บทท 14 สวนสาธารณะในเมอง (CITY PARK)

สวนสาธารณะ หมายถง การจดสวนชนดหนงซงทางองคกรของรฐ หรอเอกชนจดขนโดยมวตถประสงคเพอเปนสถานทพกผอนหยอนใจส าหรบประชาชนไดใชในเวลาวางใหเกดประโยชนเพอการศกษาพนธไมชนดตาง ๆ เพอเสรมสรางสภาวะแวดลอมของเมอง เพอการรกษาศลปวฒนธรรมและเพอการออกก าลงกายรกษาสขภาพและพลานามย สวนสาธารณะในเมองเกดขนดวยสาเหตหลายประการ 1. สวนสาธารณะทมงจดกจกรรมส าหรบเดกและเยาวชนเพอพฒนาการเลนและความเจรญเตบโต ของเดก ไดแก สนามเดกเลน (PLAY GROUND หรอ PLAY LORS) ซงมอปกรณตาง ๆ ทประดษฐใหเลนเพอใหเกดการพฒนากลามเนอท าใหเดกไดแสดงออกและเกดความสข สนกสนาน เชน ชงชา, กระดานรด, ศนยปนปาย, กระบะทราย, เกาอโยก, สะพานไม, ฯลฯ 2. สวนหยอม เปนสวนพนธไมชนดตาง ๆ ทจดขนในบรเวณพนทไมใหญโตหรอบรเวณถนนและกลางถนน วงเวยน ตลอดจนพนทยานอาคารธรกจการคา ทตองการจดใหทพกผอนบรเวณพกคา (GREEN AREA หรอ MINI-PARK) 3. สวนสาธารณะเพอบาน (NEIGHBORHOOD PARK) เปนสวนสาธารณะทหมบานหรอชมชนไดเหนความส าคญของสถานทสาธารณะบรการสมาชก ซงจะมสวนไมดอกพนธไมตาง ๆ ยงจะมสนาม สระวายน า หองเอนกประสงค ศนยสขภาพ และสมรรถภาพ สนามเดกเลน เปนตน 4. สวนสาธารณะเทศบาลทองถน (MUNICIPAL PARK) เปนสวนสาธารณะทใชเงนภาษอากรของทองถนจดบรหารแกประชาชน เพอเปนสถานทสวนรวม เพอการพกผอนหยอนใจใชเวลาวางใหเกดประโยชน เพอจดกจกรรมหรอเปนศนยบรการครอบครว ตงแตวยเดก ผ ใหญ และสงอายไดมสวนเขารวมกจกรรมตามความสนใจ เชน การจดสวนพนธไมชนดตาง ๆ การจดหองสมดส าหรบประชาชน ศนยพฒนาสขภาพและสมรรถภาพ ศนยเยาวชน สนามเดกเลน เปนตน นายเฟรดเดอรค ลอรโอลมสเตก นกวางผงเมอง และสถาปตยกรรมชอดงของสหรฐอเมรกา ผซงออกแบบสรางเมองและสวนสาธารณะ บรเวณวทยาเขตของมหาวทยาลย และโรงพยาบาลหลายแหง เชน เมองบอสตน ดทรอยด บรดพอรท ชคาโก นวยอรค และวอชงตนดซ และมอนตรอลของแคนาดาไดกลาวถงความส าคญและปรชญาการศกษาส าหรบประชาชนวา “การศกษาของรฐควรจดทงในระบบและการศกษาเพอชวตทงนเพราะการศกษาเปนกระบวนการของชวตทมนษยทกคนพงมสทธทจะศกษาทกนาท...ทกสถานท ดงนนนกบรหาร นกสงคมวทยา นกวางผงเมองควรจะตองค านงถงสถานทสาธารณะ เพอใหบคคลไดมโอกาสใชสถานทหรอพนทนรวมกน สถานทสาธารณะเหลานไดแก สวนสาธารณะ, ถนนหนทาง, บรเวณวทยาเขตของสถาบนการศกษาและพนทรอบบรเวณโรงบาล” วา “การจดระบบบรหาร สนทนาการ

ควรจะเปนสวนหนงของแหลงจดการศกษาของเมองซงถอวาจ าเปนและส าคญยงของชวตคนเมองหลวง ถาปราศจากสถานทสาธารณะ (แหลงสนทนาการ) ความคดสรางสรรค และผลผลตของบคคลกจะถกท าลายอยางสนเชง” ปรชญาและผลงานทางผงเมอง สถาปตยกรรมของนายไอลมสเตค ไดเปนทเรองลอและยดถอเปนแบบอยาง เขาไดสรางสวนสาธารณะในเมองนวยอรค ชอ เซนดรชปารค (CENTRAL PARK) สวนสาธารณะ “เซนดรชปารค” ปจจบนเปลยนชอเปน “วอชงตนและแจคสนปารค” ในนครชคาโก “แฟรงลนปารค” ในเมองบอสตน “เบลไอเซลปารค” ในดทรอยด สวนสาธารณะเหลานไดรบการยกยองวาเปนสวนสาธารณะทจดรปแบบตามความตองการ ความสวยงาม และเปนหวใจของเมองหรอมหานครเปนอยางด มาตรฐานในการสรางสวนสาธารณะในเมองนน โดยสวนมากใชเกณฑตามกลมประเทศพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา ก าหนดใหเนอทสวนสาธารณะ 25 ไรตอประชากร 1,000 คน ในขณะทประเทศองกฤษก าหนดพนท 19.5 ไรตอประชากร 1,000 คน ส าหรบกรงเทพมหานครกไดพยายามจดสวนสาธารณะไดอตราสวนใกลเคยงกบมาตรฐานประเทศอน แตเนองจากการวางผงเมองของกรงเทพฯกบการเจรญเตบโตของเมองไลไมทนการก าหนดพนท 10 ไรตอประชากร 1,000 คน ซงขณะนประชากร 5.7 ลาน จะตองใชพนท 57,000 ไร การส ารวจสวนสาธารณะของ กทม. 8 แหงมเพยง 1,745 ไรเทานน ซงยงอยหางไกลกบความเปนมาตรฐานสากลมาก อยางไรกตามถาพจารณากนอ ยางลกซงแลวชาวกรงเทพมหานครไดรบประโยชนจากสภาพความเปนอยของกรงเทพฯ กลาวคอ กรงเทพฯตงอยบรเวณพนทราบลมลอมรอบบรเวณแมน าเจาพระยา บรเวณทดนเหมาะแกการท าเกษตรกรรม ท าใหมตนไม และพนทปาพนธ ไมสวนผลไม รวมทงท งนามากมาย ประการ ทสองพนทบรเวณชานเมองของกรงเทพฯ กมสวนสาธารณะเอกชนหลายแหงมารองรบ เชน สวนพฤกษศาสตรขนาดใหญบรเวณพทธมณฑล จ.นครปฐม มพนท 2,500 ไร ปจจบนไดพฒนาเปนสวนธรรมชาตรปแบบชนดตาง ๆ สวยงามมาก เปนสถานทสงบเหมาะแกการศกษาพนธไมชนดตาง ๆ ไมดอกทสวยงามเหมาะแกการพกผอน สนใจและศกษา พระพทธประวตปชนยสถานขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา สวนสามพราน และฟารมจระเขสวนสามพราน เมองโบราณของสมทรปราการ สวนสตวซาฟาร ซงเปนแหลงนนทนาการธรกจการคาซงชวยผอนคลายรวมถงคลายเครยดของชมชนเมอหลวงเปนอยางด ดงนน สวนสาธารณะในเมองจงถอวาเปนแหลงนนทนาการชมชนทมคณคาเอนกประสงคเปนกจกรรมเวลาวาง สถานพกผอนหยอนใจปรบปรงกจกรรมเสรมสราง คณภาพชวตส าหรบครอบครวและสงคม อยางไรกตามการศกษาสงเกตแหลงนนทนาการประเภทนน ท าใหทราบวาประชาชนสวนใหญยงขาดความรในเรองการใชกจกรรมยามวางในสวนสาธารณะ การขาดประชาสมพนธ หรอใหความรเรองคณคา การมสวนรวมในกจกรรมระหวางการรจกซาบซงในทรพยากรธรรมชาต การรจกใชและรวมกนรกษาอปกรณและสาธารณปโภค ซงสงเหลานนชวยเปลยนแปลงทศนคตของสวนสาธารณะและการใชเวลาวางใหถกตอง

สวนสาธารณะของกรงเทพมหานคร ความเจรญเตบโตอยางรวดเรวในดานประชากรจาก 2.5 ลาน ในป พ.ศ. 2512 เปน 5.7 ลาน ในป พ.ศ. 2530 ศนยธรกจการคาขยายตวสงในรอบทศวรรษ อาคารสงกอสราง หมบานทอยอาศย และปญหาภาวะสงแวดลอมเปนพษ ปญหาสขภาพอนามนและอน ๆ กเกดขนเปนทวคณ เนองจากความเจรญของเมอง ดงนนการอนรกษธรรมชาต ผบรหารและนกวางผงเมองตางกเหนความส าคญของการจดสถานทพกผอนหยอนใจส าหรบกรงเทพมหานคร “สวนสาธารณะ” เปนสถานทเหมาะสมทสด เพราะชวยใหประชากรพกผอนสายตา และปอดฟอกอากาศเปนพษของเมอง (GREEN AREA) สรางความเพลดเพลนกบธรรมชาต ความงามของพนธไมและไมดอก สวนทะเลสาบกจกรรมทางน า และศนยนนทนาการตาง ๆ เชน หองสมด ศนยเยาวชน สนามกฬา สนามเดกเลน ดนตรส าหรบประชาชน ศนยสงเสรมสขภาพและสมรรถภาพ ฯลฯ ทางคณะกรรมการบรหารกรงเทพมหานคร ไดมอบหมายใหส านกสวสดการสงคม ซงมหนวยงานทเกยวของ ไดแก คลองสวนสาธารณะ, งานดานนนทนาการ ไดจดและด าเนนการสวนสาธารณะของ กทม. (MUNICIPAL PARK) ขน ซงอยในความดแล จ านวน 8 แหง มพนท 1,745 ไร ไดแก สวนลมพน สวนธนบรรมย สวนสราญรมย สวนพระนคร สวนจตจกร สนามหลวง สวนหลวง ร. 9 สวนน าบงกม สวนสาธารณะ กทม. (พ.ศ.)ปเรม พนท/ไร อตราการเกด สวนลมพน ทตง : ถนนพระราม 2468 360 เปนทง “ศาลาแดง” ใชในพระราชพธจรดพระ เขตปทมวน นงคล ร. 6 ใชเปนงานแสดงสนคาตอมา สวนสาธารณะ สวนธนบรรมย ทตง : ถนนประชาอทศ 2503 63 1/4 เปนสวนผลไม ตอมาเรอนเพาะช า สถานท บางมด ราษฎรบรณะ เพาะช าตนไมบางแค สวนสาธารณะ สวนสราญรมย ทตง : ถนนเจรญกรง 2503 23 เปนเขตพระราชอทยาน ร. 4 เปนสถานทจดตง

พระราชวง พระนคร งานฤดหนาว ร. 6 สโมสรราษฎร ร. 7 เปนสวนรกขชาต สวนพระนคร ทตง : ลาดกระบง หม 1 2517 50 เ ป น ท น า ท ร า บต า พฒน า เ ป นสวนสาธารณะ สมบรณแบบ สวนจตจกร ทตง : ถนนก าแพงเพชร 2518 190 เ ปน ทการรถไฟแหงประ เทศไทยจดเปนสวน ลาดพราว เขตบางเขน ส า ธ า รณ ะ ท ล เ ก ล า ถ ว า ย ท ด นพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว ร. 9 สนามหลวง ทตง : ถนนพระเมร 2453 / 69 เปนทงพระเมร จดเปนสถานทเอนกประสงค พระราชวง พระนคร 2523 สนามกฬา, ทพกผอน, ดนตร, พระราชพธตางๆ สวนหลวง ร. 9 ทตง : สขมวท 103 (อดมสข) 2530 500 เปนสวนสาธารณะขนาดใหญ สวน หนองบอน เขตพระโขนง พฤกษศาสตรสมบรณแบบ กทม. รวมกบ มลนธสวนหลวง ร. 9 ทลเกลาถวายเนองใน วโรกาส ร. 9 พระชนมาย 60 พรรษา สวนน าบงกม ทตง : ถนนสขาภบาล 2 2530 490 เปนโครงการพระราชด าหรของ ร. 9 ทจะให คลองกม บางกะป บงน าฝนปองกนน าทวม และเปนสถานท พกผอนหยอนใจ สวนลมพน พนท 360 ไร

ทตง ถนนวทย ศาลาแดง บรเวณทเปนสวนลมพนทกวนน แตเดมเปนเพยงทงนากวาง เรยกวาทงนากวาง เรยกวาทงนาศาลาแดง เปนทดนสวนพระองค ของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (รชการท 6) โดยใชเปนสถานทกระท าพธจรดพระนวคลประจ าป และไดทรงพระราชทานใหเปนสมบตของชาตเมอป พ.ศ. 2468 โดยมพระราชประสงค 2 ประการ คอ ประการแรก เพอใชเปนสถานทจดงานแสดงสนคาและผลตผลดานอตสาหกรรมครงใหญทสดของชาตขนเปนครงแรก เรยกวา งานสยามรฐพพธภณฑ เพอเผยแพรใหชาวไทยและชาวตางประเทศเกดความสนใจในสนคาไทย แตงานนตองลมเลกไปเพราะพระองคทรงประชวนและเสดจสวรรคตเสยกอน ประการทสอง เมอเสรจงานแสดงสนคาแลวกจะจดใหเปนสวนสาธารณะ ส าหรบเปนทพกผอนหยอนใจของประชาชนทวไป โดยพระราชทานนามสวนนวา ลมพน ซงเปนนามทไดมาจากลมพนวนอนเปนสถานทประสตของพระพทธเจา แตเนองจากรชการท 6 ทรงเสดจสวรรคตกอนทการด าเนนการตาง ๆ จะส าเรจพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว (รชการท 7) จงไดทรงด าเนนการตามพระราชประสงคเดม โดยทรงท าหนงสอสญญายกทดน ทงศาลาแดง ใหอยในความดแลของรฐบาล เพอบ ารงรกษาใหเปนสวนสาธารณะส าหรบประชาชนทวไปและตอมารฐบาลไดสรางพระบรมราชานสรณของรชการท 6 ซงเปนผทรงกอก าเนดสวนลมพน ประดษฐานอยบรเวณดานหนาของสวน โดยมพระราชพธเปดพระบรมรปน เมอวนท 27 มนาคม 2485 ปจจบนสวนลมพนไดกอก าเนดมากกวา 60 ปแลว (พ.ศ. 2468-2529) สงกอสรางถาวรทยงคงสรางเหลออยจนถงปจจบนคอ หอนาฬการปเกงจนบรเวณดานถนนวทย ประตเขาทง 4 ดาน เกาะลอย และ สระน าทขดไวรอบบรเวณสวน รวมทงตนไมตาง ๆ ซงเตบโตขนจนท าใหสวนลมพนทเปนสวนสาธารณะทรมรน กองสาธารณะไดพฒนาและบ ารงรกษาสวนสาธารณะแหงนมาตลอดใหมพนธไมดอกไมประดบนานาชนด มสวนไผ สวนปา สวนปาลม ฯลฯ ใหประชาชน นกเรยน นสต นกศกษาไดศกษาชนดของพนธไม มสวนเสรมสมรรถภาพ ส าหรบใหประชาชนออกก าลงกายในแบบตาง ๆ โดยมแผนปายอธบายวธการใชไวอยางชดเจน มบรการใหเชาเรอพายจกรยานน าทบรเวณรอบเกาะลอย และดานหอนาฬกาโดยกรงเทพมหานครใหเอกชนด าเนนการ เปดบรการระหวาง 06.00 – 18.00 น. ทกวน วดคาบรการครงชวโมงละ 20 บาท/ล า และจดใหมการสงเสรมการออกก าลงกายในรปแบบการบรหารกายประกอบดนตร (แอรโรบคคานซ)ระหวางเวลา 06.00 – 07.00 น. ทกวน โดยไมเสยคาใชจายใด ๆ เพอเปนการสงเสรมประชาชนไดทราบทาบรหารรางกายทถกตองเปนการสรางเสรมสขภาพพลานามยใหแขงแรง และรกษารปรางใหไดสดสวน ปจจบนสวนลมพนมประชาชนเขาไป พกผอนหยอนใจประมาณ 5000 คน/วนธรรมดา และ 20000 คน/วนหยดราชการ สวนธนบรรมย

พนท 631/4 ไร ทตง บางมด สวนธนบรรมยเปนทดนของทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยกรงเทพเปนคาเชาจายคาเชาเปนรายป เดมเปนสวนผลไม และทงหญาทรก เตมไปดวยสตวเลอยคลานนานาชนด ในสมยรฐบาลจอมพลถนอม กตขจร มนโยบายทจะใชพนทนเปนสถานเพาะช าตนไมเพอผลตไมดอก ไมประดบ และไมยนตนใหมจ านวนพอเพยงทจะน าไปปลกบนตามถนน และจ าหนายใหกบประชาชน ทงเพอเปนการรกษาพนธไมของไทยไวเพอการศกษาของอนชนรนหลง ในป 2503 นายช านาญ ยวบรณ ซงด ารงต าแหนงนายยกเทศมนตรเทศบาลนครกรงเทพฯ และนายกเทศมนตรเทศบาลนครธนบร ไดน าเนนการปรบปรงพนทแหงน โดยรงวดทดน วางแผนปรบพนทขดสระน า ท าถนนท าสะพาน และการสรางอาคารทท าการ และตงชอวา “สถานทเพาะช าตนไมบางมด” ตอมาในป 2511 พระยามไหฮวรรย นายกเทศมนตร เทศบาลกรงธนบร ไดตรวจงานทสถานทเพาะช าบางมด เหนวา เปนสถานท ๆ เหมาะสมทจะปรบปรงเปนสถานทพกผอนหยอนใจส าหรบประชาชน จงใหปรบปรงสถานทเพาะช าบางมด เปนสวนสาธารณะ และสถานทจ าหนายตนไมดวย และเปลยนชอเปน “สวนบรรมย” ในป 2526 น าทวมกรงเทพมหานครมาก สนามหญา และไมดอกไมประดบในสวนไดรบความเสยหายอยางมาก คงเหลอแตไมยนตนขนาดใหญทสามารถทนน าทวมได ดงนนในป 2527 - 2528 กองสวนสาธารณะไดเรมปรบปรงบรณะ เพอแกไขสวนทช ารดทรดโทรมโดยการถมดนพนทน าทวม ออกเลย ปรบระดบสนามและท าการปหญา ปลกไมดอกไมประดบ ตงหนประดบ จดสรางสวนหยอม สรางน าตกและท าเปนใหญนอยใหเกดความสวยงามในวนธรรมดาคงมประชาชนเขาไปพกผอนหยอนใจประมาณวนละ 400-500 คน ส าหรบวนหยดราชการมประชาชนประมาณ 3000-4500 คน ส าหรบโครงการทจะด าเนนการตอไป คอพนททยงไมไดปรบปรง 10 ไร ขณะนถมดนไปแลวจะท าการปลกตนไมยนตนทกชนดทใชในราชการกรงเทพมหานคร เมอตนไมโตแลวจะไดน าไปปลกตามถนนหรอสวนหยอมตอไป เปนการท าระหวางงบประมาณในการจดซอตนไมขนาดใหญ จดสรางเขอนดนกนน าความยาว 2800 เมตร จดสรางโรงสบน า เพอควบคมน าทวม และจดระบบการใหน าใหสะดวกและทวถงและจดสรางสวนเพอวางพนธไมทขยายพนธไวใชงานพนท 5 ไรเศษ สวนสราญรมย พนท 23 ไร ทตง ถนนสนามไชยตดกบถนนเจรญกรง เขตพระบรมมหาราชวง สวนสราญรมย ในปจจบนนแตเดมเปนเขตพระราชการอทยาน ในพระราชวงสราญรมยทสรางขนในปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชการท 4) ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกอสรางพระราชวงสราญรมย ขนทรงทเคยเปนตกดน โดยมพระราชด ารวาเมอสมเดจพระเจาลกยาเธอ กรมขน

พนตประชานารถ (พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว) ทรงผนวชแลว จะทรงมอบพระราชสมบตให และพระองคจะประทบเปนพระเจาหลวง ชวยแนะขอราชการแผนดน ณ พระราชวงสราญรมย แตเสดจสวรรคตเสยกอน ในรชการท 5 ทรงพระราชทานวงสราญรมยใหเปนทประทบของสมเดจพระเจานองยาเธอ และใชเปนสถานทรบรองเจานายตางประเทศทมาเยอน ในรชการท 6 โปรดใหพระราชวงสราญรมยเปนทจดงานฤดหนาวตลอดรชกาล ในรชการท 7 ภายหลงเปลยนแปลงการปกครองแลวทรงมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหส านกพระราชวงมอบใหรฐบาลดแลรกษาเพอใหคณะราษฎรอาศยตงสมาคม เรยกวาสโมสรคณะราษฎร ภายหลงเปลยนชอเปนสโมสรราษฎรสราญรมย ตอมาสมาคมนกเรยนเกาวชราวธวทยาลย และกรมประชาสงเคราะหไดมาอาศยตงทท าการในเขตพระราชอทยานนดวย จนถงวนท 3 มถนายน พทธศกราช 2503 คณะรฐมนตรมมตมอบใหเทศบาลนครกรงเทพดแลรกษาอทยาน ตอมาในป พ.ศ. 2519 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดโปรดพระราชทานพระบรมราชานญาตใหกรงเทพมหานครปรบปรงบรเวณพระราชอทยานสราญรมยเพอใหเปนสวนรกขชาต สวนสราญรมย ในปจจบนสงทยงคงอยไดแก เรอนกระจกตงอยก าแพงดานตะวนออกใกลวดราชประดษฐสถตมหาสมาราม เปนอาคารยาวชนเดยว 2. พระอนสาวรยสมเดจพระนางเจาสนนทากมาและสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟากรรณาภรณเพชรรตน ประดษฐานอยกงกลางพระราชอทยาน 3. ศาลเจาแมตะเคยนทอง ตงอยทางเหนอเปนเกงจนทรงหกเหลยม 3 ชน 4. ศาลาแปดเหลยมตงอยกงกลางเยองไปทางถนนสนามไชย 5. สระน าพตงอยกงกลางถนนดานทางเขาถนนเจรญกรง 6. แนวรวและซมประตรวทางทศเหนอ และทศตะวนตก กองสวนสาธารณะ ยงไมสามารถปรบปรงสวนสราญรมย ใหเปนสวนรกขชาตเตมตามตองการไมไดเนองจากยงตดอยทตวอาคารสโมสรราษฎรสราญรมยไมยอมขนยายออกไป ทงทกรงเทพมหานคร ไดรบมอบสถานทแหงนมาถง 10 ป เตมแลวกตามอยางไรกตามกรงเทพมหานครมไดนงนอนใจ ไดพยายามปรบปรงพนทบรเวณอน ๆ ของสวนแหงนใหรมรนสวยงาม เพอใหประชาชนเปนทพกผอนหยอนใจ ออกก าลงกาย พรอมทงใหมยามรกษาความปลอดภยภายในสวน อนงกรงเทพมหานครใครขอใหทางสโมสรฯ เหนแกประชาชนในกรงเทพมหานครทจะไดสวนรกขชาตทรมรนสวยงามทอยใจกลางเมองอยางสวนสราญรมยแหงน ซงจะหาพนททเหมาะสมเชนนทอยใจกลางเมองหลวงมาสรางสวนสาธารณะอกไมไดแลว สวนพระนคร พนท 500 ไร ทตง เขตลาดกระบง

สวนพระนคร เดมอย ในความดแลรบผดชอบของเขตลาดกระบง ตอมาผ วาราชการกรงเทพมหานครในสมย นายช านาญ ยวบรณ ใหโอนสวนพระนครมาอยในความดแลของกองสวนสาธารณะเมอป พ.ศ. 2517 กองสวนสาธารณะไดรบงบประมาณจากทางราชการ เมอป พ.ศ. 2518 มการกอสรางอาคารทท าการ เรอนพกคนงาน เรอนเพาะช า และศาลาพกผอน เปนตน แตเนองจากสวนพระนครมพนทเปนทนาเดมมระดบต ากวาถนน ท าใหมปญหาน าทวมทกป ท าใหตนไมทปลกลมตายลง กองสวนสาธารณะจงไดอนมตโครงการปรบปรงสวนพระนครเปนโครงการตอเนองระยะเวลาด าเนนการ 3 ป คอตงแตป พ.ศ. 2528-2530 เพอใหสวนพระนครพนจากสภาพน าทวม มความเหมาะสมสวยงาม ปรบปรงใหเปนสวนสาธารณะทสมบรณ ในการบรการแกประชาชน ส าหรบประชาชนในพนทแถบชานเมอง ส าหรบโครงการปรบปรงพระนครทด าเนนการไปแลว มดงน คอ ถมดนรอบสวน สรางประตรวเหลก สรางปายชอสวน และสญลกษณของสวน ปหญาเนอทประมาณ 26,800 ม. สรางศาลาพกผอน สรางและตดตงททงขยะและมานง ค.ส.ล. โครงการปรบปรงสวนพระนครทก าลงด าเนนการอย ถมดนบรเวณภายในสวน ปรบปรงลานอเนกประสงค ปรบปรงถนนและวางทอระบายน า สรางสะพาน ค.ส.ล. ฝายน าลนและประตน า สรางโรงสบน าและทอสงน าระบบสปงเกลอร ตดตงไฟฟาแสงสวางภายในบรเวณสวน ปรบปรงเรอนเพาะช า กอสรางอาคารศนยเยาวชนลาดกระบง โครงการปรบปรงทจะด าเนนการตอไป ปรบปรงบรเวณเตาอบดน และสะพานบรเวณลานอเนกประสงค ตดตงน าพกลางสระ จ านวน 2 แหง กอสรางโรงจอดรถ ปรบปรงสนามฟตบอล วางทอประปาพรอมตดตงมเตอรประปา

ปรบปรงซอมแซมอาคารทท าการ และตดตงมเตอรไฟฟาอาคารสขา สวนจตจกร พนท 190 ไร ทตง ถนนพหลโยธน ตรงกนขามสถานขนสงสายเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ เดมทดนบรเวณสวนจตจกร เปนทดนของการรถไฟแหงประเทศไทยททลเกลาถวายทดน 100 ไร เพอสรางสวนสาธารณะตามพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเนองในศภวาระดถเฉลมพระชนพรรษาทรงเจรญพระชนมายครบ 4 จกรราศ ในวนท 5 ธนวาคม 2518 และกรงเทพมหานครทรงขอพระราชทานนามเพอเปนอนสรณและส รมงคล ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดโปรดเกลาฯ พระราชทานชอสวนนวา “สวนจตจกร” เมอวนท 8 มกราคม 2518 กรงเทพมหานครไดรบนามทดนนไวเปนทางการ เมอวนท 25 กมภาพนธ 2513 และไดด าเนนการสรางสวนสาธารณะแหงนดวยการถมทขยะคอมโพสจากบรเวณดนแดงและถมดนเพมเตม ในขณะททางมหานครด าเนนการจดสรางสวนจตจกรอยนน ในวนท 24 พฤษภาคม 2520 ไดมหนงสอถงกระทรวงคมนาคมใหตดตอขอใหการรถไฟจดสรรทดนรมถนนพหลโยธนตอจากบรเวณสวนจตจกรเดม ใหเปนพนทหนมาทางใตอก 90 ไร รวมเปน 190 ไร ซงการรถไฟไมขดของ และกรงเทพมหานครไดถมทดนจ านวน 90 ไร ในวนท 31 พฤษภาคม 2520 กรงเทพมหานครไดด าเนนการจดสรางสวนสาธารณะแหงนมาเปนล าดบ โดยประชาชนเขามาพกผอนไดบางสวนตงแตปลายป 2521 ส าหรบการกอสรางสวนจตจกรแหงนเสรจสมบรณตามโครงการในพนททงหมด 190 ไร ในป 2523 และมพธเปดอยางเปนทางการ เมอวนท 4 ธนวาคม 2523 รวมระยะเวลาในการจดสรางตงแตป 2519-2523 เปนเวลา 5 ป ปจจบน สงทยงเหลออยในสวนจตจกรคอ พพธภณฑรถไฟ ซงใชเกบขบวนรถไฟพระทนงสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชการท 5) สวนจตจกรไดรบการปรบปรงบ ารงรกษา มการปลกไมดอกไมประดบเพมอยเสมอและขณะนไมยนตนชนดตาง ๆ กเจรญเตบโตใหรมเงาพอสมควร ภายในสวนยงมสวนไมดอกนานาชนดประดบตกแตงอยางสวยงาม นาฬกาดอกไม สนามเดกเลน สวนสมนไพร สวนปาลม สวนพนธไม ในวรรณคด ลานอเนกประสงค และพนธไมชนดตาง ๆ ใหผ ทสนใจไดศกษาหาความร ทกวนนมประชาชนเขาไปพกผอนหยอนใจประมาณ 1,000 คน/วนธรรมดา และ 20,000 คน/วนหยดราชการ สวนหลวง ร. 9 พนท 500 ไร ทตง แขวงหนองบอน เขตพระโขนง กรงเทพมหานคร มดานทศตะวนออก ตดถนนอดมสข (ซอยสขมวท 103) ดานทศตะวนตกจรดดานหลงของหมบานเสรวลลา ดานทศเหนอจรดทดนเอกชน ทศใตกบทศตะวนตกเฉยงใตจรดคลองหนองบอน

เนองในโอกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเจรญพระชนมาย 60 พรรษา ในวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2530นบเปนมหามงมงคลสมยทประชาชนชาวไทยจะไดรวมกนจดงานเทดพระเกยรต และประกอบกจกรรมอนเปนสาธารณะประโยชน เพอนอมเกลาฯ ถวายความจงรกภคดโดยพรองเพรยงกน ในโอกาสน ทางกรงเทพมหานครรวมกบมลนธสวนหลวง ร. 9 พรอมทงภาครฐบาลและเอกชน มนโยบายจดสราง “สวนหลวง ร. 9” ขนบนเนอท 500 ไร ณ บรเวณชานเมองกรงเทพมหานครดานทศตะวนออกเฉยงใต แขวงหนองบอน เขตพระโขนง ซงเปนทดนของกรงเทพมหานครเอง ใหเปนสวนสาธารณะขนาดใหญ ส าหรบใหประชาชนไดใชเปนสถานทพกผอนหยอนใจเพอใหเปนสวนพฤกษศาสตรขนาดใหญทสมบรณแบบแหงแรกในประเทศไทย ทเปนแหลงคนควาวจยและเผยแพรความรทางพฤกษศาสตรแกประชาชน เพอฉลองพระราชด าหรในการปองกนน าทวมในบรเวณใกลเคยง และเพอพฒนาสงแวดลอมทดของกรงเทพมหานคร โดยกรงเทพมหานครรบผดชอบด าเนนการแลกเปลยนทดนกบทดนของเอกชน ซงอยกบทดนของกรงเทพมหานคร เนองจากทดนกรงเทพมหานครมอยแลวไมไดตดตอเปนผนเดยวกน และ รบบรจาคทดนบางสวนจากประชาชนพจารณาคณะกรรมการแลกเปลยนทดนของกรงเทพมหานคร และปรบปรงทดนขนตนโดยงบประมาณของกรงเทพมหานคร โครงการสวนหลวง ร. 9 แบงออกเปน 5 บรเวณ คอ บรเวณท 1 อาคารเทดพระเกยรต เปนอาคารทส าคญทสดของสวนหลวง ร. 9 มเน อทประมาณ 33 ไร เปนศนยรวมเรองราวพระราชกรณยกจ และสงของเนองในพระองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ลกษณะอาคารเปนศลปไทยประยกตสมยรตนโกสนทร รชการท 9 ผงรปอาคารเปนรปเกาเหลยมดานเทา ตงอยบนเนนดน บางสวนของอาคารยนลงไปในน า มน าตกไหลลงไปในตระพงแกว ดานทไมไดยนลงไปในน าเปนบนไดรอบ ลกษณะภายนอกอาคาร มเสาลอมทง 9 ดานมหลงคาเกาเหลยมทรงสงลดระดบเปนชน ๆ สวนหลงคาเปนโครงสงมลกษณะเปนเสาวทย ภายในอาคารประกอบดวยหองแสดงพระราชกรณยกจ เพอประโยชนสขของประชาชนโครงการพระราชด าหรและสงของเนองในพระองค มรลกษณะเปนหองกระจกเปดสภายนอกโดยรอบทง 9 ดาน สามารถเปดใหประชาชนไดตลอดเวลา สวนภายในตรงกลางของอาคารจดเปนพนทแสดงสวนตาง ๆ เชน ดนตร หนกระบอก ฉายภาพยนตร ฉายสไลด เปนตน บรรจผชมประมาณ 500 คน บรเวณท 2 สวนพฤกษศาสตร อยทางดานเหนอบรเวณสวนหลวง ร. 9 มเนอทประมาณ 184 ไร เพอเปนทรวมพนธไมตาง ๆ ทงพนธไมหายากและสมนไพร รวมทงเปนแหลงคนควาวจยทางพฤกษศาสตร บรเวณท 3 สวนบรรณยอยทางดานทศตะวนออกทางดานทางเขาใหญดานถนนอดมสข มเนอทประมาณ 49 ไร ประกอบดวย สวนน าพ น าตก สวนหน สวนดอกไม ไมประดบ

บรเวณท 4 กระพงแกวเกบน า อยบรเวณกลางสวนหลวง ร. 9 มพนทเดมประมาณ 45 ไรความลกสงสดประมาณ 22 ม. จะมการปรบปรงขดแตงขอบสระใหกวางและสวยงามเปนการปองกนลาดตลงพงทลายนนตระพงแกวเกบน าจะใหเปนทพกน า เพอบรรเทาปญหาน าทวมขงในบรเวณพนทใกลเคยงสวนหลวง ร. 9 ตามพระราชด าหร บรเวณท 5 สนามราษฎรอยบรเวณตอนใตของสวนหลวง ร. 9 จ าลองมาจากสนามหลวงทงรปแบบและการใชสอยพนทบรเวณกจกรรมกฬา หรอลานอเนกประสงค มเนอทประมาณ 75 ไร เพอใชเปนพนทแสดงกจกรรมทางวฒนธรรมประเพณ จดพธตามเทศการตาง ๆ และกจกรรมกฬา เชน วาว ตะกรอ ฟตบอล ฯลฯ มเวทการแสดงกลางแจงทนงดเปนซม ๆ ตามเนนดน เพอใหกลมกลนกบสภาพแวดลอมทงดงามและมสนามเดกเลน อยกบเวทการแสดงกลางแจง โครงการกอสรางสวนหลวง ร.9 จดแบงเปน 2 ระยะ คอ โครงการระยะสน กอสรางแลวเสรจภายในป 2530 ประชาชนเขาไปใชบรการไดบางสวนบรเวณอาคาร เทดพระเกยรต บรเวณสวนรมณย และสนามราษฎร โครงการระยะยาว กอสรางตามก าลงเงนทมผบรจาคจนกวาจะเสรจสมบรณ ไดแก พฤกษศาสตร สนาม เดกเลน ถนน สะพาน เวทการแสดงกลางแจง และสวนประกอบอนๆ งบประมาณในการกอสราง งบประมาณจากกรงเทพมหานคร 53 ลานบาท งบประมาณจากมลนธสวนหลวง ร.9 ซงรบบรจาค จากบรษทหางราน และประชาชนทวไป สวนบงกม พนท 490 ไร ทตง ถนนสขาภบาล 2 หางจากส านกงานเขตบางกะป 2 กโลเมตร แขวงคลองกม เขตบางกะป กรงเทพมหานคร สวนน าบงกมเปนโครงการพระราชด าหรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทจะใหเปนบงรบน าฝนปองกนน าทวมบานพกอาศยทางดานตะวนออกของกรงเทพมหานคร โดยส านกงานเขตบางกะปเปนฝายเรมด าเนนการขางตน ขดลอกบง ปลกตนไมยนตนใหรมเงา ปหญา สรางสะพานแขวน และสรางประตระบายน า ในการนทางส านกงานเขตบางกะปจะมพธเปดใหประชาชน เขาพกผอนหยอนใจไดบางสวน ในวนท 5 ธนวาคม 2530 น แลวส านกงานเขตบางกะปไดสงมอบพนทใหกองสวนสาธารณะด าเนนการกอสรางใหเปนสวนสาธารณะทสมบรณเตมตามโครงการตอไป กองสวนสาธารณะกรงเทพมหานคร นอกจากรบผดชอบสวนสาธารณะทง 8 แหงแลว ยงมหนวยงานทรบผดชอบ “สวนหยอม” ในบรเวณกรงเทพ-ธนบร อกดวย ทงนไดแบงหนวยงานออกเปน 3 หนวยงานคอ งานปลกบ ารงรกษา 1 มหนาทรบผดชอบสวนหยอม ปลกบ ารงรกษาตนไม ไมดอก ไม

ประดบ และสนามหญาสวนสาธารณะ ทางดานทศเหนอของ กทม. จ านวน 50 แหง รวมพนท 162,911 ตารางเมตร สนามหลวงพนทสนามหญา และไมแปลง 5 แหง พนท 2507 ตารางเมตร งานปลกบ ารงรกษา 2 มพนทรบผดชอบ สวนหยอม ดานบรเวณทศใตของ กทม. จ านวน 20 แหง รวมพนทประมาณ 7,046 ตารางเมตร งานปลกบ ารงรกษา 3 ดแลรบผดชอบสวนหยอม บรเวณฝงธนบร จ านวน 7 แหง รวมพนท 129,532 ตารางเมตร ขอเสนอแนะ ทางกรงเทพมหานคร ควรจดอบรมบคลากรใหมความรทวไปในเรองงานนนทนาการ และกจกรรมบรการของส าหรบประชาชน ควรผลตเอกสารเผยแพรรวมทงแผนผงบรเวณทตงของสถานทและกจกรรมเวลาวางตางๆ แจกจายตามจดตางๆ บรเวณรอบสวนสาธารณะ ควรจดวทยากร ตามจดตางๆ รอบสวนสาธารณะหรอบรเวณทจดกจกรรมนนใหความรค าแนะน าแกประชาชน ควรจดกลมนเทศ (GROUP TOUR) หรอนทรรศการเปนนครงคราวเพอใหความรและแนะน ากจกรรมตลอดจนการมสวนรวมในกจกรรมเพอพฒนาคณภาพชวต

หนงสออางอง กองสวนสาธารณะเทศและนครกรงเทพฯ. สวนสาธารณะในกรงเทพมหานคร. เอกสารประกอบการ เผยแพรความร คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (2529) แนวทางการอนรกษธรรมชาต. กทม : รงศลปการพมพ Doe11, Charlno E. (1979). Element of Fark and Roerention Administration Boston : Burgess Fubliohing. Fein, Albert. (1979) .Frederick Lan Dlmatod (1822-1903) and The American Environmental Tradition . Phlladllpsia : Fann . Jtata Uaivaraity Frass.