹ Ë Â˘ÂÏÈÍ›· ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›·‚ÈÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ηÈÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ (Helm & Katz, 2002).

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙȘۯÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ı· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ Ô˘ ı· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË Û ‚¿ıÔ˜ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÂÌϤÎÔÓÙ·˜ fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Á›ÓÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ (Katz & Chard, 1989ØEdwards et al., 1998 & 2000). ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂȉÈÒÎÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙfiÛÔ Ì ÙÔ˘˜ÁÔÓ›˜ fiÛÔ Î·È Ì ÂȉÈÎÔ‡˜, fiÙ·Ó ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ ··ÈÙ›, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔÙÔ˘˜ ‹ ÙÔ˘˜ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÂΛÓÔÈ ÙËÓ Ù¿ÍË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜,ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘ÓÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜. ∆· ·ÎÔ‡ÂÈ Ì ÚÔÛÔ¯‹, ÂȉÂÈÎÓ‡ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó, Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο fiÛ· ϤÓ ηÈfiÛ· οÓÔ˘Ó Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (‚Ï. ÎÂÊ. 2 ηÈ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, 2002). ªÈ· ÔχÙÈÌË Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È fiÙÈÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ «…Ó· ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È, Ó· ·ÔÚÚÔÊÒÓÙ·È Î·È Ó·ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂȘ ‚¿ıÔ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙˆÓÊ·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜» (Katz & Chard, 2004).

90

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ7

7.2 ∏ ¶OPEIA ANA¶TY•H™ TøN £EMATIKøN ¶PO™E°°I™EøNKAI TøN ™XE¢IøN EP°A™IA™

™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ÙˆÓ Katz Î·È Chard (2004) Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ··Ú¯È΋, Ì›· ÌÂÛ·›· Î·È Ì›· ηٷÏËÎÙÈ΋ Ê¿ÛË. ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û ʿÛÂȘ ‚ÔËı¿ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ οı ʿÛ˘ Î·È Ó· ÙȘÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó.

∞ã Ê¿ÛË: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∏ ÔÌ¿‰· ÌÔÈÚ¿˙ÂÙ·È ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô-ÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó.

∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ¤Ó·Ú͢ ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ Ì ٷ ·Ô‡ÙÛÈ·…•ÂΛÓËÛ· ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ̛· ·Ï‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó ÛÙÔ Ò˜ ¤¯·Û· ÙÔ ·Ô‡ÙÛÈÌÔ˘. ∫·ıÒ˜ ‰ÈËÁÈfiÌÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ›¯· ‚Á¿ÏÂÈ ÙÔ ·Ô‡ÙÛÈ ÌÔ˘ Î·È ÙÔ ÎÚ·ÙÔ‡Û· ÛÙÔ ¤ÚÈ. ¶ÚÔÙԇηϿ ηϿ ÙÂÏÂÈÒÛˆ, ·ÈÛı¿ÓıËη fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ô˘Ó ÎÈ ·˘Ù¿ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ··Ô‡ÙÛÈ·, ¤ÙÛÈ Ù· ÚÒÙËÛ·: «Œ¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Ó· ÂÈ ÌÈ· ·ÏËıÈÓ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ·Ô‡ÙÛÈ·;». ¶ÂÚ›Ô˘Ù· ÌÈÛ¿ ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Û‹ÎˆÛ·Ó ÙÔ ¯¤ÚÈ. ◊Ù·Ó ÔÏÏ¿. À¤ıÂÛ· fiÙÈ ı· ¤ÏÂÁ·Ó fiÏ· οÔÈ·ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ¯·Ì¤ÓÔ ·Ô‡ÙÛÈ Î·È fiÙÈ ·˘Ùfi ı· ‹Ù·Ó Ôχ ‚·ÚÂÙfi ÁÈ· Ù· ˘fiÏÔÈ·. ∂›ÎÔÛÈ ÏÂÙ¿·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ Êfi‚ÔÈ ÌÔ˘ ›¯·Ó ÌÂÙ·Ùڷ› ÛÂ Û˘ÁΛÓËÛË Î·È ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi. ∆· ·È‰È¿ ¤ÏÂÁ·Ó ÙȘ ÈÔÂӉȷʤÚÔ˘Û˜, ÔÈΛϘ, ·ÛÙ›˜, Ï˘ËÙÂÚ¤˜ Î·È ÙÚÔÌ·ÎÙÈΤ˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ…

Chard, 1999, Û. 4

µã Ê¿ÛË: ŒÚ¢ӷ ‰›Ô˘. ™Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿Ë ¤Ú¢ӷ ‰›Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ··ÓÙ‹ÛÂˆÓ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Ì¤Ûˆ ΢ڛˆ˜ ÚˆÙÔÁÂÓÔ‡˜, ¿ÌÂÛ˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È ÛÙȘ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘Ôı¤Ì·Ù·. √ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¤ÍÔ‰ÔÈ ·fiÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÂÈÛΤ„ÂȘ ÂȉÈÎÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ӥ˜ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜.

°ã Ê¿ÛË: ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó¤Â˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰ڷÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘˜,·Ó·ÎÂÊ·Ï·ÈÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÓÂÔ·ÔÎÙËı›Û˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ(‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, ÂÎı¤ÛÂȘ Î.Ï.). ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹/Î·È ÙËÓ¢ڇÙÂÚË ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.

7.3 ∞•IO§O°H™H∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙ÂÈ ÛÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ¤¯ÂÈ ÂÚÈÁÚ·ÊÈÎfi ·Ú·ÎÙ‹Ú· ηÈ

Â›Ó·È ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋, ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ Û ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ (·Ú¯È΋, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·,ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË) Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÛÂÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰È·ÈÛÙˆıÔ‡Ó ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜, Û ÂÍ·ÙƠ̂΢ÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ٷ ·È‰È¿Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ ‰˘ÛÎÔϛ˜, Û ÌÂÚÈ΋ ¯ÚÔÓÈ΋ ¤ÎÙ·ÛË ‹ Û·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Û˘ÚÚ›ÎÓˆÛË ÙˆÓ ·Ú¯Èο ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ·Ó¿ÏÔÁ· ¿ÓÙÔÙÂÌ ÙÔ ‚·ıÌfi ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2000).

∫·ıÒ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË ÛÙËÓ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË,ÙË ÏÂÙÔÌÂÚ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹, ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ

91

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 7

··ÓÙ‹ÛˆÓ. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ÙÈ Ï¤ÓÂ Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÏϤÁÂÈ·ÍÈfiÈÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙˆÓ‰ÈÎÒÓ Ù˘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ (Helm et al., 1998Ø Katz & Chard, 2004 Î·È ÎÂÊ. 3).

7.4 ∏ A•IO¶OIH™H °Nø™EøN KAI ¢E•IOTHTøNA¶O ¢IAºOPETIKE™ MA£H™IAKE™ ¶EPIOXE™

∏ ÁÏÒÛÛ· ∏ ÁÏÒÛÛ· Â›Ó·È ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ̤ÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î¿ı ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ·ÓÂÍ¿Ú-

ÙËÙ· ·fi ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÚÈÁÚ¿-ÊÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ˘Ô‚¿ÏÏÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡ÓÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÂÓÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·Ôڛ˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î¿ı ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡Û-ÛÂÙ·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈfi ÙÔ˘˜Î·È ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ. ™ÙÔÂ›Â‰Ô ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ¤ÓÙ˘Ô˘ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· (‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ·Ê›Û˜, ¤ÁÁÚ·Ê·, ÂÈ-ÛÙÔϤ˜ Î.Ï.), Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË Î·Ù·ÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔȯ›·ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ΛÌÂÓ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ÛÙfi¯Ô˘˜, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο. ∆· ·È‰È¿ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Î›ÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓËÈ·ÁˆÁfi, Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ Áڷʤ·˜, ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·ÁÚ¿„Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 8).

92

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

EÈÛΤÊÙËÎ·Ó ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi Œ‚ÚÔ, ›‰·Ó Ù· Ê˘Ï¿ÎÈ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÔÙ‡ˆÛ·Ó ÛÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ fi۷›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘.

7

∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó·

·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÏÔÁÈÎÔÌ·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ (fiˆ˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿-ÙˆÓ, ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Î·È Â·Ï‹ı¢ÛË ÙˆÓ Èı·ÓÒÓ ··ÓÙ‹ÛˆÓ, ÂÈÏÔÁ‹ ηٿÏÏËÏˆÓ ÙÚfiˆÓÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ÂÈÏÔÁ‹ ηٿÏÏËÏˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÁÈ· ÙˉÈÂÎÂÚ·›ˆÛË ÂÓfi˜ ¤ÚÁÔ˘ Î.¿.), ηıÒ˜ Î·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔًوÓ. ¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘¿ÌÂÛÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¢ڇÙÂÚÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜, ÂÎÙÈÌÔ‡Ó ÔÛfiÙËÙ˜ ÛÙÂÚÂÒÓ Î·È ˘ÁÚÒÓ,··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó, ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ÁÈ·ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ÂÍfi‰ˆÓ ÌÈ·˜ ›Û΄˘, ·Ê·ÈÚÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÂϤÁÍÔ˘Ó Ù· Ú¤ÛÙ· Î.Ï. (‚Ï.ÎÂÊ. 9).

∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·Û˶ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ·fi ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ï¢ڤ˜ ¤Ó· ı¤Ì· ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜

ÛÙ· ·È‰È¿: Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó, Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó, Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ ÌÂ

¤ÚÁ· ηÏÏÈÙ¯ÓÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 11.1), Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔ ı¤Ì· ·Ú·Ì‡ıÈ, Ó· ˘Ô‰˘ıÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜, Ó·

ۯ‰ȿÛÔ˘Ó, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó‚¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ı·ÙÚÈÎfi ‰ÚÒÌÂÓÔ (‚Ï. ÎÂÊ.11.2),

Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ¤ÓÙ¯ӷ, ÎÏ·ÛÈο ‹ ·Ú·‰ÔÛȷο ÌÔ˘ÛÈο ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, Ó· Ì·ÁÓËÙÔ-ʈӋÛÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·, Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜Î.Ï. (‚Ï. ÎÂÊ. 11.3).

∏ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜

¢ηÈڛ˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜. ªÂ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡Ù· ·È‰È¿ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û ÚÔÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘ÔÎ·È Ù˘ÒÓÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÛηӿÚÔ˘Ó Î·È Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ù· ¤ÚÁ·ÙÔ˘˜ Û ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·ÓÙ›Ù˘· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 12), ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÏ¿ÈÙ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ

93

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 7

∑ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜

ı¤Ì· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, ʈÙÔÙ˘-Ô‡Ó Î·È ÊˆÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó, ·ӤÚ-¯ÔÓÙ·È Û ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÂÈ Ë ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó, Ì·ÁÓË-ÙÔʈÓÔ‡Ó Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ, ¯ÚËÛÈÌÔ-ÔÈÔ‡Ó ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Ù·Èӛ˜ۯÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔ ı¤Ì· ‹ ÁÈ· Ó· Í·Ó·-‰Ô‡Ó Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔË̤Ó˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.

¢›ÓÔÓÙ·È Â›Û˘ ¢ηÈڛ˜ Ó·ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ò˜ Ù· Ù¯ÓÔÏÔÁÈοÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿.

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

EÎÙ˘ÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Ù˘

H E˘·ÁÁÂÏ›· ۯ‰›·Û ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù˘ Ù¿Í˘. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËıÔ‡Ó ÔÈ Û˘Ó‰¤ÛÂȘÌ ÙȘ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ̤ۈ ÙˆÓ Î·Ïˆ‰›ˆÓ.

94

7

Ë ·Ó¿Ù˘ÍËÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜

M¤ÚÔ˜2Ô

ÎÂÊ¿Ï·È· 8-12

Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Û ¤ÎÙ·ÛË Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÚԂϤÔÓÙ·È ÛÙÔ ∂ÓÈ·›Ô ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¶Ï·›ÛÈÔ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô: °ÏÒÛÛ·, ª·ıËÌ·ÙÈο, ªÂϤÙ˶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-ŒÎÊÚ·ÛË Î·È ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋.

Ÿˆ˜ ÙÔÓ›ÛÙËΠÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÚ-Á·Û›·˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·ÔÛÎÔ› ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÔÏfiÏ¢Ú˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ‰˘Ó·-ÙÔÙ‹ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶·ÚfiÙÈ ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂ-ÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ‚·ÛÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó, Ó·ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì¤Û· Û ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ ÔÔ›ÔÚÔˆı› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜.

µ·ÛÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È Ë Â˘ÂÏÈÍ›· Î·È Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ÙÔ˘ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ηıÒ˜ Î·È Ô ·ÈÁÓÈ҉˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ∫·ıÒ˜‰ÂÓ Ù›ıÂÓÙ·È ‰ÂÛ̇ÛÂȘ ˆÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ¯ÚfiÓÔ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ΢ڛˆ˜ ˘fi„Ë ÙȘ ·Ó¿ÁΘ, ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓηÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË. ∫·Ù’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·ÈÂ‰Ò ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË «ÙËÓ ‡ÏË» Ô˘ ı· ¤Ú ӷ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó fiϘ ÔÈÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡Ó Ó· ·Ô-ÙÂϤÛÔ˘Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÌÂÚÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘı· ÙȘ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‹ ı· ÙȘ ·ÓÙÈηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó ۯ‰ȿÛÂÈ ÔÈ›‰È˜ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ٿ͢ ÙÔ˘˜.

™ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È Ù·Ì·ıËÌ·ÙÈο, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÚfiÛ‚·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓÛÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ηٷÓfiËÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ù·ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. ŒÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È Â›Û˘ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ‹ Ì·ӷ‰˘fiÌÂÓ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ. ∆· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛËıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È, Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛËÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ¢ηÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÛÊ·ÈÚÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ∏ ÂÌÏÔÎ‹ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¿Ô„Ë ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó·Î¿ÓÔ˘Ó, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ Í¤ÚÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó Î·È ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó.

∏ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Ï·ÈÛÈÒÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ù˘¯¤˜ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ó·Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘ Î·È Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ¢·ÈÛıËÛ›· Î·È ÙËÓ Î·Ï·ÈÛıËÛ›· ÙÔ˘˜. √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù˯ÚËÛÈÌfiÙËÙ¿ Ù˘ Ó¤·˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ˙ˆ‹, ÂÓÒ Ë Î›ÓËÛË ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ··Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔ·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ Î·È „˘¯È΋˜ ÙÔ˘˜ Á›·˜.

º˘ÛÈο, fiÛ· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó ˆ˜ ‰È¿Ì·Á›·˜ Î·È ·fi ÙË ÌÈ· ̤ڷ ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ·Ô‰ÔÙÈ΋,··ÈÙ› Û˘Ó¯‹ Î·È ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ê˘ÛÈÎfi ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ·ÓÙÈ-ÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ‰ÈÏ‹ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÁڷʤ˜,fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó ·ÏÏ¿ Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó,Ó· ÌËÓ ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ Ó· ·ÓÙÈÌÂ-Ùˆ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÛÙ·ÁÌfi ‹ ÙËÓ ¿ÚÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó. ∂›Ó·È ›Û˘Èı·Ófi ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ οÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ÌË ‰¤¯ÔÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ‹ Ó·ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ÌÔÓÔˆÏÔ‡Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ‰·ÛοϷ˜ ÙÔ˘˜. §ÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¢¤ÏÈÎÙ· ηÈÂÈÓÔÒÓÙ·˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó ÙÂÏÈο Ó· ·ÓÙ·Ô-ÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚfiÎÏËÛË Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Â·Á-ÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË.

∆

¶ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô:ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi fiψÓÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ

«ª¿ıËÛË Â›Ó·È ÙÔ Ó· ÚËÛÈÌÔÔÈ›˜ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ, Ó· ÚÔÛηϤÛÂȘ, Ó· ›ÛÂȘ,

Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ Ì·˙› Ì ¿ÏÏÔ˘˜…» (CRESAS, 1989)

™ÙÔÓ ·Ú·¿Óˆ ÔÚÈÛÌfi Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜Â›Ó·È Ë Î˘Ú›·Ú¯Ë ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹ Ù˘. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÁÏÒÛÛ·Â͈ÙÂÚÈ·ԢÌ ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ̿ıÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È ÚˆÙ¿Ì ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·.™ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÌÂ, ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘ÌÂ Î·È ÂÓËÌÂÚˆÓfiÌ·ÛÙÂ,‰ÈÂΉÈÎÔ‡ÌÂ, ·Ú·ÔÓÈfiÌ·ÛÙÂ, ‰È·Ì·ÚÙ˘ÚfiÌ·ÛÙÂ, ·ÛÙÂÈ¢fiÌ·ÛÙÂ, ¢¯fiÌ·ÛÙÂ Î·È Â˘¯·ÚÈ-ÛÙÔ‡ÌÂ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ Ô˘Û›· Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ì ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ì·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÛ¯ÔÏÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ۯÂÙÈΤ˜ÌÂϤÙ˜, ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›·‹ ·ÔÙ˘¯›· (Pearson & Stephens, 1992Ø Émission de la télévision ARTE, 1994 Î.¿.). ∏ Û¯¤ÛËÔ˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜,‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ıÂÙÈ΋ Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍËÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜,fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ (‚Ï. Delhaxhe et al., 1989Ø Dumazedier & De Gisors, 1989Ø Clay, 1991 &2001). ™‡Ìʈӷ Ì ¤ÎıÂÛË Ù˘ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÂÌÂÈÚÔÁÓˆÌfiÓˆÓ Ù˘ Â˘Úˆ·˚΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ÁÈ· ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜-ÎÏÂȉȿ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜ (ª¿ÚÙÈÔ˜ 2002), Ëηϋ ÁÓÒÛË Ù˘ ÌËÙÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ fiÛÔ Î·È ÛÙË ÁÚ·Ù‹ ÂΉԯ‹ Ù˘,·ÔÙÂÏ› ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¤ÓÙ·ÍË Î·È ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û‰ڷÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘˙ˆ‹˜. ∏ ‰fiÌËÛË ÌÈ·˜ ıÂÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Â›Ó·È ÙÔ ÎÏÂȉ›ÁÈ· οı ̿ıËÛË Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù‹Ó(¶ÈÎÚÔ‰ËÌ‹ÙÚË, 2004). ∏ ηϋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙË ‰fiÌËÛË Û˘ÁÎÚÔÙË̤Ó˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ (∫·ÏÏÈÊ·Ù›‰Ë˜, 1994).

Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙ· ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ∂ÓÈ·›Ô˘ ¶Ï·ÈÛ›Ô˘ ¶ÚÔ-ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (¢∂¶¶™, 2003), ÔÈ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙË °ÏÒÛÛ·, ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ, Ó·

97

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ÚÔˆı› Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì fiϘ ÙȘ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ.

™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È ÁÚ·ÙÔ‡ÏfiÁÔ˘1, Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ‰ÔÌËÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›·Ë ÁÓÒÛË Î·È Ë ÁÏÒÛÛ· ‰ÔÌÔ‡ÓÙ·È ÂÍÂÏÈÎÙÈο ̤۷ Û ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ì·ıËÛÈ·ÎfiÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ηÈÂÈÛ·ÁˆÁ‹). £· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ, ·Ú¿ ÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ·fi ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ,ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ ÙËÚ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ÁÈ· ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Î·È ·Ó·ÁÓˆÛÙÚÈÒÓ, ÛÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ‰Â ‰È·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È, ηıÒ˜ ̤ۈ ÙÔ˘ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ÙÔ˘˜ ·ʤ˜ Ì ٷ ÁÚ·Ù¿ ΛÌÂÓ·ÂÓÙfi˜ Î·È ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘: ÔÈ ÁÔÓ›˜ Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔ‡˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‚È‚Ï›· ηȿÏÏ· ΛÌÂÓ·, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÎÔÓÙ·È Ó· ·Ó·‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È –·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ ‰È·-‚¿˙Ô˘Ó– ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ÙÔ˘˜ Ù· ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜,ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÙÔ˘˜ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔÙÔ˘ Áڷʤ·, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ÏfiÁÔ˘ ÙÈ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ÙÈ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ·ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›· (Plane & Garcia-Debanc, 2004). ∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÚÔÊÔ-ÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Ì˘Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Î·È ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ∂›Û˘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿-ÁÓˆÛ˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜.

¶ÚÔÊÔÚÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ·È¯Ó›‰È: ÌÈ· Ê˘ÛÈ΋ Û¯¤ÛË∆· ·È‰È¿ ·›˙ÔÓÙ·˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÌÂÁ·Ïfiʈӷ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ì·›ÎÙ˜ÙÔ˘˜. ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ê›ÏÔÈ, Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡˜ÎfiÛÌÔ˘˜. ªÂ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È, Á›ÓÂÙ·È Û‡ÓıÂÙÔ, ·ÔÎÙ¿ ÔÈÎÈÏ›· ηȤÎÙ·ÛË. ∞ÏÏfiÁψÛÛ· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘˜ ÂÂȉ‹ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∫·ıÒ˜ ·›˙Ô˘Ó Î·È Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ˜.

Hoorn et al., 1999, Û. 81

8.1 ¶ƒ√º√ƒπ∫∏ ∂¶π∫√π¡ø¡π∞: √ªπ§π∞ ∫∞π ∞∫ƒ√∞™∏∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ

ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ÌÂ Ê˘ÛÈÎfi ÙÚfiÔ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ì ÙÔ

98

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

1. ∏ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ô‰ËÁÔ‡ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È: ·) Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜,Ô˘ ·ÏÏÈÒ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙȘ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ì «‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜», ÔÈ Ôԛ˜ ‰È·ÎÚ›-ÓÔÓÙ·È Î·Ù¿ Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹, Û˘¯Ó¿ fï˜ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (.¯. Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ·ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ··ÚÈıÌÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ¯ˆÚÔ¯ÚÔÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ [ÚÒÙ·, ‡ÛÙÂÚ·Î.Ï.] ‹ Î·È ÛÂ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ [‹Ù·Ó ηÏÔη›ÚÈ, ¤Î·Ó ÔÏÏ‹ ˙¤ÛÙË, ›¯Â Ôχ ‹ÏÈÔ Î·È ÙÔ ÓÂÚfi ‹Ù·ÓÔχ Ï›ÁÔ ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ], ‚) Û ‰È·ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ (ÁˆÓȤ˜) Ù˘ Ù¿Í˘, Î·È Û ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜, fiÔ˘ Ë ÁÓÒÛË·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ «fiÏÔÓ» Î·È ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ô ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘. ∏ ÁÏÒÛÛ·, ˆ˜ ‚·ÛÈ΋·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ οı ̷ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ fiÛÔ Î·È ÛÙËÁÚ·Ù‹ ÂΉԯ‹ Ù˘.

ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, Î·È Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ÙË ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ÂÚ›Á˘ÚÔ.

∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Î·ÏÂ›Ù·È Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ ÒÛÙÂÓ· ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ٷ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓ· ÛÙȘ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ ÎÔÈӈӛ˜, ‰ËÏ·‰‹ ӷηٷÛÙÔ‡Ó Èηӿ:

Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÏfiÁÔ Î·È ·Ó·Ï·Ì‚¿-ÓÔÓÙ·˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÔÌÈÏËÙ‹ Î·È ·ÎÚÔ·Ù‹,

Ó· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ,

Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ÈÛÙÔڛ˜,

Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÁÂÁÔÓfiÙ·,

Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ Î·È ÙȘڿÍÂȘ ÙÔ˘˜,

Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ·ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜.

∏ ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÁÏÒÛÛ·˜ª·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È ¿ÓÂÙÔÈ ¯Ú‹ÛÙ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ÌÈÏ¿ÂÈ ÙÔÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ªÂ ·˘Ù‹ ÙË ÁÏÒÛÛ· οı ·È‰› ÂÈÎÔÈÓˆÓ› ı·˘Ì¿ÛÈ· Û fiÏ· ٷ›‰· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ì fiϘ ÙȘ ÂÚÈÏÔΤ˜ ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ͤÚÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙË ÁÏÒÛÛ· ÁÈ·Ó· ÏËÚÔÊÔÚ› Î·È ÁÈ· Ó· ˙ËÙ¿ÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ͤÚÂÈ Ò˜ Ì ÙÔ ÏfiÁÔ Ó· ÌÂÙ·‰›‰ÂÈ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·,Ò˜ Ó· ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Û˘ÓÔÌÈÏËÙÒÓ, Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘, Ó· ˘Ôı¤ÙÂÈ, Ó· ʤÚÓÂÈ ·ÓÙ›ÚÚËÛË, Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›, Ó· ‡¯ÂÙ·È, Ó··Ú·Î·Ï›, Ó· Û·ÁËÓ‡ÂÈ, Ó· ·ÛÙÂȇÂÙ·È…, Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ù¤ÏÔ˜.…………………………………………………………………………………………….………………………ÕÚ· ‰È‰¿ÛÎÂÈ ¤Ó· Ï¿ıÔ˜ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ¿Ó «ÛˆÛÙ¿», ·ÓÙ› Ó· ÙÔ˘˜Ì·ı·›ÓÂÈ ÙËÓ ÚfiÙ˘Ë ÁÏÒÛÛ·, ÂÍËÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙËÓηıËÌÂÚÈÓ‹ Ù˘ ÔÈÎÂÈfiÙËÙ·˜ Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏË ÁÈ· ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ. ∏ ÁψÛÛÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ı· ¤Ú ӷ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ‹‰Ë¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, Ó· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ·˘Ù¤˜ Û· ‚¿ÛË, Ó· ηÏÏÈÂÚÁ› ·˘Ù¤˜ ÙȘηٷÎÙË̤Ó˜ ÁψÛÛÈΤ˜ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÂÈ Ì Ӥ˜ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó Î·ÈÓÔ‡ÚȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ÈηÓfiÙËÙ˜.∂ÈÎÂÓÙڈ̤ÓÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙË Ì›· «ÛˆÛÙ‹» ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ·ÁÓÔ› ÙȘ ÎÂÎÙË̤Ó˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ‰ÂÓ ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ›, ·ÏÏ¿ ÙȘ ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ÂÈ, Û˘ÓÂÒ˜ ‰ÂÓ Ô‰ËÁ› Ù··È‰È¿ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÙÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÔÈ Ôԛ˜ ··ÈÙÔ‡Ó Ó¤Â˜ ÁÓÒÛÂȘ, ÂÊfiÛÔÓ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ÚfiÙ˘Ë˜ ÔÈÎÈÏ›·˜ ·Ú¿ÁÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÓÔ‹Ì·Ù· ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ·˜.ŒÙÛÈ ‰ÂÓ Î·ÏÏÈÂÚÁ› ηÈÓÔ‡ÚÁȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ Ó· Ì¿ıÂÈ ÛÙ··È‰È¿ ÙËÓ ÚfiÙ˘Ë ÁÏÒÛÛ·. ∫È ·ÎfiÌ· ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›·ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌË Ë ÁÓÒÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó·Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔÓ ÎfiÔ Ô˘ ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÙË Ì¿ıÔ˘Ó.

ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, 2003·, ÛÛ. 20, 21 Î·È 26

99

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ›Û˘, ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· ÌÈ·˜ ÔÚ›·˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi, Ó· Û˘ÓÂÈ-‰ËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÌÈÏ¿Ì Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜: ‰Â ÌÈÏ¿Ì Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ì·˜, ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ì·˜, ÛÙÔ˘˜ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ Ì·˜ Î·È ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi, ‰Â ÌÈÏ¿Ì ÛÙÔ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi ÙÚ·¤˙È Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔÙÚfiÔ Ô˘ ÌÈÏ¿Ì ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ Î.Ï. Œ¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂÈÔ ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂Ó˜ ÌÔÚʤ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ‚›ˆÌ·, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ (Plane &Garcia-Debanc, 2004).

™ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙ· Û¯ÔÏÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ‰˘ÙÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ, Ë ·ÓÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËıÚËÛΛ· Î·È ÙËÓ ÂıÓfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏ› ϤÔÓ ¤Ó· ·‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ. ∏ ·ÚÔ˘Û›·«¿Ïψӻ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂΉԯ¤˜ Ù˘ ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ Ë ÂÍ·›ÚÂÛË Ì¤Û· ÛÙȘٿÍÂȘ, ·ÏÏ¿ Ù›ÓÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Ô Î·ÓfiÓ·˜ (∞ÛÎÔ‡ÓË & ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, 2001, Û. 14). ™Â ·˘Ùfi ÙÔÏ·›ÛÈÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜·›ÚÓÂÈ Ó¤Â˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛËÙ˘ ΢ڛ·Ú¯Ë˜ ÚfiÙ˘Ë˜ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ¤Ó·Ï·›ÛÈÔ Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙȘ ÌËÙÚÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜ (›Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ͤÓ˜ÁÏÒÛÛ˜, ›Ù ÁÈ· ÔÈÎÈϛ˜ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜), Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÙȘÂıÓÈΤ˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰ÂÓ ··ÁÔÚ‡ÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ӷοÓÔ˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ· ‹ ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ÁψÛÛÈÎfi ÙÔ˘˜ ȉ›ˆÌ·, ·ÏÏ¿·ÓÙ›ıÂÙ· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Ô˘Ó ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜ .¯. ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ·Á·Ë̤ÓÔ˘ ÙÔ˘˜·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘˜ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· ‹ ӷηÙÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ó Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È ÁÈÔÚÙ¤˜. «ªfiÓÔ Û‚fiÌÂÓÔÈ ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È ÙËÁÓÒÛË Î·ıÂÓfi˜ Ô˘ Ì·ı·›ÓÂÈ, ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ì ӷ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ì ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ Î·È Û¯ÔÏÈοÂÎ·È‰Â˘Ì¤Ó˜ ÎÔÈӈӛ˜, fiÔ˘ Ë ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË ı· ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ Î·ÓfiÓ·» (UNESCO,2002).

∏ ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ√ ÌÈÎÚfi˜ ƒÈÙ‚¿Ó, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÂÓۈ̷وı› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ó· Ì¿ıÂÈ Î·Ï¿ ÂÏÏËÓÈο, Ó·Û˘Óı¤ÛÂÈ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ÙÔ˘ Ì ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ÂΛӷ Ô˘ ı· ÙÔÓ Î¿ÓÔ˘Ó ÈÛfiÙÈÌÔ Î·È ·Ô‰ÂÎÙfi ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ù˘ Ù¿Í˘, ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË Ó·Á›ÓÔ˘Ó ·Ô‰ÂÎÙ¿ ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ ȉȷ›ÙÂÚ˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ËÂıÓÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ªÂÙÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ, ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ‡ ·ÚÓÂ›Ù·È ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ‰ÔÌ‹ÛÂÈ ÙˉȷÏÂÎÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Ù·‡ÙÈÛ˘ Ì ·Ú¿ÏÏËÏË ÙË ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË, Â›Ó·È Û· Ó· ÙÔ˘Ï¤ÂÈ fiÙÈ ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ·Ô‰ÂÎÙfi ̤ÏÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Â›Ó·È ‹, ›Ûˆ˜¯ÂÈÚfiÙÂÚ·, Ó· ·ÔÎÚ‡ÙÂÈ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘.

¢Ú·ÁÒÓ·, 2003, Û. 32

ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÏÂÎÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È

ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ÁψÛÛÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, ηıÒ˜ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Â‰ÒÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË ÂÓfi˜ Û˘Ó¯ԇ˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÙfiÛÔ ÌÂٷ͇

100

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÛÔ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Û fiÏ·Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘). ™ËÌ·ÓÙÈÎfi Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·ÈÛ˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ô˘ ‰ÂӷӷʤÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ¿ÌÂÛÔ ·ÚfiÓ, ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÁÂÁÔÓfiÙ·Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ˜Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰ÔÌ‹ Î·È Û˘ÓÔ¯‹ Î·È Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·È (∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, 1995).

√˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁψÛÛÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ› Ó·¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiψÓ, ÁÈ·Ù› ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘÌÔÚʤ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∫·È‚¤‚·È· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Û¯¤Û˘ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiψÓÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ë ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ̷ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (‚Ï. .¯. Î·È ÎÂÊ. 9). ™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·Ú-¯¤˜ Ù˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤Ó˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ (™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2004), ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȉÈÒÎÔ˘ÓÓ· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó Û οı ·È‰› ¢ηÈڛ˜ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ÏfiÁÔ Î·Ù¿ ÙˉȿÚÎÂÈ· οı Ë̤ڷ˜ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È ‰È¢-ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ, ÚÔÙÚÔ¤˜, ηٿÏÏËϘ Û˘ÓÂÚ-Á·Û›Â˜ Î.Ï. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› Û ̷ÎÚÔ¯ÚfiÓȘ ¤Ú¢Ó˜, Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ وӷȉÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›ÔÛ˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›· (Crahay,1984).

∆È Â›Ó·È Ë ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋∏ ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Â›Ó·È ÌÈ· ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ô˘ Â›Ó·È ÂÈÎÂÓÙڈ̤ÓË ÛÙȘ ›‰È˜ ÙȘ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¿ÙÔÌ·,Î·È fi¯È ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ Â›Ó·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ¢¤ÏÈÎÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ Î·ı¤Ó· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜, ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ηٿÎÙËÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ·fiÎÙËÛ˘ ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÙË ‰È΋ ÙÔ˘È‰È·›ÙÂÚË ‘ÓÔËÌÔÛ‡ÓË’. ∂›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤Ó˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔ Ì‡ıÔ Ù˘ ÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÛÙËÓ ¿Ô„ËfiÙÈ fiÏÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ…

™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2004, ÛÛ. 23 Î·È 24

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘™ÙËÓ ·Ú¯‹ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ

·fi ÙÔ ™·‚‚·ÙÔ·ÚÈ·ÎÔ, ¿ÏÏÔÙ Ì ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ¿ÏÏÔÙ Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜,ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÔÈΛϘ ·ÊÔṲ́˜ ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó·¿ÚÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈËÁËıÔ‡Ó ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ Ë̤ڷ˜ ‹ ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ô˘¤Ú·Û·Ó, Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÁÈ· οÙÈ Ô˘ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜, Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó¤Ó· ·Á·Ë̤ÓÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ÙÔ˘˜ › ‹ ÙÔ˘˜ ‰È¿‚·Û οÔÈÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ‹ Ó· ı˘ÌËıÔ‡ÓfiÏÔÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ÙÔ˘˜. °È· Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜‰ÈËÁËı› ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿

101

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ϤÍÂȘ fiˆ˜ ÚÒÙ·, ÌÂÙ¿, ‡ÛÙÂÚ·, ÌÂÙ¿·fi ·˘Ùfi Î.Ï.

√È ÚˆÈÓ¤˜ ·˘Ù¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Û˘¯Ó¿ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙË-ÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ΛÌÂÓÔ Û˘¯Ó¿ ÂÓ-ı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÏÂÎÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ô-ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ,Ó· ÙȘ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó Ì ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ (‚Ï¤Â Î·È ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜·Ó¿ÁÓˆÛ˘).

∞ÊËÁ‹ÛÂȘ Ì ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿♦ ∂ÈϤÍÙ ÌÈ· ·Ï‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Î·È ÙË ÁÓˆÚ›˙ÂÙ ηϿ fiˆ˜ ÈÛÙÔڛ˜ Ù˘ ·È‰È΋˜

Û·˜ ËÏÈΛ·˜ ‹ ¿ÏÏˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ‹ ·È‰ÈÒÓ. ∫·Ï¤˜ ÊÚ¿ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÙ ÌÈ·Ù¤ÙÔÈ· ‰È‹ÁËÛË Â›Ó·È: «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÏÔÈfiÓ... Ô/Ë...», «ŸÙ·Ó ‹ÌÔ˘Ó ÌÈÎÚ‹.....», «™·˜ ¤¯ˆ ÌÈÏ‹ÛÂÈÁÈ· ÙÔ Á·Ù¿ÎÈ ÌÔ˘ ÙÔ ƒÈÚ‹...».

♦ ∂ÈϤÍÙ ÈÛÙÔڛ˜ ·fi ÁÓˆÛÙ¿ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊË̤ӷ ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤¯ÂÙ ‹‰Ë ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓÎ·È ·ÊËÁËı›Ù ÙȘ ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô. ∆· ·È‰È¿ ı· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ı· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘ÓÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·.

♦ ¢ÈËÁËı›Ù ÈÛÙÔڛ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ‹ Ù˘‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ·ÏÏ¿ Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜, fiˆ˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙÔ˘ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ÏÈÎÔ‡ Î.·.

♦ ŸÙ·Ó ÓÈÒÛÂÙ ¿ÓÂÙ·, ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÙ ÙȘ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ Û·˜. ∞ÏÏ¿ÍÙ ÙÔÓ ÙfiÓÔ Ù˘ ʈӋ˜ Û·˜ fiÔ˘ÓÔÌ›˙ÂÙÂ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÙ ˘ÏÈο fiˆ˜ ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ Ô˘ ı· ÎÔ˘Ó¿Ù ÁÈ· Ó· ¯·ÈÚÂÙ›ÛÂÙÂ, ¤Ó·ÎÂÚ› ÁÈ· Ó· ʈٛÛÂÙ ٷ ÛÎÔÙ¿‰È·, ÚÔÛı¤ÛÙ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÙ ٷ ·È‰È¿Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó.

http://teacher.scholastic.com/lessonrepro/lessonplans/ect/curric1297.htm

ÕÏϘ ÊÔÚ¤˜ ¿ÏÈ, Ì ÚÔÙÚÔ‹ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ù· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÍÂÎÈÓ¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ¿ÁÓˆÛÙÔ˘ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ì ÙÔ«ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi…». ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜,.¯. «ªÈ· ÊÔÚ¿ Î·È ¤Ó·Ó ηÈÚfi ‹Ù·Ó ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ‚ÔËı¿ÂÈ fiÏ· Ù· ˙Ò·ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜…» ηÈ, ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ì¤¯ÚȘ ÂÓfi˜ ÛËÌ›Ԣ, ηÏ› οı ÔÌ¿‰· Ó·ÛÎÂÊÙ› ÙË ‰È΋ Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÁÈ· ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ Ù¤ÏÔ˜. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ‰ÈËÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÙË ‰È΋ Ù˘ ÂΉԯ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓÂÎʤÚÂÈ ÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂΉԯ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ô‡Ù ÂȯÂÈÚ›·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ÚÔˆı› ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ÛÎÂÊÙ› ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ÂΉԯ‹ Î·È Ó· ÙËÓ Î·Ù·ı¤ÛÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó fiϘ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È Ó·‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ô˘ ı· Â›Ó·È Û‡ÓıÂÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ÙȘ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (™·ÓÙ·ÁÎÔÛÙ›ÓÔ, 2003).

™Â ¿ÏϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÊÔ‡ ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÔÌ¿‰Â˜,ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ fiÔÈ· ÔÌ¿‰· ı¤ÏÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Î·È ÔÈ ¿ÏϘ Ó·ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÏfiÁÔ.

ªÈ· ¿ÏÏË Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û οı ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ‹ÚˆÂ˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î·È Ó· Ù· ηÏ› Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó·˘Ù¤˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÂӉ¯fiÌÂÓ· Î·È ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘˜,.¯ «∞fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ‰È·Ï¤ÍÙ ÙȘ ÙÚÂȘ Ô˘ Û·˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ» ‹ «…¶¿ÚÙÂ

102

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô Î·ı¤Ó·˜ Û·˜, fiÔÈ· Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ»2. ŒÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ì ÙËÓ fi„Ë ÚÔ˜ Ù· οو Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ¤Ó·Ó·ÚÈıÌfi ÂÈÎfiÓˆÓ Ù˘¯·›·. ŸÔÈÔ˜ Î·È ·Ó Â›Ó·È Ô ÙÚfiÔ˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÎÈÓ› Ù··È‰È¿ Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Ì›· ÈÛÙÔÚ›·, ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÏÔ΋ Ù˘ ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, Ô˘ ÂÌÊ·-Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó .¯.: «∏ ÎÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ¤¯·Û ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙÔ Û›ÙÈÙ˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Ù˘ Î·È ‚Ú¤ıËΠ¤Íˆ ·fi ÙÔ ÛÈÙ¿ÎÈ ÙˆÓ Ó¿ÓˆÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó ÎÚ˘Ì̤ÓË Ë ÃÈÔÓ¿ÙË.ÃÙ‡ËÛ ÙËÓ fiÚÙ·. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¤ÁÈÓ ÌÂÙ¿; ∆È Ï¤Ù ӷ ¤Î·ÓÂ Ô Ï‡ÎÔ˜;» ‹

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿-˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ÔηχÙÔ˘Ó Î·È ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È .¯. ÁÈ· fiÏÔ˘˜ Ô ‰Ú¿ÎÔ˜ ÙÔ ›‰ÈÔ Î·Îfi˜; ∆È Ï‡ÛÂȘ ‰›ÓÔ˘Ó fiÙ·ÓÔÈ ‹Úˆ¤˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜; ∂ÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÌfiÓÔ ÛÙȘ Ú¿ÍÂÈ˜Î·È Ù· ηÙÔÚıÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ËÚÒˆÓ ‹ Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ‚ÔËıËÙÈÎÒÓ ÚÔÛˆ-ÈÎÔÙ‹ÙˆÓ (ªˆÚ·˝ÙË, 2003);

∫·ıÒ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘¯Ó¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ÙÔ ›‰ÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ, ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜, ·Ó ıÂÏ‹ÛÂÈ, Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ë ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›. ¶·Ú·ÙË-Úԇ̠fiÙÈ Ë ∫˘Úȷ΋, ·ÚfiÙÈ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ·fi ÙÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ ‹‰Ë ÙËÓ ˘fiıÂÛË ÙÔ˘

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

103

«ŸÙ·Ó ¤Ê˘ÁÂ Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÂÊÙ¿ ηÙÛÈοÎÈ· ‚Á‹Î·Ó ‚fiÏÙ· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜.•·ÊÓÈο ›‰·Ó ·fi Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔ ‰Ú¿ÎÔ Ô˘ ¤‚Á·˙ ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘ ʈÙȤ˜. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈÌÔÚ› Ó· ¤Î·Ó·Ó; ∆È Ï¤Ù ӷ ¤Î·ÓÂ Ô Î˘ÓËÁfi˜;»

2. √È ÂÈÎfiÓ˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ˘ÏÈÎfi ʈÙÔÙ˘ÒÓÙ·˜,ÌÂÁÂı‡ÓÔÓÙ·˜ Î·È Ï·ÛÙÈÎÔÔÈÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÁÓˆÛÙ¿ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú·Ì‡ıÈ·.

8

·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ô˘ ˘Ôı¤ÙÔ˘Ì fiÙÈ Ù˘ ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜, ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛËÂÌϤÎÂÈ ÛÙÔȯ›· ·fi ÚÔÛˆÈο Ù˘ ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÚÌËÓ›˜ (Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ›¯Â‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ù·Ó ϷηÙ˙‹˜) Î·È ÛÙÔȯ›· ·fi ¿ÏÏ· ·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ «ÔηÏfiηډԘ χÎÔ˜» Ô˘ ‰Â ı¤ÏÂÈ Ó· οÓÂÈ Î·Îfi Û ηӤӷÓ. ∏ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ë∫˘Úȷ΋ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Ô˘Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Î¿ı ÊÔÚ¿, Ì ÙÔ˘˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ó· ÙËÓÂÌÏÔ˘Ù›ÛÂÈ, Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘, Ì ÙËÓ ÏÔ΋ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Î·È Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔÔ˘ ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙË ÊˆÓ‹ Ù˘ ηıÒ˜ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ԇ̠fiÙÈ ·Ú·¤ÌÂÈÛÙË ÛÙ›ÍË ÙˆÓ ÁÚ·ÙÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.

∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·»·fi ÙËÓ ∫˘Úȷ΋

√∫∆øµƒπ√™

«◊Ù·Ó Ì›· ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ‹Ù·Ó ÛÙË Ì›· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, ÁÈ·Ù› ›¯Â ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, Î·È ÌÂÙ¿Ù˘ ¤‰ˆÛ ʷÁËÙfi Ó· ¿ÂÈ ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ‹ÁÂ Î·È Â›‰Â ¤Ó· χÎÔ Î·È ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ‹Á ÛÙËÁÈ·ÁÈ¿ ÙËÓ ¿ÏÏË ÎÈ ¤Ê·Á ÎÈ ·˘Ù‹ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Î·È ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ Ì›· Ì ̛·Î·Ú·Ì›Ó· Î·È ÙȘ ‚Á¿˙ÂÈ Î·È ÙȘ ‰‡Ô ˆÓÙ·ÓÂ̤Ó˜.»

¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ̛· ηٿ ·Ú¿Ù·ÍË Û‡ÓÙ·ÍË ¯ˆÚ›˜·Ó·ÓÔ‹ «Î·È… ηȅ ηȅ» Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÌϤÎÂÈ Î¿ÔÈÔ ÚÔÛˆÈÎfi‚›ˆÌ·: Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ›¯Â ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, fiˆ˜ Èı·ÓfiÓ ¤¯ÂÈ Ë ›‰È·. ∏ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘ ›ӷÈÛ‡ÓÙÔÌË Î·È ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡: Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· («Ì›· ∫ÔÎ-ÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·», ϤÂÈ Ë ∫˘Úȷ΋) ‹Á ʷÁËÙfi ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ (Î·È ÙȘ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ…) Î·È Ô Î˘ÓËÁfi˜ ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ ÙȘ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ·fi ÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ ÙÔ˘Ï‡ÎÔ˘.

¢∂∫∂ªµƒπ√™

«∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÊÔÚÔ‡Û ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ ÛÎÔ˘Ê¿ÎÈ Î·È Â›¯Â ¿ÂÈ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Ê·ÁËÙfi ηÈÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Â›‰Â ÙÔ Ï‡ÎÔ Î·È ÙËÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ·ÏÏ¿ ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È Â›¯Â¿ÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ, ÙËÓ ¤‰ÂÛ ÛÙËÓ Î·Ú¤ÎÏ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ¤‚·Ï ٷ ÚÔ‡¯· ÙË˜Î·È ¯Ù‡ËÛÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÙËÓ fiÚÙ· Î·È Â›Â Ô Ï‡ÎÔ˜: “¡·È, ÎÔÚԇϷ ÌÔ˘. ¡·È. ªÂ˜ ̤۷ÎfiÚË ÌÔ˘”. ∫·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ‹ÚıÂ Ô Î˘ÓËÁfi˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜, ÙÔ˘ ¤ÚÈÍ ̛· ÛÙËÓÎÔÈÏÈ¿ Î·È Â›¯Â ¤Ó· ÈÛÙfiÏÈ Î·È ‚Á·›ÓÂÈ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ‚Á·›ÓÂÈ Î·È Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ·fi ÎÂÈ.»

¢‡Ô Ì‹Ó˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë ∫˘Úȷ΋ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘. ∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÊÔÚÔ‡ÛÂÎfiÎÎÈÓÔ ÛÎÔ˘Ê¿ÎÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi Ê·ÁËÙfi ‹Á ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Î·È ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· (Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ‹Ù·Ó Ì›· ·˘Ù‹ÙË ÊÔÚ¿, fiˆ˜ ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ), Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤ÊÙ·Û ÚÒÙÔ˜ ÁÈ·Ù› ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, ·ÊÔ‡ ¤Ê·Á ÙËÁÈ·ÁÈ¿ ¤‚·Ï ٷ ÚÔ‡¯· Ù˘ Î·È ÙË ÌÈÌ‹ıËÎÂ. H ∫˘Úȷ΋ ηٿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓÂÓ·ÏÏ·Á‹ ·fi Ï¿ÁÈÔ Û ¢ı‡ ÏfiÁÔ, ÚÔÛ¿ıËÛ fiÙ·Ó ÌÈÏÔ‡Û ˆ˜ χÎÔ˜ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Î·È ÙË ÊˆÓ‹Ù˘. √ χÎÔ˜ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, fiˆ˜ ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ.

º∂µƒ√À∞ƒπ√™

«◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi ÌÈ· KÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ë Ì·Ì¿ Ù˘, Ù˘ › ӷ ¿ÂÈ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿Ù˘ ÙËÓ ¿ÚÚˆÛÙË Ô˘ ¤ÌÂÈÓ Û ¿ÏÏÔ Û›ÙÈ ÛÙËÓ ¿ÎÚË ·fi ÙÔ ‰¿ÛÔ˜ Î·È ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ‚ڋΠ¤Ó·Ï‡ÎÔ Ô˘ ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ‹Á ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜, ÙËÓ ÍÂÁ¤Ï·Û fiÙÈ ‹Ù·Ó ÁÈ·ÙÚfi˜ ηÈ

104

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

Ù˘ ¤Î·Ó ̛· ¤ÓÂÛË Ì·ÁÈ΋ Î·È ¤ÁÈÓ ηϿ ÁÈ· Ó· ÌË ÙË ‰ÂÈ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ÛÙÂÓ·-¯ˆÚËı› Î·È ÌÂÙ¿ ‹Á ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Ô˘ ÙÔÓ Â›¯Â ‰ÂÈ Î·È Ô˘ ÓfiÌÈ˙ fiÙÈ ‹ıÂÏÂ Ô Ï‡ÎÔ˜ Ó· ÙËÊ¿ÂÈ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È Â›‰Â Ô˘ ‹Ù·Ó ηÏfi˜ Î·È ÙÔÓ Î¤Ú·Û ÌÈ· ÌÚÈ˙fiÏ· Î·È ÌÂÙ¿ Ë ÎÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·¤ÊÙ·ÛÂ, οıÈÛ ϛÁÔ Î·È ¤Ê˘ÁÂ Î·È Ô Ï‡ÎÔ˜ ÙËÓ ‹Á ۛÙÈ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛ¤¯ÂÈ.»

∫·ıÒ˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ Ï‡ÎÔ Î·Ïfi Î·È ÊÈÏÈÎfi, fiˆ˜ «√ηÏfiηډԘ χÎÔ˜», Ë ∫˘Úȷ΋, Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘, ÍÂÎÈÓ¿ Ì ÙËÓÙ˘ÔÔÈË̤ÓË ÊÚ¿ÛË «◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…», ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔÈÎÔ‡˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜,ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ Î·È ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ηÈ, ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÏÔ΋ Î·È Î·Ï‡ÙÂÚËÛ˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ, ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·˜, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÙˉÈ΋ Ù˘, ÈÔ ÊÈÏÈ΋ ÂΉԯ‹…

ª∞´√™

«ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi ‹Ù·Ó ¤Ó· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ Ô˘ ÙÔ ¤ÏÂÁ·Ó ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ù˘ Â›Â Ë Ì·Ì¿Ù˘: “£· ·˜ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙ›˜ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÛÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ¿ÚÚˆÛÙË Î·È Ó· Ù˘ ·˜ Ê·ÁËÙfi, ·ÏÏ¿ÚfiÛ¯ ·Ó ‚ÚÂȘ Î·Ó¤Ó·Ó ¿ÁÓˆÛÙÔ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÌËÓ ÙÔ˘ ÌÈÏ‹ÛÂȘ” ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ӷ È¿ÓÂÈÎÔ˘‚¤ÓÙ· Ì ·ÁÓÒÛÙÔ˘˜.“∂ÓÙ¿ÍÂÈ Ì·Ì¿”, Ù˘ Â›Â Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ÍÂΛÓËÛÂ. ∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Â›‰ÂοÙÈ ˆÚ·›· ÏÔ˘ÏÔ˘‰¿ÎÈ· Î·È ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ӷ Ì·˙¤„ÂÈ Ï›Á· ÁÈ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Î·È Ù˘ ¤È·ÛÂÎÔ˘‚¤ÓÙ· ¤Ó·˜ χÎÔ˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ Î·È ÙÔ˘ › Ԣ ‹Á·ÈÓ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, ÁÈ·Ù› ͤ¯·Û ԢÙ˘ ›¯Â ÂÈ Ë Ì·Ì¿ Ù˘ Ó· ÌËÓ È¿ÓÂÈ ÎÔ˘‚¤ÓÙ· Ì ·ÁÓÒÛÙÔ˘˜. ŸÌˆ˜ Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ù·Ó ϷηÙ˙‹˜ ηȋÁ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Î·È ÛΤÊÙËΠ“¡· οӈ ˆ˜ ÙËÓ ¤Ê·Á· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ· Ó·ÙÚÔÌ¿ÍÂÈ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ó· ‰ˆ ÙÈ ı· οÓÂÈ” Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙËÓ ¤ÎÏÂÈÛ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÛÙËÓÓÙÔ˘Ï¿·, ÊfiÚÂÛ ٷ ÚÔ‡¯· Ù˘ Î·È Í¿ÏˆÛ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ Ù˘ Î·È ¤Î·Ó ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ· Ó·ÍÂÁÂÏ¿ÛÂÈ ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·. ∞ÏÏ¿ fiÙ·Ó ÙËÓ ¤ÎÏÂÈÓ ÛÙË ÓÙÔ˘Ï¿· Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÊÒÓ·˙“‚Ô‹ıÂÈ·, ‚Ô‹ıÂÈ·” Î·È ÙfiÙ ÙËÓ ¿ÎÔ˘Û ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Î·È ‹Á Û ϛÁÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Â›‰Â ÙÔ Ï‡ÎÔÔ˘ ¤Î·Ó ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ͷψ̤ÓÔ˜ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ, ÙÔÓ ¤‰ÂÛ Ì ¯ÂÈÚÔ¤‰Â˜, ÙÔ˘ ¤‰ÂÈÍ ÙÔ fiÏÔ ÙÔ˘Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÌ·ÍÂ. ¢ÂÓ ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛ ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ÔÈÎÔÏfiÁÔ˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ô Ï‡ÎÔ˜ ÙÔ˘ › ÁÈ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿Ô˘ ‹Ù·Ó ÛÙË ÓÙÔ˘Ï¿· Î·È ÁÈ· ÙËÓ Ï¿Î· Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ οÓÂÈ ÛÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, Î·È ÌÂÙ¿‹È·Ó fiÏÔÈ ÙÛ¿È ÛÙÔ Û·ÏfiÓÈ Î·È ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ¤Ú·Û·Ó ηϿ. ∫·È ·fi ÙfiÙÂË ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤ÁÈÓ·Ó Ê›ÏÔÈ ÎÈ ¤˙ËÛ·Ó ·˘ÙÔ› ηϿ ÎÈ ÂÌ›˜ ηχÙÂÚ·.»

Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi, Ë ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈÌÂÁ¿ÏË ÚfiÔ‰Ô. ∏ ‰ÔÌ‹ Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘ Â›Ó·È ÈÔ Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓË, ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÙÔÓ Ï¿ÁÈÔ Ì ÙÔÓ Â˘ı‡ÏfiÁÔ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ‰Â˘ÙÂÚ‡ԢÛ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ, ÔÈ ·‡ÛÂȘ, Ô˘ οÓÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙˆÓÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Î·ıÒ˜ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙË ÛΤ„Ë fiÙÈ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ÛÙ›ÍË Ô˘Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Â›Ó·È ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚÔ, ÔÈ ÏÂÎÙÈΤ˜ ‰È·Ù˘ÒÛÂȘ ›ӷÈÛ·Ê›˜, Ù· ÓÔ‹Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ë ÈÛÙÔÚ›· ¤¯ÂÈ ÏÔ΋ Î·È ÂͤÏÈÍË, ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜. ∏∫˘Úȷ΋ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘ Ì ÙÔ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…» Î·È ÙËÓ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ«¤˙ËÛ·Ó ·˘ÙÔ› ηϿ ÎÈ ÂÌ›˜ ηχÙÂÚ·», fiˆ˜ ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙ· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó ı¤ÏÂÈÓ· ‰ÒÛÂÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ·, ÌÔÚ› Ó· ηϤÛÂÈ ÙËÓ ∫˘Úȷ΋ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ӷοÓÔ˘Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ‚È‚Ï›Ô, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Ì›· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÂΉԯ‹ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ú¤ÛÂÈ ÛÂÔÏÏ¿ ·È‰È¿. °Ú¿ÊÂÈ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ (‹ Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ) ÙËÓ·ÔÌ·ÁÓËÙÔʈÓË̤ÓË ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙË ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ∫˘Úȷ΋ ÁÈ· Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÂÈ fiÙÈ ÙÔÁÚ·Ì̤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ Ï¤ÂÈ fiÛ· Ë ›‰È· ·ÊËÁ‹ıËÎÂ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚ› Ó· Ù˘ ˙ËÙ‹ÛÂÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈÒ˜ Ó· ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Û ÛÂÏ›‰Â˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËı›. ∏∫˘Úȷ΋ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê› ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÌfiÓË Ù˘ ‹ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ Ù˘, ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔÓÙ›ÙÏÔ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘ Î·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ٿ͢ Û ÂÚ›ÔÙË ı¤ÛË…

105

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

¶·È¯Ó›‰È· ÚfiÏˆÓ Î·È ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ

∆· ·È¯Ó›‰È· ÚfiÏˆÓ Î·È ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘÁÓˆÛÙÒÓ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÒÓ, ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ‹/ηÈÔÈËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘ÓÛÙ· ·È‰È¿ Î·È Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·,fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÌÔÚ-ʤ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Û ‰È·-ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∆Ô «ÎÔ˘-ÎÏfiÛÈÙÔ», ÙÔ «ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ» ‹ «Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘», «Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈ-ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡», «ÙÔ È·ÙÚ›Ի, ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ «ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ» ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Î¿ı ¯Ò-ÚÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í˷ȯÓȉÈÒÓ ÚfiÏˆÓ fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ê‹ÓÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ.

∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ·Ê‹ÁËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ›ӷ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ (ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù·ÂÓıÔ˘Û›·ÛÂ Î·È ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·) ‹ Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÊËÁË-Ì·ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ (Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔ-ÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ‰È·›ÛÙˆÛ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ¤‰ÂÈÍ·Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ·ÙËÓ ÂΉԯ‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ). ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ¤Ú· ·fi ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ‹Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙Ô˘Ó ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-̤Ó˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, Ë ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘-ÍË Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ÌÔÚ›ӷ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ·.

∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÛÙËÓ „˘¯È΋ ÈÛÔÚÚÔ›· Î·È ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ√È ÌÈÎÚÔ› ËÏÈÎȷο ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜, ÂÓÙ·Á̤ÓÔÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ì ˘Ôı¤ÛÂȘ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜Î·È Û˘¯Ó¿ ¢ÚËÌ·ÙÈΤ˜, ̤۷ ·fi ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ıÂÌ¿ÙˆÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÁÈ·ÙÔÓ Ôχ ÌÈÎÚfi ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÌÈ· ÃÒÚ· £·˘Ì¿ÙˆÓ, fiÔ˘ ÙÔ ı·‡Ì· Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ·˘ÙÔ‡ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡: Ë ÛÙ·‰È·Î‹ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·fi ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙˆÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓÔ˘ ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÔÈ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Î·È Ô˘ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜,ÙÔÓ ·Ó·ÎÔ˘Ê›˙Ô˘Ó „˘¯ÔÏÔÁÈο, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔÓ ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο.

∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, 2004

8.2 °ƒ∞¶∆√™ §√°√™: ∞¡∞°¡ø™∏ ∫∞π °ƒ∞º∏∆· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó Û ÎÔÈӈӛ˜ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌ·

ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ ÔÔ›Ô·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó Ù·

106

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

♦ ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ Ô ÁÈ·ÙÚfi˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜;¶Ò˜ ı· ÌÈÏ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ËÏÈÎȈ̤ÓË΢ڛ· Î·È Ò˜ Û ¤Ó· ·È‰›; ¶Ò˜ ÌÈÏÔ‡ÓÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi;

♦ ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ Ë Ì·Ì¿ ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÏfiÁÔÔ˘ ‹Úı ÁÈ· ÂÈÛ΢‹ ÛÙÔ Û›ÙÈ; ¶Ò˜ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi ·Ó Â›Ó·È Û˘ÁÁÂÓ‹˜Ù˘ Î·È Ò˜ ÙÔ˘ ÌÈÏ¿ÂÈ fiÙ·Ó Â›Ó·È¿ÁÓˆÛÙÔ˜; ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘;

♦ ¶Ò˜ ÌÈÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ˘˜ ˆÏËÙ¤˜ÙˆÓ ηٷÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‹Á·Ó ÁÈ· „Ò-ÓÈ· Î·È Ò˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜;

∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiψÓÛÙȘ ÁˆÓȤ˜

·È‰È¿ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ë ÁÚ·Ê‹ ‰ÂÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ› ÌfiÓÔ ÛÙ· ¤ÓÙ˘·,·ÏÏ¿ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÙÔ‡: ÛÙËÓ ÔıfiÓË Ù˘ ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ÛÙË Û‹Ì·ÓÛË ÙˆÓ ‰ÚfïÓ, ÛÙȘ‰È·ÊËÌÈÛÙÈΤ˜ ·Ê›Û˜ Î·È ÛÙ· grafitis, ÛÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ÛÙÈ˜Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜, ·ÎfiÌË Î·È ¿Óˆ ÛÙ· ·È¯Ó›‰È·ÙÔ˘˜, ÛÙ· ÚÔ‡¯· Î·È ÛÙ· ·Ô‡ÙÛÈ· Ô˘ ÊÔÚ¿ÓÂ. ∞fi Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· ÏÔÈfiÓ Ù· ·È‰È¿·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÁÈ·Ù› ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÙÈ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÏ· ·˘Ù¿ ٷۇ̂ÔÏ· Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÔ˘Ó ÓfiËÌ·, ‰È·ÌÔÚ-ÊÒÓÔÓÙ·˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ. √È ˘Ôı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È ·Ó·ÁηÛÙÈο Ì ÙÈ˜Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷϋÍÂÈ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ Î·Ù¿ ÙË Ì·ÎÚ¿ ÈÛÙÔÚÈ΋‰È·‰ÚÔÌ‹ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ·ÔηχÙÔ˘Ó ˆÛÙfiÛÔ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛΤÙÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٿÎÙËÛ˘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ (FerreirÔ & Teberosky, 1982Ø Ferreiro et al.,1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1994 & fi ¤Î‰ÔÛËØ Ferreiro, 1998 & 2000).

µ¤‚·È·, fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙȘ ›‰È˜ ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ-¯Â˜ ÂÌÂÈڛ˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ÕÏÏ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ¿ÏÏ··fi ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ¿ÏÏ· ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‚Ϥ-Ô˘Ó ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ¿ÏÏ· ‰ÂÓ ÙËÓ Â›¯·Ó, ¿ÏÏ· ›¯·Ó Î·È ¿ÏÏ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ù· ÚÔÛˆÈο ÙÔ˘˜ ‚È-‚Ï›·, Û ¿ÏÏ· ‰È¿‚·˙·Ó Î·È Û ¿ÏÏ· ‰Â ‰È¿‚·˙·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ·Ú·Ì‡ıÈ·.

107

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

O £·Ó¿Û˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· Ô˘ı· ‹ıÂÏ ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘. °ÓˆÚ›˙ÂÈ‹‰Ë ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ·Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ –·ÚfiÙÈ ‰ÂÓÙ· ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÊÔÚ¿, ηȷÚÈıÌÔ‡˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ·Ó· ·ÚÈıÌ‹ÛÂÈ Ù· ÎÂÚ¿ÎÈ· Ô˘ ¤‚·ÏÂÛÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· ÙÔ˘.

√È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ù· ΛÌÂÓ·ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ Â›Ó·È tabula rasa. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ÁÂÌ¿Ù·˘Ôı¤ÛÂȘ, ıˆڛ˜ Î·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÔÈı‹ÛÂȘ Ôχ ‚·ıÈ¿ ÚÈ˙ˆÌ¤Ó˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó·‰È·‚·ÛÙ›, ÙÈ Â›Ó·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÔÈ· Â›Ó·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó.∆· ·È‰È¿ ÌÂٷ͇ ÙÚÈÒÓ Î·È ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÙÒÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÌÂÛ˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ· ·ÚfiÌÔÈ· Ì ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÂÓËÏ›ÎÔ˘. ∆Ô fiÙÈ Î·Ù¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔÙÔ‡˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÁÚ·ÙÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, fiˆ˜·Ú·Ì‡ıÈ·, ·ÁÁÂϛ˜, ·Ê›Û˜, ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, ÂÈÁڷʤ˜, Âȉ‹ÛÂȘ Î.¿. ∂›Û˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÓÒÛÂȘ ÁÈ· Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ̛·‰È·Ê‹ÌÈÛË Î·È ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ. º˘ÛÈο ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙȘ ›‰È˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘÁÈ· ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ·ÊÔ‡ ·˘Ù¤˜ ÁÂÓÓÒÓÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜. ™Â ÔÏÏ¿ Û›ÙÈ· ‰Â‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‚È‚Ï›· ‹ ÂÚÈÔ‰Èο, ‰Â ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È ‰Â ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Û fiÏ· Ù··È‰È¿. ∫·È, ÂÓ ¿ÛË ÂÚÈÙÒÛÂÈ, Ë ÁÚ·Ù‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fifiÛ˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ· Û›ÙÈ·. ∞˘Ùfi Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÙÔ ·Ú¤¯ÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.

Curto et al., ÙfiÌÔ˜ π, 1998, ÛÛ. 69-70

∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Û ·ʋ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÁÈ· ÔÈÔ ÛÎÔfi ÙÔÓ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ, ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·fi ÓˆÚ›˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘‰È¿ÛÙ·ÛË, ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Î·È ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ, ηٷÓfiËÛËÔ˘ ·ÔÙÂÏ›, ϤÓ ÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛ‹ ÙÔ˘. Œ¯Ô˘Ó ›Û˘ ÙËÓ¢ηÈÚ›· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È Ó· ÙȘ ·ÏËıÂ‡Ô˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Ù·Ô‰ËÁ› ÚÔԉ¢ÙÈο ÛÙȘ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ χÛÂȘ. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÙÔ˘ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· ‰ÒÛÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ¢ηÈڛ˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿, Ó·Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÒÛÙ ӷ ¿„ÂÈ·˘Ù‹ Ó· ·ÔÙÂÏ› «Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ», Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Î›ÓËÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Î·È ÙË ¯Ú‹ÛËÙ˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ÂÈÙ˘¯›·˜.

°È· ¤Ó· ηÏfi ÍÂΛÓËÌ· ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹…∆· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛȘ ÂÌÂÈڛ˜ ·ÏÊ·‚ËÙÈÛÌÔ‡, fiÙ·Ó ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÛ¯ÔÏÂ›Ô Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÌÂÚÈΤ˜ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·ÈÎ·È Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÓÔ‹Ì·Ù·. Œ¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ È‰¤Â˜Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ·fi Ô‡ ·Ú¯›˙Ô˘Ì ӷ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ, ÚÔ˜ ÔÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË Ú¤ÂÈ Ë ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ¯·ÚÙ›, Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÏÂÎÙÈΤ˜ ‰Ô̤˜ fiˆ˜ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…» ‹ «◊Ù·Ó ÌÈ·ÊÔÚ¿…» ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ‹ ÁÈ· Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ‹ ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ. Œ¯Ô˘Ó ¤Ó· ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ‚È‚Ï›ˆÓ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï¿ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÁÚ·Ù¿ ۇ̂ÔÏ· ηÈÌËӇ̷ٷ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÌÈ· Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·ÈÓ· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó… ∞Ó ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û›ÙÈ ‰ÂÓ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙԷȉ› ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÛÂı¤ÛË Ó· ÙÔ ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.

Deford, 1991, ÛÛ. 78-79

108

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

∂ÙÔÈÌfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹

™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Ù· ·È‰È¿ ¤Ú ӷ ηٷÎÙ‹-ÛÔ˘Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Â›Â‰Ô ÓÔËÙÈ΋˜ ˆÚÈÌfiÙËÙ·˜ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ· ÁÈ· ÙËÓ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹. ∞˘Ù‹ Ë ¿Ô„Ë Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÁÈ·ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË ‹Ù·Ó Ë ·fi‰ÔÛË ÙˆÓÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ‹¯Ô˘˜ (Pearson & Stephens, 1992), ÂÓÒ Ë ÁÚ·Ê‹ Ì›· ηı·Ú‹ ÌÂÙ·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Û ÁÚ·Ùfi ÎÒ‰Èη. «∏ ÁÚ·Ê‹ ıˆÚ›ÙÔ ·ÏÒ˜ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ Ó·ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈÎfiÙËÙ·, fi¯È Ó· ÙËÓ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ. ¢Â ıˆÚ›ÙÔ ‰ËÏ·‰‹ ¤Ó·ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi ̤ÛÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·ÏÏ¿ ÌÈ· ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÌËÓ›·˜ ÙˆÓ ·ÎÔ˘ÛÙÈÎÒÓÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ÔÙÈο ÂÚÂı›ÛÌ·Ù·» (Ferreiro, 1998, Û. 19). ™ÙÔÏ·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÈÎÂÓÙÚˆÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛËÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ, fiˆ˜ ¯¿Ú·ÍË Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ÛˆÛÙfi˜Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ‹¯ˆÓ Î.Ï. ∆ËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙËÓÙÔÔıÂÙÔ‡Û·Ó Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·ÊÔ‡ ›¯·Ó ηٷÎÙËı› Ù· ·Ú·¿Óˆ Û ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi‚·ıÌfi. ™‹ÌÂÚ·, ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi‰›Ô, Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÛΤ„˘ ÁÈ· ÙËÓηٷÛ΢‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÌËӇ̷ÙÔ˜ (Short, 1991ØAnderson et al., 1994Ø Ferreiro, 1998Ø Dodge & Colker, 1998). ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¤¯ÂȉȷÌÔÚʈı› Ë ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜ ¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·ÈÛ ·ʋ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ì ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘(Clay, 1991).

∏ ·Ú·¿Óˆ ıÂÒÚËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Ô‰‹ÁËÛ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ÛÙËÓȉ¤· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÒÓ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓÛ¯ÔÏÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ –ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԗ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÏË„ËÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ηÈÁÚ·Ê‹˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ.™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ Â›Ó·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿Ò˜ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·È Ò˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛËÓ¤ˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (Short, 1991). ¶ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Â›Ó·È ÔȉڷÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛËÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È fi¯È Ì ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰ÂÍÈÔًوÓ.

∏ ·fiÎÙËÛË ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙË Ì¿ıËÛËŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÛË Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘ÓÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ηٷÎÙÔ‡Ó ¤Ó·‚·ıÌfi ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙË Ì¿ıËÛË Î·È, ηıÒ˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, Ì·ı·›ÓÔ˘ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Ô˘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó,Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙȘ ›‰È˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ Ú¿ÍÂȘ. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, fiÙ·Ó Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·ÈÛÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ·Û΋ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ Î¿ı ÊÔÚ¿ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË˜Î·È ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛ˘, Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ·ÔÎÙÔ‡Ó ·˘ÙÔÓÔÌ›·, ·ÏÏ¿ ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi ÙÔ ‰¿ÛηÏÔ Î·ÈÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ·fi ·˘ÙfiÓ Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ¿ÛÎËÛË ÁÈ· Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› Ë Ì¿ıËÛË.

Short, 1991, Û. 102

109

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ÏfiÁÔ˘ - H Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·

§·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Û ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ÚÔˆı› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ (Ù· ·È‰È¿ ‰ËÏ·‰‹ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿-ÊÔ˘Ó ÁÈ· οÔÈÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÎÔfi) ηÈ, Ê˘ÛÈο, Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·,ÙË Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

∏ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ∂ÊfiÛÔÓ Ù· ·È‰È¿, ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¤¯Ô˘Ó ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙËÓÎÂÊ·Ï·ÈÒ‰Ë ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÁÈ· ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ¿ÓıÚˆÔ Î·È Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ· Ó·«·ÁˆÓÈÛıÔ‡Ó» ÁÈ· Ó· ÙË Ì¿ıÔ˘Ó, ÙÔ ¤ÚÁÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· ıˆÚ›ٷÈÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ, ·ÎfiÌË ÎÈ ·Ó Ù˘Èο ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ «‰È‰¿ÍÂÈ» ÛÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. ∫·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡ÓÙ· ΛÓËÙÚ· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÎfiÔ˘˜ Î·È ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ Ë ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜.

°È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, 2001, Û. 54.

∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù˘¯ı› ÌÂÁ¿ÏË Î·È ¤ÓÙÔÓË Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó ËʈÓÔÏÔÁÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ· Â›Ó·È ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ‹ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ Ù˘ ÂÎÌ¿ıËÛ˘ Ù˘·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜. ™Â ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÚÔÛÎÔÌ›˙Ô˘Ó ÂÚ¢ÓËÙÈο‰Â‰Ô̤ӷ, ÔÈ Vernon Î·È Ferreiro (1999) ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Î·ÈÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ· ÚÔԉ¢ÙÈο, ηıÒ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Î·È fiÙÈ ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ Ù˘ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Â›Â‰ÔηٿÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë Ô˘‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÔÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚ¢ӋÙÚȘ, ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ۷Ê›˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ηÈÙ· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ó Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜, Ù··È‰È¿ ÚÔԉ¢ÙÈο Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ‰ÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·ÈÙË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·ÁÚ·Ê‹˜ Î·È Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÚÔÊÂÚfiÌÂÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ù·ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ·Ó¿ÌÂÛ· ‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· ʈӋ̷ٷ Î·È ÛÙ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù·.

ÕÏÏÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ˆÛÙfiÛÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ô ‚·ıÌfi˜ ʈÓÔÏÔÁÈ΋˜ ›ÁÓˆÛ˘ Ô˘¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÛÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ÚÔÙÔ‡ ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfiÛ¯ÔÏ›Ô, ÙÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Ì·˜ ÏfiÁÔ˜ ÌÔÚ› Ó·«ÙÂÌ·¯ÈÛÙ›» Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ (fiÙÈ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ϤÍÂȘ, Ô˘ ÎÈ ·˘Ù¤˜·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi Û˘ÏÏ·‚¤˜, Ô˘ ÎÈ ·˘Ù¤˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ‹ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜) ÂËÚ¿˙ÂÈ ıÂÙÈο ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜(Brandley & Bryant, 1985Ø ¶fiÚÔ‰·˜, 1989). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÂÌÂÈÚÈΤ˜¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Û˘¯Ó‹Â·Ê‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ›‰Ë ¤ÌÌÂÙÚÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ڛ̘ (Ï·¯Ó›ÛÌ·Ù·,ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·) Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÊˆÓËÌÈÎfi¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈο ÁÈ· ÙËÓÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ (Brandley & Bryant, 1985Ø Bryant et al., 1989).

110

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ

111

Œ¯ÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· ·Ú·¿Óˆ Ë ∞. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘ (1998) ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ «Ë·Ï‹ıÂÈ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î¿Ô˘ ÛÙË Ì¤ÛË». ∆Ô ·È‰› Ô˘ ¤¯ÂÈ Â˘·ÈÛıËÙÔÔÈËı› Û ÈηÓfi ‚·ıÌfiÁÈ· ÙÔ ÊˆÓÔÏÔÁÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÚÔÙÔ‡ ‰È‰·¯Ù› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ó· ‰È·‚¿˙ÂȉÈ¢ÎÔχÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ËÈηÓfiÙËÙ· ʈÓËÌÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Î·È ÙÂÏÈο ÙÂÏÂÈÔÔÈÂ›Ù·È Î·ıҘ̷ı·›ÓÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Î·È Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ. ∆Ë Û¯¤ÛË Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋›ÁÓˆÛË Î·È ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈÂÚ¢ÓËÙ¤˜ (.¯. ∞˚‰›Ó˘, fi ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË).

Ÿˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi fiÏ· fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËηÓ, Ô ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÛÎÔÂ›Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Â›Ó·È ÌÈ· ηٿÎÙËÛË Ì ÔÏ‡Â˘Ú‡ÙÂÚ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜. ∏ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη Â›Ó·È ÚÔÊ·ÓÒ˜ ·Ó·Áη›· Û˘Óı‹ÎË, fi¯È fï˜ Î·È ÈηӋ ÁÈ· ÙËÓηٿÎÙËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘.

∆· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË Û ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛË˜Ô˘ Ù· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ò˜ ‰ÔÌÂ›Ù·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ·Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ ÓfiËÌ·. Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· οÔÈÔÓ Û·Ê‹ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô, ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÈÔ ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ fi„ÂȘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜Î·È Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜.ª·ı·›ÓÔ˘Ó Â›Û˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ËÁ¤˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË (›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜,‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ·Ê›Û˜, ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·) ÁÈ· Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÔ˘Ó ‹ Ó··Ó·ıˆڋÛÔ˘Ó ÙȘ Áڷʤ˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜. ™ÙÔÏ·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Î·È ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ›ÁÓˆÛË,·Ú¿ÏÏËÏ· ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ı·Ì¿ıÔ˘Ó ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ‹ ÔÚıÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, ηıÒ˜ Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜3. √È ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿, ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ·, ηıÒ˜Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» Î·È ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Î›ÌÂÓ· Ô˘¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·, Î·È ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙËÓ ÂÎ-·È‰Â˘ÙÈÎfi, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘˜ (Deford, 1991Ø Short,1991Ø Meek, 1998Ø Ferreiro, 1998Ø Teberosky, 1998·Ø Pascucci, 1998. Cinieri, 1998).

°È· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÏÔ‡ÛÈÔ Û ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘4 (¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·ÈÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÌËÓ Ù· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó fiÏ·

3. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ fiÏ· ·˘Ù¿ ‰Â Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÓÔÌÔÙÂÏÂȷο, Ô‡ÙÂ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ‡ÎÔÏ·. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÎfiÌË Î·È Ù·ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ÌÏÔηÚÈṲ̂ӷ ·fi Ì›· ÛÂÈÚ¿ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ô˘‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÛ‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁÓÒÛË. Ÿˆ˜ fï˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÌÂÈÚÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ,Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ¤ÌÊ˘ÙË ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·ÈÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÙÂÏÈο ıÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË.°È’ ·˘Ùfi Î·È ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ Ë Û˘Ó¯‹˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·…

4. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË» ÂÓÓÔԇ̠fiÙÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜·Ó¿ÁΘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÛÎÔfi˜. ŒÙÛÈ ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ·Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Ê˘Ï¿ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ Ì·›ÓÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ‹ Ù·ÓÙÔ˘Ï¿È· Ì ٷ ˘ÏÈο ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó·, Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË fï˜ ‰Â ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë Ï¤ÍË«fiÚÙ·» ¿Óˆ ÛÙËÓ fiÚÙ· ‹ Ë Ï¤ÍË «·Ú¿ı˘ÚÔ» ¿Óˆ ÛÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â͢ËÚÂÙ› η̛·Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿ÁÎË Î·È ‰Â Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÔÙ¤ Î·È Ô˘ıÂÓ¿ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ˙ˆ‹.

8

ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜, ¤Íˆ ·fi Ù· ÓÙÔ˘Ï¿È· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ›‰Ë Ô˘ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û’ ·˘Ù¿, fiˆ˜ ¯·ÚÙÈ¿, Ì·Úη‰fiÚÔÈ, „·Ï›‰È· Î.Ï.), Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓÂ›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Î·È ÛÙȘ ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ˜ Ô˘ ÎÚÂÌÔ‡Ó Ù· ÚÔ‡¯· ÙÔ˘˜, ÛÙ· ÔÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘˜ ÎÏ. °È·Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· Î·È Ó· ·˘ÙÔÂ͢ËÚÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ٿ͢, ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» fiÛ· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ÁÈ· Ó· Ù· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó,·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙËÓ ›‰È· ÂÓfiÙËÙ·).

¶fiÙ ٷ ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·™¯ÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ôηχ„ÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· fiÙ·Ó ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÏÂÈ-ÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È fi¯È ÚÔۯ‰ȷṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡. ™Â ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ÙÔ ·È‰›, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ʤÚÂÈ ÂȘ ¤Ú·˜ ¤Ó·ÛÎÔfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ. ™Â ÌÈ· ÚÔۯ‰ȷṲ̂ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·Ú·Î¿Ùˆ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·:- ŒÓ· ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ ¯·Ú¿ÛÛÂÈ Û ¤Ó· ʇÏÏÔ ¯·ÚÙ› ÌÂÚÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Î·È Û¯‹Ì·Ù· Î·È Ï¤ÂÈÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘: «∞˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÁÈ· ÙË Ì·Ì¿ ÌÔ˘. ªÔÚ›˜ Ó· ÌÔ˘ ÁÚ¿„ÂȘ ‰ғª·Ì¿”;», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘ ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜·Ú·ÙËÚ› ÙÔ ›‰ÈÔ ·È‰› Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ¤Ó· ÎÂÊ·Ï·›Ô ª.- ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÂÈ ÛÙ· ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓ· Î·È ÂÓÙ¿¯ÚÔÓ· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Î¿ÚÙ˜ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÂÈ Ò˜ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË Ï¤ÍË «ª·Ì¿». ∆Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘¯¿ÓÂÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡.

Dodge & Colker, 1998, Û. 48

¶·Ú¿ÏÏËÏ· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¢ηÈڛ˜ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ‰È·-ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÂÓÙ‡ˆÓ (‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ·Ê›Û˜, ÂÈÛÙÔϤ˜, Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ·-ÙÚÔ‡, Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.Ï.) (Teberosky, 1998·Ø Pascucci, 1998) Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ̉ȷÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈÓ. ∞˘Ù‹ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ʋ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙË ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ·ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ (‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÁÈ· οÔÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔοı ÊÔÚ¿ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÎÔfi, Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·) Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓηٿÎÙËÛ‹ Ù˘, ηıÒ˜ «ÔÈ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ηٷÎÙÒÓÙ·È Û ·ÏÏËÏÂ-›‰Ú·ÛË Ì ٷ ÁÚ·Ù¿ ΛÌÂÓ· Î·È ‰ÂÓ ÚÈÌ¿˙Ô˘Ó ·fi ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜» (Clay, 1991).

∏ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÓÙ‡ˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ê˘ÛÈο Ì ÙÔÓ Ù‡Ô ÙÔ˘ οıÂÎÂÈ̤ÓÔ˘, ‰Â ÌÂÙ·‰›‰ÂÙ·È Ì ¿˘ÏË ÌÔÚÊ‹. ™˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· Ì·˜·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‚È‚Ï›Ô˘, ÂÊËÌÂÚ›‰·˜, ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÂÁ΢ÎÏԷȉÂÈÒÓ, ÏÂÍÈÎÒÓ Î·È·ÎfiÌ· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. […] ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛ·Á¿ÁÔ˘Ì ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ·›ıÔ˘Û· ÁÚ·ÊÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË

˙ˆ‹, ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ‰ËÏ·‰‹ ÌÔÚʤ˜ ‚È‚Ï›ˆÓ, Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ‚È‚Ï›ˆÓ, ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÁÈ·Ù› ̤۷ Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÔÚʤ˜˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Â›Ó·È ÔÚ·Ù‹ Ë Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Û ÛÂÏ›‰Â˜, Ë ÛÂÏȉÔÔ›ËÛË, fiˆ˜ ÙËÓ ··ÈÙ›ÙÔ Î¿ı ›‰Ô˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘. ¶Ú¤ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Î·È fi¯È Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ ·ÓÙÈÁÚ¿„Ô˘Ì Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ‹ Ó· ÙÔ˘˜ ʈÙÔÙ˘‹ÛÔ˘Ì ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈÔ˘ ÂÈϤͷÌ ÁÈ’ ·˘Ù¿. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˆÊÂÏËıԇ̠·fi ÙËÓ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·, ·fi Ù· ¤ÓÙ˘·, fiˆ˜·˘Ù¿ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜, ÁÈ·Ù› Ù· ·È‰È¿ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ÂÚ¯fiÌÂÓ· Û ·ʋ Ì·˙› ÙÔ˘˜, ı·Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ Â͢ËÚÂÙ› ·˘Ù‹ Ë ‰È¿Ù·ÍË ÁÚ·Ê‹˜ ÎÈ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ë ÛÂÏȉÔÔ›ËÛË.

Teberosky, 1998·, Û. 31

112

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

¶Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ¤¯Ô˘Ó:

∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘™ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÚÔı‹Î˜ Ì ‚È‚Ï›· ÛÙȘ Ôԛ˜ Ù· ·È‰È¿

ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË (ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈÔ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ù··È‰È¿ Ó· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÛÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ Ú¿ÊÈ) Î·È ı¤ÛÂȘÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË, fiÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηı›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó»5 ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó,ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ‹ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÛȈËÏ¿ ‹ ʈӷ¯Ù¿.

∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Û ÌÈ· ʈÙÂÈÓ‹ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ ‰È·ÌÔÚ-ÊÒÓÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙÔ˜ ÛÙ· ·È‰È¿. ∆· ‚È‚Ï›· ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈÎÈÏ-ÔÌÔÚÊ›· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Â›‰Ô˜ (‚È‚Ï›· Ì Â˙¿ ΛÌÂÓ·, Ì ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ÎfiÌÈΘ),ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ (‚È‚Ï›· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ·, Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ηÈÌ ÏÈÁfiÙÂÚ· ʇÏÏ·, Ì ÛÎÏËÚfi ‹ Ì ̷ϷÎfi ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ), ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ (ÏÔÁÔÙÂ-¯ÓÈο, ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î.¿.). √È ÂΉfiÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÚÔÛÂÁ̤Ó˜ Î·È ÛÂοı ÛÂÏ›‰· ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ¤ÎÙ·ÛË Î·È Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ηϷ›ÛıËÙ˜ ÂÈÎfi-Ó˜, Ô˘ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÓfiËÌ¿ ÙÔ˘. ∆· ‚È‚Ï›· Ì ÂÎÙÂÓ‹ ΛÌÂÓ· Î·È Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓËÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË ‰ÂÓ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÙ·Ó Ù· Ê˘ÏÏÔÌÂÙÚÔ‡Ó,·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ˆÓÙ·Ófi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ Ù· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ.

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙ ٷ ‚È‚Ï›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÁÈ·Ó· ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ·Ì›ˆÙÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

∂›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÂÈı˘ÌËÙfi Ó· ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ (Ô›ËÛË,ı¤·ÙÚÔ, ·Ú·Ì‡ıÈ·6, ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·), Ù· ÔÔ›·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË Ì ÙËÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ·, Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙËÓ „˘¯È΋ ηÈÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·, ÛÙËÓ „˘¯·ÁˆÁ›· ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË (°ÎÏÈ¿Ô˘, 2005).∏ Û˘˙‹ÙËÛË, Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈοÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔ-ÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó (‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ·Ó¿Ï·ÛË ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ, ÂÈη-ÛÙÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÛÎËÓÒÓ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ, ·ÔÌÓËÌfiÓ¢ÛË ÔÈËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ)Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ). ∂›Ó·È ›Û˘ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ù· ΛÌÂÓ· Ù˘ ·È‰È΋˜ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ËıÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Í›Â˜ Î·È ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛËÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ (∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, 2000). øÛÙfiÛÔ Ù· ‚È‚Ï›· ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔ-ÚÈÒÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· Û ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÁÈ·Ù› ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ·

113

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

5. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ÂÂȉ‹ Ë Ï¤ÍË «‰È·‚¿˙ˆ» ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ÓfiËÌ· Ô˘ Ù˘·Ô‰›‰Ô˘Ì fiÙ·Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ Û ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÓËϛΈÓ. ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ «‰È·‚¿˙Ô˘Ó» Î·È ÚÔÙÔ‡ Ì¿ıÔ˘ÓÓ· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ·, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·ÈÛ˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ Ù˜ Ì ¿ÏϘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜.

6. ∏ ·ʋ Ì ٷ Û‡Á¯ÚÔÓ· Î·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ·Ú·Ì‡ıÈ· ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ οÓÂÈ Ó· ÏËÛÌÔÓԇ̠ÙË ÌÂÁ¿ÏË·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ Î·È Âͤ¯ÔÓÙ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜. ∆· ÎÏ·ÛÈο·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, Ë ™Ù·¯ÙÔÔ‡Ù·, Ô ¶·Ô˘Ùۈ̤ÓÔ˜ °¿ÙÔ˜, Ô ¶ÈÓfiÎÈÔ Î.¿. ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÓÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ Ù· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ, Û. 100).

ÔÏϤ˜ Î·È ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ∂ÈϤÁÔÓÙ·˜ ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘ ÔÈÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ‰È·-ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ Î·È ·fi„ÂȘ, ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ Î·È Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Ó·Á›ÓÔ˘Ó ÎÚÈÙÈÎÔ› ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜.

™Ù· Ú¿ÊÈ· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛË Î·È Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ù··È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ηıÒ˜ Î·È Ù··Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›· ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ·.

™ÙȘ ÚÔı‹Î˜ Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ì ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÌÚÔÛÙÈÓÔ‡ Â͈-ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·Ì̤ÓË ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿7, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ fiÙÈ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚÔηÏÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜. ¶›Ûˆ·fi ÙÔ Î¿ı ‚È‚Ï›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ë ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ ÌÚÔÛÙÈÓÔ‡ Â͈ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘, ÒÛÙ ٷ·È‰È¿ Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË, ·ÊÔ‡ «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, Ó· ÙÔ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Í·Ó¿ ÛÙË ı¤ÛËÙÔ˘ ˆÚ›˜ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡8.

∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ÛÙË ÛˆÛÙ‹ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË, ‰ÂÓÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Ù˘ ʈÙÔÙ˘›·˜ Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Â͈-ʇÏÏÔ˘. ∫·ıÒ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‚È‚Ï›· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÛÂÈÚ¤˜, Ù· ÔÔ›· ÛÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏfi ÙÔ˘˜

114

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

√ §¿˙·ÚÔ˜ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËÎÂ

7. ∫·Ù¿ÏÏËϘ ÁÈ· Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ Ô˘ ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ÛÙ·ÓËÈ·ÁˆÁ›· ·fi ÙÔÓ √™∫

8. ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Û ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜.

¤¯Ô˘Ó ·ÚÂÌÊÂÚ‹ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË (ÂÈϤÔÓ Ë ÂÈÎfiÓ· ÛÙË ÊˆÙÔÙ˘›· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·È Ù·¯ÚÒÌ·Ù·, ¿Ú· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛÙfi ·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔ), ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ÛÂ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂÈ˜ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ¿ӈ ÛÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ηȉȷÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ÛÈÁÔ˘Ú¢ÙÔ‡Ó fiÙÈ ÂÓÙfiÈÛ·Ó ÙË ÛˆÛÙ‹ ÙÔ˘˜ı¤ÛË. ™ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÚԂϤÂÙ·È Â›Û˘ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙÔ˘ÚfiÛıÂÙÔ˘ ¤ÓÙ˘Ô˘ ˘ÏÈÎÔ‡ (ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ, ‰È·ÊËÌÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙËÏÂÔÙÈÎÒÓÎ·È ı·ÙÚÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î.¿.), ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔÂχıÂÚˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ.

∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ì ÙÚfiÔ ÂÏ΢ÛÙÈÎfi ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ηÏÏÈÂÚÁ› ÙËÓ·Á¿Ë ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ù· Ì˘Â› Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙Ô˘Ó ÛÂÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ ÎÔÈӈӛ˜.

∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Û ÔÈΛϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ Û˘Ó‰¤-ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (.¯. ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ·Ú·-ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Ù· ‚È‚Ï›··Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‹/Î·È Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜, ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó Û ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓÎ·È ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Ù· Û¯¤‰È·ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó, ·ÎÔ‡Ó Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ÌÂÏÔÔÈË̤ӷ ÔÈ‹Ì·Ù·, ÁÚ·Ì̤ӷÛ ‚È‚Ï›·, ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Î.Ï.).

115

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

∞Ó·˙‹ÙËÛË Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›ˆÓ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘

∏ ˯ËÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘. °È· Ó·

ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ¤Ó· ηÛÂÙfiʈÓÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¤Ó· ÌÈÎÚfi, ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfiηÛÂÙfiʈÓÔ Ô˘ ·ÔÛ‡ÚÂÙ·È Û ¤Ó· Ú¿ÊÈ fiÙ·Ó ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ, ·ÎÔ˘ÛÙÈο Î·È Î·Û¤Ù˜Ì ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ηۤÙ˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˯ÔÁÚ·ÊËıÔ‡Ó Û ηۤÙ˜ٷ ÈÔ ·Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì ·Ó·ÁÓÒÛÙÚÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹¿ÏÏÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ÓËÈ·-ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Ì ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ªÂ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì‰ȷÊÔÚÂÙÈ΋ ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ˯ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È Î·È Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ˯ËÙÈ΋˜‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ·Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›·. ∞˘Ùfi ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ô˘ÌÈÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÂÏÏËÓÈο Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó, fiÔÙ ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, Ò˜ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ Î·ÈÛ ÌÈ· ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ οı ÛÂÏ›‰·˜ ¤Ó·˜ ¯·Ú·ÎÙË-ÚÈÛÙÈÎfi˜ ‹¯Ô˜, Ô ›‰ÈÔ˜ ¿ÓÙ·, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÂȉÔÔÈ› ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜.

√È Î·Û¤Ù˜ ʤÚÔ˘Ó Û ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛË ÙË ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÂÚȤ¯Ô˘Ó. ∫·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿, ·ÊÔ‡ ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ÂÈı˘ÌÔ‡Ó, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Î·Û¤Ù·.

∏ ·Í›· Ù˘ ˯ËÙÈ΋˜ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó«‰È·‚¿˙ÔÓÙ·˜» ÙËÓ ·Á·Ë̤ÓË ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›· fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎËÓ· ÙÔ˘˜ ÙË ‰È·‚¿ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.

H ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÓÔ›ÁÂÈ

ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· ÂӉȤÊÂÚ ٷ ·È‰È¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î¿ı ›‰Ô˘˜ ¤ÓÙ˘Ô, ¤ÁÁÚ·ÊÔ ‹ ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ. ∆· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈÛ¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ·ÔÛÙÔϤ·˜ Î·È Û˘¯Ó¿ Ù· ηÏ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘۯÂÙÈο Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘ ‹/Î·È ÙÔ˘˜ Ùԉȷ‚¿˙ÂÈ.

∫¿ÔÈ· ·fi Ù· ΛÌÂÓ· Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔÙ·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ‹ ¿ÏÏ·, Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ ·È‰È¿, ·Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÛÙÔӛӷη ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔ-Ó¤ˆÓ. T· ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È Û ı¤ÛËÓ· ˘Ô‰Â›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ·Ó·ÎÔÈ-ÓÒÛÂȘ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Û’ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È Ó·ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜,ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ Î‡ÚÔ˜. ∫·ıÒ˜ÔÈ ÁÔÓ›˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙȘ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ ÙËÓ ÒÚ·Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ó ‹ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÛ¯ÔÏÂ›Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ ÚfiÙ˘· ÚÔ˜ Ì›ÌËÛËÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ (∆¿Ê·, 2001, Û. 131).

116

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

♦ ∞˘Ù‹ ÙËÓ ·Ê›Û· Ì·˜ ÙËÓ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ·fi ÙË¢·ÛÈ΋ ÀËÚÂÛ›·. ª·˙› Ì ÙËÓ ·Ê›Û·‹ÚıÂ Î·È ·˘Ù‹ Ë ÂÈÛÙÔÏ‹. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂfiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ;

♦ ∞˘Ùfi˜ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Â›Ó·È ·fi ÙÔ ¢‹ÌÔ. °È·Ó· ‰Ô‡Ì ÙÈ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ϤÓÂ…

♦ (¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‰È·ÊËÌÈÛÙÈÎfi ıÂ-·ÙÚÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘): M‹ˆ˜ Û·˜ ı˘-Ì›˙ÂÈ Î¿ÙÈ Ë ÂÈÎfiÓ· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô;¶ÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ¤ÙÛÈ;

¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·

∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ÁÚ·Ê‹£ÂˆÚԇ̠ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹ ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÂοı ÂÚ›ÙˆÛË Û ‰‡Ô ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ·Ú·ÎÙ‹Ú· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜:♦ ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘, Ë Ì›· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘

Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη, Ì ÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó·Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÒÛÙ ӷ ÂÎʈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÛˆÛÙÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ó··ÔΈ‰ÈÎÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÁÚ·Ùfi ΛÌÂÓÔ, ÂÓÒ Ë ¿ÏÏË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË Ì‡ËÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙÔÓÎfiÛÌÔ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ·Ú¯‹ Ù˘ ̇ËÛ˘ ·˘Ù‹˜ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ ¯ˆÚ›˜ Ó· ͤÚÂÈ ÙԷȉ› Ó· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈ›. ∆· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÈ Â›Ó·È ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·ıÒ˜ ÙÔ˘˜‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ¿ÏÏ· ‚È‚Ï›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË ÛΤ„Ë.

♦ ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Ì ÙË ÁÚ·Ê‹. ∏ Ì›· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó·ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙÔ ÌÔχ‚È ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ÏÂÙ‹ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ¿ÏÏË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ·ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË Ì‡ËÛË ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ∏ ̇ËÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó·ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙÔ ·È‰› ÙÔ ÌÔχ‚È, ηıÒ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ˘·ÁÔÚ‡ÂÈ·˘Ù¿ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Û ¤Ó·Ó ÂÓ‹ÏÈÎÔ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˜ Áڷʤ·˜.

Ÿˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, Ë ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰›ÓÂÙ·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ÛΤ„˘ وӷȉÈÒÓ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. √È ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ηٿÎÙËÛ˘Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰›, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë «Ù¯ÓÈ΋» ηٷÎÙ¿Ù·È ÚÔԉ¢ÙÈο,ηıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·.

Deford, 1991Ø Short, 1991Ø Anderson et all., 1994Ø Meek, 1998Ø Ferreiro, 1998Ø Teberosky, 1998· &1998‚Ø Pascucci, 1998Ø Cinieri, 1998

117

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ªÚÔÛÙ¿ Û ̛· ·Ê›Û·♦ Œ¯ÂÙ ͷӷ‰Â› Ù¤ÙÔȘ ·Ê›Û˜; ¶Ô‡; ♦ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı¤ÏÂÈ Ó· Ì·˜ ÂÈ;♦ ¶ÔÈÔ˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ÊÙÈ¿ÍÂÈ;♦ (¢Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ù· ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·) ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰Ò;

¶›Ó·Î·˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜

√È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜√˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘

ÛÙËÓ Ù¿ÍË ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. √È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ Ì ϤÍÂȘ ÛÂοıÂÙË ‰È¿Ù·ÍË. ¢›Ï· Û οı ϤÍË ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›, Ë ÔÔ›·‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ÙËÓ «·Ó¿ÁÓˆÛË» Ù˘ Ϥ͢9. ∏ οıÂÙË ‰È¿Ù·ÍË›Û˘, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ Û ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ, ‚ÔËı¿ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÓÙÔ-›˙Ô˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›· ÙË Ï¤ÍË Ô˘ οı ÊÔÚ¿ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó. √È Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ··ÚÙ›˙Ô˘Óοı ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·Û‡Ó‰ÂÙ˜, ·ÏÏ¿ ·˘Ù¿ ÛÙ· ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È·Ó‹ÎÔ˘Ó Û οÔÈÔ Û‡ÓÔÏÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿: .¯. Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘, Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Ô ›Ó·Î·˜·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Ì ٷ ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜, ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜ ‹ Ù˘ı¿Ï·ÛÛ·˜, Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ Ê·ÁËÙ¿ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ‰ÒÚ· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ Î.Ï.¢ËÏ·‰‹ οı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ (Teberosky, 1998‚).

√È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚÔ›, Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ ›‰È· ı¤ÛËÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ‹ Î·È ÁÈ· fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ (fiˆ˜ ÔÈ ›Ó·Î˜·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ‹ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·), ‹ Ó··Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÁÈ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (.¯. ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÌÈ·˜ Û˘ÓÙ·Á‹˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜,ÙÔ ·›ÍÈÌÔ ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Î.¿.).

118

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ (ÙÔÓ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ Â‰Ò Û ‰‡Ô ÂΉԯ¤˜)10

Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ì ‰›Ï·.

9. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘¯Ó¿ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ·Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÎÂÊ·Ï·›· ‹ Â˙¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰› Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ù· ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ηÈÙ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÔ˘Ó (Worden & Boettcher, 1990Ø ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, 2000Ø °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘,2001 Î.¿.), ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÔÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ› ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò Â›Ó·È ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔÈ ÌÂÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. øÛÙfiÛÔ Ë ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ÓfiÓ·˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î·È ı·ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙË ÁÚ·Ê‹ Ô˘ ı· ıˆڋÛÔ˘Ó fiÙÈ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜.

10. OÈ ÂÈÎfiÓ˜, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Û·Ê›˜ Î·È Ó··Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙË Ï¤ÍË Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ‰›Ï· ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ .¯. Ì ˙Ò· (‚Ï.

∫¿ı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ϤÍÂȘ, ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Â˜ Ì·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ‰›Ï· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘. ™Â ÌÈ· ÂfiÌÂÓË ÌÔÚÊ‹, ÔÈ ›Ó·Î˜·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚÔ‡Ó ‰›Ï· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ ÌÈÎÚ¤˜ ÊÚ¿ÛÂȘ, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó›‰ÈÔ ÙÔ ¤Ó· ÙÔ˘˜ ̤ÚÔ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ˆ˜ ÚÔ˜ Ì›· ϤÍË, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÂÂÌÚ¿ÁÌ·ÙÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·. ¶.¯. ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì «Ù·Î·ı‹ÎÔÓÙ·» ‰›Ï· ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Î¿ı ÊÔÚ¿ ÂÈÎfiÓ· ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÙ·È: «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ·Ù· ÙÚ·¤˙È·», «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ÏÈο», «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È·»9 Î.Ï. (‚Ï. ÎÂÊ. 5.2).

¶Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ Ô ›Ó·Î·˜·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛËÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, ‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 8.2.4.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘

∆· ·È‰È¿ Ì˘Ô‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó.«∞Ó ‰È·‚¿˙Ô˘Ì Ôχ Ì ٷ ·È‰È¿, ·Ó Ù· οÓÔ˘Ì ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÙÂÏÈο ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÈ Â›Ó·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÙÈ Â›Ó·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ÏfiÁÔ˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌ· ηٷÛÙÔ‡Ó Èηӿ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜» (Teberosky, 1998·).

∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿∏ ÌÂÁ·ÏfiʈÓË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÌfiÓÔ ÂÂȉ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ-ÛʤÚÂÈ ÏÔ‡ÛȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ¿Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∞˘Ùfi Û˘Ì-‚·›ÓÂÈ Û›ÁÔ˘Ú·. ∂ÈϤÔÓ fï˜ ÔÈ ›‰È˜ ÔÈ ÈÛÙÔڛ˜ ÂÊԉȿ˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ ÙÔ˘˜ Ì ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙȘ Û˘ÁÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÔÈ Ôԛ˜, ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì fi,ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÌÂÙȘ ¿ÏϘ fi„ÂȘ Ù˘ ˘fiÛÙ·Û‹˜ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÙÂÚ¿ÛÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È.∫·ıÒ˜ ϤÓÂ Î·È Í·Ó·Ï¤Ó ÈÛÙÔڛ˜, Ù· ·È‰È¿ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ۇÓıÂÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ¯ÒÚÔ˘ ηȯÚfiÓÔ˘, ‡·Ú͢ Î·È ·Ó˘·ÚÍ›·˜, Ì ηÓfiÓ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ì ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· Ó· Û˘Û¯ÂÙ›ÛÔ˘Ó Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó·Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È· fiÛ· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ·ÎfiÌË.

Meek, 1998, Û. 113

√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ‚È‚Ï›· ÛÙ· ·È‰È¿,¤¯ÔÓÙ·˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÛÙÚ·Ì̤ÓÔ ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿ Î·È ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. √ ÙÚfiÔ˜ ·˘Ùfi˜·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ Â˘ÓÔ› ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fiÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ù·‚ÔËı¿ÂÈ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó, ÁÈ· fiÛ· ‰ÂÓ ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ·ÎfiÌË, fiÙÈ Â›Ó·È ¿ÏÏÔ ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ Î·È ¿ÏÏÔ Ë ÁÚ·Ê‹ Î·È fiÙÈ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Î·È ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ·fi Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿.°È· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηıÒ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙ·Ì·Ù¿ Î·È Ù·Î·Ï› Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ‹Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜: «∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ, ¤¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ Ë Á¿Ù· Ô˘ ı·

119

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

·Ú¿ÚÙËÌ·) ‹ Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ·Ï¿. ∂›Ó·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚÔ fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ϤÍÂȘ Ô˘·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÛÙ· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ‹, ·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÛÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜. ™˘Ì‚¿ÏÏÂÈıÂÙÈο ÙÔ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Î·Ù¿ Ùˉȷ‰Èηۛ· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙË Ï¤ÍË Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û οı ÂÈÎfiÓ·.√ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ¤¯ÂÈ ‰‡Ô ÂΉԯ¤˜: «√È ÂÔ¯¤˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹» Î·È «√È ÂÔ¯¤˜ÛÙËÓ fiÏË». ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚÔηÏ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÂÈÎfiÓÂ˜Ô˘ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÔÈΛ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó, Î·È ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂÔ¯¤˜ Î·È ÙÔ fiÛÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‚ÈÒÓÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.

‹ıÂÏ ӷ Â›Ó·È Î¿ÙÈ ¿ÏÏÔ;», «ŒÎ·Ó ηϿ ÙÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ Ô˘ ʤÚıËΠ¤ÙÛÈ ÛÙÔ ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ;», «∆ÈÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Á›ÓÂÈ ÙÒÚ· Ô˘ Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ú ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Ù˘∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·˜;». À¿Ú¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÈÚÒÙ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, ΢ڛˆ˜ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ‚È‚Ï›Ô, ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ‡ÊÔ˜ Î·È ÙÔÓ ÙfiÓÔ Ù˘ ʈӋ˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙËÓ ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ÛȈËÏ¿, Î·È ÌÂÙ¿ Ù· ηÏ› Ó·Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó··Ó·Î·ÏÔ‡Ó ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜.

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ, ·ÚÔ˘Û›· fiÏˆÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘, ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ‚È‚Ï›· Î·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ, ÙËÓ ÒÚ·Ô˘ ÔÈ ˘fiÏÔȘ ÔÌ¿‰Â˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· Ì ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (.¯. Ì οÔÈÔÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ ·È¯Ó›‰È, Ì οÔÈ· ηٷÛ΢‹, Ì ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ‹/Î·È Ì ·Ó¿ÁÓˆÛË ¿ÏÏÔ˘‚È‚Ï›Ô˘). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÌÈÎÚ‹˜ ÔÌ¿‰·˜ ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ ηÈÙ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì οı ·È‰› Â›Ó·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 6), ηıÒ˜ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÌÈÏÔ‡Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ·ÎfiÌË Î·È ÂΛӷ Ô˘ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·ÈÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ù··È‰È¿ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ηٷÓfiËÛ˘ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘ÓÈÛÙÔڛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ (Gambrell et al., 2000).

∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Â›Û˘ Ó· «‰È·‚¿˙Ô˘Ó» Ù· ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì‡ıÈ· ÛÙÔ˘˜Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó Ê˘ÛÈο Î·È ÂΛÓÔÈ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÁÈ· ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË, ‹ Ó·‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‚È‚Ï›· Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ‹ Ó·‰È·ÊˆÓÔ‡Ó ÁÈ· fiÛ· ϤÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Î·È ÁÈ· fiÛ· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜. ŒÚ¢Ó˜ Î·È ¿ÏÈ ¤¯Ô˘Ó·Ôηχ„ÂÈ fiÙÈ ÔÈ Û˘¯Ó¤˜ ¢¯¿ÚÈÛÙ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì Î›ÌÂÓ· ·È‰È΋˜ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË, fiÛÔ Î·È ÛÙËÓηٷÓfiËÛË ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (Clay, 1976).

¶Ò˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿;Œ¯ÂÈ ·Ô‰ÂȯÙ› fiÙÈ, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‚ÔËıËÙÈο Î·È ¿ÏϘ ÏËÚÔÊÔڛ˜¤Ú· ·fi Ù· ›‰È· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· ÙË ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ‹‰Ë η٤¯Ô˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘. ∞˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Ù·˘Ù›˙Ô˘Ó Ï¤ÍÂȘ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓÂÛË Î·È Ó· ηٷÓÔÔ‡ÓÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, οÙÈ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ï‹ ÁÚ¿ÌÌ· ÚÔ˜ ÁÚ¿ÌÌ··ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.

Dombey, 1994, Û. 5/21

120

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-Îfi˜ ·ÚÔ˘Û›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿-͢ ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ‰ÂÈÓfiÛ·˘ÚÔ˘˜.

√ ∞ϤͷӉÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÚÚ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ‰ËÏÒÓÂÈ Ì ¤ÓÙÔÓÔ ÙÚfiÔ. ¢ÂÈÓfiÛ·˘ÚÔȉÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó!

∂›Û˘, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚·ÛÙÔ‡Ó Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ÔÈ ·Á·Ë̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÚÔÛ¤Ï΢Û ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÔÏÏÒÓÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ¤Ú¢Ó˜ η٤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ë Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ·Ó¿ÁÓˆÛËÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈÔ˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Û ÔÏÏ¿ ›‰· (Roser &Martinez, 1985Ø Sulzby, 1985Ø Gambrell et al., 2002).

∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ

∫·Ù·Áڷʤ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÂÏÂÙÒÓ ÂÚ›ÙˆÛ˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ÌÈÎÚ¿·È‰È¿, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ‚È‚Ï›·, ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂÙÔÓ ÚÒÈÌÔ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ò˜ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ,ÙÔ Ù˘ˆÌ¤ÓÔ Ì¤ÚÔ˜ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÙ·È, ηıÒ˜ ›Û˘ Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘.∞ÚÎÂÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë Ú·ÎÙÈ΋ Û˘¯Ó‹˜·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ‚È‚Ï›ˆÓ Û ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ÙÔ˘˜ Û ÔÏÏ¿ ›‰·. √È ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ Ù¿ÍˆÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰È¿‚·˙·Ó ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï· ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÈÛÙÔڛ˜ Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÛËÌ›ˆÓ·ÓÔχ ηχÙÂÚ˜ ÂȉfiÛÂȘ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜Î·Ù·ÓfiËÛ˘ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜,·fi Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÂϤÁ¯Ô˘11, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ‰Â ‰È¿‚·˙·Ó ‚È‚Ï›·.

Gambrell et al., 2002

121

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

11. ™ÙȘ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ ÛÙȘÔԛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË (ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ËηıËÌÂÚÈÓ‹ ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›ˆÓ ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ, Û·ÊÒ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ, ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·) Î·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯˋ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ Ù¿ÍÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÈϤÁÔÓÙ·È ÒÛÙ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ·¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ì ÙȘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ (.¯. ·È‰È¿ ›‰ÈˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, Ì ÁÔÓ›˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¯ÚfiÓÔ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·ÈÌ·˙› ÙÔ˘˜ Î.Ï.) Î·È ÛÙȘ Ôԛ˜ ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË. ¶ÚÈÓ ·fi ÙËÓ¤Ó·ÚÍË Î·È ÌÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ÙfiÛÔ ÛÙȘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ fiÛÔÎ·È ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁËıÔ‡Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘.

∂ӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Ù˘ ™ÔÊ›·˜, Ë ÔÔ›· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ‹‰Ë ·ÚÎÂÙ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Â›Ó·È ÛÂı¤ÛË Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Î¿ÔȘ ϤÍÂȘ, ΢ڛˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È. «¢È·‚¿˙ÂÈ» ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÛÙÔ˘˜Ê›ÏÔ˘˜ Ù˘ ·Ó·Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÔÛÙËı›ÛÂÈ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›-Ô˘, fiˆ˜ Ù˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙ˘ˆı› ·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ ·Ó·ÁÓÒÛÂȘ. ŸÛÔ Ë ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Â›Ó·È ·ÚfiÛÎÔÙË, Ë «·Ó¿-ÁÓˆÛË» ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·ÓÔÓÈο. ™Â οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÛÙ·Ì·Ù¿. √È Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Ì·˘Ùfi Ô˘ ÂÎʈÓ›. ∫ÔÌÈ¿˙ÂÈ… ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ·Ó˘ÔÌÔÓÔ‡Ó: «ÕÓÙÂ, ™ÔÊ›·…». «¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· ÙÔ ‰È·-‚¿Ûˆ», ·ÔÏÔÁÂ›Ù·È Ë ™ÔÊ›·. «¢Â ϤÂÈ Â‰Ò ÏÔ˘ÏÔ‡‰È, ‰ÂÓ ÙÔ Í¤Úˆ ·˘Ùfi ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ·» Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Î·È Ë ‰·ÛοϷ Ù˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿: «ª‹ˆ˜ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó·Ì ‚ÔËı‹ÛÂÈ;».

∂Âȉ‹ Ë Â·Ê‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÂÈ Ì ÙȘÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Û ‚Ȉ̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˆÊÂÏÂ›Ù·È Î¿ı ¢ηÈÚ›·˜ ÁÈ· Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿Î·È ¿ÏÏ· ΛÌÂÓ· ÂÎÙfi˜ ·fi ·È‰Èο ‚È‚Ï›·, .¯.:

º¤ÚÓÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î¿ı ¢Â˘Ù¤Ú· Ìi· ΢ÚȷοÙÈÎË ÂÊËÌÂÚ›‰· ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ÙËÓÂÈÎfiÓ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì οÔÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ›‰ËÛË Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó··Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ·Ó ¿ÎÔ˘Û·Ó Î¿ÙÈ Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ Â›‰ËÛË ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË. ∞ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· Î·È ÙÂÏÈο ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙËÓ Â›‰ËÛË.

¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·˜ Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔÛ¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÈÌÔ.

¢È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·›ÍÈÌÔ ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡Ô˘ ·ÁfiÚ·Û·Ó ‹ ÁÈ· ÙË Ú‹ÛË ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ .¯. ʈÙÔÙ˘ÈÎÔ‡ Ì˯·Ó‹Ì·ÙÔ˜.

™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ (ÔÓfiÌ·Ù· ÛÙ· ÎÔ˘‰Ô‡ÓÈ· Ù˘ÂÈÛfi‰Ô˘, ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó·, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÂÚÈÔ‰Èο, ·ÏÏ¿Î·È ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙȘ Ê›Ú̘ ÙˆÓ ÚÔ‡¯ˆÓ ÛÙ· ˘ÓÔ‰ˆÌ¿ÙÈ·, ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙ· ·ÔÚÚ˘·ÓÙÈο ÛÙÔÌ¿ÓÈÔ Î.Ï.) Î·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ (Bernardin, 2002). ∆Ô˘˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ›Û˘ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÙȘ Áڷʤ˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ‰ÚfiÌÔ: ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› ÂΛ; ∆È Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó; ∫·È Ê˘ÛÈο ÙÔ˘˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ó·‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·ÁηÏÈ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰·ÓÂÈÛÙÔ‡Ó ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎËÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ó. ¢Ú·-ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ì ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ÚfiÛˆ·, ΢ڛˆ˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÙÔ˘‰›ÓÂÈ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜ ȉȷ›ÙÂÚË ·Í›·.

122

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘ µ·Á-Á¤ÏË, Ô˘ Â›Ó·È ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·-Ó›·, Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ÙÔ˘˜ ‰ÈËÁ‹ıËΠÛÙ· ·Ï‚·ÓÈο.¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ò˜ ÙÔ ÁÚ¿ÊÂÈ.«°È·Ù› Ϙ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂȘ ·Ï‚·ÓÈÎ¿Î·È ‚¿˙ÂȘ ÂÏÏËÓÈο ÁÚ¿ÌÌ·-Ù·;» ÚˆÙ¿ Ô °È¿ÓÓ˘. «¶ÔÈ·;»ÚˆÙ¿ Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘ µ·ÁÁ¤ÏË. «∞˘-Ù¿», ϤÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘ Î·È Ù· ÁÚ¿-ÊÂÈ ‰›Ï·.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜

∫·ıÒ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì˘Ô‡ÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ë ÁÚ·Ê‹‰Â ÓÔÂ›Ù·È ˆ˜ ·ÏÏËϤӉÂÙË Î·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘, ·ÏÏ¿ ˆ˜ Ì›··˘ÙfiÓÔÌË, ·˘ıfiÚÌËÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ Â›Ó·È ·ÏÏËϤӉÂÙ˜ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› Û ۯÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÏËϤӉÂÙÂ˜Î·È ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· (Teberosky, 1998·). ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô (‚Ï. ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, ÚÔÙÔ‡·ÎfiÌË Ù· ıˆڋÛÔ˘Ì Èηӿ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó. °È·Ù›, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë Emilia Ferreiro (1998),Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ Ù·ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ηٷÎÙÔ‡Ó ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, «Ë ÁÚ·Ê‹ ‰ÂÓ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ڷÁÌ·ÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·,ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ. ∆· Ú·ÁÌ·ÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÌÔÚ› Î·È fi¯È». ∆··È‰È¿ ÏÔÈfiÓ «ÁÚ¿ÊÔ˘Ó» Î·È ÚÔÙÔ‡ Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. «°È· Ó· ͤÚÔ˘Ì ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·ÈÁÈ· ÁÚ·Ê‹», ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ¿ÏÈ Ë ∂milia Ferreiro, «Ú¤ÂÈ Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ì ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔ ¤ÁÚ·„Â,ÒÛÙ ӷ Ì·˜ ÂÍËÁ‹ÛÂÈ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙÔ˘, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÔÚ·Ù¤˜ Û ·˘Ù¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·ÍÂ.∫·È ÌÂÙ¿ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘ ËÙ‹ÛÔ˘Ì ӷ Ì·˜ ‰È·‚¿ÛÂÈ».

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÈfiÓ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ԣ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ‚ÈÒÓÔ˘ÓÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÁÚ·Ê‹˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈË Ù¿ÍË (.¯. Ó· ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ‚È‚Ï›· ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı·¤¯Ô˘Ó ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ), ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ΛÌÂÓ· ̉ȷÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜: Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ı·

123

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ŒÊÙÈ·Í·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· Ù· ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜. ∫¿ı ·È‰› ·Ó¤Ï·‚ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÁÈ· ¤Ó·˙ÒÔ. √ µ·Û›Ï˘, Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, ¤ÁÚ·„ ÁÈ· ÙÔ Û·ÏÔ. πÛfiÙÈÌË fï˜‹Ù·Ó Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘ Ô˘ ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÎfiÌË Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·.¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÈÎÔÓÈο ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜Î·Ù¢ı‡ÓÂȘ, Î·È fiÙÈ Î¿ÙÈ ›Ûˆ˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÁÈ·Ù› ËÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Û ۇÓÔÏ· ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÎÂÓ¿. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈVernon & Ferreiro (1999, Û. 398), ÔÈ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û «ÛˆÛÙ¤˜» ηȫϷÓı·Ṳ̂Ó˜». ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ıˆڛ· ÙÔ˘ Piaget, ÔȉȷÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ï·Óı·Ṳ̂Ó˜ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ Ô˘·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfiÛ¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ù· ·È‰È¿.

Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ó· Û˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ı˘-ÌÔ‡ÓÙ·È Ú¿ÁÌ·Ù·, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È ÌÂÙ·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ·, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ‚È‚Ï›·, ÂÊË-ÌÂÚ›‰Â˜, ÂÚÈÔ‰Èο, ·Ê›Û˜, Ô‰ËÁ›Â˜ ·È¯ÓȉÈÒÓ, ηÓfiÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ٿ͢, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÈÛÙÔϤ˜, ¿ÏÏÔÙ ˘·ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ï·Ì-‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·, Î·È ¿ÏÏÔÙ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ›‰È· Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·ÁÚ¿„Ô˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÁÈ· Ó· ͤÚÂÈ ÙÈ ¤ÁÚ·„ ÙÔ ·È‰› fiÙ·Ó ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓÒÛÈÌÔ,ÙÔ ÚˆÙ¿ÂÈ Î·È Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ Û˘¯Ó¿ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÂÈ ÙÔ ·È‰› fiÙÈ ¤ÁÚ·„Â, ·ÏÏ¿Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ‰È·‚¿˙ÂÈ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ (Ferreiro, 1998Ø Pascucci, 1998).

√ ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ¤Ó· Ì‹Ó˘Ì·, ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û ÔÏÏ¿ ›‰·.Œ¯Ô˘Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ô˘Ó, ÙÈ ·ÎÔ‡Ó fiÙ·Ó ÙÔ Ï¤ÓÂ Î·È Ò˜ Ó· ÙÔ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó, Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ì¤Û· ÛÙÔ Ì‹Ó˘Ì¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ò˜ Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó Û·Ê¤˜ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. √È ·Û΋ÛÂȘ ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ˙ËÙÔ‡Ó ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ÙËÓ ›‰È·Û˘ÏÏ·‚‹, ÙËÓ ›‰È· ϤÍË ‹ ÙËÓ ›‰È· ÌÈÎÚ‹ ÊÚ¿ÛË, ·ÔÛÎÔÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÌÂÌÔӈ̤ӈӉÂÍÈÔًوÓ, ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¿Óˆ Û ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó Ô‡Ù ӷ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÁÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. ∆Ô ÌfiÓÔ Ô˘ οÓÔ˘ÓÂ›Ó·È Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ì Ì˯·ÓÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÂÏÂÙÔÌÂÚ›˜ fi„ÂȘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜. Ÿ,ÙÈ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· ÁÈ’ ·˘Ù¿ Î·È Ô ÌfiÓÔ˜ÛÙfi¯Ô˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Â›Ó·È fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÂÌ›ÛÔ˘Ó ÙË ÛÂÏ›‰·.

Deford, 1991, ÛÛ. 86 Î·È 87

¶ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÛÙÔϤ˜ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ¢ËÏÒÓÔ˘ÓfiÙÈ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fiÙÈ ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó·Ù· ›ÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ Áڷʤ˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÈ Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ù· fiÛ· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó.¢ÂÓ Ù· ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ù· ·Ôı·ÚÚ‡ÓÂÈ, Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔ˘˜ ϤÂÈ fiÙÈ ·˘ÙfiÔ˘ ¤ÁÚ·„·Ó Â›Ó·È ÛˆÛÙfi. ÀÈÔıÂÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÈ‚Ú·‚‡ÛÂȘ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘: «ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈÔχ fiˆ˜ ÙÔ ¤ÁÚ·„˜», «∂›Ó·È Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓ fiˆ˜ ÛΤÊÙËΘ Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂȘ», «°È· Ó·‰Ô‡Ì Ҙ ÙÔ ÛΤÊÙËÎÂ Î·È Ë ª·Ú›·» Î.Ï.

Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·-Ê‹˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔ-ÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔÛÎÔfi. º˘ÛÈο, ÛÙËÓ ÔÚ›· ηٿÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Û˘Ó¯Ҙ Ӥ˜ÁÓÒÛÂȘ. ∆· Ï¿ıË Ô˘ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ· οÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ ‰›ÓÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ÁÈ· ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙÔηٿÏÏËÏÔ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ï·›ÛÈÔ ÒÛÙ ÙÔ ·È‰› Ó· ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Î·È ÛÙȘ ·Ó·-˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘. «°È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ô ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ Ó· ÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ó· η-Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï¿‚ÂÈ fi„Ë ÙÔ˘ fiÙÈ Ë Û¯¤ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Ì ÙËÓ ÔÌÈÏ›·‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· ·ÓÙÈÏËÙ‹ ·fi ÙÔ ·È‰› Î·È fiÙÈ ÔÈ È‰¤Â˜ ÙÔ˘ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÚÈ˙Èο ·fi ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ê˘ÛÈΤ˜ Î·È Î·ÓÔÓÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È ÂÍÔÈÎÂȈ̤ÓÔÈ Ì ÙÔÓ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜», ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ë ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (1991)12.

124

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

12. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ï¿ıË Ô˘ οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ,·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÙ‡¯ÂÈ, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ÙfiÌÔ Ù˘ ÛÂÈÚ¿˜ °Ú·Ê‹Î·È ∞Ó¿ÁÓˆÛË (Curto et al., 1998) –ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ›¯Â ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ‰È·ÓÂÌËı› ·fi ÙÔ À¶∂¶£ Û fiÏ· Ù·ÓËÈ·ÁˆÁ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ∆· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û ·˘Ù¿ Ù· ‚È‚Ï›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋

√È ‰ÈÔÚıˆÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ∆Ô ˙‹ÙËÌ· ÙˆÓ ‰ÈÔÚıˆÙÈÎÒÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ·fi Ù· ÈÔ Û‡ÓıÂÙ· Û¯ÔÏÈο˙ËÙ‹Ì·Ù·, ÁÈ·Ù› ÙÔ Ó· ‰ÈÔÚıÒÓÂȘ οÔÈÔÓ ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ «ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ·». ∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó ÌÔÚÔ‡ÌÂÓ· οÓÔ˘Ì fiÔÈ· ‰ÈfiÚıˆÛË ı¤ÏÔ˘ÌÂ, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·ÌÈ¿ ·Í›· ·Ó Ô ¿ÏÏÔ˜ ‰ÂÓηٷϷ‚·›ÓÂÈ ÁÈ·Ù› ÙÔÓ ‰ÈÔÚıÒÓÔ˘ÌÂ… ∞˜ ¿ÚÔ˘Ì ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ·fi ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ ‹ ·fi ‰ÂÍÈ¿ ÚÔ˜ Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿. ∆Ô ·È‰› Ú¤ÂÈ Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ·fi Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ Â›Ó·È Ì›· ·fi ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÁÈ· Ó·ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ, Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ë «ÛˆÛÙ‹» ÁÈ· ÙÔÛ˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜ Ì·˜. °È· Ó· Û˘Ì‚Â› ·˘Ùfi Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Ó·ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Û ¿ÏÏË Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ªfiÓÔ ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏϘ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ÛˆÛÙ‹, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋… °È· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈηÓ›˜ Û˘Ó›‰ËÛË ÙÔ˘ ÙÈ Â›Ó·È Ï¿ıÔ˜, Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ‰Â¯Ù› fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ¿ÏÏË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·,Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·, Ó· ı¤ÛÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: «ªÔÚԇ̠ӷ ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ¤ÙÛÈ ‹ ·ÏÏÈÒ˜;À¿Ú¯ÂÈ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ;»

Teberosky, 1998·, ÛÛ. 37 Î·È 38

125

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

∑ËÙ‹ıËΠ·fi ÙÔ ÃÚ›ÛÙÔ, 5 ÂÙÒÓ Î·È ¤ÍÈ ÌËÓÒÓ, Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË «Êˆ˜» Î·È ÙË Ï¤ÍË «‹ÏÈÔ˜». «™ÙÔÓ‹ÏÈÔ ¤‚·Ï· Ôχ ÈÔ ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·», Û¯ÔÏ›·ÛÂ, «ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Ôχ ÈÔ Ôχ ʈ˜». ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈÔ ÃÚ›ÛÙÔ˜ ‰È·ÙËÚ› ÂÈÎÔÓÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹, ·ÊÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙË ÁÚ·Ê‹ Ù˘ Ϥ͢ «‹ÏÈÔ˜» ÌÂÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ʈÙfi˜ Ô˘ ÂΤÌÂÈ. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ÙÔ˘ ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË fiÙÈ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰ÔÌ‹ÙÔ˘13.

ÁÏÒÛÛ·, Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË fï˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ Î·ı·Ú¿ fiÙÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ô˘·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ȉ¤Â˜ Î·È fiÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ï¿ıË. ∫·È·˘Ùfi Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ηıÒ˜ ÔÈ È‰¤Â˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó Û ÎÔÈӈӛ˜ÔÈ Ôԛ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜, ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÎÔÈÓ¿ ÛËÌ›· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ŒÓ·ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ì ۯÂÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› ·fi ÙË ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· ̤۷ ·fi ÙËÓÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÚÔÛ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‰ÔÎÈÌ·ÛÈÒÓ Ù˘ E. Ferreiro (µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ˘fi ¤Î‰ÔÛË).

13. ªÈ· ‚·ÛÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÚÔÙÔ‡ ‰È‰·¯ÙÔ‡Ó ÙË ÁÚ·Ê‹ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ, ›ӷÈfiÙÈ Ë ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂÈÎÔÓÈÛÙÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘ ÙÔ˘˜ ȉÈfiÙËÙ˜. ŒÙÛÈ Û˘¯Ó¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌÂÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹/Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙË Ï¤ÍË «‚Ô˘Ófi» ·fi ÙË Ï¤ÍË «ÂÙ·ÏÔ‡‰·», Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·‹/Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‡ ·È‰ÈÔ‡ (‚Ï.Ferreiro et al., 1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1994).

¶ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹

•ÂÎÈÓÒÓÙ·˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ηÈ

ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Û fiÏÔ˘˜ Ì·˜ fiÙÈ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔfiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ÙË Ï¤ÍË ·˘Ù‹ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È.∏ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·È‰› Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ΛÓËÙÚÔ ÁÈ’·˘Ù‹ ÙË ‰Ú¿ÛË Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ηٿÎÙËÛ˘ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜ (Delhaxhe et al.Ø 1989. Teberosky, 1998‚).

126

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒә ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙfiÓÈ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ¿Óˆ Û ÌÈ· ¿Î·ÌÙË ÂÏ·ÊÚÈ¿ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰›Ï· Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·ÈÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·.

¶›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÈ·˜ Ù¿Í˘14

14. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÁÈ· οı fiÓÔÌ· Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÎÈÓËًηÚ٤Ϸ. ŒÙÛÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ÙË «‰È΋» ÙÔ˘ ηÚ٤Ϸ. ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿Íˢ¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·, Ù›ıÂÙ·È ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË. ¢ÂÓ ÌÔÚ›

™Â ¤Ó· ηϷı¿ÎÈ ‹ Û ¤Ó· ÎÔ˘Ù› Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÙÔÔıÂÙ› ¯·ÚÙÔÓ¤ÓȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ›‰È˜ Ì ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ‰›Ï· ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜.∞˘Ùfi Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛ¯Ù› ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Â›Ó·È Ó· ÌËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÏÏ·ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ˘Ô‚ÔËıËÙÈο. ∏ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Î·È ËʈÙÔÁÚ·Ê›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ù· ÌfiÓ· ÛÙÔȯ›· ÛÙ· ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó‚ÔËıËÙÈÎÔ› ‰Â›ÎÙ˜ (.¯. ·Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ª¿ÓÔ˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚË Î·Ú٤Ϸ ·fi ÙÔfiÓÔÌ· ÙÔ˘ ªÈ¯¿ÏË, ·Ó ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ¿ÛÈ·˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ‹ ÎËÏ›‰· Î.Ï.), ÙÔÈı·ÓfiÙÂÚÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ı· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Û ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ‚ÔËıËÙÈÎÔ‡˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ‰Â ı· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÎÒ‰Èη.

ªÈ· ȉ¤· ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ: «∆· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì·˜».¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ì Ì ÔÈ·ÛÂÈÚ¿ ı· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜, .¯. ÔÌ·‰ÔÔÈԇ̠ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Ù·ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·Ú¯ÈÎfi ‹¯Ô, ‹ ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Î.Ï. ∫ÔÏÏ¿Ì ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙË Ì›· οو ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË Î·ÈÁڿʈ, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ Áڷʤ·˜, Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ¶ÚÔʤڈ ÌÂÁ·Ïfiʈӷ ÙÔ Î¿ı fiÓÔ̷ηıÒ˜ ÙÔ Áڿʈ. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Â›Û˘ Î·È Û ÎÈÓËÙ¤˜ ÔÌÔÈfiÌÔÚʘηÚ٤Ϙ.

∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡ÓÓ· ¤¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓÙÔ˘˜, ̤۷ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· Î·È Û·Ê‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô, fiˆ˜.¯. ÁÈ· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ·ÚÔ˘Û›Â˜, ÁÈ· Ó· ˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‰·ÓÂÈÛÙÔ‡Ó ‚È‚Ï›·, ÁÈ· Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ÛÙÔÛ˘ÚÙ¿ÚÈ Î¿ÔÈÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ Ï›ÂÈ Î.Ï. (‚Ï. Delhaxhe et al., 1989. Teberosky, 1998‚). √›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ì ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙȘ·Ú·¿Óˆ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ηٿÏÔÁÔ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ¢›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘, Ë ÔÔ›·‚ÔËı¿ÂÈ ÛÙËÓ «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜.

π‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ

1. ¶·ÚÔ˘Û›Â˜∞fi ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, Ù· ·È‰È¿ ηıÒ˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÙÔ Úˆ› ÛÙÔ

ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Û ¤Ó· ›Ó·Î· ·ÚÔ˘Û›·˜ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜. ∞ÚÎÂÙ¿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó. ™Â·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËıËıÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓηÚ٤Ϸ Ô˘ ˘Ôı¤ÙÔ˘Ó fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ·Ú·‚¿ÏÏÔ˘Ó Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ‰›Ï· ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘˜, Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï¿ fiÙÈ Ï¤ÂÈ ÙÔ ÛˆÛÙfi. ∞Ó Ôµ·Û›Ï˘ ¿ÚÂÈ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ µ·ÛԇϷ15, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ·Ú¯Èο ÛÙËÓ ÔÌÔÈfiÙËÙ·ÙˆÓ ·Ú¯ÈÎÒÓ ÁÚ·ÊËÌ¿ÙˆÓ, ·Ú·‚¿ÏÏÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ‰›Ï· ÛÙËʈÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ‰È΋ ÙԢηÚ٤Ϸ. ∞Ó Ô ›‰ÈÔ˜ ‰ÂÓ ÂÛÙÈ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰‡Ô ÔÓfiÌ·Ù·

127

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·, ÁÈ·Ù› ÙfiÙ Ҙ ı· ͯˆÚ›˙ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÙË ‰È΋ÙÔ˘; ∏ χÛË Â›Ó·È Ó· ˘¿ÚÍÂÈ ¤Ó·˜ ÚfiÛıÂÙÔ˜ ‰Â›ÎÙ˘. ª›· Û˘Ó‹ı˘ Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ó· ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ‰›Ï· ÛÙ·ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘ Â›Ó·È ›‰È· ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÂÈı¤ÙÔ˘, fiˆ˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·Ú·Ù›ıÂÙ·È Â‰Ò. ÕÏÏË Ï‡ÛË, ÁÈ· Ó··ÔʇÁÂÙ·È ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ Û‡Á¯˘Û˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ô‡ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ·, Â›Ó·È ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ÂÈı¤ÙÔ˘ ‹ Î·È ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Â›ıÂÙÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ›‰È· ÔÓfiÌ·Ù· Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜Ù˘ ηÚ٤Ϸ˜. ŒÙÛÈ ÁÈ· Ó· ‚‚·ÈˆıÔ‡Ó .¯. Û ÔÈ· ª·Ú›· ·Ó‹ÎÂÈ Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î·Ú٤Ϸ, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¿Ó· ÙËÓ ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó Î·È ·fi ÙËÓ ›Ûˆ Ù˘ ÏÂ˘Ú¿.

15. ™ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ó· ÙÔ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ó· ÙÔ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÁÈ· ‰ÈÎfi ÙÔ˘.

Î·È ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ÙˆÓ ·ÚÔ˘ÛÈÒÓ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ·ÛԇϷ˜ ·ÓÙ›ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÙÔ˘, οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ·È‰› ı· ÙÔ ·ÓÙÈÏËÊı› Î·È ı· ÙÔ˘ ÙÔ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ ‹ ı· ÙÔ·ÓÙÈÏËÊı› Ë µ·ÛԇϷ fiÙ·Ó ı· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ fiÓÔÌ·.

ŸÙ·Ó fiÏ· Ù· ·ÚfiÓÙ· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔӛӷη ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È Î·ı›ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ Ù˘¯fiÓ Î·Ú٤Ϙ Ô˘ ÂÚ›ÛÛ„·Ó Î·È ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙË‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó. ∂ÌÊ·Ó›˙ÂÈ Ì›· Ì›· ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ô˘ÂÚ›ÛÛ„·Ó Î·È ÚˆÙ¿: «¶ÔÈ·ÓÔ‡ Ê›ÏÔ˘ Ì·˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Â‰Ò;». ∆··È‰È¿ Ô˘ ›Ûˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙÔfiÓÔÌ·, ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ‚È¿˙ÔÓÙ·È Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ηٿ ÙËÛ˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋, ÚˆÙ¿ÂÈ ·Ó Â›Ó·È Û›ÁÔ˘Ú·: «¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂÙ fiÙÈ Â‰Ò ÁÚ¿ÊÂÈ °È¿ÓÓ˘;»,«¶Ô‡ ı· ‚¿ÏÔ˘Ì ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ı˘ÌfiÌ·ÛÙ fiÙÈ Û‹ÌÂÚ· ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‰ÒÌ·˙› Ì·˜;». ∞ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ «‰È¿‚·Û·Ó», ηÈÙfiÙ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÁÈ· Ó· ÙÔ ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÔ˘Ó Ì ÙȘηÚ٤Ϙ ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Ó· ‚ÔËıËıÔ‡Ó ·fi ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó·ÚÙÔ‡Ó ÙÔfiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ «¤ÌÂÈÓ·Ó Û›ÙÈ». ∫·ıÒ˜ Ë ¯ÚÔÓÈ¿ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·ÈÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ·˘Ù¿ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈÛÎfiÈÌÔ Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ô˘Û›Â˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı›. ∆· ·È‰È¿ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó .¯. fiÛ· ·ÁfiÚÈ· Î·È fiÛ· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 9) ‹Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·Ó¿ ‰‡Ô, ÂÎ ÂÚÈÙÚÔ‹˜, ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ·Ô˘ÛÈÔÏfiÁˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚfiÓÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·fiÓÙ˜ Ù· ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· fiÏˆÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ¿ÓÙÔÙ ·fi ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.

128

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

∏ ¶ÂÏ·Á›· ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È ÁÈ·Ù› Ô ¶·Ó·-ÁÈÒÙ˘ Îڤ̷Û ٷ Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÎÚÂ-Ì¿ÛÙÚ· Ù˘16. √ ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ‰ÂÓ Â›ıÂÙ·ÈÁÈ·Ù› Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ· ·Ú¯›˙ÂÈ ·fi ÙÔ›‰ÈÔ ÁÚ¿ÌÌ·. ∏ ¶ÂÏ·Á›· ÙÔ˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈÚ¤ÂÈ Ó· ÎÔÈÙ¿ÂÈ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fi¯ÈÌfiÓÔ ÙÔ ÚÒÙÔ, Î·È Ê¤ÚÓÂÈ ÙÔ Î·ÚÙÂÏ¿ÎÈ Ô˘ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ ÙÔ ·Ô-‰Â›ÍÂÈ.

16. ™ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂÂȉ‹ ˘‹Ú¯·Ó Û˘ÓˆÓ˘Ì›Â˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÚÔÛı¤ÛÂÈ ÛÙȘ ηÚÙ¤ÏÂ˜Î·È Ù· ›ıÂÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, fiˆ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ë A. Delhaxhe Î·È ÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ Ù˘ (1989), Ô˘ ÛÙËʈÙÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ¢ÓfiËÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó Û‚ËÛÙ›. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·Ê› Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙԘ̷Úη‰fiÚÔ ·fi Ù· ›ıÂÙ· Î·È ¤¯ÂÈ ˙ËÙËı› ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÚÒÙ·. ∆·Â›ıÂÙ·, Ô˘ Â›Ó·È Ì ̷‡Ú· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù· ÎÔÈÙÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜Â›Ó·È ›‰ÈÔ. øÛÙfiÛÔ Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ Èı·Ófi Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ô˘, ÚÔÙÔ‡ ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ –ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓÛ˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜– ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·ÓÙÈ̤و· Ì ¿ÏϘ ÙfiÛ˜ ϤÍÂȘ, ÙȘ Ôԛ˜ ı· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡ÓÌ οÔÈÔ ÙÚfiÔ. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÂÎÙÈÌԇ̠fiÙÈ Ì›· Ù¤ÙÔÈ· Ú·ÎÙÈ΋ ‰ÂÓ ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ó· ÁÂÓÈ΢ٛ. ∆Ô˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û˘ÓˆÓ˘Ì›·˜ ıˆÚÂ›Ù·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È fiˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ˘ÔÛËÌ›ˆÛËÙ˘ ÛÂÏ›‰·˜ 126.

2. ∞Ó·˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈӟˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËΠٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ·

ÙÔ˘˜, ÛÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Ì ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ÛÙ· Ú¿ÊÈ· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ù·Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÛÙȘ ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ˜ ÙÔ˘˜. °È· Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ·˘ÙfiÓÔÌ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ٿ͢ Û˘¯Ó¿ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ‚ÔËıÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜Î·Ú٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.

3. √È ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ™˘Ó‹ıˆ˜ Ù· ·È‰È¿ Û οı ٿÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ¤¯Ô˘Ó ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜

ÔÔ›Ô˘˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∫¿ı ·È‰› ÌÔÚ› Ó·¤¯ÂÈ ¤Ó·Ó ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜, ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡. ∫¿ı ʿÎÂÏÔ˜ ¤¯ÂÈ·’ ¤Íˆ Ì›· ÂÙÈΤٷ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. ™ÎfiÈÌÔ Â›Ó·È ÔÈ ÂÙÈΤÙ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· وӷȉÈÒÓ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Â˜, Ó· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ̷Úη‰fiÚÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ó·ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.

√È Ê¿ÎÂÏÔÈ Ì ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û οÔÈÔ Ú¿ÊÈ Ù˘ Ù¿Í˘. AÓ¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:

οı ·È‰› ·Ó·˙ËÙ¿ ÙÔ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘ fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÙȘ ÂÚ-Á·Û›Â˜ ÙÔ˘,

¤Ó· ·È‰› ·fi οı ÔÌ¿‰· ·Ó·˙ËÙ¿ Î·È ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘,

‰‡Ô ·È‰È¿, ·˘Ù¿ Ô˘ ÚÔı˘ÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›·,ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘.

™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜, ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó ÁÈ·‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.

4. ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ∆Ô ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÙÔ ÏfiÙÙÔ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ

∆Ô «ÓÙfiÌÈÓÔ» Î·È ÙÔ «ÏfiÙÙÔ» ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·Ù·Û΢¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ وӷȉÈÒÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÏÔÁÈ΋ ÙˆÓ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÙˆÓ ÏfiÙÙÔ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ·›˙ÔÓÙ·È ÌÂÙËÓ ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).

5. ÕÏϘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ›Ó·Î··Ó·ÊÔÚ¿˜ ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÔÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜.

°Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘÁˆÓȤ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 5).

°Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı· ·›ÍÔ˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 6).

°Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì ÔÈ· ÂÚÁ·Û›· ı· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 5).

°Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ù· ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó (‚Ï.ÎÂÊ. 9).

∞Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó··ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ÂÈÛÙÔϤ˜ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ).

129

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

•¤ÚÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜…ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛˆÛÙ¿ Î·È Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ‰ÂÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·È ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘, fiÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ì ÔÈÔ ÊÒÓËÌ··ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ Î¿ı ۇ̂ÔÏÔ Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó. °È· Ó· ͤÚÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÓÛ¯ÂÙÈο Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, ÂÈ‚Ú·‚‡ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó: «¶Ôχ ˆÚ·›· ÙÔ ¤ÁÚ·„˜.£· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÌÔ˘ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂȘ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿ÎÙ˘Ïfi ÛÔ˘;». ŸÙ·Ó ·˘Ùfi ηıÈÂÚˆı› ˆ˜Û˘Ó‹ı˘ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ·È‰È¿ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Úfiı˘Ì·.

∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ¤ÁÚ·„ Ì ηÏÔۯ‰ȷṲ̂ӷ ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù˘˙‹ÙËÛ ӷ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘ Ô‡ ‰È·‚¿˙ÂÈ. «∫ø», ÍÂΛÓËÛÂ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ∫. «™∆∞», Û˘Ó¤¯ÈÛ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ø, «¡∆π», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¡, Î·È «¡∞», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ™. «ŒÚ ӷ ‹Ù·Ó ÈÔ ÌÈÎÚfi», ›Â. «ª‹ˆ˜ ÂÚÈÛÛÂ‡Ô˘Ó Ù· ˘fiÏÔÈ·; ¡· Ù· Û‚‹ÛÔ˘ÌÂ;» ÚÒÙËÛÂË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «Ÿ¯È», ·ÚÓ‹ıËÎÂ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·. «¢ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÌÈÎÚfi. ∆Ô Í¤Úˆ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·ÈÌÈÎÚfi. ∂›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ, fiˆ˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÌfiÓÔ Ô˘ ÂΛÓÔ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Û ™ Î·È √».∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ – 5 ÂÙÒÓ Î·È 5 ÌËÓÒÓ) ¤¯ÂÈ ‰È·-ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ì›· Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ Ï¤ÍˆÓ. °ÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÛˆÛÙ‹ ÁÚ·Ê‹ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ Ù˘, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ô˘ Ù˘ ÙÔ ˘¤‰ÂÈÍ·Ó, Î·È ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈÓ· ÙÔ Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙfi ÙÚfiÔ, fiÙ·Ó fï˜ Ù˘ ˙ËÙÂ›Ù·È Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ, ÙÔÂȯÂÈÚ› Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ. °È’ ·˘Ù‹Ó, ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ, ËÌÈÎÚfiÙÂÚË ÌÔÓ¿‰· ÛÙÔÓ ÙÂÌ·¯ÈÛÌfi ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Â›Ó·È Ë Û˘ÏÏ·‚‹. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙË ‰ÈÔÚ-ıÒÛÂÈ, ‰ÂÓ ı· ÙË ‚ÔËı‹ÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚ·, ·ÊÔ‡ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· Û ·˘Ù‹ ÙË Ê¿ÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó·Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰ÈfiÚıˆÛË. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË «ÂÙ·ÏÔ‡‰·», Ô˘ÙË ‚Ï¤Ô˘Ì ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘, ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÏÏ·‚Èο, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›·ÎfiÌË Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·. ∆ÔÓ πÔ‡ÓÈÔ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· (5 ÂÙÒÓ Î·È 11 ÌËÓÒÓ)Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔÙÚfiÔ, ˆÛÙfiÛÔ ¤¯ÂÈ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓηٿÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜. µÏ¤Ô˘Ì fiÙÈÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ¿ÏÈ ÙË Ï¤ÍË«ÂÙ·ÏÔ‡‰·» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ Ù·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·, ·Ú·Ì¤-ÓÔÓÙ·˜ fï˜ ÛÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë: ¤Ó·ÁÚ¿ÌÌ· ÁÈ· οıÂ Û˘ÏÏ·‚‹17.

130

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

17. ∫·ıÒ˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ηÙËÁÔڛ˜ ÙˆÓ ÂȤ‰ˆÓ ‰fiÌËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ·fi Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜ ÙȘ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó Ë Emilia Ferreiro Î·È ÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ùȉ¤˜ Ù˘ (1988) Û ÌÂÁ¿ÏË ¤ÚÂ˘Ó¿ ÙÔ˘˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ÔÔ›·˜ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÂÓfi˜ ÂηÙÔÌÌ˘Ú›Ô˘ ÂÚ›Ô˘ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ªÂÍÈÎfi ηٿ ÙˉȿÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜, Ë Û˘ÏÏ·‚È΋ ÁÚ·Ê‹ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ˘ÔηÙËÁÔڛ˜ (Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜Áڷʤ˜ ¯ˆÚ›˜ ˯ËÙÈ΋ Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ Û˘Ì‚fiψÓ, Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜ Áڷʤ˜ Ì ÈÛ¯˘ÚÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ÔÛfiÙËÙ·˜ Û˘Ì‚fiψÓ, Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜ Áڷʤ˜ Ì ˯ËÙÈ΋ Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î.Ï.), Ù·ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·ÚfiÙÈ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù·ÎÙÒÓÙ·˜ ÚÔԉ¢ÙÈο ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·ÈÌ ÙȘ ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ, ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ·ÛÙÔȯ›· ¤¯Ô˘Ó ÚÔ·„ÂÈ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ‰ÔÎÈÌ·ÛÈÒÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·(µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ˘fi ¤Î‰ÔÛË).

¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ÏÔÈfiÓ È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· Ó· ˙ËÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛˆÛÙ¿ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ‰ÂÓ ı· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÚËÁÔÚfiÙÂÚ·. ∞Ó ÙÔıÂÏ‹ÛÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ ÂΛ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛˆÛÙ¿ Î·È ‰Â ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÙÔÁÚ¿„Ô˘Ó Ï¿ıÔ˜, Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ì ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó, ÙÔ˘˜ ˙ËÙԇ̠fï˜ Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÌÂÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Ô‡ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ‹ ÙÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· ӷηٷÁÚ¿„Ô˘Ì ÙÈ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ∞Ó ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ˆÚ›˜Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Î·È ¿ÏÈ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ·˘Ùfi Ô˘Î·Ù·Ê¤ÚÓÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘). µÈÒÓÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜, Ù· ·È‰È¿ ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÓÚÔԉ¢ÙÈο, ÙÔ Î·ı¤Ó· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi, Î·È ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη.

∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÚÒÌ·Ù·18

(·) ¢È·ÎÔÛÌÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡, ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó

Ì·ÏfiÓÈ·, Ù· ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Îfi‚Ô˘Ó Î·È Ù· ÎÔÏÏÔ‡Ó Û ÂÈÏÂÁ̤ӷ ÛËÌ›·. °È· Ó· ›ӷÈÈÔ fiÌÔÚÊË Ë ‰È·ÎfiÛÌËÛË, Ù· Ì·ÏfiÓÈ· Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù·. ∞Óοı ·È‰› ‰È·Ï¤ÍÂÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ, ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· ÔÈ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ó·Û˘Ì›ÙÔ˘Ó. ∞Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ χÛÂȘ, ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·. ∆ÔÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·Ô˘ ı· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· Ì·ÏfiÓÈ· ÙÔ˘˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ Î¿ı ¯ÚÒÌ· Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ Î¿ı ̷ÏfiÓÈÔ˘ ¤¯Ô˘Ó Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó. ∂ÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔÂ›Â‰Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ·Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó·‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ê‡ÏÏ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ӈ ¤Ó· Ì·ÏfiÓÈ Î·È ¿ÏÏ· Ì ‰‡Ô Ì·ÏfiÓÈ·, Ô˘ Ù·ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ‹ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.

131

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›-ÛÔ˘Ó Ù· Ì·ÏfiÓÈ·, Ù· ·È-‰È¿ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÙÔ Ê‡ÏÏÔÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î··Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÂÓÙÔ›˙Ô˘ÓÔÈÔ ¯ÚÒÌ· Â›Ó·È ÁÚ·Ì-̤ÓÔ.

18. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, fiˆ˜ Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ›ӷÈηχÙÂÚ· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ·Ù› ηٿ ÙË ‰È·ÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·ÈÛ˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ÁÚ·Ê‹. √È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘÍÂÎÈÓÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Ô˘ ηıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ .¯. ÙÔ fiÓÔÌ· οı¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÂΛӷ Ù˘ ˘·ÁÔÚ‡ԢÓ, Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó: «∆Ô Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È ÈÔ ÌÈÎÚ‹ ϤÍË ·fi ÙÔ ÔÚÙÔηϛ», «∆ÔÌÏ ¤¯ÂÈ Ù¤ÛÛÂÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∞Ú¯›˙ÂÈ fiˆ˜ ÙÔ Ì·‡ÚÔ, ·ÏÏ¿ Ù· ¿ÏÏ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È ›‰È·» Î.Ï. ∏ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ fiÏÔ Î·È ÈÔÛ˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη Î·È Ô‰ËÁÔ‡Ó ÙÂÏÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È›Û˘ fiÙÈ Î¿ı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› Û ̛· ¢Ú›· Áο̷ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ·ÏÏ¿ Î·È fiÙÈÁÈ· οı ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÓÙfiÌÈÓÔ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).

(‚) ∂ÈϤÁÔÓÙ·˜ ÚÒÌ· ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÔ‡ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÌÊ›ÂÛ‹ ÙÔ˘˜

¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÔ‡ ·fi ÁÎÔÊÚ¤ ¯·ÚÙ› Ô˘ ı·ÊÔÚ¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó .¯. ÛÙÔ «¯ÔÚfi ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ» ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ, Ô˘ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. °È· Ó·ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ÔÏ˘¯ÚˆÌ›· ÙˆÓ ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÒÓ, οı ·È‰› ı· ÊÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ Ì ÙÔ¯ÚÒÌ· Ô˘ ı· ÁÚ¿ÊÂÈ Ë Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ù˘¯·›·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÏÒÓÂÈ ÙȘ

ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ·Ó¿Ô‰·, ÁÈ· Ó· ÌË Ê·›ÓÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ. ∫¿ı·ȉ› ÛËÎÒÓÂÈ Ì›· ηÚ٤Ϸ ηÈ, ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÙË ‰È·‚¿ÛÂÈ, ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î··Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Î·È Ó· ÂÈϤÍÂÈÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ19.

(Á) ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÚˆÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÙÚÈÌÂÏ›˜ ‹ ÙÂÙÚ·ÌÂÏ›˜ ÔÌ¿‰Â˜

ÌÂ Ù˘¯·›Ô ÙÚfiÔ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ú٤Ϙ Ô˘ ¿ӈ ÙÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ï¤ÍÂÈ˜Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ¯ÚÒÌ·Ù·, ÙÚÂȘ ‹ Ù¤ÛÛÂÚȘ ηÚ٤Ϙ ÁÈ· οı ¯ÚÒÌ·. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙfiÛ˜ÙÚÈ¿‰Â˜ ‹ ÙÂÙÚ¿‰Â˜, fiÛ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘.∆ÔÔıÂÙ› ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ÙË ÁÚ·Ì̤ÓË fi„Ë ÚÔ˜ Ù· οو. ∫¿ı ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ¿ÚÂÈÌ›· ηÚ٤Ϸ ηÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ Î·È Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÔÌ¿‰·.

√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi

(·) ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜°È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘Ó‰˘·ÛÙÈο Ô

›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi Î·È Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ù˘

132

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

ªÈ· ȉ¤· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ¯ÚÒÌ·Ù·. √ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó··Ó·‚·ıÌ›˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ÌÔÚ› Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚ· ¯ÚÒÌ·Ù· Ù· ÔÔ›·, ηıÒ˜ ˯ÚÔÓÈ¿ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ, ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο. ŒÓ·˜ÙÚfiÔ˜ ‰È·ÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÁÚ¿ÌÌ· Ó·ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÙÔ ¤Ó· οو ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ ÁÈ· Ó·‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ÙˆÓÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.

19. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ fiÙÈ Î¿ı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÂÈϤÁÂÙ·È Ì ÁÓÒÌÔÓ· ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ’ ·˘Ù‹ÓÎ·È ‰È·ÚΛ fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ÂÓÂÚÁfi.

‚‰ÔÌ¿‰·˜. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È ÌÂÙ¿ ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› ÙfiÛÔ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ fiÛÔ Î·È Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ. ∫·È ¿ÏÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó·ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó·ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, ÎÚ›ÓÂÈ Î·È·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÁÈ· Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Î¿ı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.

¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· Ù·ÌÏfi Ì ¤ÓÙ ¢‰È¿ÎÚÈÙ˜ ÛÂÈÚ¤˜, fiÛ˜ Î·È ÔÈ ÂÚÁ¿ÛÈ̘ Ë̤Ú˜Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜. ™Â οı ÛÂÈÚ¿ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‰‡Ô ÊÚ¿ÛÂȘ, Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÌÂÌ›· ¤ÓÙÔÓË ÙÂÏ›·. ∏ οı ÊÚ¿ÛË ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÙÔȯ›· Î·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È ÌÂÎÈÓËÙ¿.

∏ ÚÒÙË ÊÚ¿ÛË ·Ú¯›˙ÂÈ: ™‹ÌÂÚ· Â›Ó·È Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó‰›Ï· ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÎÈÓËÙfi ηÚÙÂÏ¿ÎÈ Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙÔÓηٿÏÔÁÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÛÈÁÔ˘Ú¢ÙÔ‡Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ηÈ·ÏËı‡ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘.

∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÊÚ¿ÛË ·Ú¯›˙ÂÈ: ŒÍˆ ¤¯ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙË Ï¤ÍËÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ Î·ÈÚÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ¿ÏÈ Ù· ÎÈÓËÙ¿ ηÚÙÂÏ¿ÎÈ·Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi.

∞ÊÔ‡ Û˘ÌÏËÚˆı› Ô Î·ÈÚfi˜ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó

133

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi

20. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ÙË Ï¤ÍË «Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜» Î·È fi¯È ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ·Ù› ‰›Ï· ÛÙ· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ ‰ÂÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÈÎfiÓ˜, Ô˘ Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ·˘Ù¿.

∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘20 Ì ÙȘ Ë̤Ú˜Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿, ̤ڷ Ì ÙËÓ Ë̤ڷ, Î·È ÌÂÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ο-ı ڈ› ı¤ÙÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: «∆È Ì¤Ú· ¤¯Ô˘Ì ۋÌÂÚ·;» ∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ËÌÂÚÒÓ ‚ÔËı¿ÂÈ Ù··È‰È¿ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Â›Ó·È ÁÚ·Ì-̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Î·È Ó· Ù· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó,·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó, fiÛÔ ·˘Ùfi Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi ÁÈ·ÙÔ Î·ı¤Ó·, ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¯ÚÔÓÈÎÔ‡˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ fiˆ˜ ¯ı˜ۋÌÂÚ·, ·‡ÚÈÔ.∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:∆È Ë̤ڷ ¤¯Ô˘Ì ۋÌÂÚ·; ∆È Ë̤ڷ ›¯·-Ì ¯ı˜; ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ∆È Ë̤ڷ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¤¯Ô˘-Ì ·‡ÚÈÔ Ô˘ ı· ¤ÏıÔ˘Ì ¿ÏÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô;√È ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ϤÍÂȘ ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ, Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ™¿‚‚·ÙÔ Î·È Ë ∫˘Úȷ΋, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Û ÊfiÓÙԉȷÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÔÈ Ë̤Ú˜ Ô˘ Ù··È‰È¿ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ·˘Ù‹ Ë ÚˆÌ·-ÙÈ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹ÙÔ˘˜ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙË ‰˘ÛÎÔÏ›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛËÙÔ˘ ›Ó·Î·.

·ÔÏÔÁÈÛÌfi, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο: ¶fiÛ˜ Ë̤Ú˜ ›¯Â‹ÏÈÔ, fiÛ˜ ‚ÚÔ¯‹ ÎÏ.

√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ËÚÒˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÌÂ Ù˘¯·›Ô ÙÚfiÔ ÚfiÏÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÈÛÙÔڛ˜

ÛÙȘ Ôԛ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ‹ÚˆÂ˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ (‚Ï. .¯. ÙËÓ «∂ΉÚÔÌ‹ ÛÙËı¿Ï·ÛÛ·», ÎÂÊ. 9.5), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÏÒÓÂÈ Î·È ¿ÏÈ ·Ó¿Ô‰· ÙȘ ηÚ٤Ϙ, ÛÙȘ ÔÔ›Â˜Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, Î·È Î¿ı ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ÙÚ·‚‹ÍÂÈ Ì›· ηÚÙ¤Ï·Î·È Ó· ˘Ô‰˘ı› ÙÔÓ ‹Úˆ· Ô˘ ÙÔ˘ ¤Ù˘¯Â. ∆Ô fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ ÙÔ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, Ù· ÔÔ›·Ê˘ÛÈο Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ‰›Ï· Û ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜21.

°ÂÓÈο ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ŸÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Î¿ÔÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·. ¶›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜

ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ ¢Ú›·˜Áο̷˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, .¯. ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË ÚÔ˚fiÓÙˆÓ –ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ô‡ı· ÂÙ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ Î¿ı ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó», Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÙȘ ϤÍÂȘ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ ¤Íˆ ·fi ÙÔ˘˜ ο‰Ô˘˜·Ó·Î‡ÎψÛ˘–, ÙÔ ÁÚ¿„ÈÌÔ Ù˘ Û˘ÓÙ·Á‹˜ ÙÔ˘ ·Á·Ë̤ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ Ê·ÁËÙÔ‡ ‹ ÁÏ˘ÎÔ‡, ÁÈ· Ó·ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î.Ï.

¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÔÈ ÛÙ·ıÂÚÔ› ΢ڛˆ˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿Ï-ÏÔÓÙÔ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘, ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ÙÚ¿Â˙· ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ÔÔ›· Ù··È‰È¿ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó ηıÒ˜ ηٷÎÙÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜: «¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔµ», ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË ‚fi‰È οو ·fi Ì›· ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ù˘.«∂Û‡ Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÙ·È;» ·ÓÙÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘·ÔʇÁÂÈ Ó· Ù˘ ‰ÒÛÂÈ Ï‡ÛË ÛÙÔ Úfi‚ÏËÌ¿ Ù˘. ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÎÔÈÙ¿ÍÂÈ ÂÍÂÙ·ÛÙÈο Á‡ÚˆÙ˘. «µ, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ¿ÛÈ·˜», ʈӿ˙ÂÈ ¯·ÚÔ‡ÌÂÓË. ∆Ô ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙËÓÚÔÛ¿ıÂÈ·. «√», Ô˘ ÙÔ Í¤ÚÂÈ. «¢; ¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ ¢;».

√ ‰·ÓÂÈÛÌfi˜ ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘∆· ·È‰È¿ ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ‚È‚Ï›· ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜

ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜:

OÚ›˙ÂÈ Î¿ÔȘ Ë̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ ÁÈ· ‰·ÓÂÈÛÌfi ‹ οÔÈ· ÒÚ· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘Ë̤ڷ˜ ˜ «ÒÚ· ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡»,

¶ÚÔηÏ› Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿: ÙÈ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛÂ, ÔÈÔÈ‹Ù·Ó ÔÈ ‹ÚˆÂ˜, Û ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı· ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ Î.Ï.

134

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

21. ªÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ¿ÏϘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, fiˆ˜ Ë ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛËÂÓfi˜ ¯ˆÚÈ¿ÙÈÎÔ˘ Á¿ÌÔ˘, Ô ¯ÔÚfi˜ ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, ÙÔ ¿ÚÙ˘ Ù˘ ηڷÌÂÏÔ¯ÒÚ·˜ ‹ ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ· ÌÔ˘ÛÈÎÒÓÔÚÁ¿ÓˆÓ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÌÈ·˜ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·˜ ‹/Î·È ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ·ÚÔ˘Û›· ‹/Î·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ô ·Ó¿ÏÔÁÔ˜›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ ı· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙË Ï¤ÍË Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓËÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤Ù˘¯Â. º˘ÛÈο ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙˆÓ Î·ÚÙÂÏÒÓ, ·ÏÏ¿ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, Ì ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÈӿΈӷӷÊÔÚ¿˜ ÙȘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ, ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Î·È ¤ÎÏË͢ Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿.

√È ‰·ÓÂÈÛÌÔ› ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È Û οı ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË. ∏ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘÙ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·:

∆· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Î·Ú٤ϷÌ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¤ÛË Ô˘‹Ù·Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ.

∆· ·È‰È¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û ¤Ó· ʇÏÏÔ¯·ÚÙ› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Ù›ÙÏÔÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ, fi-ˆ˜ οÓÂÈ ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· Ô ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜.

∆· ·È‰È¿ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÌÈ· ηÚ-٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÙÔ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı· ıˆڋÛÂÈÛÎfiÈÌÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ™ÙËÓ ÈÔ·Ï‹ ÌÔÚÊ‹ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙËı› ·fiÙ· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ fi-ÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ. ™ÙËÓ ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË Ù˘ÌÔÚÊ‹ Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ Î·È ÙËÓËÌÂÚÔÌËÓ›· ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡.

™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë Î·Ú٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ¤¯ÂÈ Ì¤ÁÂıÔ˜ ·ÚÙÈÔ‡ ∞4.

√È Î·Ú٤Ϙ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Û ÓÙÔÛȤÌ ¢ÚÂÙ‹ÚÈÔ fiÔ˘ οı ·È‰› ·Ó·˙ËÙ¿ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ÙÔ˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ˙ÂÏ·Ù›Ó· Ì ÙÔfiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÙÔÔıÂÙ›ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ Ô˘ Û˘ÌÏ‹-ÚˆÛÂ. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ Ì‹Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó···ÚÈıÌ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ηÚ٤Ϙ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ó fiÛ· ‚È‚Ï›· ‰·Ó›ÛÙËΠÔηı¤Ó·˜, ÔÈÔ˜ ‰·Ó›ÛÙËΠٷ ÂÚÈÛ-ÛfiÙÂÚ· Î·È ÔÈÔ˜ Ù· ÏÈÁfiÙÂÚ·.

135

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

ONOMA:

TIT§O™

√¡√ª∞:

ƹƤê:

™À°°ƒ∞º∂∞™:

∂∫¢√™∂π™:

∏ª∂ƒ√ª∏¡π∞:

∆ÔÔıÂÙ› ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛ ÛÙÔ ÓÙÔÛȤ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡, ÛÙË ˙ÂÏ·Ù›Ó· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈӟˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈÓ

ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·ÔÛÎÔ› ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Î¿ı ›‰Ô˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Â͢ËÚÂÙ›‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. °È· οı Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ú¤ÂÈ Ó·Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ Î·Ù¿ÏÏËϘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜, Ó· ÂÈϤÁÔÓÙ·È Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο Î·È Ó·ÙÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÌÔÚÊ‹. Ÿˆ˜ Û˘¯Ó¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Ô G. Kress(ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο 1998, 2001 & 2002), Ë Û‡Á¯ÚÔÓË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ΛÌÂÓ·ÔÏ˘ÙÚÔÈο, ΛÌÂÓ· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ‰Â ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙË ÁÏÒÛÛ·. ∆· ˘ÏÈο Ô˘¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ë ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛ‹ ÙÔ˘ Î·È Ë ÙÂÏÈ΋ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ·›˙Ô˘Ó Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜. ∞˘Ùfi˜ ›ӷÈÎ·È Ô ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì·˘ıÂÓÙÈο ΛÌÂÓ· Î·È fi¯È ̠ΛÌÂÓ· ·ÓÙÈÁÚ·Ì̤ӷ ‹ ʈÙÔÙ˘Ë̤ӷ (‚Ï. Î·È Ï·›ÛÈÔ «∏ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ», Û.).

°È· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î¿ı ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· Û ‰˘¿‰Â˜ ‹ Û ÌÈÎÚ¤˜ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚ· ·ÙÔÌÈο. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó: ÔÈÔ˜ ı·ÁÚ¿ÊÂÈ, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÔÈÔ ·È‰› ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÂÈ ËÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· Ù˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ‹ Û¯·ÚÙ›, ·Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ı· Â›Ó·È ÌÈÎÚfi ‹ ÌÂÁ¿ÏÔ, ·Ó ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÔχ‚È· ‹ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜Î.Ï. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 6), ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÌÂÙ·Í‡ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, fiÙ·Ó ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ÔÌ¿‰Â˜, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹. ∫·È ηıÒ˜ Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ Â›Ó·ÈÁÚ·Ì̤ӷ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙfi ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓÒÛÈÌ·, Î·È Ê˘ÛÈο ¤¯Ô˘ÓÏ¿ıË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÙÈ ¤ÁÚ·„·Ó ηÈ, fiÙ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô,ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ.

136

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

ªÔ›Ú·˙·Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛËÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «∆Ô ‚ÚˆÌÔ¯ÒÚÈ». ∏ ÂηÈ-‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÁÚ¿„Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ı· ¤·È˙ÂÙÔÓ Î¿ı ÚfiÏÔ ÁÈ· Ó· ÙÔ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È. ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·ÓÁڷʤ·˜ Ó· Â›Ó·È Ô ∞Ó¿ÚÁ˘ÚÔ˜. √È ˘fiÏÔÈÔÈ ÙÔ˘˘·ÁfiÚ¢·Ó. «¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ·fi ¿Óˆ ÙÈ Â›Ó·È·˘Ùfi Ô˘ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ì», Â›Â Ë ∂˘ËϤӷ. °Ú¿„Â:«√È ÚfiÏÔÈ ·fi ÙÔ ‚ÚˆÌÔ¯ÒÚÈ». «£· ‚¿Ïˆ ÂΛÓÔÙÔ È Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ Ô, ÁÈ·Ù› ÔÈ ÚfiÏÔÈ Â›Ó·ÈÔÏÏÔ›», ‰‹ÏˆÛÂ Ô Áڷʤ·˜, ¤‚·Ï fï˜ ÙÔ ÔÌÂÙ¿ ÙÔ È ÁÈ·Ù› Ë ·ÎÚÈ‚‹˜ ı¤ÛË ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÎfiÌË ÁÈ·˘ÙfiÓ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·. ŸÙ·Ó ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ‰ËÌÔÙÈÎfi Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›ÛÙËÎ·Ó Ôχ ÁÈ·ÙÔ Ò˜ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ Ô˘ . ∏ ∑ˆ‹ ¤ÌÂÈÓ fiÙÈ ÙÔÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó· Ô Ì ÌÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ·fi οو. ŸÙ·ÓÙÂÏ›ˆÛ·Ó ̤ÙÚËÛ·Ó fiÛÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ÚfiÏÔ˘˜ ›¯·Ó. ∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙË ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ Ó·ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜.

ªÂÚÈο ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ٷ ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡ÓÓ· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿:(·) √È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ

√È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÂÚȤ¯Ô˘Ó ϤÍÂȘ ‹ ÊÚ¿ÛÂȘ Û οıÂÙË ‰È¿Ù·ÍËÔÈ Ôԛ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û οÔÈÔ Û‡ÓÔÏÔ. √ ηٿÏÔÁÔ˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÚÔÛÈÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÁÈ·Ù· ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ôχ ·Ï‹. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÙËÁÚ·Ê‹ ηٷÏfiÁˆÓ, fiˆ˜:

£¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘ÓηٷÏfiÁÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ οı ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜.

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷÊÚÔ‡Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ù· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘Ó ÛÙË ÊÚÔ˘ÙÔÛ·Ï¿Ù· Ô˘ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó.

™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘·Á·Ô‡Ó ÁÈ· Ó· ı˘Ì¿Ù·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Ù· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

T· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ‰ÒÚ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ʤÚÂÈ Ô ÕÁÈÔ˜ µ·Û›Ï˘.

⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÌÈ· ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ fiÏ˘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Â›‰·Ó ÂΛ, ÁÈ· Ó· ÌËÓÙ· ͯ¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Ù· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó.

¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›ӷ ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜.

¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÛÙË Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜‹ Ó· ¿Ó „˘¯·ÁˆÁÈ΋ ÂΉÚÔÌ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î.Ï.

137

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

√È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÈ·˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ÔÌ¿‰·˜ ‹ ÙÔ˘˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î¿ı ·È‰› ˆÚÈÛÙ¿, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚ›ÛÙ·ÛË. °Ú·Ê›˜ ›ӷÈÙ· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙˉȷÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘ οÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ.

°Ú¿ÊÔÓÙ·˜ ηٿÏÔÁÔ Ì ٷ Ò· Ô˘ Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ√ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙË Ï¤ÍË Ô˘ÏÈ¿ ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷ ˙Ò· Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ. §¤ÂÈÎ·È ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆ ÂÙ¿Ó Ì ·ÓÔȯٿ ÊÙÂÚ¿, § ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Û ‰‡Ô fi‰È·, L ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Î·È Û ¤Ó· fi‰È, √¤¯Ô˘Ó ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi ÎÂÊ¿ÏÈ, √/√/√/√/√ Â›Ó·È ÔÏÏ¿ ·ÏÏ¿ ÂÙ¿Ó ¯ˆÚÈÛÙ¿». √ ÙÚfiÔ˜ Ô˘ÚÔÛ·ı› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ÁÚ·Ê‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∏ ¶·Ó·ÁÈÒÙ· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ: «¢Â ÁÚ¿ÊÂÈ Ô˘ÏÈ¿. ¢Â ϤÌ Ҙ ÂÙ¿ÓÂÎ·È Ò˜ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ, ÌfiÓÔ fiÙ·Ó ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ. ¶Ô˘-ÏÈ¿. ¢ÂÓ ·ÎÔ‡˜ ¶; ∆· Ô˘ÏÈ¿·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ¶, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÌÔ˘. ™‚‹Û ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Î·È ÁÚ¿„ ¶, Ó· ¤ÙÛÈ, Û·ÓÙÚ·Â˙¿ÎÈ». √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ ¶§L√√√√√. ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «¶¿ÏÈ ‰Â ϤÂÈ Ô˘ÏÈ¿. ¶Ô˘ – ÏÈ¿. ™ÙÔÙ¤ÏÔ˜ ϤÌ ∞, fi¯È √. ¡· Û‚‹ÛÂȘ Ù· ÔÏÏ¿ √.». ∫˘Úȷ΋: «Œ¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ Ë ¶·Ó·ÁÈÒÙ·. §¤Ì ÌÈÎÚ‹ ϤÍËfiÙ·Ó Ï¤Ì ԢÏÈ¿. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·». √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ Í·Ó¿: ¶§L∞ Î·È ÚˆÙ¿ÂÈ«∆ÒÚ· ϤÂÈ Ô˘ÏÈ¿;». ∫˘Úȷ΋: «¡· Û‚‹ÛÂȘ ·˘Ùfi Ô˘ ›˜ fiÙÈ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ¤Ó· fi‰È, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓÂ›Ó·È ÁÚ¿ÌÌ·». §Ô˘Î¿˜: «¶Ô˘, Ô˘. £¤ÏÂÈ ÙÔ Ô˘ ÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘. ∂›Ó·È Ì ‰‡Ô ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∫Ô›Ù· ÛÙÔfiÓÔÌ¿ ÌÔ˘» Î·È ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ Í·Ó·‰ÈÔÚıÒÓÂÈ: ¶√À§∞ ηȷڷÙËÚ›: «∂›Ó·È ÙfiÛ· ÔÏÏ¿ Ô˘ÏÈ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÙfiÛ· Ï›Á· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·;».

138

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰È·-ÌfiÚÊˆÓ·Ó Î¿ı ̋ӷ ηٿÏÔ-ÁÔ Ì ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ ÙˆÓ ‚È-‚Ï›ˆÓ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿-ÍË, Ù· ÔÔ›· Î·È ·ÚÈıÌÔ‡Û·Ó.ªÂÙ¿ Û˘Ó¤ÎÚÈÓ·Ó ÙÔ˘˜ ηٷ-ÏfiÁÔ˘˜. ¶ÔÈÔ Ì‹Ó· ‰È¿‚·Û·ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‚È‚Ï›·; ¶ÔÈÔ Ì‹-Ó· ‰È¿‚·Û·Ó ÏÈÁfiÙÂÚ·; ¶ÔÈ·‚È‚Ï›· ‰È¿‚·Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂ-Ú˜ ÊÔÚ¤˜; ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·-‰È΋ ÂÚÁ·Û›·. ∫¿ı ·È‰› ¯ÚË-ÛÈÌÔÔÈ› ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· Ì·Úη-‰fiÚÔ Î·È ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜˙ËÙ¿ÂÈ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘¤ÁÚ·„·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ò˜‰È¿‚·Û·Ó fi,ÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â˘·-Ó¿ÁÓˆÛÙÔ.

(‚) √È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ

∂˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË ÚÔÛÎÏ‹ÛˆÓ:

H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔÙ·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÊÔÚ›˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ·Î·È ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘.

T· ·È‰È¿ ʤÚÓÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÁÈ· Ó· ÚÔÛηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ Ô˘ ı· οÓÔ˘Ó ‹ ÛÙË ‚¿ÊÙÈÛË ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘˜.

H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ Ù˘ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÁÈ·Á¿ÌÔ˘˜, ‚·ÊÙ›ÛÈ· ‹ ¿ÏϘ ÂΉËÏÒÛÂȘ.

™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Â›Ó·È Ó··ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÔÈÂ˜Â›Ó·È ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÔȘ ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜

139

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8

∏ ÃÚ‡Û· Ô˘ Ù˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ı¤ÏËÛ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ÁÓˆÚ›˙ÂÈ. ∫·È ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿: ÎÈı¿Ú·,ÓÙ·Ô‡ÏÈ, È¿ÓÔ, ÓÙ¤ÊÈ, ̷ڿΘ, ͢ÏfiʈÓÔ.¶·Ú¿ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ·Ú·ÙËÚԇ̠ÛÙËÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÎÈı¿Ú·˜ Î·È ÙÔ˘ ͢ÏfiʈÓÔ˘, ËÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌË Û˘Ì‚·ÙÈ΋. ∆·‰È¿‚·Û ÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘ Î·È ÂΛÓË Ù·ÛËÌ›ˆÛ ·fi ¿Óˆ ‹ ‰›Ï· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ÙÚfiÔ.

«∆Ô Ê·ÁËÙfi ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ŒÚ‚ÈÓ, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔfiÛˆÓ ı· ‹ıÂÏ ӷ ¿ÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂΉÚÔÌ‹.

ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ, ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ô˘ ÙȘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó, Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ¯·ÚÙ›Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ Î·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÔÛÙÔÏ‹˜, ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfiÙÔ˘˜.

°Ú·Ê‹ ÚÔÛÎÏ‹ÛˆÓ:

∆· ·È‰È¿, ¯ˆÚÈṲ̂ӷ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿-‰Â˜, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂΉËÏÒ-ÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ÓË-È·ÁˆÁ›Ô, ·ÙÔÌÈΤ˜ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ӷηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜Î.Ï. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÙËÓÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·. ™Âοı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó·Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó ‹, ÛÂÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Áڷʤ·˜ Â›Ó·È Ë ›‰È·, ÙÔ˘˜ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ Ì ÙȘ ηٿÏ-ÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û·Ê‹ÓÂÈ·ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.

140

ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ8

¶ÚfiÛÎÏËÛË-·Ê›Û· ÁÈ· ÙÔ ·ÔÎÚÈ¿ÙÈÎÔ ¿ÚÙÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·.Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ ÔÈ ÔÌ·‰ÈΤ˜ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˜ ·fi ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜Î·ıÒ˜, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜, Ù· ·È‰È¿ ·ÏÏËÏÔ‰ÈÔÚıÒÓÔÓÙ·È Î·È ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ·ÔÙÂϤ-ÛÌ·Ù·. K¿ı ÔÌ¿‰· ‰È·ÌfiÚʈÛ ̛· ÚfiÛÎÏËÛË, ÙȘ ʈÙÔÙ‡ËÛ·Ó ¤Á¯ÚˆÌ˜ ηÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ·ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, ÙȘ ·Ó¿ÚÙËÛ·Ó ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜ ηٷÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ fiÏ˘.

∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿:♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó Ô‡ Ú¤ÂÈ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó

·˘ÙÔ› Ô˘ ı· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË;♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ¤ÁÚ·„ ÙËÓ

ÚfiÛÎÏËÛË; ♦ ¶Ò˜ ı· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÈ ÒÚ· Â›Ó·È Ë ÁÈÔÚÙ‹;♦ ¶Ò˜ ı· ͤÚÂÈ Ë ª·Ú›Ó· fiÙÈ Ë ÚfiÛÎÏËÛË

Â›Ó·È ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó;♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ

ÙÌ‹Ì· ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ʤÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÛÙÔ¿ÚÙÈ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘ÌÂ;