วชา การสอบบญชหนวยท 1 วชาชพสอบบญช

โดยนต นาชต

คร วทยฐานะชานาญการพเศษ

ความหมายของการสอบบญช

การสอบบญช หมายถง การทผประกอบวชาชพซงม

ความเปนอสระ ไดร บมอบหมายจากเจาของกจการท

ตรวจสอบ ใหทาหนาทตรวจสอบงบการเงนโดยการรวบรวม

หลกฐานการสอบบญช เพอแสดงความเหนวางบการเงนนน

ไดแสดงฐานะการเงนและผลการดาเนนงานโดยถกตองตามท

ควรในสาระสาคญตามหลกการบญชทรบรองทวไปหรอไม

ความแตกตางระหวางการสอบบญชกบการบญช

เรอง การสอบบญช การบญช

1. จดเรมตนของกจกรรม

งบทดลองหรองบการเงน รายการคาหรอเอกสาร

ประกอบการบนทกบญช

2. วธปฏบตงาน รวบรวมหลกฐานการสอบบญช

หรอจดทากระดาษทาการของผสอบบญช

จดบนทกรายการลงในสมดบญช

3. ผลงานขนสดทาย รายงานของผสอบบญชรบ

อนญาต

งบการเงน

4. วตถประสงค เพอใหความเชอมนอยางม

เหตผลตอขอมลในงบการเงนเพอใหขอมลทนาเสนอในงบการเงน

5. มาตรฐานทใชในการปฏบตงาน

มาตรฐานการสอบบญชทรบรองทวไป

หลกการบญชทรบรองทวไป

หรอมาตรฐานการบญช

วตถประสงคของการสอบบญช

การใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเพยงพอและ

เหมาะสม เพอใชเปนเกณฑในการแสดงความเหนตองบ

การเงนของกจการทตรวจสอบ ผสอบบญชจะแสดงความเหน

ไวในรายงานการสอบบญชวา งบการเงนนนแสดงฐานะทาง

การเงนและผลการดาเนนงานโดยถกตองตามทควรใน

สาระสาคญตามหลกการบญชทรบรองทวไปหรอไม เพยงใด

การสอบบญชจะใหความเชอมนอยางมเหตผลแกผใช

งบการเงนไดวา งบการเงนทตรวจสอบนนแสดงฐานะทาง

การเงน (งบดล)  ผลการดาเนนงาน (งบกาไรขาดทน)  และกระแสเงนสด (งบกระแสเงนสด)  โดยถกตองตามทควรใน

สาระสาคญหรอไมเพยงใด

สาคญมาก

ความรบผดชอบของผบรหารตองบการเงน

ผสอบบญชตรวจสอบงบการเงนแลว พบวางบการเงน

ไมถกตองตามหลกการบญชทรบรองทวไป ผสอบบญชไมม

อานาจและหนาททจะแกไขขอมลในงบการเงนโดยพลการ

ดวยตนเอง เนองจากงบการเงนดงกลาวเปนของกจการ ซง

ผบรหารเปนผมอานาจหนาททจะแกไขขอมลในงบการเงนนน

ได

ความรบผดชอบของผสอบบญช

ผสอบบญชรบผดชอบในการแสดงความเหนตองบ

การเงน โดยปฏบตหนาทตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบ

บญชทรบรองทวไป และสรปผลจากการตรวจสอบของตนวา

งบการเงนทตรวจสอบแสดงฐานะทางการเงน (งบดล) ผลการดาเนนงาน (งบกาไรขาดทน)  และกระแสเงนสด

(งบกระแสเงนสด)  โดยถกตองตามทควรในสาระสาคญตามหลกการบญชทรบรองทวไปหรอไมเพยงใด

ประโยชนของการสอบบญช

ผใชงบการเงน เชน ผลงทน ผบรหารของกจการ ผให

กและเจาหน รฐบาลและหนวยงานราชการ และสาธารณชน

ตองการความเชอถอไดในงบการเงนเพอใชในการตดสนใจ

เชงเศรษฐกจ

ตวอยางเชน ผลงทนตองการทราบขอมลในงบการเงน

เพอประเมนความเสยงและผลตอบแทนจากการลงทน ผใหก

และเจาหนตองการขอมลเกยวกบทรพยากรทางเศรษฐกจ

เพอใหทราบถงความมนคงทางการเงน สภาพคลอง และ

ความสามารถของกจการในการชาระหน เปนตน

ผใชงบการเงนอาจไดขอมลจากงบการเงนทไม

นาเชอถอ เนองดวยเหตผลหลายประการ เชน

‐ ความลาเอยงของผจ ดทางบการเงน อาจทาใหกจการจดทางบการเงนไมเปนไปตามหลกการบญชทรบรอง

ทวไป

‐ ปรมาณรายการคาจานวนมาก และรายการคาหรอธรกรรมทซบซอน อาจทาใหกจการบนทกบญชไมถกตอง

หรอไมเหมาะสม

ดวยเหตน กฎหมายในหลายประเทศ ซงรวมถง

ประเทศไทย จงกาหนดใหงบการเงนตองมการตรวจสอบโดย

ผสอบบญชรบอนญาต ซงเปนบคคลทมความรความสามารถ

ในวชาชพบญช และมความเปนอสระ ทงนเพอใหงบการเงน

เปนทนาเชอถอตอกลมผใชงบการเงน

ประเภทของการตรวจสอบ

การตรวจสอบอาจะแบงเปน 3  ประเภทหลก

ดงตอไปน

1. การตรวจสอบงบการเงน

2. การตรวจสอบการดาเนนงาน

3. การตรวจสอบการปฏบตตามกฎระเบยบ

ขอพจารณา

ประเภทของการตรวจสอบ

การตรวจสอบงบการเงน

การตรวจสอบการดาเนนงาน

การตรวจสอบการปฏบตตามกฎระเบยบ

1. ตวอยางของการตรวจสอบประเภท

ตางๆ

การตรวจสอบงบ

การเงนประจาปของ

บรษท

การประเมน

ประสทธภาพและ

ประสทธผลของการ

ประมวลผลเงนเดอนดวย

คอมพวเตอร

การพจารณาวาบรษท

ไดปฏบตตามเงอนไข

ขอตกลงในสญญาเงนกยมจากธนาคาร

หรอไม

2. ขอมลทตรวจสอบ งบการเงนของบรษท จานวนระเบยบของเงนเดอนในเดอนหนง

ตนทนแผนกเงนเดอน

และจานวน

ขอผดพลาดทเกดขน

สมดบนทกและการ

ปฏบตตามเงอนไขใน

สญญาเงนกยม

ขอพจารณา

ประเภทของการตรวจสอบ

การตรวจสอบงบการเงน

การตรวจสอบการดาเนนงาน

การตรวจสอบการปฏบตตามกฎระเบยบ

3. เกณฑทกาหนดไว หลกการบญชท

รบรองทวไป

มาตรฐานของบรษทท

ใชเปนเกณฑในการ

ประเมนประสทธภาพ

ประสทธผลในแผนก

เงนเดอน

เงอนไขขอตกลงใน

สญญาเงนกยม

4. หลกฐานการ

ตรวจสอบท

สามารถจดหาได

เอกสารบนทก

หลกฐานจากแหลง

ภายนอกและภายใน

กจการ

รายงานขอผดพลาด

ระเบยนของเงนเดอน

และตนทนการ

ประมวลผลเงนเดอน

สญญาเงนก

งบการเงนและการ

คานวณโดยผ

ตรวจสอบ

ประเภทของผตรวจสอบ

1. ผสอบบญชรบอนญาตผสอบบญชรบอนญาตทาหนาทตรวจสอบงบการเงน

ของกจการ บคคลทวไปจะเรยกผสอบบญชรบอนญาตโดยใช

คาสน ๆ วา “ผสอบบญช”

ประเภทของผตรวจสอบ

2. ผตรวจสอบภายในหนาทและความรบผดชอบของผตรวจสอบภายในม

มากมายหลาย ซงขนอยกบความตองการของผบรหาร สวน

ใหญจะเนนการตรวจสอบการปฏบตตามกฎระเบยบ การสอบ

ทานระบบการควบคมภายใน หรอการตรวจสอบการ

ดาเนนงาน ผตรวจสอบภายในจะนาเสนอผลการตรวจสอบ

ซงเปนประโยชนตอผบรหารเพอนาไปใชในการตดสนใจ

ปรบปร งแกไขการดา เ นนงานใหมประสทธภาพและ

ประสทธผลยงขน

ประเภทของผตรวจสอบ

3. เจาหนาทตรวจเงนแผนดนสานกงานตรวจเงนแผนดน เปนสวนราชการทเปน

หนวยงานอสระ ซงทาหนาทตรวจสอบการเงนแผนดน

เกยวกบรบจาย การเกบรกษา และการใชจายเงนและ

ทรพยสนของหนวยรบตรวจ การจดซอจดจาง ตรวจสอบบญช

และรายงานการรบจายเงนประจาปงบประมาณ ตรวจสอบ

บญชทนสารองเงนตราประจาป แจงผลการตรวจสอบ และ

เสนอรายงานตอสภาผแทนราษฎร วฒสภา และคณะรฐมนตร

ตาม พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน

ประเภทของผตรวจสอบ

4. เจาหนาทตรวจสอบภาษอากรเจาหนาทตรวจสอบภาษอากรเปนเจาหนาทของ

กรมสรรพากร หรอตว แทนท ไ ด ร บการแต งต ง จ าก

กรมสรรพากรเพอทาหนาทตรวจสอบขอมลในแบบแสดง

รายการภาษของผมหนาทเสยภาษวาเปนไปตามประมวล

รษฎากรหรอไม

ประเภทของผตรวจสอบ

5. ผสอบบญชภาษอากรผสอบบญชภาษอากรเปนนกบญชทมคณสมบตตามท

อธบดกรมสรรพากรกาหนดและไดรบอนญาตเปนผสอบบญช

ภาษอากร ซงมหนาทตรวจสอบงบการเงนของหางหนสวนนต

บคคลขนาดเลก (ซงมทนจดทะเบยนไมเกน 5  ลานบาท สนทรพยรวม

ไมเกน 30 ลานบาท และรายไดรวมไมเกน 30 ลานบาท) การปฏบตงานตรวจสอบของผสอบบญชภาษอากรเปนไปตามคาสงของ

อธบดกรมสรรพากรจงจดเปนการตรวจสอบงบการเงนและ

การตรวจสอบการปฏบตตามกฎระเบยบ

หลกการพนฐานของการตรวจสอบงบการเงน

1. มรรยาทของผสอบบญชผสอบบญชตองปฏบตตามมรรยาทของผสอบบญชท

กาหนดโดยสมาคมผประกอบวชาชพ หรอโดยหนวยงาน

กากบดแลตามกฎหมายในประเทศไทย

กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ.2534) ออกตามความในพระราชบญญตผสอบบญช พ.ศ.2505 ไดกาหนดหลกการพนฐานของมรรยาทของผสอบบญช ซงประกอบดวย

5 หมวด

หลกการพนฐานของการตรวจสอบงบการเงน

2. มาตรฐานการสอบบญชทรบรองทวไปผสอบบญชตองปฏบตตามมาตรฐานการสอบบญชท

รบรองทวไป ซงกาหนดโดยสมาคมนกบญชและผสอบบญช

ร บอนญาตแหงประเทศไทย มาตรฐานการสอบบญช

ประกอบดวยหลกการพนฐานและวธการตรวจสอบทสาคญ

รวมทงแนวทางปฏบตตาง ๆ ทเกยวของกบการตรวจสอบงบ

การเงน

หลกการพนฐานของการตรวจสอบงบการเงน

3. วจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ

ผสอบบญชตองวางแผนและปฏบตงานตรวจสอบโดยใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ

ตอขอมลของกจการ โดยคานงถงสถานการณแวดลอมทอาจม

อย ซงเปนเหตใหขอมลในงบการเงนขอตอขอเทจจรงอนเปน

สาระสาคญ

ขอจากดของการตรวจสอบงบการเงน1. การใชวธการทดสอบรายการ

โดยทวไปในการปฏบตงานตรวจสอบ ผสอบบญชจะไม

ตรวจสอบรายการทกรายการ แตจะใชวธเลอกตวอยางรายการขนมา

ทดสอบแลวสรปผลการตรวจสอบจากตวอยางนน การตรวจสอบงบ

การเงนจงอาจมความเสยงทตวอยางทเลอกขนมาตรวจสอบนนมได

เปนตวแทนทเหมาะสมของรายการคาทงหมด ซงอาจทาใหผสอบ

บญชตรวจไมพบขอผดพลาดได

ขอจากดของการตรวจสอบงบการเงน2. ขอจากดของระบบการควบคมภายใน

ระบบการควบคมภายในถงแมจะมการออกแบบไวอยางด

แลวกตาม แตกยงมขอจากด เชน โอกาสทจะเกดขอผดพลาดจาก

บคลากรเนองจากความไมระมดระวง พลงเผลอ การใชดลยพนจ

ผดพลาด หรอไมเขาใจคาสง โอกาสทจะเกดการหลกเลยงขนตอน

โดยผบรหาร หรอโอกาสทบคคลซงรบผดชอบในการควบคมภายใน

ใชอานาจนนในทางทผด เปนตน

ขอจากดของการตรวจสอบงบการเงน3. การใชดลยพนจอยางมเหตผลในการพจารณาความเชอถอไดของ

หลกฐานการสอบบญช

หลกฐานการสอบบญชไมไดใหขอสรปในตวเอง กลาวคอ

ผสอบบญชตองใชดลยพนจอยางมเหตผลในการพจารณาความ

เชอถอได ทงในเรองความเพยงพอและเหมาะสมของหลกฐานการ

สอบบญชทรวบรวม เพอใหไดขอสรปจากผลการตรวจสอบนน

ความหมายมาตรฐานการสอบบญชทรบรองทวไป

มาตรฐานการสอบบญชทรบรองทวไป หมายถง แนวทาง

ปฏบตงานการสอบบญชซงใชเปนเครองวดคณภาพผลงานของผสอบ

บญช

สาธารณชนจะยอมรบและเชอถอในผลงานของผสอบบญชก

ตอเมอผสอบบญชไดปฏบตงานตรวจสอบงบการเงนตามมาตรฐาน

การสอบบญชทรบรองทวไป ถาผสอบบญชไมไดปฏบตงานตรวจสอบ

งบการเงนตามมาตรฐานการสอบบญช งานของผสอบบญชรายนนจะ

ไมไดรบการยอมรบจากผใชงบการเงนและสาธารณชน ผสอบบญช

อาจตองรบผดในความเสยหายทงหมดทเกดขนทงทางกฎหมายและ

วชาชพสอบบญชดวย

แนวทางการปฏบตหนาทของผสอบบญชรบอนญาต

1. ผสอบบญชรบอนญาตตองปฏบตงานตามมรรยาทของ

ผสอบบญชรบอนญาตทกาหนดในกฎกระทรวง และตามมาตรฐาน

การสอบบญชทกาหนดโดยสมาคมนกบญชและผสอบบญชร บ

อนญาตแหงประเทศไทย

2. ผสอบบญชรบอนญาตตองวางแผนและปฏบตงานโดยใช

วจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพตอขอมล

ของกจการ โดยคานงถงสถานการณแวดลอมทอาจมอย ซงเปนเหต

ใหขอมลในงบการเงนขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ

แนวทางการปฏบตหนาทของผสอบบญชรบอนญาต

3. ผสอบบญชร บอนญาตตองกาหนดขอบเขตวธการ

ตรวจสอบโดยอาศย มาตรฐานการสอบบญชทกาหนดโดยสมาคมนก

บญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยเปนหลก และตอง

คานงถงขอกาหนดขององคกร หรอหนวยงาน หรอสถาบนทเกยวของ

กบวชาชพ ขอกาหนดของกฎหมาย หรอบางกรณตามหนงสอตอบรบ

งานสอบบญช และตามรปแบบรายงานทกาหนดไวในหนงสอตอบรบ

งาน