2. Η επικράτηση της Γερμανίας στην Ηπειρωτική Ευρώπη και η επέκταση του πολέμου (1939 – 1942), (σελ. 115 – 118)

Η επέκταση της Γερμανίας στη Δυτική Ευρώπη

Στην εκστρατεία κατά της Πολωνίας οι στρατηγοί του Χίτλερ εφάρμοσαν μια νέα μέθοδο πολέμου, τον «αστραπιαίο πόλεμο», αξιοποιώντας τη χρήση τεθωρακισμένων και αεροπορίας. Η Πολωνία καταλήφθηκε σε διάστημα λίγων εβδομάδων, μετά και από την εισβολή των Σοβιετικών από τα ανατολικά σύνορά της.

Στους οχτώ μήνες που ακολούθησαν ο Χίτλερ κατέλαβε με ευκολία τη Δανία και τη Νορβηγία.

Το Μάιο του 1940 εισέβαλε αιφνιδιαστικά στο Βέλγιο και την Ολλανδία και από εκεί στα γαλλικά εδάφη, παρακάμπτοντας τη «Γραμμή Μαζινό». Τα συμμαχικά στρατεύματα περικυκλωμένα εγκαταλείπουν το γαλλικό έδαφος και διαφεύγουν στην Αγγλία. Στις 14 Ιουνίου καταλαμβάνεται το Παρίσι ενώ στις 22 Ιουνίου υπογράφεται ανακωχή. Η Γαλλία χωρίζεται σε δύο ζώνες: τη βόρεια , υπό την κατοχή της Γερμανίας και τη νότια, με έδρα το Βισύ, υπό τη διοίκηση μιας κυβέρνησης που συνεργάζεται με τους Γερμανούς.

Όμως ο στρατηγός Ντε Γκολ που έχει διαφύγει με αρκετό στρατό στην Αγγλία κηρύσσει τη συνέχιση του αγώνα κατά των κατακτητών ναζί. (βλ. χάρτη σελ. 115)

Η μάχη της Αγγλίας

Μόνη αντίπαλος των δυνάμεων του άξονα έχει απομείνει η Μεγάλη Βρετανία. Ο νέος πρωθυπουργός Ουϊνστον Τσόρτσιλ, (βλ. Φώτο σελ. 116) διακηρύσσει την απόφασή του να μην υποκύψει στη γερμανική επιθετικότητα. Αρχίζει η μάχη της Αγγλίας, από τον Αύγουστο έως το Νοέμβριο του 1940, κατά την οποία η βρετανική αεροπορία θα επικρατήσει τελικά της γερμανικής και θα αποτρέψει την εισβολή των γερμανών στην Αγγλία (βλ. πηγή σελ. 116).

Ο Χίτλερ θα στρέψει την προσοχή του σε άλλα μέτωπα, στη Βόρεια Αφρική και στη Ρωσία.

Η γερμανική εισβολή στη Σοβιετική ένωση

Τα γερμανικά στρατεύματα τον Ιούνιο του 1941 εισβάλλουν στη Σοβιετική Ένωση παραβιάζοντας το σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ(βλ. Φώτο σελ. 117). Η επίθεση αυτή αντανακλά την αντίληψη των ναζί για εξασφάλιση ζωτικού χώρου και την προπαγάνδα τους κατά του διεθνούς κομμουνισμού. Η προέλαση είναι ραγδαία και μέσα σε λίγες εβδομάδες προσεγγίζουν τη Μόσχα και το Λένινγκραντ. (βλ. πηγή σελ. 118)

Όμως ο ρωσικός χειμώνας θα ανακόψει την πορεία των Γερμανών, που θα στραφούν νοτιοανατολικά προς το Στάλινγκραντ. Εκεί όμως θα προσκρούσουν σε σημαντική αντίσταση των Σοβιετικών.

Η είσοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο

Η αμερικανική κυβέρνηση είχε αποφύγει την ένοπλη σύρραξη. αν και Πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ δεν απέκρυπτε τη συμπάθειά του στους

δυτικούς συμμάχους και στην Αγγλία (βλ. πηγή σελ. 117). Όμως η αιφνιδιαστική επίθεση της Ιαπωνίας στη ναυτική βάση του Ειρηνικού ωκεανού, στο λιμάνι Περλ Χάρμπορ, στις 7 Δεκεμβρίου 1941 θα οδηγήσει τις ΗΠΑ στην κήρυξη πολέμου κατά των δυνάμεων του Άξονα.

Τα μέτωπα του πολέμου ως το 1942

Ως τα μέσα του 1942 η Γερμανία τείνει να πετύχει τους στόχους της. Δημιουργήθηκε η Γερμανία των 100 εκατομμυρίων κατοίκων, που κατέχει εκτεταμένα ευρωπαϊκά εδάφη υπό γερμανική διοίκηση. Επιπλέον και στη Βόρεια Αφρική, ο στρατηγός Ρόμμελ έχει απωθήσει τους συμμάχους ως την Αίγυπτο.

Στη Νοτιοανατολική Ασία οι Ιάπωνες έχουν επεκτείνει την κυριαρχία τους μετά την επίθεση στις ΗΠΑ στο μεγαλύτερο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού.

3. Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β’ Π.Π και η εθνική αντίσταση

Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής στην Αλβανία

Η ελληνική κυβέρνηση μετά την έκρηξη του πολέμου κράτησε ουδέτερη στάση. Η επεκτατική πολιτική της Ιταλίας του Μουσολίνι απέβλεπε στην κατάληψη της Ελλάδας, ώστε να εξασφαλίσει τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Το πρώτο βήμα έγινε με την κατάληψη της γειτονικής Αλβανίας τον Απρίλιο του 1939 .

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία απαίτησε εκχώρηση της κυριαρχίας σε σημαντικό τμήμα του ελληνικού εδάφους, όμως συνάντησε την απόρριψη από τον Ιωάννη Μεταξά. Τη κρίσιμη εκείνη στιγμή ταυτίστηκε με τη θέληση του ελληνικού λαού, που με ενθουσιασμό έσπευσε στο μέτωπο των επιχειρήσεων (βλ. πηγή σελ. 119, τελευταίο μέρος).

Αρχικά ο ελληνικός στρατός ανέκοψε την ιταλική προέλαση και από τις 14 Νοεμβρίου 1940 έως τον Ιανουάριο του 1941 αντεπιτέθηκε σε όλο το μέτωπο, με κατεύθυνση προς το εσωτερικό της Αλβανίας, στη Βόρεια Ήπειρο, που κατοικούνταν από συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς. Μια τελευταία επιθετική προσπάθεια των Ιταλών , η «εαρινή επίθεση» αποκρούστηκε το Μάρτιο του 1941(βλ. πηγή σελ. 120).

Οι ελληνική νίκη αποτέλεσε νίκη των ελεύθερων λαών σε βάρος των δυνάμεων της βίας και του ολοκληρωτισμού και απέτρεψε την κυριαρχία του άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Η γερμανική εισβολή και η μάχη της Κρήτης

Όπως ήδη αναφέραμε ο Χίτλερ προετοίμαζε σχέδιο επίθεσης κατά τη Σοβιετικής Ένωσης. Προκειμένου να εξασφαλίσει τα νώτα του έπρεπε να εξουδετερώσει κάθε εστία απειλής στα Βαλκάνια ή στο Αιγαίο Πέλαγος. Έτσι το Δεκέμβριο του 1940 κατάρτισε το σχέδιο «Μαρίτα» σύμφωνα με το οποίο επιτέθηκε στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941.

Οι Έλληνες με σθένος και αποφασιστικότητα προέβαλαν ισχυρή άμυνα κατά μήκος της οχυρωματικής γραμμής στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. όμως οι Γερμανοί προέλασαν μέσω Γιουγκοσλαβίας και έθεσαν σε κίνδυνο περικύκλωσης και τα στρατεύματα που πολεμούσαν στην Αλβανία.

Τελικά ο ελληνικός στρατός συνθηκολόγησε και η κυβέρνηση με το βασιλιά Γεώργιο έφυγε για την Κρήτη, με στόχο να αντισταθούν από κοινού με τους άγγλους. Εκεί θα διεξαχθεί το Μάιο του 1941 η μάχη της Κρήτης, η τελευταία μάχη επί ελληνικού εδάφους.

Η σημασία του ελληνογερμανικού πολέμου είναι μεγάλη. Ο Χίτλερ αναγκάστηκε να αναβάλλει για ένα μήνα την επιχείρηση κατά της Σοβιετικής Ένωσης και έτσι δεν πέτυχε, λόγω της έλευσης του χειμώνα, τους στρατιωτικούς του στόχους, δηλαδή την κατάληψη του Λένινγκραντ και της Μόσχας.

Η συνέχιση του ένοπλου αγώνα στο πλευρό των Συμμάχων

Η ελληνική κυβέρνηση μετά και την κατάληψη της Κρήτης μετέφερε την έδρα της εκτός Ελλάδας, αρχικά στο Κάιρο, έπειτα στη Νότια Αφρική και τελικά στο Λονδίνο. Από εκεί προέταξε τη διεκδίκηση των αλύτρωτων ελληνικών εδαφών, της Βόρειας Ηπείρου και της Δωδεκανήσου. Αναζήτησε λύση για το επισιτιστικό πρόβλημα των κατοίκων της κατεχόμενης Ελλάδας και συγκρότησε αξιόμαχα ένοπλα τμήματα που πολέμησαν στο πλευρό των Συμμάχων στη Μέση Ανατολή (Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι, επιδρομές του Ιερού Λόχου στο Αιγαίο, η πλούσια δράση του ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας).

Η Εθνική Αντίσταση κατά των δυνάμεων του Άξονα και η σημασία της

Η Εθνική Αντίσταση υπήρξε αποτέλεσμα της άρνησης του ελληνικού λαού να συμβιβαστεί με το καθεστώς της τριπλής κατοχής, ιταλικής , γερμανικής και βουλγαρικής). Ισχυρές μαζικές οργανώσεις όπως το ΕΑΜ, ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ αλλά και οι οργανώσεις των πόλεων, που είχαν επωμιστεί τη διενέργεια δολιοφθορών και κατασκοπείας. (βλ. φωτό σελ. 122 και 124)

Πουθενά στην Ευρώπη η αντιστασιακή κίνηση δεν υπήρξε τόσο μαζική αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας. Το τίμημα υπήρξε βαρύ: βασανισμοί, φυλακίσεις και εκτελέσεις έπληξαν χιλιάδες αγωνιστές. (βλ. πηγή σελ. 123 και πίνακα σελ. 125)